Veprimet e fundit por edhe ato të mëparshme të Putinit e kanë bërë shumë të kujdesshëm Kryetarin e SHBA-ve Barak Obama që të mos e thirrë Rusinë për t’iu bashkuar “ fuqisë rajonale” dhe kështu mund të konstatohet se këta burrështetas nuk janë partner të barabartë/
Nga XHAVIT ÇITAKU/
Samiti i mbajtur në Gjenevë në mënyrë të qartë dëshmoi përfshirjen e drejtpërdrejtë të Rusisë në territorin e Ukrainës dhe shi për këtë partnerët u pajtuan që të filloi plani i çarmatimit të grupeve të armatosura pro- ruse që i kanë zënë ndërtesat qeveritare në pjesën lindore të këtij vendi. Mirëpo, separatistët pro- rus nuk duan t’i ulin armët. Ndaj, shlirshëm mund të thuhet se situata në Ukrainë është serioze. Shumë serioze.
Tani pretendohet se lufta e ftohtë është rikthyer. Këtë term e kemi të njohur tash e njëzet vjet më parë. Rritje tensioni mes Rusisë e Perendimit mund të jetë një shenjë alarmante. Nga shumë debate që po zhvillohen lidhur me krizën e kapluar nga aneksimi i territorit ukrainas nga Rusia , vlen të përmendet ai që po zhvillohet nga intelektualët gjerman të cilët me të drejt pyesin nëse Gjermania është në të vërtetë shtet perëndimor apo lindor. Ç’është e drejta, për shumë njerëz në perëndim krahasimet e gjendjes aktuale janë në shpërpjesëtim me pretendimet se tani kemi të bëjmë me rikthimin e Luftës së Ftohtë sepse , nëse mund të thuhet kështu, konflikti i fundit i madh është “ “ fituar” nga perëndimi. Putini është ai që Luftën e Ftohtë e ktheu prapa, por në të njëjtën kohë edhe Rusinë e ktheu prapa. Sa mund të jenë të sakta pohimet se Putini “ mbanë mend shumë deri sa ishte punëtor i shërbimit sekret KGB, për poshtërimin rus gjatë kolapsit ekonomik, pastaj grabitjet oligarkike dhe zgjerimi i NATO-s deri në kufijtë e Rusisë që është një dimension që flet shumë për fillimin e kësaj krize. Dhe shtrohet pyetja se në këtë situatë të imponuar nga Rusia a mund të jenë si partner të barabartë kryetari i SHBA-ve Barak Obama dhe ai rus Vladimir Putin. Zatën, kjo është arsyeja kryesore pse Obama tregohet kaq i kujdesshëm për të thirrur Rusinë për “ fuqi rajonale. Pra, sillesh kah të sillesh Rusia nuk mund të jetë një partner i barabartë as i perëndimit e as i SHBA-ve.
Putin përpiqet me siguri të “gatuaj” diçka vet, por edhe të marrë diç edhe nga filozofët e vjetër rusë. Pra, filozofia e tij është nacionalizmi mistik i kohës kur Rusia ishte bashkësi e shpirtërave. Historiografia e komunizmit e mbërthen veprimin e Putinit dhe asesi një formë e nostalgjisë kombëtare si një ëndërr e një rusi që besonte në diçka. Fakt është se simitizmi i Putinit nuk është një histori e madhe e botës. Kjo, në të vërtetë, është një histori që ka të bëj me vetë Rusinë.
Prapë po i kthehemi Luftës së Ftohtë. Ka mbaruar ajo, apo është aktuale edhe tani. Mendoj se ajo ka mbaruar që moti dhe është “ fituar” nga perëndimi, sepse ajo çka shihet e po ndodh është diçka tjetër. Kuptohet, ideologjitë e perëndimit dhe lindjes janë diametralisht të kundërta, por lidhjet e tyre ekonomike janë të forta. Tash edhe Rusia edhe SHBA-të janë më të forta se sa ishin dikur, edhe moralisht edhe financiarisht. Historia në këtë rast nuk mund të përseritet. Kjo mund të jetë një “ triller spiunazhi”, por një “ triller spiunazhi” i formës së re.
Dhe krejt në fund. Mafiozët rusë dhe oligarkët mund të ndërhyjnë si “ djem e burra” të këqinj kudo e kurdo në territorin e tyre sepse kjo i takon natyrës së fuqisë dhe ideologjisë së pushtetit të tyre i përcjellë me karakterin e tyre të pastër të lakmisë. Është vështirë për të përshkruar më shumë dimensionin e mafiozëve rusë të goditur nga “ paratë” në shuma miliardësh. Sigurisht se në këtë punë është e përzier edhe qeveria e regjimit rus dhe për të çorientuar popullin nga kapitullimi ndaj kësaj strukture të rrezikshme, Putini zgjodhi aneksimin e Krimës, por ndoshta edhe pjesëve tjera të Ukrainës. Nuk është vetëm kjo. I ardhur në pushtet sipas dëshirës së tij me ndërrim funksionesh sikur të ishte pronë e tij, populli rus nuk e pëlqeu këtë dhe është e natyrshme se e dënon këtë me gjithë forcën. Thënë konkretisht, reputacioni i tij kishte rënë në pikën më të dobët dhe për ta ngritur atë u deshtë të aneksoj toka të huaja. Kësisoj kishte vepruar edhe Daçiqi me prangimin e dy policëve kufitar të Kosovës dhe arrestimit e dënimit me burgim të shumë qytetarëve të pafajshëm të Luginës së Preshevës. Kësaj i thonë politikë sllave. Caku qëllohet në taborin e huaj. Dhe siç dukët këto aktivitete çmendurake po “hutojnë” popullin për t’ua dhënë votën e për t’i përkrahur haptas. Edhe ky është një nacionalizem mistik sllav apo jo. Po ashtu edhe historiografi e komunizmit.
