s p – Page 1745 – Dielli

Mbi vjershën «Thomsoni dhe kuçedra» të Fan Nolit

April 1, 2023 by s p

Sevdai Kastrati/

Viti 1914 qe viti i mbrapshtë për Shqipërinë dhe shqiptarët. Atë vit, në fillim të qershorit, në Shijak rebelët turkomanë të nxitur nga xhonturqit në njërën anë, nga myftiu i Tiranës Musa Qazimi në anën tjetër dhe të përkrahur nga dervish Haxhi Qamili, nga shehu i Shijakut Hamdi Rubejka si dhe nga refugjatët myslimanë nga Bosnja (edhe boshnjakët ishin të shqetësuar për mbretin e krishterë të caktuar nga Perëndimi) shpallin programin e lëvizjes së tyre për krijimin e një Turqie të dytë. Ata kërkojnë heqjen e pavarësisë së Shqipërisë dhe rikthim në sundimin turk; zëvendësimin e Princ Vidit me një princ mysliman; shpalljen e gjuhës turke¹ si gjuhë zyrtare, kurse shqipja të shkruhet me shkronja arabe dhe në fund fanatikët myslimanë kërkojnë që flamuri shqiptar të zëvendësohet nga gjysmëhëna turke.
Përballë fanatikëve me dinin në gojë, me helmin në bark qëndronin forcat qeveritare në krye me kolonelin Lodewijk Thomson (i dërguar nga Fuqitë e Mëdha për krijimin e xhandarmërisë shqiptare) dhe vullnetarët që kishin ardhur në ndihmë trupave qeveritare. Në agim të 15 qershorit rebelët u hodhën në sulm kundër Durrësit. Atë ditë, koloneli Thomson gjatë një inspektimi të artilerisë, jo më pak se treqind metra nga vija e armikut u qëllua nga një snajper për vdekje. Të nesërmen, më 16 qershor 1914, në ceremoninë e varrimit të kolonelit, Faik Konica në fjalën e përzieshme² në frëngjishte, ai ngriti lart figurën e tij, si mbrojtës të pavarësisë së Shqipërisë, për sakificën e lartë për mëkëmbjen e shtetit shqiptar. Konica e përfundon nderimin me këto fjalë: “Shqipëria, që ishte mësuar ta donte mbrojtësin e saj të madh të rendit publik, tani e qan si një martir të lirisë së saj. Thomsoni vdiq në fushën e lavdisë”.
Pas dy javësh nga vdekja e Thomsonit, Fan S. Noli e shkroi vjershën “Thomsoni dhe kuçedra” gjatë qëndrimit në Triesht më 1 korrik 1914 dhe e dërgon në Boston që të botohet në gazetën “Dielli”. Në rubrikën “Vini re” të gazetës “Dielli” të datës 24 korrik na bëhet me dije se numrin e ardhshëm të gazetës do të botohet vjersha “Tomsoni dhe Kulçedra” edhe pse është në kundërshtim me programin e gazetës. Sikurse dihet, gazeta “Dielli” në vitin e parë të daljes nuk boton asnjë vjershë, kurse në vitin e dytë lejon të botohen vjersha që kanë të bëjnë me ngjarje të ditës që francezët i quanin les pieces de circonstance.
Vjersha “Thomsoni dhe kuçedra” botohet në gazetën “Dielli” më 28 korrik 1914³. Në këtë botim të parë vjersha ka 54 vargje, pra nëntë strofa gjashtëvargëshe (vargjet janë gjashtërrokëshe të dyzuara).
Mitrush Kuteli është i pari që ka përmbledhur vjershat e Nolit në vëllimin “Mall e brengë” i botuar në Tiranë më 1943. Edhe pse sipas një dëshmie që kemi nga Noli, me rastin e botimit të vjershës Marshi i Barabbájt në gazetën Liria Kombëtare më 28 nëntor 1928, kishte në plan të botonte vëllimin poetik Tragjedia e Kryqit, siç thotë ai ‘një vepër poetike që trajtón pësimet e Krishtit’ e për fat të keq kjo përmbledhje nuk e pa dritën e botimit.
Përsëri mund të themi se është meritë e Kutelit4 që ka ndikuar në mënyrë të tërthortë për ta nxitur Fan Nolin që t’i botonte vjershat e mbetura në dorëshkrim, të cilat i kishte shkruar gjatë qëndrimit në Vjenë, Berlin dhe Hamburg më 1926-1930: Kënga e Qirenarit, Krishti me kamçikun, Plak, topall dhe ashik, Anës lumenjeve të Babillonës. Këto vjersha do të botohen në gazetën “Dielli” gjatë viteve 1945-46 me pseudonimin Robo Rogozhina dhe Bajram Domosdova. Po në këtë kohë, më 27 shkurt 1946, Noli boton vjershën Sofakliu dhe Ferid Asllani kinse është shkruar në Venedik më 2 janar 1946 me pseudonimin Bajram Domosdova. Dy muaj më vonë Noli shqipëron vjershat Asaj që shkoj nga Charles Baudelaire dhe Jetimi nga Paul Verlaire. Po ashtu Noli riboton vjershat Hymni i flamurit, Rent, or marathonomak (e përpunon nga ana gjuhësore dhe i shton një strofë), Shën Pjetri në mangall dhe Mosiu në mal.
Disa studiues janë të mendimit se Fan Noli nuk ishte i njohur në Shqipëri si poet para botimit të Kutelit. Ata kanë parasysh botimet historiografike të viteve ’20, ’30 e ’40.
Në veprën e Àt Justin Rrotës “Letratyra shqype”, Shkodër 1925, Noli përmendet si përkthyes, vlerësohet vepra “Historia e Skënderbeut” dhe njihet si gojëtar nga studiuesi françeskan.
Në veprën e Gaetano Petrottës “Popolo, lingua e letteratura Albanese”, Palermo 1930, Noli njihet si dramaturg, përkthyes dhe si historian i Skënderbeut.
Në veprën “Shkrimtarët shqiptarë” vëllimi i II-të, Tiranë 1941, Noli në këtë kristomaci nuk përfaqësohet me asnjë poezi.
Në fakt, i pari që e ka njohur Nolin si poet në Shqipëri është Vangjel Koça, i cili në një fjalim³ që mbajti në Gjirokastër më 6 nëntor 1923, të organizuar nga shoqëria “Drita” për nder të Imzot Nolit thotë:
«Po më pëlqen veçanërisht t’a përshëndosh si Poet nga më të mëdhenjtë që numron sot Shqipëria e Re»5.
Më pas ai shpreh habi në shkrimet mbi letërsinë: pse Fan Noli nuk përfshihet krahas vjershtorëve të tjerë shqiptarë?
Është e qartë për V. Koçën se poet mund të jesh edhe me një vjershë të vetme. A nuk ka thënë edhe ky burrë që jemi mbledhur sot ta kujtojmë se Félix Arversi u bë i famshëm me tingëllimën Dashuria e fshehët.
V. Koça përmend përkthimet e Nolit si Othellon, Skënderbeun, Korbin dhe Annabel Lee. Po kështu përmendet edhe dy vjershat e Nolit “Thomsoni dhe kuçedra” dhe “Jepni për nënën”. Ai shprehi habi: pse Fan Noli nuk merret me vjersha origjinale? Supozojmë se edhe kjo mund të jetë një nxitje për Fan Nolin që do të shkruajë vjershat më 1926-1930.
Ribotimin e vjershës “Thomsoni dhe kuçedra” e bën Mitrush Kuteli (1943), por siç shihet e bën me disa ndryshime e përmirësime. Ai fillon që nga titulli, se në botim të parë kemi “Tomsoni dhe kulçedra” dhe duke e hequr strofën e gjashtë:
Dhe prapë petriti
Së treti e priti
Me armë, me topa, me kordh’ e me shpata,
Tomsoni kaluar me nam në rigata.
Prej qielli dërguar, me pallë në shesh,
Luftón trim’ i huaj për né kundrë nesh

