Tre kujtime nga Shefqet Kërcelli/
U gëzova pa masë që këtë 85 vjetor të shkrimëtarit dhe poetit të madh Dritëro Agolli, e përcollën të gjitha mediat shqiptare me tregime e fragmente nga jeta e këtij njeriu të madh.Natyrisht me jetën dhe veprën e Tij, Dritëroi i takon gjithë kombit shqiptar, ndërsa për ne si Devollinj, personaliteti i tij, përfaqson dicka të vecantë, pasi ishte pika jonë e referimit të dijes, inteligjences, suksesit ne jete, udhërëfyesi jonë për të ardhmen, një idealist i pandregjshëm për familjen, vendin, shoqërinë dhe rininë e Shqipërisë.E kam takuar shpesh herë në vite Dritëroin, jam mrekulluar nga personaliteti i tij i thjeshtë, mbi të gjitha nga familja e tij.Sa herë zonja fisnike Shkodrane, Sadije më ka shërbyer me raki e kafe, mua devolliun e vogël. Po djali i tij Tani, me kafen e tij në zemër të Tiranës, njëkavalier i pandreqshëm?! Madje unë para se të vizitoja SHBA këtë vit, kam realizuar intervistën më të zgjeruar me Dritëroin, sidoqë ishte sëmurë, Ai më tregoi mjaft rrëfenja të patreguara më parë, të cilën do e përcjellim në faqet e gazetës “Dielli”. Kujtimet më Dritëroin dhe familjen e tij janë të shumta, por sot në këtë 85 vjetor dua të përcjell rrëfimet e panumurta të detarëve shqiptarë, të cilët Dritëroi i kishte miqtë e tij më të mirë.Duke u marrë më historinë e detarëve shqiptarë, jam kujdesur dhe për krijimet e Dritëroit për detarët. Ato janë të shumta, kudo, nëportet, molet, plazhet dhe vendet bregdetare të Shqipërisë. Mos me u zgjat, sot për kënaqësi të lexuesve, po sjellim një nga poezitë e tij të shumta, të cilë e ka shkruar nëShëngjin në vitin 1961, në bordin e anijes “Bajram Curri”, në prani të ekuipazhit të saj, me kapiten Elmaz Goxhaj dhe zonjën e Heroit Bajram Curri dhe djalit të tij:
Varka në det
Një varkë ishte shpuar dhe po mbytej,
Me njerzit fortuna po përfytej,
U hodhën me rrëmbim të gjithë c’qenë
Me kova, me kazanë e me legenë.
T’ia hiqnin ujin varkës, të shpëtonin
Dhe përsëri drejt bregut të lundronin.
Vec njëri rrinte heshtur në kuvertë,
Indiferent, skeptic, kurnac i mefshtë.
-Ti c’bën, i thanë,-pse s’lëviz një thërime?
-C’mëduhet , i tha, -kjo sëështë barka ime!?
S’mendonte fare ky qyqar i shkretë
Se tok me varkën mbytej edhe vetë…
Kjo poeziështë botuar tek vëllimi i parë i “Antologjisë së Detarisë Shiptare”, faqe 417. Natyrisht Dritëroi ka botuar mjaft poezi me këtë tematikë, madje për hatër të kësaj krijimtarie e miqësie me detarët, mjaft marinarë të vjetër durrsakëduan ta takojnë Dritëroin, një dëshirë e cila do ju plotësohet së afërmi.
Ndërkohë në këtë shkrim po përcjell dhe njëmoment të dytë të Driëtorit,
“Kur ngritëm dolli dhe për bagëtinë”
Nëse e pyesnin Dritëro Agollin para disa vitesh, se çfarë është pija, përgjigja është befasuese: Një mjet komunikimi. Dhe me të vërtetë.Historia e jetës së këtij kolosi të mendimit dhe letrave shqipe ka qenë e tillë.Që pija ka pasur rolin e saj në të gjitha rrethanat. Dhe ia nis që kur njohu Sadije, ai përpara kishte një gotë konjak “Skënderbeu”, për të cilin Sadija tregonte se sa e pa me sy e rrëkëlleu me eks.
