• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Vaccine Search Progress gives us Hope

May 16, 2020 by dgreca

By Pashko CAMAJ/

As we move into the warmer spring days of the northern hemisphere, the battle against Covid-19 continues to be main storyline across the globe. Day after day, as we listen, watch, or read these stories, we hope. In ongoing battles against viral infections, as in the case of Covid-19 pandemic, we look for ways to stay healthy, become immune, and defeat this invisible enemy. Immunity to microbial infections occurs in two ways: through natural infection or through vaccination. Naturally, immunity to these microbes can occur when many people become infected, survive, and become immune to the virus. This in epidemiology is known as “herd” immunity and occurs when 60-80% of the population is infected with the virus, which would mean about 200-280 million people, in the United States alone.  As for information, with a “mortality rate” for Covid-19 of about 1%, that would mean more than two million deaths in the United States alone. Can we, as a nation, or any country in the world, hope to defeat Covid-19 through “herd” immunity and through widespread infection? The response is of course, a resounding NO, we cannot rely on “herd” immunity as the principal mechanism of cure for the ‘plague’ of the 21st century. So, we have only one viable option, to find the vaccine and produce it as soon as possible!

Progress in the vaccine research:

As of last week, over 80 candidates for the Covid-19 vaccine are being studied around the world, most of whom are still in the early stages of testing. The good news is that six of them have reached clinical trials and they are being tested in humans. Several vaccines for candidates undergoing clinical testing include two in the United States, one in Britain, one in the EU and four in China. These tests are in relatively early stages (tested on a small number of people) and none have yet reached the third stage, in which the vaccine is tested on many people. This stage of testing will tell us if the vaccine works, and what is most important, whether it is safe to use in humans, without adverse effects on our health. In the US, there is evidence of vaccines being developed at NYU Grossman School of Medicine and Maryland University, Rochester University School of Medicine and Cincinnati Central Hospital. In addition, tests are being conducted by Pfizer Pharmaceuticals and a German biotech company, BioNTech, with 200 participating patients. These studies are generating optimism that a safe and an effective vaccine against Covid-19 may be in use by the end of the year. If these tests prove successful, Pfizer plans to use its three countries, in the US, to mass-produce the vaccine, to produce millions of doses of vaccines in 2020, and hundreds of millions more in 2021.

How the vaccine works:

The vaccine has a simple function: it gives our body instructions on how to make proteins that will trigger reactions to microbes after being exposed to them. It works by ‘training’ our immune system to recognize and fight viruses or bacteria. To do this, small molecules of viruses must be injected into our body to trigger body’s immune response. These tiny protein molecules are called antigens, and they are present in all viruses and bacteria. Injecting these antigens into the body, our immune system learns to recognize them as ‘invading enemies,’ produce antibodies against them, and create a ‘memory’ for the future. If we are expose to these germs again, our immune system will recognize them as enemies, immediately and aggressively attack them before they spread to our body and cause diseases. The U.S. Food and Drug Administration, which oversees the production of vaccines and their overall safety, will have the final say on the safety and effectiveness of the vaccine. They are currently reviewing the scientific process, as well as ethical questions that may need to be addressed during the rapid development of the Covid-19 vaccine.

Light at the end of the long tunnel:

While progress in the vaccine development is promising across the globe, importantly, scientific activities that seek to cure infected patients are also promising. Research on antibodies that can be used as prophylactic treatment for people who have been exposed to Covid-19 is showing promising results. The use of antibodies may prove to be effective and fast in the fight against the corona virus, until the vaccine is produced. Thus, we continue to wait, watch, listen and hope!