Vargu i gjashtë i strofës së katërt te botimi i parë del:
Me grusht prej rrufeje, që grin e që tret,
kurse te Kuteli dhe në Album është:
Me grusht prej rrufeje, që ngrin e që tret.
Vargu i tretë i strofës së nëntë te Kuteli del: Po ikni, po hij’ e Kalorësit s’ikën! i njëjti del edhe tek Fan S. Noli Vepra 1 (2003), kurse tek Albumi: Ju ikni, po hij’ e Kalorësit s’ikën!
Mitrush Kuteli i shkruan me shkronjë të madhe: Ura, Gjol, Fron, Shqiponjë, Nënë dhe Flamur.
Në fakt, Kuteli ka bërë ndërhyrje edhe në vjershat e tjera si p.sh. Hymni i flamurit, nga gjashtë strofa (28 vargje) sa kishte në variantin e parë të botuar në gazetën “Liria kombëtare” më 28 nëntor 1926 boton vetëm tri strofa (10 vargje) me ndryshime të mëdha. Vjershën tjetër Moisiu në mal e boton nga 10 strofa që kishte në variantin e parë në gazetën “Liria kombëtare” të datës 27 janar 1930 në pesë strofa. Dhe kështu me radhë.
Një nga tiparet që bie në sy në vjershën “Thomsoni dhe kuçedra” dhe në gjithë krijmatarinë e Nolit është zanorja “ë”. Ai për t’u shmangur nga ky breshëri pikash dhe për të mos dalur nga vendimet e Kongresit të Manastirit, e merr zanoren “є” prej alfabetit të Stambollit, duke i dhënë një formë më arkaike (veçse ndryshon nga epsiloni), por që e përshtatet me shkronjat latine.
Fan Noli ka vepruar drejt në përdorimin e theksit aigu,6 kur theksi bie në rrokjen e fundit: për dhé, atdhé, ajó, për né, po ashtu ai përdor theksin tek fjalët dyrrokjesore, atje ku rëndon zëri: hyén’, pastáj, luftón si dhe ka vënë theksim mbi formën foljore të vetës së tretë njëjës të foljes dua: dó.
Sa i përket apostrofit, Noli apostrofon rregullisht ë-në fundore të patheksuar të fjalëve para zanores e: me kordh’ e me shpata, kulçedr’ e Turqisë, hyén’ e urisë, vet’ e vratë.
Një veçori tjetër është pjesëza e mesores ai e shkruan gjithnjë të ndarë me vizë, sidomos kur ndodhet para foljes u-ngjalle, u-ngrite, u-vërvite. Po ashtu, ndan me vizë edhe trajtat e shkurtra kur vijnë pas foljes prit-më.
Një dikuri tjetër në këtë vjershë është edhe shurdhimi i bashkëtingëllorëve b në p.
Mendojmë se vjershën “Thomsoni dhe kuçedra” Noli e përpunoi duke u mbështetur në botimin e Kutelit. Dhe për këtë hipotezë kemi një fakt që mbështet mendimi tonë: në fund të vjershës kemi shënim se kur është shkruar vjersha “Korrik 1914” te përmbledhja Mall e brengë, po të njëjtin shënim të ngjajshëm e gjejmë edhe në Albumin e Nolit. Megjithatë nuk gabojmë, në rast se pohojmë se kjo është dhe arsyeja pse vjersha doli me një strofë mangut. S’ka dyshim se Nolit i ka munguar dorëshkrimi i vjershës (dorëshkrimin e vjershës nuk e kemi gjetur deri më sot) në njërën anë dhe nuk mund ta përjashtojmë si mundësi edhe mungesën e kopjes së gazetës “Dielli” ku është botuar vjersha, në anën tjetër. Ashtu sikurse edhe nuk mund të besojomë se për shkak të përpunimit Noli vendosi ta fshinte këtë strofë.
Së fundi, deri më sot nuk është bërë ndonjë krahasim ndërmjet këtyre botimeve të vjershës “Thomsoni dhe kuçedra” nga studiuesit e ndryshëm që janë marrë me krijmtarinë poetike të Nolit.

¹ Më 17 maj 1914 shqiptarët e Amerikës protestuan në Boston kundër vendimit të qeverisë për futjen e turqishtes si gjuhë zyrtare: shih gazetën “Dielli” të numrave 313-314.
²Shih Fjala e z. Faik beg Konica në qivur të Thomsonit, “Zâna”, Durrës, 1 gusht 1914, nr. 3, f. 43-44.

³Këtë të dhënë, se kur është botuar vjersha për herë të parë, e gjejmë edhe në shënimet e vëllimit të parë të veprave të plota të Nolit, botim i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, që e ka përgatitur studiuesi Vehbi Bala.
4Pra, kemi të bëjmë edhe me një letër që Kuteli i ka dërguar Nolit më 1945 kur ndër të tjera i shkruan se “ju keni krijuar këtu një shkollë letrare, ryma e të cilëve ndjehet shumë në shkrimet e të rinjve”: Mitrush Kuteli, Letër Fan Nolit, “Dielli”, 13 shkurt 1946, nr. 5710, f. 2. Po kështu, mund të supozojmë, ka ndikuar si nxitje në botimin e vjershave edhe zgjedhja kryetar nderi i Lidhjes së Shkrimtarëve të Shqipërisë në tetor 1945-ës.

5Krh gazetën “Dielli” ku është botuar fjala e Vangjel Koçës më 17 maj 1924, nr. 2715 (258), f. 8; 20 maj, nr. 2716 (259), f. 6.

6Shih Faik Konica – Fan S. Noli: Orthografia shqipe. Ca shënime. “Dielli”, 7 nëntor 1912, nr. 174, f. 1.

Tomsoni dhe kulçedra
Sipas «Diellit»

Te ura, te ura
Vraponi, o burra,
Me armє, me topa, me kordh’ e me shpata,
Se dolli Kulçedra e errєt nga nata,
Se ngriti bajrakun e lyer me gjak
Dhe sulet prej Shjaku nє Durrєs me vrap.

Kulçedr’ e Turqisє
Hyén’ e urisє,
E rrahur nga Greku, nga Sєrbi e Bullgari
Dó gjak tє thєthijє dhe vjen te Shqiptari,
Si gjarpєr zvarniset, i sillet pєr qark.
Me dinin nє gojє, me helmin nє bark.

Kulçedrєn e vrarє
E hasi mє parє
Tomsoni nє Vlorє, kur vinte prej detit
Me katєrqint krahє, lubi’ e Dovletit;
E zuri pєr gryke, e shtriu pєrdhé,
Nga thonjt’ i rrєmbeu tє mjerin atdhé.

Pastáj pєr sє dyti
Nє Durrєs e mbyti
Dhe kokєn i shtypi me top nga kalaja,
Kur hodhi Esadin nga froni, nga maja,
Nga forca nє pluhєr, nga bregu nє det,
Me grusht prej rrufeje, qє grin e qє tret.

Kulçedra e thyer,
Me turp e pєrlyer
Pєrmblidhet e kthehet nga toka nє Durrєs
Dhe ngrihet m’e fortє, nє gjol afєr urєs.
Shqiptar’ i verbuar vєrsulet nє det,
Shkel flamur e nєnє dhe vllezєr po vret.

Dhe prapє petriti
Sє treti e priti
Me armє, me topa, me kordh’ e me shpata,
Tomsoni kaluar me nam nє rigata.
Prej qielli dєrguar, me pallє nє shesh,
Luftón trim’ i huaj pєr né kundrє nesh

Dy herє tє theva,
Tє shtriva, tє ndeva,
Po prapє u-ngjalle dhe prapє u-ngrite!
Prit-mє, the, prit-mє!” Dhe prap’ i u-vєrvite,
Dhe hovin Kulçedrєs ia preve, po re,
Kalorєs i huaj, qє vdiqe për né.

Nga ura, nga ura
Po ikni, o burra?
Ju ikni, po hij’ e Kalorєsit s’ikєn!
Kulçedrєs tєrbuar ajó i fut frikєn,
Se urєn e ruan, se urєn e mpron
Stihia-shqiponjє, me qip e me thonj.

Te ura, te ura
Vajtoni, o burra,

Tomsonin e ngratє që ju vet’ e vratє,
Qє pas nuk i ratє, po vetєm e latє,
Kur shkonte kaluar tє vdesє pєr né,
Pєr ju, tє mallkuar, qє s’doni atdhé.

Triesht, 1 korrik 1914

Thomsoni dhe kuçedra
Sipas «Albumit»

Te Ura, te Ura
Vraponi, o burra,
Me armë, me topa, me kordh’ e me shpata,
Se dolli kuçedra e errët nga nata,
Se ngriti bajrakun e lyer me gjak
Dhe sulet prej Shjakut në Durrës me vrap.

Kuçedr’ e Turqisë
Hyen’ e urisë’
E rrahur nga Greku, nga Sërbi e Bullgari
Do gjak të thëthinjë dhe vjen te Shqiptari,
Si gjarpër zvarniset, i sillet përqark.
Me dinin në gojë, me helmin në bark.

Kuçedrën e vrarë
E hasi më parë
Thomsoni në Vlorë, kur vinte prej detit
Me katërqint krahë, lubi’ e Dovletit;
E zuri për gryke, e shtriu përdhe,
Nga thonjt’ i rrëmbeu të mjerin Atdhe.

Pastaj për së dyti
Në Durrës e mbyti
Dhe kokën ia shtypi me top nga kalaja,
Kur hodhi Esadin nga Froni, nga maja,
Nga forca në pluhër, nga bregu në det,
Me grusht prej rrufeje, që grin e që tret.

Kuçedra e thyer,
Në trup e përlyer
Përmblidhet e kthehet nga toka në Durrës
Dhe ngrihet m’e fortë, në Gjol, afër Urës.
Shqiptar’ i verbuar vërsulet në det,
Shkel Flamur dhe Nënë dhe vllezër po vret.

“Dy herë të theva,
Të shtriva, të ndeva,
Po prapë u-ngjalle dhe prapë u-ngrite,
Prit-më, the, prit-më!” Dhe prap’ iu-vërvite,
Dhe hovin kuçedrës ia preve, po re,
Kalorës i huaj, që vdiqe për ne!

Nga Ura, nga Ura
Po ikni, o burra?
Ju ikni, po hij’ e Kalorësit s’ikën!
Kuçedrës tërbuar ajo i fut frikën,
Se Urën e ruan, se Urën e mpron
Stihia-Shqiponjë, me qip e me thonj.

