dgreca – Page 5435 – Dielli

MASAKRA KOMUNISTE E DUKATIT OSE SHEN BARTOLOMEU SHQIPTAR

May 23, 2013 by dgreca

Shkruan Eugen SHEHU/

Kapitullimi i forcave fashiste italiane në Shqipëri,në shtatorin e vitit 1943,u përcuall me një ndjenjë maturie të thellë,tek gjithë shqiptarët.Ndonëse disa ditë përpara këtij kapitullimi,ishin pikërisht italianët që me makinën e tyre të luftës,shkatëruan e dogjën mijëra shtëpi,kësaj radhe,çuditërisht shqiptarët nuk u hakmorrën.Forcat komuniste dhe ato nacionaliste,mundën të çarmatosnin dy divizione italiane,me ç’rast siguruan armë e municione për veprimet e ardhme luftarake.Ndërsa fshatarët shqiptarë,në të shumtën e rasteve i futën rrobërit në shtëpitë e tyre,duke ndarë me ta kafshatën e thatë të bukës.Ndërkaq rënia e Italisë,po konturonte situata të tjera püolitike jo vetëm në Ballkan por në krejt Evropën.Brenda këtij teatri të veprimeve politike,ishte përfshirë padyshim edhe Shqipëria.E vërteta është se kundër Italisë fashiste,të parët kishin luftuar nacionalistët shqiptar,madje rezistenca e tyre lidhej drejtëpërsëdrejti me 7 prillin e vitit 1939. Më tej kjo rezistencë pati vijuar pothuajse në krejt viset etnike shqiptare,duke u shndrruar në fund,në një revoltë mbarë popullore.Gjirokastra e Saranda,Tirana e Durrësi,Kruja dhe dibra e deri Ferizaj,u kthyen në karakolle të qendresës shqiptare kundër okupatorit të huaj.Ndërsa tani,me kapitullimin e forcave italiane,vihej re një lëvizje tejet e madhe e nacionalçlirimtarëve shqiptar,anipse të krijuar në vjeshtën e vitit 1941 ( atëherë kur burgjet italiane mbanin të izoluar mbi 100 nacionalistë shqiptarë) anipse ata u drejtuan që në natën e parë të krijimit prej mësuesve të ardhur enkas nga Beogradi,klika komuniste e shtetit amë,donte të merrte me çdo kusht pushtetin,në duart e saj.Është kjo një ndër arsyet madhore,me ç’rast kjo klikë e ndyrë e E.Hoxhës,nisi luftën vëllavrasëse,nën preteksin e “tradhëtisë” së Mukjes.Historiografitë e Tiranës dhe beogradit,ndonëse donin ta fshihnin të vërtetën,nuk ia dolën ta mbajnë gjatë “enigmën”.Komunistët e Tiranës,duke paranmdjerë se pjesa dërmuese e popullit shqiptar në vitin 1943,kish mbushur radhët e nacionalistëve shqiptarë,në mënyrë tejet djallëzore,krahas propagandës false,përdori edhe terrorin e kuq.Sipas modeleve bollshevike.Me anë të këtij terrori,të kombinuar me ate serbosllav në trevat etnike shqiptare,Mugosha,Popoviçi,Hoxha dhe kompania,kërkonin të zhduknin përfundimisht vetëdijen morale të kombit tonë,për të instaluar në të pastajmen komunizmin,këtë kancer të ardhur nga Azia. Po pse u piketua pikërisht fshati Dukat (në shtetin amë),për të kryer masakrën e madhe ?

Pa dashur të shkojmë tej,në historinë e largët të Vlorës, e shoh të nevojshme t’u kujtoj lexuesve ,se pothuaj të gjitha shtëpitë e fshatit Dukat,kishin nxjerrë bura trima.Këta burra ishin krah të Ismail Qemalit,më 1912,në krah të Selam Musait më 1920 dhe po ashtu,të parët që pritën me pushkë fashistët italian më 1939.Gjatë viteve 1939-1943,në të dy fshtrat Dukat-mal dhe Dukat-fushë,vepruan 4-5 çeta nacionalistësh vlonjatë,të cilët,u shndrruan në tmerr e frikë ndaj formacioneve të ushtrisë italiane.Janë disa beteja legjendare që ballistët e Dukatit kanë zhvilluar në këto vite,në rrethina të Vlorës,duke e ngritur nacionalzmin shqiptar në nivelet e larta politike të asaj kohe.Por Dukati u vriste sytë armiqve të nacionalizmit shqiptar,edhe për një aryse tjetër.Në vitet 1942-1943,aty ishte shtabi ushtarak i njësive balliste të jugut,ku luftonin,jetonin e punonin : Skender Muço,Hysni Lepenica,Ismail Golemi,Murat Budu,Bego Gjonzeneli e dhjetra prijës të tjerë,të shquar,të nacionalizmit në ato treva.Për më tepër,kur pas dy-tri bisedash të E.Hoxhës me Hysni Lepenicën,u bë e qartë lufta vëllavrasëse,klika e Tiranës,nuk mund t’ia falte lehtë kapedan Lepenicës,demaskimin që ai po u bënte në popull nacionalçlirimtarëve.Në këtë mënyrë,sipas vetë të dhënave të historiografisë komuniste shqiptare,në dokumentet e shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Nacionalçlirimtare,në nëndorin e vitit 1943,në luginën e lumit Shushice,si edhe në afërsi të fshatit Dukat,ndodheshin në gadishmëri të lartë luftarake mbi 1500 forca,prej të cilave,3 ishin batalionet e Brigadës së Parë Sulmuese,të udhëhequra nga Mehmet Shehu e Dushan Mugosha dhe dy batalione të tjera ishin të Brigadës së Pestë Sulmuese.Shtabi i kësaj force nacionalçlirimtare,e shihte Dukatin si fortesë të rëndësishme të nacionalizmit dhe për këtë mori një varg masash.Ndonëse forcat gjermane të korpusit XXI,ndodheshin po në ate zonë,për klikën e Tiranës kjo nuk përbënte ndonjë shqetsim të madh.Së pari,ata donin të vijonin luftën vëllevrasëse nëpërmjet terrorit të kuq,mandej po t’u mbeteshin armatim,mund të hidhnin ndonjë fishek në drejtim të gjermanëve.Është kjo arsyeja që në komunikatën e atyre ditëve,komanda e Brigadës së Parë Sulmuese,pos të tjerave porosiste ; “Pa tërhequr vëmndjen nga lëvizjet e forcave gjermne në zonën midis Shushicës dhe Vlorës,të zhvillohet luftë e ashpër,me çdo mjet,ndaj ballistëve,të pushkatohen pa gjyq të gjithë ata që shkojnë pas forcave të Ballit”.(Arkivi Qendror i Ushtrisë.Fondi Brigada e I-rë Sulmuese,dos.17,fleta 4).

