ESSE – Page 440 – Dielli

MARTIRI KUJTIM BEQIRI…”Ylli në Litar”….

August 10, 2015 by dgreca

Nga Luan Çipi/*
Te një Esse, titulluar “YLLI NË LITAR”, poeti ynë kombëtar Agim Shehu, tregon e vajton për martirin Kujtim Ali Beqiri, ish student i shkëlqyer i Universitet të famshëm të Vjenës, inxhinier e drejtues i talentuar, varur “dy herë” në litar nga komunistet e Enver Hoxhës, me të vetmin argument të provuar, se fill pas “çlirimit”, i mbante sytë nga Amerika, Anglia dhe nga profesori i tij, Hari Fulci.
Tani, që pjesa më e madhe e shqiptarëve i mbajnë sytë, zemrën dhe gjithë qenien e tyre me adhurim, dashuri e shpresë nga Amerika dhe Evropa, kjo ngjarje makabre, e varjes dy herë në litar (herën e parë ngeli gjallë se litari u pleks me jakën e palltos), duket edhe më e tmerrshme dhe e pa shpjegueshme, qoftë dhe për ndonjë fanatik qorr e admirues të komunizmit dhe të regjimit gjakatar të asaj kohe (përfshirë këtu dhe autorin konformist, ende të pa deklaruar ndryshe, të romanit “Këneta”).
Akuzat e rëndomta sipas shtypit të kohës, ashtu si i ka mbledhur e paraqitur saktë Agim Shehu, janë: “Nuk kanë sjellë ujë të mjaftueshëm për pije e pastrim… nuk shpërndanë çizme llastiku e dezinfektim në fjetore… punëtorët i kualifikonin keq, që t’u ulnin moralin e t’i përçanin… dheu në kanal nuk vihej në brinjë çdo 50 m… ekskavatori u vu jo ku duhej… hidhnin shumë kripë në gjellë të dëmtonin punëtorët…”. Më e vërteta akuzë: “Kishin simpati për Amerikën dhe nderim për Fulcin”.
Dihet një e vërtetë historike: Më 8 Maj 1945 mbërriti në Durrës, nisur nga Bari i Italisë, Misioni Amerikan, që do përfaqësonte Shtetin e Madh Aleat në Shqipëri, me synim për t’u kthyer së shpejti në Ambasadë. Misioni drejtohej nga Hari Fullc, ish drejtori emërmadh, që për shumë vjet krijoi e udhëhoqi Shkollën Teknike Amerikane në Tiranë. Në Portin e Durrësit u grumbulluan për ta pritur rreth 50 shqiptarë, midis tyre disa nga ish nxënësit e tij. Për fatin e tij të keq, me ta ishte dhe inxhinieri 30 vjeçar Kujtim Beqiri, që nuk e dëgjoi porosinë e nënës së vet, po ju bind idealit të tij perëndimor dhe respektit prej nxënësi të përmalluar.
Ky Mision Amerikan, u largua i zhgënjyer nga politika njëanësisht komuniste e Enver Hoxhës, pas 8 muajsh qëndrimi në Shqipëri, një javë para gjëmës së madhe vrastare, pikërisht në ditë kur zhvillohej Gjyqi i “Sabotatorëve të Kënetës së Maliqit”. Duket se edhe punimet e këtij gjyqi pompoz e fjalëndyrë, në prezencën e fanfarave titiste, u benë shkaku formal i prishjes së marrëdhënieve shtetërore me Amerikën e Madhe, përkrahëse të përhershme historikisht të interesave shqiptare nën ndikimin e shqiptarëve të Amerikës, qysh nga Presidenti Yllson,
Duke e parë me syrin e tanishëm, me gjakftohtësi dhe me paanësi këtë ngjarje, do përsëritja po Agim Shehun, që e quan këtë moment si periudhën groteske të gjyqeve të “lemerishme dhe të çmendura”. Si mund të dënohej e të varej në litar një dijetar ndër të rrallët e kohës, kur të tillë duhet të ruheshin me policë, të mbaheshin si ujët e paktë e të përdoreshin në drejtimin e shtetit për nevojat e shumta të popullit të varfër dhe të ekonomisë së dëmtuar nga lufta?
E kush mund ta donte më shumë dhe më mirë Shqipërinë, se sa djali Ali Beqirit, bashkëpunëtorit të Ismail Qemalit qysh në krijimin e Shtetit Shqiptar, një prej drejtuesve kryesor të Komitetit Drejtuesit të “Luftës së Vlorës” më 1920, krahas Osman Haxhiut? Ka të drejte publicisti Kostaq Xoxa kur thotë: “A mund të ishte sabotator një gjeni i tillë i inxhinierisë, si Kujtim Beqiri? Vetëm mendja shterpe e E.H.-s, mund të perceptonte halucinacione të tilla dhe të shfaroste ajkën e inteligjencies profesioniste”.
Është fare e qartë se ajo që ndodhi në ato ditë nëntori të vitit 1946, ishte një skenar i sajuar e i egër ideologjik komunist shqiptaro-jugosllavo-sovjetik kundër Amerikës, që sapo po e organizonte Misionin e vet Diplomatik në Shqipëri, aq të nevojshëm për zhvillimin e saj evropian e perëndimor. U iskenua një komplot gjoja i iniciuar prej Uashingtonit në Shqipëri, një përpjekje armiqësore për të çarë digën në Kënetën e Maliqit dhe për “të mbytur popullin shqiptar”. Sipas kësaj loje të trashë, shqiptarëve do t’u futej pakënaqësia ndaj Amerikës, për të manipuluar edhe opinionin botëror, në kuadrin e Luftës së Ftohtë, të porsa nisur, sipas interesave të Stalinit. Propaganda sovjetike, sa kishte filluar ta akuzonte SHBA-në, ish aleatin e vet antinazist, si “imperializëm gjakatar” dhe “xhandar të popujve”. Dhe kjo, me këtë rast, u bë dhe deri me gjak të pafajshëm shqiptarësh.

