• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Visar Zhiti, “Anëtar Nderi” i Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë

November 6, 2020 by dgreca

Nga Adnan Mehmeti*\ Që nga dita e parë e krijimit, Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë i ka ngjarë një familje të madhe dhe të gëzuar. Kemi ndier gëzimin e veprave të secilit anëtar dhe shumë herë kemi bërë dhe festa me ditëlindjet e këtyre veprave. Kemi ndjekur sukseset e njëri-tjetrit me emocionin e një familjari. Jemi njohur me veprat e atyre shkrimtarëve që nuk jetojnë më. 

     Pjesë e kësaj feste të përhershme në të cilën të vë krijimtaria e secilit që i flet brezave, jemi bërë vlerësuas të krijimtarisë së atyre autorëve shqiptarë që kanë kaluar me veprën e tyre kufijtë gjeografikë. Me këtë ndjesi të bukur kemi ndjekur edhe krijimtarinë e shkrimtarit Visar Zhiti. Ai tani jeton në atdheun tonë të dytë, në Amerikë, dhe ndajmë ajrin, krijimtarinë dhe dëshirat me anëtarët e Shoqatës. 

Kryesia e Shoqatës e mirëpret dhe e shpall “Anëtar Nderi” poetin disident Visar Zhiti

     Ne jemi duke jetuar në këtë pandemi që paralizoi gjithë botën, por si krijues vazhdojmë të krijojmë në mënyrë vetjake. Dëshira për të zhvilluar një ceremoni për këtë nder dhe për atë që ai ka bërë dhe bën për fjalën e bukur dhe të lirë shqipe në mbarë botën për dorëzimin e dekorimit “Anëtar Nderi, është mjaft e madhe. Është obligim i madh, por që nuk mund të realizohet për arsye të pandemisë.

     Megjithatë, Visar Zhiti, ky vigan i madh i letrave shqipe, në vend të një takimi të përbashkët do të ndajë dashurinë me secilin anëtar të Shoqatës me krijimtarinë e tij të pasur letrare.

     Në pamje të parë quhet nderi i madh për atë që e merr këtë dekoratë mirënjohjeje, por në rastin e këtij shkrimtari tepër të dinjitetshëm, është më se e qartë se është nderi ynë që e kemi mes nesh, që na bën të frymojmë me fjalën e tij të ngrohtë, të bukur, të vërtetë. Si të kishim një diell që mezi e presim që të gdhijë në një agim tjetër. Ai është nga ata poetë që kapërcejnë jo vetëm kufij vendesh, po edhe kufij kontinentesh.

     E Amerika ku e shtrin aktivitetin e saj krijues edhe Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë është Shtëpia e shkrimtarëve, ku vlerësohet fjala e tij e bukur, e ngrohtë, me një art tepër origjinal të rrëfimit. Ai quhet në kuptimin e plot të fjalës “Poeti i lirisë”, me një shpirt të butë e të gjerë. 

     E në cilin vend më shumë se në Amerikë që ka kurorën më të ndritshme të lirisë, mund të kuptohet, të besohet e të shpërndahet fjala e tij më mirë?

     Për shkrimtarët shqiptaro-amerikanë ai është një zë i fuqishëm, një model i përkryer i artit që ka vetëm të ardhme që shpesh ngrihet mbi sakrificat e së kaluarës.

     Nder përjetë penës së shkrimtarit Visar Zhiti!

     Mirë se vjen në Shoqatën e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë, i dashur Visar Zhiti!    

Shënime biografike për Visar Zhiti

     Visar Zhiti është një nga shkrimtarët më të njohur bashkëkohorë të letrave në gjuhën shqipe, që lëvron poezinë, prozën, esenë, po kështu edhe gazetarinë dhe përkthimin. 

     Është biri i një mësuesi, aktori e dramaturgu, Hekuran Zhiti, nga Tomorrica, atje ku lartësohet Olimpi i shqiptarëve. Babai i tij ishte dënuar si nacionalist, duke ia ndërprerë krijimtarinë e tij. Poezitë e tij, satirat, komeditë dhe dramat u botuan postume, mbas rënies së perandorisë komuniste.

Nëna e Visarit, Resmija, vinte nga një familja e madhe kolonjare, Fama ose Shahu, nacionalistësh, që u përndoq dhe u dënua nga regjimi komunist në Shqipëri, nga që kishte dhe të ikur në SHBA.

     Visar Zhiti lindi dhe u rrit në Durrës, qytet buzë detit Adriatik. Gjimnazin e kreu në qytetin e Lushnjës, vend dhe internimesh, ku kishte dhe shumë familje nga Kosova.                 

