Archives for August 2023

Gjergj Hani/

Shpesh, këto kohë, kam folur për përmbysjen, rrënimin e vlerave e të principeve. Kjo jona është një kohë e përmbysur, që filloi 81 vite më parë, e që nuk po e këthejmë dot së mbari. Është fitorja e shtrigave të Macbeth-it, tragjedia e Shakespeare-it mbi pushtetin, ambiciet, errësirën.

Shtrigat janë motori, me profecitë e tyre të errëta dhe frazën me të cilën hapin tragjedinë : fair is foul, and foul is fair. E bukura është e shëmtuar, dhe e shëmtuara është e bukur, fërshëllejnë nëpër dhëmbë mes së qeshurës cinikisht të hidhur ndërkohë që dalin nga skena “mbështjellë nga mjegulla e ajri I ndyrë”.

Ka dicka të ligë, të sëmurë, në atë që thonë, e që përmbys cdo kuptim e arsye : e bukura është e shëmtuar dhe e kundërta e saj. E mira bëhet e keqe e mashtrimi sundon mbi të vërtetën.

Në tragjedinë e rapsodid anglez bota e përmbysur mundet në fund të betejës finale që zbardh dhe profecite e errëta të shtrigave, por në të tashmen bëhet buka e përditshme, ushqim i helmuar që infekton e përmbys shkallën e vlerave.

Këtë rrealitet e shohim ngado. Simbol emblematik janë bërë kullat. Kulla që mbijnë si kërpudha të helmuara edhe në ato pak hapësira identitare që i shpëtuan sopatës së rrealizmit socialist. Kulla që ngrihen nga pushteti, por edhe nga familiarë të atyre që tashmë thjesht e ëndërrojnë pushtetin. E sikur kjo të mos mjaftonte, e shohim shëmtinë në rrugët e pista, ku fuoristrada e atyre që ngrenë kullat, lënë pas vorbulla pluhuri që të merr frymën. E shohim dhe e pësojmë dhunshëm në muret e zhgarravitur nga shkrime e grafite që gjithcka mund të jenë vec art jo. E shohim në selfie-t, në të cilat protagonisti kryesor është egoja jonë e pa matë, e njëkohësisht mikroskopike; në gjuhën e përditëshme që është aq e varfër sa nuk e di as vetë; që është aq e pa turp sa turpi ka humbur kuptimin; e shohim në indiferencën për të vërtetën, që tejkalohet nga mashtrimi që përsërit vetveten si refren pa fund; e dëgjojmë nga mëngjesi në darkë në muzikën e tallavasë që përjetëson idiotësinë kolektive, gjithmonë e vetëm, në vetën e parë njëjës, si vetë idiotësia.

Të gjithë duket se sillen në të njëjtën mënyrë, në braktisjen e përbashkët, në veshje, në mënyrën e sjelljes, në preferencat: vështirë të dallosh mes plebejve të pasur e plebejve të varfër.

Mbi të gjitha, është “heroike” të gjesh gjurmë të së bukurës. Shëmtia lulëzon në cdo cep, duke u bërë kështu trashëgimtare e vetvetes. Pejsazhe të mrekullueshme, shpërfytyrohen nga paralelopipedë të tmerrshëm, kuba e ndërtesa të pa formë. Një askund i frekuentuar nga breza të dorëzuar injorancës, të pa ndjeshëm, të shëmtuar e të përcudnuar me gjithë silikonin, trukun e rëndë, e rrobat firmato fallco si vetë aspiratat e tyre. Qëndrat tregëtare, dritat e reklamave, lokalet e lluksit që zbehen bashkë me periferitë, bëhen pika takimi social, skenari i jetës, vetë njohja e një turme identike e zënë dhe e vëmëndëshme të kalojë kohën me telenovela turke e pasione vulgare.

Arkitektura – mbyllur lojën me zbukurimin – nuk ka më ambicie mbi të bukurën e të qëndrueshmen. Ndryshe nga e shkuara që tashmë nuk e kujtojmë më, athere kur të ndërtoje ishte për njerëzit mënyra më e mirë për të lënë një gjurmë e për të përcjellë një model qytetërimi.

Mbi të gjitha e të gjithë, dominon sistemi i komunikimit masiv, rreklama e zbavitja, që ndryshe edhe nga e shkuara e afërt, imponojnë modele e personazhe të karakterizuar nga shëmtia, nga anormaliteti i nxjerrë në shesh, nga arroganca e të demostruarit cdo deformim e eksentricitet.

E gjitha kjo nuk ndodh rastësisht. Bëhet me dashje e imponohet si elementi kryesor i de-identifikimit, regresit, shëndërrimit në rangun e kafshës ku prej 82 vitesh politika e politikanët përpiqen të na shtyjnë, pasi gjithcka duhet të shërbejë për dicka, që për ta është thjesht pushteti si qëllim në vetvete, pasi mendojnë se me të do të mbushin humnerën që kanë brënda vetes.