Të arsyetojmë dhe më tej: Kujtim Beqiri lindi dhe u rit në një mjedis atdhetar e patriotik si rrallë kush. Babai i tij Ali Beqiri, ky patriot i shquar, ishte kundërshtar i shpallur i mbretit Zog dhe përkrahës i Fanolistëve, ndaj edhe u burgos dhe u dënua bashkë me krushkun e tij Laze Sulejmani nga Vajza e Vlorës (dënuar me vdekje në kryengritjen e Fierit). Kjo krahinë dhe farefisnia e krushqia e Kujtim Beqirit ishin kontribuues me të gjithë rrethin familjar, në luftën Anti-Fashiste, qysh nga orët e para të okupimit italian të 7 Prillit të vitit 1939, me pjesëtarë aktiv, dëshmorë e deri heronj të luftës. Nga ana tjetër, (jo vetëm unë, që kam lidhje krushqie me ta) po të gjithë në Vlorë e dinë, se traktorin e parë për të modernizuar punimin e tokave në krahinë, e solli Ali Beqiri i Velçës, i pasur, i ditur dhe me vizion Evropian.
Duhet të dimë edhe një fakt tjetër: Kujtim Ali Beqiri ishte kushëri i parë (djem dajash e halle) dhe shok i ngushtë me Zini Rexhepin dhe Perlat Rexhepin (djemtë e legjendarit Rexhep Sulejmani nga Vajza, kunati i Ali Beqirit). I pari vrarë me mitraloz në dorë në luftë me fashistet Italian dhe i dyti, heroi i Shkodrës, që u dogj duke luftuar trimërisht dhe pa u dorëzuar, po me fashistët Italian në qytetin e Shkodrës.
Kujtim Beqiri dhe shokët e tij u arrestuan, kur punonin për tharjen e Kënetës se Maliqit me 6 Nëntor 1946, dolën në Gjyqin e improvizuar në Tirane më 8 Nëntor 1946, ditën e themelimit të PK, vendimi i gjyqit u morr në 19 Nëntor 1946 dhe u ekzekutua, po në Kënetën e Maliqit, më 22 Nëntor 1946: Kujtim Beqiri dhe Abdyl Sharra me varje dhe 4 me pushkatim: Vasil e Zyraka Mano, me Mirush Përmetin dhe italianin Eugenio Scaturro.
Edhe momenti para ekzekutimit, kur iu kërkua fjala e fundit, Kujtim Beqiri, që kishte ruajtur me kujdes e zgjuarsi mos cenimin e tij fizik, ndryshe nga të tjerë që ishin goditur, rrahur e plagosur, tha: “Historia do ta tregoj se unë dënohem dhe ekzekutohem pa faj”
Kujtim Beqiri punoi disa vjet edhe në Kosovë, ku investoi dijet e tij inxhinierike, bashkë me patriotët vlonjatë Kudret Kokoshi, prokuror dhe Ago Agaj, prefekt i Mitrovicës, etj., si dhe me shumë intelektual të tjerë shqiptarë mësues e administratorë. Ky kontribut, krahas gjurmëve të pashlyeshme të disa urave dhe ndërtimeve në Shqipëri dhe shkëlqimit si student në Vjenë, ia ngrenë edhe më lart vlerat këtij martiri të pavdekshëm, që deri tani është shpallur nga Këshilli i Qarkut, vetëm Nderi i Qarkut të Vlorës.
Kujtim Beqirit djali i tij Kadriu, mësues e që pak kohë në “Demokraci” punoi edhe si diplomat, ende nuk ia ka gjetur varin. Kur “e rivarrosën” në vitet e “Demokracisë”, pasardhësit dhe “ish të përndjekurit politik”, morën një grusht dheu nga Këneta e Maliqit dhe e hodhën në arkivolin simbolik.

Kujtim Beqiri, si ushtari i panjohur, që përfaqëson simbolin kombëtar të të rënëve për liri, andej, nga atij nuk i dallohen as eshtrat, bënë thirrje për bashkim e përparim, dhe me të mendoj se bëhen një zë të gjithë intelektualët e ndershëm shqiptarë, të dukshëm e tëpadukshëm, se ka ardhur koha të shfaqemi e të bashkohemi, mandej edhe përtej kufijve formalë shtetëror, t’i lëmë interesat e vogla vetjake e partiake, t’i kthejmë sytë plotësisht nga Amerika dhe Evropa dhe mos ta humbasim edhe këtë radhe rastin oportun, për të zënë në Evropë vendin në madhësinë dhe madhështinë që meritojmë.

Tiranë, më 5 Gusht 2015

Më lejoni, me këtë rast t’u paraqes baladën, që kam thurur për martirin pa varr:

MARTIRIT KUJTIM BEQIRI
Nga Luan Çipi

Kishte qenë vlonjati student në Vjenë,
I pari doli në Konkurset Evropiane,
Moisiun dhe Çabejin, me të shpesh i gjeje,
Hartonin projekte, programe dhe plane.

Rrugë të reja hapte dhe ndërtonte ura
Në Dardani dhe në Shqipërinë nënë,
Guximshëm ëndërronin, djelmoshat si burra,
Atdheun e dashur, Evropë shpejt ta bëjnë.

Komunistët, skenar ndryshe kishin thurur,
Shkau, se linte Kosovën t’u ikte,
Shqipes dy krenare, si bisha i qenë turrur,
Aneksim e nënshtrim diktonin ndër vite.

U gjet një sebep për prishjen e madhe,
Për largimin e Amerikës prej Shqipërie:
Ca djem të ditur t’i fusnin në valle
Gjoja sabotonin dhe “ishin hafije”.

U thurën procese, u hap dhe një gjyq:
“Inxhinierët e rinj – të varen në litar!
Janë lidhur me Fulcin. Këneta në Maliq
Duhet të ish tharë ca muaj më parë”.

Laku i litarit, s’mundi ta rok qafën
Si mund të preket ai filiz i butë?
Është krejt i pa faj, korrigjojeni gafën!
Egërsisht Tirani, sërish lakun fut.

-Hiqeni litarin, unë jam i pafajshëm,
Kriminel mesjete, pse po më dënon?
U shua bukuria, me ylber i ngjashëm,
Kujtim Ali Beqiri, emrin ia thonë!

E donte Amerikën, siç adhuronte të parët,
Sepse ishin atdhetarë, fisnikë e luftëtarë.
Përse djemtë i vratë, Kujtimin pse e varët?
Do ishim në Evropë pesëdhjetë vjet më parë!

T’i ngremë përmendore, kurora t’i shtrojmë
Martirit tonë Kombëtar, të rivarur prapë,
“Yllin Vjenez”, për ditë e kujtojmë,
Urti, kudo mbart, dritë e shpresë përhap.

