dgreca – Page 3606 – Dielli

Toponimet shqipe në Sanxhak dhe Bosnjë

August 22, 2015 by dgreca

Kur bisedohet ose kur debatohet me ndonjë serb, gjëja e parë që ai thotë për Sanxhakun, është se ky vend quhet Rashka dhe kurrsesi Sanxhak. Serbët thonë se fjala Sanxhak rrjedh nga turqishtja. Kanë të drejtë. Emri i Sanxhakut është një fjalë turke sikurse edhe 8742 fjalë të tjera turke që janë përvetësuar nga gjuha serbe, siç janë:sat, sapun, pare, rakija, delija, çekiq, makaze, jorgan, jastuk, hajduk etj. Emri Sanxhak në turqisht do të thotë flamur apo bajrak./
Shkruan per Diellin: Ismet Azizi/
Por, një fakt pak i njohur është se fjala Rashka (latinisht Rascio) nuk është me origjinë serbe, gjegjësisht sllave. Emri Rashka rrjedh nga kështjella e lashtë ilire Arsa pranë Novi Pazarit. Pra Serbët emrin Arsa e bënë Ras (Rasi i Vjetër ) dhe më vonë e shëndrruan në Rashkë. Me të njëjtin emër është emërtuar një qytet 20 km në lindje të Novi Pazarit dhe lumi Rashka i cili buron jo larg kështjellës së lashtë ilire Arsa.
Për lumin Rashka dhe qytetin Rashka, akademiku Ejup Musheviq thotë se emri i lumit rrjedh nga fjala shqipe “rrasë”, pllakë guri. Mandej edhe për lumin Ibër thotë se rrjedh nga fjala shqipe: i bardhë apo që shkumon.
Boshnjakët janë me prejardhje Ilire, ndërsa sanxhakasit shqiptarë të asimiluar, gjë që është dëshmuar gjenetikisht. Ilirët janë populli më i vjetër që ka jetuar në këto hapësira. Dëshmi për këto konstatime janë emrat e shumë vendbanimeve, të lumenjve dhe maleve, siç janë vendbanimi Tutin ( qyteti i Teutës), Pruzhanj (Prush-i), lumenjtë Tara, Ibri (i bardhë), Rashka (Arsa , rrasë), Lim ( lum), Vapa (vapë-a), rrafshnalta e Peshterit (tersi, thatë-si), etj.
Gjithashtu, edhe emri Bosna (Boson) rrjedh nga gjuha ilire. Fjala ilire Bosona do të thotë lum. Filologu Anton Mayer për ermin Bosnja thotë se e ka bazë të lashtë indo-evropiane “bas” ose “bhog”, që do të thotë “rrjedhë ujore”. Pra, Bosnja ka kuptim të njëjtë sikurse lumi . Disa burime romake në këtë drejtim përmendin fjalën ‘Bathinus flumen’ ose ‘Bassinus ilir’, që do të thotë “ujë i rrjedhshëm”. Duke u bazuar në të dhënat e historianit grek, Apianit, të shekullit të erës sonë, prof. Imamoviq thotë se në territorin e sotëm të Bosnjës ka jetuar fisi ilir Posen, gjegjësisht Bosen. Këtë emër më vonë e trashëguan Boshnjakët mesjetarë gjegjësisht Bosanci (Bosanacët). Disa hulumtues tjerë, emrin e Bosnjës e vejnë në lidhje me emrin e drejtuesit të famshëm të rezistencës së armatosur ilire ndaj pushtuesve romake, i njohur si Baton ose Bato.