Filed Under: Analiza Tagged With: Pashko camaj, Vaccine

Kur shkruan për veten


May 16, 2020 by dgreca


Nga Astrit Lulushi/

Në prag të ikjes vjen tundimi për t’i treguar vetes një histori – të vërtetën e saj jo se nuk e di, por duhet të shkruash një vetë-biografi – për të rrumbullakosur skajet, për të pakësuar dështimet e humbjet, për t’i shtuar emrit heroizma, qofshin edhe ngjarje të rreme, të mërzitshme a të zakonshme.
Të gjithë e dinë atë histori lufte për madhështi, nga ku njeriu doli ngadhnjyes kundër të gjitha punëve dhe e vendosi veten në krye të atyre që s’ishin atëherë, e s’janë më. Megjithëse sot e shtrirë përtokë e vetme, e kaluara rrotullohet e mbështjellë me ambicie, si me batanije të trashë leshi, që rëndon e nuk ndahet nga ëndrra. Është një lloj historie ku përfundimisht talenti bëhet identitet dhe arritja, pavarësisht se ku, bëhet vlerë. Të lëshuar me lehtësi janë streset dhe tundimet, ngërçet e stomakut dhe gabimet – të gjitha gabimet – që lihen të prehen në favor të suksesit të pretenduar. Ato ishin kohëra lënë mënjëanë, por jo harruar, por që nuk përfshihen më në diskutim; një lloj shmangie publike, kur turma e verbër ishte si lajmi i keq i rremë, që mashtronte, shkelte me këmbë aq shumë, aq rëndë, ndërsa njeriu nënkëmbë shihte më mirë se ata e mallkonte. Dhe pikërisht këto janë vetëm disa nga momentet që redaktohen më shumë e zbukurohen, për të shtuar pak lavdi nē librin e shkruar për veten me kujtime të imagjinuara të fryra.

Filed Under: Analiza Tagged With: Astrit Lulushi, SHKRIMI PER VETE

MESAZH I KRYETARIT TË VATRËS

May 15, 2020 by dgreca

MESAZH I KRYETARIT TË VATRËS PËR REDAKSINË E DIELLIT NË KOHËN E KORONAVIRUSIT DHE SHËNIMI I EDITORIT/

MESAZH I KRYETARIT TË VATRËS, Z. ELMI BERISHA DREJTUAR EDITORIT TË DIELLIT, DALIP GRECA/

I dashur Editor ;
nga thellësia e zemrës dua që t’ju falenderoj në emrin tim personal dhe në emër të Vatres për punën tuaj të shkëlqyer si editor i gazetës Dielli dhe jo vetëm për atë. Juve keni qenë kujdestar 24 orë në Vatër, duke përballuar me vullnet e profesionalizëm të gjitha sfidat që kanë ardhur nga komuniteti shqiptaro/amerikan. Ju përmes Diellit Online dhe rrjeteve sociale na keni informuar me detaje për të rejat dhe rregullat e nevojshme nga shteti i NY dhe më gjerë, keni informuar me saktësi për betejën me COVID-19. Asnjëherë nuk keni humbur qasje me vendin e orgjininës nga kemi ardhur ne Shqiptarët duke përcjellë me kujdes të gjitha proceset dhe duke kontribuar në edukimin dhe rregullat e nevojshme për ta përballuar Virusin vdekjeprues! Ekipi juaj ka qenë i mirëinformuar dhe përmes kronikave, intervistave, analizave, e keni sjellë Amerikën, Europën, Australinë, Vendlindjen, kudo ku jetojnë bashkatdhetarët tanë në faqet e Diellit online. Ju keni përcjellë dhe u keni bërë homazhe shqiptarëve që kanë humbur jetën në këtë betejë, duke u përpjekur të gjurmoni informacionin dhe t’u gjendeni pranë familjeve shqiptare.
Dielli vazhdon të jape një shembull të shkëlqyer për balancën politike, duke informuar pa anshmëri partiake.
Unë, Vatra, dhe vendi i origjines, Ju jemi mirënjohes juve si Editor i Diellit dhe të gjithë bashkpunëtorve tuaj të palodhur!
Falenderimi të përzemërta
Kryetari i VATRËS
ELMI BERISHA
Nju Jork, 15 Maj 2020
*** 

SHËNIMI I EDITORIT TE DIELLIT,DALIP GRECA

Ky është një mesazh i ngrohtë i Kryetarit të Vatrës që e inspiron Editorin dhe të gjithë ekipin e tij bashkëpunues për të vijuar punën me profesionalizëm dhe vullnet. Mesazhe të ngrohta kemi pasë këto ditë edhe nga shumë vatranë e drejtues të vatrës. Mirënjohja është cilësi e njerëzve fisnikë dhe ne, që përpiqemi për më të mirën, kemi nevojë për një fjalë të mirë në këtë kohë stresi. 
Në fakt falenderimet i takojnë të gjithë ekipit, që me vullnetarizëm dhe frymë vatrane, ma kanë lehtësuar detyrën time dhe misionin infromues. Dua t’i falenderoj të gjithë bashkëpunëtorët si ata brenda Vatrës, edhe bashkëpunëtporët jashtë saj:JU JAM MIRËNJOHËS!.

Gazetari Sokol Paja.


