Nga Ramiz GJINI*/

Papritur e pakujtuar, u hap dera dhe në apartamentin e shkrimtarit Nurçe, hyri pa ftuar një burrë i panjohur, të cilit, qe vështirë t’ia përcaktoje moshën. Kishte veshur një bluzë të palarë hidrauliku, në ngjyrë blu të errët, në të cilën mungonin dy kopsa. Në vendet ku më parë kishin qenë kopsat, vareshin penj të zinj. Në kokë, ai mbante një kapele të shtrembër, me strehëzën e pisët ngase e kishte kapur shpesh me dorë gjatë punës. Në ballë të kapeles qe shkruar: Xhenazehania Azraili me të bijtë. Në njërën dorë, ai kishte një kuti metalike të mbyllur si ato që mbajnë ngaherë hidraulikët. Kurse nën sqetull, shtrëngonte një regjistër tre herë më të madh se regjistri i nëpunësit të zyrës së gjendjes civile, Mazllum Qederi. Ky regjistër qe tërë zhul, mu si ato fletoret ku mbajnë shënime teneqepunuesit. Nisur nga shtresat e zhulit që gjendeshin në kapakun e këtij regjistri, mund të nxirrje konkluzionin, që kishte mijëra vjet i përdorur.

Ky burrë i panjohur, që mbiu papritur në shtëpinë e shkrimtarit Nurçe, qe ëngjëlli Azrail, për të cilin ish-sekretari i partisë së brigadës së madhe të plehut, hoxhë Rrahimi, u thoshte besimtarëve se kishte fituar para Zotit tenderin për t’u marrë shpirtin të gjallëve të kësaj bote. Sipas hoxhës, Azraili vinte në këtë botë me anije kozmike, të cilën e parkonte në ndonjë taracë pallati ku, siç shprehej ai, “kishte shumë të paanëtarësuar në fe”. Dhe me të vërtetë, vetëm pesë minuta para se Azraili të hynte brenda, qe dëgjuar të vinte nga lart një zhurmim i lehtë disku në rrotullim.

Engjëlli Azrail eci drejt Nurçes, ndaloi para tij, hapi regjistrin e thirri:

– Nuri Tarrota!

– Këtu! – u prezantua Nurçja.

Deshi të ngrihej në këmbë, siç pati bërë kur ishte nxënës shkolle dhe ish-mësuesi kujdestar, Alem Dermeku lexonte emrat në regjistër për të marrë mungesat, por u habit kur kuptoi që nuk mundi të lëvizte fare nga vendi.

Qetë-qetë, mu si një usta i përngeshëm, ëngjëlli Azrail u ul në gjunjë, i buzëqeshi njëherë, pastaj vështroi orën e markës “Rroskop”, që mbante në dorë dhe mërmëriti nëpër dhëmbë i alarmuar: “O-bo-booo, qenkam vonë”.

Hapi kutinë metalike dhe me shumë nxitim, ai nxori prej aty një shufër të gjatë teli të ndryshkur, me majën e përdredhur si një turjelë. Këtë tel, ai ia futi Nurçes në vrimën e majtë të hundës, e shtyu ngadalë brenda dhe pyeti:

– A po të dhemb ndopak, o bablok?

– Jo, more xhani im, – tha Nurçja. – Nuk më dhemb, hiç.

Engjëlli Azrail i tha të hapte gojën dhe ai e hapi sa një çorap. Duke ia ndriçuar me një elektrik dore, Azraili u përpoq të shikonte thellë gurmazit, gjithnjë me njërën dorë tek hunda, për t’u mbrojtur nga era e rëndë e gojës së Nurçes.

Nurçja e kuptoi, ndaj zuri të ankohej e të thoshte se i kishte dhëmballët e kalbura dhe se dentisti Gjelosh Brryli, i kishte kërkuar shumë para për t’i mbushur.