Fjala ”Slaven” vjen nga fjala latine “Sclav”, që do të thotë skllav (Eng.slave).
Popujt e lashtë në Bosnjë dhe Hercegovinë:
Ilirë 40%
Romanë 20%
Kelt 15%
Sllavë 15%
Hun 6%
Trakë 4%

Popujt e lashtë në Kroaci:
Ilirë 34%
Sllavë 20%
Kelt 18%
Roman 12%
Fenikas 8%
Popuj helen 8%
Këto janë të gjitha fakte që tregojnë se ilirët iu dhuruan boshnjakëve kulturën, karakteristikat etnike e politike. Nëse nuk është ashtu atëherë shtrohet pyetja: ku janë ilirët që 4000 vite jetuan në këto hapësira në kuadër të një mbretërie të vetme të madhe?
Duke aluduar në prejardhjen ilire të boshnjakëve Pavlo Ostoviq, anëtar i Komitetit Jugosllav gjatë Luftës së Parë Botërore, me një rast boshnjakëve iu kishte drejtuar: “Ju jeni boshnjak, por e keni lënë pas dore historinë e juaj para-turke. Nëse ju nuk e dëshironi këtë histori si tuajën, atëherë serbët dhe kroatët do të thonë se është tyre “. Këto fjalë janë shënuar edhe nga H.Crnovrshanin dhe N. Sadikoviq në veprën e tyre “Sanxhaku, vend i skllavëruar”.
Sanxhaku ka një sipërfaqe prej 8.687 km katrorë dhe 530 000 banorë. Së fundmi ndahet në atë verior ( në Serbi) dhe jugor (në Mal të Zi). Kryeqyteti është Pazari i Ri (Novi Pazari). Kufizohet me Serbinë, Malin e Zi, Republikën e Kosovës, Bosnjën dhe Hercegovinën dhe Shqipërinë. E përbëjnë këto komuna: Pazari i Ri, Tutini, Sjenica, Prijepole, Nova Varosh, Bijello Pole, Rozhaja, Plava, Plevle dhe Beranë.
Sanxhaku është një territor i veçantë administrativ. Në aspektin ushtarak emri “Sanxhak” do të thotë ” Flamur”. Gjatë sundimit otoman emri Sanxhak ka nënkuptuar territor ushtarak. Më vonë ky emër ka paraqitë një territor të shkallës së dytë pas Vilajetit apo Pashallëkut.
Sipas shënimeve të viteve 1905-1906 në këtë Sanxhak jetonin 37,775 banorë. Shënimet japin të dhëna për përkatësin fetare të 27,980 banorëve mysliman (shqiptar) dhe 19,795 të krishterë (ortodoks – shqiptarë dhe serbë). Gjatë luftës së Dytë Botërore Novi Pazari ishte nën mbrojtjen e forcave vullnetare të rajonit. Më 4 nëntor 1941 forcat e armatosura çetnike i sulmojnë vendasit të cilëve ju vijnë në ndihmë rreth 3200 vullnetarë nga Rrafshi i Kosovës, Drenica dhe Rrafshi i Dukagjinit nën udhëheqjen e Shaban Polluzhës.

Kotelet në “shkuma – party”

August 22, 2015 by dgreca

Nga Mimoza Dajçi/
Moli ka dy kotele, e madhja quhet Maja, ndërsa tjetra më e vogla Pisika. Janë mace të lezetshme e shumë lozonjare, por të dyja në moshën e adoleshencës. Me të gjithë luajnë e lodrojnë, saqë nganjëherë Moli bëhet xheloze e ankohet tek prindët e saj se, ato duan më shumë njerëzit e botës, se sa vetë atë e pjesëtarët e tjerë të familjes. Prindët i adaptuamn macet kur ato ishin pesë dhe shtatë muajshe. Vogëlushja Moli i do shumë ato, i konsideron si lodrat apo motrat e saj, nganjëherë i urdhëron, i lan, i ushqen, por njëherë e ëma e kishte parë edhe duke i bërtitur.
– Jo Moli – i tha – nuk bën kështu. Ato nuk janë njerëz, që ti duhet ti urdhërosh e të sillesh me to si të duash. Sa më shumë përkëdhelje ti japësh aq më të dashura do të bëhen me ty, e do të dëgjojnë më shumë.
Një ditë Moli, se ku kishte gjetur një litar në parkingun e makinës së babait dhe i kishte lidhur macet për fyti. Donte ti nxirte shëtitje në parkun më të afërt të lagjes. Maja dhe Pisika mjaullisnin me të madhe “Mjau, mjau, mjau”, por askush nuk po i shpëtonte dot.
Të mjerat mace, me zor mernin frymë, po mos të kishte kaluar aty pranë polici i zonës, macet do të kishin ikur me kohë nga kjo botë.
– Çfarë bën kështu moj Moli – i tha ai – nuk e shikon që macet s’po marin dot frymë e janë duke të ngordhur?
– Po, ja – tha Moli – unë dua që të dalin shëtitje me mua, por këto nuk më dëgjojnë. Një herë tjetër që i mora, ikën aq larg saqë me vështirësi i ktheva në shtëpi, prandaj sot i lidha me këtë litar. Po pse qenushët i lidhin me litar kur i nxjerin shëtitje e macet jo? – pyeti ajo gjithashtu me kureshtje policin?
– Nuk e di – i tha ai, i zënë ngushtë – po ja të pyesim veterinerin.
Polici ia hoqi maceve lakun nga fyti, i mori në krahë e vajti së bashku me Molin në shtëpinë e saj. I tregoi prindërve se çfarë kishte ndodhur dhe i këshilloi që të ushtrojnë kujdes në sjelljen e vajzës me macet. Moli e pranoi fajin dhe i kerkoi të falur prindërve dhe xhaxhi policit.