Tiranë, më 30 Mars 2014
*Shkrimi u botua ne Dielli , Mars 2014-Gjendet ne arkiv, por autori ka shtuar poezine, prandaj e ribotojme.Ilustrimi grafik nga Gazeta 55

ME 13 GUSHT 1983 U SHUA MUSINE KOKOLARI

August 9, 2015 by dgreca

Nga Pertefe Leka/
Musine Kokalari, personazh në Romanin “Para Agimit” të Sh.Musarajt/
Besa,Shpresa,Dashuria, ata pra na lartësojnë.Përçarja dhe marrëzia na poshtërojnë dhe na mjerojnë.M.K./
Koncepti “ E bukura“, si dukuri estetike në letërsinë e realizmit socialist, kishte karakter klasor.Ta paraqesësh të bukur një personazh në gjithë përfshirjen dhe pastaj ta konsiderosh personazh negativ vetëm pse mendon dhe vepron si jokomunist, këte e bënte vetëm ajo rrymë famëkeqe.
Po jap një shembull të jetuar, për ta bërë më bindës, se sa e vështirë ishte për një mësues letërsie të argumentonte karakterin klasor të dukurive estetike.
Nuk do ta harroj kurrë një vizitë në “Lidhjen e Shkrimtarëve” me një grup maturantësh të gjimnazit “Kristoforidhi”, pasi shkolla ishte pak metra larg kësaj ndërtese.Në ate mbledhje, promovohesh një libër me poezi nga një poet i ri, i cili ndër të tjera lexoi edhe një poezi “Lules”.Kur e mbaroi së recituari dikush nga salla u ngrit e tha:-kjo poezi nuk ka karakter klasor.Shefqet Musaraj që e drejtonte mbledhjen iu përgjegj: kësaj poezie shtoji nje varg: “O moj lulja për merak /Ruhu mos të këpusi ndonjë kulak”Kështu poezia e kaloi testin dhe për mua si mësuese më ndihmoi për ta “kuptuar nxënësit“ate falsitet
Ndërsa për personazhin në fjalë (Ermira Velo) që është, Musine Kokalari, e cila është paraqitur e bukur në pamje,e bukur në shpirt e në mendime, autori Sh.M. nuk gjeti dot një varg të tillë që ta kalonte Musinenë në krahun e “të mirëve”, sepse ajo mbeti deri në fund konsekuente e pikëpamjeve të saj:” nuk jam komuniste”
Musine Kokalari, është një personalitet i njohur i historisë dhe letërsisë shqipe .
Gjatë 50-viteve të diktaturës, është njohur nga rinia shqiptare si armike e popullit .
Fotografia e saj shfaqej herë pas here në Muzeumin e Ministrisë së Brendshme, ku ishim të detyruar ta vizitonim me nxënësit e shkollës . Unë personalisht nuk e kam njohur Musinenë por nepërmjet personazhit (Ermira Velo ) në romanin “Para Agimit “, e kam lakuar këtë emër në dhjetra orë mësimi duke e komentuar në menyrë të përsëritur .
Ajo hyri ilegalisht në letërsinë e realizmit socialist me emrin, Ermira Velo, pasi autori e ka njohur dhe ka bashkëpunuar me te gjatë periudhes se luftës kundër okupatorit. Megjithëse i detyruar nga tendenca për të luftuar pozitën e saj klasore dhe pikëpamjet ideologjike,autori e ka paraqitur me kurajo figurën e saj reale të mishëruar në emrin e personazhit( Ermira Velo).
Në përshkrimin e portretit të saj autori shkruan :” Ermira (M.Kokalari) ishte e thjeshtë, e afruar me çdo njeri dhe nuk bënte kurrë dallim midis njerëzve me pozitë dhe atyre që nuk kishin as strehë ku të fusnin kokën. Prekej pa masë nga vuajtjet e të tjerëve dhe nuk kursehej t’i ndihmonte me ç’t’i kish dora .v.1,f.20,”Para Agimit”
“ ..Si mbaroi shkollën e mesme ajo njihej si një nga vajzat me prirje përparimtare “v.1,f.18”Para Agimit”
…Dhe qe një gëzim i madh për te, kur pa të botuar në një revistë shkrimin e saj të parë,shkrimi kish dalë me të vërtetë një xhevahir i vogël letrar siç e gjykuan shumë nga të njohurit e saj .”v,1,f.21”Para Agimit”
Musineja dhe familja e saj, jane paraqitur në një taban të shëndoshë kulturor e patriotik, ashtu siç ishin në të vërtetë . Babai i saj gjykatës dhe vëllezërit me profesione: Jurist,profesor,përkthyes,të cilët ishin njëkohësisht edhe shokët e saj .
Ermira Velo (M.Kokalari) shkruan autori kish nje respekt te madh për të vëllanë dhe ushqehej vazhdimisht nga idete e tij” v1,f.18,”Para Agimit”
Familja Kokalari, në të cilën u rrit dhe u edukua Musineja, kishte gjithë potencialin ekonomik, kulturor dhe patriotik që ajo të trashëgonte vlera pozitive për formimin e saj intelektual.Falë zgjuarësisë krijuese të saj, vullnetit dhe karakterit të fortë, ajo mbaron me rezultate të shkëlqyera shkollën e mesme “Nana Mbretëreshë “dhe më vonë arrinë të bëhet një nga studentët më cilesorë ne Universitetin e Romës ku u diplomua “Doktoreshë në Letërsi”ne vitin 1941, me temën “Literatura Albanese, Naim Frashëri”.
Në Romë iu krijuan të gjitha kushtet për të qëndruar pranë atij Universiteti, por ishte vendosmërisht e bindur se kontributi i saj i duhej Shqipërisë.
Miqësia e familjes me Mit-hat Frashërin ndikoi direkt në pikëpamjet e saj për të ardhmen e Shqipërisë.
Shumë diskutime bëheshin në familjen e saj lidhur me fatin e Shqipërisë në prag të Luftës së dytë Botërore. Cila do të ishte e ardhmja e këtij vendi? Çfarë rruge do të ndiqte Shqipëria? Këto pyetje dhe të tjera e kishin munduar Musinenë dhe e munduan deri në fund të jetës .Vajza e re universitare, hyri në kuvend me elitën e njerëzve më të mënçur që kishte Shqipëria e asaj kohe dhe për këte Shefqet Musaraj nuk e kurseu konsideraten për të gjithë familjen në terësi:
”Mbi të gjitha Ermiren (M.Kokalari) e entuziasmonte një fakt tjetër që provonte se shtëpia e saj kish për të qëndruar gjithmonë një fole patriotizmi, kish filluar të vinte shpesh njeriu që nuk është komprometuar asnjë majë thoi gjatë regjimit të zogut dhe që ka një urrejtje të tmerrshme për italianet.” V1,f.67”Para Agimit”
Nje ndikim tjetër tek Musineja, kishte Branko Merxhani,drejtor i Revistës “Përpjekja Shqiptare”.
Kryeartikulli i shkruar prej B.Merxhanit “Pse nuk jam Marksist ,“me anën e të cilit
argumentonte se komunizmi ishte një eksperiment pa të ardhme, e kishin bërë Musinenë të mendonte akoma më shumë se bolshevizmi ishte një rrezik për Shqipërinë, prandaj ajo rrugë nuk duhej ndjekur. Këte ide,Musineja, e kishte forcuar akoma më shume kur kishte lexuar romanin“Nena “te M.Gorkit, per të cilin kishte thënë: “se s’janë të përshtatshme për në ato gjëra .
Bashkëpunimi me Branko Merxhanin, Shefqet Musarajn,Nexhat Hakiun,Vedat Kokonen e të tjerë, kishin bërë që të njiheshin këto lidhje, të cilat u konfirmuan më vonë nga profesor Nexhat Hakiu në një rreth të ngushtë, se pas figurës se Ermira Velos,është M.Kokalari.
Autori Sh.Musaraj, e ka rritur më shumë figurën e Musinesë në roman,edhe pse e kishte vënë në anën e kundërt të ideologjisë sunduese, si personazh negativ. Figura e saj është vënë midis ideologut të saj Mit-hat Frashërit, nacionalistit dhe demokratit më të madh të kombit shqiptar,(emrin e të cilit autori nuk e ka ndryshuar në roman) dhe Branko Merxhanit,pionierit të filozofisë progresive shqiptare, që në roman njihet me emrin, Zoti Bardhi .
Ajo i adhuronte këto dy personalitete, jo vetëm për nivelin kulturor dhe mendjen e ndritur, por edhe si njerëz të pa komprometuar nga rregjimi. Ajo veproi si ata,duke ndjekur rrugën antikomuniste dhe luftëtare për çështjen e Shqipërisë Etnike;
veçanërisht për Kosovën dhe për një shoqëri demokratike të tipit evropian.”Pa Kosovë e Çamëri,nuk ka Shqipëri”M.K
Për aktivitetin e saj politik e revolucionar gjatë luftës, është më mirë të theksohen fjalët e saj të cilat i ka deponuar në gjyqin special se sa të jepen fragmente nga romani ku autori nuk mund t’i shpëtonte tendencës klasore.Ndër të tjera ajo pohon në gjyq:
Mbas mbledhjes së Mukjes, kam marrë pjesë në Ballin Kombëtar si social demokrate dhe kam qenë përgjegjëse e Gazetës, “Zeri i Lirisë “ në të cilën kam botuar artikuj ku flitet për çeshtjen e Kosovës në bazë të kartës se Atllantikut dhe çështjen për të luftuar, jo për qëllime e përfitime të disa klikave, por për demokratizimin e vendit .

