Archives for November 2016

PERPJEKJET PER ALFABETIN E SHQIPES

November 20, 2016 by dgreca

Kongresi i Manastirit priu pavarësinë e shtetit shqiptar/Nga Geg Kosova/
Rruga e shkronjave shqipe, është rruga e gjuhës dhe historisë së popullit shqiptar. Rruga e shkronjave shqipe, është rruga e shkollës e librit dhe shkrimit shqip. Rruga e shkronjave shqipe, është rruga e jetës dhe rruga e lirisë shqiptare.

Tash kur shkruajmë këta rreshta, në shënim të përvjetorit të shkronjave shqipe. Kthehemi 104 vjet mbrapa, më 14-22 nëntor të vitit 1908 në Manastir, tash qytet nën juridiksionin e Maqedonisë, ku pat filluar punimet Kongresi me rëndësi të madhe për gjuhën, kulturën, historinë dhe çështjes shqiptare përgjithësisht. Ruga e shkronjave shqipe, është rruga e gjuhës dhe hsitorisë së popullit shqiptarë. Rruga e shkronja shqipe, është rruga e shkollës e librit dhe shkrimit shqip. Rruga e shkronja shqipe, është rruga e jetës dhe rruga e lirisë shqiptare. Kongresi i Manastirit, tuboi personalitetet më të ditur, intelektualët dhe shkrimtarët më të angazhuar të gjuhës, letërsisë dhe kulturës shqiptare, të cilët në këtë kongres do të vendosnin njërën nga problemet themelore të gjuhës shqipe, vendosjen e një alfabeti të shqipes. Kongresi i Manastirit u mblodh në kohën, kur Lëvizja Kombëtare Shqiptare, po arrinte kulmin e qëllimet e saj kundër synimeve të krahut të Lindjes orientale osmane te dobesuar, e krahut të Lindjes sllave-greke synuese e gallabrimit te trojeve shqiptare, për të cilën shumë patriotë e pishtarë të shkrimit,e të shqipes shqipe flijuan jetën.
Rruga e mundimshme
Përpjekjet e tyre për shqipen e shkruar kishin një vazhdë të përgjakshme në kohë dhe hapësirë shqiptare. Që nga viti 1462, kur merret dokumenti i parë i shkruar në gjuhën shqipe e gjerë në vitin 1908, kur u mbajt Kongresi i Manastirit, 36 shkronjat, shenjat grafike të cilat shënojnë 36 tingujt e gjuhës sonë, kaluan rrugë të mundimshme, shkronjat tona kaluan këtë rrugë sa edhe vet populli që fliste gjuhën e këtyre shkronjave. Sa me të drejtë Sami Frashri për këtë thotë; “Është për tu çuditur, qysh ka rrojtur gjerë më sot kombi shqiptarë, duke mos shkruar e duke mos kënduar gjuhën e vetë, kur janë humbur kaq kombe, që shkruanin e këndonin gjuhën e tyre. Siç janë syrjanët, kaldënjasit, latinët e të tjerë”. Kushtet e egra që i rrezikonin nga të gjitha anët, të cilat i kaloi gjuha dhe alfabeti ynë, që nga osmanët që synonin të përhapnin përmes mejtepeve e medreseve sa më bindshëm fenë islame e kultin e saj, në të cilat shkrimi i fëmijëve shqiptarë bëhej me alfabet arab. Kishat në anën tjetër vepronin me alfabet latin e grek, e një kohë edhe me atë sllav. Kishin të vetmin qëllim, shkombëtarizimin e shqiptarëve, sepse ndjenja shqiptare ishte pengesë që jo vetëm pengonte fenë islame dhe shtrirjen e ortodoksizmit, por, ajo edhe urrehej me gjelazi në formë e përmbajtje primitive. Patriarkana Greke, aleate e këtij morali të keq, mundohej me gjitha mjetet të formojë bindje, se shqiptarët janë të topitur për kulturë, madje shqiptarët nuk kanë asnjë dëshmi nga e kaluara e tyre primitive. Ky veprim grek mundohej të bind opinionin e kohës, se shqiptarët që më kohë nuk kanë pasur elementin qenësor kombëtar GJUHËN, mjetin elementar, jo vetëm kulturor, por edhe kombëtar. Ata injoronin, se gjuha e shqipe është gjuhë barbare. Andaj e mallkonin dhe e ndëshkonin çdo shqiptarë, që përpiqej të shkruante e të mësonte gjuhën kombëtare. E si duket, çdo veprim që me masa shtrënguese mundohej ta ndalonte i huaji, shqiptarëve iu shtonte rrezistencën. Kjo përpjekje e vetëdisimit shumë shqiptarë të moteve të rëndë i ka bë të mëdhenj kombëtarisht. Përkundër urrejtjes e represalieve të të huajve kundër gjuhës, kulturës dhe popullit tonë, iluministët tanë, dëshmorë të gjuhës e kombit, kurrë nuk u përulën para sakrificave. Me vetsakrificë ata shkruanin abetare e tekste shkollore dhe ato i shpërndanin ndër bashkombasit, që të mësojnë gjuhën e tyre. Në këto rrethana, ata hapën edhe shkollat e para, si ajo e Korçës dhe simotrat e saj të mëvonshme. Nuk ka dyshim se fara e hedhur nga Naum Veqilharxhi, Pandeli Sotiri, P. K. Negovani, P. N. Luarasi e rreshti i madh pas këtyre pishtarëve të arsimit tonë kombëtarë, do të jetë ftillues i mbarsëm nga farëhedhësit e mirë, të niset kjo rrugë e mbarë e të vijë gjerë në ditët tona. Pionierët e saj të nderohen e të çmohen prej gjithë breznive që vijnë pas tyre. Kësaj rrugë të trasuar, kësaj kulle të madhe e të fortë, të cilës themelin ia vuan pishtarët tanë të lavdishëm, më vonë çdo shqiptarë atdhedashës “i ka vuar nga një gurë, që ajo të jetë edhe më e madhe e më e fortë”. Kjo është kalaja e kulturës sonë kombëtare sot.
Rruga e shkronjave shqipe
Alfabeti ishte problem i dorës së parë për gjithë shqiptarët përparimtarë të shekullit 19-të. Megjithëkëtë, ky shekull kaloi pa e zgjedhur problemin e shkronjave të shqipes. Edhe pse kësaj rrugë rrugëtuan personalitetet e gjuhës dhe kulturës kombëtare, që nga Buzuku, Budi, Bogdani, Matrënga, Bardhi e të tjerë shkrimtarë të veriut, që veprat e tyre i shkruanin me alfabet latin, ata herë-herë tentuan që ato ti zëvendësojnë me ndonjë shkronjë të veçantë përshtatur natyrës fonetike të gjuhës shqipe. Shkrimtarët e jugut, të njohur me emrin Bejtexhi, Nazim Frakulla, H.Z.Kamberi. M.K.Çami, Dalip e Shahin Frashri e të tjerë, shkruanin shqipen me alfabet arab, nga të cilët nuk vërehet ndonjë tentim në drejtim të zgjidhjes së një alfabet të shqipes. Ndërsa arbreshët matanë Adriatikut, patën angazhime në zgjidhjen e alfabetit të gjuhës arbëreshe. Veçohet De Rada me dy Kongreset e mbajtura për gjuhën shqipe. Kamarda bëri tendencë për një alfabet të ri, por nuk pati jehonë /Alfabeto generalo Albano Epirotika/. Rrugës së shkronjave shqipe, pos individëve prinë edhe shoqëritë patriotike të shqiptarëve jashtë dhe brenda atdheut. Alfabeti gjatë ishte pikësynim i të gjithë shqiptarëve, sepse shkrimi i shqipes me shkronja të njësuara, peshonte edhe njësimin e vet shqiptarëve. De Rada me të drejtë shkruante, “Alfabeti nuk duhet të shkaktojë, që ne të zihemi si gratë” Kjo zgjidhje do të bënte një zgjim të tërësishëm dhe do të ndihmojë për shkëputje nga okupuesit dhe aspirantët grabitqarë. Përpjekjet e Rilindëseve ndikuan që ata të veprojnë të përbashkuar në çështjen kombëtare, ata krijuan alfabete të shqipes dhe ato i përhapnin ndër shqiptarët. Kështu, Naum Veqilharxhi hartoi alfabetin origjinal në vedi, të cilin u mundua ta përhap në Shqipëri. Kristoforidhi përdori alfabetin e veçantë me vetëm dy shkronja të huazuara nga greqishtja, Jubani përdori alfabetin latin edhe pse ai numërohej ndër autorët e parë të shekullit të kaluar me veprën “Raccolta di conti popolari rapsodia albanesi”. Edhe Pashko Vasa në vitin 1878 kishte një alfabet të veçantë, i cili pati afirmim bukur të gjerë dhe pati ndikim edhe në alfabetin e sotëm, për dallim ka vetëm 10 shkronja. De Rada me punën e tij prej vigani, gjashtë dekada u muarr me letërsinë dhe gjuhën shqipe, por edhe çështjes së shkronjave të shqipes nuk iu nda. Më 1836 botoi veprën “Këngët e Milosaut” me alfabet latin, të kombinuar me disa shkronja greke e disa të tjera konvencionale. Kurse më 1894 dha një alfabet të veçantë të kombinuar me shkronja latine e greke. Më parë kishte botuar edhe një gramatikë në Firence më 1870, “Grammatica della lingua Albanese”. Kamarda hartoi tri alfabete të një pas njëshme. Më 1870 botoi alfabetin e tij më të përsosur i cili ofrohet shumë me këtë të sotshmin, edhe pse siç thamë më parë, ai nuk kishte ndonjë shtrirje të madhe, ai i jep shkas Kamardës të numërohet ndër filologët tanë të mëdhenj. Kuptohet edhe me veprat tjera nga fusha e gjuhësisë.