Te Ura, te Ura
Vajtoni, o burra,
Thomsonin e ngratë që ju vet’ e vratë,
Që pas nuk i ratë, po vetëm e latë,
Kur shkonte kaluar të vdesë për ne,
Për ju, të mallkuar, që s’doni Atdhe.

Korrik, 1914

DOMINANCAT BALLKANIKE DHE MARVESHJA KOSOVË-SERBI

April 1, 2023 by s p

Prof.Asc.Dr.Gëzim MUSTAFAJ/

Shembja e sistemit komunist në Europë në 1990, solli një zgjim “të papritur” dhe shtim të nacionalizmit dhe në pjesën Juglindore të Kontinentit të Vjetër (e cila qysh nga viti 1808 ishte quajtur “Ballkan”, sipas një fjale turke). Ky shpërthim i nacionalizmit çoi në një vlerësim mjegullues se “çështjet kombëtare kishin qënë fatkeqësi për stabilitetin në rajon për shumë breza” dhe e përforcoi prirjen për të fajsuar kryesisht popujt e Ballkanit, që kishin hyrë në armiqësira midis tyre, si dhe karakterin shoqëror të këtyre popujve.

Në “epokën e kombeve” stabiliteti dhe siguria në Europë kanë qenë punë që e kishte marrë në dorë vetëm “Klubi i Fuqive të Mëdha”, i cili u krijua në Koncerti e Vjenës në vitin 1815. Kongresi i Berlinit (1878) shënoi fillimin e një serie ndërhyrjesh nga fuqitë e mëdha në rajonin e Ballkanit, rrjedhimisht edhe në gjeopolitikën e tij. Edith Durham, që kishte udhëtuar shumë në trevat ballkanike, ka theksuar se; “një gjë që nuk mund të ndryshojë kurrë në Ballkan është qielli i mbuluar nga retë e fuqive (të mëdha)”. Sot pothuajse të gjithë aktorët e “koncertit të fuqive të mëdha” (Mbretëria e Bashkuar, Franca, Gjermania, Rusia dhe Italia) janë sërish aktorët e mëdhenj ndërkombëtarë në Ballkan. Vetëm SHBA janë faktori i ardhur rishtas. Vlerësohet që ndërhyrjet e fuqive të mëdha kanë qenë burimi kryesor i turbullirave në Ballkan gjatë shekullit XX, dhe me gjasa po vazhdon dhe do të vazhdoj edhe në shekullin e XXI, derisa t’u jepet fund një here e mire ndasive dhe padrejtësive, sidomos me kombin Shqipëtarë, që padrejtësisht shtrihet në 4 shtete, (Shqipëri, Kosovë, Maqedoni e Veriut dhe Mali i Zi), ku dy prej tyre të njohura ndërkombtarisht me popullësi etnike shqipëtare, Shqipërija dhe Kosova.

Duke pare konfliktet e vazhdueshme Ballkanike mund të themi që shtetet Ballkanike janë mbështetur gjithnjë nga fuqitë e mëdha për të realizuar dominancat e tyre gjeopolitike dhe gjeoekonomike por është e rëndësishme të themi se kur interesat e fuqive të medha kanë qënë konkrete përplasjet e këtyre fuqive kanë qënë të mëdha, sidomos në kohët e sotme ku luftrave ia ka zënë vendin gjeoekonomia e cila është një instrument tepër efikas i vendeve të zhvilluara.

Me të drejtë lindë pyetja;Si paraqitej ballkani në dy shekujt e fundit?

Vitet 1815-1839,pas Koncertit të Vjenës predominim i perandorisë Otomane dhe asaj Austro-Hungareze.

Deri në vitin 1914, në prag të Luftës së pare Botërore, Turqit ishin tërhequr nga pjesa dërmuese e Ballkanit dhe u zëvendësuan nga fuqitë rivale Europiane kryesisht me mbështetjen e Rusisë ndaj Sërbisë dhe kontrollit Austriak ndaj Bosnjes.

Midis dy luftrave Botërore, nëpërmjet traktatit të Versajës u krijua mbretëria e unifikuar e Sllavëve të Jugut me Serbët dhe Kroatët me kryeqytet Beogradin me dominance Serbe. Kjo ishte një përpjekje për të dominuar Ballkanin nga Sllavët Orthodoskë.

Vitet 1942-1944,Lufta e Dytë Botërore, u evidentua dominanca fashiste me Gjermaninë Naziste dhe Italinë Fashiste. Nje pjes e serbeve, kroateve, rumuneve dhe bullgarëve perkrahen pushtimin ndersa Shqipëria dhe Greqia e luftuan atë.

Vitet 1945 – 1990, periudha e luftës së ftohtë, Ballkani u dominua nga ideologjia dhe sistemi komunist të udhëhequr nga BRSS. Përjashtim bënë Greqia dhe Turqia që ndoqën politika perëndimore si dhe shkëputja dhe hapja ndaj perëndimit e Jugosllavisë.

Pas 1991, përfundimi i luftes së ftohtë, shpërbërja e Jugosllavisë, luftrat etnike krijimi i shteteve të reja, integrimi i Ballkanit në BE dhe në NATO. Përpjekjet Ruse për të dominuar Ballkanin.

Historikisht fuqitë e mëdha perëndimore kanë patur interesa në Ballkan dhe kanë luajtur një rol shumë të rëndësishëm në Gjeopolitikën e Ballkanit.

Në vitin 1878 pas një dominimi të gjatë rus dhe turk, fuqitë e mëdha bënë një ndarje të re të Ballkanit ndërmjet Danubit dhe Egjeut si dhe ndërmjet Adriatikut dhe Detit të Zi. E veçanta e kësaj ndarje ishte njohja ndërkombëtare e principatave të Serbisë dhe Malit të Zi si dhe administrimi i Bosnje-Hercegovinës nga Austro-Hungaria, por një pjesë e territoreve të Ballkanit mbetën nën sundimin Otoman. Pra kishim një ndarje midis ndikimit rus që ishte duke u forcuar dhe atij turk që ishte në perëndim e sipër.

Kongresi i Berlinit evenimentoi e vërtetoi interesat perëndimore ose të fuqive të mëdha Europiane, (Anglia, Franca dhe Gjermania) në Rajonin e Ballkanit. Në këtë kongres u analizuan krizat Ballkanike duke e kthyer atë në një koncept Ballkanik Europian.

Konferenca e Ambasadorëve e mbajtur në Londër në vitin 1913 ishte edhe kulmi moment më të rëndësishëm dhe më fatëkeqet për shqipëtarët, ku dolën në pah interesat gjeopolitike Europiane në Ballkan. Vendimet e kësaj konference ndryshuan hartën e Ballkanit madje u njoh edhe shteti i parë shqiptar me një padrejtësi shumë të madhe, duke i cunguar nga një pjesë të mire të territoreve. Tashmë Fuqitë e Mëdha Europiane kishin filluar dominimin e tyre në Ballkan.

Pas luftës së ftohtë Gjeopolitika e Ballkanit do të shoqërohej me ndryshime dhe lëvizje të mëdha positive dhe negative. Padyshim shtetet e fuqishme Europiane e perëndimore ishin iniciuse dhe udhëheqëse të të gjitha këtyre lëvizjeve jo vetë me politikat e tyre por edhe me plane konkrete për ti ofruar vendeve Ballkanike të gjithë ndihmesën e nevojshme për integrimin e tij në BE dhe NATO, ku tashmë më shumë se gjysma e vendeve të Ballkanit janë antarësuar në BE dhe shumica në NATO-s, dhe pjesa tjetër janë në drejtim të këtyre proçeseve integruese.

Padyshim në këto vjetet e fundit, SHBA kanë luajtur rolin kryesor në zhvillimet Ballkanike. Ndërhyrja e SHBA-ve në konfliktin e Bosnjes nëpërmjet marveshjes së Dejtonit dhe në Luftën e Kosovë tregon se interesat gjeopolitike Amerikane në Ballkan janë thelbësore dhe do të mbeten të tilla për një kohë të gjatë.

Konflikti më problematik në Ballkan është ai serbo-shqiptar, ku gjithmon më të dëmtuarit kanë dale shqipëtarët dhe kjo me bekimin edhe të fuqive të Mëdha Europiane. Zgjidhja e këtij konflikti është histori e diplomacisë Europiane dhe shumë pak asaj Amerikane, sepse vetëm kjo e fundit ka ndikuar në zgjidhjen e problemeve shqipëtare. Pëmendim Lidhjen e Kombeve dhe shpëtimin nga mos coptimi i trojeve shqipëtare dhe Lufta e Kosovë.

Të gjithë shqipëtarët sot pyesin; A po luhet përsëri nga fuqitë europiane me fatet e një pjese të kombit shqipëtarë (Kosovës)? Nisur nga të gjitha ato që rendita më sipër dhe ato që kanë ndodhur këto muajt e fundit, unë mendoj se po.

A mbajm një pjesë të fajit edhe vet ne për çka po ndodh? Përsëri unë mendoj se po, këto do ti analizoj shkurtimisht më poshtë.

Edhe pse gjoja me bekimin Franko-Gjerman dhe të BE, me një gjysëm zëri nga SHBA, marrëveshja është larg asaj përfundimtare, për sa kohë në krye të Serbisë të jetë Vuçiqi.

