Prof. Dr. Lush SUSAJ/
Me datën 16 prill 2025, doli nga botimi libri im i 40-të, me titull “Pasoja të Perdhunimit Komunist të Shqipërisë”. E kemi paguar dhe perjetuar me dhimbje dhe sakrifica të mëdha diktaturen komuniste, degraduese e antishqiptare. Mendoj që si shoqëri dhe institucione, akoma po vuajmë pasojat e asaj trushplarjes dhe mizorisë së thellë morale e politike, e mos e thashtë Zoti që për këtë të vuajnë edhe 2 brezat e ardhshem të familjeve tona, sepse jemi të pafajshëm, sepse me komunizmin nuk na lidh asgjë. Askush të mos lodhet me hedh fjalë as baltë mbi atë që reagon dhe shkruan, pasi secili prej nesh, si dhe e gjithë shoqëria jonë, demin dhe problemin më të madh e ka me ata që heshtin, me ata që bëjnë sehirë, që nuk reagojnë, që servilosën, që nuk lexojnë e nuk shkruajnë për asgjë. Dëmin e bëjnë ata që nuk kan mëndim e as gjykim për asgjë, e ku edhe voten, në çdo 4 vite e nxjerrin në treg, e jo për ta vëndosur në shërbim të zhvillimit të shtetit dhe shoqërisë.
E megjithatë, sa për mua dhe të gjithë kategorinë e atyre që flasin, shkruajnë dhe reagojnë, e që janë ndjesia, nderi dhe dinjiteti i qytetarisë së Shqipërisë, do të lutëm sikurse dikur lutej edhe poeti i zemrave tona, Dritero Agolli, kur shkruante fjalët: “Mbushni gotat me raki…. E mbi mua vazhdoni e hidhni baltë. Nga balta juaj marr jetë dhe fuqi”.
Librin e publikuar e gjeni tek libraria e UBT, nëse janë mbaruar kopjet e derguara, mund të me kontaktoni çdo ditë në UBT, e të merrni librin me ato realitetet tona, të ditura e jetuara nga të gjithë.
Për mua, ky libër është ajo thirrja dhe kujtesa e përjetshme e shpirtërave të vrarë, të dhunuar, të shqyer e përdhunuar nga çakejtë, mizoria dhe kategoria me e ulët e shoqerisë shqiptare, e cila u përgatit dhe u përdor poshtërsishte nga diktatura. E ku sikurse dihet nga të gjithë, kjo qenuri e zagarhane shoqërore e politike arriti që të dhunojë e masakrojë jetën dhe pronat e mbi 500 000 shqiptarëve, nga të cilet janë rreth 8000 djem e vajza shqiptare të vrarë e të pagjetur, sepse horrat e diktatures ua zhduken edhe kufomat dhe varret.
Askush mos e provoftë një situatë të tillë me familjarin apo me njeriun e tijë të dashur. Unë po ju kujtoj një shembull që me prek pothuajëse çdo ditë, pasi jetoj prej 40 vitesh komshi me një burre fisnik e që është rritur jetim. Ky bashkëqytetarë ka 35 vite që kërkon me ditë e me gjetë se ku e ka varrin dhe kockat e babës së vet, që ja kan thirrë në zyrat e policisë së shtetit komunistë. E ku prej atje nuk doli me i gjallë, për më keq, edhe kufomen ja kan zhdukur e nuk dihet se ku ja kan hedhur. Komshiu im është 74 vjeç, e që sot nuk ka asnjë arsye që të shohë ringjalljen e fotografive, busteve, promovimeve dhe sjelljeve përverse e kanibale të diktaturës. As të durojë kapardisjen e të korruptuarve dhe trushplareve të politikës dhe administratës, të cilet në vend që të ulin kokën e të kerkojne ndjesë për sjelljen vrastare e mizore të prinderve dhe familjarëve të tyre. Në vend që të kërkojne llogari prinderve të tyre që të bëhën njerëz e të tregojnë vendet ku i kan zhdukur kufomat e shqiptareve të vrarë me turtura, e mu në zyrat e shtetit, kan 12 vite që kapardisen dhe bëjnë deklarata fyese dhe arrogante, e jashtë asaj që realishtë i duhet shtetit, intelektualeve dhe shoqerisë shqiptare.
Të gjithë e mbajmë mend faktin se si Kosova trime, e gjithmonë në vijen e parë të betejave për europianizimin dhe çështjen tonë kombëtare, luftoj trimërisht me ushrine serbe, nga ku ka ka edhe shumë gra e vajza të vrara, të dhunuara e të përdhunuara.