Përpjekjet shqiptare për alfabetin e shqipës
Përpjekjet shqiptare për alfabetin e shqipes, gjatë gjithë shekullit 19-të, ishin të pandërprera. Nuk ka dyshim, patriotët e Rilindjes Kombëtare këtë çështje e kishin me prioritet që kërkonte zgjidhje të shpejt. Nuk mungonin shkrimet e angazhimet personale të autoriteteve kompetente, të shkrimtarëve dhe dijetarëve, as angazhimet e tyre në grupe dhe shoqëri të organizuara shqiptare jashtë e brenda atdheut. Një tentim për këtë çështje të madhe e njohim edhe nga i madhi Ismail Qemaili me bashkëveprimtarë, V. Pashën, Kristoforidhin e Hoxhë Tahsinin, Poashtu një tjetër iniciativë e njohur më 1869 dhe prapë më 1872, që nuk u kororizuan me ndonjë sukses. Megjithëkëtë, këto njihen për fille të mbara në këtë drejtim. Filologu ynë i famshëm Kristoforidhi edhe një herë tentoi më 1877 të bëjë një zgjidhje, por edhe kjo nuk doli fatlume. Megjithatë, këto tentime nuk janë të pafrytshme, meqë, mu këto ishin nisje e mbarë për një shtruarje të përbashkët të kësaj çështjeje kombëtare. Vetëm një vit pas Lidhjes Shqiptare të Prizrenit më 1879, u formua Shoqëria e Stambollit, çështjen e alfabetit e shtroi në përmasa të gjëra. Këtu mbahet mbledhja e 28 personaliteteve autoritative, mes tyre edhe tre Vëllezërit Frashri, Abdyli, Naimi e Samiu, së bashku edhe me P.Vasën, Said Toptanin, H. Tahsinin, Ali Vrionin, Koto Hoxhin, Ibrahim Dimën, Nikollë Bonotin, Anastas Frashërin e shumë atdhetarë të tjerë. Këto autoritete formojnë në Stamboll shoqërinë “Drita” dhe pas tre numrave të revistës me emërin “Drita”, revista merr emrin “Dituria”, e cila nga katër variantet e mundshme të alfabetit të kësaj shoqërie, ai i Sami Frashërti u bë bazë për hartimin e teksteve dhe veprave të botuara më vonë nga kjo shoqëri. Në shoqërinë e Stambollit u botua Abetarja e parë shqipe në 20.000 kopje, që doli me emrin “Alfabetore e Gjuhës Shqipe”. Alfabeti i kësaj shoqërie u njoh me emrin Alfabeti i Stambollit, ose edhe Alfabeti i Frashërve, i cili një kohë pati jehonë të madhe edhe në shumë koloni shqiptare, si në Bullgari, Rumani dhe në disa hapësira të trollit amë në Shqipëri. Çështja e një ABECEDE të gjuhës shqipe, ishte jo vetëm aktuale, por edhe e domosdoshme në këtë vlug të ngjarjeve historike të popullit tonë. Në të njëjtën kohë shqiptarët ishin përballur edhe me kërkesa të vështira politike teknike dhe praktike, për shkak të gjeturisë së shtypjes, mundësisë tipografike që dispononte autonomia turke. Se kishte disa propozime në këtë tubim.
Shekulli 20-të shqipen e gjeti pa një alfabete të përbashkët për gjithë shqiptarët
Alfabeti i Stambollit dominoi shumë kohë, megjithatë, nuk pati shtrirje në gjithë kombin. Ai u përhap shumë në shqipen e jugut, ndërsa në veri dominonte Alfabeti i Shoqërisë “Bashkimi” të Shkodrës. Alfabeti i Stambollit u pranua për shumë arsye, në dorë të parë ishin arsyet politike, fonetike dhe gjeolinguistike, me të cilat ky alfabet ju dha grusht të fortë armiqve të gjuhës sonë në aspektin politik, ndërsa në parimin fonetik kishte “çdo shkronjë të ketë vetëm një zë dhe për një zë një shkronjë në vete”. Parim që nuk do të zbatohet as në Kongresin e Manastirit, edhe pse ky alfabet do të shërbejë për bazë dhe kishte idhëtar edhe Mjedjen. Për çështjen e alfabetit, përpjekjet shqiptare nuk marrin fund, Shoqëria e Stambollit përdori për bazë shkronjat dhe fonemat e alfabetit latin me çka iu kundërvu tendencave armiqësore të më parshme turkomane e grekomanë. Përkundër shtrirjes së tij në trollin shqiptarë, jashtë tij gazetat përdornin alfabetet e tyre të veçanta. Kjo ishte frymë e pa konsoliduar në shkallë të gjerë kombëtare dhe tendencë e pashuar nga armiqtë, që gjuha shqipe të mos ngrite nivelin e saj me shkronja të veçanta. Andaj, nga shqiptarët me kënaqësi vështrohej përcjellja e shkrimeve të saj, po aq sa vështrohej me kërcënim nga të huajt. Kështu vepruan “Albania”e Konicës, që ishte tribunë e shtypit të kohës, “Kombi” në Amerikë dhe të tjera, përveç Bukureshtit dhe Sofjes.
Shekulli 20-të shqipen e gjeti pa një alfabet të përbashkët për gjithë shqiptarët. Sipas dokumenteve të njohura, shqipja e fillimit të shekullit 20-të, përdorte shtatë apo tetë alfabet të ndryshme, vitet e mëhershme në shkrimet e pakta të shqipes përdoreshin edhe 52 alfabete, nga kjo me të drejtë ankohej lexuesi i kohës, çka do të bënte i mjeri shqiptarë për ta kënduar gjuhën e tij? Cilat ti merr, e cilat ti lë? Gjendja e tillë për shqiptarët e atëhershëm, me shkallë të ultë të arsimimit, ishte shumë e komplikuar dhe kërkonte një zgjidhje sa më të shpejtë e fatlume. Përball forcave përparimtare kombëtare, armiqtë e gjuhës shqipe dhe të shqiptarëve, përpiqeshin që me çdo kusht, ta mbanin popullin tonë në një gjendje pakrye. Disa nga ata dilnin gjëja se përkrahnin myslimanët, e të tjerët dilni, se përkrahnin të krishterët. Kështu me këto “përkrahje” të njërës palë të pengonin palën tjetër, thjeshtë ata pengonin gjitha proceset shqiptare në këtë drejtim. Fundi i shekullit 19-të dhe fillimi i shekullit 20-të, përveç rritës së madhe të Lëvizjes Kombëtare për lirimin e shqiptarëve nga zgjedha pesë shekullore e Turqisë. Patriotët shqiptarë vazhduan luftën, lëvizja rritej, lufta politike pa aleatë thuaja vendnumëronte, ndërsa lëvizja kulturore zgjerohej. Rritej numri i krijuesve dhe veprave artistike në gjuhën shqipe si edhe numri i revistave, gazetave, shoqërive kulturore jashtë dhe brenda tokave tona, Rrjeti dhe niveli i shkollës shqipe u zgjerua, krahasuar me atë të fillimit në Korçë (7 mars 1887), Realisht u poqën kushtet që edhe çështja e alfabetit që ishte afër zgjidhjes të përkryhet. Me iniciativën e Klubit “Bashkimi” të Manastirit, u ftua Kongresi i Manastirit, i cili do të mbahej në Manastir prej 14 deri më 22 nëntor të vitit 1908. Për këtë ngjarje monumentale të gjuhës, kulturës dhe historisë shqiptare, që merret ndër ngjarjet dhe datë më e madhe historike e shpirtërore kombëtare, pas Lidhjes Shqiptare të Prizrenit 1878, Kongresi i ABC-së shqiptare i priu shpalljes së Pavarësisë së shtetit shqiptar, më 28 ëntor 1912 në Vlorë.
