Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

CEN ELEZI NDREU, BESË NGA MALET E DIBRËS

by

Shkruan:Eugen SHEHU/  Kur fillimshekulli i trazuar i shqiptarëve thëriste prej natës së pambarimtë osmane për pak dritë e liri,ishte plejada e shkëlqyer e burrave shqiptarë që e dëgjuan zërin.Klithmat ishin të largëta ato vinin prej gjakut.Ato shungullonin nga mali në mal duke trembur vetë netët rrobëruese.Burrat shqptarë rrëmbyen armët dhe penën,iu falën nënlokes së tyre të madhe dhe i thanë Europës se Shqipëria ka Zot.Burrat u gjakosën në prita u mblodhën në kuvende i kthyen kullat e tyre kala të qëndresës dhe askurrë nuk ju ankuan askujt.Në shpirtin e tyre të lodhur luftërash të gjata,Atdheu ish veç një Promete,një referencë për të shkuar drejt aktit sublim,pa pyetur për pranverat e njoma në supe.Një burrë nga kjo plejadë ka qenë dhe mbetet CEN ELEZI.Kur fati i jetës paracaktohet,kjo më tepër se me orakujt e Delfit lidhet me rrëmbat e gjakut.Që Cen Elezi ishte djali i parë i Legjendarit Elez Isufit kjo ishte rastësi,që jeta e tij do të shkonte në luftëra për pamvarësinë e trojeve arbërore,kjo mendoj se ka qenë e besueshme për të gjithë ata që dëgjonin tek qante në djep.Përcellja e heshtur e genit trimëror nga brezi në brez do të kumtonte në mos lirinë,së paku imazhin e saj në teatrin e rreptë të luftërave ballkanike.

  Cen Elezi lindi në Lisivalle të krahinës së Sllovës në vjeshtën e vitit 1884.U rrit në kullat e gjata me gurë të gdhendur mjeshtërisht atëherë kur gurët gdhendeshin paralel me sa e sa luftime në kujtesën e pasur të dibranëve,ku mençuria dhe trimëria e Elez Isufit,vështirë dalloheshin ku ndaheshin e ku bashkoheshin.Elezi edhe pse e shihte dëshirën e madhe të të birit për shkollë,në heshtje nuk do ta inkurajonte atë.Kur lind djalë,kullës i shtohej një pushkë,thuhej atë kohë në Dibër,madje atje ishte tepër luksoze të thërisje penën në vend të dyfekut.Babë e bir i shohim në agun e shekullit të ri të dy së bashku,në krye të një grupi luftëtarësh,ata do të bisedonin e lidhnin besën si dy prijësa për luftë kundra Perandorisë Osmane prej Mirdite e deri në thellësitë e Kosovës ku më pas në krah të Elezit,akoma pa i mbushur të njëzetat ai lufton me armë në dorë dhe kundra pushtuesve serbosllav që ishin armiku numër një i kullës së Ndrevet dhe shqiptarëve në përgjithësi. Që në betejat e para (Elezi gjithmonë e ndiqte nga afër të birin në çdo luftim) tribuni i thinjur i betejave pasi do të vërente se syri dhe plumbi i Cenit nuk gabonin,do të uronte të birin duke i thënë „Ne të dy duhet të luftojmë për Atdheun por veç e veç…!“.Që nga ajo kohë krismat e pushkës së Cenit,serbët do t’i njihnin në luftimet e rrepta në Qafën e Trojakut më 1915,në Shumbat,Peshkopi,Dardhë e Aras më 1915-1917,në Korab e Shar dhe në betejat e pandërprera të Lurës në vitet 1920-1921.

  Në verë e vitit 1926 dhe një herë do virej në provë jo vetëm trimëria por edhe mençuria e atdhedashuria e Cen Elezit. Duke parë se shteti shqiptar po organizohej e strukturat e tij kërkonin pavarsi të plotë,serbët organizuan lëvizjen e Shalës e cila në thelb godiste rëndë integritetin toksorë të Shqipërisë. Mbreti Zog duke parandjerë rrezikun i bën thirrje Cen Elezit për t’iu kundërvënë planeve ekspansioniste serbosllave që synonin destabilizimin dhe coptimin e shtetit shqiptar.Nga ana tjetër edhe pse Ceni ishte opozitë me Mbretin Zog e pranoi kërkesën e tij dhe përleshjet me serbët e Pashiqit,duke dëshmuar trimërinë dhe atdhetarizmin e flaktë të trashëguar në gen, theu keqas çetnikët serb dhe njëherit fjala e tij e urtë dhe burnore e bindi parinë e Shalës,duke iu shmangur kësisoj gjakderdhjes vëllezërore.

  Pushtimin nga Italia fashiste,trimi Nacionalist me namë,do ta priste me dhimbje por edhe me revoltë sipas mënyrës së vet,meqë fjala e tij zinte vend kudo në parinë e maleve të Dibrës,ky patriot u bë promotor i një lëvizjeje të fuqishme që në thelb çoi drejt krijimit të një zone të lirë e të pa trazuar.Numëroheshin rreth 200 pushkë në pritje të urdhërave luftarake që mund të dilnin nga buzët e Cenit. Kështu në qershor të vitit 1943,forcat fashiste italiane disa herë ishin orvatur të vënin lidhje me Cen Elezin por pa dobi.Italianët e dëshpruar nga refuzimi i nacionalistit dibran u vunë hapur kundra tij,disa batalione të divizionit „Firence“ organizuan një pritë në kodrat e Okshtinës,por luftëtari trim në krye të 200 burrave e çau rrethin dhe pas kësaj humbjeje të thellë të Italianëve,ata me përforcime të reja ndërsehen mbi kullat e Cen Elezit,mirëpo kësaj rradhe,luftimet do të ishin dhe më të ashpra dhe më me përmasa,meqë prej disa ditësh aty ndodhej një delegacion i udhëheqjes së Ballit Kombëtar dhe i madhi Mit’hat Frashëri,për bashkërendimin e punëve dhe detyrave midis parisë së Dibrës dhe Ballit Kombëtar. Kjo ndërlidhje dhe rigrupim forcash nacionaliste,jo vetëm që po u jepnin shpresa të reja nacionalistëve,por ndërkohë godisnin rëndë synimet fashiste italiane e bullgare,dhe nga ana tjetër ata serbosllave tashmë të maskuara nën petkun komunist, që ia dolën të përhapnin luftën civile mes shqiptarëvet.Ky rireshtim forcash nuk u konvenonte asnjërës palë,andaj dhe filluan goditjet ndaj nacionalistëve nga të dyja krahët,bombardimet e avionëve të ndërthurura me veprimet luftarake këmbësore,tregojnë më së miri se frika e pushtuesve ndaj nacionalistëve ishte reale.Dhe nga ana tjetër bandat mercenare të partizanëve të komanduara nga Sheqet Peçi e Haxhi Lleshi tentonin që si të thejnë forcat e Cenit,Mefailëve,Xhemës e deri tek Mulla Idrizi e Sylë Hotlla,në marrëveshje e bashkëpunim me forcat partizane,çetnike serbosllave.Kjo tregon katërcipërisht se Cen Elezi e Mit’hat Frashëri jo vetëm që nuk kanë bashkëpunuar me armikun fashist ( siç paragjykon historiografia komuniste dhe „historianët“ e saj servil) por përkundrazi mbi ta është derdhur zjarr e hekur për t’i zhdukur fizikisht pa kursyer as fëmijët e djepit.

  Gjatë betejave në malet e Dibrës dhe të Mavrovës e deri në Karadak,ka pasur raste kur janë zënë dhe robër partizanë komunist shqiptarë dhe Ceni ka dëshmuar ate humanizmin e madh duke i liruar me shpresë se ata do të edukohen që të mos ngrejnë pushkë kundra vëllaut të një gjaku,por të luftojnë pë  mbrojtjen e tokës arbërore. Mirëpo kjo ëndër e bukur e Cenit ishte e kotë,meqë partizanët komunist shqiptarë veçmë ishin shitur këmbë krye tek bandat sllavokomuniste të Titos,ata veç kishin filluar të godisnin pas shpine nacionalistët.Kështu një faqe e re luftërash do të shkruheshin nga vatra e Ndrevet edhe kundër gjermanëve,ku kryeheroi mbetet gjithnjë Ceni.

Janë të njohura tanimë se pse plaku trim e vital kishte mbetur „në hije „gjatë gjithë kësaj periudhe.Mendoj se kjo më shumë se me Cen Elezin ka të bëjë me keqpërdorimin e historisë.Nuk duhet haruar faktin se aso kohe qarkori i Partisë Komuniste në Dibër,shpërndante dhe zbatonte urdhërat dhe direktivat e marra drejt përsëdrejti nga udhëheqja komuniste jugosllave e Dibrës së madhe.Janë dokumenta të përpikëta Angleze që kanë vërtetuar tani se edhe misionet angleze në Dibër të vendosur pranë komandave partizane,nuk lejuan në asnjë moment të lidheshin me parinë nacionaliste të Dibrës.Edhe atëherë kur anglezët me inicijativën e tyre vajtën për bisedime në shtëpinë e Cen Elezit,ata u rrethuan dhe u deshën jetët e disa pinjollëve të kësaj familjeje të martirizoheshin që të shpëtonin miqtë kokën e tyre.Ndera e vatrës shqiptare thotë ; të mbrosh mikun.Mirëpo partizanët shqiptarë tashmë rrokulliseshin në labirintet e pandershmërisë komuniste-sllave.

Sidoqoftë,ndërkohë u krijua një urë marrveshjeje midis Esat Ndreut,Nijazi Islamit dhe Sotir Vullkanit nga njëra anë dhe Cen Elezit me një pjesë të parisë së Dibrës nga ana tjetër për të bashkëpunuar në luftë kundra gjermanëve.Kjo marrëveshje u hodh poshtë nga komanda partizane shqiptare,madje ironikisht është anatemuar si kompromisi i ngjashëm me ate të Mukjes…!. Dhe sikur të mos mjaftonin të tëra këto pazare të komunistëve shqiptarë,regjimi i ndyrë i diktatorit Hoxha,që në ditët e parat ë „fitores“ dhe ardhjes së tij në pushtet,që atëherë kur si parazit filloi të ushqehej me gjak shqiptari,thiri edhe emrin e patriotit,nacionalistit e atdhetarit,trimit Cen Elezi. Por Ceni ishte ai,i cili që në moshën miturake të tij kishte përkdhelur këmbëzën e pushkës,i kishte dhënë besën atdheut dhe s’mund të dorëzonte armën,ndaj ai del në male,lufton dhe shpreson.Populli e fsheh dhe e ushqen.Në kërkim të jetës së tij vihen me qindra mercenarë komunist shqiptarë,ashtu si dikur që i ishin vënë prapa qindra e mijëra serbë, italianë.Përballë kësaj tragjedie plaku do të ligështohej.

  Kapërcen malet e Dibrës së bashku me Mehdi Elezin,Qazim Hazizin,Dan Kaloshin e Lam Bazën,ato male që i deshi si fëmijët e tij,kaloi në pjesën tjetër të atdheut të vet,tashmë nën jugosllavinë titiste.Ka qenë përfunduar muaji i mjaltit Hoxha-Tito,por gjithsesi gjuha e gjahtarit të krimit ndaj nacionalistëve shqiptarë do të vazhdojë e përbashkët. E përbashkët do të ishte kjo gjuhë edhe në kërkim të trimit Cen Elezit. Pas tij tanimë do të vëhen OZNA dhe UDB-ja me gjithë arsenalin e vet të spiunëve.Ceni tradhëtohet dhe burgoset në qelitë e ftohta dhe të erëta në burgun e Shkupit,torturat dhe mundimet ngelin mes atyre katër mureve të qelisë,që në 9 majin e vitit 1949 në mënyrë mizore dhe të mistershme ja shuajnë jetën këtij burri të madh të shqiptarizmës.

  …Ka jetë fati i të cilëve paracaktohet.Por nëse ky fat lidhet me ate të një populli të tërë me lirinë e tij,atëherë bën pjesë në radhët e atyre që kombi do dhe të respekton,dhe Cen Elezi u  përket këtyre njerëzve që e mbajtën dhe nuk e thyen askurrë besën e dhënë Atdheut.

