Archives for November 2022

Papa Klementi XI – Albani,  urdhëron që Prospectus, të shtypet me shpenzimet e tij dhe t’u shpërndahet falas të gjithë të interesuarve. Për Át Riçeputin, papa bën një veprim shumë të favorshëm duke i dhënë atij Privilegium Apostolicum me të cilin ai mund të futej dhe të studionte në të gjitha arkivat dhe bibliotekat e Italisë, por edhe të vendeve të tjera, edhe pse ato nuk ishin gjithmonë të hapura: për studiues, personalitetet kishtare dhe të interesuar interesuar të tjerë. Një leje e tillë shumë speciale, të cilën mund ta jepte vetëm papa e askush tjetër, d.m.th., as mbretërit e as sundimtarët lokalë, Riçeputit i mundësoi të konsultonte edhe ato burime, dorëshkrime e dokumenta të cilat mbanin siglën sekret apo shumë sekret.

Prof. Dr. MusaAHMETI

Center for Albanian Studies

Budapest

                Pas regjistrimit dhe sistemimit të lëndës së mbledhur, të cilën Riçeputi e quante: “Bibliotheca manuscripta Illyricana”[1] të gjithë së bashku ishin të mendimit se nuk ishte e mundur të botohej asnjë pjesë e Historisë së Ilirisë, pa u bërë krahasimet e duhura në mes të katër serive të planifikuara, për t’iu shmangur përsëritejve të shumta, në një apo në të gjitha seritë, të disa ngjarjeve, personaliteteve ose momenteve të ndryshme, që duhej të inkorporoheshin si njësi të veçanta.[2] Psh. emri i një ipeshkvi mund të përsëritej në serinë e parë kur bëhej fjalë për ipeshkvët dhe ipeshkvitë, pastaj në të dytën kur bëhej fjalë për Sinodet kishtare, në të tretën kur bëhej fjalë për shenjtorët dhe në të katërtën ku ishin të renditur rregulltarët, etj.

Një gjë e tillë, do të vononte shumë fillimin e botimit të veprës, gjë që autorëve do t’u sillte kokëçarje të shumta, ngaqë ata të cilët prisnim me padurim botimin e veprës ishin në fund të durimit, ndërsa numri i kundërshtarëve të një botimi të tillë sa vinte e shtohej; në anën tjetër, autorëve u ofrohej mundësia që të vazhdonin hulumtimet dhe studimet e tjera, veçanërisht në veprën madhore Acta Sanctorum[3]të cilën e kishin përgatitur për botim bollandistët dhe kishin arritur të botonin 50 vëllime në format in folio. Përveç kësaj u ofrohej mundësia që të konsultonin edhe veprat e shumta të autorëve antikë, historianëve e gjeografëve, vepra të cilat nuk kishin arritur t’i shfrytëzonin më parë si dhe botimet më të fundit, të autorëve të shumtë të fushave të ndryshme.

Megjithatë kundërshtarët e Riçeputit ishin shumë aktivë. Veç të tjerash, ata botuan edhe një broshurë kundër tij dhe punës që bënte.[4] Në mesin e kundërshtarëve kishte njerëz të njohur nga jeta publike, intelektualë dhe prelatë kishtarë. Veçanërisht të zëshëm ishin disa anëtarë të Urdhërit të Jezuitëve. Gjatë kohës kur mblidhte burimet dhe dokumentet për veprën e tij nëpër Dalmaci, Riçeputin e kundërshtojnë me forcë një grup intelektualësh dhe klerikësh dalmatinas, të cilët dërguan letra të shumta me akuza të rënda kundër tij, në Dubrovnik, Riekë, Zagreb, Venedik, Padovë dhe Romë, por pa arritur ndonjë sukses.[5] Kërcënimet arrinin deri aty sa kishte raste kur kundërshtarët kërkonin ta padisnin në gjyq ose shkonin edhe më larg në kërcënimet e tyre sa pohonin se do ta vrisnin, nëse ai nuk do të hiqte dorë nga puna e filluar për të shkruar veprën Illyricum Sacrum.[6] Shumë aktiv ishte edhe inkuizicioni venedikas dhe censura.[7] Disa nga këto të dhëna, por edhe shumë të tjera, ruhen në korrespodencën e Riçeputit e cila tani është e shpërndarë në Venedik,[8] Firencë,[9] Vatikan,[10] Padovë, Zagreb,[11] Romë,[12] Friuli, etj.