Roli i shoqatave “Bashkimi” dhe “Agimi”, e Shoqëria e Stambollit.
Iinfluencë të madhe kishte kleri katolik i veriut At Gjergj Fishta, që atë kohë drejtonte shoqërinë “Bashkimi” në Shkodër. Temë e vetme e këtij Kongresi ishte zgjidhja e alfabetit të shqipes. Në Kongres morën pjesë 150 të deleguar nga të gjitha viset dhe kolonitë shqiptare, në mesin e tyre kishte edhe konzujë të huaj, në Kongres ishin të përfaqësuara edhe besimet fetare. Delegatët, sipas dëshmive të kohës, vinin të hipur në kuaj, ishin të veshur solemnisht dhe solemnisht priteshin nga shqiptarët anas të Manastirit me rrethinë. Përfaqësuesve në Kongres të Manastirit, vendorët para ndërtesës ku mbahej kongresi ju shtruan rrugën me qilima e sixhade, që nga ura gjer te ndërtesa tri katshe me kupolë, ku tuboheshin të deleguarit, të cilëve nga vendorët iu sigurua edhe roje për mirëvajtjen e sigurisë gjatë punës së Kongresit. Delegatët ishin nga Manastiri, Shkodra, Durrësi, Elbasani, Vlora, Gjirokastra, Shkupi, Kolonja, Janina, Selaniku, Bukureshti, Konstanca, SHBA-të, Sofja, Egjipti dhe Italia. Kongresi zgjati disa ditë. Për datën e fillimit ka mendime kontestuese, disa thonë Kongresi filloi më 12 nëntor, disa mendojnë më 1 nëntor, madje një konzul serbë thotë se Kongresi u mbajt diku në dhjetor. Por, data e 14 nëntorit, sipas gjithë dokumentacionit dëshmon realitetin dhe saktësinë e vërtetë të mbajtjes së Kongresit të Manastirit. Kongresi që në fillim zgjodhi kryetarin e Kongresit Mit-hat Frashërin të birin e Abdyl Frashërit, Sekretare u zgjodh Parashqevi Qiriazi ndërsa nënkryetar i Kongresit u zgjodh Grigori Cilka dhe 11 anëtarë të tjerë. Kongresi zgjodhi edhe një Komision të zgjeruar nga shoqëritë “Bashkimi dhe “Agimi”, Shoqëria e Stambollit dhe personalitete tjera nga shoqëritë dhe kolonitë shqiptare, që pas diskutimeve, propozimeve dhe mendimeve të ndryshme, më 22 nëntor 1908 Komisioni solli një konkluzë. Në të cilën para Kongresit u sollën dy alfabete alternative të mundshme për përdorim të barabartë, të cilat vet koha, në zbatueshmërinë praktike të tyre, do të dëshmojë cili nga ata të merret për alfabet të shqipes dhe për gjithë shqiptarët. Për variant u moron Alfabeti i Stambollit dhe një alfabeti me bazë alfabetin latin. Komisioni dhe Kongresi vendosen, që në të gjitha shkollat dhe në të gjitha revistat dhe shkrimet e shqipes, të përdorën këto dy alfabete alternative. Komisioni përbëhej nga këta anëtarë: Atë Gjergj Fishta, Kryetar. Luigj Gurakuqi, Sotir Peci, Mit-hat Frashri, Shahin Kolonja, Dhimitrak Budi, Ndre Mjedja, Fehmi Topuli, Nuset Vrioni dhe Grigor Cilka, anëtarë. Të gjithë u zgjodhën me votë të fshehtë. Në këtë komision u zgjodhën personalitete eminente me qëllim të mos bazohen në alfabetet e deri atëhershme të përdoruar në gjuhën shqipe, edhe pse më parë Kongresi kishte vendosur që për alfabet të shqipes të mbështetej në alfabetin latin, i cili për gjitha parimet gjuhësore i përgjigjej shqipes. Komisioni mori për çdo tingull të shqipes veç e veç një shenjë grafike të veçantë, gjegjësisht për çdo tingull një shkronjë. Analiza e thellë e praktikës gjuhësore për disa tinguj kërkoi një punë e gjatë. Pas diskutimeve të rrepta, të nivelit gjuhësor e shkencor, në mes të delegatëve në Kongres, u murr vendim, që disa tinguj të shqipes, duhet të shënohen me dy shenja grafike. Kështu që, më 22 nëntor 1908, Komisioni arriti të propozon qëndrim definitiv para Kongresit. “Pasi që u kënduan verbalist ditëve tjera, e pasi që e pamë, se puna që kishim bërë ishte mjaft e madhe, por jo aq sa të na kënaqë të gjithëve, e ti shërbente si përparim dhe diturisë ndër ne; Të shtyre edhe nga disa shkaqe të përjashtme e shtyem prapa, e me pëlqim të të gjithëve u vendos që: Të merret ABECE-ja e Stambollit, e me te së bashku, një ABECE thjeshtë latine, që të përdorën bashkërisht në mes të shqiptarëve”. Nga kjo vërehet, se Kongresi i Manastirit nuk e zgjodhi përfundimisht çështjen e alfabetit të shqipes. Por, Kongresi e thjeshtoi shumë rrugën e pakrye që deri atëherë e mundonte shkrimin e shqipes. Padyshim ky trasim lehtësoi shumë zgjedhjen definitive, që do të arrihet brenda një kohe relativisht të shkurtër më 1910. Korpusi fonetike e fonologjik i shqipes, ligjet dhe zhvillimet e brendshme të gjuhës sonë, përmbushen me 36 shkronjat e kërkuara kahmot, që janë përkatëse me 36 tingujt fonetik të shqipes, shkronjat me bazë latine të cilat i kemi sot të afërta me shkronjat e shumë gjuhëve të zhvilluara të botës. Prej këtu e tutje shqiptarët me punën e tyre i dhanë hov luftës dhe punës krijuese mendore edhe kundër pushtuesve dhe lakmisë së tyre për të imponuar shqiptarëve gjuhën e tyre. Hovi i zhvillimit të gjithmbarshëm të vetëdijes shqiptare për gjuhën dhe zhvillimin e vlerave pozitive shpirtërore kombëtare, dobësoi furinë e synimeve imponuese dhe nëpërkëmbjen e këtyre vlerave kombëtare nga të huajt.
Kongresi i Elbasanit vendosi, që nga mesi i shtatorit të hap Shkollën Normale në Elbasan
Për Kongresin e Manastirit gjithë pjesëmarrësit e në veçanti Fishta, Mjedja, Mit-hat Frashri, Gurakuqi, Grameno, Hilë Mosi, Bajo e Qerqiz Topuli e shumë të tjerë, kanë luajtur rol me rëndësi, alfabetet e të cilëve kanë pasur ndryshime gjatë kohës, gjerë në Kongresin e Manastirit. Vitet e para pas Kongresit të Manastirit filluan protestat shqiptare për mbrojtjen e alfabetit kombëtar të Manastirit, në Berat masa dogji abetaren me shkronja arabe-turke, ndërsa në Korçë protestuesit kënduan këngën e alfabetit shkruar nga mësuesja Parashqevi Qiriazi. Protesta u organizuan për mbrojtjen e alfabetit kombëtar të Manastirit nga gjonturqi dhe fryma greke. Në mbrojtje të alfabetit shqiptarët u organizuan edhe në Përmet e Elbasan. Përkundër kërcënimeve antishqiptare turke e greke, Kongresi i Elbasanit vendosi, që nga mesi i shtatorit të hap Shkollën Normale në Elbasan, e cila për shkak të rrethanave filloi punën më 1 dhjetor 1909.
Tash kur po përmbyllet një përvjetor i moshës së moçme për shkronjat tona, që po rrugëtojne në fillmshekullin e dyte te jetes së tyre dhe nismen e rrugëtimit e rritës së gjuhës gjuhës kombëtare shqipe, e cila këtë vit mbushi shekullin “Komisija Letrare e Shkodrës 1916”. Përkujtojmë vështërsitë dhe punën e mundimshme të atdhetarëve shqiptarë, përpjekjet shumëvjeçare të tyre, që ne sot të ligjërojmë e të shkruajmë alfabetin e trashëguar nga stërgjyshërit tanë të lavdishëm. Ky alfabet ka ngritur lartë kalanë gjithëdijes shkencore dhe vlerave shpirtërore të artit e kulturës sonë kombëtare. Sot jemi të barazuar me civilizimin e popujve që dikur ua kishin laminë, dhe ka bërë të na lakmojnë edhe ata, që dikur nuk na kanë shikuar me simpati, as neve për popull të moçëm, e as gjuhën tonë për vlerë të veçorisë kombëtare.