Dhe kur vajza e druajtur e pyeti si kishte mundësi që e piu menjëherë, ai i tha se nuk e kishte problem. Por në fakt kjo ishte hera e parë që pija për Dritëroin përbëri një problem. Ai më parë nuk vinte në gojë pije, as kur studioi në Rusinë e ftohtë të vodkës, as kur nisi punë si gazetar.Dashuria me lëngjet e alkoolit nisi pas të 30-tave.Ashtu me konjak dhe raki, sidomos kjo e fundit.Një pije për të cilën Dritëroi ka thurur edhe poezi.Por asnjëherë nuk ka shkruar pasi kishte pirë. Pija më turbullon mendjen dhe nuk jam i kthjellët, thotë Dritëroi. Madje ai shton se kur ka shkruar ndonjë poezi në të tilla rrethana, ai e ka grisur.
Por mjeshtri i letrave nuk rri pa treguar histori nga më interesantet. Sidomos ajo në fshatin Pleçisht të Korçës, kur një natë dimri dollitë i linin vendin njëra-tjetrës dhe rakia derdhej lumë.
Por pasi pinë dollitë për udhëheqjen, partinë, njerëzit e shtëpisë për secilin të pranishëm, komshinjtë dhe tërë fshatin, nuk dinin më se për këtë të ngrinin dolli. Për të pirë pijen deri në fund erdhi propozimi: Të ngrihej dolli për njerëzit e fshatit. Dhe ashtu u bë. Nisën dollitë për bagëtitë kokë më kokë, derisa arritën në dollinë 101.Aty u kthyen dolli për lopën, gomarin, etj.Kjo ka qenë një momentet dhe dollitë më të bukura.
Por Dritëro Agolli ka edhe tjetër në raport me pijen.
Ai është i pari shqiptar që hoqi nga fjalori fjalën “pijanec” dhe e ndërroi në “pijetar”.Një fjalë që kishte një tjetër kuptim, pa diskutim më e dashur dhe krejt ndryshe nga fjala që artikulohej me parë që kishte një konotacion negativ.
Po tani?E ka lënë përfundimisht. Pi nga një gjysmë gote verë në drekë ose në darkë. Për Dritëronë, vera është për pleqërinë, e butë, e ëmbël. Ah, kur ishte i ri çfarë i bënte rakisë!…
JAM SOKRATI PLAK
Jam plak gazmor që dehem nga rakia,
Ku rrugës më ngacmon një pijetore,
Pastaj me zor shtyj këmbët tek shtëpia
Në çaste vape, shiu apo dëbore.
Dy sytë e mi, të dy si xixëllonja,
Largojnë njeri-tjetrin, qajnë e feksin
Dhe dy pastruese rrugës si dy zonja,
Më duket se plot nderim më presin.
Jam plak çapkën, i çmendur nga rakia,
I çmendur jam, por jam shumë i gëzuar.
Dhe si Sokratin plak më shan Sadija,
Sadija ime, grua e bekuar…
Në këtë 85 vjetor të gjithë dashamirësit e tij pijnë një gotë raki, duke e uruar Dritëroin: U bëfsh 100! Një plak me mjekër të bardhë sic ikauruar e ka shkruar për gjithë të tjerët !
Në fakt dua ti përcjell dhe dicka lexuesve të shumtë, ky shkrimëtar dhe pijetar fisnik, nuk i ka bërë keq akujt në detyrat që ka kryer, nuk ja lejonte prejardhja e familjes dhe karakteri i Tij, ta gjejnë nga të tjerët, thoshte! Ndërsa sa për disident, shqipëtarët në cdo cep të globit, së afërmi do kenë në anglisht “Shkëqimi dhe rënia e Shokut Zylo”.