Në mesin e atyre që e mbështesnin dhe inkurajonin Riçeputin para intelektualëve, shkencëtarëve, teologëve dhe njerëzve të shquar të jetës publike dhe shoqërore ishin papët. Mund të pohohet me sigurinë më të madhe se që nga fillimi papët e përkrahën idenë dhe projektin e Riçeputit për të shkruar veprën Illyricunm Sacrum. Ndër të parët, por edhe më i rëndësishmi, është papa Klementi i XI, i cili edhe më parë, para se të fillonte pontifikatin e tij si papë, kishte qenë interesuar për historinë e Ilirisë dhe të Shqipërisë, interes ky që vinte ngaqë ishte me origjinë shqiptare. Ai e dinte se të parët e tij ishin shpërngulur nga Shqipëria Veriore, para pushtimit osman dhe ishin vendosur, në Itali, përkatësisht në qytetin e Urbinos.

Gjatë audiencës në vitin 1720[13] që pati te papa Klementi XI, at Riçeputi i dhuroi papës edhe një kopje të dorëshkrimit të Prospectus. Papa ishte shumë i entuziazmuar rreth përgatitjeve për veprën Illyricum Sacrum, saqë i dhuroi të gjithë koleksionin[14] e tij të dorëshkrimeve, dokumenteve dhe librave të shumtë që ai kishte mbledhur që kur ishte i ri Riçeputit, me qëllim që ky i fundit të shkruante veprën: “Le Origini e le Antichita”[15] për origjinën e tij dhe lidhjet që kishte me familjet fisnike shqiptare, por edhe ato fqinje, sllave, greke, malazeze, etj.

                Papa Klementi XI, me këtë rast, urdhëron që Prospectus, të shtypet me shpenzimet e tij[16] dhe t’u shpërndahet falas të gjithë të interesuarve. Për Riçeputin, papa bën një veprim shumë të favorshëm duke i dhënë atij Privilegium Apostolicum[17] me të cilin ai mund të futej dhe të studionte në të gjitha arkivat dhe bibliotekat e Italisë, por edhe të vendeve të tjera,[18] edhe pse ato nuk ishin gjithmonë të hapura as për studiues dhe të interesuar të tjerë, dhe as për personalitetet kishtare, etj. Një leje e tillë shumë speciale, të cilën mund ta jepte vetëm papa e askush tjetër, d.m.th. as mbretërit e princërit lokalë, Riçeputit i mundësoi të konsultonte edhe ato burime, dorëshkrime e dokumenta[19] të cilat mbanin siglën sekret apo shumë sekret.[20]

                Edhe papët e tjerë, po ashtu e kanë mbështetur dhe inkurajuar Riçeputin dhe pasardhësit e tij. Papa Inocenti XIII, si pasardhës i Klementit XI, mbështeti autorët e veprës Illyricum Sacrum, duke u njohur atyre të gjitha privilegjet dhe autorizimet që u kishte dhënë paraardhësi i tij, por në të njëjtën kohë ndihmoi financiarisht në forma dhe mënyra të ndryshme.[21]

Papa tjetër, Benedikti XIII,[22] ishte mbështetës i zjarrtë i Riçeputit. Pos ndihmave të shumta financiare, Riçeputit i dhuron edhe një dorëshkrim shumë të vjetër, me vlera të jashtëzakonshme i cili përmbante biografinë e shën Gjon Orsinit,[23] ipeshkvit të Trogirit. Këtë dorëshkrim, Farlati e boton si pjesë të vëllimit të IV te Illyricum Sacrum,[24] kur trajton historikun e ipeshkvisë së Trogirit.[25]

Në mënyrë të vendosur dhe shumë autoritative, papa e mbështet Riçeputin duke mos ua vënë veshin letrave dhe vërejtjeve të shumta që arrinin kundër tij, qoftë për vonesën tashmë mjaft të gjatë rreth botimit të veprës, por edhe për akuzat e rënda se: “Riçeputi nuk ishte i zoti dhe i aftë të përfundonte një vepër të tillë, tepër voluminoze dhe shumë të rëndësishme.”[26]