Pa bërë diferencime , në këtë shënim falenderues, veçoj kontributin e jashzakonshëm të gazetarit Dr. Sokol Paja, i cili ka sjellë në faqet e Diellit dhjetëra intervista me mjekët shqiptarë nga të gjitha vendet e Europës, ku jetojnë bashkatdhetarët tanë . Ai është treguar i palodhur dhe profesionist, veçanërisht këto 5 javët e fundit, dhe vazhdon të kontribuojë. Ju keni ndjekur intervistat e marra nga Sokoli prej mjekëve të dalluar shqiptar që jetojnë nëpër botë. Sot ju lexuat intervistën ekskluzive për Diellin nga Berlini të Doktor Ardian Mustafai së bashku me bashkëshorten e tij mjeke Margarita Dalipi-Mustafai dhënë gazetarit të Diellit Sokol Paja; dje me 14 maj, lexuat intervistën ekskluzive për gazetën Dielli dhënë prej doktor Ramadan Jashari, kardiokirurg në Bruksel, Belgjikë,të Martën me 13 maj u intervistua nga Sokoli Dr.Livia Qose mjeke në Ankara, Turqi, e cila rrëfeu ekskluzivisht për gazetën Dielli, Turqinë në betejën me Covid-19 dhe shqiptarët e atjeshëm; me 12 Maj Sokoli solli intervistën me Dr. Marsela Ceno, drejtuese e Shoqatës së Mjekëve Shqiptarë në Gjermani; me 11 Maj Sokoli solli intervistën ekskluzive me Doktor Luli Rrafshi, profesor në Departamentin e Mjekësisë Familjare në Schulich School Medicine and Dentistry University of Western Ontario”-Kanada; me 10 Maj Doktor Sali Berisha rrëfeu ekskluzivisht për gazetën Dielli, organ i Federatës Pan- Shqiptare të Amerikës”VATRA” situatën në Shqipërinë e Covid-19,me 9 Maj Sokolli solli nga Tirana intervistën me Psikologen Valentina Telhaj, me 8 Maj, gazetari Paja solli, përmes një Interviste ekskluzive për Diellin, doktorin shqiptar në Greqi, Vasil Llajo, mjek shqiptar anestezist- reanimator në Athinë, humanist i njohur; po me 8 Maj, përmes një bashkëbisedimi me Gazetaren Ledja Canaj,Sokol Paja solli jetën e shqiptarëve në Bruksel dhe karantinën belge; me 7 maj, përmes intervistës me ADRIAN FANDI DHE LINDA MUSLI, DOKTORËT BASHKËSHORTË, Sokoli rrëfeu BETEJËN E FITUAR NDAJ COVID-19, me 6 Maj Esmeralda Marinaj rrëfeu për gazetën Dielli betejën për jetën në sallat e reanimacionit në Milano, Itali, intervistë dhënë gazetarit Sokol Paja; me 5 Maj përmes një nterviste ekskluzive për gazetën Dielli, Profesor Arben Merkoçi, drejtor i Grupit të Nanobioelektronikës dhe Biosensorëve në Institutin Katalan të Nanoshkencës e Nanoteknologjisë në Barcelonë, Spanjë, dhënë gazetarit Sokol Paja, solli atmosferën e betejës spanjolle kundër COVID-19; atmosferën e betejës farnceze dhe gjendja e shqiptarëve në Franëcë erdhinën me 4 Maj në Gazetën Dielli përmes një Intervistë ekskluzive për gazetën Dielli e Dr. Vedat Eljezi, mjek anestezist-reanimator në Qëndra Klinike Universitare Clermont Ferrand, Francë, dhënë gazetarit Sokol Paja; Suksesi Gjerman në betejën me koronavirusin erdhën ën gazetën DIELLI me 3 Maj përmes Intervistës ekskluzive për Diellin nga bashkëshortëve mjekë Dr. Learta Pervizaj-Oruqaj dhe Dr. Gani Oruqaj, të cilët punojnë në Giessen Gjermani, dhënë gazetarit Sokol Paja; Situaat e epilogut të Italisë me COVID-19 erdhën në faqet e Diellit online përmes intervistës ekskluzive për gazetën Dielli të Dr. Julian Balla, mjek në Istituto Clinico Citta di Brescia, Itali, dhënë gazetarit Sokol Paja, ndërsa me 1 Maj përmes një ntervistë ekskluzive për gazetën Dielli, Doktor Dritan Hila, mjek kardiokirurg në Spitalin Anthea të grupit Villa Maria (GVM) Bari (Itali), dhënë gazetarit Sokol Paja, solli të veçantat e betejës dhe gjendjen e shqiptarëve atje; Modeli Suedez erdhi për lexuesit e Diellit nga një Intervistë ekskluzive për gazetën Dielli e Florenc Drizarit, gazetar në Stockholm, Suedi, dhënë gazetarit Sokol Paja, 