NËNË TEREZA-NËNË E GJITHË BOTËS

November 18, 2016 by dgreca

NGA GANI VILA*/Vite dhe shekuj do të kalojnë dhe pasardhësit tanë në gjithë globin me siguri do të shprehen me admirim e do të ndjehen krenarë e të privilegjuar para gjithë njerëzimit sepse kanë jetuar në kohën kur Nënë Tereza ishte gjallë. Veçanërisht kombin shqiptar e gjithë bota do ta nderojë dhe respektojë gjithmonë në nivelet më të larta të kohërave që do të vinë, pasi nga gjaku i këtij populli të lashtë lindi Gonxhe Bojaxhiu të cilën Zoti e thirri dhe me misionin e saj ajo u bë Nënë e mbarë Botës. Sigurisht që ne nuk do të jetojmë aq gjatë por para se te largohemi nga kjo botë e kemi një shans, kemi kohë, nevojë, mundësi dhe energji pozitive që të ndryshojmë sado pak zemrën, shpirtin dhe veprimet tona t’i ushqejmë me dashurinë në veprim, që këto cilësi mirësie të trashëgohen shëndetshëm në brezat e rinj. Për këtë duhet që në jetën tonë të përditshme të imitojmë sado pak Nënë Terezën në mënyrë individuale, familjare, fisnore e gjithë shoqëria shqiptare dhe mbarë bota. Të hysh në botën e Nënë Terezës nuk arrihet menjëherë edhe pse ekziston mes nesh vullneti, duhet të bëjmë shumë kujdes pasi edhe pse na duket si e lehtë për ta kuptuar dhe për të vepruar në praktikë si Nënë Tereza, në jemi shumë larg saj, sepse veç Jezu Krishti e askush tjetër nuk e di të vërtetën e botës të brëndshme dhe fuqinë e misionit të saj. Por Zoti bën mbrekullira dhe mundësitë për t’ju afruar sa më afër misionit të Nënë Terezës i kemi të gjithë, pasi krahas vlerave mistike fetare të lidhjes të saj me Zotin, ajo si asnjë njeri tjetër në botë ,karakterizohet edhe nga prakticiteti i vlerave e virtyteve të pafundme njerezore qe natyrshem i vuri ne sherbim te njerezimit.Ishin këto veprimtari të përditëshme praktike të saj,më të sëmurët, me të uriturit,me të varfërit,kundra luftës, për paqe në botë, me ndihmat, bamirësitëe, faljet,pendesat,dashurinë në veprim etj. cilesi këto mendoj se përfaqësojnë vetëm pamjen e jashteme të misionit të saj pasi vlerat e vërteta të thelbit të cështjes Nënë Terez përbëhen nga elementë të padukshëm njerezor që përmbajnë pafundesi vlerash thesare njerezore që jetojnë në zemrat dhe shpirtërat e njerëzëve por që t’i gjesh ato e t’i vësh në shërbim të njerezimit duhet celsi që gjeti Nënë Tereza që fliste si shënjt dhe vepronte si Nënë e kështu e ngriti dashurinë në institucion të përhershëm.

Nëse i referohemi shtresave të shoqerisë njerezore që ekzistojnë sot ne botë jo nga pikpamja numerike, por si fenomene shoqerore e sociale të varfërit të vuajturit të sëmurët të pushtuarit si shtresa në nevojë janë më afër thelbit të Misionit të Nënë Terezes. Edhe pse këta njerez nuk kanë mundësi të flasin atje ku duhet,ata natyrshem janë pjese e misionit të saj.Në praktikën e përditeshme, të bërë publike për Nëne Terezën,institucionet shteterore,fetare dhe mediatike,njerezit e pasur ekonomikisht,por fatëkeqesisht edhe një pjese e konsiderueshme e intelektualeve në botë, janë shumë larg njohëjes të misionit të saj.Kjo mosnjohje e Misionit të saj vjen jo për mungese vullneti, por për shkak të pamundësisë për të kuptuar misticizmin e fuqisë të këtij misioni të ngritur në institucion.Në vitet e fillimit të aktivitetit të Misionit të saj edhe vetë Vatikani, që tani e shenjtëroi, ishte i rezervuar.Por këtë here dua të tërheq vëmëndjen me këtë shkrim për shqiptarët dhe institucionet që i përfaqësojnë ata se sa e kane njohur ,kuptuar e vleresuar këtë mision të shenjtë.

Nënë Tereza dhe Misioni i saj i Dashurisë është dashuri pa fund në veprim për mbarë njerezimin pa dallime feje race kombi ngjyre prirje politike etj.Këtë mision në fillimin e tij, vec Jezu Krishtit për shumë vite dhe në vazhdim jo të gjithë e kanë kuptuar, e kanë vlerësuar dhe e kanë respektuar ashtu si e meritonte.Kjo vrejtje ekziston për gjithë botën mbarë pasi skepticizmi që ekzistonte tek njerzit në atë kohë ju kishte zënë sytë për të parë atë yll që për herë të parë doli në horizontin e qiellit pa fund e që rezatonte dashuri. Nënë Tereza me gjithëse ishte vlerësuar me cmimet më prestigjoze të botës megjithse ishte vlera më e madhe e njerëzimit në shekullin e kaluar e në vazhdim shteti shqiptar ateist në atë kohë e përcmonte dhe nuk e lejonte të vizitonte Shqiperinë dhe familjen e saj. Shqiptarët që jetojnë në Kosovë dhe në Maqedoni ,që fenë e kishin të lejuar e megjithëse Ajo i vizitonte më shpesh, se kuptonin misionin dhe rëndësinë e saj.Kishat Katolike shqiptare që për fatë të mire ekzistonin në këto treva, me gjithë respektin dhe pritjen që tregonin ndaj saj,për mungese informacioni,njohje apo vizioni,nivelin e trajtimit të Nënë Terezes e bënin kryesisht si murgeshë.Përsëri nuk do të ishin shqiptarët ,por era e ndryshimeve të mëdha që po frynte në botë,që në gusht të vitit 1989 i dha mundësinë Nënë Terezës të vizitojë për herë të parë Shqiperinë.Nënë Tereza në Tiranë u prit me protokoll, por nën një hije të zbehtë mediatike të TVSH si Televizioni i vetëm që ishte në atë kohë.Krahës vizitës që ajo bëri në varrezat e familjareve të saj,”Pushtetarët e Gjunjëzuar”të asaj periudhe e detyruan Nënë Terezën që të vendoste një tufë me lule edhe tek varri i diktatorit Enver Hoxha,vizitë kjo që vazhdon të interpretohet keq edhe sot e kësaj ditë në botë.Dhe e dini përse ndodh kjo ? Sepse edhe sot shteti shqiptar nuk prononcohet publikisht ashtu si ka qënë e vërteta e protokollit më qëllim për të shmangur komentet dhe abuzimet.

Kur i referohesh jetës dhe veprës të Nënë Terezës për studim,vecanërisht marredhenieve të saj me Shqipërinë edhe pse është e dhimshme, duhet ta themi troc,se në vitin 1990 u rrëzua sistemi dhe strukturat e shtetit komunist, por nuk u zhduk mentaliteti i tij nga mendja e njerezve.Kjo që po ju them është e thjeshtë për ta kuptuar sepse shteti shqiptar dhe qeveritë e tij edhe mbas viteve 1990 i kishin plotesisht mundestë që të tregonin përkujdesjen e duhur institucionale e shtetërore për Nënë Terezën dhe misionin e saj.Për vec se t’i kërkonin falje e t’i krijonin kushte favorizuese pune ,duhet t’i caktonin të paktën një mini personel të përbërë nga historianë,gazetarë,kameramanë, etj.që të merreshin me studimin, administrimin dhe pasqyrimin e vlerave të këtij misioni të shënjtë dhe vecanërisht aktivitetin e përditshëm të saj.Përse nuk udhëtoi asnjë gazetar për në Kalkutë apo në vënde të tjera ku ajo kishte motrat e saj ? Nëse diktatorin Enver Hoxha e pengonte “ateizmi “të njihte këtë dritë universal këtë pasuri të pakrahasueshme në botë po pushtetarët shqiptarë të mbas viteve 1990 kush i pengon….?