Autori, Sh.Musaraj, e ka dhënë personazhin në fjalë deri në mbarim të luftës por dhe aty e lë për të kuptuar se do të fillojë kalvari i vuajtjeve të saj. Ne gjyq ajo pohoi vendosmërisht :“S’jam fajtore, s’jam komuniste dhe ky s’mund të quhej faj .Unë jam nxënëse e Sami Frashërit, me mua ju doni të dënoni Rilindjen “.
Kjo deklaratë e fuqishme, ia shtoi vuajtjet: Burg,internim,punë të rënda fizike, deri te sëmundja e pashërueshme e cila ia mori jetën me 14 gusht 1983.
Duke iu referuar epilogut, ajo vete shkruan: “Njoha kulturën demokratike, njoha tragjedinë e përmbysjeve të mëdha revolucionare. Njoha nje gjyq special .Njoha 16 vjet burg dhe 22 vjet internim me përplasje andej e këndej. Njoha punën e punëtorit me norme individuale, njoha punën e punëtorit me normë kolektive në bujqësi e ndertim. Njoha vetminë e vetëkërkuar,shoqerinë e rastit në burg dhe gjithë ndryshimet që pasojnë nga ky termet i pandërprerë për të konsoliduar diktaturën e proletariatit .Kam 38 vjet që nuk di çdo me thënë familje “
Me pikëllim të madh ajo e thekson fjalën,Familje,sepse tragjedinë më të madhe e pësoi vatra familjare ku ajo mori ngrohtësinë. Dy vëllezërit e saj, Vesim e Mumtaz, u pushkatuan në nëntor të vitit 1944 pa gjyq .I jati vdiq sapo mori vesh menxyrën qe i kishte ndodhur në familje. Në ato mejtime, kur gjendja e rëndë shëndetësore e paralajmeroi se po bashkohej me të dashurit e saj, u kujtua për të lenë diçka nga shpirti i saj bujar që kurrë nuk iu shua. Me mendje të qartë deri në fund ajo shkruan:”Ne se vdes në valixhen e vogël kam disa sende me vlerë etnografike për Muzeun e Gjirokasters. Ato pak kursime edhe gjithçka tjetër le të hyjnë në fondin e shtypit që duhet të krijohet për punëtorin e krahut i cili është i domosdoshëm që të demokratizohet dhe të kultivohet punëtori i thjeshtë “
Thesari tjetër i vyer qe la Musineja, që diktatura e egër nuk mundi t’ia shuante, ishte krijimtaria letrare e cila e radhiti ate në plejaden e shkrimtarëve të viteve 30.
Në botimet e para “Seç me thoshte Nenua plakë “,”Rreth vatrës “,”Sa u tunt jeta “e deri te botimi i fundit “Sikur të isha një lule “, ajo mbetet një vëzhguese e hollë e realitetit . Ideali i saj për barazi shoqërore, i kalonte kufijtë e klasës së cilës i përkiste, duke mos pasur asnjë pretendim material përpara asaj ideje të madhe që donte të realizonte.
Temën për lirinë e individit, e mbronte haptazi dhe me kurajo duke e përjetësuar që në skicat e para .Për të mbrojtur këtë ide, ajo dha shembullin me të lartë, doli e para në Demonstratat Antifashiste dhe në të tjera aktivitete që tani janë bërë të njohura.Tema që e tërhoqi më shumë ishte ajo për emancipimin e gruas dhe pjesëmarrjen e saj në jetën shoqërore. Që kur ishte studente në Romë u dërgonte mesazhe vajzave shqiptare që të luftonin dhe të merrnin rrugën e shkollimit për t’u bërë forca aktive në progresin shoqëror .
Të gjitha këto e bënë të dalluar Musinenë, si shkrimtare të talentuar, si revolucionare të vendosur në mbrojtjen e pikëpamjeve të saj demokratike dhe si një intelektuale përparimtare .
Pas viteve 90, ajo është ndër të parat disidente që u dekorua me medaljen “Martir i Demokracisë “ Edhe të mbijetuarit e familjes bënë çmos për rehabilitimin e veprës së saj.
Fondacioni “Musine Kokalari, “kryen shumë aktivitete që e plotësojnë njohjen e saj të ndaluar prej shumë dekadash. Shkolla që mban emrin e Musinesë e përjetëson duke e mbajtur si pishtar drite e diturie.
Nga Piedestali ku e vendosi koha, Musineja u flet gjeneratave: ”Besa,Shpresa,Dashuria, ato pra na lartësojnë .Përçarja dhe marrëzia na poshtërojnë dhe na mjerojnë .
p.s.Musine Kokalari u lind me 10 shkurt të vitit 1917 në Adana të Turqisë. Në vitin 1921 Familja e saj kthehet në Shqipëri .Në nëntor të 1944 arrestohet për herë të parë. Me 23 janar 1946 arrestohet për së dyti, gjyqi komunist e dënoi 20 vjet heqje lirie Me1961 e nxjerrin nga burgu dhe e internuan ne Rrëshen.Me 1981 sëmuret nga kanceri ku nuk u tregua aspak kujdes nga shteti komunist,vdes me 1983.