Thuhet dhe trumbetohet nga pjesmarrësit se ka marveshje? Në fakt marrëveshje nuk ka. Në kushtetutat e të dy shteteve thuhet se marrëveshjet ndërkombëtare ratifikohen në parlament. Parlamentet janë jashtë loje sepse nuk kanë çfarë të miratojnë.

Vuçiqi shkoi në Ohër me synimin e qart për ta dështuar marrëveshjen dhe mos firmosur atë. Përdori Kushtetutën e Serbisë dhe u largua pa nënshkruar. Me të mbërritur në Beograd, deklaroi se; Nuk kam nënshkruar asgjë dhe se; “Asociacioni është i rëndësishëm, sepse serbët do të marrin një kornizë institucionale për veprim”. Ndjeka e politikave të njënëshme nga perëndimi, duke toleruar Serbinë për ta larguar nga Rusia, po shërbehen që Vuçiqi të vazhdonte me sukses politikat e tija në dëm të Kosovës. Pa filluar negociatat dhe akoma pa u firmosur ato, Serbia u lejua në terren të kontrollojë situatën në Veri të Mitrovicës, pavarësisht angazhimeve në marrëveshjet e mëparshme.

Po shqiptarët ku gabuan dhe po gabojn? Kosova hyri në negociata me Serbinë pa e përcaktuar saktë rrugët nga duhet lëvizë për të shkuar tek objektivi final. Për kauzat e tyre politike dhe elektorale, opozita po sulmuan Kurtin dhe bashkë me të edhe marrëveshjen duke etiketuar Kurtin, si shkaktarin e të gjitha gabimeve. Ajo nuk po angazhohet sa dhe si duhet për të shprehur qëndrimet e tyre, jasht çdo interesi partiak, duke vu mbi gjithëçka, interest e Kosovës. Të gjithë e dim se, marrëveshja nuk është ajo që e dëshiron Kosova, Qeveria, Opozita dhe cilido shqiptar, kudo që jeton. Dje dhe sot të gjithë duhet të shprehen qartazi se a duhet marveshje Kosovë-Serbisë, kjo marrëveshje a është në të mirë apo në dëm të Kosovës? Nëse është në të mirë? çfarë duhet bërë për ti marrë maksimumin e mundshëm, dhe nëse jo cila është rruga ligjore e pakontestueshme për ta rrëzuar? Ky duhet të jetë qëndrimi i të gjitha palëve, në veçanëti i atyre kundër.

Shqiperia me politikën e saj të jashtëme, duke e kthyer dhe afruar atë më tepër me Beogradin, po e vendos Kosovën në një pozicion të vështirë. Të dyja së bashku, Kosovë dhe Shqipëri, duhet të punojn shumë më tepër dhe të këmbngulin, që Kosova të marrë njohjen ndëkombetare nga pesë vendet e BE-së që nuk e kanë njohur, kjo dhe si shpërblim i pranimit të planit franko-gjerman. Në gjykimin tim, Kosova me ketë marrëveshje ka hapur një shteg për të shkuar drejt një marrëveshje detyruese për Serbinë. Shumë më leht duket që ky shteg të mbyllet sesa të vazhdojë më tej.

Unë mbetem skeptik në gjykimin tim, se pa një ndërhyrje serioze nga ana e SHBA, duke mos e lën gjithçka vetëm në doren e Europianëve, dhe ajo që është më kryesore pa njëanshmëri(duke favorizuar Serbinë siç e kanë bërë gjithmonë dhe po përpiqen ta bëjnë), Kosova dhe kombi ynë do dalin të humbur.

New York Mars 2023

Një përurim i shkëlqyer për veprën që i kushtohet Heroit, Xhavit Haziri

April 1, 2023 by s p

SHKRUAN: Isuf Ismaili

Isuf Ismaili: Një përurim i shkëlqyer për veprën që i kushtohet Heroit, Xhavit Haziri

Para pak ditësh u bë përurimi i veprës jetëshkruese “Atdhetari i shtigjeve të lirisë – Xhavit Haziri” në praninë e rreth 200 pjesëmarrësve, në një sallë të madhe, në Achen të Gjermanisë, ku erdhën familjarët, shokët e heroit Xhavit Haziri, studiues e veprimtarë, si dhe bashkatdhetarë, të cilët shfaqën nderimet e dëgjuan shumë dëshmi të dhëna, përshkrime ngjarjesh e idesh pikërisht për Xhavit Hazirin, si shëmbëlltyra më mirë e vazhdimësisë shqiptare dhe veprimtarisë atdhetare.

Përurimi i veprave dhe vlerave të mirëfillta kulturore, shoqërore e atdhetare ka një rëndësi të madhe, jo vetëm për pjesëmarrësit e një tubimi të tillë, por mbi të gjitha ka rëndësi edhe për vetë rrugën që duhet shtruar mirë, në të cilën brezat e rinj e nisin jetën e vazhdojnë përpjekjen dhe veprimtarinë për të qenë edhe ata pjesë e rrënjëve dhe shpirtit atdhetar të etereve e stërgjyshërve të tyre. Njëkohësisht, veprat të cilat përshkruajnë jetën e veprimtarinë e dëshmorëve, heronjve e njerëzve të përkushtuar në rrugën e lirisë, pavarësisë, emancipimit, të humanizmit e atdhedashurisë, janë e do të jenë gjithmonë shkëlqimi më i mirë për vetë njerëzit që kanë qenë bashkëkohës të dëshmorëve e heronjve, për njerëzit që janë dashamirës e për vetë brezat e së ardhmes. Vepra e poetit dhe veprimtarit Mustafë Krasniqi për heroin e popullit dhe të atdheut Xhavit Haziri, është një vepër ku shquhet jo vetëm përshkrimi për ta paraqitur jetën dhe veprën së këtij heroi, por ajo së bashku me vepra të tjera për heronjtë e dëshmorët e atdheut janë edhe porosi që e thërrasin ndërgjegjen shqiptare. Kështu jeta e lavdishme dhe veprimtaria heroike e bijve e bijave më të mirë të atdheut, që dhanë çdo gjë, pra edhe jetën e tyre, duhet të jetë një lidhje e natyrshme e vazhdimësisë me brezat e popullit shqiptar, duke shprehur gjallërinë jetës së tyre e duke pasur si busull drejtimi veprën e jetën pikërisht të këtyre heronjve e dëshmorëve si heroi Xhavit Haziri. Pikërisht, këtu është një moment për të dalë edhe te përurimi i veprës : “ Atdhetari i shtigjeve të lirisë – Xhavit Haziri “. Nuk ka kënaqësi më të madhe se kur vepra e dëshmorëve e heronjve përkujtohet e shënohet e përurohet nga brezat e rinj. Në këtë kuptim organizimi për përurimin e veprës për heroin Xhavit Haziri, nga familjarët e tij nga shoqëria e tij që u bë në Achen të Gjermanisë është një nga veprimtaritë e shkëlqyera atdhetare e shoqërore.

Programin e këtij përurimi e udhëhoqi mësuesja e shkollës shqipe Elizabeta Statovci. Ajo pasi përshëndeti dhe uroi mirëseardhjen e të pranishmëve, pasi foli për rëndësinë e librit dhe heroit Xhavit Haziri ia dha fjalën menjëherë, shokut të idealeve të veprimtarisë e të burgut të Heroit Xhavit Haziri, bashkatdhetarit tonë, Binak Berisha. Ai në fillim tha:

─ Jam shumë krenar e i lumtur që shoh shumë njerëz në këtë mbrëmje për përurimin e e veprës së shokut tonë, Xhavit Haziri. Kjo më bën të ndjehem mirë, meqë shoh se mundi, sakrifica, veprimtaria dhe gjithçka që ka bërë Xhavit Haziri dhe shokët e tij ka dhënë frytet e çlirimit, lirisë e bashkimit të Atdheut! Dua ta falënderoj Mustafën e Arbenin të gjitha ata që dhanë ndihmesën e tyre në këtë mbrëmje përurimi, por arsyeja e vërtetë pse jemi këtu është heroi Xhavit Haziri. Për këtë hero, po ta kishin një të tillë popujt të tjerë, do të kishin bërë dhjetëra libra e filma.

Dua që në fillim ta bëj një vërejtje, për sa i takon titullit të veprës: “Atdhetari i shtigjeve të lirisë – Xhavit Haziri” më duket se do të ishte mirë të thuhej “Atdhetari udhës së madhe të lirisë”, sepse unë, Mustafa e disa shokë të Xhavitit, kemi mbetur në shtigje, ndërsa Xhavit Haziri e shtroi udhën e madhe të lirisë, udhë kjo në të cilën ka mundur të hyjë secili shqiptar. Megjithëkëtë, e falënderoj, Mustafë Krasniqin, sepse e ka bërë një vepër shumë të mirë për shokun tonë e heroin Xhavit Haziri.

Xhavitin pata rastin e njoha në ditët e kohërat e vështira, kur vepronim ilegalisht për çlirimin e Kosovës dhe viseve të tjera shqiptare nga Jugosllavia pushtuese. Ai ishte një njeri i mrekullueshëm, vetë pamja e tij tregonte: mirësi, bujari, dashuri, atdhetarizëm, sakrificë etj., me ato syze që na shëmbëllente si heroi Qemal Stafa. Unë mund të flas edhe për kohë kur qemë në burgje. Ai qe stoik dhe nuk i trembej syri kurrë. Ai vepronte edhe në burgje dhe arrinte t’i bashkonte shokët, por edhe kurrë nuk u dorëzua gjatë torturave çnjerëzore që i bënte armiku dhe kurrë nuk gjunjëzua.