me 29 prill…Beteja e Italianëve dhe shqiptarëve kundër COVID-19 në Lombardi erdhi për lexuesit e Diellit nga një Intervistë ekskluzive për gazetën Dielli e Dr. Albert Trocit, mjek kirurg në spitalin”Luigi Sacco” në Milano, Itali, dhënë gazetarit Sokol Paja me 28 Prill, Beteja e Kosovës kundër COVD-19 erdhi për lexuesit e Diellit përmes Intervistës ekskluzive për gazetën Dielli e Liridona Mustafa, infermiere në Qendrën Kryesore të Mjekësisë Familjare në shërbimin e Emergjencës në Komunën e Podujevës, Kosovë, dhënë gazetarit Sokol Paja, po me 27 Prill për lexuesit e Diellit erdhi intervista ekskluzive për gazetën Dielli e Dr. Ilir Arifit, mjek në“Regiomed Klinikum- Hildburghausen, Gjermani, dhënë gazetarit Sokol Paja; ndërsa me 25 Prill Sokol Paja solli për lexuesit e Diellit informacione të detajuar rreth Operacioneve humanitare të Caritas- Dioqezan Tiranë-Durrës në zonën COVID-19 dhe zonat e dëmtuara nga termeti përmes intervistës ekskluzive për Gazetën “Dielli” të Drejtorit të Caritas Tirana Elidon Dodaj… 
Dielli i falenderon të gjithë mjekët shqiptarë nëpër botë që ia besuan Diellit rrëfimet e tyre në këtë betejë të përbotshme.
Falenderime të veçanat shkojnë edhe për shkencëtaren e njohur shqiptare, profesore në Universitetin e Oksofrdit, Detina Zalli, që ia besoi intervistën e saj Editorit të gazetës Dielli, Dr. Irida Molla (Hasalla), Dr. Genti Toshkëzi, Dr. Skënder Murtezani, që ka luajtuir nëj rol të rëndësishëm jo vetëm për informimin e vatranëve, komunitetit shqiptar në Amerikë, por edhe për të gjithë shqiptarët në Ballkan.
Në këto ditë të betejës me Koronavirusin ne fituam dhe një bashkëpunëtore të kualifikuar Manjola Barçi- Kozi, krahas bashkëpuëntoreve brenda Vatrës: Anton Çefa, studiuesja Neka Doko, Marjana Bulku, Alfons Grishaj, Dr. Pashko Camaj, Prof. Thanas Gjika Dr. Paulin Marku, Idriz Lamaj, Rafael Floqi, Asllan Bushati, Gani Vila,Valentin Lumaj, Merita B McCormack, Pëllumb Lamaj, Çezar Ndreu, Agim Aliçkaj, Gjon Kadeli,Lek Mirakaj, Dritan Demiraj,Ervin Dine, Ramiz Mujaj, Agustin Mirakaj, Ilirjan Blloshmi,Shaqir Salihu, Tonin Mirakaj, Raimonda Moisiu etj. Ndjesë nëse kam harruar ndokënd pa përmendur.
Një falenderim special shkon për shkrimtarin Visar Zhiti, Ilir Levonja, studuesin Qemal Agaj, bashkëpunëtorin Skender Karaçica etj.
Një falenderim i veçantë shkon për dr. Zekri Palushi me banim në Australi, bashkëpunëtorit tonë të palodhur dhe cilësor për rubrikën mjeksore, si dhe korrspondentit tonë në Prishtinë gazetarin profesionist Behlul Jashari, si dhe studiuesin e analistin Eugjen Merlika, që për më shumë se 11 vite jep një kontribut të veçantë në Gazetën DIELLI, shkrimtarit Shpend Sollaku Noe’, shkrimtarit Shefqet Dibrani etj.Po ashtu falenderojmë Alma Liço Mirakaj (Mbesa e ish Editorit të Diellit, Dr. Eduard Liço)…Gazetës së Vatrës, “Diellit” tonë, ia kanë ngritur vlerën bashkëpunimet e gazetarëve profesionistë z. Frank Shkreli, ish Drejtor i Divizionit të Euro-Azisë në Zërin e Amerikës, ish gazetarit të Zërit të Amerikës Astrit Lulushi, gazetarit Fuat Memelli, Fotaq Andrea me banim në Strasburg, Kozeta Zylo, Fritz Radovani nga Australia, dhe shumë të tjerë.
I falenderoj të gjithëve nga shpirti, ndersa për vatranët, anëtërët e struktuarave të Vatrës, përsërisim të njëtën kërkesë: JU LUTEM NA LEXONI DHE NA INFORMONI SE ÇFAR NDODH RRETH JUSH! Na shkruani, na komentoni, na sygjeroni…Ju lutemi, Lini një gjurmë në artikujt e Diellit, së paku në facebook, nuk u kushton shumë kohë!
Faleminderit Kryetar Berisha për Mesazhin falenderues.
Faleminderit bashkëpunëtorë të Diellit për KONTRIBUTIN!
ZOTI UA SHPËRBLEFTË!