Natyrisht krijimtaria e Dritëroit në të gjitha tematikat, zhanret dhe gjinitë e ndryshme letrare është një pasuri e kombit Shqiptar, por janë të shumtë dhe ata që veprat e tyre ja kanë dedikuar këtij korifeu të letrave shqipe. Një nga këtëështë dhe vëllai im Aliu, tashmë Rektor i Universitetit “Fan Noli” Korcë, i cili botimin e tij të fundit, “Fjalori Leksiko-Frazeologjik i Devollit” , ja ka përkushtuar të madhit Dritëro, me këtë nënshkrim:-Këtë fjalor për leksikun dhe frazeologjinë e Devollit, ja kushtoj Dritëro Agollit, në shenjë mirënjohje dhe nderimi të pamatë për jetën dhe veprën e tij, që e ka lartësuar dhe përndritur të folmen e devollinjve me aq dashuri e mjeshtëri, cka Ai e ka shprehur në vargjet e madhërishme “Me të tjera gjuhë e mund të flas/ Por kur shpirti dhemb, vec shqip bërtas”.
Me detyren e kryetarit te Lidhjes se shkrimtareve i takoi atij te leshoje pordhen e madhe me 12 prill 1985 me nje poiezi kushtuar “Zise se madhe “per ngordhjen e qenit enver .Na shkruan se shiriti i zi ne krahun e tij i peshon dy ton .Pijaneci profesionist i rakise se Devollit ,kendoi shume per te duke ja bere qejfin ne vellimin Udhetoj i menduar qe i dhane edhe cmimin e pare ne konkurs .Aq shume i kishte pelqyer Dulles poezia kunder Papes ,sa e mori ne telefon te nesermen ,ku i dili Sadija <Dulla i kerkooi te flas me Profetin Dritero qe tallej me Papen qe na dha munxat nga Kalabria ..Nuk e di ne sot ,pijaneci do ta zere me gure Zotin ,po qe se ngjallet prap .I takojne aq shume elozhe ketij komunisti te perbetuar qe akoma sot i ka po ato lakra ne kokqepen e tij te kalbur ??????????????????????????????????
Pershendetje Nderi Kombit me rastin e 85 vjetorit lindjes
Mr Dritero Agolli(+FAMILJES).
Pershendetje gazettes ”Dielli”,
Mr.JAKOV FJALA E LIRE LEJOHET.OFENDIMET SIDOMOS NE DIGTLINDJE,CEREMONI Nuk DUHET PERDOREN.
NE ATE SISTEM JETUAM NE DY BREZA qe i TAKKON MBI 3-4 Miljon banore.
NUK KISHE NGA TE SHKOJE,PUNTORET E VARFER,FSHATARET PA TOKE PA BLEGTORI .NEXHMIJA THOSHTE ”HANI BARE”..ASE NE NUK NA PELQENIM,ZBORET,ALARMET,AKSIONET,INFORMACIONET. POLITIKE,”DITEN E.H.” format evedukimit politike,ETJ,
TJERA,SOFIZMA,POR DUHETE SHKONIM,BUKE e QEP,TURSHI DJATH, HANIM, KENDONIME E TE KERCENIM,”KCENIM NGA BELAJA”.KLASA POLITIKE SHTYPTE DENONTE ,PARTIIA,INTERNONTE NENA PARRI”DJELIN SAJE”’DHE E PUSHKATONTE,,,,,,ATY KISHTE ARRITE PUNA SA NJE PROESOR
Fillzov u mblodh ,org baze e parties Ku kishte fare Pak prof,ishte roje,karocieri,postieri 2-3 puntor,bojaxhi,elektrik,,hidraulik ,2-3 student etj
Nga ora 4-6 ulexua akuza e ardheur nga tirana per r e v I s I omen I s t .
6.30.8.30.pyetje pergjigje.8.30-9.30 pushim qe te pregatitet per autokritik komjniste maksiste Leninist mbeshtetur ne porosit e enver djalit.
Nje student a.s. antar I p.p.sh,,i ardhun ne universitet.nga
Klasa-balta e araave, I afrohet prof.fillzof dhe I thote ”mos prano
asgje”,.pof. u pregatit gjere e gjate.
Organizata nuke I pranonte spjegimet duke i then ” ti nuke e njef partin’,”’nuk e njef Envrin”. Thekojm se Ai ka qene seklretar. i I-re( pare) I nje Rrehthi ,ka studjuar follzofi ne Mosk,i afte,i sakte,i drejte me initiative.