Më pas fjalën e mori Arbër Haziri, njëri nga pjesëtarët e familjes së Heroit Xhavit Haziri, ndër të tjera tha:

─ Jam shumë krenar, që sot keni ardhur për përurimin e kësaj vepre. Jeni shumë të nderuar të gjithë, por disa i falënderoj në mënyrë të veçantë, se kanë bërë qindra kilometra për të ardhur këtu, për ta nderuar Heroin Xhavit Haziri, për të na nderuar ne. Ju falënderoj nga zemra dhe unë nuk dua ta zgjas më shumë fjalën time, sepse studiuesit e veprimtarët para publikut do t’i thonë ato që kanë përgatitur.

Ein Bild, das Decke, Person, Im Haus, Boden enthält.

Automatisch generierte Beschreibung

Mësuese Elisabeta sipas programit e ftoi profesor dr. Vaxhid Sejdiun.

Profesor Vaxhidi e nisi fjalën e tij me përgëzimet për veprën e Mustafë Krasniqit, foli edhe për atë se kurrë nuk mund të thuhen të gjitha ato të dhëna, ngjarje e veprimtari që i ka bërë një dëshmor, një hero, siç është Xhavit Haziri. Profesor Vaxhidi, duke bërë një punë të shkëlqyer sistematike e me përkushtim, analizën për veprën e kishte ndarë në disa nëntituj dhe ndër të tjera tha:

─ Nuk ka titull më të lartë, se titulli hero. Xhavit Haziri është hero, ai dha gjithçka për ne, për lirinë, për Atdheun, për të gjithë shqiptarët, për të gjithë Shqipërinë. Ne kemi nevojë të mësojmë, studiojmë e ta nderojmë veprën e tij e të dëshmorëve e heronjve të tjerë. Ne kemi nevojë të ecim sipas mësimeve e veprimtarisë që ata e bënë.

Si mund të përkufizohet, përpjekja, organizimi e veprimtaria e heroit Xhavit Haziri? Si mund t’i themi disa fjali të përmbledhura për punën, veprimtarinë, përkushtimin, sakrificat e tij e të shokëve të tij, gjeneratës së tij, të cilët qenë në shërbim të Atdheut?

Mund të themi me plot gojën, se ideali i tyre që i ka shtyrë, që ua ka mbushur shpirtin, që i ka udhëhequr është gjuha, trojet shqiptare, Shqipëria, bashkimi i tërësisë së saj, flamuri shqiptar e motivet e shkëlqyera njerëzore.

Kështu, vijmë edhe te edukimi i Heroit dhe bashkëveprimtarëve, bashkëluftëtarëve, bashkëvuajtësve të tij, duke theksuar, se pikërisht ato që u cekën më sipër, ato ideale e motive që fëmijë e të rinj janë ushqimi i tyre shpirtëror, edukativ. Për ta, pra gjuha, kultura e Atdheu janë një e të pandara. Ky pra është mësimi më i mirë edhe për të gjithë ne. Të gjitha këto që u thanë lidhen pa u ndarë me atdhedashurinë.

Ndër të tjera profesor Vaxhidi tha se liria që e gëzon Kosova, si shteti i dytë shqiptar, për të cilin vepruan shqiptarët e të gjitha trevave shqiptare, kurrë nuk do të dilte në dritë, kurrë nuk do të vinte, pa sakrificën e veprimtarinë e heroit Xhavit Haziri e të shokëve të tij, bashkëveprimtarëve të tij, të cilët përkushtimin e veprimtarinë e kulmuan me krijimin e UÇK – së heroike dhe fitoren e çlirimin e Kosovës.

Profesor Vaxhidi, aty nga fundi tha:

─ Heroi ynë Xhavit Haziri dhe bashkëveprimtarët e bashkëluftëtarët e tij ditën të bashkohen jo vetëm në Kosovë, por në të gjitha trevat shqiptare, sepse vetëm bashkimi i shqiptarëve dhe i të gjitha trevave të tona shqiptare sjell forcë, përparim kombëtar e shoqëror.

Më pas ma dhanë fjalën edhe mua edhe si redaktor i librit. Unë të them të drejtën fola për disa ngjarje e për rëndësinë e librit. Shokët që kanë shkruar më parë siç janë: profesor Vaxhid Sejdiu, e Mustafë Krasniqi e kanë përfshirë në shkrimet e tyre edhe atë që thashë unë, por edhe në librin “Atdhetari i shtigjeve të lirisë – Xhavit Haziri” e kam vështrimin tim, prandaj nuk do të doja t’ i përsërisja ato që kam shkruar e thënë, por dua të theksoj një moment kur e shfrytëzova pas recitimeve të nxënësve e fjalimeve të kumtuesve. Në atë rast thashë se është vështirë, madje e pamundur të përfshihen të gjitha ngjarjet e të dhënat në një libër të vetëm për heroin, prandaj do të doja që kushdo që ka të dhëna t’i mbledhë ato dhe t’i dërgojë te autori ose te njerëzit që mund të shkruajnë për heronjtë e dëshmorët dhe të botohen edhe libra të tjerë. Por, unë e shfrytëzova edhe këtë rast për të folur për arsimin, për gjuhën shqipe, për shkollat e nxënësit në diasporë, për rëndësinë që ka shkolla shqipe, për shqetësimet tona, sepse një pjesë e madhe e njerëzve tanë po e bjerrin, po e humbasin gjuhën, kulturën e rrjedhimisht edhe shqiptarësinë tonë, prandaj me dhembje të madhe dhe emocione të fuqishme thashë:

─ Unë kam vënë re se një pjesë e madhe e fëmijëve nuk dinë shqip, nuk i dërgojnë prindërit e tyre në shkollat shqipe, kjo është shumë e dëmshme, sepse gjuha është çelësi më i mirë që i hap dyert, të cilat i mbyll harresa, i mbyllin ndikimet e zhvillimet e dëmshme në vendet e huaja. Gjuha na e ruan zanafillën tonë, kulturën e shqiptarësinë.

Më pas, gati me lot në sy, thashë se edhe dëshmorët e heronjtë si Xhavit Haziri, vepruan, e derdhën gjakun për lirinë, pavarësinë e bashkimin e atdheut, por u flijuan edhe për ne në mërgim, për fëmijët tanë që të mos shuhen këtej në vendet e huaja, por ta ruajnë gjuhën e përkatësinë shqiptare, prandaj dërgoni fëmijët në shkollat shqipe e t’i mësoni të flasin shqip! Por, uroj që të mos shkojë dëm edhe puna e vepra jonë, si mësimdhënës!

Edhe vetë autori Mustafë Krasniqi, foli e i falënderoj pjesëmarrësit, foli me admirim për heroin Xhavit Hziri etj. Në këtë linjë foli edhe poeti Hasan Qyqalla.

Më pas me emocione e me nderim të thellë përshëndeti të pranishmit edhe Arsim Haziri, vëlla i Heroit Xhavit Haziri, i cili tha:

─ Të dashur bashkatdhetarë ju përshëndes në emër të familjes Haziri, në emër të shoqes e të dy djemve të Xhavit Hazirit! Kjo është një ditë plot mall e kujtime, por edhe gëzime se po shoh kaq shumë njerëz, shokë të Xhavit Hazirit, bashkëveprimtarë të tij e studiues për jetën e veprën e vëllait tonë.

Ai përshëndeti mysafirët nga Zvicra e Italia, njerëzit e afërm e të gjithë të pranishmit që e nderuan jetën e veprën e heroit Xhavit Haziri.

Nxënësit e shkollës shqipe të mësueses së nderuar Elizabeta Statovci, të cilët ajo i kishte përgatitur mrekullisht e të cilët mbanin veshur edhe kostumet kombëtare shqiptare, recituan vjersha për heroin Xhavit Haziri, por edhe disa krijime që vetë Heroit që i kishte shkruar.

Në fund po e theksojmë nderimin dhe respektin për Arsim Hazirin, Arbërin e për të afërmit e tyre të cilët na u gjetën pranë e na nderuan, na pritën e na përcollën me dashuri e përkushtim të madh vëllazëror. Nderime pa fud!

Lavdi të përjetshme Heroit Xhavit Haziri!

Ein Bild, das Decke, Person, Im Haus, Wand enthält.

Automatisch generierte Beschreibung

PRESIDENTI SIPAS VULLNETIT TË QYTETARËVE

April 1, 2023 by s p

Zgjedhjet presidenciale në Mal të Zi

Në zgjedhjet presidenciale në Mal të Zi të cilat do të mbahen me 2 prill konkurojnë dy kandidatë me profil të ndryshëm politik, njëri me përvojë politike 34 vjeçare, ndersa tjetri nga një parti jashtë parlamentare, dukuri e panjohur deri tash në pluralizëm, por me mundësi të mëdha të zgjidhet president sepse ka mbeshtetje nga partitë tjera, të cilat janë pjesë përbërëse te shumicës parlamentare nga zgjedhjet e mbajtura me 30 gusht 2020.