Filed Under: Featured Tagged With: editori i Diellit, Elmi Berisha, mesazh

Progresi në Kërkim të Vaksinës jep Shpresë

May 15, 2020 by dgreca

DR. PASHKO CAMAJ/

– A mundemi, ne si komb, apo cilido vend në botë, të shpresojmë ta mposhtim Covid-19 permes imunitetit të “tufës” dhe përmes infeksionit të përhapur? Përgjigja tingëlluese është JO…

Shkruan: DR. PASHKO CAMAJ-Zv/Kryetar i Vatrës

Derisa, në hemisferen veriore po kalojmë në ditët më të ngrohta të pranverës, lajmet rreth betejës kundër Covid-19 vazhdojnë të jenë aktuale, në të gjithë globin. Ditë pas dite, derisa i dëgjojmë, i shikojmë, apo i lexojmë ato, ne edhe shpresojmë. Në betejë kundër infeksioneve virale, si në rastin e pandemisë Covid-19, ne kërkojmë mënyra për të qëndruar të shëndetshëm, të bëhemi imun dhe të mposhtim këtë armik të padukshëm.  Imuniteti ndaj infeksioneve mikrobike ndodh në dy mënyra: përmes infektimit të natyrshëm ose përmes vaksinimit. Në mënyrë të natyrshme, imuniteti ndaj këtyre mikrobeve mund të ndodhë kur mjaft njerëz infektohen, mbijetojnë dhe bëhen imun ndaj virusit. Kjo në epidemiologji njihet si imuniteti i “tufës”, dhe ndodhë kur nga virusi infektohen 60-80% e popullsisë, e që do të thotë rreth 200-280 milion njerëz, vetëm në Shtetet e Bashkuara (ShBA). Sa për informatë, me një “shkallë vdekshmërie” për Covid-19 me rreth 1%, kjo do të nënkuptonte më shumë se dy milion vdekje vetëm në ShBA. A mundemi, ne si komb, apo cilido vend në botë, të shpresojmë ta mposhtim Covid-19 permes imunitetit të “tufës” dhe përmes infeksionit të përhapur? Përgjigja tingëlluese është JO, ne nuk mund të mbështetemi në imunitetin e “tufës” si mekanizëm shërimi për këtë ‘kolere’ te shekullit 21. Pra, kemi vetmen nje mundësi, të gjejmë vaksinën dhe ta prodhojmë sa më shpejt!

Progres në  kërkime të vaksines:  

Deri në javën e kaluar, mbi 80 kandidatë për vaksina Covid-19, janë duke u studiuar në të gjithë botën, ku shumica e tyre janë akoma në fazat e hershme të testimit. Lajm i mirë është se gjashtë prej tyre kanë arritur prova klinike, pra testohen në  njerëz. Një numër i vaksinave të kandidatëve që janë në fazën e testimit klinik, përfshijnë dy në ShBA, një në Britani, një në BE dhe katër në Kinë. Këto testime janë në faza relativisht të hershme (numër i vogël i njerëzve) dhe asnjëra nuk ka arritur ende në fazën e tretë, në të cilën vaksina testohet te një numër i madh njerëzish. Kjo fazë e provave do të na tregojë nëse vaksina funksionon, dhe ajo që është me e rëndësishmja, a është e sigurt për përdorim në njerz, pa efekte negative për shëndetin tonë. NëShBA, ka prova për vaksinat që po zhvillohen në Shkollën e Mjekësisë në NYU Grossman dhe Universitin Maryland, në Shkollën e Mjekësisë të Universitetit Rochester dhe në Spitalin Qëndror në Cincinnati. Për më tepër, është për to cekur një provë që po zhvillohet nga Pfizer Pharmaceuticals dhe një kompani gjermane bioteknike BioNTech, me 200 pacientë të regjistruar në Gjermani. Kto punime po gjenerojnë optimizëm, se vaksina e sigurt dhe efektive kundër Covid-19 do të jetë ne perdorim deri në fund të vitit. Nëse këto prova rezultojnë të suksesëshme, Pfizer planifikon të përdorë tre vendet e saj, në ShBA, për të prodhuar në masë vaksinën, me qëllim që të prodhojë miliona doza të vaksinave në vitin 2020, dhe qindra miliona më shumë në 2021.