Ke.kundershto??,e sulmohet.i thote njreri nga qelli ke zbrite?? e ska asnje gabim..kushdo gabon.Ketu e zune mate cur Prof. tha”kush punon gabon” …duartrokiten I deleguari e Kritikoj ashper per keto, fane e gabime dashakeqe ”
”qe ke gabuar”e kete gabime I ke shfaqur tek te tjeret,dhe ne leksione. diskutuan te tjere qe e ben revisionists e tradhtare etj etj.:Ne funde I delguari thote organizata e studjoi me nerva te qeta dhe konkluzionet Dolen nga diskutimet. Tani duhet dalim me konkluzionet e masat.cfare Mendon??????
Rojas than nuke Ishta pregatit ( pregagitur nje zero)nje Prof than parjashtim nag Partia, nje teeter eshte pak perjashtimi ti jepet organeve diktatures – dhenje drejtsise
e per agjitatacion e propaganda kunder partise pushtetit e atedheut.Pasi e cveshen nga te gjith funksiomet partiake .I shkojn ne shtepi e kontrollojn gntthshka ne shtepi, e arrestojn .,Studenti I ateheshem, tashme ,mesidhenes thote ne Vitet
90.” fillzofin e demtuan pa asnje Baz vetem per cfare kishin shpifur” .
Per artikull shkruasin Mr.Shefqet Kercelli
.
Me gjith arti arti Eci,theater,kinema,oper,balet,ansambel,cirk,komei,i.r
Kemi lexure lettersi ,artistike,muzike-shikuare- lindjes e perendimite.gjithmone mbretrit Kane marre ne oborr njerzit me te squte,dhe atje kan bere arte e kryevepra pro dhe kunder oborrite.I shauari Mr. Agolli ka shkruar sic kane shkruar Si figural e tjera ne ato systems aq sa kan mundur me neenkuptime Si tek zylon cfar that kush e ka fajne gomari I ven ne Krye te karvanit??. Por duke qene Krytar I lidhjes .shkrimtareve ka lejuar dhe botime te diskutushme,ketu e ka ndihmuare dhe qenja deputies dhe ne k.q.Eshte fjala Jo kushdo I nderhynte shkrimtarit A
Agollit,Edhe
Shkrimtari i shquar Kadare Isht aty afer(deputet , nenekryetar i fron5tit temshqiperise) plus mik families e.h e m.sh..
Shkrimtari Agolli erdhi ne nje qytet provincial per takim populli,artistet.
Eshte shume e drejt qe poeti Agolli pinte. Ne ate kohe ndodhej nje jurist ne tropoje, mr..Agolli e takoj dhe I than do te takohemi me njeriun tend ne ora 5.blem gjoja nje gje te madhe dy shish rake gjysem litter(nuk kishte ne shitjevte lire por me Rabat I morem).Mr.Agolli erdhi me Piktorin e popullit
Mr.Kujjtim Buzen nga Kosovar,shkrimtarin ,publicist I mirnjohur nga elbasani mr.Fatos Kongolin.pak raki,dajth ,veze,,qep,arra ,patate ferguara,pak gjizze,mishe pule.Une ja afroja patetete, mishin pi
Jetari ms Agolli I Largent,goten e mbantee pran,biseda kalont per europ, ne azi, ne afrik, amerik(pak ne elbasan Pak ne tripopoj,e me shume ne korc devil,,biseden e udhehiqte Ago,li duke thene keshtuvapo Jo..Dikur I beera nje pyetje.Pse gjith keta trima luftetare te gjelle e te vdekur,heronje e deshmore nuk Kane ”dashuruar ”ndonje here?? Degjo than”c ti bej ketij (beri me doer nga juristi,sportisti I kombetres) qe nuke na lejone”,nuk foli askush me.biddy kaloj gem sporty…,,,
Nje here deputetji erdhi vetem shkoj tem nje mike( shtepise tone oruc Hases) Qerim & Zenel Xbama(Xhem Sadria,shtepi e njohur Jo vetem ne fisin shipsha-gash Por dhe ne Malsi e me gjere Shkrimtari- poeti ,keng autori Hamiti Alia eshte I njohur dhe jashte shtetit) e ne shtepin e te nderuarit Hamit Alia ne Kasaj,
Te nesmen erdh per vizite ne darken,perfundimisht lavdroj zonjen e shtepis si zonja me e squté e nikoqire,per te qeshur I thame lokalist e lavdron t
se ke patriote ”tani Ishii ne koridore dhe person ne palatine ngjitur perball ndezen dritat se shkrimtari fliste te Madhe e me ascent
korcar .Zonja e shtepise i thoshte Si the we degjonin dhe te tkeretre ”Si the Prof. .Agolli A perseriste. Znj. Shum me e zgjuar e nikoqire”,,,
Edhe nje her teketer erdhi pas nje furtune te k.q.p.p.sh. qe kishte sulmuar ate Rajón
per dobsi ne pune,ajo e deleguara ne kokluzione terhoqi vretje te fort te gjithve per dobsi dhe ngjti nje bisht te pa drejt nm o r a lm.Pergjegnsin e Mori per sipper nenkryetari I komekzrrethit , nje kuader I RI shume aft dhe shume kurajoze.