MALI I ZI, INTEGRIMET EUROPIANE DHE PROTESTAT E SHQIPTARËVE
Nga Xheladin Zeneli*/
Pothuajse gjithë faktorët relevant ahqiptar,si politik dhe jo politik, janë në pajtueshmëri të plotë me faktin se pozita e shqiptarëve në Mal të Zi vazhdon gjithënjë të jetë e pavolitshme.Mjafton vetëm që t’ju hidhet një sy programeve të subjekteve politike shqiptare dhe të vërtetoheni në listën e tyre të gjatë të kërkesave dhe çështjeve të pazgjidhura të shqiptarëve.
Gjithashtu,gjatë 23-vjeçarit të fundit jemi dëshmitarë të bashkëqeverisjes dhe marrëveshjeve të shumta në mes subjekteve të caktuara politike shqiptare dhe partisë që udhëheq me pushtetin qendror, por pa rezulltate apo me rrezulltate të kufizuara.Njëkohësisht jemi dëshmitarë të premtimeve të vazhdueshme ,nga ana e qeverisë së Malit të Zi dhe kryeministrit Gjukanoviq kur janë në pyetje realizimi i të drejtave të shqiptarëve,premtime këto që kanë mbetur të zbrazta. Gjatë gjithë kësaj kohe, ka pasur projekte ,elaborate të ndryshme, reagime,propozime të amandamenteve ligjore nga ana e përfaqësuesve shqiptar në parlamentin e Malit të Zi, por pa një sukses të konsiderueshëm.
Duke u nisur nga këto parametra, si dhe nga shqetësimi i diasporës shqiptare për pozitën e përkeqësusar të bashkëkombasve të tyre në vendlindje, organizatat shqiptare me prejardhje nga trojet etnike në Mal të Zi që veprojnë në SHBA ,organizuan demonstratën paqësore në Washington me 8 Prill 2014, në të njëjtën ditë kur kryeministri malazez, Gjukanoviq u takua me z/presidentin amerikan,Biden,në Shtëpinë e Bardhë .Kjo demonstratë pati përkrahjen e shumë organizatave tjera shqiptare në SHBA dhe pati një jehonë të madhe në mediumet dhe në hapësirën shqiptare. Gazeta shqiptaro – amerikane ” Illyria” e përshkruan këtë demonstratë si “Protesta më e madhe shqiptare e dekadës në Washington”,kurse Albanian News Agency ( AlbPress) shkruan:”Kjo demonstratë konsiderohet si një ndër më të organizuarat pas luftërave në Kosovë dhe Maqedoni”.Si rrezulltat i kësaj demonstrate ,anëtari i Komitetit për marrëdhënie të jashtme i Kongresit Amerikan, z. Eliot Engel,menjëherë pas përfundimit të demonstratës,ftoi në zyrën e tij të Kongresit,përfaqësuesit e disa shoqatave shqiptare dhe disa aktivistë të tjerë të komunitetit me në krye anëtarin e Asamblesë së New York-ut, z. Mark Gjonaj,ku u parashtruan kërkesat kryesore të shqiptarëve në Mal të Zi.
Në të njëjtën ditë,pra me 8 Prill 2014 dhe në koordinim me shoqatat shqiptare në SHBA, u mbajt në Plavë protesta paqësore me moton ” Kërkojmë të drejtat tona”, e organizuar nga Unioni i pavarur i studentëve shqiptar në Mal të Zi (Dega Plavë -Guci). Këto djem dhe vajza meritojnë mirënjohje të veçantë për vendosmërinë dhe kurajon e tyre që treguan me rastin e realizimit të kësaj proteste. Kurse,dy ditë më parë me 6 Prill, në Tuz të Malësisë u mbajt ,gjithashtu protestë kundër politikës diskriminuese të pushtetit malazez ndaj shqiptarëve, e organizuar nga Forumi Demokratik për Integrim (FDI) dhe e përkrahur nga Lidhja Demokratike në Mal të Zi – Dega e Malësisë si i vetmi subjekt politik i cili i ka dhënë përkrahje paraprake protestave të shqiptarëve.
Pyetjeve që nuk mund ti shmangemi dot është se përse protestat paqësore nuk patën përkrahjen e duhur të subjekteve të tjera politike shqiptare ? Përse nuk u përkrahen protestat e studentëve shqiptar në Plavë të cilët dualën në rrugë pa kurrfarë interesave politike por thjeshtë që të ngrisin zërin e tyre ndaj padrejtësive që iu bëhen shqiptarëve ? Gjithashtu,përse nuk u përkrah demonstrata e diasporës shqiptare në Washington ?. Këto janë vetëm disa pyetje,përgjegjën e të cilëve e dijnë vetëm subjektet politike shqiptare.
Një ndër arsyet e organizimit të protestave në fjalë ishte edhe ajo,se ky vit është vit i vendimtar për Malin e Zi në aspektin e përmbushjes së kushteve dhe kriteriumeve lidhur me anëtarësimin e tij në NATO dhe në BE. Prandaj,ky është moment i rëndësishëm që shqiptarët të riaktualizojnë çështjen e tyre duke sfiduar integrimin europian të Malit të Zi në aspektin e mos realizimit të të drejtave të plota të shqiptarëve sipas standardeve të vetë asaj bashkësie ,pjesë e së cilës Mali i Zi pretendon të bëhet,pra pjesë e BE. Është i papranueshëm fakti që Podgorica zyrtare, në njërën anë aspiron të jetë anëtare e NATO-s dhe e BE, kurse në anën tjetër iu mohon të drejtat elementare të shqiptarëve.Prandaj edhe një ndër parrullat e protestuesve shqiptarë në Washington ishte “Nuk ka integrim në NATO për Malin e Zi pa të drejtat e shqiptarëve !”
Kur dialogu dhe rruga institucionale nuk jep rrezulltate të pritura të zgjidhjes së problemeve,atëherë protestat paqësore duhen të kuptohen si vazhdimësi e një proceci demokratik dhe si mekanizëm mbrojtës ndaj padrejtësive evidente të pushtetit malazez dhe si element plotësues i aplikimit të trysnisë ndaj këtij pushteti.
Duke u nisur nga kjo premisë, atëherë përse pjesa dërmuese e faktorit politik shqiptar në Mal të Zi ngurrojnë apo hezitojnë që të shprehin pakënaqësinë e tyre përmes protestave paqësore? Të drejtën për të protestuar iu mundëson edhe kushtetuta e Malit të Zi ( neni 52). Derisa në të kaluarën ka pasur protesta të shqiptarëve në Mal të Zi me karakter lokal,deri më sot nuk ka pasur asnjë protestë masive të tyre.Një protestë masive eventuale e gjithë faktorit politik shqiptar bashkë me organizatat joqeveritare shqiptare,para institucioneve ku legjitimohet diskriminimi i shqiptarëve siç është parlamenti dhe qeveria në Podgoricë, do të dëshmonte unitet të pashembullt, dhe do ishte një mesazh i fortë i vendosmërisë së tyre në zgjidhjen e problemeve që preokupojnë shqiptarët si dhe do të tërhiqte vëmendjen e faktorit ndërkombëtar.
Një dukuri tjetër ,që pak a shumë dominon në opinion shqiptar e posaçërisht dominon në retorikën e strukturës udhëheqëse të partisë së Gjukanoviqit ( PDS), është logjika sipas të cilës “nuk bën që të kundërshtohet diçka që përputhet me kundërshtimet e serbëve në Mal të Zi “!? Nëse serbët në Mal të Zi kundërshtojnë anëtarësimin e Malit të Zi në NATO, këtë ate e bëjnë për arsyet e tyre, kurse shqiptarët e bëjnë për shkaqe të tjera. Serbët e kundërshtojnë anëtarësimin e Mali të Zi në NATO sepse e urrejnë NATO-n ,kurse ato shqiptarë që kundërshtojnë anëtarësimin e Malin e Zi në NATO, e adhurojnë aleancën ushtarake të Përendimit, por njikohësisht kërkojnë që Mali i Zi ti respektojnë të drejtat e tyre ,si anëtare e mundshme e NATO-s.
Me vite të tëra, një ndër strategjitë e pushtetit malazez ka qenë edhe ajo se shumë prej kërkesave të tyre janë kategorizuar si kërkesa të cilat “çojnë ujë në mullirin e pakicës serbe” (!?). Shembulli më i mirë i kësaj është kërkesa për statusin e komunës së pavarur dhe të plotë të Tuzit ( Malësisë). Qeveria e Malit të Zi dhe partia udhëheqëse e saj ( PDS) e arsyeton mos realizimin e komunës së plotë të Tuzit ( Malësisë) me preteks se me shkëputjen eventuale të Tuzit si komunë në vehte mund të ndikojë në ate që udhëheqja politike e Podgoricës të “kalojë në duart e opozitës serbe”, arsyetim ky i cili mund të merret edhe si llojë kërcnimi. Si rrjedhim i kësaj kemi të drejtë të pyesim se përse shumica shqiptare e Malësisë duhet të vazhdojë që të sakrifikohet apo të përdoret për interesat politike të partisë në pushtet ( PDS) ? Deri kur shumica shqiptare e Malësisë do të mbahet peng e llogaritjeve politike të partisë së Millo Gjukanoviqit e cila ka për qëllim vetëm vazhdimësinë e mbajtjes së pushtetit , dhe jo plotësimin e mirëfilltë të kërkesave të shqiptarëve ?.
Deri tani,përkrahja që shqiptarët i kanë dhënë partisë në pushtet dhe Malit të Zi,ka qenë më e madhe se asnjë popull tjetër pakicë në këtë shtet. Gjukanoviq dhe partia e tij kanë përfituar më shumë ndaj përkrahjes së shqiptarëve se sa shqiptarët kanë përfituar nga politika e tij. Në të vërtetë përkrahja dhe lojalizmi i tyre asnjëherë nuk iu është kthyer.
Prandaj,për dallim nga e kaluara, tani është koha që shqiptarët të mendojnë për vetëveten dhe interesat e tyre .Ata nuk duhen të brengosen shumë me faktin se a do të anëtarësohet Mali i Zi në NATO apo BE, por duhet të mendojnë se cili do të jetë statusi i tyre në një Mal të Zi europian.Vendimi për anëtarësimin e Malit të Zi do të merret në qendrat vendim-marrëse siç është Washington-i dhe Brukseli dhe shqiptarët nuk kanë nevojë të jenë avokatë i integrimit të Malit të Zi në strukturat euro-atlantike. Shqiptarët,në rend të parë duhen të jenë avokat të vetëvehtes sepse askush tjetër nuk do t’a bëjë këtë,nëse ata vetë nuk angazhohen për çështjen e tyre.
(* Ne foto: Autori i shkrimit gajte protestes se 8 prillit 2014 ne Washington)
24 Prill 2014
Ligjeratë për Kosovën në Mercy College në New York
Ambasadori Bekim Sejdiu : “Rruga e Kosovës drejt integrimit të plotë në familjen e shteteve sovrane është e pandalshme….”
Nga BEQIR SINA, New York/
NEW YORK : – Konsulli i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës në Nju Jork, Ambasadori Bekim Sejdiu, ka mbajtur të martën ligjeratë para profesorve dhe studentëve të Kolegjit Mercy të Nju Yorkut. I cili, është i themeluar në vitin 1950, dhe është një institucion jo-fitimprurës – privat i arsimit të lartë kombëtar Amerikan.
Mercy College ka një program të ashtuquajtur PACT, i cili është parë në llojin e vet dhe tani shërben si një model i njohur në shkallë kombëtare për mentorimin e shumë ngjarjeve ndërkombëtare, përfshirë luftat anemban botës, krizat politike dhe konfliketet globale, duke thirrur të ligjerojnë në audicionet e tij ambasadorët e vendeve më të fuqishme dhe më të mëdha të botës, akredituar në Kombet e Bashkuara.
Njëri prej tyre, megjithse një shteti jo anëtar i OKB-së, shtetit më tëri të botë Kosovës, ishte me ligjeratën e thuktë edhe Konsulli i Përgjithshëm i Kosovës në New York , Ambasadori i Bekim Sjediu. Ambasadori Sejdiu, me anë të kësaj ligjerate shpalosi situatën që nga konteksti historik, e deri tek prioritet e sotme të Republikës së Kosovës.
Kjo lloj ligjerate i stilit “hard talk” në anglisht – tradicionalisht organizohet në Kolegjin Mercy dy herë në vitë dhe kësaj rradhe i përzgjedhuri i saj nga kryesia e Kolegjit ishte Ambasadori Sejdiu, i cili në këtë rast prezantoj situatën e Kosovës në kontekstin global kryesisht nga thjerrëza e të drejtës ndërkombëtare, shtetëndërtimi dhe konsolidimi institucional i Republikës.
Duke folur në këtë ligjeratë para auditorit Ambasadori Sejdiu u shpreh se :”Populli i Kosovës ka vuajtur shumë nën pushtimin e shtetit serb. Ndërhyjra e NATO’s në vitin 1999, për të ndalur gjenocidin e Serbisë ndaj shqiptarëve të Kosovës, ishte luftë për të mbrojtur vlerat themelore mbi të cilat është ndërtuar ombrella Evro-Atlantike. Rruga e Kosovës drejt integrimit të plotë në familjen e shteteve sovrane është e pandalshme….”
Ambasadori Sejdiu i përshkroi përpjekjet e diplomacisë së Kosovës në marrëdhëniet ndërkombëtare, sidomos në afrimin me Kombet e Bashkuara dhe fuqizimin e subjektivitetit ndërkombëtar të Kosovës. Ndër të tjera u theksuan prioritetet e Kosovës që nga përmbyllja e njohjeve, anëtarësimi në Organizatat Ndërkombëtare, Evropiane dhe Rajonale.
Ndër të pranishëmit në këtë ligjërat në Mercy College ishin profesor dhe student të cilët këmbyen pyetje dhe mendime me focus të veçant edhe mbi fushën ekonomike dhe sociale në Kosovë.
Moderator i kësaj ligjerate ishte z. Ahmad Kamal, Profesor nga Qendra e Kombeve të Bashkuara për Trajnim dhe Hulumtim-UNITAR. Në fund Ambasadori Sejdiu – Konsulli i Përgjithshëm i Kosovës në New York, shfrytëzoi rastin t’i njoftoi të gjithë studentët për mundësin e vijimit të Shkollës Ndërkombëtare Verore të Universitetit të Prishtinës, për të cilin lajm patë shumë interesim ndër të pranishmit.
GJON PALI II (1920 – 2005)
Nga Don Lush GJERGJI/
“Ungjilli i jetës nuk është vetëm për besimtarë: ai është për të gjithë. Pyetja e jetës dhe mbrojtjes si dhe zhvillimit saj nuk është previlegj vetëm i të krishterëve… Kur Kisha shpallë respektimin e të drejtës së pakushtëzuar për jetë të çdo personi të pafaj – që nga ngjizja e deri te vdekja e natyrshme – e kjo është një ndër shtyllat në të cilët qëndron çdo shoqëri civile, ajo thjesht dëshiron ta përparojë një shtet human…”/ Gjon Pali II/
Karol Wojtyla – Papa Gjon Pali II – u lind në Wadowice (Poloni) më 18 maj 1920 në një familje të përshpirtshme katolike nga prindërit Karol Jozef dhe Emilie Kaczorowska. U pagëzua në kishën famullitare më 20 qershor 1920.
Babai i tij ishte nënoficier ushtarak, paksa i natyrës së mbyllur, i cili mbeti qysh herët i vej, mirëpo më nuk u martua. Vdekja e së ëmës ishte një goditje e rëndë për familje, për burrin dhe fëmijtë, në veçanti për Karolin e ri, i cili atëherë ishte vetëm tetë vjeçar. Pati edhe një motër e cila i vdiq gati se menjëherë pas lindjes.
Kështu u formua ky duet i çuditshëm: ati Karol dhe biri Lolek-u, siç e quanin të gjithë Karolin e vogël. Gati se ishin gjithmonë së bashku. I biri i parë, mjek në Bielsk, vdiq qysh në vitin 1932.
Shtëpia familjare ishte mjaft modeste. Karoli i vogël vijoi shkollën fillore në Wadovice, ku menjëherë u tregua i zellshëm dhe djalosh i telantuar. E donte lojën e fudbollit, mirëpo njëkohësisht ishte edhe jashtëzakonisht i disciplinuar. Shpeshherë ndërpren lojën duke thënë: “Mjaft, shkova të mësoj, po shkoj t’i ndihmoj atit tim në puntë shtëpiake.”
Në kishën famullitare ishte ministrant i rregulltë. Ishte edhe mjaft i përshpirtshëm, antar i Kongregatës Mariane, ku aktivisht merrte pjesë në iniciativa të ndryshme. Me ëndje e gëzim lexonte dhe e donte artin, muzikën, sportin, shetitjen në natyrë, teatrin. Mieczyslaw Kotlareczyk e futi në jetën teatrale, ku ia mëson gojëtarinë.
Gjimnazin e ndjeku në Wadovice, kurse në vitin 1938 regjistroi në Krakovë studimin e letërsisë polake. Edhe i ati u zhvendos në Krakovë, kështu që erdhi të jetonte me të birin e vet në lagjen Debnike të qytetit, te kusherina e së ëmës tij.
Djaloshin Karol, Provania e përcolli dhe udhëheqi hap pas hapi. Në Krakovë e takoi meshtarin Fieglewiecza, i cili së shpejti i bëhet atë shpirtërorë dhe rrëfystar i përmuajshëm. Kishte shumë vullnet për studim, kështuqë reflektonte e mbi të gjitha besonte në kulturë, art, në jetë dhe në dashuri… Dëshironte sa më mirë dhe me sinqeritet të përgaditet për të ardhmen. Ishte aktiv në rrethin univesitar, në veçanti në aktivitete kulturore, mirëpo njëkohësisht ishte edhe në kërkim të kuptimit dhe përmbajtjes së jetës dhe punës. Të gjitha i ndërpreu furishëm shpërthimi i Luftës së Dytë Botërore.
Më 1 shtator 1939 Karol-i përjeton bombardimet, rrënimet, vrasjet, dhunën… Me shumë miq dëtyrohet të largohet në veri të shteti për të shpëtuar jetën.
Mirëpo e gjitha ishte e kotë. Gjermania së shpejti okupoi të tërë Poloninë. Qeveria ishte në egzil në Rumani. Hitleri dëshironte të zhbijë nga faqje e tokës emrin Poloni. Së shpejti fillon edhe realiteti i dhimbshëm dhe i mundimshëm me kampet e përqëndrimit, në veçanti Auschwitz (Oswiecim). Përsekutimet e polakëve janë shumë të ashpra, sidomos kundër intelektualëve dhe hirearkisë kishtare.
Për të jetuar dhe mbijetuar disi, po edhe për t’iu shmangë deportimit në Gjermani, Karoli i ri vendos të studijojë në fshehtësi, pranë punës së rëndë në minierë. Punon, mëson, shkruan, lexon, lutët… Papritmas, nga infarkti, vdes i ati i Karolit (1941). Humbja ishte e madhe, pikëllimi i rëndë, zbrazëtia e papërshkruar, sepse ai ishte gjithçka për të, atë, nënë, vëlla, motër. I dukej se tashmë bota ishte në kokën apo shpinën e tij, sepse tani qysh në moshën 21 vjeçare nuk kishte më askend të vetin!
Në të lind pyetje dramatike: O, Zoti im, çfarë dëshiron prej meje? Çfarë dëshiron nga populli im polak? Në të vërtet, çfarë është duke ndodhur me këtë botë?
U vu në sprovë të madhe me luftën, me okupimin gjerman. Në vitin 1942 patrolla SS e arreston, e rrah deri gati në vdekje dhe ashtu gjysmë të vdekur e hudhën në një hendek. Pas disa orëve i kthehet vetëdija, dhe gati se në mënyrë të mrekullueshme qe shpëtuar nga një kalimtare e rastit. Ishte kjo “goditja” Provanisë dhe hirit të Zotit, sepse iu desht ta braktiste punën, studimin, për t’u shëruar. Në heshtje, lutje, vuajtje të shpirtit dhe trupit, apo siç do të thoshte më vonë, “në ushtrimet shpirtërore të cilat i kishte menduar vetë Zoti”, ballafaqohet me pyetjen jetësore të thirrjes, ardhmërisë.
THIRRJA MESHTARAKE
Karoli studijon teologjinë, në fillim në mënyrë private, e më pas me një grup shokësh në seminarin e fshehtë. Për meshtar u shugurua më 1 nëntor 1946. Ipeshkvi i njeh shumë mirë aftësitë intelektuale, natyrën, virtytet e tij morale. Për këtë e dërgon në studime të mëtutjeshme posdiplomike në Romë, në Universitetin Domenikan “Angelicum”. Këtu njohu një realitet tërësisht tjetër nga ai në Poloni. Miqët dhe kolgët e tij student ishin nga pjesë të ndryshme të botës, si dhe profesorët. Atë Garrigon-Langrange ishte moralist me famë botërorë, te i cili Don Karoli e shkruan disertacionin e doktoraturës nga teologjia morale me titull “Feja në veprat e shën Gjonit të Kryqit”.
