Nga Gavrosh Levonja/
Organizimi i një ceremonie përkujtimore nga shoqata “Labëria” u shfrytëzua nga disa historianë zyrtarë të regjimit komunist për t’i bërë hyjnizimin e radhës luftës “nacional-clirimtare”, në kohën që mbrojtën tezën sipas të cilës ajo nuk ka qenë aspak luftë civile. Që është bërë luftë, kjo sigurisht nuk mund të mohohet, por të hedhësh poshtë tezën që, sidomos, pas prishjes së Marrëveshjes së Mukjes, pati dhe karakterin e një luftë civile, do të thotë ta shkruash këtë pjesë të historisë duke u bazuar në “direktivat e partisë”, “mësimet e shokut Enver” apo, më e pakta “dokumentat” të cilët servireshin nga regjimi komunist dhe propaganda e tij. Lidhur me këtë, mund të them se janë vetë burimet e sipërpërmendura, të cilët vërtetojnë se lufta ka pasur goxha elementë të një luftë civile. Ata të cilët janë shkolluar para vitit 1990, në tekstet e historisë të të gjitha niveleve shkollore, mësonin se “lufta nacional-clirimtare” ishte luftë kundër okupatorit dhe “tradhtarëve të vendit”. Duke pasur parasysh se “tradhtarët” nuk mund të ishin nga radhët e forcave pushtuese, mjafton vetëm kjo për të ardhur në përfundimin se lufta ishte zhvilluar edhe kundër një pjese shqiptarësh. Sigurisht, ata që kundërshtojnë tezën e “luftës civile” përgjigjen menjëherë se “tradhtarët” përfaqsojnë të ashtuquajturit “kolaboracionistë” ata që morën pjesë në qeveritë e krijuara në kohën e pushtimit apo në struktura të tjera shtetërore të asaj periudhe, pa marrë mundimin të thellohen në arsyet e shkaqet që i shtynë ata, (një pjesë e të cilëve figura të ndritura të kombit). Boll të përmend një nga motivet, qtë që vetëm gjatë periudhës së luftës u bë realitet bashkimi i të gjitha trojeve shqiptare nën një shtet të vetëm. Megjithatë, Patër Anton Harapi në një shkrim monumental të botuar në shtypin e kohës duke shpjeguar arsyet që e shtynë atë të bëhej pjesë e këshillit të regjences, ka radhitur në mënyrë të qartë e bindëse dhe shkaqe të tjerë, si nevojën e një autoriteti për të ruajtur vendin nga kaosi e vëllavrasja. Mirëpo, në të njejtën linjë, në tekstet e historisë së asaj kohe, përsa I përket luftës “nacional-clirimtare” flitej gjërësisht dhe për luftën kundër “organizatave tradhtare” , “Balli Kombëtar” dhe “Legaliteti” në kohën që nuk shkruhej as edhe një rrjesht i vetëm për luftën e këtyre formacioneve kundër okupatorit. Lidhur me këtë, qoftë dhe në formë kurioziteti, u kërkoj historianëve që thonë se luftën e bënë komunistët, t’i ofrojnë opinionit publik numrin e cetave komuniste dhe atyre jo komuniste deri nga mesi I vitit 1943 përfshi dhe aktivitetin e tyre. Vetëm se u lutem historianëve të mos përfshijnë në listën e cetave komuniste, ndonjë si ajo e Babë Myslymit e formuar para krijimit të PKSH, të cilën drejtuesit komunistë e kishin më shumë si strehë kur e kishin punën pisk, dhe nga ana tjetër me dërgimin atje të elementëve nga radhët e PKSH të krijonin në publik përshtypjen se ajo ishte një krijesë e PKSH-së gjë që e bënë dhe me ceta të tjera, drejtuesit e të cilave nuk ishin komunistë. Historianët që mohojnë ekzistencën e luftës civile më së pari duhet të ndalen në mënyrë të hollësishme tek marrëveshja e Mukjes, tek shkaqet dhe rrethanat të cilat cuan tek ai takim historik e më pas hedhjen poshtë të saj nga krerët e PKSH. Me përjashtim të ndonjë trurrjedhuri apo të indoktrinuari deri në palcë, vështirë se mund të gjendet ndonjë historian, I cili ta argumentojë pozitivisht antemimin e Marrëveshjes së Mukjes nga udhëheqja komuniste. Në fakt denoncimi i kësaj marrëveshjeje shënon dhe momentin e fillimit të kryqëzatës komuniste kundër nacionalistëve, kryqëzatë e cila nuk kurseu as legalistët e udhëhqur nga heroi I rezistencës së 7 prillit, Abaz Kupi, deri në atë moment nënkryetar i Shtabit të Përgjithshëm të krijuar e dominuar nga komunistët. Kryqëzata kundër nacionalistëve dhe jo komunistëve në përgjithësi, më shumë se me luftën kundër pushtuesit, kishte si qëllim pastrimin e rrugës për të arritur tek vendosja e pushtetit komunist në vend. Përsëri, edhe për këtë mjafton t’u referohesh interpretimeve e qëndrimeve të shprehura në tekstet e historive të shkruara gjatë kohës së komunizmit, përfshi dhe historinë e PKSH, ku lufta nacional-clirimtare paraqitej dhe si një revolucion për marrjen e pushtetit nga bejlerët, agallarët e klasat shfrytëzuese duke i a dhënë atë “klasës puntore dhe fshatarësisë punonjëse” . Ca nga kundërshtuesit e luftës civile për të qenë më të besueshëm nuk kursejnë dhe qëndrimet kritike ndaj bëmave e gjëmave që provuan shqiptarët pas 29 nëntorit 1944 flasin dhe për “disa gabime” dukë u rrekur të ndajnë periudhën e luftës nga diktatura 45 vjecare komuniste. Por periudha nga nëntori 1941 deri në dhjetorin e 1990-ës është një vijë e gjatë e pandërprerë, që filloi duke “dekoruar me plumb ballit” individë që mendonin ndryshe, gjatë luftës, duke vazhduar me ekzekutimet masive në vitet e pasluftës për të arritur tek burgosjet e deportimet e përbindshmetë qindra mijra njerzish të pafajshëm, krimi i vetëm I të cilëve ishte në të qenët e tyre si trashëgimtarë të dikujt që nuk e “kishte ndihmuar” partinë gjatë luftës. Vetë lufta civile, për të cilën po flas është një shembull I qartë i kësaj vazhdimësie. Lufta civile e filluar në vitin 1943 do të vazhdonte deri në fund të vitit 1990, tashmë në formën e “luftës së klasave”, vecse “klasave të përmbysura” në 29 nëntorin e 1944-ës do t’u shtoheshin vit pas viti kategori të tjera nga radhët “e tanëve” deri dhe udhëheqës komunistë, të shquar dikur në luftën kundër “tradhtarëve të vendit”.