Unë duke vazhduar llogjikën e mendimit që shpreha më sipër dua të plotësoj se emërtimet e shtresave të shoqërisë shqiptare në të gjitha fushat dhe aspektet e saj; si ndarjet në parti termat very-jug përkatësia fetare traditat në breza etj.që të gjithë në veprime dhe në jetën e përditshme,në shpirtin e tyre janë njëlloj,shqiptarë,të dashur,mikëpritës,bujarë,etj,cilësi e virtyte të mira këto por kur marrin një detyrë si të zgjedhur apo të emëruar menjëherë c’fisnikërohen, janë të pa aftë për të administruar vlerat tona kombëtare shqiptare. Ishtë fat i madhë që Nënë Tereza erdhi disa herë për vizitë në Shqipëri mbas viteve 1989por fakti që nuk ka asnjë intervistë nga Televizioni Shtetëror apo inisiativa private në këtë fushë tregon se përkujdesja institucionale e shtetit dhe e shoqerisë shqiptare ka qënë zero.Por edhe institucionet e asaj periudhe në Kosove e Maqedoni dhe vecanërisht kisha katolike në atë periudhë kanëpërgjegjësin e tyre që nuk i kanë qëndruar më afër dhe me profesionalisht vlerave të saj hyjnore dhe vecanërisht atyre njerëzore.Kështu më këtë tabllo të varfër mbyllen marredhëniet e NënëTerezës me institucionet shqiptare edhe mbasi ne kemi fituar demokracinë.Por takimet e Nënë Terezës me shqiptarët në Kosove dhe në Maqedoni lanë gjurmën e tyre dhe inspiruan ndjenjat e meshtarëve të shkëlqyer shqiptarë të cilët filluan të mendojnë dhe të punojnë ndryshe për Nënë Terezën.Kështu një ndër ta ishte Dom Lush Gjergji që nga kontaktet e para që ka patur me Nënë Terezën e deri në ditën e shenjtërimit të saj, ka botuar 16 libra kushtuar Nënë Terezës,të përkthyera në shumë gjuhë te botës.Po ashtu Pater Pashko Gojcaj, famullitar në Kishën e Shën Ndout në Tuz dhe zv.Ipshkevi i Tivarit , në vitin 2003 i kushton Nënë Terezës librin me poezi “ Sytë e shenjtëneshës”,si dhe shumë individë të tjerë të cilët kanë shkruar apo kanë kënduar me përkushtim të madh për këtë Nënë të madhe.Por ajo që është me e rëndësishme për marredheniet e Nënë Terezës me botën shqiptare i përketë kohës para viteve 1990,kur regjimi diktatorial i Enver Hoxhes ne Shqipëri e kishte të ndaluar me ligj të dëgjoje Radion e Zerit të Amerikës,institucion mediatik që në ato vite mbante peshën më të madhe të luftës së drejtpërdrejtë kundër sistemit komunist në Shqipëri dhe në botë.Pikërisht në këto vitë Radio Zëri i Amerikës nëpërmjet gazetarit të saj e bashkëatdhetarit tonë, patriotit të nderuar z.Gjek Gjonlekaj, në takimin që pati me Nënë Terezën në Qershor të vitit 1988 regjistron lutjen e saj të bërë në gjuhën tonë shqipe.Zëri original i Nënë Terezës në lutjen që Ajo bëri për popullin shqiptar, është një rast i vetëm dhe me shumë vlerë për binomin Nënë Tereza – Shqiperi. Prandaj mediat historianët, biografët dhe shteti shqiptar duhet ta administrojnë si një pasuri me vlerë të madhe kombetare veca rishtë për të ardhmen.

Nëse studiojmë ndjeshmërine njerezorë të botës shqiptare lidhur me figurën dhe suportin e Nënën Terezës, pjesa e popullsisë shqiptare që i përket Malësisë së Madhe në Mal të Zi të cilët kanë emigruar në SHBA, kanë qënë të parët në kontaktet me Nënë Terezën dhe kanë gjetur zgjidhjen e qytetëruar nëpermjet shtatoreve për të nderuar këtë figurë.Aktualisht, në këtë zonë për të cilën po shkruaj, janë ndërtuar 3 shtatore të Nënë Terezës;në Tuz,në Vuksanlekaj dhe në Kojë.Vëllezërit hotianë Lek dhe Pashko Gojcaj kanë ngritur shtatoret e Nënë Terezës pothuajse në të gjitha trevat ku jetojnë shqiptarë;nëTuz , Prishtinë, Mitrovicë, Maqedoni,në kishat katolike Zoja e shkodres, në New York,në Kishën e Shën Palit e të Zonjës Pajtore në Michigan, etj si dhe kanë dhuruar shumë buste e portrete të saj.Marash Nucullaj, nga Koja e Malësisë, ka sponsorizuar dhe ngritur dy shtatore të Nënës Terezë një në Sarajeve dhe një në Vuksanlekaj të Malësisë së Madhe. E megjithë atë kaq sa ka bërë deri tani shoqeria shqiptare është shumë pak Ndërsa shteti shqipëtar deri tani që une po shkruaj nuk është interesuar fare peër thelbin e misionit si vlerë njerëzore dhe për figurën e Nënë Terezës si shqiptare. Të vjen turp t’i përmendësh veprimet qesharake të qeverive shqiptare duke i dhënë Nënë Terezës vleresime të karakterit simbolik të cilat po jua rendis si më poshte:Aeroportit të Rinasit i vendoset emri i Nënë Terezës i shoqeruar me një shtatore, Sheshin para Universitetit të Tiranës ku partitë shqiptare bëjnë mitingje e emërtuan me emrin Nëne Tereza, Spitalin QSUT Tiranë e emertuan me emrin Nënë Tereza.Kur thashe më sipër se janë vlerësime simbolike kam parasysh se këto emertime nuk kanë investime të shtetit dhe as lidhje me misionin e Nënë Terezës.Shteti shqiptar dhe qeveritë e tij si dhe ai kosovar deri në ditën e shenjtërimit të saj,nuk kanë pregatitur asnjë film dhe asnjë dokumentar zyrtar,pra akoma nuk e kanë zyrtarizuar figurën e saj.Bile edhe biografia që ndodhet në Wikipedia,nuk është korrekte,nuk është e plotë,mungojnë shumë pika elementare por të rëndësishme të jetës së saj e për rrjedhojë nuk është pasqyruar me dinjitet e me përmasat e vlerave të saj edhe në Historinë e popullit shqiptar.Nënë Tereza dhe misioni i saj nuk i përket vetëm Kishës Katolike dhe Vatikanit,ndaj është detyrë immediate që jo vetëm shteti shqiptar por gjithë bota mbarë të nderojë dhe të vendose figurën e Nënë Terezës në nivelet më të larta që e meriton.Vatikani gjatë jetës dymijevjecare ka shenjtëruar mbi 10.500 personalitete të fesë katolike.Në vazhdën e këtyre vlerësimeve Papa Francesku me 4 Shtator 2016 e shpalli Nënë Terezën “ Shenjta Nënë Terezë e Kalkutës “ dhe menjëherë Ai tha se unë e shpalla me këtë emër,por bota do ta thërrasë gjithmonë edhe në të ardhmen NËNË TEREZË.Kjo deklarate e menjehërshme e Papa Franceskut verteton së Nënë Tereza mori cmimin e radhës dhe se Shenjtërimi i saj është një stoli që e zbukuron me shume figuren e saj,pasi Misioni i Nënë Teresës është përtej përmasave të Vatikanit.

Nënë Tereza shquhet për thëniet e saj profetike njerëzore dhe praktike që karakterizohen nga dashuria në veprim. Deklarimi i vullnetshëm i Nënë Terezës para gjithë mediave prestigjoze boterore se” Me gjak jam shqiptare “i shërben bashkimit tonë kombëtar dhe detyron të gjithë shqiptarët që jo vetëm se duhet të krenohemi me Nënë Terezën por duhet edhe ta përjetojmë e ta imitojmë Atë në cdo hap të jetës sonë.

Po si e vlerësuan shtetet dhe qeveritë shqiptare e kosovare Shenjtërimin e Nënë Terezës? Pak shpenzime nga ana e Qeverisë së Kosovës një vizitë turistike në Romë udhetim special hotele luksoze pak nxehtë ditën e shenjtërimit në sheshin e Shën Pjetrit kthehen në Shqipëri dhe në Kosove si heronjmarrin rroga dhe djeta pluse se kanë udhëtuar dhe kanë marrë pjesë në cremoninë e shenjtërimit të njeriut më të madh të globit si simbol i të varfërve.Cfarë paradoksi.

Gjatë punës mediatike që Televizori i Shqiptarëve të Amerikës ( ALBTVUSA )bëri ato ditë në Vatikan nga data 2 deri më 6 Shtator 2016,ne pamë se organizatorët e Koncertit kushtuar Nënë Terezës që u mbajt në Balizika e Shën Palit në Romë te drejtuar nga Imzot Dodë Gjergji,kishin bërë një punë shumë serize,profesionale e cila ishte një vlerë e madhe kombetare që u realizua në nivele të larta për të pranishmit në koncert dhe u trasmetua për gjithë botën në parametrat bashkëkohore.Por më datën 4 shtator 2016 që ishte dita e shenjtërimit të Nënë

Terezës nuk ndodhi ajo që pritej. Shqiptarët si kurrë ndonjëherë ishin kombi më i pa organizuar.Pjesëmarrja në këtë eveniment e shqiptarëve nga Shqipëria nga Kosova nga Mali Zi dhe Maqedonia ishte shumë e ulët, pra nuk kishim një organizim institucional.Ndaj duhen falenderuar përsëri inisiativat e individëve e kryesisht të diasporës shqiptarë që mundësuan pjesëmarrjen e tyrë në këtë eveniment historik për popullin tonë.Shqiptarët edhe pse ishin pak na përfaqësuan në Sheshin e Shën Pjetrit me flamurët e kombit tonë,por kjo nuk ishte e mjaftueshme pasi më 4 Shtator 2016 Sheshi i Shën Pjetrit në Vatikan duhej të ishte mbushur plotë e përplot me shqiptarë nga të gjitha trevat shqiptare dhe diaspora.Sheshi i Shën Pjetrit atë ditë duhet të fliste vetëm shqip dhe mbas kthimit të udhëheqsave të shtetit në Shqipëri dhe në Kosovë duhej të festohej shenjtërimi i saj,jo vetëm me meshat e Kishës Katolike, por nga i gjithë populli shqiptar; të krishterë,bektashinjë,myslimanë,katolikë,nga Shqiperia e Kosova,nga shqiptarët në Maqedoni e Mali Zi si dhe nga diaspora,ashtu së bashku si gjaku i Nënë Terezës.Këto nuk ndodhën dhe tani shtetit shqiptarë i vjen për shtatë shprehja popullore se: “ kurre nuk është vone”.