Bern-Zvicër, nentor 2013

Greqia në Marrëdhëniet me Shqipërinë – Minoriteti Grekë në Shqipëri Ligji i Luftës dhe Çështja Çame

by

Nga Beqir SINA, New York*/

NEW YORK : Gjatë shumicës së periudhës komuniste në Shqipëri, sundimin e Enver Hoxhës, kohës së Luftës së Ftohtë , marrëdhëniet midis Greqisë dhe Shqipërisë fiqnjit tonë veriperëndimore ishin të tensionuara , kryesisht për shkak se popullsia e pakicës greke ( vlerësuar në mes të 250,000 ) në Shqipëri qe e privuar nga të drejtat themelore të njeriut nga regjimi stalinist shqiptar të Enver Hoxhës. Marrëdhëniet me Shqipërinë patën bërë përparime të mëdha në mes të viteve 1980 , megjithatë , edhe pse të dy vendeve ato ishin ende teknikisht në luftë nën një dekret mbretëror grek të lëshuar në vitin 1940 .Pas 1978, kur Shqipëria filloi të “hedhë” disa propozime miqësore në Greqi , në bashkëpunimin mes dy vendeve pati një tregti të zgjeruar në mënyrë të qëndrueshme . Në janar të vitit 1985, kufiri mes dy vendeve u rihap për herë të parë mbyllyr qyshh në vitet e 45′ (fortyfive) ; kjo ngjarje u përshëndet nga të dyja palët si heralding pra një epokë të re në marrëdhëniet e tyre , edhe pse normalizimi i plotë i këtyre marrëdhënieve kërkoi edhe dy vjet të tjera.     Rënia e regjimit të kaluar komunist shqiptar në vitin 1990 u pasua nga kolapsi total ekonomik , megjithatë, pas një periudhe të shkurtër të liberalizimit, tensionet u rritën përsëri midis dy vendeve. Çështja kryesore ishte mbrritja në Greqi si vend fqinjë me kufi tokësorë për mijërat e refugjatëve shqiptarë dhe atyre greko- shqiptar, që filluan të vinin në Greqi dikur kufiri shqiptar i mbyllyr hermetikisht u hap plotësisht. Greqia, e zënë “galif” nuk ishte në gjendje për të frenuar këtë rrjedhë të të larguarve nga Shqipëria nëpërmjet kufirit , e cila në atë kohë e tejkaloi 900 persona deri në 1000 në ditë dhe thuhet se ky largim masivë përfshinte natyrishtë si në raste të tilla edhe disa elemente kriminale.
    Në vitin 1991 , në një përpjekje për të kufizuar fluksin e refugjatëve nga përmirësimi i kushteve ekonomike në Shqipëri , qeveria nënshkroi një marrëveshje, ku ish kryministri i Greqisë në atë periudhë Micotaqis nëshkroi me “dorën” e tij – një marrëdhënie ndërbankare për dhënien Shqipërisë 20 milion dollar amerikan në kredi të “butë” . Këto fonde u “tretën” në masë të madhe , megjithatë, dhe pesë muaj më vonë , pasi Shqipëria kishte hyrë  KSBE-së , disa organizata ndërkombëtare, bënë thirrje për dhënien fund të ndihmave deri sa bota të mund të sigurohej se Shqipëria ishte në zbatimin e duhur të këtyre parave.

 Qeveria e atëhereshme i pas izolimit ishte i akuzuar për korrupsion dhe përvetësim të kredive nga Banka Botërore. Pas këtyre akuzave, si dhe akuzat e përtërirë të shkeljeve të të drejtave të njeriut, Greqia si president i BE-së, e mbështeti pezullimin e disa ndihmave duke kushtëzuar një ndihmë prej 35 milionë dollarve të asaj kohe – njësisë të monedhës që përdorej në tregjet evropiane para se të dilte Euro. Këto ishin para ndihmash ndërkombëtare për mëkëmbjen e Shqipërisë, që kishin qenë të rezervuar për ndihmë popullit shqiptar nga Komuniteti Europian dhe Organizata Financave ( ECOFIN ) .

    Mbas bllokimit të këtyre 35 milion dollarëve nga Greqia, kushtet ekonomike në Shqipëri u përkeqësuan , mbasi Athina akuzoi ish Presidentin e parë demokrat Berisha, i cili sipas Athinës u përpoq për të devijuar opinionin publik, duke u “bërë ngacmues” ndaj të drejtave të njeriut, provokuar aktivistët e saj , në mesin e të cilëve ishin krerët e Omonia , një parti opozitare politike që përfaqëson pakicën greke në jug të Shqipërisë (referuar në Greqi si Vorioepirit ) e cila në atë kohë kishte zgjedhur pesë deputetë në zgjedhjet parlamentare të viti 1991 .
Ndërkohë, trafiku i refugjatëve në kufijtë e Greqisë u rrit derisa minoriteti grek në Shqipëri u reduktua si pasojë e largimeve masive sidomos nëpërmjet kufirit tokësorë në rreth 35 për qind të madhësisë së tij ish në fund të vitit 1993 . Incidente të ndryshme ndërshterore ndodhën në atë periudhë në kufirin greko-shqiptar, të cilat u bën dukuri e përditshme, si pakënaqësi të ndërtuara në të dyja anët . Në prill 1994, dy shqiptarë u vranë në një kamp ushtarak në afërsi të kufirit grek. Edhe pse vrasësit nuk u kapën ,ngjarja ndodhi në zonat kufitare greko- shqiptare . Në maj pot të këtij viti gjashtë anëtarë kryesorë të organizatës Omonia u arrestuan për krime kundër shtetit . Ndaj tyre u zhvillua një “gjyqë i stilit Stalinistë” që filloi në gusht për të tërhequr vëmendjen dhe shqetësimin e juristëve Evropian dhe presidentit Klinton. Ndërkohë, në pergjigje të kësaj ngjarje qeveria greke kishte filluar dëbimet e mëdha të përditshme ndaj emigrantëve ilegalë shqiptarë në Greqi .
Megjithëse kryeministri i asaj kohe Papandreu ofroi të liroj kufizimet e ndihmës , dhe sepse gjykimi  i të gjashtëve përfundoi , udhëheqësit Omonia u dënuan dhe u burgosën . Ndërsa Greqia u zotua të kërkojë dëmshpërblim , për të gjashtët ndaj Presidentit Berisha, marrëdhëniet greko-shqiptare patë arritur një tjetër pikë të ulët , dhe e ardhmja e tyre u “fut” në “hulli” dhe në pasiguri .
Duhet sqaruar se të dhënat e këtij informacioni janë marrë deri në dhjetor të vitit 1994

SHËNIM :Informacioni në lidhje me Greqinë në këtë sqarim është ri -publikuar nga biblioteka e SHBA, Bibloteka e Studimeve të Kongresit dhe CIA World Factbook . Deri këtu thuhet se asnjë pretendim nuk është bërë në lidhje me saktësinë e Marrëdhënieve me Greqinë me Shqipërinë, nga informacionet të përmbajtura këtu . Të gjitha sugjerimet për korrigjime të gabimeve rreth marrëdhënieve të Shqipërisë me Greqinë duhet të adresohen në Bibliotekën e Kongresit dhe CIA, mbasi ajo është përgjegjëse për këtë informacion .

 Materialet e që janë të përmbledhura më poshtë janë disa nga axhensitë më prestigjoze të botës

 Prill 1984 : Një grup politikanësh grek bën presion , në Komisionin për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut, duke pretenduar ndaj minoritetit grek në atë që ata e quajnë Epirin e Veriut , duke deklaruar se mbi 25.000 grekët etnikë ishin duke vuajtur dënimin në burgjet politike në Shqipëri . Grupi gjithashtu kishte vënë edhe madhësinë e minoritetit grek në Shqipëri, kua ata pretendonin në dekleratë se ata ishin sipas tyre në mbi 400.000 vetë.

 3-6 dhjetor , 1985 Z. Karolos Papulias ,ish Ministri grek i Punëve të Jashtme , u takua me homologët e tij shqiptarë për të diskutuar përmirësimin e marrëdhënieve midis dy vendeve . Diskutimet ishin të parat e këtij lloji që nga viti 1940 , ku Partia Socialiste Panhelenike ( PASOK) e Andreas Papandreut, duket kishte marrë një ton pajtues në lidhje me Shqipërinë . Z. Papulias , pas vizitës së tij në Shqipëri , dhe pas takimit me përfaqësues të komunitetit etnik grek , kishte “nxjerr” numrin e grekëve etnikë në 200,000. Ai gjithashtu besonte se gjuha greke kishte qenë kultivuar siç duhet në Shqipëri , dhe se mohimi i të drejtës së tyre për të praktikuar besimin ortodoks grek ishte një e drejtë e mohuar në të gjithë shqiptarët , pasi Shqipëria në atë kohë ishte zyrtarisht ateiste . 

1986 : Bashkëpunimi ekonomik dhe politik midis Shqipërisë dhe Greqisë, pas kësaj vizite vazhdoi të rritet , qeveria PASOK njoftoi synimet e saj për t’i dhënë fund gjendjes teknike të Greqisë me Ligjin e Luftës me Shqipërinë më 23 gusht. Gjendja e Luftës ka ekzistuar që nga viti 1940 , kur forcat italiane filluan pushtimin e Greqisë nga Shqipëria e jugut . Pas Luftës së Dytë Botërore , marrëdhëniet nuk kanë qenë të normalizuar për shkak të pretendimeve territoriale të Greqisë në jug të Shqipërisë.

Një tentative për permisimin e marrëdhënive në atë kohë u sulmua rëndë nga Demokracia e Re ( ND) dhe udhëheqësi I saj Konstandin Micotaqis . Ai pretendonte se grekët etnikë në Shqipëri jetonin nën kushte të patolerueshme ” çnjerëzore “, dhe se fundi me gjendjen e Luftës ishte ” e papranueshme në kohën e tanishme nga pikëpamja kombëtare … dhe …se Shqipëria nuk arriti të mbrojë të drejtat themelore të të drejtave të grekëve të Vorioepirit . ” (mars 1986 Keesing e 34.249 ) .

1987 Më 28 shtator,qeveria greke e udhëhequr nga  PASOK-ut Andreas Papandreu, liderit zyrtar i cili shpalli fundin e gjendjes teknike të luftës që ekzistonte midis Shqipërisë dhe Greqisë . Masa pasoi përmirësime të vazhdueshme në marrëdhëniet dypalëshe midis qeverive të të dy vendeve.

1989. Axhensia e lajmeve zyrtare Tanjung e ish Jugosllavisë, raportoi në dhjetor se katër vëllezërit që i përkasin minoritetit etnik grek të Shqipërisë ishin torturuar dhe vrarë në tetor për përpjekjet e tyre të arratisjes nga Shqipëria . Raporti I Tanjugut thuhet se pati krijuar ca tensione mes qeverive greke dhe shqiptare , mbasi Ministria e Jashtme greke kishte sfiduar autoritetet shqiptare për të provuar se individët në fjalë ishin ende gjallë .

1990 Në përgjigje të trazirave në rritje në Shqipëri , dhe erozionit të strukturës së centralizuar politik dhe ekonomik , shumë shqiptarë filluan të emigrojnë në mënyrë të qëndrueshme nga vendi i tyre . Gjatë 1990, grupe të mëdha të shqiptarëve u përpoqën të hynë nëpërmjet kufirit tokësorë në ish Jugosllavi dhe Greqinë . Rojet e kufirit shqiptar janë raportuar se kanë hapur zjarr dhe kan varë në disa prej atyre që përpiqeshin për t’u arratisur mes tyre ka pasur edhe prej refugjatëve , një numër prej të cilave i përkiste minoritetit etnik grek në Shqipërinë jugore . 

11-26 janar , 1990 : ” Disa mijëra ” grekë demonstruan në Athinë për të protestuar trajtimin e pakicës shqiptare etnike greke . Demonstrata në Athinë dhe Selamikë u parapri pra morën shkas nga raportet e vrasjeve kufitare të refugjatëve grekë etnikë nga rojet kufitare shqiptare.

1991 : Fluksi i arratisurve shqiptare të përtej kufirit jugor me Greqinë u rrit në janar. Emigrantët shumica deklaroheshin se “ishin grekë etnikë në masë të madhe dhe punëtorë të pakualifikuar” . Më pas rojet kufitare shqiptare, me vendim të qeverisë kalimtare ndërprerën “hapjen e zjarrit”, numrat e daljes nga Shqipëria në Greqi arriti në 600 persona në ditë , dhe u shkallëzua në 3500 në ditë mes zërave se kufijtë do të jenë të mbyllura, përsëri. Në zgjedhjet e para dhe të dyta shumëpartiake të mbajtura më 31 mars dhe 7 prill, Omonia-s , një organizatë që përfaqëson minoritetin grek në Shqipëri , arritën të marrin pesë ulëse në Kuvendin Popullor me 250 anëtar atëhere. Partia shqiptare e Punës , nën Ramiz Alia , u ngjit e para pas arriti të fitojë zgjedhjet simbas elektoratit tradicional saj sidomos në zonat rurale që ishin mbizotëruese edhe në mbështetjen e Partisë Socialistë e cila vetëm se ndryshoi emrin nga Partia e Punës në Parti Socialliste. Në zonat urbane u duk një ngritje për Partinë Demokratike. 