Kroatët e dogjen flamurin serb ne Itali
MILANO IT: Megjithse tifozët kroat mbrëmë dogjën flamurin Serb, loja vazhdoi .Gjithcka, ne fillim shkoi mirë në ndeshjen e futbollit Itali-Kroaci, por nuk arriti dot të përfundojë pa probleme, pasi tifozëria Kroate në minutën e 75 të lojës hodhi në fushën e Gjelbërt fishekzjarre dhe shashka, dhe në stadium gazetat ka fiksuar edhe një moment kur tifozët kroat i vunë flakën flamurit të Serbisë. Albitri hollandez për shkak të këtyre skenave detyrohet të ndërpresë lojën për pak kohë, por i rifillojë atë.
Simbas një faqe interneti në rrjetin social facebook (www.facebook.com/LajmeGlobal) thuhet se flakët dhe trazirat duket se nuk do t’i ndahen Shqipërisë, por as Italisë kur ka të bëjë me ballkanas. Edhe pse këtë herë Kombëtarja e Xhani De Biazit kishte udhëtuar në Milano, në “San Siro”, për të parë si tifoze takimin mes “axurrëve”, rivalëve të saj të ardhshëm, dhe Kroacisë, mes “tre” kombëtareve në fushë futen tifozët kroatë, të cilët risollën në kujtesë me tymues e flakadanë ngjarjet e 14 tetorit në Beograd, që shumë pak prej nesh do t’i harrojnë shpejt.
Por, simbas saj edhe për italianët, trazirat e Xhenovas së vitit 2010, me kryeultrasin serb Ivan Bogdanov që digjte flamurin shqiptar, u ringjall në moment… Ndonëse në këtë rast, në tribunat e “San Siro”-s ishte flamuri serb ai që u dogj, nga kroatët… Edhe këtë herë, ndeshja u ndërpre, por vetëm për 10 minuta, teksa ultrasit ballkanas të mbërritur në Itali vërsulën të gjithë arsenalin e tyre të fishekzjarrëve në fushë, duke e bërë të rrezikshëm dhe të papraktikueshëm terrenin. Dhe natyrisht që jo pak nga kuqezinjtë tanë do të kenë buzëqeshur me buzën e shtrembëruar këtë herë, duke rikujtuar, ndonëse në një zonë shumë të sigurt të stadiumit, ato momente aspak të bukura dhe delikate për një komb të tërë, të përjetuara si personazhe kryesorë në stadiumin “Partizan”.
Madje, edhe të gjithë komentatorët, gazetarët e moderatorët që analizuan dje sfidën e Italisë nuk mbetën pa rikujtuar trazirat e Beogradit dhe frikën se edhe sfida e djeshme mes Italisë dhe Kroacisë mund të kishte pasur të njëjtin fund, ndonëse pas 10 minutash ndërprerjeje gjithçka rifilloi dhe përfundoi me një barazim 1-1, këtë herë pa dhunë, pa përplasje, pa kore raciste, por me pak frikë po…/B S/INA/
SONTE FESTIVALI i 24-të SHQIPTAR NË NEW YORK
-Performojne qindra femije shqiptare te lindur ne SHBA, vetem ne grupin e valleve “Rozafat” te pergatitur nga koreografja Angjelina Nika vallezojne 117 femije te lindur ne Amerike!
* -Jane kater grupe femijesh qe performojne: nga Tornto-Kanada, nga Fondi Shqiptar ne Nju Xhersi, Rozofati dhe “Kënga dhe Vallja Shqiptare” NY, nen drejtimin e Pranvera Cobo/
* Krahas amatorve interpretojne dhe kenetare et njohur si: Gëzim Nika, Merita Halili, Hajro Ceka Agron Maqellara, Kino Gara, Nik Carku dhe Fitore Mamaqi./
* Nje nigme tjeter per interpretuseit amerikane do ta zbuloni sonte gajte Festivalit….
Sonte, e Dielë 16 Nëntor 2014, në orën 6 të mbrëmjes, në Lehman Center for the Performing Arts në Bronx, Organizohet prej Qendrës Kulturore Nëna Terezë e Kishës Katolike Zoja e Shkodrës në Neë York, Festivali i 24-të Shqiptar, i cili i kushtohet 15 vjetorit të clirimit të Kosovës nga okupatori serb.
Është i 24-rti Festival në Nju Jork, ku shqiptarët performojnë këngët dhe vallet e bukura shqiptare, shpalosin qindra kostume popullore nga të gjitha trevat shqiptare: Kosovë, Shqipëri, Mal i Zi, Maqedoni, përfshi edhe Kosovën Lindore, edhe Camërinë.