– Tani edhe dentistët, na u bënë dallgaukë të mëdhenj, – tha duke u ankuar ai. Dhe shtoi, që një ditë, kishte vajtur tek dentisti Gjelosh Brryli për të shkulur një dhëmballë të prishur, por Gjeloshi, në vend që t’i shkulte të prishurën, i kishte shkulur një të shëndoshë. E kishte bërë këtë thjeshtë, që Nurçja të shkonte sërish e të paguante përsëdyti.

Engjëlli Azrail, u duk sikur nuk e dëgjoi fare çfarë tha Nurçja. Ai e futi telin akoma më thellë e sërish pyeti:

– Po tani, të dhemb?

– Hiç fare, – tha Nurçja. – Vetëm se, po më vjen një si… teshtimë.

– Nxirri teshtimat, – tha engjëlli Azrail.

Ngadalë e me kujdes, engjëlli e nxori telin nga hunda e Nurçes, e ndërsa priste, u kujtua dhe i hodhi sërish një sy orës së markës “Rroskop”.

– Ap-çhu, ap-çhu, ap-çhu, – teshtiu tre herë radhazi Nurçja.

– Shëndet, bablok! – tha engjëlli Azrail teksa i zgjaste një pecetë që të fshinte hundët.

Shkrimtari Nurçe e falënderoi, fshiu hundët me pecetë, u rehatua në karrige e tha:

– Tani ndjehem më mirë, o shoku Azrail, më i çliruar.

– Ja, edhe pak dhe mbaruam, – tha me dashamirësi engjëlli Azrail. Ia futi sërish telin në vrimë të hundës dhe nisi ta përdridhte me shumë kujdes.

Si e përdrodhi, ai e tërhoqi ngadalë dhe nxori jashtë një si lëmsh të vogël drite: shpirtin e shkrimtarit Nurçe.

– Me shëndet, – tha engjëlli Azrail.

Nurçja nuk pati kohë ta falënderonte, sepse u rrëzua nga karrigia e u plandos me fytyrë për dyshemeje, i neveritur nga kjo botë dhe me një shprehje habije në fytyrë.

Ato çaste, koha qe kthyer shumë vite prapa. Çuditërisht, Nurçja e gjeti veten në një nga dhomat e shtëpisë së tij të vjetër në fshatin e lindjes. Jashtë frynte një erë e marrë, që vinte e futej plasave e vrimave me një vajtim trishtues. Qelqet e dritareve dridheshin e kërkëllinin; kurse ca hejdhëza bloze të tharë, zbrisnin nga oxhaku e futeshin në dhomë si frulliza e një bore të zezë.

Nurçja i vogël qëndronte para së ëmës në këmbët e tij të njoma, njësoj siç pati qëndruar para shtatëdhjetë vjetësh, me atë ngurrimin e pafajshëm, që kanë të vegjëlit për të hedhur hapin e parë në jetë. Ai dëgjoi t’i vinte në vesh hingëllima vajtuese e kalit, që shpesh i ati e harronte me ditë të tëra lidhur në djerrinën e Gjon Kukës.

E ëma, kishte veshur të njëjtin fustan basme në ngjyrë të zezë e me pikëla të bardha, të cilin Nurçja ia pati zhubrosur me duart e tij të vogla gjatë përpjekjeve për t’u ngritur në këmbë. Gjatë gjithë jetës në çaste vetmie dhe mërzie të thellë, imazhi i atij fustani dhe jehonat e hingëllimave vajtuese të kalit, ia patën shkundur kujtesën për t’i zgjuar një mall të trishtë e përvëlues fëmijërie, një mall që i diktonte të merrte nxitimthi rrugën për në fshat, te plangu atënor ku preheshin në varr prindërit e tij.

Teksa e vështronte me sytë e mbushur plot dashuri, e ëma i zgjati duart dhe me një zë të butë, të ngrohtë e përkëdhelës, e ftoi:

– Hajde xhan i nënës, hidhe hapin.

– Ma-ma, – belbëzoi ai.