Shteti Shqiptar dhe ai Kosovar duhet ta vendosin me dinjitet në Historinë e Popullit Shqiptar figurën dhe kontributin e Nënë Terezës.Të krijojnë Institucionet përkatëse për të studiuar ulumtuar dhe përgjithësuar veprat e Nënë Terezës.Literatura e Nënë Terezës që bën fjalë për edukimin dhe formimin e dashurisë njerëzore të futet në tekstet shkollore.

Të dimë c’ka ka thënë Nënë Tereza gjatë jetës së saj të paktën për ne shqiptarët është detyrë por të bëjmë Ne cfar Nënë Teteza bënte është progres dhe mirësi.Qëndroni sa më afër Nënë Terezës me mendje dhe vepra pasi Ajo është suksesi dhe pasuria me e madhe e kombit shqiptar dhe një celës i artë për të gjithë ne të cilin duhet ta përdorim me dashuri dhe mencuri kombetare.

*Drejtor i Televizionit të Shqiptarëve të Amerikës USA.

SPECIALE: Kur ylli i Hollywood-it, Nicole Kidman vizitoi Kosovën

November 18, 2016 by dgreca

– Aktorja e madhe Nicole Kidman me viziten në Kosovë para 10 viteve niste udhëtimet si ambasadore e UNIFEM-it. Në Prishtinë ajo tha: Unë jam këtu në cilësinë e ambasadores së vullnetit të mirë, pikë së pari për të mësuar prej jush, pastaj për të qenë me ju për këto momente kaq vendimtare për të ardhmen e Kosovës. Do të bëj çmos që të jam zëri juaj kudo që të jem…Faleminderit për mikpritjen e ngrohtë, faleminderit Kosovë. Kjo është një ngjarje shumë e madhe, më e madhe se që e kam pritur/

-Nicole Kidman deklaron tash, pas 10 vitesh: Pas dhunës në Kosovë, vendosa të ndihmoj/

SPECIALE: Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI/

PRISHTINË, 18 Nëntor 2016/ Aktorja e madhe australiane, ylli i Hollywood-it, ambasadorja dashamirëse e UNIFEM-it, Nicole Kidman, ka vizituar Kosovën në vitin 2006, ku ka mbërritur në 14 tetor. Në udhëtimin e saj të parë në terren si ambasdore, fituesja e çmimit Oscars, erdhi në Kosovë për të dëgjuar zërin e grave kosovare.Drejtuesja e zyrës në Prishtinë të UNIFEM-it (Fondit të Kombeve të Bashkuara për Zhvillimin e Grave), Flora Macula, ka njoftuar atëherë se Nicole Kidman do të jetë në vizitë njëditëshe në Kosovë.Aktorja Nicole Kidman është emëruar ambasadore dashamirëse në UNIFEM në 26 janër 2006. Misioni i saj si ambasadore ëshë mbështetja e grave nëpërmjet udhëtimeve nëpër vende të ndryshme të botës, për të cilat UNIFEM ka projekte.Pas emërimit ambasadore, siç ëshë noftuar ajo ka paralajmëruar vizita të mundshme edhe në Sudan, në Republikën Demokratike të Kongos, në Liberi, Afganistan dhe Kamboxhia.Kështu kam raportuar, mes tjerash, nga Prishtina në 14 tetor 2006. Tirulli i raportit ishte: YLLI I HOLLYWOOD-it, NICOLE KIDMAN, ME VIZITEN SOT NË KOSOVË NIS UDHËTIMET SI AMBASADORE E UNIFEM-it

Ndërsa, të nesërmen, në 15 tetor 2006 kam raportuar:KOSOVË, YLLI I HOLLYWOOD-it, NICOLE KIDMAN, AMBASADORE E UNIFEM-it, TAKON GRATË SHQIPTARE DHE SERBE

PRISHTINË, 15 Tetor 2006/ E impresionauar nga mikpritj kosovare, aktorja e madhe australiane, ylli i Hollywood-it, ambasadorja dashamirëse e UNIFEM-it, Nicole Kidman, mbrëmë ka shëtitur këmbë nëpër kryeqytetin e Kosovës, Prishtinë, nga ceremonia e pritjes në hotelin “Grand” e deri në hotelin ku e ka kaluar natën në “Qytezën Pejton”.Fituesja e çmimit Oskars në udhëtimin e saj të parë në terren si ambasadore, sipas axhendës, sot udhëtoi në Gjakovë, qytet në perëndim të Kosovës, kufitar me Shqipërinë, për t’u takuar me gratë shqiptare të keqtrajtuara gjatë luftës së fundit në Kosovë, si dhe në Graçanicë, afër Prishtinës, për t’u takuar me gratë serbe. Bëhet e ditur se për këto vizita Kidman ka shprehur dëshirën të mos jetë shumë e pranishme në publik, në mënyrë që të ketë më shumë hapësirë për t’u njohur me problemet dhe me njerëzit në Kosovë.“Unë jam këtu në cilësinë e ambasadores së vullnetit të mirë, pikë së pari për të mësuar prej jush, pastaj për të qenë me ju në këto momente kaq vendimtare për të ardhmen e Kosovës. Do të bëj çmos që të jam zëri juaj kudo që të jem”, ka thënë aktorja e madhe.Ajo është pritur nga udhëheqësit më të lartë kosovarë e të UNMIK-ut, nga diplomatët në Prishtinë, nga shumë përfaqësuese të grave të Kosovës, kudo është mirëpritur e përshëndetur nga qyetetarët gjatë gjithë vizitës.“Faleminderit për mikpritjen e ngrohtë, faleminderit Kosovë. Kjo është një ngjarje shumë e madhe, më e madhe se që e kam pritur”, është shprehur Nicole Kidman.Shefi i UNMIK-ut, Joakim Ryker, duke iu drejtuar ambasadores së vullnetit të mirë të UNIFEM-it, Kidman, ka theksuar respektin për çështjet dhe barazinë gjinore nga të gjtha institucionet ndërkombëtare dhe vendore në Kosovë.“Respekt për çështjet dhe barazinë gjinore. Zakonisht ne e citojmë Rezolutën 1244, por këtë herë do ta citojmë Rezolutën 1325, e cila merret me çështje të femrave, të cilat duhet të jenë gurthemelues për çdo shoqëri”, ka thënë Ryker. Ai ka shtuar se “çështja e barzisë gjinore është çështje e drejtësisë” dhe edhe për këtë e ka vlersuar të rëndësishme vizitën.Presidenti Fatmir Sejdiu ka shprehur mirëseardhjen në emër të popullit të Kosovës. “Jemi mbledhur për t’i dëshiruar mirëseardhje në Kosovë ambasdores së vullnetit të mirë të UNIFEM-it, znj. Nicole Kidman, e cila është njëherit e njohur për sukseset e mëdha në fushën e artit të shtatë. Jemi të nderuar me misionin e saj në Kosovë, për gratë kosovare”, ka thënë presidenti Sejdiu.“Pikërisht ju zonjusha Kidman jeni shembulli më i mirë se çka një femër mund të arrijë kur është e lirë që të ushtrojë detyrën e vet në liri”, ka thënë kryeministri i Kosovës Agim Çeku duke theksuar përkushtimin e qeverisë për të drejtat e njeriut në përgjithësi dhe të grave në veçanti.Kidman në vizitën e saj të parë në Kosovë u shoqërua nga Noeleen Heyzer, drejtoreshë ekzekutive e UNIFEM-it.Drejtoresha Heyzer ka shprehur mirënjohje dhe falenderim për ambasadoren, e cila me vizitën në Kosovë e ka nisur misionin nëpër vende të ndryshme të botës. “Jam e lumtur që Nikole ka ardhur si ambasadore, sepse ajo është njeri që dëshiron të bëjë të mira për ta ndryshuar botën”, ka thënë drejtoresha ekzekutive e UNIFEM-it.

NICOLE KIDMAN: PAS DHUNËS NË KOSOVË, VENDOSA TË NDIHMOJ

NEW YORK , 18 Nëntor 2016/ Aktorja e njohur amerikane, Nicole Kidman, është shprehur se pasi ka njohur realitetin e femrave dhe fëmijëve, viktima të luftës në Kosovë 10 vite më parë, kishte vendosur të kishte prioritet ne jetën e saj ndihmën për ta, citon media botërore e shqiptare raportin e 17 Nëntorit 2016 nga New York.Kidman fituese e shumë çmimeve prestigjioze, tha në mbrëmje në New York, gjatë ceremonisë së shënimit të 20-vjetorit të Fondit të Kombeve të Bashkuara për ndaljen e dhunës kundër grave, se do të “jetë zë për femrat që nuk kanë zë”.Kidman, e cila është ambasadore e vullnetit të mirë për Gratë e Kombeve të Bashkuara, ka kërkuar nga mysafirët në këtë ceremoni të ndihmojnë materialisht, pasi femrat dhe vajzat “kanë nevojë për ne, që kemi mundësi dhe që kemi para” t’i ndihmojmë ato.Organizata Gratë e Kombeve të Bashkuara tha se në këtë darkë janë mbledhur mëse 105 mijë dollarë, përfshirë donacionin prej 50 mijë dollarëve nga aktorja, Nicole Kidman.