Misioni i këtij Festivali gjithëshqiptar është përpjekja për të identifikuar, dokumentuar e prezantuar folklorin mbarëkombëtar shqiptar, të mbajë të bashkuar komunitetin shqiptar, pa dallim feje apo krahine.
Ky Festival, sic shkruhet edhe në parathënien e buletinit të ilustruar, që sonte do të jetë në duart e pjesmarërsve dhe shikuesëve, ruan dhe përkrah traditat muzikore dhe folklorike autoktone shqiptare si dhe siguron që ato të vazhdojnë të egzistojnë, të ëprcillen dhe të kenë domethënie për brezat e ardhshëm.
Festivali i ofron spektatorit një buqetë të pasur të trashëgimisë folklorike mbarëkombëtare. Përbën një festë kulturore, që manifeston begatinë kulturore të komunitetit shqiptar si pjesë identifikuese e komunitetit të përgjithshëm amerikan.
Festivali i sivjetëm ka për organizatorë një komision organizues, në përbërje të të cilit janë: Famullitari:Dom Pjetër Popaj, Drejtori i Qendrës Kulturore Nëna Terezë- Mark Shkreli, Drejtor i Festivalit Simon Vukel, Drejtor artistik dhe regjia Ludvig Cotaj, drejtor organizativ Fran Cotaj, Konferencierë:Etrita Ibroci dhe Ariot Myrtaj, Bashkëpunëtor artistik Gjovalin Lumaj. Orkestra Alba e drejtuar nga Mjeshtri Edmond Xhani, do të shoqërojë grupet pjesmarrse.
Këshilli Drejtues i festivalit, ka ka përbërje: Simon Vukel -drejtor; dhe Ismer Mjeku, Fran Cotaj, Ludvig Cotaj e Mark Shkreli, anëtarë.
Po ashtu për këtë qëllim është ngritur dhe Komisioni, që ka një anëtarësi prej 17 vetash.
Programi i Fetsivalit do të jetë i pasur me këngë e valle, krahas fëmijëve të lindur në SHBA, do të ketë edhe këngëtarë profesionistë.
Hapja e Festivalit i kushtohet 15 vjetorit të clirimit të Kosovës. Festivali nis me “Këngë Maj’ krahu” Martin Smajlaj, më pas Grupi Polifonik i Bostonit vjen “Këngë me Iso”, më pas e ka ardhën një Instrumentale me gjethe, nga Shaban Lajci; pason një Instrumentale me zymare-Prek Isufaj, Instrumentale me lahutë-Martin Smajlaj, Instrumentale me fyell- Kreshnik Smajlaj, Instrumentale me Cifteli-Lek Lumaj; Vargje për Kosovën-recitojnnë Shaban Lajci dhe Tom Gjergji ; Instrumentale me tupan- Nikoll Tinaj, Vallja”Gëzuar Kosovë 15 Vjetorin-Lulet e Festivalit-Grupi Rozafati; N’Dardani bjen nji tupan -Gëzim Nika etj.
Famullitari i Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës, do të përcjellë përshëndetjen dhe mesazhin e Festivalit.
Grupi i Vajzave “Rozofati” nën koreografinë e mjeshtres Angjelina Nika do të sjellin vallen e bjeshkëve, ndërsa Fondi i përbashkët Shqiptar në Nju Xhersi do të sjellë valle me motive Strugane; Grupi i njohur i shqiptarëve të Bostonit”Bashkimi” nën koreografin e Mjeshtrit Bashkim Braho, do të sjellin Valle me motive Came; diva e këngës shqiptare, Merita Halili vjen me këngën “Xhamadani vija-vija”, këngëtarja e re me të aradhme Dea Elezaj do të interpretojë “Margjelo”. Më pas Shoqëria Kulturore Artistike Kelmendi do të sjellin këngë karakteristike të Kelmendit, këngë djepi, këngë për Papa Franceskun me vargje të rapsodit dhe poetit të njohur Gjovalin Lumaj, valle tradicionale dhe humor të këndshëm , Kino Gara do të përcjellë këngën-hymn”Dua më shumë Shqipërinë”, grupi i “Shqiponajve të vogla” nga Toronto, do të sjellë “O c’ke moj cikë”, Fitore Mamaqi do të interpretojë”Kroi i fshatit tonë”, sërish grupi “Rozofati” do të sjellë valle me motive nga Jugu nën koreografinë e Angjelina Nika. Në pjesën e tretë të Festivalit, Grupi nga Bostoni do të sjellë “Doli Bejka nga Katundi” dhe “Valle me motive Shkupjane”. Agron Maqellara do të prezantohet me “Putpuri këngësh popullore”, ndërsa Ansambli Artistik “Kënga dhe Vallja Shqiptare” nën drejtimin e Pranvera Cobo, prezantohet me “Këngë për Lidhjen e Prizrenit” dhe “Dasma e Malsorit”.Kënga Ulqinake vjen nga Hajro Ceka/ Sami Ceka; Tom Smajlaj dhe Luigj Tinaj do të sjellin humor përmes”Qesh dhe njesh”;, ndërsa në pjesën e katërt të Festivalit, do të prezantojnë: Bashkimi Kombëtar”Për Liri s’të fal Shqiptari”, “Të bashkuar Jug’ e Veri”, Grupi i Bostonit-Polifonik” Syri i djemve bën habinë”; “Shqiponjat e vogla të Torontos do të egzekutojnë në skenë” Valle me motive Mirditore”, -Nik Carku sjell” Putpuri Shkodrane”, Grupi Rozafat vazhdon programin me koreografinë e Angjelina Nika “Valle me motive Tropojane”.