Zëri i tij u përzie me hingëllimat vajtuese të kalit, si dhe me zhaurimën e mistershme të një bote tjetër të panjohur, që e priste jashtë.

Vetëm një çast iu desh të kuptonte që jeta e tij, – që tashmë para saj, kishte rënë e qe mbyllur përgjithmonë një qepen i rëndë, – kishte qenë e shkurtër vetëm dy hapa, aq sa i duhet një fëmije njëvjeçar për t’u hedhur në krahët e nënës. Dhe se për shtatëdhjetë vite rresht, ai qe rritur vetëm sa për shtatë ditë.

Engjëlli Azrail, mërmëriti përtueshëm një si “ja edhe kjo punë mbaroi, o bablok” dhe teksa fuste ngadalë shpirtin e Nurçes në një shishe nga ato që ndihmësinfermieret u japin pacientëve për t’i mbushur me shurrë, nisi të këndonte me hundë:

Hë – hë – hë – hë.

Hë- hëëë…

Hë – hë – hë – hë.

Hë – hëëë…

Ishte e njëjta këngë, që këndonte rëndom shejtani Braçka.

– Kurrë nuk ma kishte marrë mendja, që ti, o ëngjëlli Azrail, do ta kishe dorën kaq të lehtë, – mërmëriti i kënaqur shpirti i Nurçes.

Por engjëlli i veshur me bluzë hidrauliku, ngase e kishte taposur shishen dhe për më tepër, po këndonte me hundë as që e dëgjoi atë zë.

Në letrën, që ishte ngjitur në shishe, ai shkruajti: Nuri Tarrota. Pastaj hapi regjistrin e të gjallëve, që të fshinte emrin e të ndjerit. Mirëpo stepi kur pa që krejt padashje kishte bërë një gabim, të cilin nuk kishte si e korrigjonte: pati ngatërruar adresën dhe personin, të cilit duhej t’i merrte shpirtin. Në vend që të merrte shpirtin e Zav Tarrotës, kishte marrë atë të Nuri Tarrotës. Megjithatë, si u mendua një çast ndoshta për të qenë në rregull para Zotit, ai ia hoqi shishes etiketën ku pati shkruar emrin “Nuri Tarrota” dhe i ngjiti një tjetër letër, në të cilën shkruajti: “Zav Tarrota”.

Në fakt, për të dërguarin e Zotit kjo ndodhi aksidentale, nuk ishte ndonjë hata e madhe, sepse konsiderohej nder t’i merrje shpirtin një të gjalli dhe t’ia dërgoje atë në qiell. Kështu, Azraili, si pa edhe njëherë orën e markës “Rroskop”, që mbante në dorë, e ndërpreu këngën hundore, mërmëriti i alarmuar “Bo-booo, në këtë orë duhej të isha në Dodonë”, mori ç’kishte dhe doli jashtë.

Iku nxitimthi, pa ndonjë brerje të madhe ndërgjegjje dhe pa u vënë re nga e shoqja e tij, Lemja që ato çaste kishte kthyer shpinën dhe vazhdonte të hante copën e dytë të kungullit.

Teksa ngjiste shkallët, që të shpinin në taracën ku kishte parkuar anijen e tij kozmike, engjëllit Azrail i doli përpara shejtani Iblis…

Nuk dihet, nga frika apo respekti, engjëlli Azrail, i bëri shejtanit Iblis një kompliment për brirët. I tha që i kishte të bukur, të mprehtë në majë dhe se i jepnin një pamje krenare, që e bënin të dukej si ndonjë shef policie rajoni.

– Si po të shkon puna? – pyeti shejtani Iblis, ndërsa nuk ia shqiste vështrimin kutisë metalike, që ëngjëlli Azrail mbante në dorë.

– Ja, ashtu, si e di vetë, – tha ëngjëlli. – Ngela varra-vinga lart e poshtë, po dërrmohem me këtë punë të mërzitshme e pa ndonjë interes.

– Përse pa interes?

– Sepse pazari i shitjes së shpirtërave ka rënë shumë.

