Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for July 2021

JU RRËFEJ NJERIUN E MIRË, DALIP GRECA!

by

Nga Mëhill VELAJ */

Unë kam nevojë për njeriun, në tërësinë e tij, – shkruan shkrimtari i madh francez, Romen Rolan, shkrimtari që ka shkruar vepra për njeriun e vërtetë, njeriun e madh të punës, të përkushtimit dhe himnit madhështor të sakrificës, dinjitetit dhe shpirtit njerëzor. 

E parë në këndvështrimin ideor dhe social, forca e qëndresës dhe përvojave jetësore nën efektet emocionale dhe veçoritë dalluese të njerëzores, të qytetarisë dhe krenarisë që secili prej nesh ndjen kur jeta dhe fati të rezervon të njihesh nga afër me njerëz të mirë thellësisht humanë, sikundër është miku im Dalip Greca, – Publicist i njohur dhe ish-Kryeredaktor i Gazetës DIELLI, gazetës historike më tepër se një shekullore dhe kontribuesi veteran tashmë i Federatës “Vatra” në Amerikë.  

Pas në kohë…

Nuk kisha veçse dy vjet që kisha mbërritur në Amerikë, i detyruar nga lufta që pat nisur në Kosovë. Si për çdo emigrant, edhe për mua dhe familjen time, çdo gjë ishte e panjohur që nga; gjuha, tradita, dhe kultura e këtij vendi. Amerika është vendi ku operojnë raca dhe kultura të ndryshme në procesin e vazhdueshëm të integrimit e mbijetësës të jetës social –ekonomike dhe diskursit politik të kohës.  

Kur dolëm për herë të parë bashkë me babën tem,  jo vetëm dëshironim të soditnim New Jork-un- një nga metropolet me emër në botë, që është edhe stacioni i parë i emigrantëve shqiptarë, veçmas i të sapoardhurve që vijnë nga Europa në Amerikë, porse dëshironim të takonim edhe sa më shumë shqiptarë. Me thënë të drejtën ndjenim mall të njihnim sa më tepër bashkëatdhetarë të krahinave të Kosovës e Shqipërisë, ndjenim mall të flisnim shqip në këtë tokë të huaj. 

Babë Simoni dhe unë ecnim të hutuar dhe të heshtur në zonën e Pelham Parkway-it, në Bronx, apo siç e quajnë  shqiptarët e sotëm “Little Albania”, një nga komunitetet më popullore shqiptare të Amerikës. Baba jem binte në sy për veshjen e tij karakteristike tradicionale të malësorëve të Kosovës; tirqet me gajtana, brezin dhe jelekun, veçmas me atë plisin e bardhë si ajo bora ende e pashkrirë majë kreshtës e të Korabit madhështor. Rreth e përqark zonës së Pelham Parkway soditnim bukuritë natyrore, gjelbërimin, pemët, zogjtë që fluturonin, ketrat, të cilët me atë shpejtësinë marramendëse ushqehen dhe ikin vrullshëm nëpër lëndinë, harbojnë në degët e pemëve, njerës të racave të ndryshme që ecnin normalisht pranë nesh dhe vështronin tim atë,  madje nuk ngurronin ta shprehnin mahnitjen mbresëlënëse ndaj vëshjes tradicionale së tij, na përshëndësnin, paçka se ne nuk e kuptonim gjuhën e tyre, por baba jem ngrinte dorën dhe i përshëndeste shqiptarçe. Diku më tutje, përfund trotuarit të Parkut, syri më kapi një burrë në moshë relativisht të re, disi imcak me trastën hedhur supit dhe një kamera fotografik në dorë. Nuk e di porse me vete e kuptova që ai ishte shqiptar! Kjo ishte përshtypja e veçantë që më la sapo e pashë atë njeri.  Nisa t’i flisja shqiptarçe, të vetmen gjuhë të nanës që flisja:

-Na jemi Babë e Bir, prej Kosove! 

Kur i thashë se jemi “prej Kosove” sytë e burrit përballë nesh u gjallëruan dhe u bënë më të qeshur dhe entuziastë. Zgjati dorën dhe e toku me Babën, duke buzëqeshur më thotë:

-Jam Dalip Greca, Gazetar! 

-Pasha zotin, nuk paskam gabuar, thirrja e gjakut të shqipes na bashkon në këtë “botë të vogël”! –ia ktheva unë dhe tokëm duart. Fluturoja nga gëzimi për atë takim të papritur dhe tejet i përzëmërt me një shqiptar. Dhe ftesës mikpritëse të mikut të ri gazetar, për t’u ulur te kafe “Star”, nuk e refuzuam. Ishte një nder dhe respekt i veçantë për ne të uleshim, bisedonim dhe pinim një kafe shqiptarçe, veçmas për Babë Simonin. Si të gjthë shqiptarët që jetonin në anën tjetër të tokës mëmë, në Kosovë, Babë Simoni ishte tejet kurioz të dinte rreth gjendjes social -ekonomike dhe politike në të dyja sistemet në monizëm e demokraci në Shqipëri dhe i bënte pyetje të njëpasnjëshme Dalipit. Ai nuk lodhej, por i përgjigjej me kënaqësi çdo pyetje të Babë Simonit, madje edhe atyre pyetjeve delikate, që mund të ishin jashtë përfytyrimit të tij, porse Dalip Greca ishte mjaft i pergatitur nga përvoja e një gazetari profesionist, njohës i mirë i lëvizjes demokratike në të dyjat kahjet e atdheut, Ballkan e vendet e Lindjes,  dhe i shtypit shqiptar në të gjitha sferat e rëndësishme të situatës social -politike në Kosovë, Shqipëri dhe në Diasporën Amerikane. Qysh prej asaj dite Publicisti dhe Kryeredaktori i Gazetës Dielli, u bë mik i familjes sime, në hidhërime e gëzime, por ajo që është më e rëndësishmja, ishte mbështetja dhe bashkëpunimi ynë i frytshëm dhe tejet i suksesëshëme me Gazetën Dielli, të cilën ai e drejtoi për 12 vjet me rradhë. 