*** *** ***

Duke parë këtë situatë Maja e Pisika vendosën “të arratisen” nga shtëpia. Përfituan nga rasti që Moli e prindët e saj po flinin, vunë në qafë bizhuteritë e hershme të gjyshes së Molit që ishte duke gërhitur, këpucët me taka të mamasë së saj, u lyen me makeup-in e Molit, morën kuletën me para të familjes e nxitimthi dolën në rrugë. Më në fund ishin të lira.
– Mjau, mjau, mjau!!! Hidheshin përpjetë nga gëzimi.
Ndiheshin të pavarura e të lumtura që Moli nuk do ti gjente më. Nuk do ti urdhëronte e ti trajtonte keq. Pale kur i lidhi për gryke me litar, sikur të ishin qen. Ato nuk do t’ja falnin kurrë asaj atë veprim kriminal… Të dyja për dore Maja e Pisika u nisën, por për ku, as vetë nuk e dinin. Sapo dita filloj të zbardhej panë një kamion ndalur buzë një trotuari që shkonte për në qytetin bregdetar, në fshehtësi ngjiten prapa rimorkios së tij. U mbuluan me mushama, poshtë saj ç’të shikonin, mrekulli. Arka e paketa me salçiçe, kremviçe, konserva peshku, vitamina, fustane të bukura, syze dielli e bojra flokësh. Destinacioni për ku ishte nisur shoferi ishte i largët, mbante të paktën nja katër orë nga banesa e tyre.
Pasi hëngrën mirë e mirë, patën kohë të lyenin flokët, të pispilloseshin e visheshin bukur. Bëje be se ishin ato, nuk njiheshin fare. Sa që edhe veten e tyre nuk po e njihnin dot. I futën edhe një sy gjumë, kur panë detin, e shoferin që zbriti për një kafe, menjëherë u hodhën poshtë, e vrapun me të katra nga sytë këmbët. Kaloi një natë dy, një muaj, po endeshin rrugëve. Një mbrëmje dëgjuan diku një muzikë. Ngrenë kokën, lexojnë “Shkuma – Party”. Ndalen, kishin dëgjuar për këtë lokal, por nuk kishin qenë ndonjëherë.
– Kjo qenka jeta – thanë – e jo ajo e jona mbyllur brenda katër mureve të shtëpisë nën hyqmin e Molit, e duke gjuajtur minj.
Si fillim e nisën me birrë, pastaj morën pije të ndryshme, kërcyen e u lagën me shkumë gjithë natën deri sa u kënaqën.
– Uaa! – tha Maja – të paska dalë boja e flokëve moj Pisika, hajde të ikim.
– Uaa edhe ty Maja!
Kur panë në pasqyrë njëra tjetrën filluan të qeshin me të madhe. Mendtë po i mereshin, të voglës i vinte edhe për të vjellë. Kot nuk thonë “Kur pi edhe macja uthull”. Nejse…Por sapo bëjnë të dalin të dyja kotelet nga dera e banjes së lokalit, çfarë të shikojnë!!!
Xhaxhi polici i zonës i priste përballë.
Të dyja shtangën, nuk e prisnin, bënë ti largoheshin, por ai i kapi nga duart ku u vareshin bizhuteritë e gjyshes.
I dërgoi në shtëpi. Molin e gjetën duke qarë, prindët e gjyshen të pikëlluar. Pasi i kërkuan të falur të gjithëve, i shkuan Molit pranë. Edhe ajo i kërkoi të falur dhe i premtoi se do të sillej mirë me ato.
Që atëherë e deri më sot, Moli, Maja e Pisika konsultohen për çdo gjë me prindët, e shkojnë shumë mirë me njëra tjetrën, si tre motra të rritura.
New York, gusht 2015