Nail Draga

Në zgjedhjet presidenciale të cilat u mbajtën me 19 mars, ku morën pjesë 7 kandidatë, sipas KSHZ në xhiron e dytë do të garojnë presidenti aktual M.Gjukanoviq (DPS) i cili fitoi 119.673 vota (35.37%) dhe J.Millatoviq(Evropa tash) 97.858( 28.92%). Ndërsa kandidatët tjerë fituan: A.Mandiq(DF) 65.386 vota(19.32%), A.Beçiq (DMZ) 37.562(11.10%), D.Vuksanoviq-Stankoviq(SDP) 10.669(3.15%), G.Daniloviq(UCG) 4.652(1.38%) dhe kandidati i pavarur J.Raduloviq 2.574(0.76%).
Të drejtë votimi kanë pasur 542.154 qytetarë, ndërsa në zgjedhje kanë marrë pjesë 350.231(64.06%). Të dhënat e tilla dëshmojnë se kemi rritje për 2%, në krahasim me vitin 2018 sepse atëherë në zgjedhje kanë marrë pjesë 62% e qytetarëve me të drejtë vote.

Dilema për kandidatin e dytë

Në sajë të parashikimeve për zgjedhjet presidenciale nga shtatë kandidatët konkurent se kush do të jetë kandidati i parë ishte e qartë se ai do të jetë presidenti aktual M.Gjukanoviqi, por dilema ishte kush do të jetë kndidati i dytë i cili do të jetë rival në xhiron e dytë e cila do të mbahet me 2 prill. Dhe një dilemë e tillë u hoq pasi u shpallën rezultati i votimit, ku në vend të parë ishte M.Gjukanoviqi me 35,3 % të votave, ndërsa i dyti ishte J.Millatoviqi me 28.9 %. Ishte kjo një befasi sepse analistë të ndryshëm përparësi i kanë dhënë A.Mandiqit, duke marrë parasysh përvojen politike dhe infrastrukturën partiake, ndërsa nuk është nënvlerësuar as A.Beçiqi. Ishin këto tre kandidatët me të mundshëm për vendin e dytë, pasi pothuaj çdo kush e kishte te qartë se vendi i parë ishte rezervuar për M.Gjukanoviqin. Madje ka pasur edhe deklarime se ai mund të fitojë shumicën e nevojshme në xhiron e parë të zgjedhjeve, duke harruar se në skenën politike në Mal të Zi, kemi evoluime nga zgjedhjet parlamentare te 30 gushtit 2020.
Zgjedhjet presidenciale dëshmuan se kemi pasur zgjedhje të lira si vendet demokratike, që është një mesazh i qartë për të gjithë qytetarët qe kanë vendosur lishëm se për cilin kandidtë të votojnë. Një veprim i tillë siç duket është rezultat i zgjedhjeve të 30 gushtit 2020 kur për të parën herë u ndërru pushteti në Mal të Zi.
Kryeqyteti barometër i fitorës
Në çdo vend demokratik si për zgjedhjet lokale, parlamentare e ato presidenciale rol të veçantë luan procesi i votimeve në kryeqytet.Me këtë rast cekim se sipas të dhënave të publikuara nga KKZ për kryeqytetin në Podgoricë, ku të drejtë vote kanë pasur 143.608 qytetarë, më tepër është votuar për Milatoviqin 37.743 vota, ndërsa për M.Gjukanoviqin 30.447 vota, nga del se J.Milatoviqi ka fituar 7.300 vota më tepër së M.Gjukanoviqi. Ndërsa kandidatlt tjerë kanë marrë këto vota: A,Mandiq 16.117 vota, A.Beçiq 10.232, D.Vuksanoviq-Stankoviq 2.686, G.Daniloviq 1.482 dhe J.Raduloviq 717 vota.

Shqiptarët dhe boshnjakët ishin të pa motivuar

Të dhënat për daljen e qytetarëve në votime sipas komunave me 19 mars, del qartë se në ato mjedise ku popujt pakicë janë shumicë kanë pasur dalje të ulët në votime. Fjala është kryesisht për shqiptarët dhe boshnjakët, ku të dhënat sipas komunave e dëshmojnë një konstatim të tillë. Kështu në Ulqin në zgjedhje kanë dalur 36.48%,të qytetarëve më të drejtë vote, Guci 30.12% , Petnjicë 37.71%, ndërsa përjashtim bën komuna e Tuzit me 49.94%.
Një veprim i tillë mund të shpjegohet nga mungesa e motivimit personal të qytetarëve por edhe çështje tjera qe kanë ndikuar në refuzimin në votim, duke marrë parasysh se roli dhe funksioni i presidentit nuk ka qenë vendimtar në të kaluarën në çështjet zhvillimore në mjediset përkatëse, andaj një pjesë e tyre atë ditë kanë qendruar në shtëpi, ndërsa pjesëmarrja në votim me 2 prill sipas të gjitha gjasave do të jetë më e lartë.
.
Presidenti nga partia jashtëparlamentare(!)

Nuk ishte befasi mbeshtetja e J.Milatoviqit sepse ata përfaqësojnë një forcë të re politike pa komplekse dhe pa hipoteka nga e kaluara. Ata iu kanë premtuar qytetarëve paga dhe pensione më të mëdha, ku një veprim i tillë ka pasur jehonë pozitive të qytetarët. Dhe një jehonë e tillë ndikoi në reflektimin pozitiv të qytetarët, sepse për tridhjetë vite kanë qenë peng nga politika autokratike e një individi dhe një partie politike(DPS). Pikërisht një qasje e tillë është kapital politik për J.Milatoviqin, në zgjedhjet e 2 prillit që do të mbeshtetët edhe nga subjektët dhe koalicionet tjera politike, qe janë deklaruar publikisht.. Nëse analizojmë të dhënat numërike të 19 marsit del qartë se J.Milatoviqi . ka përparësi të madhe për të qenë presidenti i ardhshëm i Malit të Zi, sepse ka mbeshtetje nga pjesëtarët e koalicionit nga shumica parlamentare e vitit 2020 të cilëst së bashku kanë fituar 60% e votave.
President apo në pension politik
Nga ana tjetër presidenti aktual i Malit të Zi, M.Gjukanoviqi, ndonës ka përparësi prej 6%, ndaj kundërkandidatit, ai do ta ketë të vështirë të realizojë objektivat sepse kemi të bëjmë me një diferncë të madhe votash. Por, nga ana e DPS-it llogarisin në votat e atyre qytetarëve qe kësaj here nuk kanë votuar, e në veçanti të shqiptarët dhe boshnjakët por edhe të diasporës. Sidoqoftë do të kemi një ditë zgjedhore dinamike, e cila do të vendosë për kryetarin e ardhshëm të Malit të Zi, ku ka gjasa qe për të parën herë kryetari të mos jetë nga partia parlamentare(DPS), por nga ajo jashtë parlamentare(Evropa tash).
Nëse partitë politike mbajnë qendrimin se në xhiron e dytë do ta mbeshtesin J.Milatoviqin si dhe duke marrë parasysh animozitetin e tyre ndaj M.Gjukanoviqit atëherë fitorja e tij nuk mund të vëhet në dyshim.
Nga ana tjetër edhe presidenti aktual M.Gjukanoviqi shpreson se do të arrijë për të përmbysur rezultatin, pavarësisht se kundërkandidati ka mbeshtetje nga partitë tjera parlamentare të cilat janë pjesë e shumicës parlamentare të dala nga zgjedhjet e fundit parlamentare. Por, ne politikë mund të ndodhin edhe përmbysje të tilla ndonse janë të rralla, andaj mbetet të pritet dita e votimit përkatësisht shpallja e rezultateve, ku nëse presidenti aktual humb zgjedhjet ate e pret pensionimi politik.

Test për zgjedhjet parlamentare

Në sajë të ingerencave kushtetuese presidenti i vendit M.Gjukanoviqi me 16 mars me dekret shpërndau parlamentin dhe një ditë me pas caktoi daten e zgjedhjeve parlamentare të cilat do të mbahen me 11 qershor të këtij viti. Një veprim i tillë ishte i imponuar sepse shumica aktuale parlamentare edhe pas 90-të ditëve nuk arriti të formojë qeverinë nga ana e M.Lekiqit, andaj vendosi të dekretojë shpërndarjen e parlamentit. Një veprim i tillë ishte befasi për disa parti parlamentare e në veçanti për qeverinë, sepse kanë menduar se në këtë amulli politike do të vazhdojnë të funksionojnë pavarësisht se ishte qeveri në detyrë, e cila ka humbur votbesimin nga muaji gusht i vitit të kaluar.
Por, janë pikërisht zgjedhjet presidenciale ata qe do të definojnë shumë çka në skenën politike në Mal të Zi, ku Lëvizja politike “Evropa tash” siç duket do të jetë risi, duke sjellur një frymë të re e cila do të dekompozojë skenën politike. Themelimi i tyre para një viti dhe rezultati i papritur në zgjedhjet lokale me 23 tetor 2022 duke fituar pushtetin lokal në kryeqytet(Podgoricë) dhe tash në zgjedhjet presidenciale, ku kanë arritur të marri rreth njëqindëmijë vota paraqet rast të panjohur në kohën e pluralizmit në Mal të Zi.
Nuk ka dilemë se pas zgjedhjeve presidenciale me 2 prill, do të kemi të qartë shumë çka sa iu përket edhe parashikimeve për zgjedhjet e parakohshme parlamentare.
(Mars 2023)

Plumba ndaj Top-it, apo kur realiteti bëhet “Big Brother”

April 1, 2023 by s p

Koment nga Rafael Floqi

Në emër të medias të lirë!