Në dhjetor 1991 :,Qeveria greke duke zbatuar “Operacionin Scoopa ” në të cilën janë raportuar mijëra shqiptarë 100.000 emigrantë ilegalë shqiptarë janë riatdhesuar me forcë . Deportimet krijuan tensione në mes shqiptarëve dhe grekëve, mbasi poliicia greke nisi duke mbushur furgona kapaciteteve “ off ” me emigrantë shqiptarë “të rroptuar” dhe fukarenjë duke i “hedhur” ata në pikën kufitare të Kakavisë . Tensionet u përshkallëzua më tej , kur u hodhën dhe harta që ilustronin krahinën e juugut të Shqipërisë, si pjesë veriore greke e Epirit që shtrihen edhe në jug të Shqipërisë harta qarkulluan në Shqipërinë jugore . Qeveria greke dhe Omonia të dyja patën mohuar çdo përgjegjësi për qarkullimin e këtyre hartave .

1992 : Në rritjen e protestave të vazhdueshme nga Brenda Shqipërisë dhe pamundësisë së Partisë Shqiptare të Punës (sot Partia Socialiste e Shqipërisë me kryetar Edi Ramën ) për të qeverisur , Presidenti Ramiz Alia, shpërndau parlamentin më 11 shkurt dhe bëri thirrje për zgjedhje të riplanifikuar në fund të marsit. Ligjet e ri elektoral I miratuar në shkurt e pat reduktuar madhësinë e Kuvendit Popullor në 140 , dhe pat vendosur përkufizime të reja për organizatat e kualifikuara për të marrë pjesë në zgjedhje. Në një përpjekje për të minimizuar pakënaqësit në rritje sidomos të  ndaj grekëve etnikë , parlamenti votoi për nenin 13 në ligjin e ri zgjedhor, i cili ndaloi efektivisht Omonia nga pjesëmarrja si organizat . Por në një përgjigje mbrapa kritikëve të ligjit, Ramiz Alia deklaroi se grekët etnikë mund të kandidojë për poste si të pavarur ose si deputetë të partive të tjera politike . Ky veprim u kritikua rëndë nga Komuniteti Europian si një shkelje të mundshme të të drejtave të njeriut.
17 Shkurt 1992 : KE shprehu shqetësim rreth sulmeve të raportuara mbi disa dyqaneve etnike greke dhe zyrat e Omonia në qytetin e Sarandës . Sulmet u shfaq kryesisht të jetë në shenjë hakmarrjeje për ngacmime të  supozuar, keqtrajtimin dhe dëbimin e refugjatëve shqiptarë nga Greqia .

Mars 10, 1992 Ambasadori grek në Shqipëri u thirr në Ministrinë e Jashtme për të marrë një ankesë formale në lidhje me pamflete që qarkullojnë në jug të Shqipërisë të konsideruara inkurajuese të atyre sentimenteve nacionaliste greke . Ankesat shqiptarë përfshinte akuzën e përpjekjeve greke për të ndikuar në mënyrë eksplicite në votimin etnik grek . Qeveria greke pati mohuar çdo ndërhyrje në punët e brendshme shqiptare .

22 Mars 1992 : Zgjedhjet rezultuan për here të parë me fitoren e Partisë Demokratike të kryesuar nga Sali Berisha . PD arriti në të parat votime të lira dhe demokratike  92 nga 140 vende, në Parlament kundrejt Partisë Socialiste të Shqipërisë (ish PPSH), e cila mori një total prej 38 vendesh. Organizata Omonia nuk ishte në gjendje për të marrë pjesë , por partia që përfaqësonte minoritetin grek në Shqipëri, ajo e të Drejtat e Njeriut, një Bashkimi efektivisht që përfaqësonte minoritetin grek , mori vetëm dy vende në Kuvendin Popullor të Ri .

10 Shtator 1992 : Deputetët Partisë Demokratike të kryesuar nga Sali Berish, PD, partite e vogla në Parlament të Shqipërisë shprehen kritika formale në emërimin e Januallatos si eksark të Patriarkut të Kishës Ortodokse Shqiptare Autocephalice . Deputetët bën thirrje gjithashtu për gjetjen nga Paralemanti në formën e tij të nisjes Shqipëri në krye të Kishës Ortodokse.

25 Qershor 1993: Një klerik grek Arkimandrit Chrystostomos Maidhonis u deportua nga autoritetet shqiptare për shpërndarjen e një literature fetare me pretendime pro- helene greqizimin e Shqipërisë jugore e drejtë sipas trakteve që i përkasite Greqisë . Kryeministri Micotaqis u kundërpërgjigj Shqipërisë, Presidentit Berisha me dëbimin e klerikut grek, duke zbatuar spastrim e refeugjatve shqiptarë me Operacionin ” fshesë “, me objektivin e dëbuar si shumë prej 200,000 emigrantëve të paligjshëm  shqiptarë nga Greqia. Autoritetet greke arrestuan dhe u transportuan 12,600 shqiptarët e paligjshme në kufirin shqiptar në mes të 28 dhe 29 qershor.

30 Qershor 1993 :  Rreth 300 grekë etnikë u përleshën me policinë shqiptare pranë qytetit jugor të Gjirokastrës për të protestuar dëbimin e klerikut grek Chrystostomos Arkimandrit . Protestuesit e përfshirë në përleshjen , përbëhej nga grekët etnikë nga fshati Derviçan , të cilët bllokuan rrugën për të marrë pjesë në demonstratat e mbajtura nga anëtarë të Kishës Ortodokse Greke në Gjirokastër . Asnjë plagosje serioze nuk qe raportuar , dhe qeveria shqiptare e mohoi ekzistencën e incidentit .

20 Shkurt 1994 : Kryepeshkopi Metropolitan Serapheim ,udhëheqësi shpirtëror për të krishterët ortodoksë të Greqisë , përfundoi predikimin e tij me një apel për kongregacionin e tij për të bashkuar Epirin e Veriut ( Shqipëria jugore ) me Greqinë . Ceremonia përfshinte anëtarët e kishës veshur në kostume tradicionale epirotë për të festuar 80 vjetorin e çlirimit e ” humbur” të Vorio Epirit, sipas tyre .
10 Prill 1994 : Një grup  armatosur doli publikisht duke brohoritur parulla separatiste dhe sulmuar një njësi kufitare shqiptare në afërsi të kufirit grek. Ai ishte një grup i ri që e quante veten “Northern Epirus Fronti Çlirimtar ( MAVI ) i cili mori përgjegjësinë për sulmin . MAVI dënoi në atë kohë edhe Greqinë për “indiferencën kriminale” me fatin e grekëve etnikë në Shqipëri. MAVI ishte fillimisht një grup gueril djathtist themeluar në vitin 1943 për të luftuar kundër fashistëve italianë të cilët e pushtuan Shqipërinë në kohë dhe luftoi edhe kundër krahut të majtë të forcave greke para se të shpërbëhej në vitin 1945 . Sulmi rezulton në një rresht të zgjeruar diplomatik midis Greqisë dhe Shqipërisë, e cila përfshin dëbimet reciprok të diplomatëve .

20 Prill 1994 : Greqia akuzon Shqipërinë, Presidentin Berisha për persekutimin ” të paparë dhe të vazhdueshëm ” të minoritetit etnik grek sipas saj . Kjo ndodh pas raporteve se 15 anëtarët e Omonias, grek etnik të shoqatës politike dhe kulturor qenë arrestuar gjatë ngjarjeve të fundit.

24 Prill 1994 : Shqipëria njofton se ka arrestuar 11 grekë etnikë për posedimin e armëve të paligjshme dhe përdorimin e materialeve propogandistike ” anti – kushtetues ” material separatist .

29 Prill-1 Maj , 1994 : Autoritetet shqiptare u than se kan ndaluar grekë ortodoksë nga mbajtja e një procesioni të Pashkëve të premten (më 29 prill ) . Megjithatë festimet shkuanë siç ishte planifikuar për pjesën tjetër të fundjavës .

20 Maj 1994 : Autoritetet shqiptare vendosën lirimin e 6 grekëve etnikë të cilët isihin të gjithë drejtuesit e Omonia, të akuzuar e dënuar për spiunazh , nxitur separatizmin dhe posedim të armëve pa leje . 2 anëtarë etnike greke të Parlamentit denoncojë arrestimet si ” një shkelje flagrante e të drejtave të njeriut. ”
26 Maj 1994: Greqia akuzon Shqipërinë për të bërë arrestime të reja në mesin e komunitetit etnik grek e saj në mënyrë që të të trembë Grekët në largoheshin nga Shqipëria. Shqipëria mohon se arrestimet ndonjëherë u zhvillua. Burime të tjera thonë se grekët etnikë kishin qenë sjellë në pyetje , por nuk e arrestuan .

30 Maj 1994 : Lideri i  Omonias Sotir Qiriazati thoshte se tensionet midis Greqisë dhe Shqipërisë kanë qenë të vështira sidomos për grekët etnikë të Shqipërisë . Qiriazati pretendonte se ai ishte në mesin e më shumë se 50 grekëve etnikë iI marr në pyetje nga policia shqiptare rreth aktiviteteve të Omonia .

1 Korrik 1994 : Greqia njofton planet për të krijuar një forcë të veçantë në kufirin e saj verior me Shqipërinë për të ndaluar hyrjen në territorin e saj të mijëra emigrantëve të paligjshëm të hyjnë në vend . Këtu duhet pranuar se :”Çështja e emigrantëve shqiptarë në Greqi është një shkak i madh i tensionit midis Shqipërisë dhe Greqisë gjatë periudhës së mbuluar nga këto ngjarje”. Ky tension shpesh ndikon negativisht në situatën e grekëve etnikë në Shqipëri. Këto tensione nuk do të tejkalohen më tej  nëse nuk tratohen ndryshe .

11 Gusht 1994 : Komiteti Iniciativa për Epirin e Veriut , një koalicion prej më shumë se 30 shoqatave politike greke etnike , kulturore , dhe ‘ punëtorët, akuzoin Shqipërinë për torturimin e 5 grekëve etnikë të akuzuar për tradhëti dhe spiunazh. Këto akuza janë konfirmuar më vonë nga të gjitha 5 të pandehurve gjatë gjyqit të tyre .

15 Gusht 1994 : Protesta në Greqi pasi  22 gazetarë grekë dhe avokatët janë sulmuar dhe arrestuar nga policia shqiptare duke mosrespektuar gjyqin e 5 anëtarëve të OMONIA-s të akuzuar për tradhti. Policia gjithashtu ndaloi një demonstratë jashtë gjykatës nga 100 grekë etnikë që kërkonin lirinë fetare dhe etnike . Prokurorët hodhën poshtë akuzat e tradhëtisë , të cilat bartin një dënim me vdekje , duke thënë se ato janë të bazuara në kodin e vjetër staliniste penal. Akuzat e tjera të spiunazhit dhe posedim të paligjshëm të armëve të mbetet në vend .

15 Gusht – 20 Shtator 1994: Greqia përzë rreth 70.000 emigrantë shqiptarë për pesë ditë .

17 Gusht 1994 :  Greqia akuzon Shqipërinë për arrestimin e 7 grekëve etnikë .

21 gusht 1994 : Një aeroplan luftarak grek me pilotë fluturon mbi Shqipërinë jugore duke hedhur fletëpalosje separatiste .

6 Shtator 1994 :  Greqia akuzon Shqipërinë se po sulmon gazetarët dhe vëzhguesit ndërkombëtarë në gjyqin e 5 udhëheqësve të OMONIA-s të akuzuar për spiunazh. Gazetarët dhe vëzhguesit janë arrestuar dhe ndaluar nga Brenda gjyqit pasi ai filloi.

7 Shtator 1994 : 5 anëtarët e Omonias  të akuzuar për spiunazh, janë gjetur fajtorë dhe u dënuan me 6 deri në 8 vjet burg . Aktgjykimi ndez protesta ndërkombëtare. Greqia tërheq ambasadorin e saj dhe pjesërisht vulat kufirit të saj me Shqipërinë mbas aktgjykimit.

17 Shtator 1994:  Një udhëheqës nga 6 të Omonias është dënuar me një vit në burg, në shkelje të ligjit të mbajtjes së armëve pa leje .

6 Tetor 1994 : Një gjykatë e apelit mbështet vendimin e 5 anëtarëve të OMONIA-s të dënuar për spiunazh , por redukton dënimet e tyre nga 1 deri në 2 vjet, për arsye të faljes .

21 Tetor 1994 : Komiteti shqiptare e Helsinki Watch (nje grup i të drejtave të njeriut ) bën thirrje për rigjykimin e 5 anëtarëve të OMONIA-s të dënuar për spiunazh duke  thënë se autoritetet shqiptare kane kryer parregullsi në gjykim.

8 Nëntor 1994 : Minoritarët Grekë në Shqipëri, gati njëzëri kundërshtojnë një projekt-kushtetutë  në Shqipëri në një referendum . Ata thonë se projekt-kushtetuta nuk arrin të mbrojë të drejtat etnike dhe fetare .

24 dhjetor 1994 : Preisdenti shqiptar, Sali Berisha me “ndërhyrjen “ e SHBA, liron një prej 5 anëtarëve të OMONIA-s të dënuar për spiunazh dhe redukton dënimet e 4 tjerve nga 1 deri në 2 vjet. Ky veprim në Greqi u pa si pozotiv për heqjen e kundërshtimeve greke që Shqipëria të marrin ndihmat e Bashkimit Evropian .

8 Shkurt 1995 : Gjykata e Lartë e Shqipërisë mbështet vendimin e 4 anëtarëve të OMONIA-s të dënuar për spiunazh që të lirohen nga burgu , por me një dënim me kusht . Të 4 të burgosur janë liruar me kusht.

20 Mars 1995 : Greqia arreston 7 anëtarë të armatosur të cilët dyshohet se janë anëtarë të organizatës MAVI. Ata u akuzuan se kishin planifikuar për t’u angazhuar në një sulm ndërkufitar në Shqipëri. 4 prej tyre isihin shqiptaro grekë etnikë dhe 3 të tjera janë shtetas grekë . Armët e tyre isihin identifikuar më vonë si armë të vjedhur nga MAVI-a, në bastisje e saj në Shqipëri prillin e kaluar , në të cilën 2 ushtarë shqiptarë u vranë .

21 Mars 1995 : Greqia thërret një diplomat të saj në Shqipëria pas gjetjes të disa pamfleteve të tij , ku bëhej fjalë nxitja e separatizmit në mesin e komunitetit etnik grek të Shqipërisë.

25 Mars 1995 : Greqia arreston përsëri 2 a më shumë anëtarë të dyshuar të organizatës MAVI .

13 Korrik 1995 : Prokurorët grekë dënuan një anëtar të organizatës Mavi me akuza për vrasjen e 2 prillit 1994 të ushtarëve shqiptarë, në pikën kufitare Peshkëpi .

1 Shtator 1995:  Bisedimet midis Greqisë dhe Shqipërisë “goditen” përsëri dhe bëhet një pengesë në lidhje me çështjen e arsimimit të grekëve etnikë në Shqipëri. Greqia dëshiron që 3 shkolla të pavarura të krijuara në jug të Shqipërisë, të jenë zyrtarizuar .

10 Janar 1996:  Qarqet diplomatike greke tregojnë pakënaqësi në fushatën para- zgjedhore mbi ambiciet e socialistëve shqiptarë që të ndërtojnë suksesin e tyre në zonat e pakicave të banuara me minoritar duke I përfaqësuar ata grekërit në Shqipëri. Athina beson se ” vetëm përfaqësuesit të zgjedhur nga vetë minoriteti mund të mbrojë të drejtën e minoritetit . ” Ndërkohë,socialistët janë duke shfrytëzuar në atë kohë thashethemet për një ndarje të mundshme mes Omonia dhe parties së Melo -së (Bashkimi për të Drejtat e Partisë Demokratike ) pretendonin se qëllimet e votimit të pakicës greke në Shqipëri, sipas tyre kanë “ pjerrësi” në drejtim të majtë . ( sipas BBC )

Mars 1996: Media greke publikon një raport ku thuhet se , shërbimet kishtare dhe shkollimi në gjuhën amtare janë çështjet për të cilat Departamenti amerikan i Shtetit në Raportin e saj jep një pamje të gjendjes së mbrojtjes së të drejtave kulturore të ​​grekëve etnikë në Shqipëri për vitin 1995. Raporti i Departamentit të Shtetit thoshte se , ka tre gazeta të dalë në gjuhën greke në Shqipërinë jugore , ndërsa disa radio lokale transmetojn programe në gjuhën greke . Priftërinj nga Greqia , thoshte më tej raporti , ka klerin indigjene të kishës ortodokse shqiptare për të shërbyer në gjuhën greke -besimtarëve. Shqetësim themelor për minoritetin etnik grek megjithatë, mbetet arsimi në gjuhën greke . Gjuhën amtare arsimi ka qenë i integruar në shkollat ​​fillore dygjuhësore në zonat ku një përqindje e konsiderueshme e popullsisë që i takon një minoriteti . Raporti i Departamentit të Shtetit njoftonte se , duke filluar nga 1995 në gjuhën greke klasa janë bërë gjithashtu në dispozicion në disa shkolla të mesme . ( Departamenti Amerikan i Shtetit)

27 Maj 1996 Partia në pushtet Partia Demokratike pretendon fitoren në zgjedhjet parlamentare të vendit , pa përmendur bojkotin nga partitë opozitare më të madhe. Partitë opozitare thanë se , ata do të tërheqin deputete e tyre nga zgjedhjet , duke pretenduar manipulim dhe dhunë kundër përkrahësve të tyre . Partia për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut , që përfaqëson minoritetin etnik grek në Shqipëri, edhe ajo me Partinë Socialiste tërhiqet nga zgjedhjet . (Deutsche Presse Agentur )

30 Maj 1996:  Demonstruesit shqiptarë protestojnë për ditën e tretë kundër zgjedhjeve të përgjithshme në të cilat Partia Demokratike e presidentit Sali Berishës ka pretenduar fitoren dërrmuese . Partia kryesore e opozitës Socialiste dhe tetë parti tjera më të vogla nga të dyja anët e spektrit politik të denoncojë votimin si mashtruese dhe të thonë , ata nuk do të marrë pjesë në raundin e dytë të votimit më 2 qershor . Partia e të Drejtave të Njeriut , e cila përfaqëson kryesisht grekët etnikë , shfuqizon qëndrimin e saj dhe njofton , ajo do të marrë pjesë në raundin e dytë të zgjedhjeve . Lideri i Partisë Vasil Melo thoshte se ky ,ndryshim pasqyron dëshirën e partisë për të luajtur një rol të moderuar në politikën shqiptare . ( United Press International)

3 Gusht 1996 : Thoma Miço ,numri dy në Bashkimin Drejtat e Njeriut hedh një stuhi me kritika, kundër partisë së Vasil Melo , kryetar i të cilit pranoi hyrjen në parlament duke e çuar çuar në krizën më të madhe ndonjëherë në historinë e partisë greke në Shqipëri . (BBC )

8 Gusht 1996 : Qeveria shqiptare vendos që të fillojnë mësimin në gjuhën e tyre amtare për fëmijët e pakicës greke që jetojnë në qytetet Gjirokastër, Sarandë dhe Delvinë . (BBC )

5 Tetor 1996 : Omonia ,organizata e pakicës greke , zgjedh një udhëheqje të re , diskuton dallimet që kanë qenë të fshehura në organizatë që nga kohë të gjatë , dhe vendos për ndryshimet në statutin dhe programin . (BBC )

22 Tetor 1996 :  Shqiptarët votoin zgjedhëjet për qeverinë lokale. (BBC )

Shkurt 1997:  Duke iu referuar vlerësimit  të KShH-së të gjendjes së të drejtave kulturore , sociale dhe njerëzore të grekëve etnikë në Shqipëri i Departamentit Amerikan të Shtetit për vitin 1996 thotë se ,minoriteti grek është “një pjesë integrale ” e shoqërisë shqiptare dhe të drejtat e saj kanë arritur një dimension të ri (pozitiv ) . Raporti i Departamentit të Shtetit vëren gjithashtu se marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Greqisë janë përmirësuar në mënyrë të konsiderueshme pasi të dy vendet e nënshkruar në mars një traktat të bashkëpunimit dhe miqësisë që çoi në një marrëveshje mbi çështjen e arsimit në gjuhën greke në Shqipëri. ( Departamenti Amerikan i Shtetit)

4 Mars 1997 : Autoritetet shqiptare  zbatojë një gjendjen e jashtëzakonshme për të shuar trazirat civile , në të gjithë vendin mbas rënjes së priramidave Presidenti Sali Berisha pa kundërshtarë zgjidhet nga parlamenti për një mandat të dytë pesë- vjeçar. ( Financial Times )

5 Mars 1997:  Ushtria thuhet se kontrollon qytetin jugor të Gjirokastrës dhe fshatrat përreth. Nuk ka asnjë konfirmim zyrtar për raportet për një sulm policor në qytetin jugperëndimor të Vlorës, e cila ka qenë në duart e protestuesve anti-qeveritare . Megjithatë , kriza politike në vend kërcënon të shpërthejë në luftë civile. Vendet fqinje të bëjë përgatitjet për dhunën në rritje në rajon. (Deutsche Presse Agentur )

10 Mars 1997 : Anëtarët e minoritetit etnik grek në jug të Shqipërisë, dhe ish të burgosur në burgjet greke hyjnë nëpërmjet trageteve të lirë portin e Sarandës dhe Vlorës të kontrolluar nga  rebelet grupe të tjera mbrrijnë në Shqipëri, nëpërmjet  në postës kufitar Kakavisë , shpesh pa viza apo pasaporta . Fluksi i frikësuar grave dhe fëmijëve shkojnë për në Greqi mbasi nuk besojnë se çdo përpjekje nga ana e ushtrisë shqiptare për të rimarrë rajonin jugor kufitar nga rebelët e armatosura do të shkaktonte një eksod masiv të refugjatëve në Greqinë e veriut . ( Financial Times )

15 Mars1997: Një zbulim i madh politik vjen pas një fundjavë të dhunës , anarkisë dhe tensioni në jug , ku rebelët kanë përfituar nga një armëpushim prej 48 orësh për të kapur dy qytete më shumë , duke përfshirë bastionin kryesor të qeverisë, Gjirokastrën, Sarandën dhe Vlorën. . ( Agence France Presse )

18 Mars, 1997:  Qeveria greke thotë , ajo do të bëjë përfaqësime duke folur për gjendjen me Presidentin Sali Berisha, nëpërmjet kanaleve diplomatike , duke kërkuar lirimin nga burgu të liderit të Partisë Socialiste Fatos Nano . Zëdhënësi i qeverisë Dhimitrios Repas thotë , “Nëse qeverisë greke do ti kërkohet  që të ndërmjetësojë në mes të Sali Berishës dhe kryengritësve , atëherë vendi ynë do të përgjigjet dhe të pranojë një kërkesë të tillë . ” (BBC )

 

20 Mars  1997 :  Anarkia në Shqipërin e jugut mbrrinë në  kryeqytetin Tiranë dhe vendi bie në izolim të plotë me kufijtë e saj tokësore , aeroporti dhe portet janë të  gjitha të mbyllura. Ambasadat e huaja fillojnë evakuimin e shtetasve të tyre. Presidenti Berisha dhe opozita pranojnë se vendi është jashtë kontrollit të tyre dhe të bëjnë një lutje të bashkuar në Bashkimin Evropian për një forcë të ndërhyrjes. Në afat të shkurtër , dorëheqja e presidentit duket e vetmja masë që mund të arrihet të qetë . ( The Times )

Mars 1997 : Presidenti Berisha betohet në qeverinë e re . ( The Times )

Mars 1997 : Zëdhënësi qeveritar i Greqisë, Dhimitrios Repas thotë se ,qeveria greke është në kontakt me të gjitha palët në Shqipëri dhe beson se rebelët kanë një rol në zhvillimet politike . Zëdhënësi i qeverisë e përshkruan si të pavërteta pretendimet se Athina mbështet kryeministri shqiptar, Sali Berisha . Ai gjithashtu përshkruan se raportet e pabazuara në shtypin italian se minoriteti grek është prapa rebelimit . Më në fund ai e përshkruan si pozitiv lajmet se Partia për të  Drejtat e Njeriut Partia Omonia , – Bashkimi Demokratik i Minoritetit Grek , – është e përfaqësuar në qeverinë e re… (BBC )

22 Mars 1997 : Rebelët shpallin një republikë të pavarur . Burime të afërta me kreun e rebelëve , Agim Gozhita , thonë se një takim i udhëheqësve jugore ka përsëritur kërkesën për dorëheqjen e presidentit Berishës. Ata gjithashtu thonë se posti i Presidentit duhet të zëvendësohet nga një këshill presidencial . Këshilli rebel thotë se e njeh qeverinë e Bashkim Finos ,Kryeministrin , me kusht që ai formalisht t♪7 distancohet nga Presidenti. ( The Times )

Mars1997 :  Liderii Qendrës Shqiptare për Kërkime Ekonomike thotë se rreziku i një republike pakicës greke -frymëzuar separatist është shumë i gjallë . ( The Times )

16 Prill 1997 : Vala e parë e një force shumëkombëshe modeste , e përbërë nga 6.000 ushtarë nga tetë vende evropiane, mbërrin në Shqipëri . (International Herald Tribune )

18 Prill 1997:  Partitë politike bien dakort të mbajnë zgjedhjet parlamentare më 29 qershor . Marrëveshja vjen si rezultat i bisedimeve të kryera nga Franz Vranitzky e Austrisë , i dërguari i posaçëm i Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë, i cili pat njoftuar marrëveshjen. Jugu I Shqipërisë mbetet nën kontrollin e rebelëve . Qeveria e ngritur në mars ranë dakord se zgjedhjet e parakohëshme ishin vendimtare për rivendosjen e rendit . Por partitë rivale nuk kishin bërë pothuajse asnjë përparim në hartimin e një ligji zgjedhor . ( The New York Times )

29 Prill 1997 : Komisioni Europian miraton paketën e parë të ndihmës humanitare , me vlerë 2 milione ECU , për viktimat e krizës në Shqipëri . Ndërkohë,Organizata për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë miraton dërgimin e një force të mbrojtjes në Shqipëri nga disa prej 54 vendeve anëtare të saj , dhe ekspedita është miratuar nga Këshilli i Sigurimit të OKB-së . (Euro -Lindje )

5 Qershor 1997: Kryeministri Shqiptar i qeverisë së pajtimit kombëtar , Bashkim Fino, takohet me një delegacion grek i kryesuar nga Ministri i Jashtëm Theodhoros Pangalos . (BBC )

19 Qershor 1997 : Këshilli i Sigurimit i OKB miraton një rezolutë duke zgjatur mandatin e forcës shumëkombëshe në Shqipëri deri në mes të gushtit . ( Agence France Presse )

26 Qershor 1997 : Është raportuar se dy udhëheqësit e minoritetit grek kanë qenë të kidnapuar. Një prej tyre është babai i kandidatit të opozitës shqiptare, Costandina Beziani , i cili ka qenë i kërkuar për të tërhequr kandidaturën e saj nga zgjedhjet e ardhshme të përgjithshme ” nëse ajo donte të shihte të atin përsëri ” . Partia greke e pakicës është i njohur për lidhjet e saj të zgjedhjeve me socialistët e opozitës . kreun grek i pakicës  Kremmydas Bassilis . Dy prej tyre janë anëtarë të Omonia-s, një organizatë e cila përfaqëson pakicën greke në Shqipëri . ( Agence France Presse )

28 Qershor 1997 : Një rrëmbim i dytë i motivuar politikisht është raportuar . Viktima, Vasilios Kremidhas , është djali një ligjëvënsi i një ish- kryetarit të Omonia . Rrëmbyesit kërkojnë 40 milion dhrahmi për lirimin e tij . (BBC )

29 Qershor 1997: Zgjedhjet e përgjithshme të zhvillohen në Shqipëri. ( The Guardian )

1 Korrik 1997: Presidenti shqiptar Sali Berisha pranon se partia e tij Demokratike në pushtet ka humbur në raundin e parë të zgjedhjeve , të cilat vëzhguesit ndërkombëtarë I patën përshkruar si ” adekuate dhe të pranueshëme ” . ( Xinhua News Agency )

16 Korrik 1997 :  Në përgjigje të akuzave të kryetarit të Partisë Socialiste që pretendon ,Presidenti është duke e mbajtur grekët në getot ,zyra e shtypit e Presidentit Sali Berisha thotë se shqiptarët e trajtojnë minoritetin grek e tyre mirë dhe se kjo ka qenë e njohur ndërkombëtarisht . (BBC )

7 Gusht 1997 : Presidenti i Shqipërisë, Prof Dr Rexhep Mejdani , takon delegacionin grek të kryesuar nga ministri i Jashtëm Theodhoros Pangalos , i cili ka mbërritur në një vizitë një-ditore – në Shqipëri . Ai thekson se me presidentin Mejdani me kënaqës ka gjetur vullnetin e qeverisë greke dhe popullit që të jenë pranë Shqipërisë në këto ditë të vështira të rindërtimit të saj institucionale dhe ekonomike.

8 Shtator 1997:  Kryetari i Parlamentit grek Apostolos Kaklamanis diskuton me homologun e tij shqiptar , Skënder Gjinushi , rrugët e zgjerimit të bashkëpunimit në mes të dy legjislaturave . Ata gjithashtu flasin për rindërtimin e sistemit politik të Tiranës , situatën ekonomike dhe situata e minoritetit etnik grek në Shqipëri. ( Xinhua News Agency )

7 Tetor 1997 :  Autoritetet shqiptare refuzojnë të marrin bisedime me të dërguarit e Bartolomeos, patriark, në tre mitropolitët me kombësi greke, të cilët ishin drejtuar për qytetet shqiptare të jugut në Korçë, Gjirokastër dhe Berat . Burime qeveritare konfirmoj që një zyrtar i Ministrisë së Jashtme pritet të njoftojë se tre mitropolitët do të mbeten ” persona non grata ” në Shqipëri . Nga frika  në rritje se “ në Shqipëri sipas tyre grekët po përpiqen të realizojnë ambiciet e tyre etnike me ndihmën e kishës” . (BBC )

14 Tetor 1997 : Bashkimi I grekëve etnikë Partisë për të Drejtat e Njeriut kërkon një fushë më të gjerë veprimi në pushtetin lokal në zonat ku përfaqësuesit e saj kanë fituar shumicën e votave . Kryetari i partisë kërkon për një përfaqësim më të gjerë në zonat jugore , ku jeton minoriteti grek . Melo thekson gjithashtu se partia e tij insiston në respektimin e platformës politike për të nënshkruar unanimisht në një koalicion politik me partitë e tjera . (BBC )

17 Tetor 1997 : Kryeministri Konstandinos Simitis i Greqisë viziton Tiranën të zhvillojë bisedime me udhëheqjen politike shqiptare. Kryeministri shqiptar Fatos Nano thotë se ,qëllimi i vendit të tij është të arrijë kthimin e atyre grekëve shqiptarë të cilët kishin braktisur vendin e tyre dhe u kthyen në shtëpinë e tyre stërgjyshore . U tha se pala greke ishte e kënaqur sidomos me këtë deklaratë . (BBC )

18 Tetor 1997 : Në një bisedë me homologun e tij grek Kostas Simitis , gjatë vizitës së tij në Tiranë , kryeministri i Shqipërisë Fatos Nano thekson gatishmërinë e qeverisë së tij për të krijuar për grekët etnikë në Shqipëri ” të gjitha mundësitë për t’u arsimuar në gjuhën e tyre kombëtare “dhe” të lëvizin lirshëm kudo që ajo është e mirë për ta ” . (BBC )

10 Mars 1998 : Presidenti i Shqipërisë, Rexhep Mejdani arrin në një vizitë zyrtare tre ditore në Greqi. Pas takimit me Apostolos Kaklamanis ,Kryetar I Parlamentit grek , Mejdani thotë se midis Shqipërisë dhe Greqisë duhet të ketë bisedime më të shpeshta në mënyrë që të promovojë institucioneve demokratike në një shoqëri civile. ( Xinhua News Agency )

4 Prill 1998 : Azem Hajdari , një eksponent i Partisë Demokratike Shqiptare , ngre në parlament kundërshtimin e partisë së tij në praninë e ushtarëve grekë në Shqipëri. Thirrja Hajdarit kundër një prani grek në Shqipëri është kaluar me heshtje nga ana e partive të koalicionit qeveritarë. Kushtetuta shqiptare nuk e pengon as nuk lejon praninë e joshqiptare forcave ushtarake në territorin shqiptar . Ardhja e ushtarëve grekë një vit më pare, kësaj deklerate u realizua nëpërmjet një formule emergjente, që do të krijojnte mundësinë për të kompensuar mungesën e shtetit . (BBC )

12 Maj 1998 : Unioni Evropian Perëndimor ( BEP) vendos për të ndihmuar Shqipërinë në mbrojtjen e kufijve të saj në një përpjekje për të parandaluar eskalimin e konfliktit në Kosovë . Ajo është e vendosur q ëroli i misionit policor të WEU- së në Shqipëri do të zgjatet. Rreth 100 këshilltarë nga BEP-it do të ndihmonin në trajnime policëve shqiptarë kufitare. (Deutsche Presse Agentur )

1 Shtator 1998 : Marrëdhëniet midis qeverisë dhe opozitës socialiste do të merrnin moment të tensionuara që prej shpalljes së arrestimin e gjashtë ish udhëheqësve të Partisë Demokratike në lidhje me rebelimin e Pranverës 1997 . ( Agence France Presse )

15 Shtator 1998 : Shkëndija dhune në Shqipëri me njoftimin mbi vrasjen e liderit opozitar Azem Hajdari . ( Xinhua News Agency )

15 Shtator 1998 : Presidenti i Parlamentit grek Apostolos Kaklamanis thotë se kriza aktuale në Shqipëri fqinje është një zhvillim jashtëzakonisht për të ardhur keq për të gjithë rajonin , dhe veçanërisht për Greqinë . Ai thotë se , Greqia është duke bërë çmos për të siguruar se nuk ka efekte negative mbi minoritetin grek në Shqipëri ose mbi popullin grek që jetojnë në afërsi të kufirit shqiptar . ( Xinhua News Agency )

19 Shtator 1998 : Mbështetësit e partisë Demokratike të Shqipërisë vazhdojnë protestat e tyre në Tiranë , ndërsa një delegacioni evropian ishte duke u përpjekur për të negociuar një zgjidhje për krizën me udhëheqësit politikë shqiptarë . Delegacioni përbëhej nga ministri alternativ grek i punëve të jashtme George Papandreu , sekretari i përgjithshëm CE Daniel Tarchys , dhe Ministri i Jashtëm polak , Borislav Geremek . Delegacioni Evropian tregon skepticizëm rreth mundësisë për të gjetur një zgjidhje të shpejtë të krizës për shkak të refuzimit të Berishës për të pranuar opsionet e ofruara nga delegacioni evropian. CE kërcënon për të izoluar liderin e Partisë Demokratike , Sali Berishën nëse ai e vazhdon me taktikat e tij të minuar institucionet qeveritare. Mbështetësit e opozitës kërkesën e tyre e lidhnin me dorëheqjen e Kryeministrit Fatos Nano( Xinhua News Agency )

19 Shtator 1998 : Ministri i jashtëm alternativ grek Jorgos Papandreu iu drejtua udhëheqësit të opozitës, Sali Berisha mbasi ai e  akuzoi Greqinë me përfshirjen në politikën shqiptare . (BBC )

23 Shtator 1998 : Demokratike e Berishës çështjet Party një manifest duke i bërë thirrje popullit shqiptar për të përmbysur qeverinë e Fatos NATO. Berisha dhe partia e tij kontrollojnë këshillat vendorë në pothuajse të gjitha qytetet shqiptare dhe ata mund të shkaktojnë kaos në të gjithë vendin , nëse ata vendosin për të vazhduar politikën e tyre papajtueshme . (BBC )

1 tetor 1998 : Kryeministri shqiptar i emëruar Pandeli Majko ishte duke u përpjekur për të vënë një kontakt përfundimtar për një kabinet të ri që do të tërheqë vendin nga prag të kaosit. Majko u emërua kryeministër pas dorëheqjes surprizë të Nanos një tjetër socialistë . Kreu i Partisë Demokratike Sali Berisha vazhdon të pretendojë , Majko nuk I është përgjigjur për problemet e Shqipërisë dhe në vend të kësaj është duke kërkuar një qeveri të përkohshme dhe zgjedhjet e reja .

 Zbardhja nga shtypi e bisedës Moisiu-Papulias

Papulias: Takimin ta bëjmë në Gjirokastër. Moisiu: Jo, hajde në Sarandë
“TA NEA”
ATHINE – “Nuk mund të zhvillojmë takim nën këtë trysni”.
Deri në fund Presidenti Papulias ndërmori përpjekje për të mos e ndërprerë vizitën dhe turin e tij në Shqipëri dhe arriti në pikën që ta vendosë përpara një dileme homologun e tij shqiptar, por pa arritur përfundimisht në një përfundim pozitiv Zoti Papulias, – siç e shpjegoi në “kafenë e mëngjesit” dje dhe që e bën të ditur për “Ta Nea” një bashkëpunëtor i tij i afërt, – duke pasur parasysh se në këtë fazë zhvillohen bashkëpunime të ndryshme ballkanike dhe duke dashur të mbajë një nivel shumë të mirë të marrëdhën.

*Burimet: Biblioteka e Studimeve të Kongresit CIA Factbook dhe mbas 1990 janë të përmbledhura axhensitë më prestigoze të botës.

…

 

Blerja e votës në Korçë, Prokuroria nis hetimet-Basha: Rama damkosi Korçën

by

Kryetari i Partisë Demokratike Lulzim Basha ka akuzuar sot Partinë Socialiste se ka shkatërruar me paratë e mafias zgjedhjet në Korçë.

Në një konferencë për shtyp, Basha u shpreh se blerja e votave tregoi edhe metodën që është ndjekur nga Partia Socialiste edhe në zgjedhjet e përgjithshme të 23 qershorit.

“Partia Socialiste e Edi Ramës damkosi dhe shkatërroi me paratë e pista zgjedhjet e së dielës në qytetin e Korçës. Banda e kapur nga kamerat dhe simotrat e saj të vendosura në pika të ndyshme të qytetit  për të  blerë  vota, për të blerë abstenimin e zgjedhësve të supozuar si kundërshtarë  të Partisë Socialiste dhe për të ushtruar presion mbi zgjedhësit  në përgjithësi,  e ushtruan  veprimtarinë e tyre kriminale  nën hundën dhe me bekimin e Edi Ramës dhe mbarë kupolës  së qeveritarëve dhe mercenarëve të tyre që kishin zbarkuar në Korçë dy ditë me radhë për të drejtuar dhe siguruar operacionin e  manipulimit të  zgjedhjeve me  metodën  e tyre perverse dhe kriminale të blerjes së votës. Në Korçë Rama dhe të tijtë bënë të dielën një provë të përqendruar të kësaj metode të përdorur edhe në zgjedhjet politike të 23 qershorit, me planin për ta përdorur gjerësisht në zgjedhjet e ardhshme. Ky është shpjegimi i arbitraritet dhe paligjshmërisë që po ngrenë me shpejtësi në sistem në qeverisjen e tyre:  eliminimi i zgjedhjeve të lira, eliminimi nëpërmjet  blerjes së votës i gjykimit të  drejtë popullor” tha Basha.

Duke përsëritur kërkesën për hetim të plotë deri në fund të krimit të blerjes së votës në Korçë ka deklaruar se PD-ja ka gati kerkesën për anulimin e zgjedhjeve dhe përsëritjen e tyre sipas ligjit.

“I kërkojmë prokurorisë që në mënyrë urgjente të kryejë sekuestrimin e të gjitha materialeve në të gjitha zyrat e Partisë Socialiste në Korcë. Te kryejë një hetim të shpejtë, të plotë dhe të gjithanshëm të ekzekutorëve që blenë votat në shkëmbim të parave por mbi të gjitha te organizatorëve që perdoren para te mafias për të blerë pushtetin e bashkisë së Korçës. Ky hetim duhet domosdoshmërisht të shtrihet tek burimet e financimit, ku u gjetën paratë, si u transferuan, kush janë financuesit e këtij krimi që tronditi shqiptarët. Vetëm hetimi i plote i këtij krimi dhe parave të krimit do e bëjë të besueshëm këtë proces. Kemi përgatitur dhe do të zyrtarizojmë kërkesën për anullimin e zgjedhjeve botërisht të manipuluara të së dielës në Korçë, dhe krijimin e kushteve për përsëritjen e tyre në një kohë të përshtatshme, me garancitë e domosdoshme ligjore dhe kushtetuese” tha Basha.

 

Blerja e votës në Korçë, Prokuroria nis hetimet. Reagon PS: Studentët antarë të FRESSH-it

Prokuroria e Korçës ka regjistruar procedimin penal për “dhënie shpërblimi dhe premtimeve”, pas pamjeve filmike të transmetuara dje, ku disa shtetas dyshohet se jepnin para në këmbim të votimit për zgjedhjen e kryetarit të Bashkisë Korçë.

Në kuadër të këtij hetimi, Prokuroria e Rrethit Gjyqësor Korçë do të shfrytëzojë materialin e prezantuar gjatë emisionit, si edhe do të kryejë hetimet lidhur me personat e përfshirë në këtë veprimtari, të dyshuar si kundërvajtje penale.

Në bazë të nenit 328 të Kodit Penal, “ofrimi ose dhënia e të hollave apo të mirave materiale…për të votuar në një mënyrë të caktuar apo për të marrë pjesë ose jo në votime përbën kundërvajtje penale dhe dënohet me burgim nga gjashtë muaj gjer në dy vjet…”

PS në Korçë: Studentët janë anëtar të FRESSH-it, u janë paguar shpenzimet

Ndërkohë në lidhje me akuzat për blerje vote ka reaguar edhe dega e PS në Korçë.

Në një prononcim për mediat, kreu i saj Ilir Pendavinji ka theksuar se studentëve u janë paguar shpenzimet dhe nuk u është blerë vota.

“Nuk është e vërtetë që PS ka blerë vota gjatë zgjedhjeve të së dielës.  Studentët janë të Partisë  Socialiste dhe të FRESSH-it të cilëv e u janë paguar shpenzimet e udhëtimit nga Tirana” ka theksuar Ilir Pendavinji.

PD kërkon anulimin e zgjedhjeve

Një ditë më parë, Partia Demokratike kërkoi anullimin e zgjedhjeve në Bashkinë e Korçës si dhe hetim të gjithanshëm nga Prokuroria.

“PD i kërkon Prokurorisë që të nisë menjëherë një hetim të plotë dhe të gjithanshëm, të sekuestroje të gjithë dokumentacionin që u pa nga të gjithë shqiptarët, dhe të kërkojë ndëshkimin më të ashpër ndaj të gjithë organizatorëve. PD kërkon anullimin e zgjedhjeve në Korçë, me kusht që të afrohen garanci nga vëzhguesit” deklaroi dje ish-ministri i drejtësisë Eduard Halimi.

Ditën e djeshme në një emision investigativ u publikuan pamjet ku studentët merrin 2 mijë lekë të reja në këmbim të votës për kandidatin e majtë, Sotiraq Filo.

Zgjedhjet për  bashkinë e Korçës u zhvilluan ditën e dielë ku kandidati I majtë Sotiraq Filoi mori 15953 vota, kundrejt 5283 vota të rivalit të tij Sotiraq Stratobërdha.

 

SËMUNDJA E NËNËS

by

KRISTAQ TURTULLI/tregim/

Ishte ditë  e shtunë kur u sëmur nëna…Kur jepja e merrja me disa personazhe realë që më ishin ngulur prej vitesh në memorie dhe s’ më shqiteshin. I përzija me nervozizëm, por ata s’më shqiteshin. S’po ia gjeja tragën si ti hiqja qafe. Nuk doja të zgjoja morinë e njerëzve që ishin ngjitur aksidentalisht si shushunja pas fëmijërisë sime të hershme. Një prej tyre më ngjante më shumë me Lupi Nofullën, ish sekretarin e partisë së lagjes. I cili para një muaji shkau në dëborë dhe këputi qafën e kërbishtet.

‘Perëndia nuk është mace të çjerrë,’ mërmëriti nëna, kur dëgjoi thyerjet e kërbishteve të Lupi Nofullës. Më pas nëna disi me pendesë shtoi, pleqëria biro është short i mbramët i njeriut.

E thërrisnin Lupi Nofulla ngaqë e kishte gojën e shtrembër, syrin e majtë gjithnjë të lagësht si një pellgore dhe nofullën e fryrë si tullumbace. Nuk e kuptoja përse nuk e thërrisnin Lupi gojështrembri, ose farmaku, po nofulla. Ishte ai që solli dimër në vatrën time, në krye të skuadrës, hyri herët në mëngjes dhe arrestoi babanë…

Unë isha i detyruar ti shkoja në zyrë. Lupi sa më shihte që ngjisja shkallët e ngurta të lagjes, s’më linte të bëja e një çap më tej, bërtiste në kupë të qiellit:

‘Prapë e solle kokën ti spurdhjak?’

‘E solla,’i thosha.

‘Dashke shkollë, hë!’

‘Shkollë dua,’ i thosha duke e parë drejt në sy.

‘Mos mi zgurdullo sytë si të dacit. Me ju të përmbysurit përsëri do të merremi ne. Hajt gremisu.’

‘Me një çilimi ngatërrohesh o Lupo, ndërhynte nëna: Djali nuk di ç’është përmbysja.’

‘Ta mësojë,’ hungërinte Lupi.

‘E mësuara kërkon shkollë, dituri, dritë,’ ia thoshte nëna.

‘Nuk ka shkollë, dituri, dritë për juve, ka natë. Hajt qërohuni,’ bërtiste Lupi Nofulla dhe shtynte nënën me forcë për pak sa se gremiste nga shkallët e thikta të lagjes. Por nëna nuk rrëzohej. Mbajte për bukuri ekuilibrin dhe vështronte vëngër Lupi Nofullën, i cili shkrofëtinte prej inatit:

‘Dashkan shkollë këta, dashkan shkollë…’

Lëviza qafën si të shmangja mendimet e tepërta. Lupi Nofulla, Lupi Nofulla. Në moshë të thyer nuk ngjiten lehtë qafa dhe kërbishtet. Sakat do të mbetesh o Lupi Nofulla, sakat. Ke kusure për të larë. Germat më lëvrinin e nxinin si milingona përpara syve. Rrotullova nëpër gishtërinj stilolapsin e brejtur në krye. Kur s’më vijnë mendimet e kafshoj prej marazit, në atë send plastik, si të gjej zgjidhjen.

Befas mu bë sikur dëgjova zhurmë në banjë. Ç’ ishte kjo zhurmë, që më ushtoi pas kokës, u grinda me veten dhe përshkunda kryet. Kisha harruar krejtësisht, nëna më tha që do shkonte të lante teshat në banjë dhe më paralajmëroi të ruaja qumështin mos derdhej. Lashë stilolapsin në tavolinë dhe brofa në këmbë. U sula me vrap në kuzhinë, për fat të keq qumështi ishte derdhur mbi stufë dhe fundi i tenxheres qe djegur. Lëngu i bardhë i qumështit më kishte lënë fotografinë. Mbi pllakat e stufës ishte shndërruar në një cipë të neveritshme e ciknosur e fryrë e kuqërremtë si nofulla e Lupos, dhe në cep të stufës fryhej dhe shfryhej si një tullumbace.

Hajt dëgjo mërzitjen e nënën tani, ia bëra me vete. Ka të drejtë, të bërtasë në kupë të qiellit. Radha për dy shishe me qumësht zihet në mesnatë dhe është torturë e vërtetë. Jo rrallë ndodhin sherre dhe kacafytje mes radhëmbajtësve. Sa herë nëna ngrihet në mesnatë të zërë radhë pëshpërit me vete:

– Vetëm numri dymbëdhjetë e lart të mos jem.

Në dyqanin tonë të bulmetit vijnë dhjetë arka me shishe me qumësht dhe normalisht i bie të marrin dymbëdhjetë burra dhe dymbëdhjetë gra. Kur shihet që dikush tenton të hyjë pa radhë, kërcet sherri dhe shamata. Numri dymbëdhjetë që është në radhë dhe ka bërë gjumin eksiq, ngritur në mes të natës, do mbetej me gisht në gojë.

Me fshesaxhinjtë e fshesaxhesat radhëmbajtësit nuk i mbrehin brirët. Ka burrë nëne të merret me to. Pastruesit e kanë me kartë biankë të marrin qumështin  pa radhë. I hynë turmës mes për mes duke sharë dhe shtyrë me bërryla. Fillojnë bërtasin me zë të lartë:

-Hej gaxhi, të dhjefsha urët, hapma rrugën…- radhëmbajtësit zbythen kokulur e të ligështuar. U hapin udhë. Fjalori i pastrueseve të natës është shumë i rënduar në sharje. Ndërsa mbajtësit e numrit dymbëdhjetë, nga radha e burrave e grave mbledhin buzët gjithë trishtim dhe turren me vrap nëpër dyqanet e tjera. Nënës i ka rënë shpesh shorti të bredhë nëpër qytet nga një dyqan tek tjetri për një shishe me qumësht. Sot për dreq edhe numri njëmbëdhjetë në radhë e la nënën në baltë. Shitëses Shpatore i kishte ardhur për vizitë e ëma nga fshati.

Me mërzinë e hapur për djegien e qumështit dhe konfiguracionin e pështirë të nofullës së Lupit në cep të stufës, u kujtova për zhurmën. U afrova me ndrojtje derës së banjës. Mbajta vesh. Vështrova e bezdisur rrokullisjen e stilolapsit, rrëzimin e tij në dysheme dhe mu duk i panatyrshëm përgjimi pas derës. Bëra një hap prapa. Nëna ritin e larjes së teshave e quan të shenjtë dhe nuk para i pëlqen të shqetësohet prej njeriu. I fërkon teshat me forcë, e përqendruar, zakon që i ka mbetur qysh kur ish nuse e re dhe lante të brendshmet e përgjakura të babait. Ajo se bën veten por e dalloj menjëherë mërzitjen e trishtimin në lagështinë e sytë të shkruar.

-Nënë.. je mirë?- fola ultazi dhe i shqetësuar. Kam vite që jetoj me nënën, babai vdiq, kur isha ende fëmijë

Heshtje. Ama ç’pyetje, nëna lodhet kur lan dhe fërkon pa ndërprerje teshat e palara. Unë i kam thënë shpesh herë, nëno mos i fërko teshat aq fort se nuk janë me zgjyrë. Ajo ngre kokën dhe më vështron  e humbur.

Në mëngjes nëna mu duk më e plogët se herët e tjera. Pa më vështruar më tha se kam sklepa në sy dhe disi me përtesë vendosi të lante rrobat e palara, të mbledhura kapicë në musëndër.

-Përse duhet ti lash pikërisht sot kur thua se ke sklepa në sy, – thashë.

Nëna s’ më ktheu përgjigje.

Fundi i govatës gërvishti me zhurmë pllakaqet e banjës.