Sisoqoftë komanda partizane,bënte çmos të ruante sekretin e goditjes së fshatit,duke ditur se aty mund të përqëndroheshin forca të mëdha balliste.Në karakterin e veprimeve të tyre, nacionalçlirimtarët patën tejet të zhvilluar dinakërinë, e cila,në shumë raste vinte si detyrim nga misionarët jugosllav.Lidhur me përgaditjen e fshehtë për masakrën e Dukatit,na bënë me dije edhe Villiam Tilman një nga përfaqsuesit e misionit britanik në shabin nacional4lirimtar shqiptar.Vite më vonë në kujtimet e tij,ky misionar britanik do të shkruante tekstualisht ; “Komandanti i brigadës,Mehmet Shehu,një ushtarak i rreptë dhe komunist i flaktë,sikur u ngrys me tepër kur na pa neve.Ai kishte dyshim se nuk do të kalonin dot nëpër fshatin ballist të Dukatit,ku na duhej të shkonim për të marrë udhërrëfyesin tonë,por ai njëkohësisht nuk e hodhi fare fjalën për synimet që kisht ndaj atij fshati… Të nesërmen në mëngjez herët,unë dhe mehmeti,kaluam vargun e Lungarës,nëpër një qafë të ngushtë,nga ku kapëm me një vështrim detin Adriatik dhe bregun italian që mezi shquhej.Pastaj zbritëm teposhtë,nëpër një pyll dushku e pishe në Dukat.Para se të hynim në fshat,Mehmeti bëri kujdes,duke hequr yllin e kuq nga kapelja”.(Villiam Tilman “Kur takohen njerëzit dhe malet “ – Tiranë 1997 , faqe 43 ).

Natyrisht Mehmet Shehu nuk mund t’i tregonte oficerit britanik për masakrën që do të kryente,por vajtja e tij në Dukat lidhej me një veprim tejet antishqiptar.Duke flakur tej krenarinë bollshevike (Heqjen e yllit nga kapela) në të vërtetë komandanti “i famshëm” shndrrohej në anonimë duke dashur të përçajë ballistët,duke premtuar disave se me marrjen e pushtetit,at do të vireshin në udhëheqje të vendit.Por edhe kjo lojë dinake vajti dëm,përpara mendimit të ndershëm nacionalist,i cili askurrë nuk mund të bënte pazare me fatet e kombit.Më 27 nëndor të vitit 1943,ngase përqëndrimet nacionalçlirimtare në brigjet e Shushicës ( në shtetin amë) u rritën së tepërmi,u vendos krijimi i komandos operative.Në krye të kësaj komande u vendos një tjetër bollshevik,Hysni Kapo,i cili,sidoqoftë,kishte një farë emri në krahinën e Vlorës.Të dy së bashku,Shehu e Kapo,bashkërenduan veprimet luftarake,duke patur si objekt të parë të sulmeve fshatin e Dukatit e më tej,çfarë t’u dilte përpara.Hysni Kapon në çdo minutë e ndiqte pas një truprojë prej 30-40 vetësh nga fshati i tij,të cilët,ishin të gatshëm të kryenin çdo krim,vetëm e vetëm të zbatonin urdhërat paranojake të komandantit të tyre.

Më 27-29 nëndor 1943,njësitë luftarake partizane,iu afruan në fshehtësi të madhe fshatit Dukat,në tri drejtime,sipas një strategjie dhe taktike të ve4antë,a thua se do të luftonin me divizione të tëra gjermane.Meqenëse pjesa dërmuese e partizanëve,ishin vendas,ata e njihnin terrenin dhe mund të lëviznin lirisht natën,duke bërë kujdes që të mos konfrotoheshin padashur me forcat e divizionit të XXI gjerman.Lidhur me këto përgaditje,historiografia komuniste shqiptare,ende sot,duke shkruar për ato vite,në mënyrë të turpshme deklaron ;”Komanda partizane,vendosi të kryeje goditjen e parë të përbashkët,kundër bazës balliste të Dukatit,që ishte kthyer në një posteroje të gjermanëve.Aty ishin grumbulluar rreth 300 ballistë…”(Historia e Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare e popullit shqiptar “ –Tiranë 1988 ,vëll.3 , faqe 486 ).

Gjithë ditën e 30 nëndorit 1943,partizanët shqiptar,të armatosur deri në dhëmbë me pushkët e italianëve dhe mësimet e mugoshës,ndejtën nëpër pozicionet e tyrre rreth Dukatit.Dita ishte e ftohtë dhe me shi por ato nuk ndezën asnjë zjarr,për të mos u diktuar nga fshatarët.Në heshtje,komanda operative e drejtuar nga Hysni Kapo,priste të binte nata,për t’iu lëshuar shtëpive nacionaliste,ashtu si bisha gjahut të vet.Rreth orës 24 të po asaj mbërmjeje,midis shiut që binte,radhët nacionalçlirimtare i ngjiteshin fshatit Dukat-mal.Ka qenë pikërisht komandanti i patrullës balliste të fshatit,i cili ka ndjerë hapa dhe duke marrë pozicionin ka pyetur se kush ishin ata udhëtarë e ku donin të shkonin.Por thirrjes së ballistit Avdyl Hasko,partizanët i janë përgjigjur menjëherë,me breshëri automatiku.Kjo breshëri,ka shërbyer sakaq për sulmin e fuqishëm të nacionalçlirimtarëve,të përgaditur me kujdes,ditë të tëra.Paskëtej,në drejtim të shtëpive dukatäse, u derdhën për 4 orë rresht,një arsenal i tërë i armëve të artilerisë dhe atyre të këmbësorisë.Në fillim banorët e Dukatit nuk mund ta kuptonin çfarë po ndodhte.Madje dikush prej tyre,duke menduar se fshati qëllohej se mos kishte gjerman,thirri fort për minuta të tëra,se asnjë gjerman nuk kishte,për të pushuar luftën vëllavrasëse.Por edhe pas kësaj thirrjeje krismat dhe bataret vazhduan me po ate tërbim,me ç’rast,dukatasit e kuptuan sa i shenjtë do të ishte për ta çmimi i nacionalizmit.Për hir të së vërtetës,duhet thënë se brenda orëve të para të atij zjarri të dendur të armëve,duke përfituar nga terreni i vështirë si edhe nata me shi,çetat e ballit kombëtar ( 4-5 të tilla) u organizuan mjaft mirë duke zënë pozicionet kyçe nga pritej sulmi partizan.Komandantët ekëtyre çetave u bënë të qartë luftëtarëve se duhej të luftonin për jetë a vdekje,ngase nacionalçlirimtarët ishin të vendosur në luftën vëllavrasëse dhe me çdo mjet ata kërkonin që duke djegur këtë fshat,të vrisnin përfundimisht shpresën vlonjate dhe krejt shqiptarëve për pushtet demokratik,të lirë,të çliruar nga prangat sllavokomuniste.Njëri prej këtyre komandantëve të këtyre çetave Isuf Shehu,i cili pat mabruar akademinë e lartë ushtarake në Romë,në krye të 60 burrave,zuri barrikadë e pakapërcyeshme për forcat partizane.Ndërkaq edhe trimat e tjerë si Maliq Koshena,Xhelo Koçiu,Murat Bodo dhe Muharrem Jezo,me njësitë e tyre,duke zënë pozicione nëpër kreshtat shkëmbore të Dukatit,hapnin zjarr pa rreshtur në drejtim të nacionalçlirimtarëve,ndonëse herëpashere,dikush ngrihej nga pozicioni duke thirrur ;”Është turp o shqiptarë,po i bëjmë qejfin serbit!”. Megjithatë,partizanët jo vetëm që nuk donin t’ia dinin për këtë thirrje kaq tragjike,por përkundrazi,andej nga vinte zëri,në errësirën e natës,qëllonin akoma më me tërbim,duke sharë Ballin Kombëtar.Ata nuk mund të ktheheshin dot mrapa sepse Mehmeti dhe Dushani i vrojtonin me dylbi dhe i pushkatonin pa gjyq,sipas stilit bollshevik.Ndonëse nacionalçlirimtarët e patën përgaditur për disa ditë rresht sulmin kundër dukatit,ndonëse ata kishin epërsi në fillim të këtij sulmi të befasishëm,përsëri nuk munden të hyjnë dot në fshat.Madje në mëngjez,kur drita nisi të zbardhe dhe formacionet e shumtë nacionalçlirimtare kishin nisur të zbuloheshin nëpër pozicionet e tyre,mësymja komuniste drejt fshatit u bë thuajse e pamundur.E vetmja mënyrë,për të çuar deri në fund qëllimin strategjik të këtij sulmi,ishte tërheqja e tyre dhe riorganizimi.Këtë e pranon vet historiografia komuniste eTiranës,e cila shkruan tekstualisht :”Sulmi filloi ende pa aguar 1 dhjetori.Pasi u ndeshën fillimisht me rojet balliste,forcat tona hynë brenda në fshat.Luftimet u zhvilluan të ashpra.Edhe armiqtë organizuan një qëndresë të fuqishme,duke u mbrojtur nëpër shtëpitë… Përballë situatës së krijuar shtabi operativ vendosi tërheqjen”.(“Historia e Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare e popullit shqiptar”-Tiranë,1988,vëllimi 3 , faqe 486 ).