E derguan
krytare I nje Koop.shume te dobte me 50 center per dite pune.
Ai filloje.
punen duke punuar diet e nate,por, gjith Kuadrin e njfte dhe e ndihmonte.
Agollin ndofta e kishin informur..
Duke pire me tha do shkoj ne pac.Me njehere me shkoj mendja ti them dicka per te shkruar per kryetrin e koop.e kisha shok,koleg nga vitet gjashtdhjet, I cili nuk ndryshoj dhe pse u be I madhe.
DIJETTARI Agolli e hapI vete problemin,dua te shkruaj T
vet per economin,,,,c’fare thua me shkruar per A.B.??Jasht zakonisht mire I thrash und.une I thash eshte I afte I zoti, ka autoritet ne popull,respeton njerzit.
Kurt erdhi nga kooperarativa ndejtem ne shtepi der ora 11.30 e
shoqerova per shtepi te pritjes,Agolli nxori celsat dhe nuke po happej dera.brenda rrethimit Isht e pyes rojen a mos ke kopje celsi?? Jo than.
Pas pak I thash a mund te me japish celsat se nga njehere e hape me,
Shejti,mi zgjati celsat nuk e hape.e ktheva ndryshe u hap??
Kurt zgjohesh i thash te pime nga nje café?.ne 7.30- 8.oo ne mangoes.Vajta ne 7.00 roja me tha ter naten ka punur dhe ne Oren 7.00 erdhen me duket shkrimtari Prof. Ngoc Papleka,mjeshtri madh Hamit Alia,Poeti shkrimtari Muj Bucpapaj dhe dolen
I takova kur
dilnin nga restoranti,,Po heret ishe zgjjuar a nuke fjete??.E shkrova artikullin me tha do te botohet.kur erdhi gazeta kishte botuar artikullin
Une nuk thash academic Agollit qe
byroja politike e ka denuare e eshte ne ne prove ,por kryetari i Koop.u be perseri nenkryetar Kom.Ekz..dhe l
organizuan nje dark shoqerore me disa te artit,e kishin kaluar
Shum mire.
Nje here erdhi per festene ”beslidhjes malsis”,une mendova se antari i k.q.p.p.sh,kryetari I lidhjes shkrimtarve dhe artisteve te shqiperise,deputeti i kuvendit popullor do te shkonte me te deleguaren e k.q.p.p.sh., kryetaren e frontit,deputeten,zonjen e pare do te ishte I pranishem.Duke shetitur me D.A.tha do te shkojm nga shtepija??Une mendova per shtepin e pritjes,kur u kthyem nga xhiroja, than a zbresim poshte.??po ju pergjigja,pyeta kusheririn ,po hote do vine ne shtepi.Nisuni une po blej buke e ndonje pije,e fruita.Mr.Agolli vetem per dreken e madhe erdhi ase qe u takua me 4-5 antaret te k.q.kjo tregon qe nuke Ishte servile apo per tu dukur.ishte indipendent ne mendimet e tij.
Nje rast isha ne Shkoder kerkova vend ne hotel por s’ Kish.u ktheva kur ne makin shof mr.Dritero Agollin,me pershendeti qe po takohemi,u ktheva ndofta me sh.Agolli me jepe vend sportelisti? Aty erdhi nje piktor dhe henhrem nje maze te mire.