Për ditë në Shqipëri shohim skena me vrasje. Shohim biznesmenë të vrarë, hakmarrje ndaj bandave në rrugë, shohim policë që i shmangen mediave, shohim madje një notere qe merr peng një gazetare, dhe shohim një kryeministër si z. Rama që pasi rrëzon biznese të kompanive mediatike me tritol, e pasi i gjobit dhe i mbyll mediat kundër tij, i akuzon si ‘kazanë” madje, dhe pasi i bën taksa paguesit të paguajnë gjobat e marrëzive të tij, si rasti Beketti ,“fshihet pas hijes, dhe thotë se unë nuk bëj presion ndaj mediave, madje edhe kur DASH e përmend shembjen e Prestige Resort si një presion klasik, të kësaj distopie shtetërore që e quajmë Shqipëria mediatike e kohës së Big Brother. Sulmi i fundit tregon se media, qoftë dhe me emrin a nofkën ‘Top” nuk është imune ndaj realitetit të inkriminuar, se sot u qëllua me plumba e nesër “larg qoftë” mund të qëllohet me top.
Një shoqëri që i intereson më shumë idiotësitë apo veprimet e pa vlerë të Luizit në Big brother, një shoqëri që s’prodhon gjë, por lan sytë dhe qan më shumë për daljen nga Big Brother të Kiaras, sesa të qajnë për vrasjen e rojës së shkretë, Pal Kola , të duket se s’meriton më shumë.

Pista hetimi dhe shpërblimi

Edhe pse bëhet e ditur se hetuesit që kërkojnë të vërtetën mbi të shtënat me armë drejt Top Channel, Nga veprimet e deritanishme duket se ende nuk ka siguri për pistën kryesore të hetimeve, mbi vrasjen e rojës së televizionit, Pal Kola.
Edhe shpërblimi prej 100 mijë eurosh që iu premtua qytetarëve tregon mungesën e të dhënave për hetuesit, që kanë kryer disa lëvizje njëherësh për gjetjen e autorëve. Policia ndaloi në Vlorë dy persona të dyshuar për ngjarjen, Roberto Papçi dhe Agustin Tonaj. Ndalimi i tyre ndodhi rreth orës 03:00 të mëngjesit të së hënës nga një postobllok policor pak orë pas vrasjes. Roberto Papçi ka qenë bashkëshorti i vajzës së Pal Kolës, por prej dy vitesh ata ishin ndarë. Ndaj dy personave janë kryer teste të gjurmës së barutit, apo marrjes së gjurmëve të gishtërinjve. Pasi u morën në pyetje në Tiranë ata u lanë të lirë. Kjo piste ne saj të sinjaleve te antenave telefonike doli e pavërtetë ndaj u liruan.
Siç tregoi policia në njoftimin e fundit, mjeti tip Range Rover me të cilin lëviznin autorët e krimit u gjet rreth orës 00.55 të së hënës në autostradën Durrës-Rrogozhinë. Policia ka bërë përpjekje për të gjetur autorët e krimit përmes mjetit që u dogj pranë Rrogozhinës. Ka rezultuar se Range Rover i përket një shtetasi nga Kosova, të cilit i ishte vjedhur disa vite më parë në një hotel në Tale të Lezhës. Ramadan Makolli, pronari i makinës “Range Rover” tregoi se mjeti iu vodh në verën e vitit 2020 në Lezhë. Pavarësisht përpjekjeve të tij, policia e Lezhës nuk ka arritur të zbulojë se kush ia ka vjedhur mjetin.

“Big Brother”, një shplarje trush kolektive

A të jetë kjo kaq e thjeshtë apo një mjet presioni publik? Kjo është çështja. A është kjo është një metodë mafioze? E nëse media e tillë si Top Channel ka qenë e lidhur për shumë kohë me pushtetin dhe i ka shërbyer interesave të tij, dhe në për hapjen e drogës morale dhe shoqërore me emrin “Big Brother”, një shplarje trush kolektive që i lë dorë të lirë qeverisë dhe qarqeve të biznesmenëve mediatikë të fitojnë e duke mbyllur gjithë shqiptarët pas Big Brother në shtëpi, me vullnet, madje, dhe pa ndonjë urdhër si pandemia.
A mund të kenë qenë të shtënat me armë një mesazh për pronarët e Top Channel? Po pse jo> Për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje, anëtaret e familjes Hoxha u morë në pyetje nëse janë ndjerë të kërcënuar më herët, apo nëse kanë ndonjë të dyshuar për ngjarjen. Asnjë prej tyre nuk ka dhënë një shkak të qenësishëm për ta ndjekur më tej këtë pistë. Disa ditë para sulmit me armë, në media doli lajmi se Top Channel ishte shitur drejt një kompanie në Belize për 9 milion dollarë. Shitja ishte kryer drejt “Western Media Conglomerate Investments LTD” në datën 14 Janar të këtij viti. A është kjo realitet apo duket si një fake news i sajuar nga kundërshtarët, pasi mendo se vlera e Top Channel nuk mund të jetë vetëm 9 milionë dollarë.
Nëse është kjo e vërtetë atëherë cilat interesa të cilit aksionar ka shqetësuar ky transaksion. Siç raportoi më herët media, transaksioni mund të ishte një siguresë para vendimit të Gjykatës së Apelit për mosmarrëveshjet e pronësisë, ku janë përfshirë pronarët e Top Channel. Kjo tregon se media edhe ajo më e madhe sot nuk është imune jo vetëm nga presioni i politikës, por edhe ai i krimit. Ne fakt Politiko.al e botoi atë dokument.
“Ndër të gjitha pistat e mundshme për ngjarjen tronditëse në Top Channel, vetëm për një jam i sigurt: nuk ka gisht Sali Berisha! , shkruante këto ditë Alfred Lela. Doktorin, në ndoshta minutat e reminishencave, mund ta kapësh beft duke menduar për veten thënien brilante të Giulio Andreotit ‘më kanë akuzuar për çdo gjë në këtë vend… që nga Luftrat Punike”. Nëse vrojton Gardën Mediatike afër Ramës, thuajse shqiptojnë akuzën se, në mos e bëri, Berisha e frymëzoi atentatin në Top Channel. Ndërkohë, madje, një drejtues emisioni në RTSH, shkonte aq larg sa përpiqej të bënte përqasime me djegjen e gazetës “Koha Jonë në 1997. O tempa. o mores!

S’na intereson shtëpia, por seç bën komshija

Përmasat e spektaklit “Big Brother” këtë vit dolën jashtë çdo parashikimi. Ajo është shndërruar në një “peep show” kolektiv, jo vetëm në Shqipëri por me induksion edhe këtu në SHBA, ku ka një masë të madhe njerëzish që shprehin pakënaqësi, se konkurenti më i votuar i “reality show”, Luiz Ejlli po penalizohet nga produksioni. Pra deri këtu kemi shkuar?! (Unë nuk kam gjë me Luizin ai është pjesë e lojës. Ai luan për vete dhe jo pa sukses).
Ka disa faktorë psikologjikë që lidhen me perceptimin, emocionet dhe sjelljen e njerëzve në shoqëri si e jona i bëjnë këta njerëz trushplarë, dhe ky shërbimi më i mirë që këto media i bëjnë pushtetit.
“Reality TV u ofron shikuesve një ndjenjë lidhjeje me pjesëmarrësit, gjë që mund të krijojë një ndjenjë përkatësie shoqërore dhe vlefshmërie. Mund të shkaktojë gjithashtu ndjenja zilie, konkurrence dhe dëshirë për t’u parë si të suksesshëm dhe të dëshirueshëm.” shkruan Shira Gabriel, një psikologe sociale amerikane.
Big Brother TV shpesh mbështetet në manipulimin e emocioneve dhe dinamikave ndërpersonale për të krijuar dramë dhe argëtim. Kjo mund të çojë në shfrytëzimin dhe keqtrajtimin e pjesëmarrësve dhe gjithashtu mund të kontribuojë në qëndrime dhe sjellje negative midis shikuesve. Por edhe ajo që në shoqëri të pazhvilluar si e jona ka shumë ndjellje, jo ajo që ndodh brenda shtëpisë, por ajo që bën komshija. Ne si shqiptarë në çdo kohë kemi pasur dikë në lagje që interesonte jo shtëpia e tija por seç bënte komshija, apo jo?

Gosip apo gazep?