Në ndërkohë, sipas dëshirës dhe këshillës së ipeshkvit të Krakovës, Don Karoli i ri viziton Francën, Belgjikën dhe Holandën për të parë dhe studijuar, mësuar, përsonalisht punën pastorale në këto shtete europiane. Atje njihet me procesin e shekularizimit, në veçanti në Paris, kurse në Belgjikë dhe Holandë mori përvojën e bashkëjetesës mes katolikëve dhe protestantëve, të cilët thënë shpirtërisht nuk urrehen, mirëpo as nuk duhen shumë!
Me këto përvoja pastorale, intelektuale, morale dhe përgaditje shpirtërore, Don Karoli kthehet në Poloni në vitin 1948 me plotë entuziazëm për jetën meshtarake dhe punën pastorale.
Së pari emërohet kapelan në Niegowiq, një famulli e vogël dhe e largët malore, pa rrugë dhe rrjet elektrik, me besimtarë të varfër dhe të thjeshtë, të cilët mbi të gjitha e duan dhe nderojnë meshtarin katolik. Famullia kishte 14 fshtatra për rreth. Famullitar atëherë ishte Don Kazmierz Buzala, meshtar i urtë dhe i shenjtë, i cili punonte shumë mirë me besimtarët e famullisë. Don Karoli shumë shpejt përfitoi zemrën e famullitarit dhe të besimtarëve të famullisë me përkushtimin e tij, me durim, e mbi të gjitha me mirësinë dhe dashurinë ndaj çdo njeriu. Kremtonte meshë, iu mbante fëmijëve mësim feje, rrëfente dhe vizitonte të sëmurët, me kënaqësi e përvujtëri bisedonte me popullin e thjeshtë, kujdesej për rini. Ky vend iu duk se ishte ideal për përshpirtëri, lutje, meditim, lexim, shkrim, të cilin e deshte aq shumë.
SHËRBIMI BARITOR
Në vitin 1949 megjithatë arrin dekreti i ri ipeshkvor: Don Karoli ishte emëruar kapelan në famullin e Shën Florianit, në qendër të Krakovës.
Banorët e kësaj lagjeje kryesisht ishin ardhacakë nga pjesë të ndryshme të Polonisë. Pas lufte në afërsi të Krakovës u krijua Nova Huta, një pjesë e re e qytetit për banorët e ri. Vështirësitë ishin të mëdha dhe të llojllojshme, mirëpo po ashtu edhe mundësitë për ripërtërirje kombëtare, fetare, morale dhe shpirtërore. Don Karoli iu kushtua në veçanti pastoralit të të rinjëve, krijimit dhe edukimit të familjeve të reja, me organizime të takimeve të ndryshme, shetitje, ligjerata, shkëmbimin e përvojave jetësore. Nga kjo punë dhe përvojë e bashkimit fetar dolën shumë meditime të tij, shumë artikuj, poezi të cilat vite me radh i publikoi me pseudonimin Andrzej Jawien.
Në vitin 1951 sipas dëshirës së arqipeshkvit të tij Don Karoli duhet lëshuar famullinë dhe tërësisht t’i kushtohet shkencës, hulumtimeve, në veçanti studimit të filozofit Max Schiler-it. Në vitin 1953 u emërua profesor në Seminarin e arqipeshkvisë së tij dhe aty jepte mësim dhe edukon meshtarët e ardhshëm.
Mirëpo, në jetën e Don Karolit gjithnjë arrijnë befasitë. Në vitin 1958 u emërua ndihmës ipeshkëv i Krakovës. Edhe pse vazhdon me ligjerime, Ipeshkvi i ri përballet me realitetin e kurisë, bënte vizita baritore, ndante sakramentin e përforcimit të rinjëve, përcjellte ndërtimin e kishave të reja, themelonte famulli të reja…
Mons. Karol Wojtyla kërkonte mënyrën për të motivuar klerin për shërbim pastoral. Shpeshherë ia përsërit vetjes dhe të tjerëve: “Nuk duhet, por dua… Nuk duhesh, por dëshiron”!, duke u thirrur në përcaktim të lirë, në përgjegjësi dhe bashkëpërgjegjësi, nga dashuria dhe për dashuri. Nga kjo përvojë pastorale dhe në bazë të hulumtimeve shkencore lindi libri “Dashuria dhe përgjegjësia” (1960).
Në vitin 1962 papritmas vdes arqipeshkvi i Krakovës Mons. Baziak. Ipeshkvi i ri Wojtyla aktivisht merrë pjesë në punimet e Koncilit të Dytë të Vatikanit, kurse në vitin 1964 emrohet për arqipeshkëv të Krakovës, pas dy vitesh që drejtoi arqipeshkvinë si vikar kapitular.
Edhe si arqipeshkëv ishte shumë i ngarkuar në punët e Koncilit të Dytë të Vatikanit, në veçanti rreth krijimit të dokumentit konciliar Lumen Gentium. Arqipeshkvia e tij është e madhe dhe mjaft e gjerë, për kah madhësia e dyta në Poloni, pas asaj të Varshavës, pra, me 2 milionë banorë dhe rreth 1500 meshtarë.
Në Vitin 1967 Papa Pali VI e emron kardinal Mons. Karol Wojtylen. Si kardinal në mënyrë të veçantë i përkushtohet bashkëkohorizimit dhe ripërtrirjes së Kishës, shpjegimit dhe aplikimit të saktë dhe të drejtë të ripërtrirjes konciliare, mbrojtjes themelore të drejtave të të gjithë njerëzve, dmth. edhe të besimtarëve të Polonisë. Pranë kardinalit Wyszynskit është shtyllë e Kishës polake. Në takimet e ndryshme, vizitat baritore, tubimet shkencore dhe kishtare, erdhi në shprehje kultura dhe përvoja e tij pastorale, në veçanti në Sinoda Ipeshkvore, ku ai ishte antar i përheshëm i Sekretariatit në emër të episkopatit polak.
Papa Pali VI vdiq në Castelgandolfo më 6 gusht 1978. Ishte harxhuar dhe mirë e kishte investuar tërë jetën e vet në shërbim të Zotit, Kishës, mbarë botës. Në meshën e dritës për shpirtin e Papës Pali VI, kardinal Wojytyla, thotë: “Të gjithë ne jemi të vetëdijshem se pontifikati i Palit VI ishte shumë i ndjeshëm dhe i rëndë…”
Për papë u zgjodh kardinali idhe patriku Venedikut Albino Luciani, Papa Gjon Pali I. Është talian, por jo nga Kuria Romake, por ipeshkëv baritor. Karol Wojtyla e njehte mjaft mirë papën e ri Gjon Pali I. Qysh nga mbledhjet dhe seksionet e ndryshme konciliare ishin bashkëpuntorë dhe miq të mirë. Në kthim për Poloni tha: “Ne dëshirojmë të jemi me Papën që nga fillimi i pontifikatit të tij, sepse e di që ky kryq, kryqi-Papë, është fshehtësia e shëlbimit e cila realizohet në Jezu Krishtin.”
Mirëpo, befasitë nuk kanë më fund. Papa buzëqeshur – Gjon Pali I, përfitoi botën me thjeshtësinë në të folur, me buzëqeshjen dhe përzemërsinë e tij, me gjuhën e qartë dhe të kuptueshme për të gjithë, me dashurinë e madhe që kishte për të gjithë. Kisha dhe bota frymojnë me një lehtësim të caktuar. Së fundi një njeri nga populli drejton Kishën e Krishtit! Mirëpo, shumë shpejt ndodhi tronditja i vërtetë, pikëllim i madh. Bota u shtang dhe “ngri” me lajmin mbi vdekjen e befasueshme të Gjon Palit I. Hutia, mosbesimi, tërbimi, pështjellimi, interpretimet e ndryshme, deri diku edhe frika për shkak kësaj ngjarjeje, janë të mëdha.
Kardinal Wojtyla në Katerdalën e Krakovës tha: “Shumë kemi shpresuar, shumë kemi pritur nga Papa i ri. Dukej se pikërisht ai ishte personi i vërtetë i pritjes së Kishës dhe botës. Për këtë pyetëm, pyetet gjithë Kisha, gjithë bota, Përse?…”
Në emër të revistës fetaro-kulturore “Drita” në gjuhën shqipe, si dhe në emër të shtëpisë botuese katolike “Kršćanska sadašnost” nga Zagrebi pata fatin dhe rastin të përcjell në Romë konklavën (mbledhjet e fshehta, apo me dyer të mbulluara për zgjedhjen e Papës). Atmosfera ishte e jashtëzakonshme, pritjet e mëdha, përgjegjësia e kardinajve historike. Kisha është në heshtje, lutet, shpreson, thërret ndihmën e Shpirtit Shenjt, për Protagonistin e ri të kësaj konklave dhe të Kishës. Qytetarët e Romës janë të shqetësuar, të ngacëmuar nga kjo gjendje e paqartë dhe e pasigurtë. Gati thuajse fillon “mbështetja” për njerin apo tjetrin kardinal.
PAPA GJON PALI II
Me 16 tetor 1978 kardinal Karol Wojtyla zgjedhet për Papë. Kardinal Felici shpalli lajmin e madh: “Kemi Papën…Karol Wojtyla…Gjon Pali II.” Pas këtyre fjalëve mbretëronte heshtja. Njerëzit shiqoheshin mes veti, shiqojnë kah drejtimi i tarasës së Shën Pjetrit… Të befasuar, të zënë ngushtë, thuajse gati nuk iu besojnë veshëve të tyre, pyesin njëri-tjetrin: kush është ky? Pas një heshtjeje dhe hutie të shkurtër, shpërthen gëzimi që shprehet me përqafime, urime, këngë, lutje, brohoritje, gjunjëzime, lotë…
Korrespodenti i New York Timesa, i cili ishte afër meje, më pyet: “Në të vërtetë, kush është ky kardinal? I përgjigjem në shpejtësi: “Kardinali i Krakovës, Karol Wojtyla, Polak!” Atëherë ai më tha: “Ky është senzacion i madh, ngjarje e shekullit tonë, gjë fantastike!”