Festivali do të mbyllet me këngën Hymn “O SA MIRË ME QENË SHQIPTAR!”, ku këndojnë: Gëzim Nika, Merita Halili, Hajro Ceka Agron Maqellara, Kino Gara, Nik Carku dhe Fitore Mamaqi.
Shumë i rëndësishëm është afkti se në këtë festival do të këndojnë e do të kërcejnë valle shqiptare fëmijë që kanë lindur këtu, në SHBA. Ata ndjehen krenarë që përcjellin traditat shqiptare në këtë skenë gjigante, ku marrin pjesë rreth 3 mijë shikues. Vetëm në grupin e valleve të ansamblit “Rozafat” nën drejtimin e Angjelina Nika do të performojnë 117 fëmijë, të lindur në SHBA! Ky është një tregues që të emocionon.
Suksese perfomuesëve në këtë Festival që ruan traditat tona kulturore në Mërgim!
Urime organizatorëve!
Faleminderit Amerikë që na lejon dhe na nxit të mbajmë gjallë Kulturën tonë Kombëtare!(KORRESP. DIELLI)
PSE QENDRON E MBYLLUR PORTA E POLITEKNIUT ?
Komshiu im, Shpëtimi është tepër kurioz për ngjarje historike. Një ditë rastësisht ai u ndodh në të njëjtën kohë me KristoZharkalliuntek pinim kafe në qendër të Omonias.
Kristoja është një emigrant i vjetër, një njohës i drejtpërdrejtë i shumë ngjarjeve të mëdha që lidhen me historinë dhe kulturën e Greqisë së kohës sonë, një pjesëmarrës aktiv në luftën kundër Juntës ushtarake greke, i dekoruar midis të gjithë atyre që morën pjesë në rezistencën dhe fitoren kundër saj. Shpëtimi, i inspiruar nga ngjarjet e herëpashershme rreth e qark Universitetit Politeknik apo siç quhet shkurt Politekniu e pyeti Kriston se pse policia nuk guxon të futet brenda mureve rrethues të universitetit dhe pse qëndron e mbyllur porta kryesore e Politekniut. Kristoja një ditë më solli përgjigjen e pyetjes, paksa të gjatë…
E gjeta përgjigjen në një nga zarfet e mija kompjuterike dhe po e përcjell për lexuesin mërgimtar në ditën e 17 NËNTORIT 2014/
Abdurahim Ashiku/
Athinë, 16 nëntor 2014/
* * *
Nuk është aspak e keqe të mos njohësh diçka për njëvend të huaj, sidomos përsa i përket historisë së re që akoma nuk është shkrojtur në libra kur dihet se shumica dërmuese e shqiptarëve kanë pasur halle të mëdha, madje shumë herë është rrezikuar dhe mbijetesa e tyre në një vend që nuk u tregua aspak mikpritës në fillim dhe kur dihet se shqiptarët ishin pothuajse të gjithë të paligjshëm. Por tani shqiptarët nuk kanë më uri për bukë por për dije (këtë të „metë“ e ka pasur gjithmonë shqipoja!) dhe nuk është rastësi se shkrimtarët shqiptarë të emigracioni janë më shumë nga numri se ata të Atdheut! Në këtë drejtim nuk mundesh të mos i admirosh dhe t’i përgëzosh se, më sa di unë në emigracion shumë rrallë shfaqen letrarë të veçantë, kurse shqiptarët brenda pesëmbëdhjetë vjetëve kanë botuar me qindra libra dhe kanë ngritur disa shoqata e klube letrare dhe shoqërore.
Në këtë kuadër pra nëpërmjet faqeve të gazetës, dua të kontribuoj dhe unë në njohjen e disa aspekteve të vendit mikpritës meqenëse kam banuar në Greqi më se pesëdhjetë vjet dhe në shumë raste kam qenëpjesëmarrës në disa nga ngjarjet më të rëndësishme të Greqisë të pasluftës. Përderisa shumë herë shqiptarët tanë kanë krijuar një dije të shtrembër dhe pa baza reale, për këtë ngjarje dhe situatën e trazuar helene, do të përpiqemi të jap informata sa më të sakta me fjalë të thjeshta.
Pyetja e parë që mu drejtua ka të bëjë me festën e Politeknikumit më 17 nëntor dhe më drejtohet kështu: Pse qëndron e mbyllur dera kryesore nga rruga Patisia, e Politeknikumit të Athinës? Pse nuk lejohet policia të hyjë kur aty bëhen trazira?
Është e vërtetë se kohët e fundit në shtypin dhe mediat elektronike greke po bëhet shumë zhurmë rreth „azilit“ akademik të Greqisë. Ç ’është ky azil pra dhe pse pushtetarët e së djathtës dhe shtypi i tyre kërkojnë të ndryshohet dhe pse jo të eliminohet? Madje nganjëherë e dëgjoj dhe prej shqiptarësh të thonë se kjo demokraci e tepruar jo vetëm bën dëme të mëdha materiale por nxin dhe imazhin e Greqisë si vend i lirë demokratik sepse një përqindje e vogël komuniste sulmon institutet kulturore!“ Dhe kjo sa herë nëpër demonstrata, një grup anarkistësh mbyllen nëpër institutet e larta arsimore dhe hedhin që andej bomba „molotov“! Mirëpo a mund të besojmë se policia është në gjendje të mbrojë dhe të respektojë këto institute?. Rinia studenteske greke e din shumë mirë këtë sepse ka një histori të gjatë dhe përvojë shumë të hidhur nga arbitrariteti dhe injoranca e forcave „të rendit“!