– Sa shpirtëra ke vjelë sot në Biboll?

– Numrin ekzakt s’e mbaj mend, por duhet të jenë me qindra.

– Të gjallë, apo të vdekur?

– Edhe të gjallë, edhe të vdekur.

– A bëjmë një pazar bashkë? – pyeti shejtani Iblis.

– Urdhëro e fol, – tha engjëlli Azrail.

– M’i shit mua ca shpirtëra të gjallë.

– Për çfarë i do?

– Po ja… Ti e di… Më pëlqen të engledisëm me ta. T’i tall e t’i përqesh, t’i zhyti në tortura, thjeshtë, t’i mundoj.

Engjëlli Azrail, deshi të dinte sa paguante shejtani Iblis për një shpirt.

– Pesë lekë për secilin, – u përgjigj tjetri duke rrotulluar ato sytë e tij të kuq si gjaku. – Këta të Bibollit nuk vlejnë më shumë.

Engjëllit Azrail, nuk i pëlqeu pazari. U shtyp e u përtyp njëherë nën vete, pastaj tha:

– Për pesë lekë shpirtin, nuk kam interes t’i shes; sepse, që ta dish ti, o byrazer, ata shejtanët e politikës, më paguajnë më tepër. Madje, nëse i shes gjatë fushatës së zgjedhjeve elektorale, m’i blejnë edhe për dhjetë lekë copën.

– Nuk kanë faj ata, – tha shejtani Iblis. – Kam faj unë, që u mësova zanatin. Megjithatë, ja, po e ngre një çikëz ofertën. Po ta paguaj me shtatë lekë shpirtin, veçse me kusht që të më lësh t’i zgjedh vetë.

– Jam dakort t’i zgjedhësh vetë, por më jep nëntë lek për shpirt, – tha engjëlli Azrail. – Me shtatë s’t’i lë dot…

– Le të merremi vesh, – nisi të fliste shejtani Iblis, tashmë me një zë të ëmbël e gjithë familjaritet. – Kuptohet, që është malli yt dhe s’ta merr kush me zor, por të mos prishemi në pazar për hiç gjë. Unë po e ngre edhe pak pazarin, por edhe ti të ulesh një çikëz. A e lëmë për tetë lek shpirtin?

– Për një lekë, o shejtani Iblis? Për një lekë…?

– Një lekë-një lekë… Aq sa u ngrita unë, ulu edhe ti…

– Sa shpirtëra do të blesh? Sepse po bleve pak, nuk kam interes…

– Me tetë, t’i blej nja dhjetë, – tha i vendosur shejtani Iblis.

– Bli njëzetë dhe t’i kam dhënë, – ia pat ëngjëlli Azrail.

– Ja, po marr pesëmbëdhjetë.

– I gëzofsh, – tha Azraili. Dhe i vuri përpara kutinë metalike, të mbushur plot me shpirtëra.

Shejtani Iblis filloi të zgjidhte shpirtërat që deshte, duke i marrë e futur një nga një në torbën e tij. Kjo torbë ngjante me ato, që druvarët u varin kuajve në qafë kur u japin tagjinë.

Engjëlli Azrail vuri re që shejtani Iblis ishte mjeshtër për të zgjedhur.

Të parin ai zgjodhi shpirtin e një burri qimekuq të quajtur Hashim, që jetonte duke dhënë lekë me kamatë e që pas dy vjetësh do të vriste babain e vet për t’i marrë shpejt pasurinë. Pas tij, ai zgjodhi dy shpirtëra doganjerësh spordhjakë, që ishin bërë milionerë e që sapo kishte filluar t’i brente në stomak kanceri. Pastaj zgjodhi dy shpirtëra hoxhallarësh të pashkolluar, që gënjenin miletin. Njëri, qe shpirti i një hoxhe nga Dodona, që largonte xhinde, shëronte të sëmurë dhe shkruante nuska për t’u dalë fati lëneshave. Kurse tjetri, qe shpirti i të bekuarit hoxhë Rrahimi, ish-sekretarë i partisë në brigadën e madhe të plehut.