Ndër Vite dhe në Kohë…

Gazetaria është profesion dhe mision që kërkojnë virtytin e të ndershmit dhe së vërtetës. Gazetari po nuk rrezikoi me profesionin e tij, nuk mund të jetë gazetar. Për më tepër, gazetari nuk ka as armë as fishekë, por ai ka artin e guximit dhe të kurajos, artin e të shkruarit dhe të shprehurit që bashkërendon ngjarjet në kohë, gazetari është gjithmonë në kërkim dhe promovim të vlerave, që kur i lexon të befasojnë dhe impresionojnë për kredibilitetin e tyre të çmuar, për vlerat kombëtare, qytetare dhe atdhetare; për të mos u lënë në harresë! Diaspora shqiptaro-amerikane ka plot shembuj të shkëlqyer të gazetarëve të guximit dhe përkushtimit, mendimit të maturuar dhe mençurisë, mendjes së shëndoshë dhe krahëve të fortë. 

Në mesin e komunitetit të editorëve të hershëm që kanë drejtuar Gazetën Dielli të shqiptarëve të Amerikës, tashmë historia do të shkruajë edhe emrin e Publicistit të njohur, Dalip Greca, -një gazetar profesionist, unik, i matuar, i mençur dhe transmetuese e përhapjes së humanizmit, çuarjes e përjetësimit të veprës së Nolit e Konicës, editori, analisti, historiani, shkruesi dhe mbledhësi i fakteve, misionar i pazëvendësueshëm që ngulmon drejt së vërtetës, sado e thellë të jetë ajo në raport me vitet dhe midis dy epokave. 

Për 12 vjet rresht universi profesional i penës publicistike të Dalip Grecës manifestoi talent, energji, vullnet dhe ndjenja thellësisht humane, ai nuk rresht së shkruari, reportazhe, intervistoi personalitete e njerës të thjeshtë hulumtoi për shqiptarët e vjetër e të rinj, rilindi jo vetëm Gazetën Dielli por rilindi, ngriti dhe pasuroi edhe Bibliotekën e Federatës Pan Shqiptare  “Vatra”. Dalip Greca, solli të gjalla ëndrrat, shpresat, kontributin, idetë e vatranëve të vjetër e të rinj, idetë e shqiptarëve të Kosovës e Çamërisë që jetojnë e punojnë në Diasporën Amerikane.   

Fryma intelektuale, atdhetarizmi dhe patriotizmi që karakterizon penën publicistike, veprën dhe kontributin e publicistit të njohur dhe ish-Kryerdaktorit të Gazetës Dielli, Dalip Greca,- janë trashëgimia dhe vlerë e çmuar e historisë e krenarisë kombëtarë, identitetit shqiptar, vlerave kombëtare dhe çështjes kombëtare shqiptare, me ndikim të thellë në formimin e brezave të ardhshëm. 

Dalip Greca, i vendosur dhe i vëmendshëm, vet-kërkues dhe i vetdijshëm për ç’ka shkruan e projekton në atë ideal që ai beson, ringjalli gazetën më të vjetër të shqiptarëve të Amerikës- Dielli dhe si editor i saj, gazeta pati lavdi, sukses dhe ndryshime thelbësore në formë e funksion, gjithmonë duke ruajtur frymën e Nolit e Konicës. Dalip Greca u lind në “kryeqendrën” e Myzeqesë, Lushnjë, -qytei historik që njihet për një nga ngjarjet më të mëdha të historisë së kombit tonë, – Kongresi i Lushnjës, që u mbaj prej 21-31 Janar të vitit 1920, në të cilin u miratua një Akt i Kushtetues për Pavarësinë e Plotë të Shqipërisë. Ngjarjet historike të vendlindjes dhe studimet për gjuhë letërsi, pasioni për të shkruar do e kapnin “prej dore” djaloshin lushnjar që e tërhoqën drejt profesionit të vështirë, të guximshëm, fort mbresëlënës, kurajoz e të rrezikshëm të gazetarit. Punoi si redaktor në disa gazeta lokale të qytetit të Lushnjës,  “Shkëndija, “Ora e Fjalës”, dhe ka drejtuar gazetën, “Republika” kryeredaktor i saj. Në vitin ’99 Dalip Greca me familjen emigroi në SHBA- ës, dhe që prej asaj kohe do të jetë i pranishëm në shtypin shqiptar dhe atë shqiptaro- amerikan, fillimisht redaktor-përgjegjës për seksionin shqip në gazetën shqiptaro-amerikane Illyria, por edhe bashkëpunëtor në mediat e shkruara dhe vizive shqiptare dhe shqiptaro-amerikane sikundër gazetar i jashtëm i Albanian Culture TV me qendër në New York. 

Pena publicistike e Grecës është mjaft e njohur me editoriale, reportazhe, opinione e kolumnat në shtypin shqiptar në Shqipëri, Kosovë, Prishtinë e Tiranë, në gazetën e Vatrës -Dielli, ku paraqet Amerikën në dy plane, -Vendi i Lirisë dhe i demokracisë i mbështetur në ligje të palëkundshme dhe vendi i mijëra emigrantëve shqiptarë. Në vitin 2009-ë me nismën e Shoqatës Pan Shqiptare “Vatra”, një grup intelektualësh dhe dashamirës, të cilët  hodhën idenë e ringjalljes së Gazetës Dielli, gazetës historike e tradicionale, produkt i Era-Noli dhe Konica! Mbas 10 vite të editimit të edicionit shqip te Gazeta Illyria, në vitin 2009-ë, Publicist i njohur Dalip Greca merr drejtimin e Gazetës Dielli si Kryerdaktor i saj. Me vendosmëri e përkushtim, dhe me mbështetjen e fuqishme të Federatës Vatra rilindi gazetën historike Dielli! 