Si funksionon vaksina:

Vaksina ka një funksion të thjeshtë: i jep udhëzime trupit tonë se si të bëjë proteina që do të shkaktojnë reagime ndaj mikrobeve, pasi të ekspozohen ndaj tyre. Ajo funksionon duke ‘trajnuar’ sistemin tonë imunitar, për të njohur dhe luftuar viruset ose bakterjet. Për ta bërë këtë, molekula të vogla nga viruset duhet injektuar në trup për të shkaktuar një përgjigje imune të trupit tonë. Këto molekula të vogla quhen antigjene, dhe ato janë të pranishme në të gjitha viruset dhe bakterjet. Duke injektuar këto antigjene në trup, sistemi ynë imunitar mëson që me siguri t’i njohë ata si ‘armiq pushtues,’ të prodhojë antitrupa ndaj tyre dhe t’i krijoj ‘kujtesë’ për të ardhmen. Nëse ne expozohemi ndaj këtyre mikrobëve përsëri, sistemi ynë imunitar do t’i njohë ata si armiq, menjëherë dhe agresivisht do t’i sulmojë ata përpara se të përhapen ne trupin tonë dhe të shkaktojë sëmundje. Administrata e Ushqimeve dhe Barnave në ShBA, e cila mbikqyr prodhimin e vaksinave dhe sigurin e tyre të përgjithshme, do të ketë fjalën e fundit. Ata aktualisht po shqyrtojnë procesin shkencor, si dhe pyetjet etike rreth zhvillimit të shpejtë ne prodhimin e vaksinës kundër Covid-19.

Drita në fund të tunelit te gjatë: 
Ndërsa provat në zhvillimin e vaksines janë aktuale dhe premtuase në të gjithë globin, shpresëdhënëse janë dhe aktivitetet e shumta shkencore që shikojnë të kurojnë pacientët e infektuar.  Hulumtimi mbi antitrupat që mund të përdoren si trajtim profilaktik për njerëzit që kanë qenë të ekspozuar ndaj Covid-19 janë prëmtues. Përdorimi i antitrupave mund të jetë mënyrë efektive dhe e shpejtë ne luften kunder virusit korona, derisa të prodhohet vaksina. Kështu, ne vazdojmë të presim, shikojmë, dëgjojmë dhe shpresojmë!