Dita e 1 dhjetorit 1943,do të vazhdonte sërisht me luftime ndonëse këto nuk do të ishin në shkallë të gjërë.Të egërsuar për faktin që u tërhoqën turpëruar,Mugosha dhe Shehu kërkojnë afrimin e forcave partizane në drejtim të fshatit dukat-mal.Gjithashtu,në rrugën automobilistike Vlorë-Himarrë, nacionalçlirimtarët shqiptarë ngrenë disa prita deri dhe me autoblinda,me ç’rast donin të pëngonin forcat nacionaliste të Vlorës,Radhimes e Kaninës,për t’u ardhur në ndihmë fshatrëve të Dukatit.Madje në mesditën e 1 dhjetorit,përmes asaj kohe të keqe,u zhvilluan disa përleshje midis partizanëve dhe çetave të Bllit Kombëtar,që me çdo kusht donin t’i drejtoheshin Dukatit.Vetëm disa luftëtarë nacionalistë (rreth 25) të cilët ishin në shtëpitë e tyre,në Dukat-fushë,duke kaluar përmes forcave të shumta nacionalçlirimtare.Këta në lagjen Thilpat të këtij fshati,kur panë se sihin vrarë dy-tri fëmijë në prag të derës së shtëpisë,nuk duruan dot dhe u hodhën në sulme të ashpra.Partizanët të tmerruar muarën arratinë por mbrenda 3-4 orëve,të organizuar ata iu drejtuan sërisht asaj lagjeje.Trimat si Maliq Koshena (ish komandant i 300 dukatasve në epopenë e Vlorës,më 1912) Hamdi Gjoni e Mustafa Mislliu,vazhduan gjithashtu rezistencën deri ne muzgun e thellë të 1 dhjetorit.Dhe pikërisht kur po binte nata,kur dukatasit mendonin se si duhej të largoheshin nga fshati,nepërmej errësirës,forcat partizane,transmetuan gojë me gojë urdhërin e prerë të komandës operative : “Për çdo partizan të vrarë,dhjetë fshatrë të pushkatuar.Në sulm !” Kjo do të ishte ora e mbrame e tragjedisë.Shën Bartolomeu po përsëritej shekuj më pas,në një natë të ftohtë dhjetori,ku një lukuni ujqish ( partizan të yshtur nga Beogradi) do t’u vërusleshin vëllezërve të një gjaku,për t’u pirë gjakun.Ndërsa burrat dhe pleqetë luftonin nëpër pozicionet,ishin gratë që u rrinin afër,u çonin bukë efishekë.Nacionalçlirimtarët nuk do të kursenin as nënat e tyre.U pagosën rëndë gretë :Zako Velja,Xhemile Shajakja,Xhixho Jazo,ndërsa Symbul Nelo,ashtu e përgjakur,midis jetës a vdekjes,u qëllua me predhë mortaje vetëm e vetëm pse ndihmonte bijtë esaj.Në lagjen e quajtur Gjongjileka,aty ku ishte shtabi nacionalist dhe dy misionarë angloamerikan,sulmet ishin akoma më të rrepta.Por,kur panë partizanët se këta misionarë ishin tërhequr në luftim e sipër u vunë zjarrin 7-8 shtëpive pranë e pranë.Ende sot,banorët e vjetër të Dukatit,mabjnë mend se në një prej shtapive që digjeshin,dëgjoheshin klithmat e një fëmije.Kur gruaja vrapoi në shtëpi,ajo u qëllua nga partizanët duke rënë e vdekur në pragun e shtëpisë.Ende pa ardhur mëngjezi i dy dhjetorit,po në lagjen Thilpat binin si burrat me armë në dorë ;Beqir Elamazi,Salo Mehilli e Shyqri Nexha.Ndërsa djyli i Shyqyrit ende i parritur,ndërsa shihte të jatin si jepte shpirt,qëllohet prapa shpine nga pushkët komuniste.

“Në lagjen Sotiran,në tërheqje e sipër,nacionalçlirimtarët gjetën të sëmurë në shtëpi Bino Deron vëllanë e tij Selim Deron,të cilët i therën duke kryer një akt makabër.Kështu e mbylli kuçdra komuniste sulmin në Dukat”.(Gazeta “Balli i Kombit”-Tiranë 28 maj 1992 ).

Mbi 30 banorë të pafajshëm të Dukatit u dogjën,pushkatuan apo masakruan me thikë,në 1 dhjetorin e vitit 1943.Një paralele e hequr në drejtim të Bihorit,qindra kilometra larg Dukatit,na vënë në mendime.Vetëm disa ditë më parë,edhe në Bihor,njësitet kriminale serbe kishin kryer të njejtën masakër,për çka u akuzua jo vetëm nga opinioni shqiptar por edhe ai evropian.Një grup nga paria e kosovës së asaj kohe,ka dërguar deri në Tiranë,kokat e prerë,sytë apo veshët e prerë të shqiptarëve,vetëm e vetëm që të denoncohej maskara dhe bashkëpunimi me serbosllavët,por prishja e atij bashkëpunimi veç ishte kotë,komunistët eshtetit amë kishin lidhur “vëllezërinë” me komunistët sllav.Ndërsa 130 kilometra larg Tiranës,nacionalçlirimtarët shqiptarë,nën udhëheqjen e kriminelëve serb kryenin të njejtin akt makabër duke dëshmuar çmendurinë ideologjimin e skajshëm të tyre.Maskara e Dukatit nuk do të kalonte pa jehonë dhe në dhjetorin e vitit 1943,vetë Skender Muço,ky nacionalist i zjarrtë dhe avokat i rreptë,në traktin që shkruajti me dorën e tij dhe që u përhap në krejt Shqipërinë do të kumtonte “ Popull shqiptar,zgjohu ! Vëllezërit tanë prej një nënë janë verbuar nën shtypjen e ideologjisë komuniste.Ata po vrasin e po presin pa pyetur,ata po u vënë flakën atyre vatrave prej nga lindën.Dukati ishte gjëma e parë e tyre,por je e fundit.Të mblidhemi rreth nacionalizmës shqiptare,ti demaskojmë përgjithmonë këta kriminelë me njollën e turpit ! Vdekje tradhëtarëve !”