FASLLI HALITI, VANGOGU I MYZEQESE

August 6, 2015 by dgreca

Kur poetët falsë ishin ushtri dhe të vërtetët numëroheshin me gishta/
ESSE Nga Roland GJOZA/ New York/
“Faslliu impresionist, një Van Gog myzeqar, qё pikturon çuditshëm si askush mё parё fushёn e kaltёr tё Myzeqesë, flak penelin me dell demoniak, se ia hanё shpirtin “rrёkerat” dhe nis e “kruhet” ose me mirë i kruhet e i ha kurrizi me ca çatira tё kombit qё pikojnë e trarët kalben. Ku tё çon mushka, Faslli Haliti. I paske besuar apo s i paske besuar vërtet demokracisë sё diktaturës sё proletariatit? Hëngre 10 vjet nё kanal, nё fushën tёnde tё artё me dudì qё ta qanë hallin muzgjeve, le penelin impresionist, aq delikat, dhe more nё dorё shatin dhe kazmёn”.
Ah, ç na mori më qafë moda! Sa nazike dhe ndjellëse është, seç ka diçka tё magjishme megjithatë, është tejet e freskët sido që të jetë, dhe për më tepër rrok ditën me shijen e saj, i thyen hundën rutinës, skemës dhe i zbardh faqen sё resё. Për fat tё keq, kjo zgjat rëndom fare pak, njeriu zhgënjehet dhe i rikthehet sërish vlerës se qëndrueshme. Kur lexova përmbledhjen me poezi Sot , të Faslli Halitit, u befasova këndshëm nga freskia e kapjes, emocioni brilant, detaji kaq i gjetur e i pakonsumuar kurrё. I pari që ka folur për poezinë e Halitit ka qenё Kadare. Pse?- pyesja veten atёherё. Për freskinë e konceptimit, figurave tё thjeshta, Haliti ishte aq larg plagjiaturës dhe frymës libreske, gangrenat e asaj kohe. S kishte skemё. Dhe kjo një dukuri mbytёse. Po ç kishte? Fshat, shumё Myzeqe, këneta, kanale tё ndritshme me shumё qiell, diej tё mbjellё nё ugare bashkё me farën, karpuzë tё çarё, pastaj një copëz asfalt, ku vërtitet ai njeriu me kobure prapa, qё pret erёn tё fryjё e t i ngrejë fundin e xhaketёs. Faslliu impresionist, një Van Gog myzeqar, qё pikturon çuditshëm si askush mё parё fushёn e kaltёr tё Myzeqesë, flak penelin me dell demoniak, se ia hanё shpirtin “rrёkerat” dhe nis e “kruhet” ose me mirë i kruhet e i ha kurrizi me ca çatira tё kombit qё pikojnë e trarët kalben.
Ku tё çon mushka, Faslli Haliti? I paske besuar apo s i paske besuar vërtet demokracisë sё diktaturës sё proletariatit? Hëngre 10 vjet nё kanal, nё fushën tёnde tё artё me peligorga qё ta qanë hallin muzgjeve, le penelin impresionist, aq delikat, dhe more nё dorё shatin dhe kazmёn. Dhjetё vjet s janë pak. Dhe për çfarё, o mik, o vëlla? Për ca rrёkera. U harrua poeti apo e harruam. Kinse e harruam. Atëherë dhe Lasgushi ishte harruar, madje dihej i vdekur. S merrej njeri me tё. Poeti mё i madh lirik. Poet botëror, pa dyshim. Po nganjëherë arti yt, ajo qё ke shkruar, pra fjala jote, bёhet shpëtimi yt. S’ të duhet miku, se nё art miku është për një çmim e artikull gazete, po jo mё shumё. Duhet fjala jote. E mbyllur. Dhunshëm e mёnjanuar. Duhet ajo provё. U shfaqe sërish, na i bёre me dorё, tё pamё, iu rikthyem librit tёnd. Kadare s kishte gabuar. Ishe po ai. Nё top-listё ishe, nё top-listё mbete. Pse tё mos u kujtosh harruesve se si ishin punët? Ta dinё. Jo për gjë, po për t u thënë tё uruarve se kanali, kazma, shati, nuk i bëjnë kurrgjë poezisë sё vërtetё. Ia mbyll gojën sot, po ç do t i bёsh nesër? Kështu lufton poet profetvёrteti me poet falsprofetin. Këta tё dytët janë ushtri, tё parёt numёrohen me gishta. Pa dyshim, te ky numërim sa një marrje fryme është Haliti. Sa e pashё te Milosao shkrimin U hap dosja e rebelit Faslli Haliti , thashë me vete se poeti ka nevojё tё pyesё pse e degdisёn nё kanal? Ato dhjetё vjet ai i ngarkoi si njё hamall me shumё padrejtёsi dhe poshtёrim. Nisej nё mëngjes nё punё, pa aguar mirë, qё tё mos e shikonin njerëzit, se s’dinte ç’t’u thoshte dhe kthehej kur vinte errësira, vonё krejt vonё, kur s’kishte njeri as nё shkallёt e pallatit. Trokiste, po s ishte nevoja se dera rrinte njё grimё hapur, qё fare tё mos bёhej zhurmё, pas rrihte një zemër, qё ai e shikonte si rrihte, e ndiente dhimbjen e saj, merakun dhe turpin e saj. Ishte gruaja. Ç e priste nё dhomё? E gjeni dot? Jo, s keni si ta gjeni. As qё ju bie ndërmend. Njё legen me ujё tё valuar dhe një grusht me kripё tё zezё. Tё parat ishin këmbët qё futeshin nё ujё. Duart e saj, ëmbëlsia e fërkimit tё saj, psherëtima, qё edhe ajo s duhej tё dëgjohej kurrsesi, fjalët o sa mё dhembin, s janë mësuar tё nxirat tё rropaten kaq shumё pa u çlodhur një minutё . Ç kam bёrё? Vetёm pse përmenda rrёkerat, po ato s janë rrёkera, po lumenj, det, oqean, ç’m’u desh, lëre mbretin lakuriq. Shëët, se na dëgjojnë. Dhjetё vjet kjo histori. I vunë dhe fletёrrufe, “dacibao”, ju kujtohen, letra sa një çarçaf shkruar me brushё parullash ku tё bënin armik. Ku e kanё vёnё? Te muri i mapos, nё qendёr. Ah! Po tjetrën? Te gjimnazi. O ç’mё paskan bёrё. O zot, ç’tё kam borxh?! Kёshtu. Pse duhen harruar kёto? Kujtoi, miku im Faslli, shkarko barrёn. Është koha. Dhjetё vjet nё cilin rreth tё ferrit tё hodhёn? Ku janë ata qё tё rrokullisën poshtё? Zelltarёt, rrobaqepësit e mbretit. Mos i kemi disa prej tyre nё Amerikё, me letra, azilantё politikё, mos ulemi nё kafe me ta, mos u qajmё hallin, na kripin kokёn me gёnjeshtra, se sot ka shumё disidentё, miku im. Kushedi i kemi. Duke kujtuar atë kohё pa harruar asgjё, jepi poezisë, siç tё jep ajo ty, qofsh fatlum siç je, sepse ajo tё ka qёlluar dashnore. Zili tё kemi sa s ka, po ç t i bëjmë, se mos e kemi ne nё dorё. Ne bëjmë përpara nё moshё, ti zbret, o poet rebel, po dhe dashnor rebel. Kur e ke lёnё takimin sonte?
Ah!