Historia jonë nuk do të fillojë fill pas mbarimit të luftës civile në vend, por nga vitet gjashtëdhjetë kur shkruesi i këtyre radhëve ishte vetë dëshmitar i një dhjetëvjeçari të vrullshëm dhe tragjik për popullin grek. Por para kësaj duhet theksuar se „strehimi akademik“ u fitua me gjak nga studentët grekë. Dhe kjo u arrit në vitin 1934, kur pas një lufte të gjatë, ku u vranë dhe disa studentë nga armët e policisë, qeveria e atëhershme vendosi të ndalohet rreptësishtë hyrja e forcave policore në ambientet universitare dhe që atëherë kjo mbrohet me rigorozitet. Prandaj dhe zërat që dëgjohen kohët e fundit, nuk do të mundin të arrijnë që kjo e drejtë e fituar me gjak, të shkelet nga „demokracias“ sotme, siç kukojnë ata që kanë qenë dhe mbeten armiq të përparimit dhe të ardhmes.
Në vitet gjashtëdhjetë pra, (edhe atëherë si tani rivalët e politikës greke ishin një Karamanlis dhe një Papandreu) po bëheshin përpjekje të mëdha për demokratizimin e vendit. Karamanlisi konsiderohej aso kohe njeriu më konservator i perëndimit dhe si i preferuari dhe „shërbëtori“ i pallatit mbretëror. (Të mos harrojmë se atëherë Greqia kishte mbret dhe se fijet e politikës lëviznin nga pallati, shi nga duart e Frederikës !) kurse Papandreu (gjyshi i kryetarit të sotëm të PASOK-ut) përfaqësonte qendrën demokratike, borgjezinë e mesme dhe domosdo një pjesë të klasës punëtore që nuk ishte bindur nga komunistët.(PKG ishte e ndaluar aso kohe në Greqi dhe komunistët ishin inkuadruar në partinë e majtë EDA)
Në vitin 1963 forcat fashiste dhe grupet që drejtoheshin nga policia që në atë kohë ishte ultrareaksionare, dhe si u duk më vonë, kontrolloheshin e drejtoheshin nga pallati mbretëror, vranë në Selanik deputetin e majtë GrigoriLlambraqis. Atëherë u duk distanca politike e Karamanlisit me mbretin. Qëndrimi i këtij të fundit në çështjen e vrasjen e deputetit dhe sidomos ndaj një vizite që përgatiste aso kohe mbreti për në Londër, kur marrëdhëniet e të dy vendeve nuk ishin kaq të mira për çështjen e Qipros dhe se Londra akuzonte Athinën për vend jo demokratik, e detyroi të japë dorëheqjen dhe të largohet për në…Paris.. (nga ku u kthye pas…njëmbëdhjetë vjet si triumfues dhe shpëtimtar i demokracisë helene) Pas „arratisjes të Karamanlisit, u bënë dy herë zgjedhje të cilat i fitoi Bashkimi i Qendrës më në krye Papandreun. Populli grek sikur mori frymë lirisht për herë të parë pas njëzet e pesë vjet diktaturë, luftë, luftë civile qeveri konservatore antidemokratike, u arrit pajtimi kombëtar, në sipërfaqe të paktën ishujt grekë u zbrazën nga të internuarit demokratë me fitoren e plakut Papandreu.
Mirëpo, as pallati as edhe „aleatët“ nuk e shikonin me sy të mire demokratizimin e plotë të vendit, gjoja për „rrezikun komunist” Pallati mbretëror- mbret tani ishte i riu Konstandin pas vdekjes të Pavlllos- nisi t’i hapë dalëngadalë varrin qeverisë së Papndreut. Frederika nuk ishte mësuar deri atëherë që ministrat t’i emëronte kryeministri pa pëlqimin e pallatit. Kështu në korrik të 1965-ës rrëzoi në mënyrë puçiste qeverinë e ligjshme të Papandreut dhe emëroi qeverinë kukull të „renegatëve“ që tradhtuan partinë dhe udhëheqësin e tyre duke hyrë haptazi në shërbim të pallatit dhe të „aleatëve“. Sa për dijeni theksojmë se udhëheqës të „renegatëve“ ose të „tradhtarëve të demokracisë“ ishte Miçotaqisi i sotëm…Por duhet theksuar se, si ngaherë, në ballë të luftës për demokraci qëndronte rinia studenteske universitare. Për mbrojtjen e demokracisë MikisTheodhoraqis krijoi organizatën masive rinore „GrigorisLlambraqis“ që aso kohe lojti një rol vendimtar kundër reaksionit fashist dhe që më vonë shumë nga këta aktivistë të rinj demokratë u bënë udhëheqësit e partive demokratike .
Si thamë, që në vitin 1934 mbrohej strehimi universitar dhe ata që kishin bërë atë ligj duhej të ishin njerëz me mënd të kulluar në kokë se ndryshe do të kishin gjakderdhje të vazhdueshme të rinisë studentore që ishte pjesa më e urryer e forcave të rendit sepse dihet se ata që përbënin policinë dhe të gjitha „forcat e rendit“ nuk kishin kaluar kurrë nga ato dyer të shenjta universitare dhe shumica e tyre aso kohe me zor kishin mbaruar një shkollë fillore dhe nga ana tjetër ishin brumosur me një propagandë antipopullore antistudentore (gjoja antikomuniste) madje kishin mësuar se ata që shkonin në demonstrata e protesta ishin të huaj kryesisht…bullgarë! Fatmirësisht pra ligjvënësit grekë e kishin parashikuar (siç dihet jo me dashje)se rinia studentore do të qëndronte gjithnjë në ballë të luftës për ndryshime e përparim të vendit, prandaj dhe i kishin siguruar mbrojtjen në ato institucione ku idetë politike-ideologjike duhej të qarkullonin lirisht. Sigurisht forcat konservatore-reaksionare nuk pushuan kurrë të mos lakmojnë eliminimin e këtij „strehimit“ por kjo nuk do të arrihej kurrë me metoda demokratike. Kështu pra, pas rrëzimit te qeverisë Papandreu në mënyrë të pabesë, rinia greke gjendej përditë në rrugë, në Universitete bëheshin organizime për rezistencë „ndaj pallatit dhe fashistëve“sepse studentët ishin të angazhuar si ngaherë në luftë për demokraci dhe prokopi.