The Editor in Chief

August 22, 2015 by dgreca

by Visar Zhiti/
(Excerpt from the book “Trails of Hell,” pg. 60)/
A long time ago, in the former life when I lived above ground, I took my book with stories – like a different kind of tales, for those who grow, for an ageless reader, to the publishing house, more or less something like that.
Young Shehu, as they called Bashkim*, since the weirdo Lasgush* once had called him so – ah Lasgush’s verse, “I speak to you with fire…with fire…in my bosom I have dug a grave …” as well as in mine too, asked to become the editor of my story tales.
In fact, it was me who asked him to, and he responded “fine.” I was delighted, meanwhile, I thought: the son of the Prime Minister, Enver Hoxha’s closest collaborator, no one would dare to contest him. But no, it was not so. When the editor in chief of that section took Bashkim aside and explained something in confidence, I sighed, “ah.”
“I’m sorry” Bashkim said, “They don’t want to. They are saying something like following the Fourth Plenum, the outside editors are not accepted. Would you like to give me the manuscript as a gift? With your autograph.” He confused me. It was my first and only autograph.
While I was having coffee in the club near the publishing house with the tall and slender editor in chief, wearing a red turtle neck, with his teeth sticking out strikingly, he spoke only about Bashkim, how he had got to know him at the Elbasan Metallurgical Plant when the editor in chief was doing the communist Party internship in order to become a full party member…
“Bashkim…? No. Me…” -and the editor in chief turned red, finally remembering to give an explanation for the book I had submitted.
“It can’t be published, consider it a beautiful prelude… It is equivocal. It is not for children or adults; it’s in-between…it’s arduous. No…publish the poems first… Look! Here comes Bashkim…”
When we parted, Bashkim felt embarrassed.
“We had really gotten to know each other in Elbasan,” he said. “I was at the Metallurgical Plant doing the productive labor, that’s what they call it, the year after high school.”
“Who was he?” I asked.
“You didn’t know him? Fatos Kongoli*.”
* Bashkim Shehu was the son of the communist Prime Minister Mehmet Shehu.
* Lasgush Poradeci was an Albanian poet and writer.
*Fatos Kongoli has become one of the most convincing representatives of contemporary Albanian prose.