Fenomeni dhe institucioni Berisha

August 6, 2015 by dgreca

Nga Enver Bytyçi/
Ne historinë e pluralizmit shqiptar e më gjerë në Europën ish-komuniste të Lindjes Sali Berisha ishte dhe mbetet një fenomen. Për shqiptarët në ditët e sotme ai është një institucion, që unë dhe shumë të tjerë do ta konsideronim si “Institucioni I opozitës së vërtetë e të vendosur”. Ajo çfarë përfaqëson Sali Berisha ka lidhje me të shkuarën e afërt dhe me të sotmen e kombit shqiptar. Por nuk jam para kompjuterit për të shkruar një CV të liderit të demokracisë shqiptare. Për këtë shkrim më nxiti një publikim i mediave online, sipas të cilave Sali Berisha president paska takuar Osama Bin Laden dhe madje paska bashkëpunuar me kryeterroristin e të gjitha kohëve për ngritjen e celulave terroriste në Shqipëri.
Pra, ky është thelbi i publikimit në fjalë, i cili teorikisht i “referohet” CIA-s, por praktikisht është marrë bruto nga disa portale ballkanike serb-sllave, të cilat edhe më herët kanë shpifur palimit kundër Berishës. Kam lexuar aq shumë shkrime të tilla në gjuhën shqipe e në gjuhë të huaj, sa për askënd e në asnjë kohë tjetër. Rasti i Sali Berishës është rast unikal në botën e diktaturave e të demokracive kur një person të jetë kaq shumë e kaq ashpër i sulmuar me shpifje e trillime, me ofeza dhe denigrime, e nga ana tjetër të ketë mbijetuar në krye të pushtetit e të opozitës për 25 vite radhazi. Eshtë ky një fenomen, të cilin nuk do ta bëj objekt të analizës, porse jam i bindur që në kohët e kthjellta e të qeta do të tërheqë vëmenjen e qindra ekspertëve, historianëve, politologëve, psikologëve dhe ndoshta shkrimtarëve, sepse me historitë bardh e zi, sidomos ato të sajuara, me Sali Berishën, mund të ngacmohen të gjitha fantazitë e mund të shkruhet gjithçka.
Nuk dua të merrem gjithashtu me analizën, nëse shpifja e radhës ishte një gënjeshtër, ose jo. Më mjafton fakti që Sali Berisha ishte partneri kryesor i SHBA-së në procesin e shpalljes së pavarësisë së Kosovës e atë të antarësimit të Shqipërisë në NATO që të ta përbuz përpjekjen për denigrimin e tij nga ana e shtetit të inkriminuar shqiptar, të cilin ai e denoncon çdo ditë, fort, me fakte e dokumente të pakundërshtueshme, si askush tjetër. Them të shtetit, sepse mediat që shpifin kundër ish-oresidentit dhe kryeministrit demokrat janë të gjitha nën kontrollin dhe presionin e qeverisë shqiptare. Më mjafton njëkohësisht gjesti i shpalljes së pavarësisë së Kosovës nga Presidenti amerikan, Xhorxh Ë. Bush në krah të kryeministrit Berisha, gjatë vizitës së tij historike në Tiranë në qershorin e vitit 2007, që të kuptoj nëse presidenti amerikan ia jepte këtë kënaqësi një “bashkëpunëtori të Osama bin Laden për ngritjen e grupeve terroriste në Shqipër”, siç thuhet në lajmin e bujshëm të mediave që lëpijnë bythën e pushtetarëve, apo një lideri demokrat e patriot dhe një miku të sinqertë të Uashingtonit!
Por pse ndodh kjo? Çfarë përfaqëson fushata e gjatë dhe kjo e radhës kundër Sali Berishës? Cilat janë motivet dhe arsyet e këtij sulmi të pandërprerë mediatik? Shpesh herë thuhet se “gjuhet me gurë një pemë, e cila ka kokrra”. Por lind një lloj paradigme, nëse gjuhet një pemë me kokrra të shëndosha apo të kalbura. Logjika të thotë se gurët gjuajnë kokrrat e shëndosha. Kam bindjen e palëkundshme se kjo ka ndodhur dhe po ndodh edhe me Sali Berishën. E kanë gjuajtur me gurë thuajse të gjithë, ata që kanë bashkëpunuar me të dhe ata që i ka patur kundërshtarë politikë. E kanë gjuajtur dhe e kanë plagosur më shumë ata, të cilëve Berisha president ose Berisha kryeministër u ka bërë ndere, u ka dhënë emër, pushtet e pasuri, i ka bërë presidëntë, ministra, këshilltarë të tij, drejtorë. Por ashpër dhe shumë ashpër e kanë sulmuar dhe linçuar kundërshtarët e tij politikë, ata që janë stërvitur në shkollat e sigurimit të shtetit komunist. Fabrika e sulmeve denigruese, si kjo e sponsorizuar me kryeterroristin bin Laden, është rikthyer në punë instituciontitucionalisht që prej 600 e ca ditësh në Shqipëri. Kjo fabrikë shpifjesh të tipit të sigurimit hoxhist të shtetit komunist shqiptar sponsorizohet prej bandave kriminale të lidhura me pushtetin, banda të cilat sponsorizojnë edhe portalet online dhe mediat qeveritare dhe proqeveritare me shumicë në këtë vend.
Në pranverën e vitit 2002 kam botuar në revistën “KOHA” një koment me titullin: “Fatos Klosi, bin Laden-i i Shqipërisë”. Shkas i këtij komenti ishte pohimi i një agjenti të Klosit në sallën e gjyqit se ish-kreu i SHISH kishte organizuar likuidimin fizik të ish-liderit të opozitës gjatë vizitës së tij në Vlorë më 14 maj 2000. Akuza ndaj Klosit ishte konkrete, madje përshkruante dhe llojin e çmimin e armës snajper që do të përdorej për aktin makabër. Porositësit ishin rekrutuar me kujdes Shefi i SHISH, Klosi, ishte kujdesur që ata të ishin tropojanë, njësoj si vrasësit e Azem Hajdarit,k prapa të cilëve qëndruan e strukturuar e sigurimit të shtetit të lidhur me shërbimet sekrete antishqiptare të huaja dhe të komanduara nga SHISH-i i kohës.
Janë këto struktura ato që sot punojnë për likuidimin politik, mediatik e publik të Sali Berishës. Në pamundësi për ta likuiduar fizikisht, strukturat e shtetit neokomunist shqiptar kanë ndërtuar skemën e denigrimit të liderit historik demokrat. Tri janë pikat e forta të Sali Berishës dhe në këto tri pika sulmet janë në breshëri e të pandalshme. Së pari, Edi Rama dhe garnitura e tij kriminale, propagandistike, ideologjike, ngarkuar me urrejtjen tipike ndaj paraardhësit të tij, madje në bashkëpunim me kryeministrin dhe ministrin e Jashtëm të Serbisë, ndërtuan skemën e goditjes së imazhit të Berishës si patriot e nacionalist. Për këtë temë kamë shkruar dhe herë të tjera dhe nuk do të doja të përsërisja vetveten. Por mënyra e denigrimit të Berishës në këtë pikë erdhi në dy forma: Nga njëra anë duke amplifikuar skena në prapaskenë për paraqitjen e Ramës si hero i nacionalizmit, nga ana tjetër, duke goditur Berishën në mënyrë hipotetike, si në rastin e Arta Dades.
Së dyti, për Berishën familja është e shenjtë. Por ky atribut i tij vjen në kundërshti të plotë me karakterin e liderit të sotëm socialist. Atëherë që Rama të rritet, dukej shkurtuar hija e Sali Berishës. Që të shkurtohej hija e Berishës, duheshin sajuar shpifje të ndyra kundër pjestarëve të familjes së tij. Ndërkaq duket se kjo taktike ka bërë efekt, së paku në përceptimin se “Ata njësoj janë” në rastin e implikimeve korrupsioniste dhe mosdeklarimit të pasurisë nga ana e kryeministrit socialist.
Së treti, për pasardhësin e Berishës në krye të ekzekutivit shqiptar duhej goditur miti Berisha sa i përket karakterit të fortë, guximit, përkushtimit dhe angazhimit me energji të papërsëritshme në zhvillimet e këtij vendi. Këto karakteistika lideri historik i Partisë Demokratike i ka shfaqur edhe gjatë periudhës kur është larguar nga drejtimi i kësaj partie dhe qëndron në opozitë. Analizat e tij, përballjet e tij në parlament dhe në media duket se janë shqetësimi themelor i qeverisë dhe kreut të saj në Shqipëri. Meqenëse ata i kanë mbyllur të gjitha kanalet e përçimit të së vërtetës, duhet likuiduar edhe e vërteta që sjell Sali Berisha. Për këtë qëllim ata përmes mediave që manipulojnë me informacione të servirura nga Beogradi bëjnë presion, shpallin herë pas here ditën e orën e arrestimit të tij, e kërcënojnë, dhe kur këto makinacione dështojnë, atëherë sajojnë shpifje që denigrojnë, me qëllim që publiku “të mos e marrë seriozisht Sali Berishën”.
Por publiku i zhgënjyer disi prej tij, më shumë për shkak të përzgjedhjes së gabuar prej tij të bashkëpunëtorëve, çdo ditë po kupton se e vërteta që përçon në publik lideri historik demokrat është një e vërtetë që nuk mund të hidhet poshtë, nuk mund të mos merret në konsideratë. Për këtë ndihmon vetë qeveria dhe qeverisja e dyshes në pushtet, sepse në dy vjet ka krijuar zhgënjim te qytetarët dhjetë fish më shumë sesa Sali Berisha në tetë vite qeverisje. Fakti që të gjitha të dhënat që Berisha ka përmendur në parlament janë provuar në praktikë, e bën atë politikanin më të besueshëm në këtë vend. Dhe besimi është i pari në kategorinë e kritereve të vlerësimit të politikanëve. Për këtë arsye thuhet se Sali Berisha është një fenomen, është gjithashtu një institucion.
Sado të përpiqen kundërshtarët e tij ta denigrojnë përmes shpifjeve të përçudnuara, ata nuk do të arrijnë ta lënë në hije dhe ta errësojnë figurën, kontributin dhe veprimtarinë e Sali Berishës.