Komiteti Qendror Komunist i Vlorës,po atë ditë,nxirrte nëpër rrugët e qytetit një trakt ku në mënyrë cinike mashtrohej populli,ata kërkonin t’ia detikonin këtë masakër gjermanëve por populli nacionalist i Vlorës nuk i besoi,përkundrazi,i hapi dyert dhe zemrat për fshatarët trima të Dukatit,shtëpitë e të cilëve ishin rrënuar.Ata u shëndrruan në revoltë të fuqishme popullore,ditën e varrimit të të vrarëve,duke u betuar se kujtimi i tyre nuk do të shuhej askurrë.Sidoqoftë nata e Shën Bartollomeut do të sihte tejet e gjatë për banorët e Dukatit.Rreth 80 përqind e familjeve të këtij fshati,pas “fitores” madhështore të komunistëve më 29 nëndor 1944,do të provonin kalvarin e rëndë të vrasjeve,pushkatimeve,burgimeve dhe internimeve nën akuzën se “jeni i vetmi fshat tërësisht në Shqipëri”.Bijtë dhe nipërit e aytre që ranë në luftë apo u masakruan në dhjetorin e vitit 1943,jetuan gjithashtu ferrin e vërtetë të diktaturës komuniste, e cila,i shihte kurdoherë si kundërshtarë real të saj.Por ata,ashtu si etërit e tyre,vazhdojnë ende sot,të mabjnë të pafikur në gjoks,zjarrin e shqiptarizmës.

Bern-Zvicër

NGA BOTIMET NË DIASPORË-NJË PREZENTIM DINJITOZ I POEZISË SHQIPE NË GJUHËN GJERMANE

May 23, 2013 by dgreca

FERDINAND LAHOLLI:ANTOLOGJIA E POEZISË MODERNE SHQIPE- ANTHOLOGIE DER MODERNEN ALBANISCHE LYRIK/ Shkruan:Shaban CAKOLLI/

Të jeshë përkthyes nuk është diçka e lehtë.Në fillim duhesh të njohish mirë gjuhën të cilën përkthen,e dyta duhesh të marrish një përgjegjësi mbi vetën dhe të kesh dhunti për të kaluar vështërsitë me të cilat ballafaqohesh.Të marrish mbi supe për të përkthyar një libër të dikuj është një përgjegjësi më e madhe,sesa kur shkruan veprën tënde.Kur shkruan veprën tënde .je i lirë të lëvizësh nga të dyja anët,por kur të marrish të përkthesh një libër të huaj,duhesh të bëhesh pjesë e autorit të cilin e përkthen,të shoqërohesh me te,të pasurohesh me te,të e përkthesh e përshtatësh me vendosmëri,të i përshatish fjalën shqipe aty ku dhe si e ka vendin,pa lënë barbarizma,pa lënë deformime,duke ruajtur besueshmërinë e atij që po e përkthen.Të deformosh poezinë e dikuj që merr mbi supe të e përkthesh,kjo dallohet qartë,ashtu sikur të heqish diçka nga fasada e një ndërtese të bukur,të cilin deformim të e dallon syri larg.Secili përkthyes ka stilin e vet,të e zëmë përkthyesi administrativ ka stilin e vet,por përkthimi në stilin letrar dhe poetik,don njohëje dhe kujdes të madh.Ferdinand Laholli,shquhet ndër përkthyesit më të çiltër dhe të talentuar,i cili ka përkthyar kryevepra botërore në gjuhën shqipe dhe gjermane,dhe është më i lexueshmi tek lexuesit gjermanofolës.

Në këtë maj të këtij viti,po mbushen dhjetë vite të botimit të antologjisë poetike moderne shqipe ,e cila edhe pas dhjetë vitesh mbetet njëra nga antologjitë më të mira dhe më të lexuara,të poezisë sonë në gjuhët shqip-gjermanisht.Kohë kjo kur me një vullnet të pashoq,poeti dhe përkthyesi ynë i pati hyrë me zell punës,për zgjedhëjen dhe përkthimin e 93 poetëve tanë nga mbarë hapësira shqiptare,duke ua ofruar si margaritarë të letërsisë tonë,lexuesëve shqiptarë e atyre gjermanofolës.Tek”Antologjia e poezisë

moderne shqipe”Ferdinand Lahollijo vetëm aktualizon edhe njëherë krijimtarinë e autorëve të përfaqësuar,por në të njejtën kohë na jep një pasqyrë të qartë dhe koncize të asaj që ka mbetur si vlerë me konzistencë.Ferdinand Laholli,është emër i njohur në mbarë hapësirën shqiptare dhe më tej,përveç si autor i disa veprave të sukseshme letrare,z.Laholli është i njohur edhe si përkthyes,i cili ka përkthyar disa vepra të autorëve të sukseshëm gjerman në gjuhën shqipe,si dhe të krijuesëve tanë në gjuhën gjermane.

Ky përkthyes entuziast dhe i talentuar,e ka pasuruar letërsinë tonë dhe ate gjerman,me një botim mjaft të mirë dhe përkthim me saktësi”Antologji e poezisë moderne shqipe,Anthologie der modernen Albanische Lyrik”.Në 435 faqet e kësaj antologjie,poeti Ferdinand Laholli i ka përfshirë krijimet poetike të 93 autorëve tanë nga hapësira mbarëshqiptare,me një angazhim mjaft të madh e një punë të mundimshme,ku për një gjysmë dekade,hartoj,përktheu e përshtati,nga gjuha shqipe në gjuhën gjermane.

Një punë kaq e madhërishme,me një kohëzgjateje aq të madhe,kishte të vetmin qëllim:afirmimin e krijimtarisë sonë letrare tek populli mik gjerman dhe përgjithësisht tek lexuesit gjermanofolës.Antologjia e poezisë moderne shqipe-Anthologie der Modernen Albanische Lyrik,është njëra ndër antologjitë më komplete,e përkthyar në një gjuhë të huaj.Ndryshe nga shumë hartues e përkthyes të antologjive,të cilët turreshin pas”Emrave të mëdhenj”,Laholli i shmanget ndarjes së poetëve”të mëdhenj e të vegjël”,por

ai mbështetet tek një kriter tjetër,tek vlera poetike e poezive..Pra z.Ferdinand Laholli përkthen në gjuhën gjermane poezinë,e jo poetët,krijimet poetike e jo krijuesit.Në eseun “Midis ëndrres e realitetit”,i shkruar nga autori në të dy gjuhët(Shqip-gjermanisht), autori trajton një temë mjaft të ndjeshme,siç është krijimtaria jonë letrare në kohën e monizmit,atëherë kur kishte emra të mëdhenj të poetëve tanë e që njiheshin si vjershtarë oborrtarë,nga se cenzura frikëmbjellëse ishte shoqëruesja e çdo autori shqiptar