Dalip Greca ndryshoi krejt realitetit e Gazetës Dielli; stabilizoi botimin e përmuajshm të gazetës në print; publikimin e saj të përditshëm online; punoi pa u lodhur ditën e natën për mbledhjen dhe pergatitjen e koleksioneve të gazetës për një periudhë 42 vjeçare; gjithashtu ngriti, pasuroi dhe sistemoi me botimet të vjetra e të reja Bibliotekën e Shoqatës Vatra.  

Publicisti i njohur dhe Kryeredaktori i Gazetës Dielli ka qenë dashamirës dhe mik i devotshëm i shkrimtarëve shqiptaro-amerikanë. Me trastën supit dhe kamerën e gazetarit, Dalipi ishte i kudogjendur, ai  ka luajtur një rol të jashtëzakonshëm me penën e tij profesionale të gazetarit në promovim e librave të autorëve shqiptaro-amerikanë. Madje Federata Vatra dhe Kryerdeaktori i Diell-it Dalip Greca kanë organizuar dhe mirëpritur me qindara promovime të librave të anëtarëve të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, por edhe të shkrimtarëve të njohur të letrave shqipe dhe botës shqiptare.

Nën drejtimin e Dalip Grecës, Gazeta Dielli ka botuar në vazhdimësi poezi, esse, reportazhe, intervista, tregime, kolumna, opinione, tregime, etj, të shkrimtarëve shqiptaro-amerikanë, ku mes tyre edhe shkrimet e mija modeste. 

I shpreh falenderimet dhe mirënjohjen e thellë, vlerësimin tim për mbështetjen dhe bashkëpunimin dinjitoz me Gazetën Dielli dhe njeriun e mirë, Kryeredaktorin dhe Publicistin e njohur, Dalip Greca! 

Në emrin tim personal e të familjes sime i uroj:

Pensionim të mbarë, Bekimet e Zotit, plot Shëndet,  Jetë të gjatë,  Mbarësi dhe Lumturi përherë! 

Zoti Bekoftë Ty, Dalip dhe Familjen Greca! 

Zoti Bekoftë Vatrën & Diellin, shqiptarët dhe Amerikën.

*Mëhill VELAJ

Kryetar i SHSHSHA

Stamford CT USA

July 2021

KOSTË ÇEKREZI, EDITORI QË E BËRI “DIELLIN” TË PËRDITSHËM

by

Nga Andon Andoni

Edhe pse Amerika vendi i madh i lirisë e befasoi  dhe mahniti me njerëzit dhe vendet ku shkeli anë  e mbanë,  KostëÇekrezi, me Bostonin u dashurua që në ditën e parë. Lumi i madh që i shkonte qytetit përmes, natyra e ftohtë dhe me dëborë,  i sillte ndër mend Ziçishtin, fshatin e tij të lindjes, dhe mbarë Devollin që i shkonte lumi përmes dhe i mbuluar nga dëbora në dimër. Aq më shumë kur kurbetçinj devollinj në qytetin e Bostonit dhe rrethinat kishte plot. Tek i takonte në çdo hap që hidhte, dhe duke ju folur për vendlindjen që sapo kishte lënë pas, KostëÇekrezi nuk e hiqte dot nga mendja mëmëdheun, përpjekjet e rinisë shqiptare për të bërë Shqipërinë të mëvetshme dhe të lirë. Por puna e re që do të niste, pak kohë i linte për ëndërrime e pezm të shkuar. Ai kishte ardhur në Amerikë  të drejtonte gazetën “Dielli”, një ëndërr e cila shumë shpejt do ta çonte larg.

Një vit më parë, gjetja e një editori të përshtatshëm për “Diellin” kishte qenë një shqetësim në kuvendet e “Vatrës”. Kuvendi, që ishte mbledhur më 10 janar 1914, duke mos gjetur një kandidaturë të përshtatshme vendosi që të përzgjidhte mes këtyre kandidaturave: Faik Konicës, që aso kohe ishte në Durrës, MiloDuçit, që ishte në Vlorë, Aleksandër Xhuvanit, MithatFrashërit, SimonShuteriqit, në Elbasan dhe AbdylYpit në Vlorë, thuhet në kronikat e “Vatrës”. U shkroi letra secilit prej tyre.  Këta ishin kandidatë të dorës së parë për “Vatrën”. Faik Konica nuk u kontaktua dot. Ndërsa të tjerët kthyen përgjigje se nuk vinin dot në Amerikë.

Deri në fillim të gushtit punët e gazetës hiqeshin zvarrë. Gjithçka kishte mbetur në dorën e LoniKristos, që nga posti i kryetarit, i sekretarit dhe editorit të “Diellit”. Atëkohë, “Vatra” mori një letër nga Noli, i cili kërkonte redaksinë e  “Diellit”, por me disa kushte. Komisioni u mblodh me 5 gusht 1914 për të diskutuar kushtet që vinte Noli. U pranuan ato kushtet dhe iu dërgua ftesë që të vinte dhe të merrte drejtimin e “Diellit” me 80 dollarë në muaj (ky ishte një nga kushtet që kishte vënë Noli, përfshi dhe pavarësinë në drejtimin e gazetës). Komisioni mori dhe një vendim rezervë për të mos humbur kohë, që nëse s’vinte Noli, të ftohej KostëÇekrezi. Si përfundim, Noli nuk erdhi dhe ftesa iu dërgua Çekrezit. 

Më pak i parapëlqyeri KostëÇekrezi, u paraqit menjëherë të nesërmen e zbritjes në Amerikë tek zyrat e “Diellit”, në 97 Camptonst., Boston Mass.  Ai e mori gazetën me 10 nëntor 1914. Ishte vetëm 22 vjeç kur nisi të drejtojë “Diellin”, që në atë kohë dilte dy herë në javë.