Pasi u takuam me tha nga do shkosh?,per tirane I thash se nuke gjeta vend.
Bashk,me Z.Agollim Ishte dhe bashkshortja MS.Sadie Agolli,biseduam per artin letersin ,filmta ,sportinb etj.
Por ne nje momete MS.Sadies nuke ju duriua lavdatat e
per malsin ,nje angazhim I marre por i pa kryer per per asye te nje nenvleftesimi dithan. “Ju tropoja nuke keno te zotet per asgj”ishte pune e nje te arsimtari me e lene ne qytet afermi apo Lanja e lire.Bisoj ate me pere , ase me vone families Agolli nuke I ka ra puna per ti beret ndere tripojani .
K tregova nje historic te nje Nene-gruaje
shume toe nderuar e te respektuar, aktivistje e luftes II-te boterore kunder nazifashizmit qe nga ndjekja ne operacionin e dimrit (I Dijet sharpie) 43-44 me dy femije njeri 4 e tjetri 2 vjec(vetesht stat zene )kishte marre arratin e shkonte ne nje shepll ne pese te megjesit e ..kthehej
gjashte te darkes per tre muaj , Lind nje djale por nga kushtet e veshtira nga represioni I vdes dhe nuke e lejuane temarrin pjes ne varrim,e nana me femjet e ndjek varriminng nga nje bregore e lart mbi 200m. mbi fshate.Pas luftes ja asgjesuan ne prapasken, bashkshortin p.k.jugosllave baskpunim me UDB,e bashkpuntoret e tyre ne vitin 46 ne tirade e menyre enigmatike,pa u sqaruar asgje per 50 vjet.
Do te takohemi por punet e lagersia nuke takuam me, qe ta degjonte nga goja e ev e saje historin e tregimin.
Agolli ka perkrahur afruar talentet letrarve te rinise edhe pse diktatura i quante me njolle keshtu ka terheq nje armat ,po marrim vetem nje rreth malor . Shkrimtarin-en Skender&Elida Bucpapen -bashkshorten,..poet-shkrimtar Mujo Bucpapen,Shkrimtare Hamit Alin, shkrimtar,Ndoc Papleken? mundet dhe te tjere.
Rasta i fundi kur isha ne Kosovo, pas v.90 unioni Kosovar me Japin 4 letra- mesazh per president Ramiz Alin,kryetarin e lidhjes shkrimtarve D.Agollin,kryetarin e po.de.Prof. S.B.,Drejtorin e Pergjithshem te R.TV Sh.Mr.Taqo Zoto.tre I dorzova ne zyre,presidentit nuke me lejuan.e dozova ne administrate me Porosi personal.dr.berishes ja vuna ne tavolin ne pranni te nje znj.,duke dal e takova ne corridor,i thash esht sekrete per ju..drejtorit TV. Ja dorzova ne zyre ,me la radhen dr..Topi Jo B.Topi presidenti dr.f.topi.shkrimtar Agolli me priti ne klubin e l.sh.A,vetem per vetem.Mesazhet Ishin secrete,nuk i hapa ase me Vone nuke Mora vesh asgje per to.. ??
Per Ta mbyllur asgje mos paste bere mjafte esht libri”
Shkelqimi dhe Renia e shokut Zylo”,per ate system.
Qendrim parimore dhe pjekuria politike e diplomatike ka treguar per ndrrimin e emerit te p.p.sh ne p.socialiste.
E perfundoj me thenjen e Prof. Fillzofise qe u Denua pa drejtsisht ,vetem ”se tha nje nje realties jetik”kush punon dhe Gabon”
Pershendesim familjen Agolli per 85 vjetorin e ditlindjes,
Urime ne cdo drejtim,.
Urojm. mendja dhe dora ti punojn per te shkruar vepra te tjera…
Jete te gjate e te lumture.
Urime me te Mira.
Bosojm,, mirkuptohemi gjithshka e kemi nga nje kend veshtirim per familien Agolli.
Me nderime e shume respect,
Emrat ngjarjet jane te sakata,anonimi,
anonimity,per etik,ne disa raste se
nukeju eshte marr leje personave te pa publikuar per publikim.