të mbijetuar,e ata që nuk u bindeshin urdhërave të saj përfundonin në burgje,internime e deri në pushkatime me e pa gjyq.Kështu ishte atëbotë në Shqipëri,e çka mund të flitet për krijuesit tanë të cilët jetonin nën thundrën sllave?Z.Laholli në eseun e tij më tej thotë:Nëse si përkthyes i merr sot në dorë librat poetike të asaj kohe,kur krijuesi në të shumtën e rasteve qe peng i fjalës së detyruar,shihet krejt qartë se tema e Partisë dhe e”njeriut të ri” qenë bërë rutinë.Botimet e asaj kohe,të cilat dëshmojnë hapur

për jolarmi tematike,nuk janë në gjendëje të i ikin mesatarizmit.Por,poeti Laholli mbetet këmbëngulës në realitetin e asaj kohe dhe vazhdon:Për hirrë të s1% vërtetës së madhe duhet pohuar se nëpër to gjenë edhe krijime poetike me vlerë antologjike,por mjerisht janë shumë pak në numër,sa që nuk të falin dot ngushëllimin,për të mos e quajtur të humbur atë kohë monizmi,sa i përket zhvillimit të gjithëkulturës shqiptare,e veçenarisht zhvillimit të poezisë.Në vazhdim poeti Laholli përshkruan vitet e 90-ta,.kur

populli u zgjua dhe e rrëzoi diktaturën shtetërore,e që nga atëhere fjala gjeti vetën,pra u lirua nga vargojt partiak,kur filloi një kthesë e paparë,një vërshim i paparë autorësh,ku krijimtarinë e atij dhjetëvjeçari e mbarësuan me befasi të këndëshme, me dëshmi moderniteti e bukuri marramendëse.Në këtë kënd hartuesi dhe përkthyesi i antologjisë.z,Laholli,vëren jo vetëm krijimet interesante të shumë autorëve të rinjë,por edhe ndryshimin cilësorë të autorëve të vjetër..Pra,poeti Laholli veneron këto ndryshime,duke forcuar bindjen se poezia e vërtetë nisi të frymoj lirshëm anëekënd hapësirës shqiptare.Tek antologjia e poezisë moderne shqipe,Laholli jo vetëm aktualizon edhe njëherë krijimtarinë e autorëve të përfaqësuar,por në të njejtën kohë na jep një pasqyrë reale,të qartë dhe koncize të asaj që ka mbetur si vlerë me konzistencë.Kjo antologji ofron mundësi të mirë për një vështrim valorizues,me që në te përfshihen poezi të krijuara në disa etapa kohore,poezi që janë krijuar disa dekada më herët,e deri te ato në ditët e sotëme,si: Poradeci,Mekuli,Shkreli,Kadare,Podrimja,Vinca,Lazër Radi;Luan Starova,e shumë të tjerë.Poezitë e krijuara në etapa të ndryshme kohore e tërheqin vemendjen e lexuesit,si nga aspekti tematik,ashtu edhe nga struktura dhe niveli poetik e artistik i tyre.Pa dyshim një interesim të veçantë për këtë antologji,treguan lexuesit gjermanofolës.Ata na binden se ishin mrekulluar si nga niveli artistik i krijimeve, ashtu nga niveli i përkthimit si dhe pregatitja artistike dhe kompjuterike,me një profesionalizëm të lartë.Botimi i kësaj antologjie,sidomos përkthimi i talentuar në gjuhën gjermane,nderon autorët e përfaqësuar në te,por edhe mbarë letërsinë tonë.Lexuesi gjermanofolës,tani do të ketë një pasqyrë më të qartë e më të plotë mbi nivelin e poezisë dhe letërsisë sonë.Ajo tani po i dhurohet përmes kësaj antologjie,me krijime të pjekura të një niveli të lartë artistik.Për dallim nga hartuesit dhe përkthyesit e deritashëm,z.Laholli nuk vrapon pas emrave, por pas krijimeve me vlera,Ai sikur gjurmon në kopshtin tonë letrar lulet më të bukura poetike,ashtu të freskëta ia ofron lexuesit gjermanofolës me aromën e tyre poetike.Kur lexuesi e merr në dorë këtë antologji,atij i bëhet sikur është hartuar nga një i huaj,i cili nuk e njeh lojën e brrylave,por vetëm nivelin artistik të letërsisë.Duke bërë një prezentim dinjitoz të poezisë tonë në gjuhën gjermane,me plot të drejtë mund të themi se Ferdinand Laholli,me përkthimin e kësaj antologjie voluminoze ka bërë një punë kolosale,duke afirmuar letërsinë tonë,por edhe duke ngritur ura miqësie,mes popullit tonë dhe atij gjerman,ura këto të ngritura nga një material shpirtëror e cilësor,siç është arti i së bukurës.Antologjia e poezisë moderne shqipe- është zë i ndërgjegjes së krijuesit, i cili arrinë të identifikohet me kolektivitetin e vet nacional,në këtë rast edhe më gjërë,si me fatin dhe tragjikën e tij historike e sociale.

FERDINAND LAHOLLI

Ferdinand Laholli u lind më 16 qershor 1960 në Gradishtën moçalore, ku familja me prejardhje nga Vidohova e Korçës qe dërguar të përjetonte ferrin e regjimit enverhoxhian, si pasojë e emigrimit të atit të tij në Amerikë. Më pas familja Laholli dërgohet në kampin e internimit Savër, ku për tridhjetë vite vuajti mohimin total të sistemit monist. Si i internuar iu mohua ndër të tjera edhe studimi i lartë. Në moshën 15-të vjeçare dërgon për botim dorëshkrimin e librit të tij të parë, porse botimin e librit të parë në Shqipëri e përjetoi vetëm pas rënies së diktaturës. Më 1990 emigron në Gjermani e sot është autor i një sërë librash. Poezitë e tij janë përkthyer e botuar në gjuhën gjermane, italiane, angleze, suedeze, turke, hollandeze, kerntisht, rumanisht dhe frëngjisht. Është bashkautor i më shumë se 20-të antologjive në gjuhë të ndryshme, autor i 11-të librave për fëmijë e të rritur. Nga viti 2011 drejtues i “Shtëpisë Botuese Laholli”. Pas diplomimit në Institutin Gëte merret kryesisht me përkthime letrare nga letërsia gjermanofone. Gjer më sot ka shqipëruar mbi 20-të libra.

Ferdinand Laholli ist am 16. Juni 1960 in Gradishta, einem Sumpfgebiet Mittelalbaniens, geboren worden. Seine Familie wurde wegen der Flucht seines Vaters in die USA von Korça dorthin zwangsumgesiedelt. Später wurde die ganze Familie in das Savra Internierungslager gebracht, wo er dreißig Jahre seines Lebens verbringen musste. Als Internierter untersagte man ihm unter anderem auch das Studium an der Universität.

Mit 15 Jahren suchte er einen Verlag für sein erstes Buchmanuskript, doch die erste Buchpublikation in Albanien erlebte er erst nach dem Absturz der Diktatur.