Ndryshe nga ajo që ka ndodhur në Shqipërinë e sunduar nga mizoria komuniste, shoqëria kosovare me moral dhe pergjegjeshmeri të lartë kombëtare, e gjeti forcën dhe mekanizmat e duhura që kjo dukuri e vrasjes dhe zhdukjes se kufomave, dhe ajo e përdhunimit të grave e vajzave të deshmohej e të dokumentohej hapur e pa asnjë frikë, duke drejtuar gishtin ndaj horrave dhe përversitetit të pushtuesve dhe të bashkëpuntorëve të tyre.
Krejtë ndryshe ka ndodhur në Shqiperinë, e cila kurr nuk u çlirue nga terrori dhe sjellja e ndyrë komuniste, e ku askush nuk mundi që të deklarojë hapur e as të bëjë publike tragjedinë e vet e as të familjes. Sepse, në Shqipërinë e dhunuar e shqyer nga diktatura, askush nuk e pa e as nuk e njohu as edhe një ditë si një vënd dhe shoqëri të çliruar nga dhuna, vjedhja dhe përversiteti shtetërorë e politikë i djajve dhe horrave të komunizmit.
Nga frika, nga pasiguria e asgjë tjetër, ndodhi që askush nuk mundi me e drejtuar si duhet gishtin ndaj përdhunuesit të vet. Sepse përdhunuesit qëndruan përgjithmone në pushtet duke e vrarë, dhunuar, dobësuar dhe përdhunuar pa mbarim shtetin, shoqërinë dhe individin. Qëndruan në postet drejtuese, duke e zhvlerësuar e përdhosur çdo ditë shtetin dhe forcën reale të shoqërisë shqiptare.
Mbase ndonjëri edhe do të thotë se në Shqipëri nuk ka patur kurrë përdhunime. Ndërsa unë që kam punuar gjithë jetën në punët më të vështira të Shqipërisë, e që kam biseduar me besim dhe njerëzillek të lartë kudo me njerëzit, po ju them që komunizmi shqiptarë ka qën aq mizor dhe dehumanizues, saqe ka vrarë e përdhunuar më shumë edhe se sa lufta dhe pushtuesit e trojeve tona.
Pavarësishtë nga demagogjia dhe propaganda e modelit marksitë-leninistë, gratë dhe vajzat shqiptare, edhe sot janë aq shumë të dhunuara e të pënguara në karrierë, në punësime, në promovime, etj, e kjo ndodh vetëm për shkak të trashegimisë së komunizmit. Trashegimia e një kohe kur njeriu e sidomos gratë dhe vajzat, deformoheshin dhe trajtoheshin pa dinjitet e pa pikë fëminizmi e mëshire. Në diktaturë, gruaja apo vajza e brishtë, edhe pse ishte dhe mbetët gurë themeli për shoqërinë, konsiderohej dhe duhet të ishte e veshur me pantallonat e zborit ushtarakë, apo e ngjitur mbi traktorin dhe tankun ushtarakë, apo e fotografuar në minierë me një martinel në dorë, apo kudo në filmat e kohës e paraqitur si ajo agjitatorja dhe luftarakja e zjarrtë e parties, pa feminizëm dhe pa fare shpirtë njerëzorë. Në këtë kontekstë, komunizmi e denatyroj dhe e paraqiti gruan dhe vajzën si një mekanizëm apo si copë hekuri pa ndjenja, pa shpirtë, pa rrol edukues e as riprodhues. E paraqiti gruan si një krijesë që duhej vetëm për agjitacion dhe propagandë dhe për të realizuar dëshirat e tjera të shokëve të partisë dhe pushtetit.
Edhe më tragji-komike e të pashëmbullta në botë janë ato rastet kur shokët e partisë dhe të sigurimit të shtetit, që të gjithë shqipfolësa e akoma të padenoncuar e të pandëshkuar, vetëm për të abuzuar me gruan apo vajzën e pambrojtur të shokut apo komshiut, sajonin ngjarje, dosje dhe gjygje politike. Thjeshtë e vetëm për të denuar e për ti larguar nga shtëpia për në burg burrat apo të dashurit e të preferuarave të tyre. Kjo nuk është sajesë e imja, sepse nuk janë një apo disa raste sporadike, përkundrazi kjo mizori ka qenë massive, shumë e përhapur, e me një ndikim shumë të madh në popull dhe administratë.
Sikurse ka qenë aq masiv edhe fakti që përpara se të shkoje tek vendi i punës, duhet të kaloje nga sekretari i partisë që të bënte atë karakterstiken sikurse e dinte vetëm ai. E më pas të lejonte apo të ndalonte (si ti tekej) e kishte në dorë vetëm ai. Apo duhej të kaloje nga kryetari i keshillit, që në jo pak raste mund ta jepte apo jo bursen për të shkolluar fëmijen, sipas sjelljes, sikur ti shkrepej në kokë atij.
Shum prej lexuesve, e sidomos ata që kan lindur pas viteve 1997, për shkak se kjo ndyrësi nuk u lejua kurrë që të dëshmohej e as të dokumentohej e plotë, përpasojë nuk u dëshmua kurrë hapur, por u mbyll në menyrë tinëzare dhe antidemokratike për tu qelbur e për të kuturbuar edhe për mbi 30 vite të tjera pisllek e frikë, ndoshta do të mëndojnë dhe thon se përdhunimi i djeshëm komunist dhe ai i sotmi neokominist nuk kan ekzistuar, apo edhe nëse kan ekzistuar, midis tyre nuk ka lidhje.
Sikurse na mesonte Sokrati (filozofi i ideve), vjen një momënt që dhuna e përditëshme të futët ngadalë e thellë në tru e në çdo qelizë të trupit. Duke tu kthyer në sjellje të zakonshme e të trashegueshme. Fatkeqësishtë edhe me shqiptarët ka ndodhur e nëjta gjë, ku unë po dyshoj që e keqja për një kohë të gjatë, na është ngulur aq thellë saqe mos e thashtë Zoti, që të na jetë bërë gjenetike, e përjetëshme dhe e trashegueshme. Ndërsa lidhja midis përdhunimit komunistë dhe vazhdimësisë së kësaj sjellje mizore, antikombëtare dhe antishtetërore edhe në këto 35 vite të ashtuquajtura demokraci, është një lidhje lineare, e drejtëpërdrejtë, sepse ka një vazhdimësi të njohur gjenetike dhe doktrinare Marksiste-Leniniste, ku çdo zgjidhje duhet të vinte nga lartë. Ku për çdo gjë vëndoste partia dhe shokët e partisë. E ku partisë nuk i fshihet e as nuk mund ti ndalohët asgjë. Sipas kësaj doktrine të njohur, njeriu është i partisë e jo i familjes, as i fëmive e as i shoqërisë dhe as i kombit të vet.
Në këtë kontekst, unë sikurse edhe të gjithë bashkëmoshatarët e mi të pa indokrinuar me helmin e marksizmit, mëndojmë se përdhunimi ka ekzistuar dhe akoma ekziston i trasheguar nga e kaluara, madje dyshoj se ka shtuar edhe më shumë frekuencën e shfaqjes në përmasa edhe më të frikshme.
Përdhunimi nuk ka të bëjë thjeshtë me atë dhunën me rrahjën, lidhjën e gojës dhe të gjymtyrëve.
Përkundrazi, përdhunimi më i madh është bërë përmes administratës politike e shtetërore që përdori mekanizmat e frikës, shantazhit dhe të intimidimit me vëndin e punës, me të drejtën e studimit, me të drejtën e strehimit, për të mos u gjobitur, për të mos u dënuar e deri edhe kafshatën e bukës së gojës.
Janë dukuri që akoma ekzistojnë, betejë e rrugë joligjore për vëndin e punës, e për këtë, edhe pse njerëzit e frikësuar e pa asnjë mbështetje po vazhdojnë që të heshtim dhe të bëjmë sikur nuk i shohim e sikur ato nuk ekzistojnë, realiteti tregon se kjo sëmundje vazhdon që të na shfaqet kudo. Por më komikja është ajo shprehja e njohur marksiste, ku thuhet që të “mos i nxjerrim të palarat e shtëpisë”, kur realishtë duhet të ishte pastrur e me patjetër duhet të pastrohet shtëpia dhe administrata sa më parë nga mizoria dhe mizorët e korrupsionit dhe të përversitetit.
Të palarat dhe paturpësia më e madhe është mohimi dhe heshtja përballë pisllëkut, nga ku ka buruar e po na shkatërron e mbytë çdo ditë e ngapakë vazhdimësia e këtyre ngjarjeve dhe fenomeve regresive e turpëruese. Sikurse reagimi dhe trajtimi real i tyre është detyrë dhe përgjegjësi qytetare e kombëtare.
Kemi humbur 35 vite kohë në të cilën, edhe në Shqipëri duheshin treguar me gisht e duheshin bërë shëmbull dhe neveri që të gjithë dhunuesit dhe përdhunuesit e djeshëm. Vetëm në këtë mënyrë, do të mund të mbrohej shteti dhe shoqëria nga vazhdimësia e sjelljeve të liga e degraduese – komuniste.
Vetëm në Shqipëri, përdhunuesit dhe vrasësit nuk u zbuluan e as nuk u ndëshkuan kurrë, e përpasojë edhe nuk u demaskuan kurre sikurse duhej e sikurse meritonin. Prandaj shoqëria jonë nuk u ndie kurrë e lire e as demokratike.
Njerëz të shumtë të këtij takëmi tepër të ulët, fatkeqësishtë edhe u plakën e dolen në pension të ulur mbi kolltuqet dhe karrigët e pushtetit, e gjithëkund duke e marrë respektin, harresën dhe nënshtrimin me dhunë. Si shoqëri, kjo sjellje na ka shkaktuar vetëm humbje shansesh historike, humbje kohe të vlefshme dhe një ndotje të madhe shoqërore e politike, që kërkon shumë punë për ta pastruar.
Këta njerëz pa nderë e dinjitet, edhe pas vitit 1990, qëndruan mbi kolltuqet dhe postët duke i keqpërdorur e duke i turperuar edhe më shumë institucionet, vulat dhe ligjet e shtetit shqiptarë. Në këtë mënyrë edhe duke siguruar jetëgjatësinë dhe vazhdimësinë e mizerjes politike, ekonomike dhe morale të një sistemi dhe historie, ndër me tragjikët e kësaj bote. Është një histori që mund të shkruhet nën titullin “Historia e Denatyrimit Komunist të Shqipërisë”
Sa për ata që mund të më kritikojnë për krahasimin që unë shpeshherë kam bërë dhe bëj midis tragjedive dhe bëmave të komunistave shqipfolës mbi eliten dhe shqiptarët më të mirë të vëndit, dhe tragjedisë së shkaktuar nga pushtuesit në Kosove, kufiri është i hapur, informacioni është sheshit, kushdo për 4 orë mund të shkojë nga Tirana në Prishtinë, e mund të mësojë të vërtetën e të krahasojë faktet.
Të flasësh të vërtetën nuk është turp, përkundrazi e turpshme është manipulimi dhe fshehja e të vërtetës, nga ku paraliza dhe situata degraduese, vetëm sa vazhdon dhe bëhët edhe më e padurueshme.
Në këtë kontekst, unë ju bej një thirrje vëllazërore e shumë qytetare, që të përpiqeni që të krahasoni të pagjeturit e luftës së Kosovës, që sikurse tregojnë regjistrat thuhet se janë rreth 1400 përsona. Kurse në Shqipërinë që pati për vrasës dhe pushtues sistemin komunistë me komunistat shqipfolës, janë mbi 8000 të vrarë e të zhdukur, e që të gjithë djem e vajza të reja, që të gjithë të vrarë pa asnjë faj.
Nga pjestimi i dy shifrave të mësipërme, rezulton se tragjedia, makabriteti dhe kafshëria e vrasësve komunistë, deri më sotë të pa denuar e të pandëshkuar, është rreth 6 herë me i lartë se sa dëmi dhe tragjedia e shkaktuar nga pushtuesit.
Bazuar në ngjarjet, kujtesën dhe në jetën e jetuar në diktaturë, jam shum i sigurtë që edhe numri i grave të dhunuara, të vrara e të përdhunuara nga komunistet shqipfolësa (nuk dua kurrë që ti quaj shqiptarë), krahasuar me përmasat e fenomenit në Kosovë e kudo tjetër, është shum më i lartë. Prandaj e me të drejtë e kan quajtur “Komunizmi Specifik”, dmth i pashëmbulltë atëherë dhe në vazhdimësi. Është i pashëmbullt edhe në riciklim, ringjallje dhe ripërsëritje dhune, poshtërsie e varfërie.
Nuk kemi pse të bejmë sikur nuk ka ndodhur asgjë, sepse duke heshtur po shohim dhe po kuptojmë që fenomeni nuk po zhduket, përkundrazi po shtohet dhe vazhdojmë që ta kemi kudo midis nesh. Akoma më keq, pasi po na shfaqet e po na rritet përditë nëpër zyrat dhe institucionet, në të cilat morali dhe meritokracia duket që nuk vlejnë më për asgjë. E ku në jo pak raste në plan të parë dalin mungesa e profesionit dhe përvojës administrative, mosha e re, padija, servilizmi, kunjukturaliteti, trushplarja dhe vulgariteti. Nga ku shërbimët administrative për prodhuesit dhe publikun, vetëm po përkeqësohen dhe po bien në nivelet me të ulëta që ka rajoni dhe Europa.