Translated from the Albanian by Hilda Xhepa

SHERRI I JANULLATOSIT PERPLAS SHQIPERINE ME GREQINE, SHEN THANASI NE MES

August 22, 2015 by dgreca

Kisha në Dhërmi, con ne përplasje diplomatike Shqipëri-Greqi/
Shembja e Kishës Ortodokse nga Bashkia Himarë, ka sjellë edhe reagimin e shtetit helen. Përfaqësuesi i Ministrisë së Punëve të Jashtme greke, Konstandinos Kutras, i pyetur nga gazetarët, u shpreh i shqetësuar mbi ngjarjen e ndodhur në kishën e Shën Thanasit.
“Ngjarjet në Kishën e Hirshme të Shën Thanasit në Drimades (Dhërmi) të Himarës përbëjnë një shqetësim shumë të madh. Largimi i dhunshëm dhe pengimi i besimtarëve për të hyrë në vendin e besimit të tyre, heqja e ikonave dhe objekteve të shenjta nga kisha si dhe shkatërrimi që u bë me ndërhyrjen e bashkisë së Himarës janë veprime të dënueshme dhe të papranueshme, pavarësisht pretendimeve për ligjshmërinë e ndërhyrjes dhe nuk janë shenja të një vendi që aspiron të bëhet pjesë e familjes Europiane. Respektimi i Lirive Fetare, mbrojtja e vendeve të kultit dhe mospengimi i ushtrimit të besimit janë karatkteristika të një shteti të së drejtës dhe parimeve europiane. Presim shpjegime dhe marrjen e masave nga ana e qeverisë shqiptare. Ambasada e Greqisë në Tiranë dhe autoritetet tona konsullore kanë marrë udhëzime të ndjekin dhe të kujdesen për këtë çështje”-tha në deklaratën për mediat zyrtari i qeverisë greke.
Por menjëherë pas reagimit të zëdhënësit të MPJ greke, ka reaguar edhe MPJ e Shqipërisë. Zëdhënësi Glen Dervishi deklaroi se MPJ “shprehet e habitur dhe e shqetësuar nga deklaratat e zëdhënësit të MPJ greke.MPJ e Shqipërisë thekson se po ndjek nga afër çështjen dhe se këto deklarata të Greqisë janë ndërhyrje në mbarëvajtjen e rendit të brendshëm të Republikës së Shqipërisë. Ministria e Punëve të Jashtme të Republikës së Shqipërisë thekson poashtu se marrëdhëniet shtet-fe janë të shëndosha”,- tha ai.
Sipas MPJ tonë, qëndrimi grek nuk shpreh bashkëpunim, por një insinuatë të izoluar të marrëdhënieve.
Reagimi i plotë i Ministrisë së Jashtme Shqiptare
“Në vijim të interesimit të medias mbi deklaratën e zëdhënësit të MPJ greke mbi të ashtuquajturin incident të ndodhur në terrenin e kishës së Shën Thanasit në Dhërmi, zëdhënësi i MPJ të Shqipërisë Glevin Dervishi shprehu habinë dhe shqetësimin ndaj këtij reagimi të nxituar.
Shqipëria përkujdeset të sigurojë zbatimin e ligjit në tërësinë dhe pacenueshmërinë e tij. Në raport me bashkësitë fetare, po ashtu edhe në raport me parandalimin e çfarëdolloj informaliteti dhe dallimin e tij nga shfrytëzimi korrekt i pronës private , në përputhje me të drejtat dhe detyrimet që burojnë nga Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë, Konventa Evropiane e të Drejtave të Njeriut dhe aktet e tjera ndërkombëtare në të cilët Shqipëria aderon.
Në Republikën e Shqipërisë marrëdhënia midis institucioneve të shtetit shqiptar dhe institucioneve fetare janë tepër të shëndosha dhe mishërojnë frymën e bashkëjetesës unikale mes besimeve të këtij vendi. Komiteti Shtetëror i Kulteve siguron në këtë kuadër dialogun e privilegjuar që, si çdo bashkësi tjetër, edhe Kisha Ortodokse Autoqefale e Shqipërisë, e cila ka përfaqësuesit dhe zëdhënësit e saj përkatës në territorin shqiptar, gëzon me pushtetet publike. Shqipëria është e gatshme të ndajë eksperiencën e saj të vyer me Greqinë në ketë drejtim.
Konstatojmë se qëndrimi i djeshëm i zëdhënësit të Ministrisë së Jashtme greke, përbën, në këtë kontekst, një ndërhyrje në mbarëvajtjen e rendit të brendshëm civil, administrativ dhe gjyqësor të Republikës së Shqipërisë. Po ashtu, ai paragjykon në mënyrë të njëanshme dhe eksesive angazhimin e kahershëm të Greqisë për të shoqëruar integrimin evropian të Shqipërisë, të mbështetur nga partnerët e tjerë evropianë, gjë e cila bie ndesh edhe me praktikën e konsultimit dhe qasjes së përbashkët të problemeve mes vendeve qe ndajnë të njëjtën aspiratë evropiane.
Ky qëndrim, është larg frymës së bashkëpunimit dhe mirëkuptimit të ndërsjellë midis Shqipërisë dhe Greqisë, të cilën kishte për qellim të promovonte takimi i fundit i Ministrave Bushati – Kotzias. Ai është larg çdo parimi dhe praktike ndërkombëtare që orientojnë marrëdhëniet dypalëshe midis dy vendeve sovrane si dhe normave dhe frymës së bashkëpunimit evropian dhe fqinjësisë së mirë. Ministria e Punëve të Jashtme e Republikës së Shqipërisë shpreson se deklarata e djeshme, e cila në asnjë mënyrë nuk mund të shihet si qëndrim i një autoriteti që ushtron garanci morale apo kanonike mbi Kishën ortodokse autoqefale shqiptare dhe besimtarët e saj, do të mbetet vetëm një insinuatë e izoluar në zhvillimin e mëtejshëm të marrëdhënieve shqiptaro-greke”.