1990 emigrierte er nach Deutschland. Laholli wohnt in Bückeburg, schreibt Lyrik und Prosa und veröffentlichte bisher mehrere Bücher. Gedichte von ihm sind ins Deutsche, Italienische, Englische, Schwedische, Türkische, Holländische, Kärntische, Rumänische und Französische übersetzt worden. Veröffentlichungen in 20 Anthologien. Nach dem am Goethe Institut erworbenen Sprachdiplom bemüht er sich, deutschsprachige Literatur in Albanien zu verbreiten. Er hat bis heute über 20 Bücher übersetzt.

Libra të Autorit / Bücher des Autors:

“Mjaft ky paradoks i hidhur” (genug mit diesem bitteren Widersinn) – Tiranë, 1992.

“Në ishullin e vetmisë/Auf der Insel der Einsamkeit” – Tiranë, 1993. Ins Deutsche übersetzt von Robert Schwartz.

“Te kjo vajzë e përgjakur / An diesem blutüberströmten Mädchen” – Tiranë, 1994. Ins Deutsche übersetzt von Robert Schwartz.

“Libri i dëshirave” (Buch der Wünsche) – Tiranë, 1994

“Suicidio delle foglie” (Selbstmord der Blätter) – Frosinone / Italien, 1995. Ins Italienische übersetzt von Shpend Sollaku – Noe.

“Shtrigani i ëndrrës” (ein Hexenmeister in meinem Schlaf) – Tiranë, 1996.

“Urrejtja nuk është dashuria ime” (der Hass ist nicht meine Liebe) – Prishtinë, 1997.

“Paolo” – Tiranë/Albanien, 1999.

“Në Bykeburg bie shi / Es regnet in Bückeburg” – Tiranë, 2000.

“Linda” – Prishtinë / Holzminden, 2005.

“Kur ikën ti” (immer wenn du gehst) – Prishtinë/Hannover, 2006.

Shqipërime nga gjermanishtja të Lahollit:

Lahollis Buchübersetzungen ins Albanische:

Kristiane Allert-Wybranietz: “Frei sein / Të jesh i lirë” – Tiranë, 1996.

Fred Kurer, Ivo Ledergerber, Isuf Sherifi, Mustafë Xhemaili: Kuartet poetik / Ein dichterisches Quartett” – Prishtinë, 2004.

Vështrim nga dritarja e hapur / Blick durchs geöffnete Fenster” – Prishtinë 2005, mit Texten von Autoren:

Burkart, Erika

Beqiri, Shaip

Kurer, Fred

Xhemaili, Mustafë

Brechbühl, Beat

Xhelili, Vaxhid

Ledergerber, Ivo

Gecaj, Sabit

Schmid, Wanda

Rudi, Xhemal

Storz, Claudia

Sherifi, Isuf

Messmer, Erwin

Berisha, Valdet

Fuchs, Brigitte

Umbricht, Clemens

Salihu, Bujar

Oberholzer, Rene

Aus dem Albanischen ins Deutsche von: Hans-Joachim Lanksch.

Aus dem Deutschen ins Albanische von: Ferdinand Laholli.

Die Macht der Dichter/Pushteti i poetëve” – Band 1 – zweisprachig, Prishtinë/Hannover 2007, mit Texten von:

Ach, Manfred

Ausländer, Rose

Fichtl, Betti

Fried, Erich

Heine, Heinrich

Kurer, Fred

Ruiss, Gerhard

Schulak, Rosemarie

Windhausen, Wolfgang

Wiplinger, Peter Paul

Peter Paul Wiplinger: “Lebenszeichen/Shenja Jete” – Prishtinë/Hannover, 2008.

Werner Bucher: „Du bist dein Retter & dein Feind / Ti je shpëtimtari & hasmi yt“ – Tetovë, 2009.

Christine Fischer: „Versteck für himmlische Fische / Strehë për peshq qiellorë“ – Mazedonien, 2009.

Clemens Umbricht: „Zwischen zwei Gedanken / Mes dy mendimesh“- Tetovë, 2009.

Fred Kurer: „Was eigentlich mach ich hier? / Ç’kërkoj këtu në të vërtetë?“ – Tetovë, 2009.

Ivo Ledergerber: “Menschenleben / Jetë njeriu” – Tetovë/Mazedonien, 2009.

Joseph Kopf: „nur eine bewegung von licht / veç një lëvizje drite“ – Tetovë/Mazedonien, 2009.

Beat Brechbühl: „Gedichte für Frauen und Balsaminen/Poezi për gratë dhe lulet mosmëprek“ – Tetovë/Mazedonien, 2009.

Christoph Janacs: „die Unsicherheit der Barke/pasiguria e barkës“ – “Shtëpia Botuese Laholli”, Albanien, 2011.

Wilhelm Pellert: “Ada dhe gjyshja në Togo” – “Shtëpia Botuese Laholli”, Albanien, 2011.

POEZI NE SHQI NGA FERDINAND LAHOLLI

DHE PRETENDOJMË

Unë kam frikë të dëgjoj
e të shoh.

Ti ke frikë të dëgjosh
e të shohësh.

Ata kanë frikë të dëgjojnë
e të shohin.

Dhe pretendojmë pastaj
se botën mirë e njohim.

JEMI HIJE

Jemi hije,
që zvarren
pa ditur
ku venë.

Mund të ishim
njerëz,
që hije
përzenë.

E SOTME

Këmisha e ëndrrave
m’u shqye
nga dielli
i pritjes.
Lëkura
ndjen
përvëlimin
e hiçit.

PPSH

Ecën
vrastare
mbi ëndrrat
tona.
Pastaj
na harron fare.
S’merret
me kufoma.

SAVRA

Këtu është frikë të flasësh,
frikë të heshtësh.
Këtu është frikë të buzagazesh,
frikë të zymtosh.
Këtu është frikë të mos kesh frikë.

KËTU

Këtu ligji
është syri i vdekjes
ndërë
mbi Shqipëri.
Këtu njerëzit
struken më thellë vetes,
të mos dallohen
prej tij.

FRIKA

Frika
na tregon
honet
e gabimit.
Duhet vrarë
vetja,
të shpëtojmë
prej frikës.

PENDESA

E përplasa
kokën
për heshtje
e tash
po më dhemb
prej durimit.

VETËVRASJA E GJETHEVE
Lakmuan
të jenë të arta
e tani po bien njëra pas tjetrës
me ulërimë.(Ne Foto: Ferdinan Laholli)

Horror ne Londer, ushtarit i presin koken me hanxhar

May 22, 2013 by dgreca

Ngjarja ishte e tmerrshme. Një ushtar u masakrua ne menyre cnjerezore dhe gjeti vdekje te tmerrshme; pasi u vra nga dy persona të armatosur në një sulm të çmendur në një nga rrugët e Londrës. Qeveria angleze po e trajton këtë si një akt terrorist. Kryeministri britanik, David Cameron, ka thënë se ka indikacione të fuqishme se sulmi në Londër mund të jetë “incident terrorist”. Duke folur në një konferencë për gazetarë në Paris, Cameron ka thënë se sulmi është “absolutisht i neveritshëm”.Ai ka bërë të ditur se do të shkurtojë qëndrimin në Paris dhe se do të kthehet në Londër.Të mërkurën, policia britanike ka thënë se ka qëlluar dhe plagosur dy të dyshuar për vrasjen e një personi jashtë një objekti ushtarak në juglindje të Londrës. Disa media raportojnë se viktima ka qenë ushtar britanik.