– Këtë shpirt do ta dekompozoj për së gjalli, do ta bëj torfë kënete, – tha shejtani Iblis teksa po e fuste brenda në torbë.

Ai mori gjithashtu, edhe shpirtin e një gruaje të plakur, që në të ri të saj e kishte pas ndarë i shoqi për shkak të fushatave të kurvërimit e që tani në pleqëri i hante për dashnor të ri.

– Në vrimën e zezë mes shalëve të kësaj rruspive plakë, – tha i kënaqur shejtani Iblis, – kam ndërmend të kultivoj gjarpërinj, zhapinj dhe salamandra.

Nëntë shpirtërat e tjerë qenë nga soj i politikanëve, që flisnin në emër të popullit ndërsa ushqeheshin e vinin pasuri të madhe me gjakun e tij.

– Këta mendjemëdhenjë, që hiqen si mbretër e që kurrë nuk e bëjnë një të mirë, – tha shejtani Iblis teksa i fuste një nga një në torbën e tij, – do t’i zhys me kokë poshtë në një brrakë gjaku e do t’i bëj të shqyejnë me dhëmbë njëri-tjetrin.

Engjëlli Azrail, po përpiqej t’i mbushte mendjen shejtanit Iblis, që të blinte me të njëjtin çmim edhe ndonjë shpirt tjetër. Atëherë, shejtani Iblis deshi që ëngjëlli Azrail t’i krijonte mundësinë që të blinte shpirtin e autorit të këtyre radhëve, por ëngjëlli Azrail i tha:

– Vetëm atë shpirt mos ma kërko, sepse nuk mund ta shes kurrën e kurrës. E shikon se si, teksa shkruan, digjet me flakë të zjarrta si ari, pa kurrfarë tymi? Kam urdhër prej vetë Zotit, që kur ta marr, ta dërgoj se s’bën drejt e në parajsë.

– Po unë të paguaj dyfish, – këmbënguli shejtani.

– Nuk bëhet kjo që thua ti dhe mos e diskuto, – tha i vendosur engjëlli Azrail.

– Katërfish.

– Të thashë jo dhe jo.

– Njëqindfish.

– Ore, t’i qenke shumë i trashë, nuk merrke vesh fare! – u habit e u inatos njëherësh engjëlli Azrail. – Ky shpirt nuk mund të shitet e blihet sepse nuk ka çmim. Pastaj, si mund të dal unë kundër urdhërit të Zotit?!

Ato çaste, që nga apartamenti i shkrimtarit Nurçe, u dëgjua një kujë grash. Pastaj një zë burri pyeti: “Ç’është ky tel i përdredhur e me grremç në majë pranë kufomës? Mos ndoshta këtu ka ndodhur një krim”?

Engjëlli Azrail, hodhi vështrimin brenda kutisë dhe kuptoi, që kishte pas harruar ta merrte telin me majë të përdredhur, me të cilin i nxorri nga hundët shpirtin Nurçes.

E mbylli kutinë dhe u nis të merrte telin.

– Kthehem shpejt, – i tha ai shejtanit Iblis teksa zbriste nxitimthi shkallët.

Shejtani Iblis përfitoi nga rasti; hapi shpejt kutinë, mori aty shpirtin e Nurçes, e futi në torbën e tij dhe ia mbathi me të katra.

Kur engjëlli Azrail u kthye, dëgjoi t’i vinte nga larg një e qarë fëmije, kurse shejtani Iblis nuk ndodhej aty.

Vetëm kur po fuste telin brenda kutisë, ai vuri re që shpirti i Nurçes mungonte.

– A ia q… nënën, – shau ndyrë engjëlli Azrail. – Ma vodhi katili një shpirt!

Dhe iku duke folur me vete gjithë inat.( Fragment nga romani i  Ramiz Gjinit “Bibollasit”, fitues i cmimit “Pena e Arte )