Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Horri nuk bëhet fis

by

Nga Mesila Doda/
Deputetja demokrate, Mesila Doda, reagoi pas lajmit se familja e Ermal Hoxhës mendon se arrestimi i tij ka për qëllim diskreditimin e diktatorit Enver Hoxha.
“Familja e te akuazuarit per narkotrafik Ermal Hoxha, reagon sot dhe thote se akuzat behen per te diskredituar emrin e Enver Hoxhes.
Me sa duket pafytyrsia nuk paska fund per disa njerez.
Besoj se nuk ka asnje nevoje per te diskredituar akoma emrin e Enver Hoxhes sepse nuk ka asnje personazh tjeter me te zi e me te urrryer ne historine e shtetit shqiptar, si njeriu qe e privoi kete vend nga gjysme shekulli histori normale njerzore, si njeriu qe vrau e dogji kombin e vet, shkak edhe sot qe ky vend vazhdon te mbetet peng i komunistve dhe krimit. Te mbrohesh pas nje mostre diktatori te vdekur eshte edhe me keq, dhe me e pamoralshme se te justifikosh krimin ordiner.
Krimi me sa duket, eshte bere nje kostum qe i shkon per shtat brez pas brezi disa njerzve.
Perkunder kesaj, me vijne nder mend qindra shembuj pinjollesh te dyerve te nderuara te ketij vendi, te cilet pasi u rriten internimeve e burgjeve sepse gjyshi kriminel kishte vendosur ti shprishte ADN ketij vendi dhe ti zhdukte cdo pjesez te memorjes historike, sot jane shembuj te shkelqyer ne Evrope dhe ne bote, ne art, shkence e politike. Mbesa e Musine Kokalarit kandidon per deputete ne Suedi, nipi i Enver Hoxhes kandidon per trafiqe ne Shqiperi. Shkoi haka te i zoti. Bari nuk behet dot lis, dhe horri nuk behet dot fis,”shkruan Doda në FB.

HARRESA

by

Nga Grigor Nosi/Nuk do të shkruaja për atë kohë të zezë, sepse tashmë arkitektët e Holokaustit Kuq jo vetëm që nuk u dënuan, por me mburrje drejtojnë jetën politike të vendit. Duke lexuar një shkrim për jetën e disidentit Klement Islami, thellë në shpirt më zgjoi zëri vajtues i një vajze të re nga Durrësi që më lutej, “Doktor do të ma prisni këmbën? Të lutem doktor shëromë se jam vajzë e re”!
Ishte viti 1977, kur unë u caktova të punoj në Spitalin Kirurgjik të Elbasanit si mjek stazhjer. Spitali Kirurgjik sapo ishte ndërtuar dhe pranë tij ndodhej Spitali Psikiatrik i Elbasanit. Dy ndërtesat e mëdha ndaheshin nga njëra-tjetra me një hendek të cekët dhe aty-këtu me gardh të shembur për tokë. Për Spitalin Psikiatrik flitej nën zë se shërbente edhe si vend izolimi për individe të veçantë, kundërshtarë të regjimit. Fjalët kishin qarkulluar se mjekë të përzgjedhur nga sigurimi i shtetit abuzonin me dashje me këta pacientë që fati i kishte mbyllur pa dëshirën e tyre atje në atë ferr.
“Si ju quajnë”? e pyeta vajzën e re që qante me dënesë nga dhimbja. Me një zë, i cili dilte i fragmentuar dhe ngashërues më tha, “Zana, Zana Dhroso”. “Shtrije këmbën”! i thashë dhe fillova t’i prek gjurin e fryrë dhe të skuqur nga infeksioni. Sa herë që unë takoja në të, vajza kafshonte fort buzët e thara dhe të coptuara në mes nga medikamentet e shumta që kishte marrë. “Do të durosh pak”! i thashë dhe pasi i injektova anastezinë lokale e hapa plagën dhe futa fitilat për të kulluar infeksionin masiv që ishte mbledhur rreth gjurit. Kur mbarova së pastruari plagën masive një zë i mekur dhe lutës me tha, “Doktor do të ma prisni këmbën?… Të lutem mos ma prisni… jam vazë e re. Është e dyta herë që më bëjnë apses”. “Jo”, i thashë “do të shërohesh”. Duart e brishta me gishtat elegantë e të gjatë shtrënguan fort duart e mija në shenjë mirënjohje.

Mjekët e vjetër e dinin se çfarë e shkaktonte atë lloj apsesi masiz edhe unë e kisha dëgjuar që pacientëve të sjellur me vendim gjyqi i injektonin rrëshirë pishe me qellim që t’i paralizonin dhe kështu të mos kishin mundësi të largoheshin nga spitali burg. Mua nuk më ishte dhënë rasti të shikoja nga afër apo të kuroja një të tillë, keshtu i trazuar thellë në shpirt ia tregova babait, doktor Stiliano Nosit, i cili ma pohoji me dhimbje. Ai e njihte babanë e Zanës, doktor Dhroson e më këshilloi të kujdesesha në veçanti për të dhe unë ashtu bëra, e kurova edhe pasi ajo u kthye në Spitalin Psikiatrik.
Ndërsa po kaloja shtegun që ndante dy spitalet për të bërë viziten e radhës ndesha me Zanën dhe babanë e saj të ulur në stolin e vetëm që ndodhej me pamje nga udha. Doktor Dhroso, një burrë fisnik i thyer nga mosha dhe dhimbja për të bijën, me zë të butë e lutës me mbuloi me urata për kujdesin që kisha treguar ndaj vajzës tij. Sytë i përloteshin herë pas here ndërsa fërkonte duart e Zanës që dridheshin pa kontroll. Impresioni i dy fatkeqëve më shtyu të mësoj përse e kishin mbyllur në atë spital burg vajzën e re nga Durrësi.
***
Në gjimnaz kishte ndodhur një njgjarje që nuk ishte dëgjuar më pare në Durrës. Një nxënëse kishte hequr nga muri portretin e përbindëshit E. Hoxha dhe e kishte përplasur në çimenton e klasës duke e bërë copë-copë në prani të nxënësve. Vajza heroinë, që postkomunizmi e ka lënë në harresë ishte Zana Dhroso …

VIDHET HISTORIA E QYTETIT ILIR TË SHASIT

by

Nga Frank Shkreli /
Portalet elektronike të lajmeve nga Ulqini, “ulqonline” dhe “lajmengaulqini”, njoftojnë lajmin tronditës se dëshmitarë, të cilët kohët e fundit kanë vizituar gërmadhat e qytetit të lashtë ilir të Shasit afër Ulqinit, kanë venë re se persona të pa identifikuar po vjedhin gurët e prerë dhe të çmuar nga muret që kanë mbetur ende të ndërtesave, kryesisht kishave të atij qyteti antic shqiptar. “Ndërsa po shkonim të vizitonim Kalanë e Shasit, shoh një makinë të ngarkuar me gurë nga muri rrethues i qytetit të vjetër!! Pyeta dhe më thanë që kështu i marrin gati dhe s’kanë nevojë t’i thyejnë!!!”, citojnë portalet ulqinake të lajmeve, dëshmitarin Ilir Taflaj. Mediat ulqinake e cilësojnë kjëtë ngjarje si të “tmershme”
Shasi antik, historia e të cilit mbetet ende për tu zbuluar dhe studiuar, ka një histori të lashtë dhe të bujshme për kombin shqiptar dhe të para-ardhësve të tij, ilirëve. Pamjet, nga ajo hapësirë e ish-qytetit që e ka zanafillën nga koha e ilirëve, megjith rrënojat, madje edhe sot janë mbresëlënse dhe flasin për një të histori qytetërimi tepër të zhvilluar. Shasi, si qytet i lashtë, është një monument i gjallë i autotoktonisë shqiptare dhe të trashgimisë historike të shqiptarëve, që fatkeqsisht po shkatërrohet dal ngadalë. Fatkeqsisht, si kudo tjetër anë e mbanë trojeve shqiptare në Ballkan, trashëgimia kulturore dhe fisnore e shqiptarëve gjëndet nën dhe e pa zbuluar dhe e pa studiuar, ndërsa numri i madh i monumenteve që ende mbijetojnë dhe dallohen mbi dhe e që flasin qartë për kulturën dhe autoktoninë shqiptare në ato troje siç është Shasi, po shkatërrohen dhe po zhduken nga mos kujdesi zyrtar, nga rrethanat politike ose nga hajdutë që vjedhin ditën për diell, pasurinë kulturore dhe shpirtërore të kombit shqiptar, siç është rasti i fundit i vjedhjes së gurëve të qytetit të lashtë shqiptar afër Ulqinit, për të cilin raportojnë portalet e lajmeve të Ulqinit.
Shasi i vjetër, shtrihet në një zonë tashti nën Mal të Zi, midis Shkodrës dhe Ulqinit. Aty gjënden rrënojat që ende bërtasin — për ata që duan të dëgjojnë — për trashëgiminë e lashtë të kulturës së iliro-shqiptare në ato troje. Qyteti i dikurshëm i Shasit, ishte njëri prej qyteteve satelite të Shkodrës që njiheshin si “Arbëria Veneciane”, e që kishte arritur një nivel zhvillimi ekonomik dhe humanist të përmasave të rilindjes europiane. Thuhet se në Shasin antik ilir, si një qytet qëndër ipeshkvnore, dikurë qëndronin 365 kisha katolike, aq sa ditë ka viti, diçka që përputhet me gojëdhanën popullore që banorët e fshatit Shas thonë ”se të gjitha kishat në fillim ishin katolike” shqiptare. Kjo histori gojëdhanore përputhet, sipas disa shënimeve në internet, edhe me një citim nga një autor i panjohur i dorëshkrimit “Dulcigno secondo l’antica descrizione…”, ku thuhet se “në këtë trevë gjëndej qyteti shumë i vjetër i quajtur Shasi, ku duken gjurmët e 365 kishave, larg nga Ulqini 15 milje”. Nëqoftse kjo mund të dokumentohej si e vërtetë nga hulumtimet e historianëve, rasti i Shasit do të ishte një rast unik në botë me një numër aq të madh kishash dhe me një lashtësi prej më shumë se 1300-vjetësh në trevat autoktone shqiptare.
Sipas të dhënave historike, zhdukja barbare e këtij qyteti fillon në periudhën kur ai pushtohet nga Stefan Nemanja, ndërsa pëson sulmet e egëra nga mongolët dhe më në fund Shasi që njihej si edhe si qënder e madhe tregtare, shkatërrohet dhe shkretohet përfundimisht nga pushtuesit turq më 1571. Si rrjedhojë, ç’prej asaj periudhe e sot njihet si një “qytet i vdekur”. Jo vetëm, por një qytet ilir, të cilin sllavët gjatë gjithë historisë e deri në kohërat moderne, janë përpjekur ta fshehin Shasin antik nga vëmëndja e historianëve dhe e studiuesve vendas dhe të huaj për qëllimet e tyre të shtrëmbërimit ose të mohimit të historisë së shqiptarëve dhe të autoktonisë së tyre në trojet e veta. Ndërsa nga koha në kohë, sidomos Kisha ortodokse serbe është përpjekur t’i përvetësojë këto kisha duke vendosur simbole fetare ortodokse sllave në disa prej gërmadhave të Shasit, siç kishte ndodhur më 2004, gjë që me të drejtë shkaktoi indinjatë dhe protesta nga banorët dhe autoritetet vendore shqiptare.
Qyteti i lashtë i Shasit, gjatë shekujve u shkatërrua nga sllavët, nga otomanët edhe nga mongolët, ndërsa në ditët e sotëme duket se gjurmët e këtij thesari të trashëgimisë së historisë dhe të kulturës së vjetër të kombit shqiptar, fakeqsisht nuk po zhduken nga të huajt, ndonëse do të dëshironin të bënin një gjë të tillë, por po zhduken nga hajdutët vendas që po vjedhin gurët e çmuar të këtij qyteti shqiptaro-ilir. Është për të ardhur keq që, siç duket, vet shqiptarët vendas i janë vërsulur shkatërrimit të këtij monumenit historik duke vjedhur gurë e themeleve të gërmadhave të Shasit. Duket se kjo ngjarje është vetëm një vazhdim i tragjedisë së historisë së këtij qyteti të vjetër.
Ndërkohë, që Shasi është një kujtesë e lavdisë së historisë së vjetër iliro-shqiptare, ai është gjithashtu edhe një simbol i tragjedisë historike nepër të cilën është përshkuar kombi shqiptar gjatë shekujve. Historia e Shasit antik është një histori sulmesh e okupimesh nga hordhitë sllave, mongole e otomane, të cilat, me barbarizmat e tyre kundër një popullësie të vjetër autoktone, hodhën në humerë atë kulturë e traditë të vjetër të kombit shqiptar, të asaj toke arbërore ku Lindja i hapet Perëndimit dhe Perëndimi Lindjes. Është fatkeq fakti se Shasi i vjetër po kalon nepër një periudhë tjetër tragjedie, ku hajdutët vendas po tërheqin me kamionë gurët e themelit të këtij monumenti të lashtë të historisë mija vjeçare të kombit shqiptar, duke zhdukur kështu mëtej nga ato troje, gjurmët e qytetërimit të lashtë e autokton të këtij kombi fisnik.
Nuk mund ta marr me mend se si mund të ndohdë një gjë e tillë, por falënderës medias ulqinake që e venë në dukje një gjë të tillë, duke ia bërë të ditur këtë situatë opinionit publick vendas dhe më gjërë, me shpresë së personat fajtorë do të kapen dhe situate atë tilla të mos përsëriten më. Nevoja për ruajtjen e trashëgimisë së kulturës dhe historisë shqiptare në Shasin antik duhet të jetë një obligim, jo vetëm i autoriteteve vendase, por mbarëkombëtar. U takon ekspertëve shqiptarë dhe qeverive përkatëse nga të gjitha trojet, që të ndërmarrin projekte arkeologjike për të shpëtuar dhe për të dokumentuar sadopak nga ato gjurmë të të qytetërimit të lashtë iliro-shqiptar që kanë mbetur aty, para se hajdutët e gurëve të shlyejnë çdo rrënjë të asaj kulture e historie të mbrekullueshme, vlera e së cilës nuk mund të matet me para. Shasi antik simbolizon një dimension vlere kulturore jo vetëm shqiptare, por edhe europiane dhe mund të themi e qytetërimit biotëror. Prandaj, vlerat historike të Shasit i përkasin jo vetëm mbarë shqiptarëve por edhe gjithë njerëzimit dhe si të tilla duhet të ruhen dhe të mbrohen si vlera të përbashkëta e të jashtzakonshme edhe për brezat e ardhëshëm. Identiteti kulturor historik e kombëtar i shqiptarëve nuk duhet të lihet në dorë të hajdutëve!

NË PARIS VRITET LIRIA E SHTYPIT

by

Nga Frank Shkreli/
Të mërkurën në Paris të Francës, terroristë të maskuar sulmuan kryeqëndrën e revistës satirike Charlie Hebdo duke vrarë 12 veta të pafajshëm, 10 gazetarë dhe dy policë dhe kanë plagosur disa të tjerë. Ndër gazetarët e vrarë përfshishej redaktori Stephane Charbonnier dhe satiristët e njohur Georges Wolinski, jean Cabut dhe Bernard Verlhac.
Sido që ta shikosh, ky ishte një akt barbar që shkaktoi një tragjedi njerzore, por në thelb ishte një akt terrorist i shëmtuar kundër lirisë dhe demokracisë. Sulmi në Paris kundër gazetës satirike dhe gazetarve të saj ishte mbi të gjitha, sipas gazetës The Financial Times, “Një akt i bërë me qëllim për të frikësuar shtypin, ishte një sulm kundër lirisë së fjalës, që është shtylla e çdo shoqërie demokratike.”
Sulmi barbar kundër gazetës satirike Charlie Hebdo në Paris shokoi botën dhe reagimet ndërkombëtare ishin të shpejta dhe të vendosura nga presidentë e kryeministra, nga organizata private dhe ndërkombëtare, mbështetse të fjalës së lirë dhe të lirisë së shytpit. Presidenti Francez, Francois Hollande e cilësoi sulmin si një akt barbarizmi të veçant kundër medias dhe shtoi se, “Asnjë sulm barbar nuk do të vrasë kurrë lirinë e shtypit”. Ndërsa Sekretari i Përgjithshëm i organizatës franceze, “Reporters Sans Frontières” (Korrespondentët pa Kufij”), e cila merret me promovimin dhe mbështjetjen e lirisë së informacionit dhe të lirisë së shtypit kudo në botë, Z. Christophe Deloire, i shokuar nga sulmi në Paris, u shpreh se “Sulmet me armë kundër zyrave të gazetave ndodhin në Irak, në Somali dhe në Pakistan”. A mund ta kishim parashikuar një sulm të tillë kaq të tmershëm në Paris, bëri pyetje ai. Drejtori i Organizatës “Reporters Sans Frontières”, që me vite ka mbrojtur lirinë e medias anë e mbanë botës, u shpreh se sulmi ishte një “Ëndërrë e tmershme që u bë realitet. Ky sulm terrorist”, shtoi ai, “shënon një ditë të zezë në historinë e Francës.” Christophe Deloire deklaroi gjithashtu se, “Nuk mund të ketë një sulm më të tmershëm kundër lirisë së medias dhe lirive në përgjithësi, se sa sulmi me armë kundër një enti gazetaresk, duke vrarë gazetarët. Ne do të vazhdojmë të luftojmë për liri dhe tolerance, përball këtij barbarizmi. Do ta bëjmë këtë në kujtim të gazetarëve që u vranë në Paris si dhe për të gjithë ata që kanë dhënë jetën në mbrojtje të vlerave themelore të lirisë së fjalës dhe të informacionit”, përfundoi deklaratën e tij, Sekretari i Përgjithshëm i organizatës, “Reporters Sans Frontières”.
Reagimet ishin të shpejta edhe nga udhëheqsit më të lartë botërorë të cilët u shprehën të shokuar nga sulmi në Paris. Ata ofruan ngushëllimet e tyre familjeve të viktimave dhe mbarë popullit francez dhe njëkohësisht dënuan ashpër sulmin e të mërkurës, në zemër të Europës. Ndër të parët që reagoi ishte Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Barak Obama, i cili dënoi ashpër vrasjet barbare të gazetarve francezë dhe i ofroi qeverisë franceze të gjitha ndihmat e nevojshme të vendit të tij, në këtë moment të vështir për Francën, duke thënë se “Franca është ndër aleatët më të vjetër të Amerikës dhe se ajo ka qëndruar krah për krah me Shtetet e Bashkuara në luftën kundër terrroristëve, të cilët kërcënojnë sigurimin tonë dhe botën.” Pas një takimi me Zëvëndës Presidentin Joe Biden dhe Sekretarin Amerikan të Shtetit, John Kerry për të biseduar mbi situatën e krijuar në Francë, Presidenti amerikan e cilësoi gjithashtu aktin barbar në Paris si një sulm kundër lirisë së të shprehurit dhe lirisë së shtypit në përgjithësi. “Fakti se ky sulm u bë kundër gazetarve, kundër lirisë tonë të medias, nënvijon gjithashtu frikën që këta terroristë kanë nga liria e fjalës dhe nga liria e shtypit”. Në deklaratën e tij, Presidenti i Shteteve të Bashkuara shtoi se, “Por, gjëja për të cilën jam tepër i sigurt, është fakti se unë jam i bindur se vlerat të cilat ne i ndajmë me popullin francez, besimin – një besim universal në lirinë e fjalës – është diçka që nuk mund të shuhet nga dhuna e pakuptimtë që ushtrojnë disa.”
Reagimi ndaj barbarizmit kundër gazetarve francezë në Paris ishte i shpejt edhe nga Sekretari i Përgjithshëm i Kombeve të Bashkuara Ban Ki Moon, i cili duke shprehur indinjatën e tij të thellë, dënoi sulmin duke thënë se, “Ky akt i tmershëm barbar ka për qëllim të ndajë e të pëçajë dhe si rrejdhim ne nuk guxojmë të biem në atë kurthë. Ky është një moment për të treguar solidaritet në mbarë botën, duke qëndruar të fortë në mbështetje të lirisë së fjalës dhe tolerancës dhe kundër forcave përçarëse dhe atyre të urrejtjes”, u shpreh Ban ki Moon. Ndërsa Papa Françesku e dënoi ashpër atë atë që ndodhi në Francë duke e cilësuar si një “sulm i tmershëm”, i cili tmeroi jo vetëm Parisin dhe Francën por shqetësoi dhe habiti të gjithë njerzit vullnet mirë dhe të gjithë ata që dëshirojnë paqën. Udhëheqsi i Kishës Katolike u bëri thirrje të gjithëve, “Që të kundërshtojnë me çdo mjet që kanë në dispozicion përhapjen e urrejtjes si dhe të gjithë format e ushtrimit të dhunës fizike dhe morale, të cilat shkatërrojnë jetën njerëzore dhe shkelin dinjitetin e njerëzve, dhe që nga ana tjetër, minojnë në mënyrën më radikale të mirën themelore të bashkjetesës midis individëve dhe njerëzve pa marrë parasyshë dallimet kombëtare, fetare ose kulturore.” Cilado qoftë arsyeja për atë sulm, dhuna që përfundon në humbje jete njerzish duhet të dënohet dhe nuk mund të justifikohet kurrë, është shprehur Papa Françesku. Ndërsa Organizata për Sigurim dhe Bashkunim në Europë në një komunikatë që lëshoi me këtë rast thotë se, “Në një shoqëri demokratike është e nevojshme të pranojmë që të shokohemi, të zemërohemi, madje edhe të ofendohemi. Por përdorimi i dhunës, kundër atyre që kanë një mendim ndryshe, është i papranueshëm”, dhe u bën thirrje qeverive të ndryshme që të “marrin të gjitha masat që është e mundur për të luftuar presionet, frikësimet dhe dhunën, përdorimi i të cilave ka për qëllim ndalimin shfaqjes dhe të përhapjes së opinioneve dhe ideve të ndryshme.”

Ndërsa Sekretari Amerikan i Shtetit, John Kerry në një deklaratë në lidhje me sulmin në Paris tha se Franca, si asnjë vend tjetër e di se liria ka një çmim, sepse ishte ajo vet që e lindi demokracinë. Franca, shtoi ai, ishte nxiti aq shumë revolucione të shpirtit njerëzor, të lindura nga liria dhe nga fjala e lirë dhe kjo është ekzaktërisht ajo nga e cila kanë frikë ekstremistët, nënvijoi kryediplomati amerikan. John Kerry u bëri thirrje francezëve që të mos demoralizohen nga këto kërcënime duke thënë se, “Liria e fjalës dhe liria e shtypit janë vlerat themelore. Ato janë vlera universale. Janë parime që mund të sulmohen por kurrë nuk mund të zhduken, sepse njerëz të ndershëm dhe të guximshëm anë e mbanë botës, nuk do të dorëzohen kurrë para frikësimeve dhe terrorit të atyre që përdorin mënyra të tilla me qëllim për të zhdukur ato vlera universale.”Mbarë bota po e konsideron sulmin në zyrat e gazetës satirike Charlie Hebdo Paris që mori jetën e 12 vetave të pafajshëm, pikëspari si një humbje dhe tragjedi njerëzore, por edhe si një sulm të përgjakshëm kundër lirisë së të shprehurit dhe lirisë së shtypit në përgjithësi dhe jo vetëm në Francë. Sulmi që shkaktoi vrasjen e 12 vetave të pafajshëm, po shikohet dhe komentohet njëkohsisht edhe si një përpjekje për t’i mbyllur gojën jo vetëm medias së lirë franceze dhe asaj europiane, por edhe më gjërë. Media të ndryshme dhe përfaqsues të medias së lirë dhe të pavarur në Francë dhe anë e mbanë botës, thonë se janë të vendosur që të mos frikësohen dhe të mos adaptojnë vet-censurimin, si rrjedhim i masakrës së gazetarve në Paris. Për ndryshe, siç thotë edhe gazeta e famshme Financial Times në një koment të saj në lidhje me masakrën e Parisit, shtypi i lirë nuk ka kurrfarë vlere, nëqoftse praktikuesit e shtypit, dmth gazetarët, nuk e ndjejnë veten të lirë të flasin dhe të shkruajnë lirisht.

VITI I RI 2015- Paqe ne bote; paqe ne zemrat tona!

by

Nga Sami Repishti/- Nga Amerika e larget, urimet ma te mira per te gjithe, vellazen e motra, me rastin e Vitit te Ri 2015. Paqe ne bote, paqe ne zemrat tona, e vullnet te mire per mbar njerezimin.
Ne boten ku jetojme per fat te keq paqa dhe vullneti i mire per mbar njerezimin nuk kane perparue gjate vitit te kaluem. Konfliktet jane ashpersue kudo qe jane, dhe ne shume vende tjera ata jane krijue nga forca te erresines. Bota e jone ashte perseri e ndame ne dy kampe qe na kujtojne kampet ne “luften e ftohet”, rrezik serioz per paqen qe na kerkojme.
Fondamentalizmi fetar–qe sot deshmohet kryesisht ne boten arabe me shumice myslimane- abuzon parimet dhe qellimit e fese islame, e cila mbeshtetet ne parimin moral te “paqes se mbrendshme” me veteveten per çdo individ, dhe ate te jashteme si pjesetar te nji shoqenie te gjane, te krijueme per arritjen e vellaznimit universal. Shprehja “umma” ne arabisht per bashkesi islame perfshine te gjithe pjesetaret kudo qe jetojne, pa dallim.
Sot, ne boten tone te frikeshme, besimtare myslimane jane angazhue ne nji lufte per jete o per vdekje ne mes tyne, nji masaker e pabesueshme, e te gjithe ne emen te “islamizmit”. Kjo vetevrasje kolektive qe ka mbrapaskena politike ka krijue nji atmosfere anmiqsore ndaj “islamizmit” ne bote, megjithese as parimet as praktika e paleve luftuese nukkane gja te perbashket me “islamizmin” qe ata pretendojne me mbrojte-ose me “perteri”- tue reklamue “pastertine e shekullit 7” nji aluzion i viteve te Profetit Muhamed.Asgja nuk ashte ma larg nga e verteta se aktet kriminale te fondamentalisteve te çmendun te cilet gjithçka mund te jene, por jo ndjekes te besimit islam.
Ajo qe ngjet sot ne Lindjen e Aferme sidomosashte nji reagim i vonuem i viteve te gjata te kolonializmit europian qe shtypi boten arabe; nji reagim kunder “modernizmit” qe nuk pranohet nga shoqenite gjysem te zhvillueme te vendeve islamike; dhe nji tronditje qe para-lajmeron ndryshime rranjesore ne jeten dhe mendimin e popullsive te atyne vendeve – nji lloj “levizje protestante” e cila nuk ka gjete akoma Martin Luther-in e vet per percaktim dhe kodifikim, por nji levizje megjithate qe nuk do te ndalet deri sa te gjej pergjegjen e vet te plote. Historikisht, ky ashte nji process i gjate dhei pandaleshem! Le te mos harrojme luften 30-jeçare ne Europe!
***
Atmosfera “anmiqsore” mbijeton sot edhe ne kontinentin tone europian. Me gjithe perparimet e medha historike qe u arriten me formimin e NATO-s dhe krijimin e institucioneve europiane – me sukses te padiskutueshem sidomos ne ekonomi dhe mbrojtje te drejtave te njeriut – kohet e fundit kjo fryme ashte çfaqe ne formen e saj negative me fenomenin e “emigracionit”, dhe pranimin e “te huejve fatzez” nga popullsite vendese. Shembullin ma te ri e kemi pa me organizime kunder “gastarbeiter-ve” ne Gjermani, qe detyruen Kancelaren A. Merkel me fole fuqimisht, dhe ne nderin e Gjermanise, ne favor te pranimit e te perkrahjes se punetoreve te huej, emigrante.Ne Suedine demokratike digjet nji xhami nga urrejtja fetare.
Ne Greqi, kemi shembullin e shqiptareve te emigruem dhe trajtimin e tyne si “elemente te padeshirueshem”, qe detyrohen me ndryshue fene, me mohue gjuhen, me marre emna greke dhe me pranue Greqine si vendi i tyne, me kercenimin e debimit. Akoma te fresketa jane kujtimet tona te operacioneve “fshesa” kur dhjeta mijera emigrante nevojtare shqiptare deboheshin brutalisht nga vendet e punes ne Greqi, e hidheshin pa ceremoni ne territorin shqiptar, ku mungonte puna, dhe ku shteti nuk kishte mundesi me ushqye qytetaret e vet. Akoma sot, afer 600.000 emigrante shqiptare ne Greqi trajtohen si “te rrezikshem’ , nuk kane shkolla shqipe, dhe ata shume te paketa mbahen gjalle me ndihma vullnetare nga nji grup misionaresh shqiptare qe meritojne admirimin tone.
Vete Greqia sot po kalon vitet e veshtira te nji kaosi politik dhe nji kolapsi ekonomik. Organizata te “se djathtes” si “Agimi i Arte” kerkojne haptazi kthimin e diktatures se djathte me thekse admirimi per nazismin barbar. Nga “e majta”, partia Syriza reklamon haptazi nji Greqi komuniste me kerkese per dalje nga Bashkimi Europian.
Ne Spanje, Levizja Populiste Podemos ka qartazi tendenca autoritare, (ne se jo diktatoriale) qe tregojne shgenjim dhe lodhje nga demokracia liberale. Ne France, grumullimi post-fashist Le Front National ashte kunder tegjitheve, sidomos kunder emigracionit afrikan, me theks mbi popullsine myslimane. Prania, perhere ne rritje, e popullsise myslimane ne France, ashte kthye ne nji futboll politik qe sulmohet, ose perdoret si “monedhe shkembimi” nga partite politike te vendit per qellimet e tyne te dites. Ne Britanine e Madhe, The Independence Party, ngulmon ne daljen jashte Europes dhe mbylljen e portave per emigrante, sidomos nga ai i vendeve myslimane. Qindra, ndoshta mijera emigrante, refugjate pa fajin e tyne. mbyten ne ujenat e Mesdheut pa terheqe vemendjen e publikut europian “te qytetnuem”.Ne shqiptareve na kujton “tragjedite e Otranto-s” vetem pake vite ma pare. Ne Hungari, kryeministri Urban flirton me idene e nji rregjimi fashist, qendrim qe ka tradita te forta ne ate vend. Ne Itali, policia shperndane vazhdimisht demonstratat e neo-fashisteve nostalgjike qe helmojne atmosferen politike te vendit. Ne Serbi, fryma e Millosheviqit predominon.
Presidenti Xi i Kines ban thirrje “….te jemi gati per fitore ne rast lufte” thirrje qe shqeteson shume shtetet e vogla per rreth dhe helmon atmosferen e rajonit. Ne Rusine e Putin-it, po krijohet nji atmosfere qe njohim te gjithe, e qe sjelle vetem lufte e shkaterrime: shovinizmi rusomadh! Okupacioni brutal ushtarak i Krimese, dhe nderhymja edhe ma brutale ne Ukrainen lindore jane hapat e pare qe synojneri-krijimin e imperatorise sovjetike, nji burg popujsh jo-rus te nenshtruem me force. Per ironi te fatit, sot kujtojme thanjen e Karl Marx-it ne vitet e Luftes se Krimese (1856):
“Politika ruse nuk ndryshon. Metodat, taktikat, manovrimi mund te ndryshojne, por ylli polar i politikes ruse – sundim botenor- ashte yll i fiksuem. Ka vetem nii rruge qe duhet ndjeke ne marredhanjet me Rusine, dhe kjo ashte rruga qe nuk njeh friken”(korrepondenti londinez i gazetes The N.Y Daily Mail. Emni i tij: Karl Marx.Simbas The New York Times, 10 Maj 1973).
Nji ringjallje e kesaj utopie te rrezikeshme parashikon edhe mobilizimin e vendeve sllave, satelite te perjeteshme te yllit moskovit. Ketu qendron edhe shqetesimi i shqiptareve, me qe Serbia dhe Mali I Zi e shohin veten si pjese te kesaj perandorie (“kelyshet e moskovit” A.Gj.Fishta). Dhe te dy shtetet jane afer, shume afer Kosoves dhe Shqiperise.
Zhvillime aspak inkurajuese!
***
Atmosfera “anmiqsore” mbijeton sot edhe ne vendin tone.Ajo ka karakter politik dhe social. Per fatin tone, ajo nuk ka ngjyra fetare ose krahinore. Keto shenja tregojne nji “anmiqsi” sociale e perfaqesueme nga pakenaqsia e madhe e pa barazia ekonomike. Vorfenia dhe ata qe jetojne nen mesataren e nevojshme per nji jete me dinjitet, e qe jane shumica, rritet; ndersa klasa e privilegjueme, qe jane pakica, pasunohet çdo dite e ma shume. Hendeku qe hape kjo dikotomi e padeshirueshme perban nji rrezik social, ne se jo iminent, padyshimte paevitueshem. Ashte çeshtje kohe, dhe intensiteti.
Kjo nuk donte thote se nji rrezik social i ketill duhet te inkurajohet per arsye partizanie politike. Thirrjet “na udheheqni te vime atje (Tirane) me protesta dhe te heqim kreun (Qeverine) nga qyteti” jane thirrje te hapta per aksione violente, jane te paligjeshme, dhe sjellin vetem dam. “Me nji fryme revolte çdo dite me sfiden e sigurimit te bukes se perditeshme…” tingellon jo bindese kur deklarohet nga ish-qeveritare qe kane drejtue vendin per tete vjet me rradhe. Situata ekonomike e nji populli nuk permiresohet mbrenda nji viti, aq ma pak nga nji administrate pa eksperience.
Atmosfera publike e sotme ne Shqiperi nuk lejon nji qasje ma te arsyeshme per bashkimin e dy poleve politike kundershtare. E inkurajueme nga nji fitore elektorale qe tejkaloi edhe parashikimet ma optimiste, administrata socialiste ka tregue nji prirje te forte drejt monopolizimit te pushtetit me uzurpimin e pushteteve qe zakonisht jane jashte autoritetit te saj. Me nji shumice absolute ne Kuvend, kalohet nji legjislacion pa ose me pak diskutime, dhe ne mungesen e nji opozite qe bojkotoi per muej me rradhe. Ekzekutivi ashte mbushe me elemente partiake, verbenisht te nenshtruem ndaj kupoles se drejtueme me “dore te forte”, dhe qe ka marre mbi vete prerogativa qe i gezonte Kryetari i Shtetit, jo vetem ne sektorin civil por edhe ushtarak. Tashti, bahen perpjekje me sigurue nji maxhorance ne gjykatat e vendit, sidomos ne ata te nivelit republikan. Ndamja klasike, dhe e domosdoshme, e tre pushteteve ashte venite deri ne nji pikesa krijohet pershtypja se Shqiperia po rreshqet ne nji shtet monist. Kjo eufori monopolistike ka ndertue bazat per nji “arrogance te pushtetit”, qe nuk mund te jetoje gjate.
“Ndamja” e thelle pushtet/opozite ka krijue boshlleqe qe forca te treta, megjithese minimale, perpiqen me mbushe, dhe me sigurue nji rol sado te kufizuem ne kuadrin e jetes politike te vendit. Nji rast i veçante i ketij fenomeni ashte çfaqja ne publik e grupeve te nostalgjise diktatoriale me simbolin e tyne: imazhin e krykriminelit E.H., satrapit aziatik qe vendosi rregjimin e terrorit, frikes se pergjitheshme dhe urise.
Manifestimet e turpeshme –dhe te rrezikeshme- te ish komunisteve nostalgjike, tashti te moshuem –ne pritje te gjykimit nga nji Zot qe ata luftuen me ashpersi primitive- jane revoltuese aq sa edhe qesharake. Ne mesin e tyne, per fat te mire, nuk ka te rije e te reja, nji prove elokuente se apeli i tyne nuk gjen mirepritje ne breznine e rritun mbas ramjes se turpeshme te“diktatures se proletariatit” neShqiperi Kjo tregon se “nostalgjiket” jane ne grahmet e fundit te jetes dhe vepres se tyne, ne fund te nji udhetimi sa kriminel, aq edhe famekeq!
***
Keto fenomene negative ngrejne koken sepse Shqiperia akoma sot nuk ka pranue fajin publikisht; ajo jeton me ndergjegje te randueme. Kjo gjendje fluide me frikeson! Ne qofte se sot refuzojme me perballue demonet e se kaluemes, breznia e re do te pesoje rrjedhimet e pa evitueshme. Ata qe harrojne mekatin e tyne, e perserisin pa pushim.
Sot, shumica e qytetareve shqiptare perpiqen me dale nga rrethi vicioz qe i mundon vetem me hedonizem, me shijimin e te mirave materiale, pa kujdes per vlerat morale dhe shpirtenore. Dhe kjo, jo vetem ne Shqiperi. Disa gjejne rrugedaljen e tyne ne terrorizem, nji rruge pa dalje sepse nuk respekton shenjtenine e jetes njerezore, pa perjashtim. Perpjekjet e vazhdueshme e pikepamjet e paragjykimet e ofrueme nga forcat e medha te shoqenise konsumeriste jane mjaft efektive per rritjen e konformizmit, ndersa prirja me qene”i veçante”, i hapun per mendime jo-konvencionale, jo populiste, disident, shikohet si “herezi”…ose “don-kishotizem”. Megjithese, pikerisht aty ashte tharmi i nji jete te mirefillte, dhe i perparimit te mirefillte te shoqenise; pikerisht aty ashte nundesia e nji kuptimi ma te mire te botes ku jetojme, e gjetja e nji alternative anti-konformiste, te pranueshme, autentike, dhe gjithehere fisnike…!
Shqiperia ende sot jeton ne pellgun e padrejtesise se institucionalizueme. Edhe sot. ajo nuk gjen zanin e saj autentik, zanin e ndergjegjes njerezore. Ne Shqiperi nuk ashte ba “pastrimi shpirtnor”, rrefimi i ndergjegjshem e denoncimi i krimineleve ordinere komuniste.Si rrjedhim, kemi sot manifestime publike neo-komuniste. Ne Shqiperi nuk u hodhen bazat e nji shoqenie civile te qytenueme ku heshtja para krimit e shetitja e kriminelit ne rruget e katundeve dhe sheshet e qyteteve nuk lejohet, as nga qytetaret as nga pushtetaret te detyruem me ligje me mbrojte kete shoqeni. Akoma ma keq: keto akte banditeske te neo-komunisteve sponsorizohen nga “majat e pushtetit” dhe shpenzimet paguhen me fondet e shtetit. E çuditeshme deri ne çmenduri!
Shqiperia sot, jeton ende ne nji vakuum moral qe duhet mbushesa ma pare. Nji pastrim ligjor i paligjeshmenise ashte i domosdoshem.Ky vakuum ashte vecanerisht i dukshem ne arsim, ne tekstet shkollore per breznite e ardhme. Botekuptimi komunist ne vendin tone,fryma, mentaliteti, metodat, shprehjet e tia helmuese nuk janeçrranjose dhe vazhdojne me derdhe helm ne shoqenine tone.
Ne kete gjendje, nuk mund te shpresohet per nji zgjidhje qe lehteson plaget akoma te hapuna. Sot, femijte e viktimave te diktatures se kuqe mbeten vazhdimisht te pangushelluem, nuk gjejne qetesi, e jetojne perhere me friken e pertrimjes se terrorit e krimit ne kurrizin e tyne. Manifestime neo-komuniste rrisin kete frike, dhe forcojne ankthin e nji te neserme kercenuese. Manifestuesit neo-komuniste vrasin shpresen e te ardhmes ma te mire, ete jetes ma te qete, perte gjithe,,,! Pjesemarrja, direkt ose indirekt e “pushtetareve” ne manifestim ku lejohet adhurimi i satrapit aziatik ashte nji akt qe duhet denue rande!
Sot, ne Shqiperi, jane te gjalla kujtimet e burgjeve dhe kampeve te punes se detyrueshme, si te burgosun ose si te debuem, mbushe me burra e gra, pleq e te rij, kuadri monstruoz i te cileve helmon mendjen e ndergjegjen e çdo qytetari te ndershem me nji zemer te paster. Ne ato kampe debimi e burgje u dergjen e vdiqen te rijte idealiste, legjonet e studenteve te gjimnazeve te te gjithe qyteteve te Shqiperise, qe pa pretendime treguen vendosmenine e tyne me kundershtue murtajen e kuqe e vdekje-prurese. Sot, kane mbete vetem kujtimet e te gjithe intelektualeve guximtare te edukuem ne universitetet europiane, te gjithe kleriket e mire-informuem sidomos katolike, te gjithe ata qe refuzuen te “vallezojne” bashke me Neronin kur Shqiperia digjej flake; te gjithe qytetaret e katundaret, punetoret e bujqet te shgenjyem nga premtimet e te vorfnuem, malesoret kryenalte e te dermuem ne torture, pleqet pa shprese mbijetese ne burgje, te smuret qe vdiqen çdo dite pa asnji mjekim…. kujtimet e nji mase te gjane te burgosunish pa asnji arsye, turmat e pafajshme, te mbyllun mbrenda me plotesue “fuqine punetore” te planeve te çmenduna pesevjecare….
Sot jetohet me shpresen se e kaluemja e ferrit mbi token shqiptare nuk do te perseritet, kurr ma…kurre ma; se nuk do te arrestohen, torturohen, denohen e pushkatohen te pafajeshmit…kurre ma nuk do thyhen kockat e gjunjeve me çekan, nuk do te kalohen netet e gjata te dimnit te varun ne litar te ashper ne deget e pemeve ne oborre te e Sigurimit ose hekurat e qelive te burgut, ne shi e ne bore, me nji trup te çveshun lakuriq e te dermuem nga kerbaçi i “hetuesit”, gjysem te ngordhun nga denimi pa buke, pa uje, dite e nete me rradhe….ashtu si shoket e mi, ashtu si une! Kurre ma, kurre ma!
Para çfaqjeve te ketilla, poetesha Nelly Sachs, qe mbijetoi holokaustin shkruen:“Na lini, ne embelsi, jeten te rimesojme… /Mos na tregoni qen qe kafshojne…”
Do te ishte nji gabim fatal me harrue keto fakte kokeforta, e ne planifikimin e se nesermes mos me llogarite mundesine e daljes perseri ne skene te monstrit te kuq. Por do te ishte gjithashtu njilloj gabimne se refuzojme “…te jemi te afte te nxjerrim nga vuajtja, virtyte, e te krijojme ‘kulturen e vuajtjes’ qe popujt e zhvilluem e kane” (Visar Zhiti)
Me urimema te mira per nji Shqiperi me popull te zhvilluem, me paqe ne zemrat tona, me dashuni e meshire per fatkeqte, e shprese per dite ma te mira per te gjithe njerezimin!
Gezuar Vitin e Ri 2015!

Ridgefield,CT. USA,