Në një video që ka transmetuar televizioni ITV, njëri nga sulmuesit e dyshuar ka thënë: “Betohemi në Allahun e Plotfuqishëm se nuk do të ndalojmë kurrë së luftuari ndaj jush”. Dëshmitarët tregojnë për skena horror. Ushtari u godit me makinë dhe më pas trupin e tij e copëtuan me hanxhar në mes të rrugës. Mendohet se ata ia prenë kokën ushtarit.

Dy të dyshuarit u plagosën gjatë një konfrontimi me armë me policinë dhe janë dërguar në spital për trajtim. Një video e personit që kreu aktin ka nisur të qarkullojë online. “Betohemi për Allahun e plotfuqishëm se nuk do ndalojmë së luftuari me ju,” tha personi i akuzuar për sulmin. Ai kërkoi falje për femrat që ishin dëshmitare të kësaj

NJU JORK:Krimet e urrejtjes janë ulje, por sulmet Anti-Gay janë në rritje

May 22, 2013 by dgreca

Komisioneri i Policisë Ray Kelly : “Ka pasur në përgjithësi që nga viti i kaluar, një rënie të madhe të krimeve dhe vrasjeve, të cilat kanë rënë deri në 30 përqind, ndërkohë, që krimet kundër homoseksualëve janë rritur me më shumë se 70 përqind”

Nga BEQIR SINA, New York City/

NEW YORK CITY : Dje pasëdite në selinë e stacionit qendror të poliicisë “Police One” në qytetin e New Yorkut – Mahattan, në një konferencë për shtyp Kryetari i Bashkisë Bloomberg dhe Komisioneri i Policisë Ray Kelly kan shpehur indanjatën e tyre; ndaj krimeve të urrejtjes, atyre anti-gay, të cilët kan marrë një përhapje kohët e fundit në qytet, ku këtë fundjavë përfshihej edhe vrasja e Mark Carson, në një lagje të populluar nga ky komunitet – Greenwich Village.

Numbëri 1 i policisë së New Yorkut, zoti Ray Kelly, u tha mbrëmë gazetarëve; sot se ndërsa krimet e urrejtjes në qytetin e New Yorkut, pesë lagjet e mëdha përfshirë Mahattanin, kanë pasur në përgjithësi që nga viti i kaluar, një rënie të madhe të krimeve dhe vrasjeve, të cilat kanë rënë deri në 30 përqind. Ndërkohë, pohojë ai që është për të ardhur keq – se krimet kundër homoseksualëve janë rritur me më shumë se 70 përqind.
Më poshtë zoti Kelly ka sqaruar se ” Ka pasur 29 sulme anti-gay deri tani për këtë vit(2013), krahasuar me 14 që kishin ndodhur në këtë kohë vitin e kaluar(2012). Kelly tha gjithashtu se këto sulme kishin ngjarë më shumë në Manhattan, dhe theksoi se sulmet me paragjykim ishin më pak të denoncuara nga qytetarët.

Dy më të “fuqishmit” e New Yorkut, Kelly dhe Bloomberg – mbasi dënuan këto krime kërkuan nga njujorkezët që edhe ata të i vijnë në ndidhmë policisë dhe të raportojë përpara se të ndodhin këto krime në polici, natyrisht në se konstatojnë ndonjë rast të këtillë.
Gjatë konferencës për shtyp, Kelly ka dhën më shumë detaje në lidhje me rastin më të fundit të sulmit ndaj homeseksualve në New York. Ai foli në lidhje me një sulm me paragjykim ndohur në lagjen East Side, natën e kaluar, që la një njeri të gjakosur dhe të goditur me mjete të forta. Hetuesit thonë, shtoi Kelly, se viktima, Dan Contarino, e dinte sulmuesin e tij për rreth një muaj më parë.

Më pasë në këtë konferencë shtypi e mori fjalën dhe Kryetari i Bashkisë së qytetit të New Yorkut, bashkisë më të madhe në vend Michael Bloomberg

Ai tha se “Të premten e kaluar, vrasja e një djaloshi, të quajtur Mark Carson ka tronditur qytetin tonë Ai u vra për shkak të orientimit të tij seksual -.. Dhe ska asnjë dyshim që është vrarë vetëm për shkak të orientimit të tij seksual. Ky rast ishte një krim gjakftohtë me motive urrejtje që i shkurtojë jetën e një të riu me të ardhme – dhe solli kujtime të tmerrshme në qytet, për njerëzit që dikur nuk kishin frikë të ecin nëpër rrugë me personin që ata donin, qoftë ky Gay” “Fatmirësisht, ne kemi bërë një rrugë të gjatë që nga ato ditë, – por vrasja e Mark Carson është një kujtesë tragjike, se sa mbrapa jemi kthyer dhe na tregon se kemi ende rrugë për të bërë për të shkuar përpara”, deklaroi Kryetari i Bashkisë zoti Michael Bloomberg.
Edhe Komisioneri i Policisë së New Yorkut, zoti Ray Kelly pohoi të njëjtën gjë: “Në javët e fundit, ka pohuar ai ka pasur një numër incidentesh, ku njerëzit ishin sulmuar, verbalisht dhe fizikisht, për shkak të orientimit të tyre seksual. Dhe vetëm në 24 orët e fundit, New York Police Department ka verefikuar dy incidente të tjera në qytetin e New Yorkut, ku sipas policisë u sulmua dhunshëm për shkak të orientimit të tyre seksual tre çifte gay”.
“Të dyja këto incidente u zhvillua në Manhattan – shtoi Komisioneri Kelly dhe fatmirësisht, në këto dy raste askush nuk u vra – por sjellin një moment në qytetin tonë të neveritshëm, apo as më pak të pranueshm në qytetin e New York i cili ka zero tolerancë për ata që fusin intolerancën”.
Numbëri 1 i policisë së New Yorkut, zoti Ray Kelly u tha gazetarëve dje në konferencën për shtyp, se: “Ne jemi një vend që feston diversitetin – një vend ku njerëzit nga e gjithë bota vijnë për të jetuar pa paragjykime dhe persekutimin. Krimet e urrejtjes si këto janë një vepër penale kundër të gjithë neve si qytetarë njujorkez,- dhe ne së bashku do të bëjmë çdo gjë të mundshme për të ndaluar këto lloj krimesh me motive të urrejtjes seksuale, por edhe ato në qoftë se janë për shkak të urrejtjes bazuar në racën, gjininë, orientimin seksual, religjionin, apo përkatësinë etnike.” tha theksuar zoti Kelly.
“Kjo është arsyeja pse ne punojmë shumë për të mbrojtur çdo komunitet që është viktimizuar nga krimet e urrejtjes, dhe kjo është arsyeja pse ne kemi rritur patrullimet në zonat ku kanë ndodhur krimet e urrejtjes,” potencoi Komisioneri Kelly .
“NYPD, megjithatë, mund të bëj vetëm një pjesë të caktuar për të mbrojtur njujorkezët nga dhuna, por edhe qytetarët duhet ta ndihmojnë policinë duke denoncuar këto krime më parë se të ndodhin. Ne do të bëjmë çdo gjë që ne mundet të bëjmë dhe ne do të ndjekëm penalisht, në masë të plotë të ligjit, kushdo që kryen krimet e urrejtjes, të çfardo lloji qofshin ato. Por të gjithë ne mund të bëjmë më shumë, për t’i dhënë fund krimeve të urrejtjes dhe tolerancës në New York edhe: si prindër, si mësues, si miq, dhe si anëtarë të këtij komunitetit.