FASLLI HALITI NE SOFREN E DIELLIT “MORALI JUAJ”

November 18, 2016 by dgreca

FASLLI HALITI/

1-faslli-haliti-2

FASLLI H. : VIZ: HELIDON H./

Morali juaj/

.poemë./

Kush i prishi kishat, tyrbet,/

Te qetë/

Xhamitë?/

Ju i prishët!/

Ju i pështytë. /

Kambanat/

I bëtë kusia,/

Tenxhere, kazanë ushtrie,/

Gëzhoja plumbash, predhash,/

Kazanë rakie./

Këmbora lopësh, demash,/

Këmbora deshësh, cjepsh briprerë/

Kupolat e kishave, xhamive dhe tyrbet/

I kthyet në bunkerë./

***

Kush i dogji ikonat,/

Kush i përmori profetët?/

Ju/

I përmorët /

Ju ua nxorët sytë/

Duke klithur gjer në kupë të qiellit:/

Poshtë, poshtë /

Perënditë,/

Vdekje,/

Vdekje perëndive…!/

Britmat shoqëroheshin me këmbora lopësh,

Me tingujt e zileve, të mushkave, cjepve, dhive.

Me ikonat e Jezuit,

Shënmërisë,

Pastruat

Bajgat e lopëve,

Glasat e pulave,

Të fshirat e shtëpive

Kakërdhitë e deleve,

Dhive …

***

Kush i lëpiu,

Kush i puthi prapë

Ikonat e varfra, të mjera,

Ikonat e fyera

Ikonat e përmjerra?

Ju, ju, sigurisht,

Ju i puthët,

I lëpitë.

Gëzhojat e predhave të kalibrit,

Për kambana fiktive «paqeje» i shkritë.

Jeni po ju

Që prisni shirita përurimesh,

Që përuroni kisha, teqe, kisha, xhami, tyrbe,

Që bëni kurbane, jo në themele të reja,

Jo në themele korpusesh moderne,

Por në bulevarde me «beteja».

Bëni

Kurban me desh

Me pesë përdredhka briri

Me desh të mjerë të kopesë,

Me desh me këmborë kambanash

Para dyerve fasadave laike të Bashkisë

Bëni kurbane me protestues në Bulevardin më madhor

Të Shqipërisë

Në sy të dëshmorëve

Në sy të heroit Skënderbe

Në sy të Qemal Stafës, heroit të rinisë…

Pastaj pini raki,

Birrë,

Verë,

Me priftërinj dervish,

Me imamë, hoxhallarë, myftilerë.

Por dhe me kasapë,

Snajperë…

Për Krishtin,

Muhamedin,

Për Zotin vetë

Tokni gotat me verë, raki

Ngrini për ta shëndete

Mëkatare

Dolli…

***

Përuroni po deshët sa të mundni kisha,

Teqe,

Tyrbe

Xhamia.

Bëni

Përurime

Hipokrite,

Sa të doni,

Megjithatë, Perëndisë,

Nuk ia ngriti tempullin Davidi,

Por biri i tij i pamëkatë, Solomoni.

Gjersa mbreti David

Kish derdhur

Gjak,

Zoti

S’mund të lejonte

Që tempullin t’ia ngrinte një mbretmëkat.

Kështu që s’ka sesi

Që ju blasfemuesve ,

Zoti,

Perëndia,

T’ju lejojë pikërisht juve

Të ngrini për të kisha, tyrbera, xhamia.

***

Ne,

Të gënjyerit deri në fyt

Ne, të mashtruarit kriminalisht

Ju themi

Vetëm kaq:

Ju besuam dje

Mos shpresoni, t’ju besojmë sot, prapë.

Ju besuam njëherë

Si një Zoti,

Si një Perëndie të vërtetë.

Shpresoni sa të doni, pra, sot,

Por ne s’ju besojmë më si Krisht, si Muhamed…!

***

As i puthëm, as i pështymë as i përmorëm

Ikonat, Biblën, Kuranin, dje,

As i puthim,

As i lëpijmë

Sot,

(S’kemi përse),

Gjersa s’i puthëm, s’i pështymë

Gjersa s’i përmorëm të shenjtat, dje…

Po deshëm të puthim,

Puthim me kënaqësi

Dorën e Rafaelit,

Mikelanxhelos,

Leonardit,

Onufrit,

Dalisë,

Puthim duar

Që krijuan tablo shenjtërish

Me imazhin e Jezu Krishtit, Shën Mëmërisë…

***

Bibla,

Kurani

Janë dituri,

Ikonat s’janë besim.

Ikonat janë, vepra arti,

Krijim.

***

Edhe Muzevarrpiramidën

Që ju vendosët

Ta shembni

Sot,

Shikoni

Po s’e ndërtuat, po ju, mot…

***

Ju dhe piramidën e Keopsit

Do ta shembnit

Me siguri

Sikur t’arrinit ta shembnit dot,

Sikur të kishit mend, fantazi, fuqi…

Po ju do ta ndërtonit atë

Gjer në zenit,

Apogje.

***

Fola për fenë, besimin

Me tokën, pemët,

Barin,

Me ujin, ajrin, kontinentet,

Me qiellin, diellin hënën, galaktikat, kozmosin, yllësitë

Toka s’më foli për Zotin, më foli për pjellorinë,

Bari më foli për blerimin,

Uji për kthjelltësinë,

Ajri

Për lëvizjen,

Kontinentet, për paqen, harmoninë,

Dielli, për zjarrin dhe dritën;

Hëna

Për diellin,

Galaktikat, për kozmosin,

Kozmosi, për pafundësinë e pafund,

Yllësitë për përjetësi dhe amshim

Asnjë prej tyre, s’më foli

Për, fe

Për besim…

Besimi

Nuk puthet.

Besimi,

Feja

Nuk përmirret,

Nuk pështyhet,

Nuk shkelet me këmbë.

Ti dhe unë apo cilido, të gjithë

Besojmë ose s’besojmë me zemër, me shpirt…

Në zotin Muhamed ose në zotin Jezu Krisht.

Lushnjë, 1994

Tiranë, 2011

Kronikë shqiptare nga Belgjika – 60 Vjet Lirie në Belgjikë 1956-2016

November 17, 2016 by

Ditën e shtune, me 17 Shtator 2016, Komuna e Andenne-it, në Belgjikë, përkujtoi 60 vjetorin e ardhjes me tren të 200 emigrantave të parë shqiptarë në stacionin e qytetit. Emigrantat kishin lanë atdheun për me shpëtue prej përndjekjes së pamëshirshme gjaksore komuniste. Disa prej tyne ishin pjesmarrësa të rrezistencës antikomuniste ndër malet e Shkodrës e rrethinat e saj, ose ishin përkrahësa aktivë të asaj rresistence. Të gjithë kishin rrezikue jetën e tyne në kalimin e kufinit shqiptar tue marrë rrugën e mërgimit për me shpëtue prej nji jete mizore, pa të drejta njerzore, pa Zot e pa shpresë.

Groupi Artistik “Rinija Vatrane”/

Në vjetin 1956, Belgjika, që kishte pësue humbje e damtime të randa në kohën e Luftës së Dytë Botnore, filloi bujarisht me pranue refugjatë prej shteteve që kishin ra nën këthetrat e komunizmit, ndër ta Shqipnia.

Ndër pjesmarrësa në ceremoninë përkujtimore ishin: Kyetari i Komunes, Z. Claude Erdekens, Ministre e Punsimit, Zoja Eliane Tillieux, Shoqata bamirse Caritas Belgjikë, Ambasadorja e Shqipnisë Zoja Suela Janina dhe Groupi Artistik “Rinia Vatra”, të veshun me kostume kombëtare, që dha nji shfaqje të shkurtë por shumë të bukur.

Ndër emigrantat që kishin ardhë me atë tren 60 vjet ma parë, ishte në prani Pjetër Kukaj prej katundit Rajë, i shoqnuem prej djalit Mark e vajzës Lule, me të cilët kishte qëndrue në kampin famëkeq të Gerovës (Kroaci) për disa vjet, para se me u pranue në Belgjikë.

Autoritetet belge mabjtën fjalimet e rastit në sallën ceremoniale të Komunes. Ndër të tjera, u përkujtue se me 1 Gusht 1956, nji tren me 200 refugjatë politikë shqiptarë, mberrijti në dëstinacionin e fundit: Andenne sur Mose, në Belgjikë. U vu në dukje se këta kishin lanë atdheun për me shpëtue prej diktaturës komuniste. Ambasadorja shiptare majti nji fjalim falënderues në piacën e pallatit komunal ku dhuroi nji plakë përkujtimore. Ishte nji ditë shumë e bukur dhe veshëmathjet kombëtare me ngjyrat kuq e zi e hijeshojshin aq ma tepër pamjen e rastit.