Miq të tij kanë thënë se Ejlli u detyrua të firmosë një kontratë me Top Channel në kushtet kur qëndron i izoluar prej 90 ditësh për të drejtat e imazhit. Familjarët u detyruan të ndryshojnë profilin e tij në rrjetet sociale për shkak të kësaj kontrate. Në përkrahje të Luiz Ejllit janë zhvilluar edhe protesta, kryesisht nga të rinj të pakënaqur me Top Channel.
A mund të ketë shkuar deri në këtë pikë marrëzia e një shfaqjeje televizive? Pse jo kur u keq fëmijëve lojën e shpëlarjes të trurit gjithçka mund të ndodhë dhe kallashnikovi në mes të natës. Është ende herët për ta pohuar këtë, megjithatë policia po konsideron çdo indicie. RENEA kreu kontrolle në shtëpinë e reperit Kleviol Ahmetaj pas ngjarjes. Ky i fundit prej ditësh ndodhej në Itali dhe ka sqaruar se nuk kishte gisht në vrasjen e rojës.
Kjo nuk ishte hera e parë që pranë Top Channel qëllohet me armë. Në rrjetet sociale qarkullojnë filmime ku duken banorët e Big Brother, teksa flasin për të shtënat me armë që dëgjohen pranë tyre, disa ditë para sulmit ku mbeti i vrarë roja. Produksioni i “Big Brother VIP” i informoi banorët për sulmin terrorist të ndodhur ndaj Top Channel. Por synimi nuk ishte vetëm tu tregonin realitetin por të tregonin lajmin, se Luizi ka treguar se e njihte personalisht viktimën Pal Kola dhe se është përlotur.
“Unë e kam njohur dhe prej emrit rojën. Ndihem shumë keq. Jam i sigurt që kjo shtëpi është më e sigurt se çdo ambasadë. Është një masakër. Kur goditet fjala e lirë, nuk gjej emër ti vë këtij akti terrorist, tha ai. Kështu dhe kjo vrasje e një fatkeqi u bë një puntatë tjetër e Big Brother.

Big Brother, një orë psikologjie vëzhguese

Miliona njerëz në mbarë botën janë të sintonizuar në shfaqjet e realitetit dhe kanë ndjekur për dekada. Ajo që filloi si një eksperiment është kthyer në programim të zakonshëm dhe si kulturë, ne nuk mund të ngopen prej tyre. Por a ka ndonjë kosto personale apo shoqërore për magjepsjen tonë të vazhdueshme me shfaqjet e realiteti TV?
Ndërsa mendimet sigurisht ndryshojnë për këtë temë, kjo varet nga disa faktorë: lakueshmëria e vlerave tuaja dhe angazhimi juaj për t’u sjellë në mënyra që pasqyrojnë vlerat tuaja Televizioni dhe të gjitha format e tjera të medias kanë ndikim në mendimet, opinionet dhe sjelljet tuaja. Nuk ka dyshim se ajo që marrim për argëtim dhe informacion ndikon në mënyrën se si mendojmë për botën përreth nesh. Mendjet tona janë krijuar për të sintetizuar një mori informacionesh çdo ditë, nga ndërveprimet tona me të tjerët te librat që lexojmë dhe argëtimi që kërkojmë. Ne e kuptojmë botën përmes këtyre pjesëve të informacionit që mbledhim dhe kjo ndikon në mënyrën se si e jetojmë jetën tonë çdo ditë. Përtej informacionit të përditshëm që thithim, ne jemi të ndikuar edhe nga përvojat tona të mëparshme të jetës, familja jonë e origjinës, mjedisi ku jemi rritur dhe një mori faktorësh të tjerë kulturorë dhe gjenetikë. Këto ndikime ndër personale dhe të drejtpërdrejta kanë më shumë gjasa të ndikojnë në vlerat dhe sjelljet tona sesa tregon realiteti.
A do të thotë kjo se ne nuk duhet të shqetësohemi për mënyrat në të cilat trendet e Reality Show-t ndikojnë tek ne? Jo, patjetër duhet t’u kushtojmë vëmendje mesazheve themelore në këto shfaqje dhe të eksplorojmë pse tërheqin kaq shumë.
Pse tërheqin shfaqjet e realitetit? Pse Reality show i bën njerëzit të rikthehen javë pas jave. Është pse ne duam të dimë se kush i tha kë kujt, cili person tradhtoi një tjetër ose kush komprometoi aleancat e tyre ose mori një vendim të dyshimtë që ndikoi te njerëzit e tjerë. Gjithçka ka të bëjë me sjelljen më të mirë dhe më të keqe njerëzore; është një orë e psikologjisë vëzhguese pa leksione apo provime.
Shpesh shfaqjet e realitetit na bëjnë të reflektojmë se çfarë mund të bëjmë në një situatë të ngjashme, gjë që mund të jetë një ushtrim i mirë në eksplorimin e vlerave Këto tema të sjelljeve të mira dhe të këqija, tradhtisë, konkurrencës dhe lidhjes janë të njohura për ne; ne marrim vendime të ngjashme çdo ditë, pa kamerat, skenarët artificialë dhe publicitetin. Na thërret sepse në një nivel shumë themelor, ne e duam dramën njerëzore dhe lidhemi me vendime të vështira. Pavarësisht nëse është një konkurs për dashuri, para, famë apo famë, ne kënaqemi duke parë luftën.
Ndërsa kënaqemi në shfaqjet tona të preferuara të realitetit, mund të pyesim veten: Çfarë më pëlqen në këtë shfaqje dhe çfarë emocionesh shkakton? Çfarë më tërheq mua për këta personazhe dhe rolin e tyre në shfaqje? A do të bëja zgjedhje të ndryshme nga këta personazhe? Nëse po, pse? Çfarë vlerash përqafoj në jetën time që ose respektohen ose braktisen në këtë shfaqje?
Reality show emërtohen me ironi sepse shpesh janë larg skenarëve realistë. Edhe pse këto programe janë kënaqësi fajtore për shumë njerëz, ne mund t’i përdorim ato si fillime të mira bisedash me miqtë dhe si ushqim për të menduar në mendjen tonë, ndërsa marrim parasysh vlerat tona dhe si të jetojmë në mënyra që demonstrojnë ato vlera.

Rama dhe PR-in i Gebëlsit – “Kazan, kazan, kazan”

Por ti kthehemi sulmit mbi Top Channel, kjo e shtënë në mes të natës dhe vrasja e atij rojës fatkeq është si një faqe tjetër e realitetit të inkriminuar shqiptar, të medias ku mediat lidhen jo vetëm me partitë politike, por edhe me grupe kriminale, gjersa edhe veprimet e shitjes, nëse është e vërtetë apo jo i kryejnë off shore. Kjo tregon se dhe media e madhe, po nuk qe politikisht dhe ideologjikisht dhe financiarisht e pavarur mund te behet rastësisht ne vend te pasqyrës se lajmit, objekt i lajmit që këtë rast ka dhe viktimën fatkeqe familjes së të cilit i shprehim ngushëllimet tona.
Ndërsa kryeministri Rama një dishepull i stilit propagandistik të Gëbelsit, përsërit, përsërit se diçka ngelet “Nuk kam ndryshuar mendim për kazanin, kam përdorur një shprehje për raste flagrante të dy gazetarëve paedukatë. E treta është që unë nuk vë gjoba ndaj mediave”. Vërtet?
Krahasoni parimin e propagandës të Gëbelsit , me stilin e fjalimeve të Ramës. “Parimi themelor i të gjithë propagandës”, deklaronte ai, ishte “përsëritja e argumenteve efektive”; por ato argumente nuk duhet të jenë shumë të rafinuara – nuk kishte kuptim të kërkonim të konvertonim intelektualët. Sepse intelektualët nuk do të konvertoheshin kurrë dhe gjithsesi do t’i dorëzoheshin më të fortëve, “dhe ky do të jetë gjithmonë njeriu i rrugës”. Prandaj, argumentet duhet të jenë të vrazhda, të qarta dhe të forta, dhe t’u drejtohen emocioneve dhe instinkteve, jo intelektit. “Krahasoni, Kazan, kazan ,kazan”

Në emër të medias të lirë !

Unë edhe pse nuk mbështes linjat editoriale të Top Channel, i bëjmë apel shoqërisë shqiptare të ndalojë dhunën kundër mediave dhe ndaj gazetarëve. Sulmi me armë është një akt i neveritshëm dhe i papranueshëm që nuk ka vend në shoqërinë tonë. Ne si gazetarë kemi detyrimin dhe dëshirën pavarësisht mangësive për të informuar publikun dhe kjo është e pamundur pa një mjedis të sigurt dhe paqësor për të punuar.
Reality TV mund t’i bëjë njerëzit të varur sepse ofron një burim të vazhdueshëm stimulimi dhe argëtimi, dhe mund të përdorë dëshirat tona themelore njerëzore për dramë, konflikt dhe zgjidhje. Por ai është fake Reality, është i Rrenë -Reality.
“Megjithatë, është e rëndësishme të jemi të vetëdijshëm për efektet e mundshme negative dhe të balancojmë Reality TV si konsum me aktivitete dhe marrëdhënie të tjera të shëndetshme.” – shkruan Jennifer Harman, një psikologe dhe autore amerikane.
Ndaj ju lutem organeve kompetente shtetërore të ndihmojnë, në ndalimin e dhunës dhe në mbrojtjen e lirive të gazetarisë dhe të shtypit!. Kjo është një shprehje e solidaritetit njerëzor dhe profesional në mes të mediave.
Ndal dalldisë idiote qoftë dhe masive të Big Brother! Koha sot është të mendojmë më thellë për fatin e shtyllës të katërt të demokracisë në Shqipëri, që ajo mos jetë vulnerabile, të mos jetë objekt shitje- blerjesh ekonomike, e preh e presioneve politike, e një mjet tru-shpëlarës për shoqërinë shqiptare, pasi big-brother-i vërtetë, kryeministri Edi Rama, i cili rri e kundron Shqipërinë, si fermën e Kafshëve të Orwellit.