Gazetari i TG1 më pyet: “Çfarë mendoni mbi këtë zgjedhje, për Papën e ri?” Përgjigjem i shqetësuar dhe shpontanisht kështu: “Për herë të parë nga afër, në Romë, përcjell konklavën… Jam shumë i lumtur dhe i befasuar me këtë përzgjedhje providenciale… Jo se vetëm nuk e kam pritur, por as që kam pasur guxim të mendoja për këtë përzgjedhje. Kjo është një mirënjohje për mbarë Kishën, në veçanti për Kishën martire polake, për mbarë Kishën e persekutuar… Kjo është vepër e Shpirtit Shenjt… Në një mënyrë e konsideroj ‘tonin’, jo sikur papët tjerët të mos ishin tanët, porse me këtë jemi më afër vuajtjes bashkon vuajtja. Ai i njeh shumë mirë kushtet tona, mendoj edhe kushtet dhe rrethanat e Kishës së përgjithshme.. .Me këtë përzgjedhje Kisha polake ka humbur Bariun e madh, mirëpo për këtë Kisha e përgjithshme ka fituar edhe Bariun e ri e të madh, Atin e Shenjt… Shpresoj që kjo kohë të jetë e favorshme për mbarë Kishën, po edhe për Kishën e heshtjes, për Kishat tona martire. Kjo përzgjedhje tejkalon gjitha pritjet. Vetëm në këtë mënyrë mund të kuptohet vdekja e hershme e Papës Gjon Palit I, si dhe rrugën të cilën e përgaditi Zoti dhe zgjodhi për Kishën dhe botën e sotme…” (“DRITA”, 9/1978, 16. X.1978, fq 4).
Papa i cili erdhi nga “larg” siç tha Gjon Pali II, gjatë paraqitjes së të tij të parë popullit të Zotit, shumë shpejt do të jetë i afërt, Mik, Vëlla dhe Atë i të gjithëve.
Vazhdimi e këtij tregimi vërtet të pabesueshëm, është shkruar nga Shpirti Shenjt dhe Papa i madh, “i pavdekshmi” Gjon Pali II, i cili për 27 vite ishte “Protagonisti” i parë i Zotit në Kishën katolike, në mbarë botën.
“HAPJANI DYERT KRISHTIT”
“Hapjani dyert Krishtit” është klithja, thirrja e Gjon Palit II drejtuar Kishës, të rinjëve, botës. Në pontifikatin e tij, siç shënon edhe emëri i tij, dëshironte të trashëgonte, përmbledhte mirësinë e Papës Gjoni XXIII, urtinë, këmbëngulësinë, guximin e Papës Pal VI. Dhe vërtet përmblodhi emërin, përmblodhi jetën dhe veprën e tyre!
Gjon Pali II ishte Bari i vërtetë i Kishës së Romës, i Kishës së përgjithshme, me plotë forcë, guxim, ngazëllim, dashuri. Ritmi i jetës dhe punës, i vizitave baritore, enciklikave, takimeve, përkushtimit për paqe, drejtësi, solidaritet, befasonte të gjithë, ishte i ijashtëzakonshëm.
Gjon Pali II ishte pa dyshim fenomen i fesë, dashurisë, përkushtimit të plotë me veprimtari dhe hapa gjigant. Më askush nuk mund ta ndalte: as atentati, as sëmundja, as pleqëria, as sulmet nga e djathta apo e majta, do të thoja as vdekja! Njeriu i Zotit, Zëvendës i Krishtit, me ngazëllim udhëheqi Kishën drejt mijëvjeçarit të tretë me moton: Jezusi është i njejti, dje, sot e përgjithmonë!
Në sypet e shtrembura, në duart që dridheshin, në këmbët të cilat nuk e mbajnin më, kishin mbetur edhe dy drita dhe sy të thellë, Zemra – Dashuria e madhe me të cilën përqafonte dhe shërbente tërë botën.
Dhe kështu ishte deri ditën e shenjtë të ndërrimit të jetës, më 2 prill 2005. Procesi për beatifikimin e tij filloi po të njejtin vit, më 8 maj.
Para akrkivolit të tij janë rreshtuar dhe përkulur të mëdhenjët e botës, më se tre milion shtegtarë nga meridianet e ndryshme të tokës, më se 200 delegacione zyrtare, përfaqësuesit e shumë feve. Mesha e salikimit ishte trasmetuar në mondovision, dhe për shumë komentatorë, ishte “varrimi më i përcjellur dhe me pjesëmarrje në historinë e mjeteve pamoro-dëgjimore”.
Procesi i lumturimit ka përfunduar shpjet dhe mirë, kështu që më 1 maj 2011 ishte Lumturimi i Papës Gjon Pali II, prapë me pjesëmarrje dhe gëzim të jashtëzakosnhëm të të gjithëve. Tashmë në jetën e pasosur së bashku me të Lumen Nënën Tereze, pa dyshim, lutet dhe ndërmjetëson për Kishën dhe Popullin tonë, siç kishte bërë dikur në këtë jetë, edhe më gjerë, për mbarë njerëzimin!
Shenjtërimi apo kanonizimi i Gjon Pali II (27 prill 2014) është prfundim i natyrshëm i jetës dhe veprës së tij madhore në shërbim të Zotit, Kishës dhe mbarë njerëzimit, si “Shenjti” i ditëve dhe kohës sonë dhe “bashkëudhëtar” kah amshimi.
Kryeministri Rama, Audiencë tek Papa Françesku
Kryeministri shqiptar, Edi Rama, u prit sot nga Papa Françesku, në Selinë e Shenjtë në Vatikan. Siç bën të ditur vetë Kryeministri nëpërmjet një postimi në rrjetet sociale, audienca me Papa Françeskun, ka zgjatur një orë. “Audienca me Papa Franceskun, një orë e mrekullueshme përballë thjeshtësisë së Njeriut”, shkruan Rama. Kjo është hera e parë që kreu i Qeverisë sonë takohet me kreun e Selisë së Shenjtë, ndërkohë që viziton për të tretën herë Italinë në tetë muaj qeverisje. Sakaq, zyra e shtypit e qeverisë nuk ka informuar nëse axhenda e Kryeministrit në Itali do të vijojë me takime apo aktivitete të tjera.