Duke parë se lufta popullore dhe rinore ishte bërë masive dhe kërkesa për „demokraci të vërtetë“ ishte gjithë popullore, disa krerë reaksionarë të ushtrisë, të nxitur nga pallati dhe të huajt, kryen grushtin e shtetit të 21 prillit 1967, duke eliminuar ose anuluar të gjitha nenet e kushtetutës që u referoheshin lirive dhe të drejtave të shtetasve në një vend demokratik. Megjithatë nuk guxuan as këta të…shkelin me ligj strehimin universitar!
Me gjithëterrorin e ushtruar nga kolonelët e zinj, rinia studentore nuk pushoi për asnjë çast të organizohet dhe të rezistojë në mënyrë ilegale. Prandaj dhe shumica e atyre që arrestoheshin, internoheshin ose gjykoheshin nga gjyqi ushtarak ishin gjithnjë studentë.
Në verën e vitit 1973, diktatori i zi Papadopullos, duke dashur të mashtrojë opinionin publik evropian vendosi gjoja të “demokratizojë” vendin, dhe si zhvilloi një referendum duke shpallur sistemin e vendit demokraci presidenciale, dhe duke përmbysur e dëbuar njëherë e mire pallatin kencerik mbretëror (gjënë e vetme të mire që bëri padashur diktatori!” Kështu ngarkoi politikanin e vjetër të falimentuar SpiroMarqezinin të bëjë qeverinë e re…demokratike. Por rinia studentore nuk mashtrohej lehtë dhe kështu filloi lëvizja heroike studentore, më masive në kushtet e një diktature. Këtu strehimi universitar lojti një rol vendimtar për një kohë mjaft të gjatë. Rezistenca studentore filloi në fakultetin e jurisprudencës në shkurt të atij vitit dhe aso kohe qeveria fashiste nuk guxoi të shkelë azilin universitar. Por lëvizja studentore sa vinte e po bëhej më masive në të gjithë vendin. Gjatë gjithë pranverës dhe verës studentët qëndruan nëpër institutet universitare, duke mos lejuar të bëhen provime, ose dhe leksion mësimore. Atëherë qeveria mendoi t’i nënshtroje me një ligj që dekretoi aty për aty: me qëllim që të dobësojë rezistencën, vendosi të mobilizojë në ushtri të gjithë ata studentë që kishin marrë anulim shërbimi për arsye të studimeve universitare.. Dihet se shumica e këtyre ishin dhe krerët e lëvizjes studentore. Kjo i zëmëroi më shumë studentët-qeveria diktatoriale në vend që të thyejë rezistencën, e bëri më luftarake. Kaq shumë ishte zemërimistudentor sa qeveria „demokratike“ e Marqezinit u detyrua të lirojë nga ushtria të gjithë ata që ishin mobilizuar me ligjin e ri ndonëse më parë kishin marrë anulim të ligjshëm. Por kjo nuk shojti rezistencën- përkundrazi kjo fitore hapte rrugë për kërkesa të tjera më të avancuara dhe një nga kërkesat ishte përmbysja e…juntës! Vjeshta e 1973-së binte erë barot. U dukën parullat e para „Poshtë Junta!“ „Poshtë diktatori Papadopullos!“ „Nuk gënjehemi nga majmuni Marqezini!“ dhe patjetër parulla antiamerikane, antinato e shumë të tjera. Për herë të parë u duk se qeveria diktatoriale ishte në panik.. Madje forcat policore nëpër qytete dukeshin të pamjaftueshme dhe të pafuqishme të përballonin lumin e furishëm të rezistencës demokratike prandaj bëhej fjalë për ndërhyrjen e ushtrisë për të vendosur rendin. Në nëntor të 1973-së lëvizja po shndërrohej nga studenteske në gjithë popullore dhe qeveria e Marqezinit dukej se nuk mund të bindte më askënd se po përpiqej të rivendoste demokracinë në vend. Madje në një deklaratë dramatike të kryeministrit kukull thuhej: „Kini kujdes se me këto që bëni do të detyroni ushtarakët të sjellin në pushtet ndonjë Khadafi grek!“ Diçka dinte ai. Në mes të nëntorit i gjithë vendi u paralizua. Tashmë demonstratat në Athinë, Selanik, Patra, Janinë e gjetkë bëheshin haptazi nëpër rrugë dhe kërkesa popullore ishte të shporrej junta ushtarake. Papadopullos vuri në lëvizje ushtrinë-policia , me gjithë zellin dhe egërsinë e saj, dukej krejt e pafuqishme të vendoste rendin dhe qetësinë në vend. Rreziku i gjakderdhjes tashmë dukej i pashmangshëm.
Kështu studentët u mbyllën në Politeknikum të Athinës dhe në shkollat e larta të qyteteve të tjera. Në Athinë u ngritën shpejt e shpejt radiostacione të „lira“ dhe ai i Politeknikumit u bë zëri i lirisë dhe i dashur që dëgjohej dalëngadalë në të gjithë Greqinë. Folësit e tij, MariaDamanakis (deputetja e sotme e PASOK-ut) dhe Papakristos (gazetar i njohur i gazetës Ta Nea) u bënë zërat më të dashur të popullit grek.