Pasardhësi i Inocentit të XII,[27] Benedikti XIV, [28] gjatë audiencës së fundit,[29] i dhuron Riçeputit disa dorëshkrime mbi shtëpinë e Loretos nga Nazareti, por edhe e ndihmon me shuma të mëdha të hollash për të mbuluar shpenzimet e kopjuesve të dokumenteve të shumta që Riçeputi kishte nxjerrë nga Arkivi Sekret i Vatikanit, nga Biblioteka Apostolike e Vatikanit dhe nga institucione të tjera, numri i të cilave në vëllime shkonte në dhjetëra. Ashtu si edhe parardhësit e tij, papa refuzon të gjitha akuzat që drejtoheshin në adresë të Riçeputit, veçanërisht ato që vinin nga disa personalitete të shquara të jetës publike, si edhe kishtare.[30]

                Lënda e mbledhur deri në vitin 1721 e “Bibliotheca manuscripta Illyricana” sipas dëshmive arkivore, ishte jashtëzakonisht e madhe. Ajo përfshinte treqind e pesëdhjetë e nëntë vëllime me dorëshkrime[31] ku përveç të tjerave kishte edhe bula papnore, diploma të ndryshme, privilegje, fletëdhurata, dorëshkrime sinodesh e koncilesh që nga shekulli i VI-të e deri në shekullin e XVII-të, gjenealogji, stema, ditarë të ndryshëm udhëpërshkrimesh, biografi të shumta të personaliteteve nga më të ndryshmet, legjenda, dëftesa, letërkëmbime, kontrata, akte noteriale, relacione dhe dokumente të tjera të cilat i kishin marrë si dhuratë, huazuar apo u kishin bërë përshkrime nga origjinalet. Përveç këtyre kishte dorëshkrime të mëdha, si tërësi të veçanta, kodikë, por edhe libra të ndryshëm, libra të rrallë[32] si dhe 268 tituj të botuar, pra gjithsej, 627 zëra.[33]

I ndodhur para presioneve të shumta, nga intelektualë, shkencëtarë, personalitete kishtare e udhëheqës të urdhërave të ndryshme për shkak të vonesës së madhe, at Riçeputi vendos që të ndërrojë konceptin e parë të veprës. Në vitin 1742[34] ai boton Prospectus-in[35] e dytë, sipas të cilit Illyricum Sacrum do të përbëhej prej tetëmbëdhjetë[36] vëllimesh.

Revizorët jezuitë, censorët dhe personat e tjerë, të caktuar enkas nga papa kishin dhënë mendim pozitiv për punën e at Riceputit. Është shumë interesant mendimi i at Jakob Koletit kur pohon se at Riçeputi kishte bërë vetëm një përmbajtje të tërë veprës Illyricum Sacrum; ndërsa vetë veprën ai as që kishte filluar ta shkruante.[37] Një pohim të tillë e hedhin poshtë si të paqëndrueshëm dokumentat arkivore[38] ku në mënyrë shumë të saktë pohohet se cilat vëllime kishte përgatitur at Riçeputi.[39] At Coleti shkon edhe më larg kur pohon se qeveria venedikase kishte ndaluar botimin e dy vëllimeve të para për shkaqe politike.[40]

Sipas të dhënave arkivore[41] at Riçeputi ishte duke përgatiur nëntëmbëdhjetë vëllime dhe shtatë tabela gjeografike. Titujt e vëllimeve që po përgatiste dhe disa nga ata edhe ishin përgatitur, janë si më poshtë:

1. Due tomi Isagogici approvati dal Padre Generale esistenti in Roma, da portarsi quanto prima a Venezia, e consegnarsi all’impressore.
2. Due Tomi dell’Illirico profano avanti Christo nato preparati sino ad ogni minuta parte, come li nauigli nel’Arsenale, che potranno prima di sei mesi consegnarsi ai Revisori. Sono in Venezia presoo il Padre Preposito.
3. Due altri Tomi dell’Illirico profano dopo di Christo nato preparati come li due premessi. Nel nostro Museo à Padova.
4. Quattro Tavole Geografiche molto ampie di nuova invenzione, che seruiranno alli due primi Tomi dell’Illirico Profano. Sono in Roma presso all’Autore.
5. Altre tre simili per gli altri due Tomi dello stesso Illirico profano.
6. Un Tomo Istorico, Critico e Geografico di Commentari sopra le quattro prime Tavole dell’Illirico profano opera del Padre Compagno. Nelle sue mani in Padova.
7. Tomi quattro Agiologici intitolati Sanctuarium. Contengono li Commentari, e gli Autori sopra le Annunziazioni di ogni Santo del Martirologio Illirico à norma or del Baronio nelle Note, ora de’Bollandisti negli Atti. In Padova.
8. Un Tomo Hierachico con tutte le mutazioni de’ nomi, de’ titoli delle dignita e de’ confini seguite dall’eta Apostolica sino alla presente. Preparato come sopra. Sono in Padova[42]
9. Quattro Tomi Pontificali cogli elogi, e le Vite de’ vescovi d’ogni Chiesa, commentate, ed ampliate à norma dell’Ughello. In Padova
10. Due Tomi Sinodici di Concili, e Lettere Apostoliche per lo più inedite à norma del Labbé. In Padova. Preparati ut supra.
11. Un Tomo Monastico coll’ Istoria de’ Monasteri, e de’ Monaci di tutti gli ordini. Preparato solamente negl’Indici, che mandano alle materie qua, e là sparse per il Museo.[43]

Ognuno di questi Tomi legato in Fasci stà collocato nel suo proprio cancello coll ordine, che qui si vede. Dati alle stampe saranno tutti di giusta mole. Latini, ben corretti, in carta bianca, e di bello carattere.[44]

Përveç kësaj, nga dokumentet që ruhen në Arkivin e Jezuitëve në Romë, pohohet se të gjjitha vëllimet e lartëcekura mund të përgatiten dhe dorëzohen në shtypshkronjë për tetë (8) vitet e ardhëshme.[45]

---

[1] K. Lučin, O tvorcima djela Illyricum Sacrum…, f. 43.

[2]M. Vanino, Illyricum Sacrum i Filip Riceputi…, f. 276.

[3]Ioannes Bollandvs, Acta Sanctorum Qvotqvot toto orbe Colvntvr, vel a Catholicis scriptoribus celebrantvr, qvae ex Antiqvis Monvmentis Latinis, Graecis, aliarvmqve gentium collegit, digessit, notis illvstravit Ioannes Bollandinvs Societatis Iesv Theologvs, Seruata primigenia Scriptorum phrasi. Operam et studium contvlit Godefridvs henschenivs eiusdem Societatis Theologvs. Ianvarii, Tomvs I. Antverpiae: Apud Ioannem Mervsivm, 1643-1960. [Vëllimi i parë është botuar në vitin 1643 në Antverpen, ndërsa vëllimi 67 në vitin 1940 në Bruksel. Ky vëllim ka këtë titull: Hippolytus Delehaye, Paulus Peeters, Mauritius Coens, Balduinus de Gaiffier, Paulus Grosjean, Franciscus Halkin, /Presbyteri Societatis Iesu/, Propylaeum ad Acta Sanctorum Decembris. Ediderunt: Hippolytus Delehaye, Paulus Peeters, Mauritius Coens, Balduinus de Gaiffier, Paulus Grosjean, Franciscus Halkin, Presbyteri Societatis Iesu. Martyrologium Romanum ad formam editionis Typicae Scholiis Historicis Instructum. Bruxellis: Subventionne par la Fondation Universitaire, 1940].

[4]K. Lučin, O tvorcima djela Illyricum Sacrum…, f. 43.

[5]J. Lučić, Daniele Farlati…, f. 234; K. Lučin, O tvorcima djela Illyricum Sacrum…, f. 43.

[6]K. Lučin, O tvorcima djela Illyricum Sacrum…, f. 43;

[7]K. Lučin, O tvorcima djela Illyricum Sacrum…, f. 43.

[8]Në Muzeun Correr në fondin: Mss. Cicogna 3216-3217 [Cat. Cic. Nr. 1624-1625].

[9]Biblioteka Laurenciana, fondi: ASHB, 1720 (XV); ASHB, 1780 (II); ASHB, 1866 (XI).

[10]Biblioteca Apostolica Vaticana, fondi:Mss. Vat. Lat. 9041; 9049; 9062; Borg. Lat. 283.