Grekët bashkëpunëtorë me pushtuesit italo-gjermanë

August 22, 2015 by dgreca

Akuzat greke për Çamërinë, një gënjeshtër e konsumuar/
Ne Foto:Maj 1943- Kryeministri grek Joani Metaksa duke pershendetur Hitlerin/
Përgatitur nga Hyqmet ZANE/
Masakrat në Çamëri pas 27 qershorit 1944 janë një shkelje flagrante e parimeve njerëzore dhe një mospërfillje e turpshme e parimeve dhe e karakterit te luftës antifashiste. Aq më keq kur pas 71 vjetësh një ministër i jashtëm grek apo një kryeministër i Greqisë bën akuza antishqiptare ndaj çamëve si “bashkëpunëtorë nme gjermanët”, ciido qoftë ai që ndodhet pranë apo përballë këtyre zyrtarëve të Athinës duhet të dijë e të jetë i mirëinformuar me faktet që janë të pakontestueshme në kohë dhe në hapsirë dhe të ketë kurajon t’i japë përgjigjen e merituar, duke i përgenjështruar, nëse bëhet fjalë për autoritetin e një kombi që ka merita të njohura zyrtarisht e ndërkombëtarisht gjatë Luftës II Bptërore.
Kam rastin që edhe një herë të jem në krah të fakteve duke u tërhequr vëmendjen akademikëve të historiografisë që të marrin mundimin të angazhohen dhe të mbajën qëndrime të prera në rastet kur zyrtarë grekë bëjnë akuza si ato të fundit të ministrit të jashtëm grek në Tiranë. Skam bindjen se për këto punë quhen akademikë nëse i kanë fituar këto tituj dhe emërtesa me vërtetësinë e fakteve.
Muaji gusht 1944 ka qenë edhe muaji që forcat e antishqiptare të Napoleon Zervës bënë masakra të papara dhe që u ndihmuan edhe nga situatat e fuqive ndërluftuese gjermanëve që po pësonin humbje pas humbjesh dhe aleatëve anglo-amerikanë që së bashku me rusët, po kërkonin edhe ndikimin në zonat e influesncës. Por, sipas dëshmive të një shtetasi grek me kombësi shqiptare që ka parë me sytë e tij ato që ndodhën në atë muaj gushti të paharruar. Muharrem Adem Ismaili nga Gurrëza e Çamërisë, që më pas do të ishte edhe një dëshmitar i kriminalizimit që i bëri sistemi komunist edhe ndaj tij, ai më ka thënë në ligjëratë të drejtë se “për masaktrat në Çamëri u njoftua edhe Enver Hoxha që në atë kohë ishte në Helmës apo diku aty rrotull. Kam dijeni se ia kanë shpjeguar situatën dhe masakrat çnjerëzore që po bëheshn ndaj çamëve dhe për habinë e të gjithëve, në vend që të urdhëronte
dërgimin e dy apo tre batalioneve partizane që ishin më afër kufirit, dha urdhër që të mbyllej kufiri dhe të mos kalonin popullata çame këndej kufirit. Për mua ishte një tradhëti, siç duket nën sugjerimet e këshilltarëve jugosllavë Miladin Popoviç dhe Dushan Mugosha të atashuar pranë Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë nacionalçlirimitare. Ishte një hakmarrje antishqiptare e motivuar me mospërzierjen në punët e brendshme të Greqisë. Ndërtkohë që vëllëzërit shqitparë të Çamërisë po masakroheshin barbarisht, duket se Enver Hoxha gjeti rastin që të hakmerrrej edhe për një gjë tjetër . ai kishte dërguar kohë më parë Mustafa Matohitin dhe ndonjë tjetër që ishte nipër çam në krahinën e Çamërisë që të mundësonte krijimin e celulave komuniste në vartësi të PKSH-së. Por, me gjithë mirëpritjen dhe respektin që kishin për Mustafa Matohitin, kudo ku vajti ai, nuk pranuan idetë komuniste dhe