Ambasadorja Shqiptare falënderoi autoritetet e Komunës Andenne dhe të shtetit belg për përkrahjen që u kishin dhanë emigrantave dhe vuni në dukje marrëdhanjet miqësore që Shqipnia ka sot me Belgjikën.

Claude Erdekens, Zj. Eliane Tillieux, Z. Pjeter Kukaj

Mbasi kreu fjalimin e saj, Ambasadorja Janina ftoi Pjetër Kukajn, në moshën 91 vjeçare, për me ba përshëndetjen e tij. Pjetri kishte ardhë në Bekgjikë me nanën Rudë Ndonja, me të shoqen Drane Gecaj, me vajzen Lule e lindun në Shqipni dhe me dy djemët, Mark e Viktor që kishin lindë në kampin e Gerovës. Si disa të tjerë, Pjeter Kukaj kishte strehue dhe përkrahe me ushqime e veshmathje antarët e rrezistencës antikomuniste, posaçërisht Pal Bibë Mirakajn, i cili drejtonte çetën e krahinës së Pukës. Në përgjithsi, emigrantat që erdhën në Belgjikë në vitin 1956, nuk ishin politikanë, apo “zotnij të mëdhaj”, ose zyrtarë të ndonji qeverie te maparshme. Ishin të gjithë nierëz të thjeshtë, shumica malsorë, që ishin mësue me jetue në rrespektin e fesë, të zakoneve dhe të traditave të krahinave të ndryshme në Shqipni, tue mbajtë besën e nderin si virtyte themelore të shqiptarizmit. Komunizmi filloi me imponue ligjin marksist, me mohue lirinë e fjales, me zavendësue vlerat atnore të popullit me diktatin e partisë. Komunistat e imponuen sistemin marksist me dhunë e përndjekje, tue përdorë edhe ushqimin e punësimin si mjete indoktrinimi (shif “Vetvrasja e nji Kombi”, Kolë Bibë Mirakaj, Tirane 2014).

Mark Kukaj, Amb. Janina, Z. Pjeter Kukaj me vajzen dhe nji diplomat shqiptar.

Pjetri ishte i mbrami mbijetues në prani ndër burrat që kishin shkelë me kambë në tokën mirëpritse të Andenne-it para 60 vjetve. Ai, mbasi falënderoi shkurtimisht autoritetet dhe popullin Belg, ia kaloi fjalën vajzës Lule Kukaj-Daragjati që ishte rritë dhe shkollue në Belgjikë. Ajo, tue folë frangisht, ndër të tjera tha: “Falënderoj Belgjikën që na ka kujtue në këtë ditë të bukur. Populli Belg na priti bujarisht dhe na ndimoi, sidomos në fillim kur kishim ma shumë nevojë. Mos të harrojmë se vetë Jul Cesari e ka çmue popullin Belg si populli ma trim ndër të gjithë popujt kundra të cilëvet kishte luftue. Besoj se jemi të gjithë dakord me këtë vlerësim. Jemi të gëzuem dhe mirenjohës për lirinë dhe mundësitë e shumta që gjetëm në këtë vend bujar dhe kryenaltë. Na gjetëm këtu lirinë, rrespektin dhe mundësinë me jetue ndershmënisht dhe me përparue. Por mos të harrojmë njerzit tonë, familjet që u detyruem me lanë mbrapa në Shqipni, nën këthetrat e komunizmit antinjerzor. Prindët e mi kanë vuejtë shpirtnisht tanë jeten, tue mendue për të afërmit e tyne, me të cilët nuk kishin mundësi me komunikue as me u ndimue. Rrnoftë Belgjika, rrnoftë Ligji, rrnoftë Mbreti dhe Lirija e simbolizueme prej Flamurit të nderuem me ngjyrat kuq, gjelbërt dhe zi.”

Zoja Lulë vazhdoi në gjuhën shqipe tue iu drejtue të rijve në prani: “Falënderoj babën e nanën e të ndjerën gjyshe, që na kanë folë gjithmone për Shqipninë, tue na i mësue traditat, zakonet e gjuhën. Këto nuk duhet ti harrojmë por ti mbajmë gjallë me krenari, brez mbas brezi. Rrnoftë Shqipnija, rrnoftë populli shqiptar”.

Fjalët e thjeshta e të prekëshme të Zojës Lula Kukaj-Daragjati u pritën me duertrokitje të shpeshta.

Zj. Lule Kukaj- Daragjati tue mbajtë fjalimin

Duhet të reflektojmë ma gjanësisht në kuptimin e kësaj dite. Për ne emigrantat që kemi lanë atdheun për me shpëtue jetën, me ruejtë besimin dhe tradita e zakonet shqiptare, por sidomos për me mprojtë besimin në lirine dhe në demokracinë, kjo dite na duket si nji fitore e pa mohueshme e lirisë. Fitorja e Demokracisë ende nuk asht mbërritë në nivelin e duhun në Atdhe, por me 17 Shtator 2016, në Belgjikë, u celebrue simbolikisht fitorja e shpresës kundra dëshprimit, e lirisë kundra robnimit, e atdhedashtunisë kundra ideologjisë që e vuni atdheun në sherbim të interesave të hueja marksiste. Celebrohet fitorja e besimin në Zotin kundër materializmit të institucionalizuem, fitorja e vlerës së njeriut të lirë kundra aberracioneve shnjerzuese që e shfryzojnë njeriun si viktimë që sakrifikohet në shërbim të nji ideologjie panslaviste. Pranija dhe pjesmarrja e Ambasadores Shqiptare në këtë përkujtim, thekson kontrastin ndërmjet qeverisë përdhunuese Enveriste prej të cilës emigrantat ishin largue, dhe qeverisë së Shqipnisë së lirë ku demokracia e brishtë asht në rrugën e konsolidimit. Kjo pra asht nji fitore e pamohushme e emigrantavet antikomunista.

Vulnetaret e Caritas – Belgjike ofrojne ndimen e pare. 1956 – Fototeka Fran Kukaj

Gjashtëdhetë vjet lirije, por edhe 60 vjet përmallimesh, ndamjesh familjare, sakrificash dhe pune të përditshme me shpërblim shpeshherë tepër modest. Njeriu jeton e punon ndershmënisht e me dignitet me mbajtë familjen në shoqninë ku gjindet. Por kur shoqnia asht e hueja dhe kontaktet me familjen në atdhe janë të mohume, ndërsa shoket e mërgimit janë edhe ata të mërzitun e me të njajtat halle, pyetemi se si e gjetën emigrantat kurrajon e vendosmëninë me jetue ditë për ditë pa humbë shpresën?

Traditat shqiptare të bujarisë të besës ndimuen shumë. Larg prej atdheut, shqiptarët e thjeshtë që nuk kanë ambicie përsonale, afrohen me njani tjetrin pa dallim dhe formojnë nji rreth solidar ku qajnë hallet, flasin për familjet që kanë lanë mbrapa në Shqipni, në mbështetje të njani-tjetrit, tue ushqye shpresën se nji ditë do të ribashkohen në liri.

Megjithëse shumë prej emigrantave antikomunista mjerisht nuk janë ma me ne për të gëzue Shqipnine e lirë, duhet të ja u dijmë për nderë sakrificat e tyne kur festohen 60 Vjet Lirie. Diaspora shqiptare ta mbajë në mend se baza ma e fortë e emigracionit shqiptar në botën e lirë, sot bota ma e zhvillueme, asht besimi në lirinë me demokraci. Nuk mjafton me e gëzue at liri jashta Shqipnisë por duhet me u përpjekë qe të forcohet në të njajtin nivel edhe në atdhe, tue zhdukë korrupcionin, kriminalitetin, interesat egoiste ekonomike e partiake të teprueme dhe tue krijue mundësi jetese për të gjith popullin. Njizetekatër vjet mbas rrëzimit të murit të Berlinit nuk ka kuptim që afër 20 për qind të popullit e kanë lanë atdheun për mos me u këthye ma dhe akoma rritet numri i mërgimtarve.

Marrëdhanjet kulturore, ekonomike e financjare të diasporës me Shqipninë duhet të forcojnë pjesmarrjen politike dhe ekonomike të popullit në ndërtimin e Atdheut e, sidomos, të vlersohet kontributi i rinisë që ende sot detyrohet me u largue prej vendlindjes, për arsye se premtimet për nji të ardhme nuk janë optimiste.

Duhet t’i jemi thellësisht mirnjohës Belgjikës që e ka vlerësue, ndimue dhe nderue emigracionin shqiptar në menyrë aq të lavdueshme.

Vulnetaret e Caritas Belgjike ofrojnë ndimen e pare. 1956 – Fototeka Fran Kukaj