Pa kuptuar vështrova nga dritaret ku qenë varur qëndismat e kortinkave të akullit dhe oborri ish rënduar prej dëborës. Kristalet e bardha vezulluese valëzonin përpara syve të mi dhe picërrova sytë prej ndriçimit të dëborës. Dëbora është kudo e bardhë, reflektuese e njëjtë në çdo skaj të globit që mund të jesh. Nënkupton dimrin, me dëborë, e kur bie dimërim në flokë. Të dyja kanë të përbashkët plakjen. Nëna nuk përmendte asnjëherë plakjen, por thoshte se thinjat e fisnikërojnë njeriun.

Përpara syve të mi një lëmsh i kuq si flakë u turr drejt dëborës. Ishte macja e komshiut Teki, grabitqare e keqe. Tekiu ish një plak i hollë, i gjatë si vastangarkë. Në majën e hundës së kuqe, me samar i qëndron gjithnjë një sumbull qyre. Ai është krushk me Lupo nofullën. Tekiu plasi derisa hapi një dritare të madhe, dy kanatesh në oborrin tonë, një metër larg dritares së kuzhinës. Shpesh nënën e mundojnë hijet dhe në xhamin e dritares shohim gjurmë qyresh të mpiksura. Sa të pështira e të vështira janë qyret kur ngjiten pas xhamave. Nëna i kruan qyret me cepin e mashës.

Ia kam bërë benë maces së kuqe, nëse e kap do ta fut në një thes do ta flak prej gërmadhës së Muro qafokut. Tre herë macja kobashe e Tekiut ia rrëmbeu nënës peshkun nga duart dhe rendi me peshkun ndër dhembë nëpër hatulla. Tekiu i fshehur pas perdes së dritares fshinte qyret dhe zgërdhihej me harbimin e nënës pas maces kobashe.

Gjatë natës ra përsëri dëborë e imët, si e situr në sitë dhe mua më duhej të zboja përfytyrimet por të rrëmbeja lopatën dhe të hapja rrugën të mos shkiste nëna.

Në të përpjetën e rrugicës ku gjendet shtëpia jonë, uji vjen rrallë gjatë ditës. Dhe kur vjen, ndërpritet pa pritur e papandehur, të lë në mes të larjes dhe i zbardhur fund e krye me shkumë sapuni. Nga kjo eksperiencë e hidhur nëna e ka më kollaj të ngrohë ibrikun në stufë e lahet në govatë, sesa në dushin me vaj guri që instalova para disa vitesh në banjë.

Kuzhina kundërmon prej erës së qumështit të djegur. Doja të hapja dritaren, por mu duk sikur forca e flakës në stufë kish rënë dhe ambienti po ftohej. Nëna do të dilte e lodhur dhe e brishtë prej avullit dhe larjes së rrobave. I hodha disa dru stufës. Pa guxuar të shihja ciknosjen e neveritshme mbi stufë dhe tullumbacen e kuqërremtë të nofullës së Lupos në cep.

-Nënë, ke nevojë për ndihmë? – e pyeta i ngrehur.

Kohët e fundit nënës kanë filluar ti dhembin e ti çajnë krahët e këmbët, sidomos kur moti është me lagështirë. Por përsëri nuk i rinë duart rehat. Pa qenë nevoja ngrihet në pikë të mëngjesit dhe i mban mbi supe të gjitha punët e shtëpisë. Pikërisht atëherë kur thotë se kam sklepa në sy lan dhe fërkon teshat me forcë. Katër herë u përpoqa ti a largoja këtë huq, nëna i lau teshat pesë herë. Nuk kuptohen kurrë nënat.

Unë nuk mund ta përfytyroj se mund të sëmuret nëna ndonjëherë. Qysh në fëmijëri, kur bija të flija e kur zgjohesha prej gjumit gjendesha në krahët e buzagazit e mirësisë së nënës. Ajo si gjithnjë në këmbë, me flokët e mbledhura topth pas kokës, me duart e zëna prej punëve.

-Mos…e  hap derën,- dëgjova zërin e saj të holluar.

– Epo rrobat po lan moj nënë,- i fola gjithë ankim.

-Mos e hap.

Ditën e djeshme nëna mbathi gjurmashka leshi dhe pa i vënë veshin kundërshtimit tim më ndihmoi të mbartja drutë e zjarrit që shkarkoi karroca e druve poshtë në rrugë. U grinda një copë herë me karrocierin. I thashë ti shkarkonte drutë lart mbi rrugë edhe pse i dhashë atij të pinte një gotë të plotë me raki rrushi. Karrocieri, një burrë ezmer, vetulltrashë, kockë madh, e rrëkëlleu rakinë si të ishte ujë, përplasi gjuhën ngaqë iu hap nepsi i të pirit, më pa me inat dhe ia pat:

-Domethënë, thua ta vërtit kalin me gjithë dru e karrocë nëpër dëborë. Në këtë mot të keq, ta ngjit lart mbi rrugë e rrugica. Ti sjell drutë në goja, ti shkarkoj përpara derës. Pastaj me të argatin e shkretë, ç’i dhjet t’ ëmën. Hë, më thuaj ç’të bëj pastaj, të gremisem në tatëpjetë nëpër akull dhe dëborë me gjithë kalë e karrocë, të bëhem copë e thërrime! Hej kokë, me këtë kalë e karrocë mbaj shtëpinë me bukë.

-Nuk gremisesh ti jo, e di unë, je karrocier me përvojë,- i thashë dhe shtova:- Unë paguaj të më vijnë drutë në shtëpi. Më thuaj si ti ngjit drutë që poshtë, në të përpjetë me borë dhe akull?

-Atë nuk e di unë. Detyra ime si karrocier është të shpërndaj dru. Komunalja nuk e parashikon kohën e keqe  dhe rrugicat e shtrembra me të përpjeta e tatëpjeta. Ç’faj kam unë që qyteti ka më shumë të përpjeta e të tatëpjeta. Po të isha e dehur edhe e bëja, por ja që nuk jam. Komunalja të jep një kalë gërdallë e karrocë kalbësirë, çaj barkun po deshe. Hej kokë, sikur dhe një shishe me raki të më japësh, nuk e dërmoj kalin, ta zbres në këtë ferr që ka emrin tatëpjetë! Mos do ti lë fëmijët barkthatë. Nuk e sheh, në këtë qamet shket djalli, jo kali.

Bëra ti mbushja përsëri gotën me raki rrushi, e ti bërtisja karrocierit të shurdhër dhe grindavec, por nëna më shkundi për mënge e më pëshpëriti:

-Mos e merr në qafë. Mos i jep më raki të pijë. Lëre të gjorin të shkojë,- dhe mbathi gjurmashkat.

Pesë herë shkau nëna së bashku me drutë e mbledhura në mësallë dhe pesë herë u ngrit. Pesë herë bënë kolovajze në tatëpjetën e rrugicës nxënësit e shkollës fillore. Çamarrokët e gëzuar e bënë tatëpjetën e rrugës më të akullt e të rrezikshme se ç’ishte. U bërtita fëmijëve të iknin,të bënin kolovajze në një rrugicë tjetër, por nëna më tha:

– Hesht biro, çiliminjtë mezi e presin dëborën.

Iu luta nënës ti linte së mbarturi në mësallë ato dreq kopaçe të qullura e të shtrembra. Frynte shumë erë e binte dëborë dhe ajo nuk dëgjonte. I bërtita disa herë nënës të hynte në shtëpi, por ajo mbahej pas murit dhe nuk më bëzante. Shkau dhe u rrokullis si topth dhe mua mu mpi zemra prej akthit dhe frikës. I ngrehur, i ndërkryer e ngrita nënën peshë tok me mësallën e druve, që e shtrëngonte fort me duar, e futa brenda. I thashë të çlodhej e të merrte një të ngrohtë. Bah! Çfarë kokë që kanë nënat, nuk dëgjojnë edhe pse rropaten, lodhen, shkasin dhe rrokullisen nëpër dëborë.

Kur gjendesha në fund të shkallëve dhe po ngrija thesin me dru, pashë nënën që po zbriste duke u kalamendur dhe mbajtur pas murit.

-Moj nënë, shko në shtëpi, mos ma bëj për inat, mos më ngri nervat,- rënkova.

Ajo më vështroi e përskuqur në fytyrë prej thëllimit, mbuluar fund e krye me dëborë dhe më buzëqeshi me pafajësi.

-Nuk ta bën për inat nëna ty, jo. Po ja, sesi më vjen kur shoh që lodhesh së ngjituri dhe zbrituri nëpër dëborë.

-Kot merakosesh, nëno. S’më gjen gjë mua, jam i ri, i fortë si dem, – thashë dhe shkunda borën nga supet dhe koka.

-Eh mor bir, do bëhesh prind dhe do më kujtosh,- mërmëriti nëna.

Përnjëmend besova që kisha përpara një qiell bardhësish mirësie zbritur prej ëndrrës. Duke mu marrë goja iu luta nënës të hynte brenda. Ajo çuditërisht më dëgjoi. Mbushi mësallën me disa kopaçe dhe u ngjit duke rënkuar. Nuk durova e ngrita për krahu pothuajse peshë dhe u ngjita me të nëpër të përpjetë.

Dëbora i mbulonte sakaq drutë e shkarkuara në rrugë. Unë ngjitesha dhe zbrisja, shkisja, rrokullisesha, me thesin e druve në kurriz. Tre herë i përplasa drutë me nervozizëm. Nëna kthente kokën më vështronte ngrohtë dhe pa i vënë veshin protestës sime vinte drutë në radhë në kthinën e majtë të ashefit.

Kur përfunduam së mbledhuri dhe transportuari në kuzhinë drutë e zjarrit, nëna hoqi gjurmashkat e qullura, çorapet. I ndehu një copë herë këmbët mbi mangall, pastaj përgatiti për mua një ponç të fortë dhe për vete një çaj të ngrohtë.

-Moj nënë përse nuk i ndërrove më parë ato dreq gjurmashka dhe çorape,- i thashë.

-Harrova, – ia bëri nëna dhe ngriti supet. E dërmuar u plas mbi divan, dhe mbështolli këmbët e ftohta me kuvertën e kuqe, të leshtë me thekë. Shkova në banjë e piva një cigare dhe kur u ktheva e gjeta nënën që flinte në krah. Dorën e rrudhur e kish vendosur pranë gojës së hapur. Një tufë qimesh të hirta i kishin dalë prej shamisë dhe luanin lehtë, i ngjiteshin pas buzëve sa herë nëna merrte frymë.

Mu duk e vogël nëna në gjumë dhe e madhe në dhomë. Nëna ish trupvogël, e pak e kërrusur, por kur lëvizte nëpër shtëpi e mëhallë zotëronte të gjithë hapësirën.

Nëna qëndroi e fortë e pafjalë kur tërhiqte për të larë të brendshmet e përgjakura të babait, burrit të saj prej të tmerrshmit burg,‘Hani me dy porta’. Ajo qante veçmas në banjë pastronte gjakun e mpiksur, i fërkonte teshat me forcë dhe i shpëlante me lot. Rinia, nusëria, buzagazi, të gjitha iu thanë pa çelur mirë. I duhej nënës të përballonte e vetme dhembjen, varfërinë, provokimet e hapura se ishte e bukur. Mbajti mbi shpinë përvuajtjen, vdekjen e dy pleqve dhe persekutimin familjar. Shkuljen prej shtëpisë së madhe dhe nguljen në një vrimë miu. Nëna në larjen, të fërkuarën, shpëlarjen e teshave gjente diçka që i mungonte dhe unë nuk e kuptoja se çfarë ishte.

Kur hapet biseda për të dashurit e zemrës, të munduar, të rropatur dhe të ikur përtej. Nëna shpesh luan kokën ngadalë, fshin sytë e lodhura dhe me zë të butë thotë se atëherë i përballonte vështirësitë se ishte nuse e re e fortë. Pastaj ngroh ujin, shkon në banjë dhe lan teshat edhe sikur të jenë të lara e të pastra dritë.

-Vitet ikin shumë shpejt. Streha e shtëpisë ronitet dhe thinjat mbijnë, Lupot dhe Tekitë shtohen, shumohen si dhembjet mbi shpinën e njeriut të gjorë.., mërmëritën shpesh nëna.

Në mëngjesin e ditës së shtunë nëna u ngrit si zakonisht herët, ndezi stufën. Drutë e lagura bënë tym një copë herë, por dhoma u ngroh dhe në dritare yjet kristalore filluan të shkrinin. Nëna duke u vërtitur butë nëpër shtëpi më përgatiti për të ngrënë. Vonë e dëgjova që më tha për sklepat e syve dhe cepat e yjeve që duhen fërkuar, pastruar dhe larë.

-Nënë.

Sekondat ikin me shpejtësi dhe zemra më rreh me nxitim në gjoks.

Kur kthehem nga punë në shtëpi shpesh gjej udhë lagura, të ndehura në tel.

-Pse lagen udhët moj nënë?- e pyes.