[11]HDA, Fondi personal, Fanfogna-Garagnin, kut. 2, nr. 2.1.54; 1-8.

[12]Biblioteca Apostolica Vaticana, [BAV], fondi:Mss.Vat. Lat. 9041; 9049; 9062; BAV,fondi: Borg. Lat. 283.

[13]ASV, Congregacione del Disciplinae Regolare – Audientiae, saec. XVIII, vëll. 1-2; 3-4; E. Patriarca, Il Padre Daniele Farlati e l’Illyricum Sacrum…, f. 10.

[14]ARSI, Opp. N.N. 222, f. 5^v-6^r; M. Vanino, Illyricum Sacrum i začetnik…, dok. nr. 6; f. 36; M. Vanino, Illyricum Sacrum i Filip Riceputi…, f. 266; J. Kolanović, Građa za Illyricum Sacrum…, f. 142; K. Lučin, O tvorcima djela Illyricum Sacrum…, f. 41 e 44.

[15]M. Vanino, Illyricum Sacrum i Filip Riceputi…, f. 266.

[16]Papa Klementi XI, jo vetëm që heq shpenzimet e botimit të Prospectus, por edhe e ndihmon Riçeputin edhe në shumë raste të tjera duke i hequr të gjitha shpenzimet e udhëtimit, qëndrimit si dhe ato të kopjuesve që ishin të larta dhe të shumta.

[17]M. Vanino, Illyricum Sacrum i Filip Riceputi…, f. 266.

[18]H. Morović, Riceputijeva Ilirska Biblioteka…, f. 125.

[19]Është fjala për disa fonde tepër të veçanta nga Arkivi Sekret i Vatikanit; pastaj Arkivi i Propagandës Fide [Arkivi për Ungjillizimin e popujve] si dhe disa të arkivave të tjera, ndër to edhe disa arkiva e biblioteka private.

[20]Një pjesë e këtyre dokumenteve, të cilat i shfrytëzoi Riçeputi, nuk janë botuar dhe nuk u janë vënë në dispozicion studiuesve ende sot e kësaj dite, sepse fondet në të cilat ruhen ato dokumente ende nuk janë të hapura për shfrytëzim dhe studim publik.

[21]J. Lučić, Daniele Farlati…, f. 232.

[22]F. P. Casavola, Enciclopedia…, Gaspare de Caro, te zëri: Benedeto XIII. [Pierfrancesco Orsini],  f. 429-439; J. Lučić, Daniele Farlati…,f. 233; P. Pisani, Enciclopedia Italiana…, vëll. XXVI, f. 251; P. Frutaz, Enciclopedia Cattolica. Vëll. IX, f. 763. [4 qershor 1724-21 shkurt 1730].

[23]Shën Gjon Orsini, ipeshkv i Trogirit, ka qenë kushëri i largët i papës. Papa quhej Vincenzo Maria Orsini, para se të fillonte pontifikatin në vitin 1724.

[24]Život sv. Ivana Trogirskog po izdanju Daniela Farlatija. Preveo i bilješkama Kažimir Lučin/. Trogir-Split: Matica hrvatska, Trogir – Književni krug, Split, 1998.

[25]D. Farlati, Illyricum Sacrum…, vëll. IV, f. 303-448.

[26]ASV, Fondi: Lettere di Particolari, vol. 119-123.

[27]F. P. Casavola, Enciclopedia…, Alberto Caracciolo, te zëri: Clemente XII. /Lorenzo Corsini/ f. 439-446; P. Pisani, Enciclopedia Italiana…, vëll. XXVI, f. 251; P. Frutaz, Enciclopedia Cattolica. Vëll. IX, f. 763. /16 korrik 1730 – 6 shkurt 1740/.

[28]F. P. Casavola, Enciclopedia…, Mario Rosa, te zëri: Benedeto XIV. /Prospero Lambertini/, f. 446-461; J. Lučić, Daniele Farlati…,f. 233; P. Pisani, Enciclopedia Italiana…, vëll. XXVI, f. 251; P. Frutaz, Enciclopedia Cattolica. Vëll. IX, f. 763. /22 gusht 1740-3 maj 1758/.

[29]Riçeputi kishte katër audienca te papa Benedikti i XIV, gjatë qëndrimit të tij të katërt në Romë.