GJËNDJA E LIRISË FETARE NË BOTË

May 22, 2013 by dgreca

Nga Frank Shkreli/

“Mbi të gjitha të drejtat që Amerikanët i konsiderojnë të shënjta, është liria për të ushtruar fenë sipas dëshirës….ne e dimë gjithashtu se liria e fesë nuk është një e drejtë vetëm për amerikanët, por ajo është një e drejtë universale që duhet mbrojtur në këtë vend dhe anë e mbanë botës. Këjo liri është pjesë e pandarë e dinjitetit njerëzor dhe pa ‘të, bota jonë nuk mund të ketë paqë të qëndrueshme.” Presidenti Barak Obama

Të hënën, Departmenti Amerikan i Shtetit (DASH) botoi raportin vjetor mbi lirinë fetare në botë, bazuar në aktin e Kongresit Amerikan për Lirinë e Fesë në botë, ligj ky i miratuar 15 vjetë më parë. Në përmbledhjen e raportit të këtij viti, DASH thotë se me këtë ligj, qeveria e Shteteve të Bashkuara bëri një deklaratë të guximshme në mbështetje të atyre që janë të shtypur dhe të përsekutuar, vetëm e vetëm se dëshirojnë të ushtrojnë të drejtën e praktikimit të fesë së tyre. Raporti i DASH e bën të qartë se ky ligj, përveç se mbron të drejtën e individit të ushtrimit të fesë — ai mbron gjithashtu edhe të drejtën për të mos besuar — si një e drejtë universale e njeriut. Ky ligj gjithashtu detyron DASH, që të botojë çdo vit një raport për të venë në dukje nëse qeveritë anë e mbanë botës e mbrojnë ose jo të drejtën universale të fesë.

Liria e fesë dhe e drejta për ushtrimin e saj, sipas dëshirës së individit, plotëson një nevojë të madhe të njeriut, thuhet në raport, dhe se nevoja për lirinë e fesë bëri që pelegrinët e parë të largoheshin, për arsye të shtypjeve fetare, nga Europa për në Amerikë, shekuj më parë dhe këjo e drejtë njëkohsisht është e vulosur në Kushtetutën amerikane si një prej të drejtave bazë të njeriut. Mirëpo, DASH në raportin e tij mbi lirinë fetare në botë thotë se këjo e drejtë nuk është aspak një e drejtë eksklusive amerikane, duke shtuar se të gjitha shtetet anë e mbanë botës janë angazhuar për të mbështetur lirinë fjalës, lirinë e ndërgjegjës dhe lirinë e fesë, që është gur themeli dhe standardi botëror për mbrojtjen e të drejtave të njeriut anë e mbanë botës ç’prej vitit 1948.

Por, megjithkëtë, këjo e drejtë universale e lirisë së besimit, sipas raportit, është sfiduar duke u abuzuar në shumë vende të botës, ndërkohë që qeveritë kanë krijuar një “atmosferë jo toleruese” që shpesh ka çuar në urrejtje dhe dhunë fetare. Raporti thotë se ndërsa shumë shtete anë e mbanë botës, respektojnë dhe mbrojnë të drejtën e fesë, shumë vende dhe qeveri të tjera, fatkeqsisht, nuk e mbrojnë këtë të drejtë bazë, duke kufizuar në mënyrë aktive këtë të drejtë nepërmjet miratimit të ligjeve shtypëse, ndërsa pjesëtarë të shoqërisë sulmojnë bashkqytetarët e vet në bazë të urrejtjes fetare dhe nuk kërkohet llogari nga ata që kryejnë dhunë të tilla, sidomos kundër anëtarëve të besimeve minoritare.

Raporti i përgjithëshëm vjetor përfshinë kapituj për pothuaj 200 shtete dhe territore duke përshkruar për secilin vend ligjet, politikat dhe praktikat e qeverive të ndryshme, për vendet që mbrojnë dhe respektojnë lirinë fetare, dhe njëkohësisht dokumenton, edhe shtypjet, dhunën dhe urrejtjet fetare për shtetet të tjera. Në raport thuhet se, Sekretari Amerikan i Shtetit Xhon Kerri e ka bërë të qartë se këto raporte duhet “të jenë të sakëta, objektive, të hollësishme dhe të sinqerta.” Kryediplomati amerikan tha se liria e fesë është një e “drejtë që çdo person gëzon që prej lindjes”, dhe konsideron se “sulmet kundër lirisë së fesë janë një shqetësim jo vetëm moral, por përbëjnë shqetsim edhe për sigurimin kombëtar të Shteteve të Bashkuara”.

Ndër vendet kryesore abuzuese të lirisë së fesë, që renditë raporti janë, Kina, Korea e Veriut, Arabia Saudite, Siria, Rusia, Uzbekistani, Irani, Turkemenistani, Taxhikistani, Azerbajxhani, Kuba, Sudani, Eritrea, Pakistani. Në raportin vjetor mbi lirinë e fesë në botë thuhet se të “krishterët janë bërë objekti kryesor i abuzimeve dhe diskriminimeve shoqërore” në disa vende të botës dhe shton se edhe grupe minoritare myslimanësh kanë vuajtur abuzim e diskriminim, veçanërisht në ato vende ku ata konsiderohen nga shumica myslimane, si “heretikë ose të huaj”.

Në raportin mbi lirinë e fesë në Shqipëri thuhet se kushtetuta, ligjet dhe politika mbrojnë lirinë fetare dhe qeveria, në përgjithësi, respekton lirinë e fesë e të besimit, duke shtuar se nuk kishte raporte mbi abuzime ose diskriminime shoqërore, bazuar në praktikimin e fesë. Qeveria, thuhet në raport, ka vazhduar të merret me kërkesat e grupeve fetare për këthimin e pronave komuniteteve fetare, por megjithkëtë,shumë prej këtyre kërkesave mbeten të pazgjidhura.

Edhe raporti mbi Kosovën thekson se kushtetuta dhe ligjet e vendit mbrojnë lirinë e fesë në praktikë,dhe në përgjithësi, qeveria respekton lirinë fetare. Udhëheqsit fetarë, thotë raporti, kanë folur për një mungesë mekanizmi që do t’i lejonte ata të regjistroheshin dhe të merrnin status ligjor, gjë që ka krijuar një numër sfidash praktike në kryerjen e ativiteteve të tyre të përditshme.

Në përfundim, raporti citon Sekretarin amerikan të Shtetit Xhon Kerri i cili ka thënë në Berlin në Janar se, “si shtet,dhe si shoqëri, në jetojmë dhe ekzistojmë bazuar në idenë e lirisë së fesë dhe të tolerancës fetare, cilado fe qoftë…” Qeveria e Shteteteve të Bashkuara, nepërmjet diplomatëve të saj, do të vazhdojë të tërheq vëmendjen ndaj abuzimeve të lirisë fetare kudo që të ndodhin dhe do të përdorin të gjitha mjetet në dispozicion e tyre për të inkurajuar, për të mbështetur dhe për të mbrojtur të gjithë ata, liria fetare e të cilëve kërcënohet, përfundon raporti i DASH mbi Lirinë Fetare në Botë.