VEPRA E Z. ENVER MEMISHAJ DHE KTHIMI I FEJZO LEPENICËS

August 5, 2015 by dgreca

Rreth librit historik të z. Enver Memishaj “Fejzo Lepenica…”, me recencë të prof. Dr. Kaliopi Naska/
Nga Nertesi ASLLANI – BOLENA/
Sapo ka dalë në qarkullim vepra e 15 historike e z. Enver Memishaj “Fejzo Lepenica, jetoi dhe vdiq për Shqipërinë”. Me këtë vepër autori i kthen historisë një patriot si Fejzo Lepenica që zemra e tij gjatë periudhës 1919 – 1924, kur vendosej fati I Shqipërisë, punoi deri në fund për interesat e atdheut të tij, dhe gjatë periudhës 1925 – 1936, luftoi e punoi në krahinën shqiptare të Çamërisë në krah të Musa Demit në mbrojtje të të drejtave të popullsisë së Çamërisë. Pra e tërë jeta e tij ishte vënë në shërbim të interesave të atdheut pa menduar asnjëherë për interesat e tij. Jeta e tij në Çamëri kaloi nëpër burgjet e zeza greke dhe në internime në ishujt e humbur të detit Jon, si dënim për artikujt e shkruar në shtypin shqiptar për mbrojtjen e të drejtave të popullsisë çame. Nga vuajtja nëpër burgje dhe internime ai vdiq shpejt në një moshë te re 36 vjeçare duke lënë pas shembullin e mirë se si duhet ti përkushtohemi dhe të luftojmë për interesat e atdheut, pa kërkur shpërblim prej tij.
Ai ishte mbuluar me harresë, dje për arsye të njohura politike dhe sot në liri nga padija.
Prof. Dr. Kaliopi Naska që ka bërë recencen e këtij libri historic arrin në përfundimin se:

“Botimi i studiuesit dhe i publicistit të apasionuar dhe të përkushtuar Enver Memishaj kushtuar veprimtarisë patriotike të Fejzo Lepenicës, me prurjet që sjell, i shërben historisë dhe i hap horizont studiuesve e historianëve për thellimin dhe studimin e mëtejshëm të figurave të tilla, që
kanë dhënë për Shqipërinë duke sjellë përmes tyre fakte të reja historike për ngjarje të nxehta siç ishte ajo në mbrojtje të popullsisë çame.
Botimi i këtij libri studimor biografik, është një kontribut i çmuar në fushën e publicistikës dhe studimit të historisë dhe kulturës së Vlorës dhe Labërisë. Publikut të gjerë i jepet shansi që përmes këtyre shkrimeve të marr informacion të ri për një atdhetar që veproi në vitet 1920-1932”.
Libri është mbështetur në burime të shumta arkivore dhe një pjes të këtyre dokumentave janë botur si facsimile nga autori në fund të librit.
Fejzo Lepenica, ky pinjoll i dinastisë “ Lepenica”, fisit të autorit të librit Enver Memishaj, qënkej një histori më vete në vazhdën e historive, traditës dhe bëmave të këtyre djemve që nxori kjo faqe mali nëpër rrjedhat e kohës. Nipi i tij, Enver Memishaj, që ka vite që gërmon atje te rrënjet, te gurët, te shpellat, te lotët, te bëmat dhe heroizmat e vendlindjes dhe të parëve të tij ka marrë përsipër me sukses të plotë, të trajtojë në këtë libër ngjarjet dhe episodet që i përkasin kesaj figure patriotike. “Po s`qe i zoti për vete, thotë populli nuk bën dot hije për të tjerët “
Me Enverin jam njohur tani së fundi. Ai më kishte pikasur mua atje në Bolenën time, nëpërmjet vlerësimeve të poezive dhe këngëve të mia që morën rrugë shumë vite më parë. Këtë vlerësim ma bënte një sudjues e historian serioz si Enver Memishaj. Talenti Enver Memishajt, vlonte
brenda shpirtit të tij dhe ndërgjegjes së tij, heshtja aq e trazuar dhe aq e gjatë ku netët lidheshin bisht më bisht me njera tjetrën duke mbjellë vuajtje, mos përfillje, terr dhe errësirë për afro 50 vjet rresht, tashmë kishte marrë fund.
* * *
Me zotësi dhe punë z. Memishaj e kapi kohën e humbur në regjimin komunist. Perdja ra dhe muri u rrezua. Talenti dhe pasioni, frenimi, meraku dhe dhimbjet e mëdha atje në Lepenicë për të afërmit dhe bashkfshataret e tij, padejtësitë e kohës nisën të pasqyrohen në rrugën e gjatë e të veshtirë të krijimtarisë. Me një laps në dorë dhe me një çantë të hedhur mbi supe ai udhëton drejt misionit të madh të krijimtarise, për të larguar sadopak mjergullën e rënde nga supet e “maleve”, burrave me peshë e të pafajshëm. Brenda shpirtit z. Memishaj kishte grumbulluar dhe akumuluar aq shumë ngjarje dhe fakte drithëruese e të vërteta të paimagjinueshme sa që pas vitit 1990, në liri, muza e tij që i ngjante një turbine i hapi portat. Idetë e tij të shprehura në librat e tij, pushtuan libraritë e vendit.
Që nga viti 2000, ai do të shfaqej para botës shqiptare me veprat e tij voluminoze. Sot në vitin 2015, ai na ka dhënë plot 15 vepra, nga një në çdo vit. Veprat e z. Memishaj janë të një natyre të veçantë, vepra të një burri e studjuesi të palodhur, me buzë në gas e dorë në qafë me këdo e për këdo. Nuk marr dot përsipër të analizoj gjithë veprën e vyer dhe voluminoze të Enver Memishaj, por nga aq sa kam lexuar arrij në përfundimin se nga pena e tij nuk del bojë, por lot, gjak, dhimbje, derte, brenga, britma dhe ulërima të kohës së shekullit që kaloi.
“Pse ma vrave babane xha Qemal? Pse?, fëmija 12 vjeçar i drejtohet xhelatit komunist.
Kjo pyetje dhe thirrje e një fëmije, kjo pyetje tronditse që fëmija i drejtohet xhelatit komunist, përshkon gjithë veprën e z. Memishaj, i cili tregon mbi fakte, prova dhe dokumenta të pa kundërshtueshme. Ai ka shumë respekt për faktin.
Tek lexoja këto tragjedi në veprën e z. Memishaj, m`u kujtua drama e Çelomemajve në vendlindjen time në Bolenë, në vitin 1943:
Me urdhër të Këshillit Nacionalçlirimtar u pushkatua pa gjyq njeri nga vëllezërit e kësaj familje pasi nuk kishte mundur të shpinte një letër në Kuç. Vëllai tij vrapoi pas krismave dhe kur pa vëllan të shtrirë iu hodh në grykë katilave komunist. E pushkatuan edhe atë! Vajti vëllai i tretë
kur degjoi këtë gjëmë. E vrane dhe të tretin, pastaj vajti nëna e mjerë, Pashakua dhe ra mbi tre djemte e vrare. Më vrisni edhe mua se s`kam pse jetoj më u tha xhelatëve komunistë, bashkfshatarëve të saj! E vranë dhe nënë Pashakon. E paimagjinueshem por e vërtetë. Se mos kjo ka ndodhur vetëm në Bolenë, në të gjitha fshatrat, në të gjith Shqipërinë.
Ja këto të vërteta drithëruese ka nxjerr nga pluhuri i kohes Enver Memishaj në veprat e tij. Ai nuk ngjan me disa “historian” që bëjnë histori nëpër kafene. Ai punon natë e ditë, shfleton e gërmon nëpër arkiva, mbi dokumenta origjinale, dëshmitarë okularë të ngjarjeve dramatike të
ndodhura në këtë vend.
Vlerësimet dhe nderimet e veprës së tij, që i janë bërë nga autoritete të shquara të historisë dhe akademikët tanë, në shtypin e shkruar, si dhe vlerësimet zyrtare për studimet dhe kontributin në lëmin e historisë dhe aktivitetin shoqëror janë plotësisht te merituara.
Duke i uruar historianit Enver Memishaj, këtij “personaliteti të shquar të Qarkut të Vlorës”, i shpallur me rastin e 100 vjetorit të Pavarësisë, punë të mbarë, penë të hollë dhe jetë të gjatë po i mbyll këto radhë me disa vargje të frymëzuar, të krijuara dhe të recituara në një nga promovimet e njerës prej veprave të tij.