nuk u formua ndonjë njësi celule komuniste, veç atyre që ishin formuar në Shqiëpri me djemtë çamër të ardhur në shkolla më heërët. Ka qenë e pafalshme kjo që bëri Enver Hoxha, ndërkohë që kur u desh, pas disa muajsh, forcat e mëdha partizane të organizuara në divizione u dërguan në Jugosllavi në ndihmë të jugosllavëve, por jo të kosovarëve. Çe do, ishte një tradhëti që koha do ta zbardhë edhe më mirë se unë atë, por mjerë ata që besuan tek Enver Hoxha dhe palokomunizmi i tij”.
Por, tashmë është e ditur edhe sipas një raporti të bashkëngjitur në Memorandumin e Komitetit Antifashist të migrantëve Çamë në Shqipëri të vitit 1947, të nënshkruar nga Kasem Demi, Rexhep Çami, Vehip Demi, Dervish Dojaka, Teme Sejko, Tahir Demi, Hilmi Seiti për bashkëpunimin e ngushtë të forcave qeveritare greke me pushtuesit gjermanë. Ndër të tjera, në këtë Momerandum shkruhet “Masakrat në Çamëri u kryen në saje të bashkëpunimit dhe marrëveshgjeve me gjermanët të cilët në tërheqje, u lanë vendin forcave zerviste. Ja një fakt konkret : midis forcave zerviste dhe atyre gjermane : “komandanti zervist Theodhori Vito, i forcave të krahinës së Filatit, një ditë para hyrjes së forcave zerviste në Filat dhe pikërisht më 22 shtator 1944 në katundin Fanaromen, 3 km larg Filatit, u takua me komandantin e forcave gjermane në tërheqje”. Pas këtij takimi shohim ende, pa u larguar mirë forcat gjermane nga
Filati, forcat e Theodhori Vitos hynë në Filat. Kështu, një bashkëpunim i tillë u sigurojnë forcave zerviste krahët, duke u dhënë mundësi për të filluar terrorin dhe masakrat në një stil të gjerë në të gjithë krahinat e Çamërisë”.
Përmes disa fotove që janë gjetur në arkivat greke nga një studiiues si Arben Llalla, bëhet e ditur dhe jepen si dëshmi të pakontestueshme bahskëpunimi grek me gjermanët. Nga shënimet dhe fotot e gjetura nga ai, shihet qartë se si greket dhe qeveritarët e Athinës bashkëpunuan ngushtë me italianët dhe gjermanët. Ja se si shprehet Arben Llalla duke i shoqëruar fjalët e tij me fotot përkatëse : “Tashmë e vërteta dihet përse shqiptarët e Çamërisë u përzunë nga Greqia dhe iu hoq shtetësia greke. Pas shumë vitesh kërkimesh dhe vizitash që kam bërë në Epirin grek, në disa fshatra që njihen historikisht si vendbanimet që kanë jetuar shqiptarët, erdha në përfundimin se në shumicën e këtyre fshatrave janë vendosur vlleh dhe emigrantë të ardhur nga Azia e Vogël. Këta ardhacak u grabitën shqiptarëve të Epirit në Greqi, historinë e lavdishme, veshjen popullore, këngët, shtëpitë dhe pronat. Pjesa më e