Filed Under: Opinion Tagged With: dr. Pashko Camaj, progres, Shprese, Vaksina

RINOCERONTI QË PO PRISH TEATRIN TONË KOMBËTAR

May 15, 2020 by dgreca

NGA MAL BERISHA/*

Në vitin 1959 shkrimtari Franko – Rumun, Eugen Jonesku, shkruajti veprën dramatike absurde “RINOCERONTI”. Kjo vepër bazohet në një legjendë që lidhet me këtë egërsirë e cila thuhet se ka një aftësi të habitshme: Po e preku njeriun me noçkë ai e shndrron atë në Rinoceront! Ja ngjarja:
“Në një qytet të vogël të Francës, një Rinoceront zbret nga pylli dhe fillon t’i prekë njerëzit me noçkën e tij të madhe. Njeriu i parë që ai prek kthehet në Rinoceront. Tani qyteti ka dy Rinocerontë. Por edhe ky i dyti fiton aftësinë që të kthejë në Rinocerontë këdo që ai prek me noçkën e tij. Kështu TË DY RINICERONTËT prekin edhe nga një njeri tjetër dhe i bëjnë katër si vetveten. Kështu numri i Rinocerontëve fillon e shumohet në progresion gjeometrik dhe për rrjedhojë një pjesë e qytetit transfomohet nga një qytet njerëzish të qetë, që mundohen ta bëjnë jetën e tyre me përpjekje të ndershme, në një tufë kafshësh të rrezikshme, të cilat sulmojnë t’i shndrrojnë njerëzit e rajoneve të tjera me metoda të dhunshme dhe t’i bëjnë si vetveten.
Një pjesë e qytetarëve të atij qyteti i shmagen atij, ikin, fshihen me çdo mënyrë dhe nuk pranojnë të kthehen në këtë lloj qenje të rrezikshme.”
Kjo vepër që i takon Teatrit Absurd ka patur një jehonë shumë të madhe në botën kritike të artit dramatik të kohës, për metaforën e vet.
Kur e pyetën Joneskun nëse kur e shkroi atë vepër ai kishte patur në mëndje Nazizmin që u përhap me aq shpejtësi nëpër Europë, ai u përgjigj me një fjalë: “NDOSHTA!”  
Por edhe kur e pyetën nëse kur e shkroi atë vepër kishte patur parasysh Komunizmin që u përhap po ashtu po me aq shpejtësi nëpër Europë, ai dha të njejtën përgjigje: “NDOSHTA!” 
Mbas afro gjashtë dekadash që kur u vu kjo dramë absurde në skenë dhe tre dekada pas ardhjes së demokracisë, drama “Rinoceronti” luhet në mesin tonë me pamjen më të shëmtuar: Prishjen e Teatrit tonë Kombëtar.


Për paralele, imagjinoni pyllin e qytezës franceze nga del Rinoceronti i Joneskut të jetë ajo rrethina që para tridhjetë vjetësh ruhej me Gardën e Shtetit në mes të kryeqytetit tonë. Aty njerëzit e udhëheqjes xhelozonin me njëri tjetrin, tradhëtonin, thereshin, duheshin, prostituonin, vriteshin, vetvriteshin, komplotonin, intrigonin, spiunoheshin, burgoseshin, shanin njëri tjetrin, luftonin kundër njëri-tjetrit, duheshin prapë, urreheshin dhe eleminonin njëri tjetrin.
Jashtë asaj rrethine njerëzit poshtëroheshin, varfëroheshin, internoheshin, burgoseshin, ekzekutoheshin, shpronësoheshin e vriteshin në kufi. 
Në një moment ndryshimi dhe rënje të asaj rrethine, kur pritej të çelte sado pak një stinë e re, fap doli që andej Rinoceronti. Ai ishte i mësuar me tëra veset e asaj rrethine të molepsur me krimin, degjenerimin, dhe pashpirtësinë.
Në fillim ai, për të mashtruar dhe krijuar përshtypjen se ishte kundër rrethinës prej nga po dilte, deklaroi se tërë Rinocerontët e rrethinës që po lente pas duheshin vrarë, pushkatuar, ekzekutuar madje edhe ai që e kishte pjellë vetë atë. Kishte edhe prej atyre që e besuan. 
Kështu Rinoceronti kaloi rrethinën dhe filloi të mendonte se si të merrte ndërtesën ku kishin punuar, jetuar dhe persekutuar njerëzit e rrethinës prej nga dilte edhe ai vetë. Kështu ai filloi të godiste me noçkë njëri pas tjetrit këdo që nuk i bindej dhe i mblodhi Rinocerontët e rrethinës si dhe ata të shndrruarit në atë lloj kafshe të cilët me gëzim të madh thirrën: 
“Rroftë Rinoceronti, shpëtimtari ynë i Madh!” Një ditë një Rinoceronte femër i ofroi atij edhe një përkrenare heroi me një kokë dhie përsipër.”
Ata e zgjodhën atë në krye të tyre, u kthyen në kafshë njësoj si ai dhe me klithmat dhe ulurimat e tyre karakteristike iu turrën institucioneve të shtetit, dogjën e shkatërruan, prishën çdo gjë të traditës ndërtimore, bënë atë që nuk bëhej, të tëra me Krye Rinocerontin e tyre në ballë të punëve të mbrapshta 
Tani Rinoceronti ka në dorë çdo gjë. Ai ka ushtrinë e tij të Rinocerontëve si ai vetë, deputetë, pseudodeputetë, kriminelë, hajdutë, kryetar bashkishë, aktivistë të rrethinës së tij, pornografë të televizionit shtetëror, të cilët me noçkat e tyre Rinoceront-ojnë çdo njeri që iu del përpara. Por nuk mjaftuan me kaq. Rinoceronti iu turr edhe atyre që një herë e një kohë kishin qëndruar shumë larg nga ai, njerëz të punës, që me mundime patën ndërtuar biznese, punësuar njerëz dhe zhvilluar vendin. Ai iu preku pronën dhe dinjitetin siç kishin bërë ata të rrethinës së tij për dyzet e gjashtë vjet. Tani njerëzit kanë vetëm dy zgjedhje: 
Ose të shkatërrohen, të shuhen, të mos veprojnë më, të mbyllin dyert e bizneseve dhe të arratisen ose të bëhen Rinocerontë. Një pjesë prej nesh ka zgjedhur të mos bëhet pjesë e bashkësisë së Rinocerontëve. Por është një pjesë që u dorëzua, u prek nga noçka dhe u kthye në Rinoceront. Kështu vendi është mbushur me Rinocerontë aq sa edhe një pjesë e mbetur bosh në Parlament tani është plot me ta.  
Tani Rinocerontët gjëndet kudo në kryeqytet dhe në çdo qytet, qytezë dhe fshat të vendit tonë të mjerë. Krye – Rinoceronti me ushtrinë e tij prishën gjykatat, shkatërruan institucionet, mbollën krimin, mbushën vendin me drogë dhe nuk lënë të dëgjohet asnjë zë që është kundër tij.  
Më në fund, Rinocerontët vendosën të prishin edhe Teatrin Kombëtar për të plotësuar deri në fund absurditetin e tyre. 
Teatri absurd i Eugen Joneskut po shfaqet sot me tërë Rinocerontët me dëshirën e tyre për të shembur Teatrin Kombëtar. 
A po jetojmë absurdin e Eugen Joneskut!?
A do i rezistojmë RINOCERONTËVE? 
Unë them: PO
Së pari le të mbrojmë Teatrin!
Pas mbrojtes së tij, vijnë me radhë të tjerat!
As nazizmi as komunizmi i Eugen Joneskut nuk i mposhtën popujt! As Rinocerontët e Sotëm nuk do e bëjnë dot këtë!