Për më shumë se një vit u zgjidh problem i editorit dhe gazeta “Dielli” duket se gjeti ustain. Madje, ai kërkoi që gazeta, hap pas hapi duhej të madhohej dhe të dilte më shpesh, -shkruan pas vitesh  RefatGurrazezi, që në kohën kur drejtoi “Diellin”, nuk la gjë pa shkruar kundër Çekrezit.. “KostëÇekrezi mund që të kish të metat e tij, si çdo njeri tjetër, por si punëtor i kish shokët e rrallë”[1]. Dhe fati duket se këtë herë, ose së paku përkohësisht, është me të dhe i jepet dorë për të rritur kredencialet e veta si punëtor i palodhur dhe deri lider i bashkëkombasve, pasi themeluesit e dikurshëm dhe liderët e “Vatrës” dhe “Diellit”, Faik Konica dhe Fan Noli, gjenden prej kohësh larg Atllantikut, në Evropë. Edhe Kristo Dako, i zgjedhur si kryetar i “Vatrës” në kuvendin e 1913-ës, pas disa muajve qe larguar për në Shqipëri. Në mungesë të tyre Çekrezit të ri duket se i bije hija e liderit.

Dhe me të vërtetë, që në numrin e parë të janarit, boton tek “Dielli” kronikën e zezë të një viti të mbrapshtë me luftëra dhe theror të paparë gjer më atë ditë për  shqiptarët. Ai, që ka ndjekur nga afër tërë dredhitë e politikës së brendshme dhe të jashtme, ka mësuar se vetëm njerëzit e vendosur me ideale dhe patriotë mund të lartësojnë emrin e madh të mëmëdheut.

Atij i dhemb shpirti kur shikon bashkëkombasit e tij që hyjnë në Amerikë dhe në Casten Gardën të Bostonit apo të NewYorkut deklarohen turq ose grekë. Nga nevoja për të kapërcyer kufirin, janë gati të harrojë emrin e mëmëdheut. Ai nuk mund t’i pëlqejë këta lloj shqiptarësh që kërkojnë “të përfitojnë në kurriz të mohimit të patriotizmës”, kur nga ana tjetër ka njohur njerëz, me të cilët e lidhi fati i luftës dhe i përpjekjeve për Pavarësinë e Shqipërisë, që bënë sakrifica sublime si Ceno Sharra, Haki glina, Gani Butkaetjetj

I ndodhur mes bashkëfshatarëve të tij, sipas citimeve të tyre, ligështohet teksa mësonte se më 25 dhjetor të vitit 1914 italianët kishin pushtuar Vlorën. Vlorën  ku ai kishte lënë vitet e rinisë së tij të parë, Vlorën e muhaxhirëve të drobitur e leckosur që vinin nga të gjitha viset e vatanit, të përzënë prej fqinjëve grabitqarë, grekë e serbë, malazezë e bullgarë.

Ai u vu në radhën e parë të kundërshtimeve të këtij pushtimi. Me anë të “Diellit” e denoncoi, si një paturpësi të madhe të qeverisë së Romës. Por sikur të mos mjaftonte kjo, lajmi për daljen e kryqëzorit grek në Durrës, në janar të 1915, e tronditi pa masë. Tek “Dielli” që drejtonte vetëm prej dy muajsh, ai i komentoi lëvizjet e fqinjëve tanë grekë dhe italianë, si dëshmi të një marrëveshjeje të fshehtë që mund të ishte arritur midis tyre në kurriz të Shqipërisë[2]. Dhe “profecia” e tij do zbulohej vite më vonë, dhe do dilte në shesh në Konferencën e Paqes nga presidenti Willson, si marrëveshja famëkeqe me emrin “Titoni- Venizellos” për ndarjen e Shqipërisë.

Pikërisht kjo është ndjesia e politikanit të ri KostëÇekrezi, për t’iu përveshur punës që të botojë në shtypin e kohës, për të huajt, në gjuhët  frënge, angleze dhe italiane, një sërë artikujsh për Shqipërinë dhe për shqiptarët, duke polemizuar me qarqet shovene greke në Amerikë dhe në Greqi. Në këto shkrime ai shfaqet një patriot i flakët dhe sidomos nga pozitat indulgjene. Ai pranon haptazi se është një i shkolluar në shkollat greke dhe një ortodoks nga feja, por kurrë një grek. Ai është shqiptar si mijëra shqiptarë të tjerë në jug të vendit.

Ndaj dhe si kryeredaktor i “Diellit” kërkon përmes editorialit, që shqiptarët patriotë;  “që gjashtë muaj qëkurse të mbledhur rreth flamurit  kombëtar që zbukuronte atdheun e Skëndërbeut, u përndanë në tokat e huaja, “lipset  dhe janë të lutur të informojnë gjithë shqiptarët, përmes korrespodencave që do t’i dërgojnë “Diellit” për punërat e Shqipërisë në sytë e botës dhe vendeve ku ata janë vendosur. “Një letër e tillë, që do të vinte prej një njeriu të çquar, ndoshta do ta shkrinte akullin e trashë që ka ngrirë telat e patriotizmës në zemrat e shumë shqiptarëve”[3]. Nga ana tjetër krijon rubrikën “Nënshtypjet e ditës”, ku boton qëndrime e analizat e tij, përmes një gjuhe pamfletiste dhe sarkastike,  për problemet më të mprehta të kohës dhe të komunitetit shqiptar të Amerikës, për situatën që kalonte mëmëdheu nën kërcënimin e luftës dhe pretendimeve territoriale të fqinjëve, që në këtë kohë ishin intensifikuar si kurrë ndonjëherë. Ai e shikon shpëtimin e mëmëdheut edhe përmes  kulturimit të bashkë-kombasve duke i ftuar për t’u pajisur me sa më shumë dituri, shkollë dhe kulturë demokratike. Madje për këtë të fundit duket se ka dhe vetë nevojë të  provojë sfidat dhe frytet e saj. Kështu, me vendimin që ka marrë për ta bërë “Diellin” të përditshëm, provon në Janar të këtij viti të shpallë në faqet e gazetës “Votim për “Diellin”. “Ne shqiptarët duhet të mësohemi se me anë të votimit të lirë, janë bërë popujt e qytetëruar ndaj dhe ne le ta provojmë këtë edhe “me vënien në votë të çështjes së daljes së “Diellit” më dendur ose me formë më të madhe, duam t’iu tregojmë sot shqiptarëve që shkaku i parë ishte dëshira jonë t’iu tregojmë bashkatdhetarëve që “Dielli” është i tyre”[4]. Dhe vërtet në kohën e drejtimit prej tij, “Dielli” ishte “i shqiptarëve”, porse produkt nga dora dhe mendja e një njeriu të vetëm, KostëÇekrezit. “Në pyesni se si mbahej ajo gazetë e përditshme, (“Dielli” në 1914-1915 kur e drejtonte Çekrezi dhe kur numëronte  vetëm 800-900 lexues – A. A.) mund ta gjeni në dy fakte: në ndihmat e jashtëzakonshme që jepte çdo shqiptar me gjithë zemër dhe në harxhet e pakta të botimit; për shembull gjithë gazetën e shkruante një njeri, i nënshkruari (KostëÇekrezi – A. A.)[5]. Dhe, sipas votimit të pajtimtarëve, në ditët e para të shkurtit “Dielli” i KostëÇekrezit del katër herë në javë. “Më 5 nëntor 1915 u bë e përditshme, -do pohonte Fan Noli në mars 1965, në 80 vjetorin e tij të lindjes, -kur ishte direktor, ndjesë pastë, KostëÇekrezi, i cili midis virtyteve te tjera kish virtytin që ishte një puntor i rrallë. Ndoshta, puntori më i madh që ka nxjerrë Përlindja Shqiptare”.

[1]DalipGreca, “KostëÇekrezi, gazetari që e bëri Diellin të përditshëm, antizogisti, që pati kundër Konicën dhe Nolin”, Boston 2012.

[2]“Dielli”, Nr. 386, 4 janar 1915, f. 4.

[3]“ Dielli “Nr 407, 26 shkurt 1915, f. 3.

[4]Dielli, Nr. 392, datë 22 janar 1915, f. 2.

[5]Telegraf”, 3 korrik 1927.

AKADEMIKU SHQIPTARO-BRITANIK, GËZIM ALPION NDEROHET ME “MEDALJEN NËNË TEREZA”

by

Nga Frank Shkreli/

Ditën e martë, më 27 korrik, 2021, studiuesit shqiptaro-britanik GëzimAlpion, sociology në Universitetin e Birminghamit në Angli dhe biograf i njohur ndërkombtarisht i jetës dhe veprimtarisë së Nenë Terezës, i është akorduar “Medalja Nënë Tereza” nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Z.Ilir Meta me motivacionin:  “Në shenjë vlerësimi dhe mirënjohjeje për kontributin e tij të çmuar akademik në studimin thelbësor të jetës dhe aktivitetit si dhe promovimin e Shën Nenë Terezës, duke e  lartësuar modelin unik të vlerës së saj kombëtare shqiptare në mbarë botën. I  vlerësuar nga kritika botërore si studiuesi më autoritar në gjuhën angleze i Shën Nenë Terezës dhe si një ndër njohsit më inteligjent dhe më të mprehtë të kultures shqiptare”. Në njoftimin me ketë rast thuhet se, Sipas dekretit No. 13163 të datës 14 Korrik 2021, dekorimi është pra, në shenjë vlerësimi dhe mirënjohje për kontributin e çmuar akademik të Profesorit Alpion, në studimin thelbësor të jetës dhe aktivitetit, si dhe promovimin e Shën Nënë Terezës duke e lartësuar nivelin unik të vlerës së saj kombëtare shqiptare në mbarë botën.   Z. Alpion, thuhet më tej në dekretin e Presidentit të Republikës së Shqipërisë, “Është vlerësuar nga kritika botërore si studiuesi më autoritar në gjuhën angleze i Shën Nenë Terezës dhe si një ndër njohsit më inteligjent dhe më të mprehtë të kultures shqiptare”. Siç dihet, ‘Medalja Nënë Tereza’ është një nga çmimet më të larta që akordohet nga Presidenti i Shqipërisë.  Sa  për të pasur një ide dhe për informacion të lexuesit,  disa nga personalitetet e huaja dhe shqiptare që janë nderuar me këtë çmim të Republikës së Shqipërisë, ndër vite, përfshijnë Kryeministrin e Italisë Massimo D’Alema, Presidentin e Kroacisë Stjepan Mesić, Presidentin e Lituanisë Valdas Adamkus, Presidentin e Kosovës Behgjet Pacolli, Mary Jean Eisenhower, Kryetare e Programit ‘People to People International’ (PTPI), i krijuar në vitin 1956 nga gjyshi i saj Presidenti Dwight D. Eisenhower, dhe ish-Senatori amerikan, Sam Brownback, Ambasadorii SHBA-së për Lirinë Ndërkombëtare Fetare. Në njoftimin për media për dekorimin e Profesorit Gëzim Alpion me “Medaljen Nenë Tereza”, thuhet se kjo është hera e dytë që Profesori shqiptaro-britanik Gëzim Alpion nderohet në Shqipëri. Në vitin 2019, Kryeministri i Shqipërisë Edi Rama i akordoi Z. Alpion çmimin, “Ambasador i Kombit”. Libri më i ri i Profesorit Alpion titullohet “Mother Teresa — The Saint and her Nation”, ose “Nënë Tereza – Shenjtëresha dhe Kombi I Saj”, botuar një vit më pare nga shtëpia botuese britanike “Bloomsbury”. Frank Shkreli: Nënë Tereza- Shenjtëreshadhe kombi isaj e autorit Dr. GëzimAlpion | Gazeta Telegraf. Ky  libër është i pari i këtij lloji, në anglisht, që e trajton Nënë Terezën në kontekstin e rrënjëve të saja etno-shpirtërore, duke e  shikuar misionin dhe thirrjen e saj fetare prej murgeshe,  si një pasqyrim I histories së trazuar të popullit shqiptar gjatë dymijëvjetëve të kaluara.  Dr. Alpion sugjeron, në librin e tij, “Nënë Tereza – Shenjtëresha dhe Kombi i Saj”, se ekziston nevoja për studime objective të mëtejshme që të pasqyrohet roli vendimtar i fesë, gjatë shekujve, në përcaktimin e identitetit kombëtar, por  edhe roli fetar në justifikimin e aneksimeve territorial të rajonit të Ballkanit. Dekorimi i Akademikut shqiptaro-britanik, Profesorit Gëzim Alpion nga Presidenti i Repiublikës së Shqipërisë, Z. Ilir Meta është një nder për të dhe për punën e tij prej akademiku – i cili duke e paraqitur Nenë Terezën në konteksin e rrenjëve të saja etno-shpirtërore i paraqet, njëkohësisht,  botës një frymë të njomë, më fisnike dhe më frytdhënse, se ato për të cilat fatkeqsisht na njeh bota si shqiptarë, për arsye të histories tone të shekullit të kaluar por edhe më mbrapa. Prof.  Gëzim Alpion — duke u folur të huajve dhe duke shkruar për Nenë Terezën në gjuhën e tyre — ai po ben një shërbim të madh për t’i kujtuar botës anglisht-folëse, traditat dhe zakonet tona shekullore të cilat mund të jenë ndryshkur gjatë shekujve, duke zbuluar kështu –sidomos për të huajt por edhe për shqiptarët –bukurinë që fshihet në thellësitë shpirtërore dhe stërgjyshore të Kombit shqiptar, ashtu siç pasqyrohen edhe nga jeta dhe veprimtaria e Shën Nenë Terezës. Urime Prof. Dr. Gëzim Alpion. Një dekoratë e merituar. Kush është Prof Dr. Gëzim Alpion: Profesori Alpion është arsimuar në Universitetin e Kajros dhe në Universitetin Durham, ndërsa ka ligjëruar në universitetet britanike, Huddersfield, Sheffield Hallam dhe Neëman, para se të emërohej në vitin 2002 në Departamentin e Sociologjisë në Universitetin Birmingham.  Prej aty, në vitin 2010, ai kaloi në Departamentin e  Shkencave Politike dhe Studimeve Ndërkombëtare dhe në vitin 2016, ai iu bashkua Departamentit të Politikave Sociale,  Sociologjisë dhe Kriminologjisë, po në Universitetin e Birminghamit.  Specializimet e  Profesorit Gëzim Alpion janë në disa fusha akademike, përfshirë sociologjinë e fesë, nacionalizmin, famën, racën, median,  filmin dhe autorësinë.  Mbi të gjitha, Dr. Alpion konsiderohet si autori më i njohur, në gjuhën anglisht, i jetës dhe i veprimtarisë së Shën Nënë Terezës dhe është, njëkohësisht,  edhe themeluesi i “Studimeve mbi Nënë Terezën”.

EMBLEMA ARSHI PIPA

by

Nga Visar Zhiti/

Kujtojmë Profesor Arshi Pipën sot në datëlindjen e tij të 101-të. Një jetë e madhe – një vepër e madhe.
Nga burgjet e komunizmit në Shqipëri – profesor në SHBA, qytetar i lirë në Washington; nga sonetet e kanalit në kampin e kenetës së Maliqit, në korpusin e madh të veprave albanologjike, studime, kritika, letërsia shqipe, gjuha shqipe, socrealizmi shtypës etj, Migjeni, Camaj e deri te poeti nobelist Montale e i përbotëshmi Dante.


Arshi Pipa – emblemë e vuajtjes dhe e qëndresës,
e madhështisë dhe e veprës, e ndërgjegjes
së një kohe e të një populli…

Interview with Teuta Shabani-Towler, the Peaceful Doer

by

by Rafaela Prifti

Q. You are the CEO of a digital marketing company, a speaker, and a certified life coach with a background in nursing, computer programming, journalism, grassroots organizing and political activism who lived in Mitrovica through the Kosovo war before immigrating to the United States a decade ago. There is a lot to unpack here. Let me start by asking how do you introduce yourself? Who is Teuta Shabani-Towler?

A. I’m a mom, a daughter, a sister, an auntie, and a friend to many. I consider myself to be a strong, peaceful person who really loves helping people. I feel so fortunate to be able to help friends, family, clients, and impact women through my coaching, workshops, and inspirational speeches.

Q. Do you feel that education impacted your later choices?

A. My education and my work experience is a “mutt”. I believe everything happens for a reason because one thing led me to another. My nursing education was out of scarcity because just when I went to high school, Kosovo was stripped of its autonomy. That meant, my opportunities to get a college education was limited to nonexistent. I attended nursing school while still in high school to be able to have the skill to get a job. Plus, my parents really wanted me to be a doctor. While attending nursing school, I was really drawn to brain function and human behaviors, so I wanted to become a neurophysiologist. By the time I graduated from high school and nursing school, the political situation in Kosovo worsened and I no longer had the opportunity to pursue my medical studies at the university level. I worked as a nurse for two years at a pediatrician’s office and I absolutely hated sticking children, especially newborns with needles. In my second year working as a nurse, I started taking private computer programming classes after work. I didn’t even own a computer and we could probably count how many families had computers in the city of over 100,000 people. Most of my friends and relatives criticized me for wasting money on computer courses because there were no computer job opportunities in Kosovo. I really fell in love with computers and programming. I built my first patient records software at no cost for the doctor that I was working for. He considered it as a favor to me because he had to buy a computer for his office. I trained the doctor and two other staff members how to use it. As soon as he appreciated the convenience and efficiency of pulling up patient info, he told other doctors. So, I started getting requests to build software for other doctors. I just made minor changes and was selling the same program. I made more money in two months selling my software than the entire year working as a nurse. Six months later, I quit my nursing job and became a full-time programmer. I went back to college for computer programming, but at that stage, I was more advanced than what they were teaching. When the war broke out in Kosovo, I was just finishing college. During the war, we had limited journalists left in the country. I became one of those “I reporters” who frequently called BBC radio and Deutsche Welle Radio to inform the outsiders what was happening in Kosovo. I loved finding information and sharing it with people. That led me to take journalism classes after the war. Fast forward to 20 years later, I started Mitro Digital Marketing business in Kosovo and the United States, where I use my coding and writing skills in one job, Website Design and Search Engine Optimization (SEO). I think my personal tagline summed it up nicely: I write for humans and code for machines. It was hard to be both the CEO of a company and a programmer. To grow the business, I had to let go of programming and hired people to do that for me. I love marketing because it deals with human buying behaviors. I thought by helping my clients make money, it will impact their lives and they will be happy. However, that wasn’t always the case. It didn’t matter how much money they made, many of them were still not happy. I started feeling not fulfilled and realized I’m not making much of a difference in people’s lives. I was searching within myself to do something more meaningful and fulfilling.

Q. Was there a defining moment in your life that led you to want to become a life coach?

A. In March 2020, I attended the Mindvalley Personal and Professional conference in Los Angeles just before Covid shut down. I met many amazing speakers and attendees. I attended Lisa Nichols’ workshop Speak and Inspire. She really did inspire me to use my voice and my story to inspire others. Some of the attendees that I was having dinner with thought I was a life coach because of the way I was talking about issues related to immigrant identities. That got me thinking about life coaching. Then Covid hit my marketing business pretty badly for three months. All of my paid ads and other marketing efforts were either canceled or put on hold. I found myself at home with two kids and not a whole lot of things to do. I researched many coaching schools and chose the John Maxwell Team. I took the classes for life coaching, speaking, and professional development training. Now I’m a John Maxwell Independent Coach, Speaker, and Trainer. My coaching, speaking, and training brand is called, The Peaceful Doer because it’s important for my clients to feel at peace with the decisions they make, and the actions they take. Plus, this world really needs more peaceful doers.

Q. There are countless numbers of life coaches, what’s your distinctive or defining quality?

A. I work primarily with women who want to make changes in their lives, reach personal and/or professional goals. Most of the time, women call me when they find themselves at crossroads and are not sure which way to go. Whether it’s a career, a personal relationship, poor health habits, money problems, moving to another country, etc. The majority of my clients are women who are immigrants and struggle with finding out who they really are and what they want. As part of assimilating into this country, immigrants go through a personal identity crisis. I know how they feel because I went through that and it was a brutal journey. But I found my way back up and now I can help others do the same. My coaching training with John Maxwell also enables me to help women become leaders in their families, businesses, nonprofit, or their communities. I do this through one-on-one coaching, the leadership workshops I teach as well as masterminds I facilitate which are based on the John Maxwell books.

Q. What is the difference between a mentor, a life coach, and a therapist?

A. First of all, I want to say that life coaches are not like sports coaches. Life coaches don’t tell you what to do. We’re not experts of your life, we’re experts of the process to guide you to find answers within through questions we ask. We may offer another way of thinking but we never tell clients what they should do. That’s because when clients find answers on their own, they become more confident and empowered. Imagine how you feel when you figure out things on your own vs someone else telling you. We’re there to motivate clients and hold them accountable for the goals and actions they set up to do. To make sure they understand what holds them back and know they can overcome those challenges. Only if a client feels absolutely stuck, we may offer some options but never tell clients what they should do. Sometimes, your intuition is the best and I’m there to make sure you tap into that. A life coach makes sure you have a balanced life: personal relationship, health, career, money, hobby, and contribution to society. That’s because many people focus so much on their careers that they sacrifice their personal relationships and their health. Or they sacrifice their career for the family but then don’t feel happy about it later. Mentors give advice and share their own experiences in a specific industry or field. For example, I was a volunteer SCORE certified mentor and I would help clients with marketing tips and strategies. I have six mentors available to me through the John Maxwell Team. In case I need advice in one area or another, they provide feedback and support. Another important aspect I want to mention is therapist vs life coaches. Therapists are health professionals who deal with traumas and different emotions. They focus on healing from the past. Life coaches deal with clients, where they’re at now, and make plans for the future by changing habits and creating actionable goals. In therapy, there’s a lot of talking. In life coaching, there’s a lot of planning and action-taking. Therapy focuses a lot on problems, life coaches focus on solutions.

Q. Your profile says that you bring a fresh perspective to your coaching. Can you elaborate on it?

A. I challenge my clients to think differently to achieve different results than they’ve been getting. Understanding why they do what they do helps to build a great sense of awareness. Once they’re aware of their own blocks and clear them up, they become unstoppable.

Q. What should I expect from attending one of your presentations or classes?

Workshops are designed based on the organizations or businesses’ needs and goals. For example, a Real Estate company was struggling with a toxic work environment. I did a workshop on team building and communication. Another workshop I did was Money Mindset-Money Strategy. This was in cooperation with a financial advisor. I was focused on the money mindset, and she did money strategy. The attendees got a deeper understanding of where their money beliefs came from, how it impacted their lives and how to overcome the fear of lack of money. Through masterminds, there is a lot of focus on building stronger and deeper connections through communications, which in turn helps improve personal relationships, forge a better connection with family members, or coworkers and customers. In other words, everyone’s goals are different, but we all learn from each other. It’s important to understand that goes for me too. I’ve been facilitating the same masterminds for over a year now every four and five weeks and I still learn something new. That’s because each participant brings a different perspective and challenge which makes me think differently.