Duke heshtur ndaj fenomenit dhe ndikimeve nga doktrina marksiste e komuniste, dashje apo padashje kemi krijuar atë habitatin e lindjes, të rritjes dhe të vazhdimësisë së sjelljeve të dhunës dhe përversitetit të një diktature, e cila duhet të dëshmohët e të dokumentohet me kurajo dhe ekzaktësishtë sikurse ka qenë, në mënyrë që të bëhët seriozishtë e urryer nga të gjithë, e pa dallime politike, krahinore e fetare.
Çdo shqiptarë, pavarësishtë nga propaganda komuniste dhe neokomuniste, duhet të kuptojë faktin se komunizmi shqiptarë, nuk e ka bërë e as nuk e ka merituar kurrë shqipërinë as shtetin shqiptarë. Përkundrazi, komunizmi e manipuloj, mashtroj dhe e shkatërroj shtetin, shpirtin, ekonominë, moralin, historinë dhe reputacionin e shqiptarit dhe të shtetit shqiptarë.
Komunizmi, pothaujëse e shkërmoqi me themel pronën, moralin dhe familjen e shqiptarit. Komunizmi arriti deri në atë pikë sa arriti që të ekzekutojë të gjithë elitën europerendimore e nacionaliste, për ta zevendësuar me banalet e banalitetit të turmave. Elitën e mirëfilltë kombëtare e zevëndësoj me kategorinë e të ashtuquajturve “njerëz të ri”, që sikurse e kemi parë dhe përjetuar, janë njerëzit e krijuar dhe rritur nga diktatura komuniste. Janë njerëzit që nuk kan moral e as shpirtë kombëtarë, nuk kan as besim në Zot, nuk kan njohur kurrë vegël pune as profesion. Janë bashkësi e mbushur me parazitë, contribute zhvillimi, pa meritokraci dhe pa asgjë njerëzore. Vetëm me këtë takëm që janë armiqtë e prosperitetit të kombit shqiptarë, komunistët arritën që të ndërtonin e të mbanin gjallë edhe pas vitit 1990, një politikë dhe administratë 100% djallëzore, të korruptuar, hajdute dhe antishqiptare.
Për të mos u zgjatur, për çdo shqiptarë, pavarësisht nga origjina shoqërore e politike e familjes së tijë, kam vetem një lutje. Lutëm që të mos lodheni e ndaleni kurrë duke denoncuar hapur krimet, kriminelat, hajdutet dhe perdhunuesit e komunizmit të djeshëm dhe të neokomunizmit të sotëm. Sepse vetem kjo është ajo rruga dhe mënyra që të mund të behemi një shtet dhe një shoqeri e besueshme dhe serioze. Vetëm duke reaguar do të mund të behemi të njohur, të besueshëm dhe të integruar midis vetit dhe më pas edhe ndër shoqeritë dhe kombet e tjera të rajonit dhe botës. Duke heshtur, vetëm sa do të vazhdojmë që të vetëdiskreditohemi, vetëturperohemi, vetëlargohemi dhe vetëperjashtohemi çdo ditë e më tepër nga njeri tjetri dhe nga e gjithe bota demokratike.
Duke heshtur e duke u gjunjëzuar nga frika, padyshim që do të mbetemi më të humburit, e gjithmonë nën drithmën dhe kuptimin makabër të asaj shprehjes së njohur se “Nuk keni par gjë akoma”. Duhet të ishim në rrugën e zhvillimit dhe prosperitetit, e jo në prag të katastrofave dhe kacafytjeve mes vetit.
Uroj që përmes këtyre rreshtave, të mund të kem gërvishtur sado pak në shqiptarinë dhe përgjegjëshmerinë qytetare. Mbi të gjitha uroj që të kem kontribuar sado pakë në ndriçimin dhe zgjimin e pjesës së ndritur të ndërgjegjes kombëtare të secilit bashkëqytetarë e bashkëkombas.
Lexim të kendshem të librin tim të 40-të, e rastësishtë të publikuar në 40 vjetorin e viteve të mia të punës në katundet dhe qytetet e Shqipërise, ku punova me perulësi dhe profesionalizem e kudo duke shëruar plagët, e vetëm duke ja lehtësuar jetën banorve të Shqipërisë. Zoti e ndriçoftë vatrën, mendjen dhe zëmrën e shqiptarit. Zoti ju dhashtë shqiptarëve më shumë dashuri për Shqipërinë se sa për partinë.