[30]Sipas F. Buliq, papa Benedikti XIV kishte marrë nën kujdesin e tij botimin e veprës Ilyricum Sacrum. F. Bulić – J. Bervaldi, Kronotaksa…, f. 80.

[31]Miljenko Šamšalović, Građa za «Illyricum Sacrum» sačuvana u Padovi. Zbornik Historijskog Instituta Jugoslavenske. Zagreb, 1960, vëll. III, f. 419; J. Lučić, Daniele Farlati…, f. 233; Daniele Farlati, Illyrici Sacri, Ecclesia Salonitana ab ejus exordio usque ad Saeculum quartum Aerae Christianae, Ventiis: Apud Sebstianm Coleti (Superiorum premissu, ac Privilegio), 1751, vëll. I, f. XVI, shkruan: «Eo crevit rerum undique congestarum et codicum descriptorum seges et copia, ut inde extiterit Bibliotheca Illyrica, e manuscriptis voluminibus amplius trecentis conflata», për të vazhduar në f. XXV: «Rerum vero omnigenarum, que quoquo modo ad Illyricum pertinent vel referuntur, quantam maximam, undecumque potuit, copiam ac segetem ex editis vel ineditis scriptoribus collegit, ut nulla propemondum sit Provincia, vel Ecclesia Illyrica, ad cuius Historiam describendam aliquid materiae non congesserit, ac seposuerit. Illyrica Bibliotheca manuscripta … ex voluminibus partim, maioris, partim minoris formae, amplius trecentinis constat»; H. Morović, Riceputijeva Ilirska Biblioteka…, f. 126-127; dhe f. 138, referenca nr. 4; Hrvoje Morović, Bilješke uz katalog Ricpeutijve «Ilirske Biblioteke». Vjesnik bibliotekara Hrvatske. Zagreb: Izdaje: Društvo Bibliotekara Hrvatske, Zagreb. 1963, viti IX, nr. 1-2, f. 28, referenca nr. 4 J. Kolanović, Građa za Illyricum Sacrum…, f. 145, referenca, nr. 15.

[32]K. Lučin, O tvorcima djela Illyricum Sacrum…, f. 43.

[33]H. Morović, Bilješkeuz katalog Riceputijve…, f. 29; J. Kolanović, Građa za Illyricum Sacrum…, f. 145.

[34]K. Lučin, O tvorcima djela Illyricum Sacrum…, f. 43. Ne nuk kemi arritur të sigurojmë një kopje të këtij Prospecus-i përkundër kërkimeve të shumta në biblioteka dhe arkiva të ndryshme. Citimet i bëjmë sipas K. Lučin, O tvorcima djela Illyricum Sacrum…, f. 43.

[35]G. Valentinelli, Bibliografia della Dalmazia e del Montenegro…, f. 17, nr. 83 b. Sipas Valentinellit, Prospectus  i dytë botohet në Romë, në vitin 1738. Riçeputi, në këtë kohë, planifikonte të botonte veprën e tij në 18 vëllime. Shënimi që bën G. Valentinelli, mesa duket është i gabuar, sepse leximi i kujdesshëm i titujve të vëllimeve që planifikonte të botonte Riçeputi arrin numrin prej 23 vëllimesh; rreth vitit të botimit të Prospectus-i të dytë kemi të dhëna që kundërshtojnë njëra-tjetrën. P.sh. Carlo Combi, Saggio di Bibliografia Istriana. Bologna: Forni Editore Bologna, 1967, f. 219, shënon si vit botimi 1738, “Da questo prospetto si desume l’orditura dell’opera in diciotto volumi che il Riceputi aveva divisato di compore sotto il titolo di Storia Sacra e profana dell’Illirico.”; J. Lučić, Daniele Farlati…, f. 233, pohon se: «Prospectus II ishte botuar në vitin 1740, ku kishte 300 kapituj, në të cilët përshkruhej historia e ardhëshme e Ilirisë e ndarë në 18 vëllime»; sikur J. Lučić, mendon edhe porf. S. Antoljak, i cili është shërbyer si duket me J. Lučić-in, S. Antoljak, Hrvatska Historiografija do 1918…, vëll. I, f. 182; ndërsa K. Lučin, O tvorcima djela Illyricum Sacrum…, f. 43, si vit botimi shënon vitin 1742, duke numëruar 18 vëllime që planifikonte të botonte at Riçeputi; por edhe ky, sikurse Valentinelli, gabon kur shënon vëllimet, sipas llogaritjes së titujve të K. Lučin, del se at Riçeputi do të botonte veprën e tij në 22 vëllime e jo në 18!