Q. Could you talk about your role model(s)?

I think my first role model was my first-grade teacher in Mitrovica, Kosovo. She was a brilliant, strong woman, a widow who raised three wonderful kids on her own, and was the only woman in my circle at the time that drove a car. One time she gave me a ride home because I was sick. I was very impressed with her driving. She said you can drive too when you grow up. I was seven years old, and I knew when I’m older, I’m going to own and drive my own car. I did that even during the most challenging times to get a driver’s license under the Serbian regime. One of the Kosovo women who inspires me is Valdete Idrizi who was awarded the Women of Courage Award by the United States in 2007. In the United States, the women who inspire me are Lisa Nichols, Sara Blankey, VP Kamala Harris, and many more.

Q. You talk about one of your experiences specifically being the first one to welcome the French UN troops that rolled into the town of Mitrovica after the Kosovo War. What was it like?

As horrible as war was, I got to see the worst and the best in human beings. There were many people killed, kicked out of the country, or hidden in the forests or in homes. My family and I were kicked out of our home. My dad was taken away to prison for three weeks and then later was sent to Albania. It was part of the Serbian strategy for ethnic cleansing. We didn’t know if my dad was alive and he didn’t know what happened to us for six months. My mom, brother and I came back home three weeks later to find a burned home but luckily the first floor’s concrete walls were still standing. As part of my “I reporting” self-promoted assignment, I would sneak around in people’s yards and burned houses around the city. At one point I saw two military trucks by the market in Mitrovica. From a distance, they looked like the Serbian military types. As I got closer, I noticed the French flag and I heard a helicopter overhead. I was so happy to see them that I couldn’t believe that the Serbian forces were out and NATO troops were in Kosovo. They didn’t know about any survivors because they couldn’t find any people any where in a city destroyed to the ground. I believe they were as happy to see me as I was happy seeing them. They asked me where the people are. I told them they were hiding in different places. One of them pulled out a map and spread it on top of the hood. I showed him the forest where displaced people were set up in tents. They communicated with the helicopter pilot that flew to the mountain and dropped off packages of food. I was so happy at that moment, I was crying. Then more people came out after they saw the helicopter. The French troops were asking where they could find a bakery to buy bread. I didn’t understand the word bread, so one of the soldiers drew it on a piece of paper. I told them “At my mom’s kitchen!” I got to ride with them to my parents’ house. My mom got so scared when she saw the trucks because she thought they were Serbian military. In less than an hour, more French troops assembled at our house and we’re serving them tea and bread. They had been driving on a road for a long time and scared of falling on landmines.

Q. You have made it your life’s mission to empower women in Kosovo and here. On that topic, Dielli has covered rallies, meetings, Congressional hearings on survivors of sexual violence in the Kosovo war. Can you draw from your perspective some cultural differences between our countries?

A. Women are influenced not just by the culture but by their life experiences. Kosovo women still have many challenges, not as many opportunities and support. In Kosovo, you have women in rural areas who are treated as second-class citizens, and then you have powerful women who serve in high leadership positions such as two female presidents. In America, women have more options but have not been able to climb up to the presidential position. For a country as developed as the United States, women are still treated poorly and are not supported in the political field.

Kosovo women are very brave, and I think going through the war has made them stronger. When you’ve been at the lowest level in your life, where you lost everything, there’s nothing else to do but climb up. The majority of them have overcome the fear of failure because they’ve been there, they survived, and they know what they are capable of.

Q: You told me that leaving Kosovo to come to the US was the hardest decision you ever made. I have heard a similar pain in the stories shared by immigrants forced to leave Albania gripped by civil unrest and corruption. Have you found points of convergence and what does that mean to you?

A. I’m fortunate that I came to the United States by choice. I wasn’t forced to leave the country that many people from Albania and Kosovo did. It was a hard choice to leave my family, friends, the women’s nonprofit that I founded, my United Nations job, and many organizations that I served on the boards. I was very involved in Kosovo. I worked 12-16 hours a day. I had a post survivor guilt and trauma and all I wanted to do was help others. I never stopped working except every three weeks I would get sick and had to stay home for three days. It was after four months, my UN doctor noticed a pattern and told me that I needed rest. I had so much passion to help people that I never wanted to stop. When I moved to the United States, I had no idea what I was going to do with my life. My body was here but my soul was in Kosovo. I lost my identity and my self-confidence. My life really didn’t have any meaning. That was a new feeling for me.

I live on a beautiful island and spent a lot of time on the beach but I got bored. I needed to help people but I felt like none needed my help here. Everyone seems to be doing fine. For the first time, I had time to think about my past, and all the war trauma that I’ve buried while in Kosovo started to resurface. Add losing my identity and self-confidence to that and that was a receipt for deep depression. I suffered in silence for many years. Kept it all to myself, trying to carry the same strength I had before I moved to the United States, but it was acting. At the end of the day, I would feel so exhausted that I slept for 12-14 hours. I was sick very frequently and barely managed to take care of the kids and my business. The interesting thing is I didn’t even think or realize that I was depressed until one day I had a suicidal thought that scared me so bad, I immediately asked for help. I went through therapy and other alternative healing and got back to my old self in two years. I want to take a moment and encourage anyone who’s dealing with depression to seek help. Don’t suffer alone and in silence. Asking for help is not a sign of weakness, it’s a sign of strength. Life is beautiful but when you have emotional pain, you can’t see it. There are ways to release the pain but you have to be willing to ask for help. I hope anyone who deals with depression seeks help. If not for yourself, do it for the people who love you and need you.

Q. What are you working on currently? Have you thought about publishing your life advice?

I’m working on expanding my professional speaking business. I’ve been speaking to groups but it’s been mainly on Zoom because of Covid related restrictions. I want to be on stage and speak to inspire others to be the best versions of themselves. If I can do it, anyone else can. I’m working on bringing to the public four other masterminds. I’ve been thinking about writing a book but have not had the time to devote to it quite yet. I’m focusing on spending time with my kids and traveling with them because they are growing up so fast.

Thank you for the interview!

I want to thank Dielli newspaper for your interest in my story and I hope it helps inspire your readers.