madhe e shqiptarëve ortodoks nga Epiri emigruan për t’i shpëtuar racizmit shtetëror jashtë Greqisë dhe brenda saj, thellë në Athinë e Selanik. Disa familje ndërruan edhe mbiemrat e tyre për të humbur gjurmët. Sot, disa deputet dhe kryetar bashkive në Çamëri janë njerëz që vijnë nga familjet e vllahëve që kanë qenë bashkëpunëtor të italianëve dhe gjermanëve. Mjaft të shikohet fotografia orgjinale ku tregohet vllahët e Pindit me uniformë fashiste italiane në vitin 1942”. (Foto 001)
Më tej zoti Llalla shton se : “Bashkëpunimi i Greqisë me italianët dhe gjermanët është nënshkruar më 21 Prill 1941, në Meçovo të Janinës. Meçova njihet se qendra e vllehëve. Ky bashkëpunim i nënshkruar nga Gjeneral Jorgo Çolakoglu (kryeministër në atë kohë) dhe Mitropoliti i Janinës Spiridn Vllehu. Që të dy këta ishin vlleh nga Pindi dhe donin të themelonin Principatën e Pindit, një projekt italian që në vitin 1917. Në foton (002) gjeneralët grekë Çolakoglu dhe gjeneralët gjermanë duke nënshkruar bashkëpunimin e tyre.
Vllehtë e Greqisë për të mbuluar bashkëpunimin e tyre me italianët dhe gjermanët, iu vërsulën shqiptarëve në Çamëri për tua mveshur fajin atyre si bashkëpunëtor të pushtuesve. Në fotografi në (003) kryeministri grek, gjenerali Jorgo Çolakoglu me origjinë vllahe bashkë në makinë me gjeneralët gjermanë në prill 1941”.
Janë të njohura faktet që kryeministrat grekë kanë bashkëpunuar me pushtuesit italianë e gjermanë, kanë qenë kryeministri grek Joani Metaksas,1936-1941, i cili kishte miqësi me Hitlerin, Jorgo Çolakoglu, (1941-1942), Konstandinos Logothetopulos, (1942-1943), Joanis Rallis 1943-1944, në kohën kur edhe u krye masakra e bandave zerviste në Çamëri. Më shumë flet fotoja kur kryeministri grek Ralis nderohet siç nderonin Hitlerin me dorën lart. Kjo jepet në foton (005). Ndërsa në foton (004) jepet kryeministri gjeneral Jorgo Çolakoglu është me këta gjermanët më 29 prill 1941.
Akoma më shumë thellohet e vërteta përmes fakteve e bashkëpunimit grek me italianët dhe gjermanët si pushtues dhe gjithnjë është përdorur karta e tradhëtisë, e dinakërisë dhe e pabesisë për të akuzar shqitparëte Çamërisë. Ndër të tjera, duke dhënë shpjegime për një shkrim, Arben Llalla sqaron se “Gazeta greke “Tharros” e Trikallas, e Enjte, 2 Gusht, 1941, në kryetitullin e gazetës – “Tradhëtarët dhe Tradhëtia e Vllehëve të Pindit, Thesalisë dhe Maqedonisë”, i jep një argument të madh akademikëve shqiptarë që të shkunden nga rehatia personale dhe nga “zbulimet” e mëdha shkencore që kanë bërë në fusha t ëpanjohura dhe t’I japin kombit të vërtetat historike.
Në këto kushte e gjeti Çamërinë dhe çamët muslimanë 27 qershori 1944 që prodhoi atë genocid njerëzor të paparë dhe që edne vazhdon të heshtet sikur të ishin kavie ekspoerimentale ata tre mijë burra e gra, pleq e plaka, fëmijë dhe të rinj që u masakruan dhe tre mijë të tjerë që vdiqën rrugëve deri ën Kllogjer. Çdo akuzë greke mbetet sot si nëj relikë pabesie e zanatit të vjetër grek ndaj shqitparëve dhe gjithë botës.