Në këtë paralizim të përgjithshëm, Papadopullos vendosi të ndërhyjë ushtarakisht. Propaganda fashiste çirrej se në mes të studentëve kishin depërtuar elementë armiq dhe të huaj, kryesisht …bullgarë dhe ushtarët e shkretë, gjysme analfabetë besonin se po shpëtonin vendin e tyre nga …sundimi i huaj! Tanket u shfaqën në rrugët e Athinës më 17 nëntor në mëngjes dhe po lëviznin mengadalë drejt Politeknikumit. Ishte menjimend një dukuri absurde- kishe përshtypje se forcat e huaja të blinduara po pushtonin vendin përsëri. Studentët dhe të ngujuarit e tjerë në Politeknkum- nuk mund ta merrnin me mënd një sulm me tanke kundër tyre- vazhdonin të hidhnin parullat e tyre dhe t’u bëjnë thirrje ushtarëve të hidhnin armët dhe të bashkohen me ta kundër juntës dhe në këto rrethana nuk munguan dhe skenat komike. Kështu disa ushtarë që ishin bindur se në Politeknikum
ishin ngujuar …bullgarë, shqiptarë dhe…kinezë, u habitën kur dëgjuan nga altoparlanti të flitej greqisht dhe pyetën oficerin e tyre se si këta pushtues të huaj flitnin kaq mirë greqisht! Populli ishte tmerruar, por megjithatë përpiqej të qarkullonte nëpër rrugë, të ndihmonte me ushqime e me mjete të tjera djemtë dhe vajzat të ngujuar në politeknikum të rrethuar nga tanket që akoma nuk guxonin të…shkelnin azilin universitar dhe në mbrëmje vendosi të vërshojë drejt Politeknikumit nga të gjitha anët e Athinës veçse forcat ushtarake mbyllën rrugët rreth qendrës studentore duke izoluar Politeknikumin, por njerëzit mundën të kapërcejnë dhe pengesat ushtarake dhe shumë demonstrues mundën të arrijnë në rrugën Patision. Atëherë kreu i juntës dha urdhër të sulmohet Politeknikumi me tanke! Ishte një skenë sa absurde dhe tragjike. Mbi kangjellat që rrethonin Politeknikumin ishin ngjitur me mijëra studentë e të rinj dhe shikonin tanket e radhitur në anën tjetër të rrugës pa besuar se do të sulmoheshin nga tanket e vendit të tyre Kur panë aty afër mesnatës se një tank po lëvizte drejt hyrjes kryesore të Politeknikumit vazhduan të brohorasin, të bëjnë thirrje për bashkim e rezistencë ndaj ushtarëve dhe sa më shumë afrohej tanku aq më shumë brohorisnin dhe kur kuptuan se po sulmoheshin të gjithë njëzëri nisën të këndojnë himnin kombëtar. Tanku qëndroi pesë metra larg derës prej hekuri të politeknikumit dhe studentët panë të entuziazmuar se si ushtari që e drejtonte kërceu në rrugë duke refuzuar të sulmojë derën e hekurt. Atëherë një oficer fashist nxori pistoletën, qëlloi ushtarin që e shtriu në asfalt dhe mori vetë drejtimin e tankut. Studentët nuk lëvizën nga kangjellat megjithëse ngrinë për një çast nga akti barbar i oficerit. Tanku u vërsul si përbindësh duke shembur derën e madhe prej hekuri bashkë me të rinjtë që ishin ngjitur mbi të. Askush nuk e di se sa të rinj u vranë aty…
Se ç’u bë më tej nuk është nevoja të përshkruhet këtu. Këtu donim të shpjegonim pse është i shenjte strehimi studentor. Dera e hekurt e shembur nga tanku u hoq dhe u çua në një ofiçinë për t’u shkrirë, veçse punëtorët e fshehën në një depo si dëshmi heroike të rinisë. Kjo derë u dorëzua në rektoratin e Politeknikumit pas rënies të juntës dhe u vendos në brendësi të oborrit si një nga monumentet më heroike të historisë së sotme greke. Ndërkohë u vendos që dera kryesore- ajo që ishte vendosur pas shembjes nga tanku- të qëndrojë e mbyllur përgjithmonë duke u hapur vetëm një herë në vit, kur do të përkujtohej gjakderdhja e Politeknikumit…. Dhe kështu bëhet duke u shndërruar në traditë…sepse grekët dinë të nderojnë dhe të respektojnë historinë e tyre. Por kryesisht dinë të respektojnë monumentet historike. Ndërsa në Shqipërinë e varfër nga historia dhe monumentet, është bërë zakon që të shembet çka trashëgohet nga sistemi i mëparshëm (Ç ‘kishin lënë komunistët nga historia e regjimit të Zogut? Akoma dhe varrin e Nënës së Zogut e shemben duke mos u lënë asnjë gjurmë se ku u çuan kockat e saj! Që të mos flasim për monumentet fetare që u zhdukën barbarisht dhe është fat i madh që u shpëtuan disa thesare të vyer të kulteve!) Por thamë se këto janë akte diktatoriale, por ç’bëri demokracia shqiptare? Rrafshoi çdo monument që kishte të bënte me historinë pesëdhjetëvjeçare, akoma dhe ato të luftës antifashiste…Me një fjalë Shqipëria po bëhet një vend pa histori, pa kujtesë, por ai që shuan të kaluarën, nuk ka të ardhme. Në Greqi Demokracia nuk mendoi kurrë të shembë monumentet e mbretërve, megjithëse i kishin sjellë kaq të këqijavendit. Nuk tentoi të ndërrojë emrat mbretërore të udhëve kryesore të Athinës e gjetkë, akoma dhe rebeluesit komunistë u nderuan me monumente, (Vellohitotis p.sh.) si pjesë përbërëse e historisë dhe rezistencës popullore.Dhe është për të ardhur keq se si kaq shqiptarë që jetojnë kaq vjet në Greqi nuk mësuan asgjë nga kultura dhe toleranca e popullit liridashës grek. Mjerisht kurrgjë!