Ata që po na shtyjnë në oqeanin e shëmtisë e urrejtjes, duan të na shuajnë vetëdijen, që së bashku me të bukurën e të vërtetën, con drejt lartësimit. E dinë mirë armiqtë e njeriut, armiqtë tanë. Ata që në kohët e mashtrimit universal e nihilizmit të pështirë, synojnë të shuajnë njëherë e mirë, të bukurën e të vërtetën, për të na shtyrë drejt omologimit gjitpërfsirës e anonim, në barazinë e llumit që mbulon gjithcka e nuk njeh kufij. Ashtu sic nuk ka kufij dominimi i volgaritetit, i pengmarrjes e i cfilitjes që ushtron mbi ne brezi i njerëzve të fundit. Politikanët. Tipologji njerëzore kjo e fundit, aq e përcmuar, pasi nuk di më të përcmojë vetveten. Ndaj dhe beteja për të bukurën e të vërtetën, edhe pse na duket e pakuptimtë, të zënë sic jemi eskluzivisht ne suksesin që e masim vetëm me para, është vendimtare pasi nuk pranon idene e një qënijeje kafshërore, e dobishme, e hedhur mbi tokë vetëm për të grumbulluar sende e para si i vetmi peng i lumturisë që nuk vjen kurrë. Gjithmonë tek njeriu ka një tendencë që e shtyn poshtë, drejt volgares së shurdhër, por kurrë më parë ishte ngritur në princip fitues, në moral të pamoralshmes, si në kastën tonë politike.

Duhet kthyer koka pas herë pas here, për ti shkuar deri në fund memories e për të dëgjuar dridhjet rrënqethëse ideologjike të kohëve që kurrë nuk shkuan, e akoma e sot na mbajnë të ankoruar në fundin e llumtë të kënetës nga e cila nuk po dalim dot, për të marrë frymë si njerëz të lirë, e për të parë e kuptuar që jeta egziston vetëm përtej të gjithë kësaj që na kanë bindur se është jeta.

Shëmtia dhe mashtrimi, që kasta politike ka ngritur në rang modeli unik për të gjithë, është arsyeja e vetme e degradimit që jo rrallë shpërthen në akte cnjerzore. Janë plot kronikat e zeza që zenë ekranet per dite e muaj, deri sa të kryhet një tjetër krim edhe më cnjerëzor, edhe më i zi, për ti lënë radhën një tjetri e një tjetri akoma, si në një breshëri pa fund, që shton frikën e vret habinë. Tashmë gjithcka është e mundur, si në një video lojë. Vrasim, vjedhim, grabisim, vëllain, komshiun e të panjohurin, a thua se pas një ore mund ti japim fund kësaj loje, e kur të luajmë sërish mund ta fillojmë sërish nga e para. Ne marrim jetë se nuk e njohim jetën. Jetojmë në një spirale dhune barbare që na shtyn ti nënshtrohemi pushtetit të fitimit, të materiales e vetëm asaj, të banales prozaike që ka sjellë e mban në pushtet të shëmtuarën, të trishtën e të pistën klasë politike që na sundon përmes urrejtjes që mbjell mes nesh si farë e së keqes që atyre u garanton pushtetin.

Është koha për një kryengritje. Kryengritje morale e morali, që të mund të mbetemi në këmbë në këtë botë të rrënuar. Të qëndrueshëm në të mirën e të vërtetën për të njohur të keqen. Na duhet e mira dhe e vërteta për të mundur të keqen. Na duhet e mira dhe e vërteta për të mos gabuar në momentet e pasigurisë e dyshimit. Na duhet e mira dhe e vërteta për të kuptuar. E verteta dhe e mira për të jetuar rrealitetin ashtu sic e duam, përtej projeksioneve të shtrembëra të pushtetit. Na duhet e mira dhe e vërteta per të ecur pa peshën e kompromisit mes ndërgjegjies e së keqes.

Na duhet trinia e se bukurës, së mirës e së vërtetës që kjo kastë politike e urren aq shumë. Trini që është më e masakruara nga mendimi sundues, që nuk fsheh më kultin e së shëmtuarës, të shkëputjes nga e mira, e të mohimit të së vërtetës. E bukura është edhe e mirë, edhe e vërtetë. Këtë e dinin mirë romakët, baballarët e qytetërimit që kemi shpërdoruar. Kur mjegulla e mashtrimit universal fsheh konturet e së vërtetës, është koha për tu këthyer tek esencialja, tek e pandryshueshmja, tek të vetmet gjëra të rëndësishme: e mira, e bukura, e vërteta. Janë detyra dhe shpëtimi ynë. Pasi, nëse nuk është e qartë se si e vërteta do ta shpëtojë botën, është mëse e qartë se mashtrimi po e shkatërron atë.

Na duhet një kryengritje morali me vetëdijen se: “E verteta egziston pa një përse. Jeton sepse është jeta. Ajo nuk kujdeset për vetveten, pasi i mjafton vetvetja për atë që është. Nuk kërkon që ta pranosh, por nëse e pranon, zbulon se nuk mund të jetosh më pa të. Nuk ka Zot mbi të vërtetën, pasi e vërteta është atributi kryesor i Zotit, e kjo nuk varet nga besimi yt apo i imi. Thjesht është.