-Fqinja bir, fqinja. Ajo korbë Sofi e harron gjithnjë rubinetin e çezmës hapur, – më përgjigjet nëna dhe i shmanget shikimit tim. E vështroj i  hutuar.

-Harraqë janë fqinjët, harraqë,- mërmërit nëna me një përhumbje të lehtë dhe fut një karficë në topthin e flokut të bardhë e të shthurur.

Fqinja Sofi ish një plakë e shëndoshë, barkmadhe, sisëmadhe, mësallëmadhe. Ajo ecën si patoke, i kërcejnë llurbat e barkut. Para një viti nëna i shpëtoi jetën të birit të Sofisë, Laçi gagaçit. Dëgjoi ulërimat e fqinjës dhe vrapoi në shtëpi të saj. I biri i sëmurë, Laçi trupmadh si katana qe shtrirë në mes të dhomës dhe përpëlitej.

-Ç’ të ka Laçi moj korbë?- E pyeti nëna.

-Po përvëlohet, po i ikën gjuha, po më vdes djali,- mërmëriti Sofia. Ajo ish bërë si e shkalluar.

Nëna u përkul në gjunjë mbi të sëmurin që dridhej. Laçit i ishin çakërritur sytë, po kapërcente prej temperaturës së lartë. Nëna me shumë mundim i mbërtheu gjuhën e trashë me gishtërinj. Laçi në kllapi i dërmoi nënës gishtërinjtë me dhembë, por ajo përdori e lugën, duke ia rrasur deri në grykë dhe nuk ia lëshoi gjuhën derisa ia nxori përjashta si lopatë. I shpëtoi të gjorit jetën. Pastaj ndihmoi fqinjën e çakërdisur ta nisnin të sëmurin në spital. Sofia dhe nëna e mbartnin Laçin trupmadh nga krahët dhe çapiteshin me vështirësi. Ndërsa Laçit të zalisur i zvarriteshin këmbët nëpër sokakë dhe mëhalla e ndiqte me sy, me nge, pa e prishur terezinë.

Sofia qëndroi me të birin në spital, ndërsa nëna u kthye në shtëpi. Tre gishtërinj ia kishim mjekuar në spital. I thanë të bënte dhe tetanosin, por nëna nuk pranoi. Edhe pse e dërmuar ajo hyri në banjë e pa qenë nevoja nisi të lante e të fërkonte një këmishë dhe dy palë të mbathura.

Të nesërmen Sofia na trokiti në derë. Hyri në korridor kokulur, u përkul në gjunjë përpara nënës, i morri dorën, ia vuri në faqen e rrudhur dhe i tha:

‘Qëllomë me shpullë motër. Zbutma kurrizin me kopaçe, bëma llurbë si barku. Unë kam qenë më shumë e keqe se e marrë. Është gjynah moj motër, por Tekiu ngjit qyre në dritare, ndërsa unë shpërndaja liga nëpër sokakë.

‘ Hesht Sofi, hesht,’ i tha nëna dhe i ledhatoi flokët e lëshuara. E ndihmoi të ngrihej në këmbë. Pinë kafe së bashku në oborr, nën dritaren dykanatëshe të Tekiut.

-O Teki, fshi qyret dhe eja pi kafe me gratë,- i tha Sofia.

Ai përgjonte pas perdes së rëndë shkrofëtinte dhe kollitej thatë, por nuk ia mbante të dilte jashtë, Sofia i kishte krahët e ngrohta, ish motër dëshmori.

-Nënë, – i them.

Më bëhet sikur dëgjoj frymëmarrjen e shpejtuar të saj. Nëna i shërbeu vite me radhë me përkushtim dhe devotshmëri babait të sëmurë pas daljes nga burgut. Ajo nuk u ankua dhe as u ligështua, vetëm lante dhe shpëlante rroba.

Nga banja dëgjova diçka si  zhurmë dhe asgjë.

-Nënë,- fola përsëri dhe i shqetësuar, shtyva derën. Dëgjova mbytur grindjen dhe ankimin e nënës e cila qëndronte shtrirë në pllakat e lagështa të banjës, mbështetur në brinjë, krahu u djathë shtrirë mbi teshat e lara të shtrydhura dhe të pastra dritë.

-Doja të çlodhesha pakës,- më tha…

 

100 VJET SHQIPËRI HILEQARE A LONDINEZE?!

by

Nje Shqiperi mbush ne nentor 100 e një mote, tjetra, ajo Londineze 10o mote, kjo eshte Shqiperia hileqare e Evropes….

Nga Fadil  LUSHI/

Në Gadishullin Ilirik (sipas Ali Podrimjes) ekziston një shtet që karakterizohet me dy palë histori. Njëra e lavdëruar dhe tjetra e abuzuar, po edhe hileqare. E para, sot, mbush 100 e një mote, e dyta 100 vjet. Që të mos krijojmë amulli a pështjellim te njerëzit që merren me shkencën e logjikës formale, a që studiojnë ligjet e format e të menduarit drejt, pa lënë mënjanë përmbajtjen konkrete të tij, do të them se “llafet” e sipërpërmendura nuk janë fjalë goje e aq më pak lojë fjalësh.

Para se të vazhdoj ta “shkarravis” këtë vështrim gazete, për hir të një korrektësie ndaj lexuesve, do të më duhet që “Historisë së diplomacisë të Anglisë” t’i kërkoj “ndjesë” për fjalorin tim të denigruar e prej rrugaçësh që do ta përdori në vazhdim.

Historianët shqiptarë, sot, do të thonë se para një shekulli, në një mëhallë të bordeleve më të njohura të kryeqendrës së “Ingliteres” (Britani e Madhe) iu bë një hile (hiç pa mbare) shtetit të Ismail Qemal bej Vlorës, veçmas nga ana e ca ambasadorëve horra që vinin nga disa shtete të Evropës së atëhershme lavire, ”një shteti që ia morën masën e samarxhiut”!

Mbase moti 2012 që iku kokëlartë e me paksa çallëm, karakteristik për shqiptarin, sikur “pa qëllim” e zbehu vitin 2013, një vit kur para një shekulli, shtetin e atij burri mendjendritur nga Vlora e pjesëtuan me pesë…, një shekull më parë, kur Ismaili shpalli mëvetësinë e Shqipërisë natyrale, një shtet me 100 vjet vuajtje, një shtet me 100 mote gëzime, një shtet me 100 vjet harresa, 100 mote eufori, 100 vjet pseudopatriotizma, 100 vjet zhgënjime a inate histerike e homerike (për këto inate homerike të shqiptarëve, Dritëro Agolli do e jep këtë këtë shpjegim: “U zumë të dy aq shumë për punën, Dhe s’flasim dhe s’vemë e s’vijmë! Eh, budalla! Edhe dhëmbët zihen me gjuhën, Zihen dhe bashkë rrinë”), 100 mote lëvdata, shtrembërime, nihilizma, bajraktarizma, folklorizma, anakronizma, 100 vjet solidaritet ndërshqiptar, 10 decenie luftë për krijimin e shtetit të Kosovës, 100 vjet përpjekje për ndërtimin e kështjellës së mbamendjes kolektive shqiptare, 100 mote për ndërtimin e kryefjalës së drejtshkrimit  dhe drejtshqiptimit të gjuhës mëmë…, 100 vjet të mbrojtjes së identitetit kombëtar…, 100 mote të zhvillimit të kulturës e të diplomacisë sonë, 100 vjet rilindje, 100 mote luftë kundër tradhtarëve të kombit sidomos ndaj atyre politikanëve që fare pak i dhanë Shqipërisë dhe më shumë e vodhën atë…, 100 mote luftë kundër matrapazëve, kolaboracionistëve që u infiltruan në telashet tona, njëqind vjet luftë kundër ca të ashtuquajturve “historianë tarafexhinj e të imagjinuar”, me shëndet të brishtë mental si dhe me ca kalorës të vonuar të çështjes sonë, të cilëve ndonjëherë “duhet” t’ua qash hallin, sepse nga “lodhja” u varen këmbët, 10 dekada luftë me “ca burra, inati i të cilëve është më i fortë se inati i urisë”!…, një shekull luftë me disa “insanë”, a me një sërë “idealistësh e nacionalistësh, të cilët këmbëngulnin të “gatuajnë” një politikë tjetërfare, si dhe me një varg neronësh…, me njerëz të fodullosur, kokëkrisur, kokëbosh, a edhe “biçim njerëz të minderit”, të cilët edhe sot do të mbajnë inat me të kaluarën tonë, sa të lavdëruar poaq edhe të dhimbshme!

Një shekull luftë me njerëz a politikanë të cilët “çirreshin e bënin shaka” me mbretin, me gjithë kryeministrat, kryeparlamentarët a edhe me presidentët e shtetit, me ata që talleshin me datat e shenjta madje edhe me flamurin e Vlorës dhe me vlonjatin mendjendritur, me ata që pa të drejtë mëtuan t’i pronësojnë e mandej t’i shtrembërojnë datat sa u përket manifestimeve pavarësisht vendndodhjes ku do të organizohen…, luftë me gjithë ata që menduan se e gjithë kjo “trashëgimi kombëtare, kinse qenkësh pasuri e patundshme e gjyshërve të tyre me opinga”!? Dyzet vjet luftë me mbështetësit e politikës së “Neronit shqiptar” (Enver Hoxha), pa dallim në ishin ateistë të bindur, fetarë, shehërlinj, katundarë, toskë, gegë, bektashinj, veriorë a jugorë, kumarxhinj, sehirxhinj, hazërxhinj a sejmenë që mëtonin “ta zaptonin kryekolltukun e pushtetit mbretëror, socialistë që donin ta përvetësonin atë ndërkalimin politik, gjegjësisht demokracinë”!?… 100 mote luftë me të gjithë ata shqiptarë shtiracakë që historinë tonë e ngarkuan  me një thes (pleshtash- siç e pat thënë At Gjergj Fishta) inatesh histerike dhe homerike…, luftë me gjithfarë kronistësh të cilët (fatkeqësisht), lëre që nuk dhanë kontributin e tyre, po përkundrazi kësaj historie i ngjitën një zabel të pavërtetash…, luftë me ata që nuk kishin “takatin e arsyes” sa i përket frenimit të fanatizmit të tyre të çmendur…, njerëz që në vend “se të hanin bukën e tyre, hëngrën kokat e ndritura shqiptare”!

100 vjet luftë me njerëzit… që padrejtësisht ndërtuan lloj-lloj shpifjesh që më pastaj ia  “faturuan”  Ismail Qemal bej Vlorës, kinse ai “paskësh lidhur krushqi me Perandorinë Osmane, në këmbim të një autonomie (turko-shqiptare) të cunguar, mandej do t’ia hedhin fajin (prapë për inat) se pse ky nuk paskësh marrë pjesë në punimet e Lidhjes së Prizrenit dhe të Kongresit të Manastirit!” (referencë e huazuar) e shumë sajime të tjera të ulëta e të rrezikshme. Çuditërisht, këto shpifje a trillime sot po”gëlltiten” nga injorantët si dhe nga ana e gjithfarë kontrabandistësh të historisë sonë kombëtare. Përkundër kësaj lufte njëqindvjeçare, shqiptarëve nuk u mjaftoi ajo tradhtia e Konferencës së ambasadorë-horrave dhe  “dylberëve”… dhe sot nuk  arrijnë dot që, njëherë e përgjithmonë, t’i “sikterisin” të gjithë tradhtarët shtirës, që u ka ikur fiqiri dhe që guxojnë sot e gjithë ditën e Perëndisë t’i  bëjnë “pordhë”  historisë sonë kombëtare.

Duke e përfunduar këtë “shkarravinë” dedikuar 100-vjetorit të  “Shqipërisë hileqare a londineze”!?…, do të themi se shqiptarët, gjatë gjithë një shekulli, i “besuan “padrejtësisht” fatit dhe shpresës”! Fatkeqësisht, fati nuk u eci, ndërkaq shpresa e tyre për një bashkim kombëtar mbeti vetëm një andrallë!

Nëse do më lejohet, po e përsëris atë meselenë e Madonës që, kur “kishte shkuar në Moskë për të dhënë koncert, një zyrtar (fetar) rus i qe drejtuar me një kërkesë: … ose hiq kryqin, ose vish brekët!” (referencë e huazuar). Mos vallë, ky zyrtari moskovit kishte kërkuar etikën e munguar të këngëtares me shtetësi amerikane!? Unë, sinqerisht nuk e di. Unë mund të them se gjithsecili nga ne, o do të bëjmë punën për çka jemi të ngarkuar e të paguar, o do të duhet ta braktisim atë…, o do të duhet të mbyllim gojën një here e përgjithmonë. Ndryshe nuk bën. Është një shprehje ballkanase ku, pos të tjerash, thuhet: “Njeriun prite (gostite) sipas veshjes dhe përcille sipas mendjes!”

P. S.

“Ju ambasadorë të Konferencës së Londrës, para se të shkoni në… të së ëmës, uroni 100 vjet Shqipëri hileqare… E gëzofshi!??”