Në Panairin e 17, mungojnë autorët emigrantë
Nga Albert Z. ZHOLI/
Dje ishte dita e tretë e Panairit të 17 të librit. Ishte një ditë me shumë aktivitete, me shumë promovime, me shumë vizitorë. Veçori tjetër e këtij panairi ishte dhe botimi i shumë librave për fëmijë, botime që panairet e mëparshëm kishin krijuar shumë boshllëqe. Kjo veprimtari e gjerë e librit shqip që do të zhvillohet në datat 12-16 nëntor 2014 nuk po kalon pa diskutime mes shumë shkrimtarëve dhe poetëve. Një prej temave më të prekshme është pasi në të nuk kanë marrë pjesë shumë shtëpi botuese dhe pse janë me një listë të tërë autorësh, që kanë në prodhimtarinë e tyre disa tituj si në prozë po ashtu dhe në poezi. Por më e dhimbshme është se shumica e shtëpive që nuk kanë marrë pjesë janë shtëpi botuese që në botimet e tyre kanë autorë emigrantë kryesisht në Amerikë, Greqi, Itali, Gjermani etj… Në rrjetet sociale shikon dhimbjen që ndjejnë emigrantët që librat e tyre nuk janë në stendat e shtëpive botuese që i mungojnë këtij panairi të shumë pritur. Dhe nuk janë pak po rreth 340 autorë emigrantë që e shohin veten jashtë dëshirës për t’u bërë pjesë e reklamës së panairit, por edhe dashamirësve dhe fansave të tyre. Ndihma që krijuesit emigrantë u japin lexuesve por edhe shtëpive botuese shqiptare është e madhe. Mund të themi se me librat e tyre mbahen gjallë shumë shtëpi botuese, por edhe shumë korrektorë, redaktorë, por edhe përkthyes. Dërgesat e emigrantëve për botimet e tyre janë më shumë 150 mijë euro në vit, por edhe pse japin një ndihmë të konsiderueshme në botimet dhe krijimtarinë shqiptare, ata janë jashtë reklamës për vetë faktin se shtëpitë botuese ku ata botojnë dhe që shohin veten e tyre janë lënë për të dytën herë jashtë Panairit, për shkak të preferencave individualiste apo klienteliste të drejtuesve të Panairit. Por më e dhimbshme është se krijuesit emigrantë, tashmë jo vetëm që kanë krijuar fizionominë e tyre, por librat e tyre po botohen ën gjuhën e vendeve ku punojnë dhe jetojnë duke bërë emër në këto vende dhe duke e ngritur lart emrin e letërsisë shqiptare. Ky aktivitet që organizohet nga Shoqata e Botuesve Shqiptarë duhet të gjejë gjuhën e përbashkët për të mos lënë jashtë kësaj feste të librit ato shtëpi botuese që dëshirojnë të marrin pjesë në këtë festë.
Shtëpia Botuese “Morava”/
Në këto 17 vjet shtëpia botuese “Morava” ka marrë pjesë në 13 panaire. Për ne ky është Panairi më i rëndësishëm jo vetëm për sasinë e titujve, por edhe për cilësinë e tyre. Librat më të shitur të “Morava” kanë qenë ata me tema historike, triller dhe romanet psikologjik. Romani i ditëve të fundit “Treni i Jetimëve” është në krye të klasifikimit botëror për numrin e lexuesve. Ndër romanet më të shitur dhe më të kërkuar në treg janë “Pallati i dimrit”, “Perandoresha e natës”, “Të katër motrat mbretëresha” dhe “Zotëria i jetimëve” që flet për Korenë e Veriut. Po hedhim në treg në këtë Panair 10 tituj të rinj ndërsa në stendën tonë do të ketë më shumë se 150 tituj.
Shtëpia Botuese “ArgetA-LMG”/
Shtëpia Botuese “ArgetA -LMG” në panairin e librit ka menduar dhe për fëmijët, ku në këtë panair ka botuar librat si: Aventurat e Hakelber Finit, Aventurat e Din Pakut dhe një libër që botohet enkas për panairin e Librit Abetarja e lojës së shahut me autor Edmond Bushin
Shtëpia Botuese “ArgetA-LMG” vjen në Panairin e 17-të të Librit me kryeveprat e letërsisë botërore si: “Panairi i kotësive” i Ulliam Theker, botim i plotë i “Novela” të Stefan Cvajg, botim i plotë “Novela & Tregime” të Anton Çehovit , “Lirika & Poema” të Sergej Eseninit, “Kostandinopoja” me autor Edmondo De Amiçis dhe një botim enkas për Panairin e Librit, “Femrat” e Çarls Bukovskit.
Nga autorë shqiptarë në këtë panair prezantohet me tre botimet e tij të librave të shahut, nga mjeshtri i shahut Edmond Bushi. Një tjetër autor shqiptarë vjen me dy botime enkas për panairin e librit, Nuri Plaku me titujt “Ekologjia e Kulturës” dhe “Bibla e udhëve të mia”.
Shtëpia botuese “Toena”
Panairi i Librit që nisi sot në Tiranë konsiderohet nga ne si një stacion i bukur dhe i rëndësishëm i punës sonë botuese dhe promovuese.
“Toena” vjen këtë vit me shumë tituj të rinj, mbi 120 të tillë, shumë prej të cilëve promovohen për herë të parë në stendën e saj në këtë Panair.
E nisën ditën e parë me katër takime të rëndësishme. Të dytën me gjashtë dhe të tretën me tetë takime. Në këtë shtëpi botuese përmendim autorët Mira Meksi, prof. Rexhep Qosja, prof. Paskal Milo me librin e ri “Shqiptarët në Luftën e Dytë Botërore”.