*marre nga faqa e ambasador Mal Berisha ne FB

Filed Under: Featured Tagged With: Mal Berisha, Rinoceronti, Teatri Kombetar

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 585
  • 586
  • 587
  • 588
  • 589
  • …
  • 5724
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • PREJARDHJA ILIRE DHE AUTOKTONIA E SHQIPTARËVE
  • Fitoi “Gold Winner” në konkursin ndërkombëtar “New York Photography Awards”, Erion Halilaj: “Promovim i talentit shqiptar në një skenë ndërkombëtare”
  • Kur filozofia dhe psikologjia ndërveprojnë për të shpëtuar njerinë
  • BALFIN REAL ESTATE HAP ZYRËN E PARË NË SHBA, NJË MUNDËSI E RE INVESTIMI PËR DIASPORËN SHQIPTARE
  • Konferenca “Diaspora 2025” organizuar nga Federata Kombëtare Shqiptare në Itali ( FNAI)
  • Koncepti i lumturisë dhe Krishtlindjet sot
  • Nxënësit e shkollës shqipe “Gjuha Jonë” në Philadelphia festuan Festat e Fundvitit
  • Vatra Tampa Bay organizoi piknikun tradicional me rastin e festave të fundvitit
  • VATRA URON TË GJITHË SHQIPTARËT: GËZUAR E PËRSHUMËVJET KRISHTLINDJEN
  • SHQIPTARËT DHE CILA ËSHTË DOMOSDOSHMËRIA STRATEGJIKE E MAQEDONISË SË VERIUT?
  • Fondacioni Çamëria “Hasan Tahsini” përkujtoi shkrimtarin Bilal Xhaferi në 90 vjetorin e lindjes
  • SHBA, Ligji për Autorizimin e Mbrojtjes Kombëtare (NDAA) dhe Aleancat në Ballkanin Perëndimor
  • Shqipëria, Kosova dhe Boshti Shqiptar si Gurthemeli i NATO-s dhe i Strategjisë Amerikane
  • MORGENAVISEN (1931) / RRËFIMI I PIKTORIT HUNGAREZ MÁRTON HOSSZÚ : “GJASHTË JAVË NË OBORRIN MBRETËROR TË SHQIPËRISË PËR TË REALIZUAR PORTRETIN E MBRETIT ZOG I…”
  • “Histori e vajzës rebele”

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT