Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

FRANK SHKRELI I SHKRUAN KRYEMINISTRIT PËR VLERËSIMIN E AT GJERGJ FISHTËS

by

KUR DO T’I VIJË RADHA VLERËSIMIT HISTORIK TË AT GJERGJ  FISHTËS, Z. KRYEMINISTËR?/c

2 Franku

*-Besoj se po të pyetej Eqerem Çabej, ai do të dëshironte dhe do të ishte krenar, që si dy miq të vjetër, ta kishte bustin e At Gjergj Fishtës aty pranë tij, në kopshtin e Akademisë së Shkencave./

Nga Frank Shkreli/

Në fillim të kësaj jave, Kryeministri i Shqipërisë, Z. Edi Rama inauguroi bustin e gjuhëtarit Eqerem Çabejt, një akademiku dhe njeriu të letrave shqipe, me të vërtetë me vlerë dhe i merituar.  Kryeministri shqiptar, me të drejtë, ngriti lart figurën e Çabejt, duke vlerësuar rolin dhe kontributin që ai ka dhënë për gjuhën shqipe.  Media të ndryshme shqiptare i bënë jehonë këtij aktiviteti ndërsa njoftuan se busti i gjuhëtarit dhe albanologut të shquar shqiptar Dr. Eqerem Çabejt është vendosur në kopshtin e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.  Në ceremoninë e inaugurimit foli edhe, Z. Rama, i cili u shpreh se, “Busti i Eqerem Çabejt në zemër të Tiranës, një vepër e bukur për një njeri të bukur, të cilin përkushtimi dhe kontributi për gjuhën e shqipe e ktheu përjetësisht në Lartmadhërinë e shkencave albanologjike”, është shprehur Kryeministri Rama.

Me këtë shënim të shkurtër nuk dua të marr përsipër asnjë kritikë për askënd. Prof. Eqerem Çabej meriton bustin në kopshtin e Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, ose kudo tjetër në trojet shqiptare. Siç u shpreh edhe akademiku Vasil Tole, sekretar shkencor i Akademisë së Shkencave, gjatë inagurimit të bustit,  Eqerem Çabej, “Është më së pari një simbol, simbol i shkencëtarit dhe i atdhetarit, i ndërgjegjes shkencore dhe i ndërgjegjes qytetare, i fisnikërisë njerëzore dhe i moralit njerëzor, kjo e provuar vijueshmërisht në tri sisteme: gjatë mbretërisë, pushtimit nazifashist të vendit si dhe komunizmit”.   Dr. Eqerem Çabej mund të jetë i vetmi që u mbijetoi të tre sistemeve, sidomos komunizmit, ndryshe nga shumë bashk-kohas të tij, duke mënjanuar etiketimin si armik i popullit nga regjimi i Enver Hoxhës.   Megjithëse, siç njoftonte edhe gazeta Kombi më 4 nëntor 1943, Dr. Eqerem Çabej ishte një ndër anëtarët e qeverisë së formuar atë vit, prej Rexhep Mitrovicës. Për fatin e tij të mirë, të familjes së tij dhe të kulturës dhe gjuhës shqipe, Dr. Eqerem Çabej nuk e pësoi nga regjimi komunist, ashtu siç e pësuan kolegët e tij të cilët ishin pjesëtarë me ‘të, në qeverinë pro-naziste shqiptare, disa prej të cilëve e paguan me jetë pjesëmarrjen e tyre në këtë qeveri.  Pjesëmarrja e Dr. Eqerem Çabejt në qeverinë e Rexhep Mitrovicës nuk ia ulë aspak vlerat dhe kontributet e tija, por përkundrazi, e rritë atë në vijimësi, sidomos për kontributet e tija në fushën e historisë filologjike shqiptare, por edhe në studime të tjera të albanologjisë, në përgjithësi. Me të, gjuha shqipe dhe kultura shqiptare janë më të pasura. Andaj u ngrit busti i tij para ndërtesës së Akademisë së Shkencave.

Pyetja nuk është se pse i ngrihet busti Prof. Eqerem Çabejt, por pse nuk vlerësohen për kontributet e tyre – në tre sistemet gjatë të cilave jetoi dhe veproi ai — edhe figura të tjera të ndritura të Kombit shqiptar që vepruan gjatë asaj periudhe, si për shembull, At Gjergj Fishta*, shtëpia ku ka jetuar ai, ndonëse e shpallur monument kulture, është këthyer në një gërmadhë të vërtetë ku flejnë zogjët e natës.

Ndoshta pak njerëz e dinë, por Prof.Eqerem Çabej ka pasur konsideratë të lartë për At Gjergj Fishtën – i cili për arsye që dihen nuk mundi t’a shprehte gjatë regjimit komunist, pasi Fishta ishte shpallur “armik i popullit dhe tradhëtar i Kombit”, i ndaluar rreptësisht nga komunistët shqiptarë, për hatër të komunistëve jugosllavë. Por Çabej ka vlerësuar lartë At Gjergj Fishtën — para sundimit komunist kur Eqerem Çabej mund të shprehej lirisht– duke e cilësuar Fishtën, ndër të tjera edhe si “Poeti kombëtar i Shqiptarëve”. Duke shkruar për vlerësimet edhe konsideratat e E. Çabej për Fishtën, i ndjeri Prof. Dr. Engjëll Sedaj është shprehur se –vlerësimet e tija për Gjergj Fishtën — si “Poet Kombëtar i Shqipërisë”, si “Përfaqësues më i pari i leteraturës së sotme shqiptare”  dhe sidomos si poet më i avancuar epik ballkanik i shekullit, (Çabej) i mbështet kryesisht në Lahutën e Malcis”, veprën kryesore të At Gjergj Fishtës.

Në një prej vlerësimeve të tija për Lahutën e Malcis dhe për Fishtën,Prof. Eqerem Çabej është shprehur: “…Fishta zë fill me njësinë e vogël të fisit për të mbaruar te njësia më e madhe e kombit, ia fillon me bariun e moçëm Marash Ucin dhe mbërrin te Abdyl Frashëri në Lidhjen e Prizrenit. Duket qartas përpjekja e tij të zgjerojë dalëngadalë botën në një brendi më fort nacionale, të ngrejë kështu veprën në sferën kombëtare. Kështu vepra e tij ka marrë karakterin e një eposi kombëtar…duke qenë njëkohësisht në një farë kuptimi edhe një epos ballkanik.  Një dritë jete homerike shkëlqen mbi veprën e tij: si në dukje të zanave që u përngjajnë Dianës e Atenës…”.

Ndërsa katër vjet para se të vdiste Fishta, Prof. Çabej jep këtë gjykim për At Gjergj Fishtën: “Gjergj Fishta është bërë, sidomos në Lahutën e Malcis, përfaqësuesi më i parë i literaturës së sotme shqiptare”.  Dhe më tej Çabej është shprehur se, “Në fakt, në poezinë epike të Fishtës është kënduar thelbi i shpirtit të shqiptarëve, elementi i konservuar i popullit që njëherit më së mirë dëshmon njësinë e kombit”.   Çabej ka shkruar gjithashtu për epërsinë artistike të Fishtës, se në, “Ngjarjet e një natyre më shumë lokale, që përbën bazën historike për veprën” Lahuta e Malcisë, At Gjergj Fishta — ka theksuar Prof. Eqerem Çabej — “Prej kësaj bëri një epope kombëtare”, kështu që sipas tij, “Kjo epope nganjëherë i kalon kufijtë e shqiptarisë, duke qënë njëkohësisht, në një farë kuptimi, edhe një epos ballkanik”.  Ndërkaq, për kontributin e Fishtës në zhvillimin e gjuhës shqipe në përgjithësi, albanologu austriak, Prof. Dr. Norbert Joklka shkruar se, “Me At Gjergj Fishtën gjuha shqipe u rrit, u madhnue, u ba zojë.  Me At Gjergjin, kryetar në Kongresin e Manastirit, u caktue njëherë e përgjithmonë një alfabet i vetëm për mbarë Shqipninë, vendim ky me dobi që nuk numrohen.  Me At Gjergjin zuni fill shkolla, me shqipen gjuhë mësimi…” është shprehur albanologu i njohur austriak.

Besoj se po të pyetej Eqerem Çabej, ai do të dëshironte dhe do të ishte krenar, që si dy miq të vjetër, ta kishte bustin e At Gjergj Fishtës aty pranë tij, në kopshtin e Akademisë së Shkencave.  Fatkeqsisht, për derisa politika shqiptare — e cila vendos çdo gjë në atë vend, madje edhe për gjërat që nuk i takojnë siç janë gjuha, arti, trashëgimia kulturore, letërsia e të tjera – e trajton At Gjergj Fishtën kështu siç e ka trajtuar këto 28-vjet post-komunizëm – në Shqipëri nuk ka ndryshuar asgjë! Është e vërtetë se njerëzit në Shqipëri janë të lirë të blejnë dhe të lexojnë librat e Fishtës, por nga pikpamja e pranimit dhe njohjes zyrtare të kontributit të autorit të “Epopesë Kombëtare”, siç e ka quajtur Gjergj Fishtën Prof. Eqerem Çabej, nuk ka asnjë ndryshim. Se pse At Gjergj Fishta anashkalohet dhe pse mbahet gjithnjë në harresë zyrtare, kjo është një pyetje për mbarë shoqërinë dhe Kombin shqiptar, por, veçanërisht, është një pyetje që duhet ti drejtohet Kryeminsitrit Rama, Ministrisë së Kulturës, Akademisë së Shkencave dhe enteve të tjera përgjegjëse të qeverisë dhe të shtetit shqiptar.  Pikë së pari, pyesni për këtë Ministren e Kulturës.

Një bashkohas i tij, At Benedikt Dema është shprehur pas vdekjes së At Gjergj Fishtës se “Shqypnia do të nisë me e çmue ma tepër At Fishtën, kur në raste në të cilat Kombi kërkon e lyp ndërmjetësimin e nevojshëm të autoritetit e të veprimtarisë së tij”.  Fatkeqsisht, Atdheu i At Gjergj Fishtës nuk vepron më me entuziazmin e idealeve që ishte program i jetës së tij, “Për të vendosur themelet e patundura të idealizmit kombëtar, për të prirë në luftime në mbrojtje të Kombit, për t’i gërshetue kunora lumnije racës mijëvjeçare shqiptare, gjakut të derdhun e flijeve të vuajtuna të Kreshnikëve të Kombit”, ka shkruar dikur Benedikt Dema, duke shpresuar njëkohësisht se shqiptarët, si Komb i qytetëruar, do të dijnë t’i çmojnë njerzit e mëdhej të tij, duke i ndërtuar atij gjeniu, atij Ati të Atdheut, një përmendore të pashlyeshme, “një shenjë të përherëshëme e të denjë, për një komb të përparuem”.  Shpresojmë, por deri kur?  Pa At Gjergj Fishtën, pa vlerat kombëtare dhe pa idealet e tija, Shqipëria nuk është e përparuar dhe njëkohësisht, nuk është as Shqipëria që duam!  Z. Kryeministër, kur do t’i vijë radha At Gjergj Fishtës, që të zejë, zyrtarisht, vendin që ai meriton dhe që i takon në historinë dhe në kulturën e Kombit shqiptar?

Ju falënderoj për vëmendjen, Zoti Kryeministër!

Frank Shkreli

*Në kujtim të fjalimit të At Gjergj Fishtës në Konferencën e Paqës, 1919:

https://sq.wikipedia.org/wiki/Fjalimi_i_At_Gjergj_Fishtës_në_Konferencën_e_Paqës 20 qershor (1919)

 

 

 

Kosovë-Vidovdani, festime dhe provokime serbe

by

-Në çdo 28 qershor serbët festojnë Vidovdanin apo Betejën e Kosovës, që ka ndodhur në vitin  1389, e cila ishte humbur/1 Vidovan-Autoritetet e Kosovës nuk japin leje për ardhjen e ministrit të Mbrojtjes të Serbisë, Aleksandër Vulin/

2 Vidovan

PRISHTINË,  28 Qershor 2018-Gazeta DIELLI-B.Jashari/ Serbë kosovarë dhe të ardhur edhe nga Serbia festojnë Vidovdanin,  të mbledhur sot në Gazimestan, në një fushë rreth pesë kilometra në veri të Prishtinës, duke shënuar kështu 629 vjetorin e Betejës së Kosovës.

Edhe me manifestime tjera, në çdo 28 qershor serbët festojnë Vidovdanin apo Betejën e Kosovës, që ka ndodhur në vitin  1389, e cila ishte humbur.

Policia e Kosovës deklaroi se, “për festën religjioze ortodokse të Vidovdanit, e cila festohet me datën 28 qershor, përmes hartimit të planit operativ, ka ndërmarrë të gjitha masat e nevojshme për mbajtjen e rendit dhe sigurisë publike, zbatueshmërinë e ligjit në vend, si dhe shtimin e masave të sigurisë për të garantuar rend, qetësi dhe siguri publike, para, gjatë dhe pas manifestimeve”.

Media serbe duke iu referuar burimeve të saj zyrtare njofton sot se, “autoritet kosovare kanë ndaluar vizitën në Kosovë të ministrit të Mbrojtjes të Serbisë, Aleksandër Vulin, në Vidovdan”.

Kjo konfirmohet edhe nga autoritetet në Prishtinë, madje një zyrtar i MPJ-së ka shtuar se, “është shumë e qartë se futja ilegale e kujtdo ne territorin e Kosoves, nenkupton zbatim te ligjit nga policia e Kosoves”.

Para 29 viteve, në 600 vjetorin e Betejës së Kosovës, kreu i atëhershëm shtetëror serb, Slobodan Milosheviç, pikërisht në ditën e Vidovdanit në fushën e Kosovës – Gazimestan, u binte daulleve të luftës, e cila pastaj u ndez e përfshiu hapësirat e ish-Jugosllavisë, edhe Kosovën, luftës për Serbinë e madhe, nga më të përgjakshmet në gjithë historinë e Ballkanit, dhe që në fund e humbi e pastaj vet përfundoi në Tribunalin Ndërkombëtar për Krime Lufte në Hagë.

“Ne ishim të guximshëm e dinjitozë. Tani, gjashtë shekuj më vonë, ne sërish jemi në betejë. Nuk janë këto beteja të armatosura, por ato nuk mund të përjashtohen”, thoshte Milosheviç në fushën e Kosovës në Gazimestan.

Po para 29 viteve, në rrethana tragjike terrori, Serbia në Kuvendin e saj në 28 mars të vitit 1989 miratoi “kushtetutën e tankeve”, që përgjakshëm, me forcë e në mënyrë kundërkushtetuese rrënoi autonominë që kishte Kosova me Kushtetutën e vitit 1974 si element konstituiv me të drejtë vetoje në federatën e atëhershme, nga shpërbërja e së cilës pastaj dolën 7 shtete të pavarura.

Në demonstratat  gjithëpopullore në mbrojtje të Kosovës nga sulmet e Serbisë, vetëm brenda dy ditëve, në 27 e 28 mars 1989, në shtetrrethimin e hekurt ushtarako-policor të vendosur nga Beogradi u vranë 22 shqiptarë e plagosën qindra të tjerë në Prishtinë, Podujevë, Mitrovicë, Zhur e Dushanovë afër Prizrenit, Deçan, Gjilan e në anë të tjera të Kosovës.

Në ditën e Vidovdanit në Kosovë, në vazhdimësi, grupe ekstremiste të serbëve kanë manifestuar edhe provokacione, në forma të ndryshme. Provokime në fjalime, ku është thënë edhe se “serbët do luftojnë për Kosovën”  apo me ndonjë parullë a foto ka pasur edhe sot nga disa serbë të ardhur në Gazimestan, po edhe në manifestime tjera. Por, është parë edhe se numri i pjesëmarrëve në manifestime të tilla me provokime është më i paktë nga viti në vit…Policia e Kosovës me kohë bën të gjitha përgatitjet e nevojshme policore për mbarëvajtjen e manifestimit tradicional religjioz të Vidovdanit.

POLICIA E KOSOVËS: Komunikatë për media

Prishtinë, 28 qershor 2018

Lidhur me aktivitetet dhe manifestimet tradicionale religjioze ortodokse të festës së ‘Vidovdanit’, Policia e Kosovës ka ndërmarrë me kohë të gjitha veprimet paraprake, duke përgatitur planin operativ për menaxhimin e situatës së sigurisë.

Plani operativ policor u realizua me qëllim që gjatë aktiviteteve të mbajtura të arrihen objektivat si në vijim:

  • Mbajtja e rendit dhe sigurisë publike dhe zbatueshmëria e ligjit në vend.
  • Shtimi i masave të sigurisë për të garantuar rend, qetësi dhe siguri publike, para, gjatë dhe pas manifestimeve.
  • Garantimi i lirisë së lëvizjes së lirë për të gjithë qytetarët.
  • Kontrollimi dhe rregullimi i nevojshëm i rrjedhës së trafikut në të gjitha rrugët magjistrale, rajonale dhe ato lokale.
  • Përcjellja dhe sigurimi i eskortave, individëve dhe grupeve të veçanta.
  • Zbatimi i kompetencave dhe autorizimeve ligjore, përballë situatave të ndryshme dhe marrja e masave ndaj të gjithë shkelësve të ligjit, konform ligjeve të Republikës së Kosovës.Sa i përket aspektit të sigurisë, Policia e Kosovës me njësitet e saja relevante të caktuara sipas planit operativ, gjatë gjithë kohës është përkujdesur për mbarëvajtjen e manifestimit, në mënyrë që të kalojë qetë dhe pa incidente.

Njësitet policore po ashtu janë angazhuar edhe në mbarëvajtjen e qarkullimit të trafikut, duke ridrejtuar automjetet në rrugë alternative gjatë kohës, përderisa kanë kaluar eskorta apo automjete të cilat kanë qenë pjesë e manifestimit, e të cilat kanë qenë nën përcjellje policore. Ndërprerja e qarkullimit të përkohshëm të këtyre rrugëve ka ndodhur në intervale të shkurtra kohore.

Referuar vlerësimeve në terren në këto manifestime morën pjesë rreth 700 (shtatëqind) pjesëmarrës, të cilët në mënyrë të organizuar kanë marrë pjesë në Graçanicë dhe Gazimestan të rajonit të Prishtinës.Gjatë zhvillimit të të gjitha aktiviteteve manifestuese si në DRP Prishtinë po ashtu edhe në DRP Mitrovicë veri, sa i përket aspektit të rendit dhe sigurisë së përgjithshme çdo gjë ka shkuar sipas planit të paraparë operativ dhe nuk është shënuar asnjë incident.

Çfarë ishte Shqipëria, ç’është e ç’do të bëhet?

by

1 samiu– Sami Frashëri në gjermanisht në vitin 1913-/

NGA LINDITA KOMANI*/

Në vitin 1913 përkthehej dhe publikohej në Vjenë “Shqipëria ç’ka qenë, ç’është dhe ç’do të jetë” e Sami Frashërit.

Në kërkim për përkthime të kësaj vepre në gjuhë të tjera, u ndesha me këtë përkthim të plotë në gjermanisht e më tej edhe me një studim të një autori turk i cili bën një paraqitje interesante lidhur me si turqit nuk e pranojnë që Sami Frashëri është autor i kësaj vepre që për shqiptarët u kthye në manifest politik. Bülent Bilmez shkruan që ndoshta kjo vepër dhe synimi për ta distancuar atë si autor nga ajo dhe nga shqiptarizmi i tij, ka ndikuar që turqizmi i Frashërit të mitizohet. Në enciklopeditë e ndryshme turke ai cilësohet si gjuhëtar turk, autori i romanit të parë turk, një nga pionierët e nacionalizmit turk. Kur flitet për origjinën diku cilësohet si turk e diku tjetër nuk i jepet fare origjinë. Bilmez rendit edhe përkthimet e ribotimet e veprës të cilët në një formë të përshtatur e që respekton kronologjinë kohore paraqiten si vijon:

1899 – botimi në Bukuresht, pa emër autori e pa emër botuesi përmbi. Sipas kërkimeve rezulton që duhet të jetë botuar nga Shoqëria Dituria në Bukuresht.

1904 – 1906 – botim në seri në periodikun “Drita” në Sofje i veprës së përkthyer në turqisht nga Shahin Kolonja.

1906 – botim në Kajro në periodikun Shqipëria i përkthimit të pjesshëm të veprës në greqisht nga Fan Noli.

1907 – botim i plotë në Sofje nga Thanas Sina i veprës së përkthyer në greqisht prej tij.

1907 – botim në formë libri ne Sofje nga Shahin Kolona i veprës së përkthyer në turqisht prej tij.

1913 – botim në formë libri në Vjenë nga shtëpia botuese Hölder i veprës së përkthyer nga turqishtja (përkthimi i Shahin Kolonjës) në gjermanisht nga A. Traxler (për emrin e plotë të përkthyesit dhe lidhjen e tij me Shqipërinë po hulumtoj).

1923 – botim në Romë në revistën Albania, nr.8 i përkthimit në italisht nga Luigi Lorecchio.

1975– botim në formën e një përmbledhjeje të gjatë të librit në gjermanisht nga Klaus Lange.

Te këto informacione që ndoshta në mënyrë të përmbledhur njihen edhe më herët, por ndoshta edhe jo, mbërrita për shkak të përkthimit në gjermanisht për të cilin po ashtu për kureshtje intelektuale do të bëj një ballafaqim me qëllim që të kuptoj sa larg apo afër origjinalit është. Që në titull vihet re një ndryshim që ndoshta ngjan i parëndësishëm por sa më shumë gjallëri ka në shqip krahasuar me gjermanizimin që e zhvendos fjalën Shqipëria nga e para në të tretën në paraqitje: Çfarë ishte Shqipëria, ç’është e ç’do të bëhet? e sjell Traxler. Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet, e njohim ne në shqip.

Kureshtja është e mbledhur në pyetjet: Si e lexuan vjenezët veprën në vitin 1913? Ç’ngjalli ajo brenda tyre për të kuptuar një popull të cilin kishin synim ta afronin e si koha tregoi ta integronin me Perandorinë sa pa rënë ajo ende? Kujtohet pa u përmendur 100-vjetori i mbylljes së Luftës së Parë Botërore këtë vit e me këtë edhe mbarimi i Perandorisë. Përkon ky vit edhe me atë që është cilësuar si viti kulturor Austri – Shqipëri. Ndaj konsideroj se veçanërisht parathënia e shkurtër dhe domethënëse që jep përkthyesi Traxler për tekstin të sillet e plotë si vijon:

Çfarë ishte Shqipëria, ç’është e ç’do të bëhet?

Mendime dhe vështrime mbi rreziqet që i kanosen atdheut tonë të shenjtë Shqipërisë dhe shmangien e tyre.

Parathënie e Përkthyesit

Vepra e paraqitur është hartuar në shqip nga Sami Frashëri, një patriot i zjarrtë shqiptar, që rrjedh nga një nga familjet më të shquara të vendit. Shtypur në kohën e Kongresit të Prizrenit (1899) ajo është përkthyer në turqisht nga Shahin Bej Kolonja. Përkthimi në gjermanisht bazohet te ky përkthim në turqisht.

Përkthyesi në gjuhën gjermane është i ndërgjegjshëm për mangësitë në këtë përkthim të dyfishtë, por beson që nuk është kjo çështja thelbësore. Ajo që ai dëshiron është thjesht që ta bëjë të prekshme për publikun këtë studim të një arnauti të shkëlqyer. Ky studim dëshmon që bijtë më të mirë të Shqipërisë prej kohësh janë marrë me plane se si t’i siguronin atdheut të dashur një të ardhme të bukur.

Tani që e ardhmja e këtij populli të lashtë është e siguruar, për përkthyesin e këtij studimi të Sami Bej Frashërit duket me interes që të paraqesë se si ky arnaut i shkëlqyer e ka përfytyruar vetëqeverisjen e atdh8 E falenderojme eut të tij.

Vjenë, në mars 1913. Përkthyesi: A. Traxler.

***

  • E falenderojme Lindita Komanin qe e dergoi shkrimin ne redaksine tone per tan ndare me lexuesit e Diellit.

Po të ishin çelur negociatat Tirana do ishte sot e gjitha e kuqe

by

Nga Ilir Levonja/

1) Deri dje në mëngjes, ishim të gjithë në një ankth, e enjtja e fundit e qershorit, çelja e negociatave. Orët dukeshin të rënda. Ndërsa në bodrumet e qeverisë kushedi se sa arka fishekëzjarrësh flinin në pritje. Kushedi sa kontrata të bardha, të pa nënshkruara, për grupe rroku a polifonie për të mbushur sheshin qendror të kryeqytetit. Batare timpanesh e daullesh etj. Negociatat, një term që na hëngri shpirtin. Midis, vendet e rajonit…, Maqedonia e toleroi Greqinë në lidhje me emrin. Ndërsa Mali Zi zuri nga ca teka si Hungaria, ca tonelata telash me gjemba në kufi me Shqipërinë. Serbia delikate nga ca simbole sportistësh, ka kohë që bën deklarata me më jep të të jap. Ndërsa Shqipëria jonë priste me zell për shkak se gjykonte që kish bërë saktë detyrat e shtëpisë dhe si shpërblim duhej të ndodhte dhe çelja e negociatave. Një pritje që ishte kthyer gati në bast për një kryeministër, i cili si opozitar thoshte të fala Sandrit, si qeveritar, shihemi të enjten e fundit të qershorit 2018. Ndaj të gjithë prisnim, do çelen apo nuk do çelen këtë të enjte negociatat?

2) Mirëpo ashtu e ftohtë siç edhe është Europa, e enjtja mbeti një datë e thjeshtë kalendarike, sepse ca ditë para saj komisionerët rakorduan në shtyrjen për një vit të çeljes së negociatave. Që nga ky moment, pyetjes së një njeriu të thjesht se u çelën apo jo negociatat u ka hyrë në mes tjerrja e e debatiti mbi caktimin e një date tjetër, për ca është sukses se u caktua një datë, për ca jo… e kështu me radhë. Shkurt pyetja se u çelën apo jo negociatat ka kaluar në dorën e dytë. 

Një gjë është e qartë, që Shqipërisë, se për vendet e rajonit përjashto Kosovën dhe Maqedoninë nuk po na ha meraku, i duhet të presi dhe një vit. Ndryshe sheshi i Tiranës do kishte djegur të gjithë magazinat e tregtarëve të lojrave me zjarrin. 

3) Ka shumë njerëz që mendojnë se opozita e dëmtoi çeljen e negociatave. Në fakt opozita e ndihmoi si çështje. Brenda është përvoja sado që e injorojmë. Dhe më mirë se opozitarët askush nuk e di se çështja e anëtarësimit në Europë, është punë e gjatë ku me siguri një a dy mandate qeverisje nuk janë mjaftueshëm. Ka filluar që me Ermelinda Meksin në qeverinë e Fatos Nanos. E sidomos për vendin tonë, një vend me klimë politike tepër të tensionuar, rruga është e gjitha tatëpjetë. Këtë e ka kuptuar tashmë dhe rilindja. Por akoma jo, militantët. Kurse qytetarët në masë presin prej kohësh një klimë bashkëpunimi më të çtensionuar. Opozita e ka ndihmuar pavarësisht firove të saj. Dhe firoja më e madhe, gropa më e madhe është ajo që qytetarët nuk shohin si alternativë ta zëm Nard Ndokën a klanin e Zemunit. Sikur opozita të ishte pa këta emra të ricikluar, por me plot syresh që rrinë stepur, të panjollosur, Rama nuk do kishte falënderuar publikisht Sali Berishën nga salla e kuvendit për fitoren gati plebishitare të zgjedhjeve të fundit. Megjithatë një opozitë me nënshtresa, rryma, kollarexhinj të zgjidhur plot habi pasi e gjykonin veten të përjetshëm, zbuloi një plagë të madhe tonën si shoqëri. Atë që ne mund të bëjnë pa gajle shtetar edhe banditin më ordiner të vendit tonë. Ne mund të pranojmë çdo lloj financimi fushate, qoftë ky nga droga dhe prostitucioni mjaft që të rrëzojmë kundërshtarin. Shkurt inati pervers karshi Sali Berishës mund ta bënte kryeministër një çun Shqipërie që ishte padron i shalëve dhe drogës në Londrën e Çurçillit. Dhe rastet a emrat janë aty. Dhe plot çështje u zgjidhën me rrugën e ligjit. Megjithatë ai që nuk u kërkoi ndjesë kurrë shqiptarëve, për promovimin e krimit dhe të drogës, ishte Edi Rama kryenegociatori me Europën. Njëriu që vuri bast me opozitën, jo me popullin e tij për të enjten e fundit të qershorit 2018. Dita e fitores mbi llumin dhe kazanin.

4) Çfarë në fakt nuk funksioi si duhet që Europa nuk na ndezi dritën jeshile? E para, duhet ta kuptojmë një herë e mirë se procesi i integrimit është frontal. Ndofta askush tjetër veç Shqipërisë pikërisht pas historisë së saj nga 1912-ta nuk i takon tjetër të integrohet kështu frontalisht. Me një komision a dikaster të përbashkët të arritur me marrëveshje publike opozitë pozitë. Zyra ku konsensusi duhet të jetë absolut, sidomos pas borxhit të madh që i kemi Europës me vitin 1913.

Kjo do të prishte atë mallkimin shekullor që vendit tonë asnjëherë nuk i ka ardhur e keqja nga të huajt, por nga vetë esnafi ynë politik. E dyta reformat e pjesshme nuk kanë asnjë vlerë, sado që militantët mund të dalin të demonstrojnë dashuri poshtë ballkoneve të iks a ypsilonit, ministër a ish ministër. Hiqeni nga mendja, ku ka erë ka edhe ndyrësi. Kësiosj kultura e dorëheqjes dhe nështrimi përpara ligjit duhet të jetë dominant. Shkurt nuk ka reforma me fjalë, por me vepra… E treta, ekonomia, zbritja e informales në nivelin zero, borxhi publik, prodhimi vendas janë prioritet organik. Dyshemeja dhe tavani i pagave, apo programet e sigurimeve shoqërore etj. Nuk vazhdohet më duke paguar rroga nga xhepi. Apo dhënie shumash me rimorkio televizioneve që të ftojnë në studio. Punësi për merita partiake etj. Janë absurdite veç shqiptare që ne nuk i mbulojmë dot sado që përpilojmë shkresa. Si puna e atij drejtorit në Devollin e Dritëro Agollit që merrte me defter të veçantë dieta shërbimi e karburanti. E katërta Shqipëria duhet të demonstrojë plan konkret po të përbashkët në luftën kundër drogës. Jemi të pushtuar nga droga. Jemi bërë tmerr i perëndimit me gomonet dhe ”mushkonjat”, nuk luftohet droga me bukurinë e Olta Xhaçkës. Me një qeveri që shpenzon më shumë për të lyer fasadat se dikasterin e antidrogës dhe mbrojtjes kombëtare. Janë shumë syresh, shumë… por që t’i kthehemi çështjes se u çelën apo nuk çelën negociatat, ta dini që jo. Lërini dërdëllitjet e studiove. Po të ishin çelur, sheshi i Tiranës sot do ishte tym e flakë, rrok e ulërima. Por është qetësi, heshtje, dhimbje…

Vëllazëria kombëtare përballë vëllazërive ideologjike

by

Rilindja jonë Kombëtare, iluministët e saj, Naim Frashëri, Jeronim de Rada, Zef Skiroi, Anton Zako Cajupi, Gavril Dara i Riu, Ndre Mjeda, Asdreni, Fishta, Konica e tjerë ua ndriçuan rrugën shqiptarëve pikërisht duke i dhënë jetë vëllazërisë shqiptare.1 skender BuçpapajKa mjaftuar lajmi për 600 mijë refugjatët sirianë, që Evropa mund t’i sillte në Shqipëri, me kulmue një fushatë e re shfrimesh nga disa (jo pak) shqiptarë kundër shqiptarëve të tjerë, pra kundër vëllezërve të tyre të gjakut, gjuhës dhe shpirtit.

Është kjo një nga fushatat e panumërta të këtyre gati 30 viteve të fundit nga pozita ideologjike me të cilën vëllazëria kombëtare shqiptare përballet krejt padrejtësisht. Ato egërsohen në përpjesëtim të drejtë me kulmimet e nostalgjive për kthime në të kaluarën e lënë pas në fundet e shekullit XX, kthime që, në rrokullimën e tyre, nuk do të kishin të ndalur deri në periudhat tona pagane.

Rilindja jonë Kombëtare, iluministët e saj, Naim Frashëri, Jeronim de Rada, Zef Skiroi, Anton Zako Cajupi, Gavril Dara i Riu, Ndre Mjeda, Asdreni, Fishta, Konica e tjerë ua ndriçuan rrugën shqiptarëve pikërisht duke i dhënë jetë vëllazërisë shqiptare.

Pashko Vasa e formulonte tejet qartë e tejet shqip filozofinë e vëllazërisë kombëtare shqiptare me moton “Feja e shqiptarit është shqiptaria”. Me këtë, rilindasi i madh nuk kuptonte zëvendësimin e feve ekzistuese me një fe të re, ai kuptonte se shqiptarët i bashkon pikërisht shqiptaria, i bashkon identiteti shqiptar, i bashkon gjuha, gjaku, shpirti. Shqiptarët e bashkuar nga shqiptaria nuk i ndajnë dot ideologjitë e ndryshme fetare që ata kanë përqafuar përgjatë së kaluarës së tyre. Shqiptarët e vëllazëruar nga gjaku shqiptar, nga gjuha shqipe, nga shpirti shqiptar nuk ndahen dot, nuk përçahen dot, nuk dobësohen, nuk rrënohen dot nga vëllazëritë e mëdha fetare as nga faktorët që do të donin t’i përdornin ato kundër vëllazërisë kombëtare shqiptare. Shqiptarët në harmoni ndërfetare janë të pathyeshëm përballë çdo sfide, ngado e sido që të vijë ajo përgjatë historisë.

Nga 8 nëntori 1941 shqiptarët, për fatin e tyre të keq, pa vullnetin e tyre hynë në vëllazërinë ideologjike ateiste. Deri më 1948, kjo i bënte vëllezër me serbët. Prej atëherë e deri më 1961, i bënte vëllezër me rusët. Prej atëherë e deri më 1978, i bënte vëllezër me kinezët. Nëpërmjet dashurisë për vëllezërit ideologjikë dhe nëpërmjet luftës së klasave ndërmjet vëllezërve të vërtetë, vëllazëria ateiste synonte t’i zhvllazëronte shqiptarët ndaj njëri-tjetrit, synonte ta zhbënte vëllazërinë kombëtare shqiptare.

Ateizmi, i bërë sundues, pra feja e shtetit me Kushtetutën e Republikës Popullore Socialiste më 1976, krijoi institucionin më të përbindshëm të predikimit të ideve. Predikatorët e tij do të përbënin klerin më të sofistikuar ndonjëherë në historinë e njerëzimit, që nga koha e Sokratit, të cilin e dënonte me pirje helmi pikërisht feja e shtetit. Nën petke të ndryshme e shumë herë fare pa petka, nën financime të ndryshme, këta sot e vazhdojnë propagandën e tyre me të gjitha format dhe mjetet.

Asnjë nga librat e shenjtë, për asnjë arsye, nuk ia kundërvë fenë atdheut. Askund në shkrimet e shenjta, askund në thëniet e profetëve apo të dijetarëve të mëdhenj të fesë nuk iu kërkohet besimtarëve t’i bëjnë dalje vëllezërit e tyre të gjakut, të gjuhës, të shpirtit për shkak se ata janë besimtarë ose mosbesimtarë në Zotin, për shkak se ata ushtrojnë një praktikë të ndryshme nga të tjerët.

Të gjitha kombet sot në botë, jo vetëm shqiptarët, kanë besimtarë dhe mosbesimtarë, kanë ushtrues të praktikave të ndryshme të fesë. Shqiptarët nuk janë të vetmit në botë me disa përkatësi fetare. Shqiptarët janë të vetmit në botë me harmoni shembullore ndërfetare. Kjo veçanësi unike, e pashoqe ruhet vetëm duke vënë vëllazërinë kombëtare mbi çfarëdo vëllazërie ideologjike.

Duke qenë një komb i vogël, më duhet ta ritheksoj edhe kësaj here, mundësitë tona për të kontribuar janë modeste. Si të tilla, ato na i njeh mjaftueshëm edhe vetë Zoti. Ndërsa mundësitë tonë për t’i kontribuar çështjes shqiptare, vetëm ashtu edhe çështjes evropiane, janë të pakufizuara. Si të tilla, ato na i bekon e na i madhëron vetë Zoti.

E sjell dhe risjell thënien e Pashko Vasës, të birit të Mhill (Hilë) Gjokë Vasës dhe Drande Gjergjes, “Feja e shqiptarit është shqiptaria”, sepse ajo është një filozofi e vërtetë, tejet vizionare, aspak boshe, aspak parullë dite. Pashko Vasa do ta shkruante poemën “O moj Shqypni” në kohën e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit dhe qeveria e përkohshme e saj, e kryesuar nga Ymer Prizreni, do ta bënte hymn shtetëror të Shqipërisë së asaj kohe. Askush nga rilindasit tanë nuk mund ta kuptonte më mirë se ai dëmin e pamasë që mund t’ia shkaktojnë ndasitë feare, përçarjet fetare, përplasjet fetare një vendi të vogël, një kombi të vogël siç është Shqipëria, siç janë shqiptarët. Dhe fati deshi që ai nga 10 korriku 1883 deri në fund të jetës (26 qershor 1892) ishte vezir i Libanit. Libani as sot e kësaj dite nuk e ka marrë veten për shkak të përplasjeve fetare.

Lajmi për 600 mijë refugjatët sirianë (besimtarë dhe mosbesimtarë) u hodh në tregun e përbindshëm mediatik shqiptar pikërisht nga ajo guzhinë që, nga njëra anë e përgënjeshtronte, nga ana tjetër e ushqente lajmin me elemente të reja, për ta mbajtur popullin shqiptar, brenda e jashtë kufijve, në atdhe apo diasporë, të mbërthyer në një ankth që i shërben vetëm jetëgjatësisë së regjimit sundues në Shqipëri dhe makinerisë propagandistike të mirëushqyer dhe të tejfinancuar të saj.