[36]Pothuajse të gjithë studiuesit dhe biografët e at F. Riçeputit, sjellin shënimin prej tetëmbëdhjetë vëllimesh. Ngatërrohen kur shënojnë titujt e vëllimeve dhe ndarjen e tyre, duke krijuar një rrëmujë me shumë pasaktësira. H. Morović, Riceputijeva Ilirska Biblioteka…, f. 125; E. Patriarca, Il Padre Daniele Farlati e l’»Illyricum Sacrum»…, f. 15; M. Vanino, Illyricum Sacrum i začetnik…, dok. nr. 7, f. 41-42; J. Lučić, Daniele Farlati…, f. 233, referenca nr. 9.

[37]F. Bulić, Accessiones et Correctiones all’Illyricum Sacrum…, f. 1.

[38]ARSI, Opp. N.N., 222, f. 18^r-22^v; M. Vanino, Illyricum Sacrum i Filip Riceputi…, f. 280-281; M. Vanino, Illyricum Sacrum i začetnik…, dok. nr. 7, f. 38-44; J. Kolanović, Građa za Illyricum Sacrum…, f. 145, referenca nr. 16; M. Vanino, Philip Riceputi S. I. Begründer…, f. 219.

[39]ARSI, Opp. N.N., 222, f. 20^r; M. Vanino, Illyricum Sacrum i začetnik…, dok. nr. 7, f. 41; J. Kolanović, Građa za Illyricum Sacrum…, f. 145, referenca nr. 16; M. Vanino, Illyricum Sacrum i Filip Riceputi…, f. 280-281.

[40]M. Vanino, Illyricum Sacrum i Filip Riceputi…, f. 280.

[41]Përshkrimin e titujve e sjellim nga dokumentet origjinale që ruhen në ARSI, Opp. N.N. 222,  ff. 20^r-v;  ndërsa pjesërisht janë botuar nga M. Vanino, Illyricum Sacrum i začetnik…, dok. nr. 7, f. 41-42; J. Lučić, Daniele Farlati…, f. 233, referenca nr. 9; E. Patriarca, Il Padre Daniele Farlati e l’Illyricum Sacrum…, f. 15-16.

[42]Ky titull mungon te J. Lučić, Daniele Farlati…, f. 233, referenca nr. 9; M. Vanino, Illyricum Sacrum i Filip Riceputi…, f. 281.

[43]ARSI, Opp. N.N. 222,  ff. 20^r-v; J. Lučić, Daniele Farlati…, f. 233, referenca nr. 9; M. Vanino, Illyricum Sacrum i začetnik…,dok. nr. 7, f. 41-42. Ndërsa Emilio Patriarca, në studimin e tij: Il Padre Daniele Farlati e l’»Illyricum Sacrum», f. 15-16, sjell këtë renditje: 1. I Martiri (due tomi); 2. L’Illirico Profano a C. (due tomi); 3. L’Illirico Profano d. C. (due tomi); 4. Il Santuario (quattro tomi); 5. La Gerarchia (tomo unico); 6. I Pontefici (quattro tomi); 7. I Sinodi (due tomi); 8. I Monaci (tomo unico); me një ndryshim, ngase në numrin dy të renditjes së tij ka vendosur titujt nga renditja origjinale te numrat 4 e 6 që ruhet në ARSI, Opp. N.N. 222,  ff. 20^r-v, ndërsa numrin 5 e ka vendosur në  numrin tre të renditjes së tij duke lënë të kuptohet që at D. Farlati ka hartuar tabelat gjeografike të shënuara te numri tre i renditjes. Kriteri i renditjes ka rëndësi të veçantë ngase përmes kësaj mund të bëhet identifikimi dhe njohja e punës së bërë nga at Riçeputi.

[44]ARSI, Opp. N.N. 222, f. 20^v-21^r.

[45]ARSI, Opp. N.N. 222,  f. 21^r.