     Më pas u diplomua për Gjuhë dhe Letërsi në Institutin e Lartë Pedagogjik të Shkodrës dhe nisi të botojë poezitë e para në shtypin letrar të kohës dhe dorëzojë për botim përmbledhjen “Rapsodia e jetës së trëndafilave”. 

     U emërua mësues në fshatrat e Kukësit, jo shumë larg kufirit shtetëror me Kosovën. 

     Visar Zhiti kritikohet ashpër për poezitë e tij, deri dhe në Komitetin Qendror nga udhëheqja komuniste, arrestohet, në gjyq e akuzojnë për poezitë e tij “të trishta dhe kundër realizmit socialist”. Në akuzën e tij është se ai dëgjonte fshehurazi dhe radiot “Zëri i Amerikës”, “Radio Vatikani” dhe “Radio Prishtina”, etj. E dënojnë me 10 vjet burg, me heqjen e të drejtës së botimit dhe të drejtës elektorale. 

     Visar Zhiti edhe në burg, ku ishte e ndaluar, krijoi poezi me mend, ndërsa në kampet-burg të Spaçit dhe të Qafë Barit, në kushte të tmerrshme brenda telave me gjemba, teksa punonin si skllevër në miniera, i shkruante fshehurazi nëpër fletoret, që të burgosur të tjerë i ndihmonin t’i fshihte ose i mësonin dhe përmendësh.

     Ai ishte në revoltën e të burgosurve politikë në Qafë-Bari, të cilën do ta përshkruajë në një nga veprat e tij të mëvonshme. 

     Visar Zhiti arriti të nxjerrë të fshehura nga burgu gati të gjithë poezinë e tij.

     Pasi lirohet, punon si punëtor krahu në fabrikën e tullave në Lushnjë, ku kishte dhe familjen.

     Ndërkaq në dosjen e Visar Zhitit është dhe dokumenti që ai nuk pranoi të ishte bashkëpunëtor i Sigurimit të Shtetit, policisë sekrete të diktatues, megjithë pasojat e renda që do të kishte, duke pritur dënimin e ri.

     Kur nisën protestat dhe lëvizjet për demokratizimin e vendit, rreshtohet me të parët dhe bëhet gazetar në organin e parë të shtypit opozitar, ku artikujt e tij u vlerësuan për forcën, drejtësinë, frymën paqësore dhe dhimbjen. 

     Ndërkaq në vitet ’90 ai nis të botojë nga krijimtaria e tij, edhe poezi të burgut, tregime, romane dhe ese. 

     Pas vendosjes së demokracisë në vend, Visar Zhiti ka punuar dhe si drejtor në shëpinë botuese “Naim Frashëri”, atje nga ku i erdhi denimi, në Parlament, ndërkohë është zgjedhur dhe deputet, ka qene Ministër i Kultures, ka punuar në diplomaci, 2 herë në ambasadën e Shqipërisë në Itali, pastaj në Selinë e Shenjtë në Vatikan  dhe së fundmi në Washington, SHBA. 

     Vepra letrare e Visar Zhitit u vlerësua menjëherë nga lexuesi dhe kritika letrare për befasinë dhe guximin artistik, për të vërtetën që mbart, për gjuhën e gjallë, nivelin e lartë artistik, me metafora e kumbime, për imazhet sa tronditëse, po aq dhe magjepsëse, ku gërshetohen realizmi i ashpër me fantazinë, e përditshmja dhe kohët, tragjizmi dhe grotesku, shpresa dhe besimi tek njeriu, dashuria e pafund, dhembja dhe gëzimi i jetës plot me dritëhije dhe mister, gjithmonë me mesazhe paqeje. 

     Të gjitha çmimet letrare më të larta që jepen në Shqipëri për poezinë, prozën dhe esenë, etj, iu dhanë veprës së Visar Zhitit, por dhe në Kosovë, Maqedoninë e Veriut, Mal të Zi. Libra të Visar Zhitit nisën të përkthehen dhe në gjuhë të huaja dhe u vlerësua me çmime letrare dhe jashtë vendit. 

Visar Zhiti ka botuar librat: 

me poezi: 

1. “Kujtesa e ajrit”, Tiranë, 1993 

2. “Hedh një kafkë te këmbët tuaja”, Tiranë, 1994 

3. “Mbjellja e vetëtimave”, Shkup, 1994 

4. “Dyert e gjalla”, Tiranë, 1995 

5. “Kohë e vrarë në sy”, Prishtinë, 1996 

6. “Si shkohet në Kosovë”, Tiranë, 1999 

7. “Thesaret e frikës”, Tiranë, 2005 

8. “Nënë Tereza mes shqiptarëve”, Album me poezi e foto, Tiranë, 2012 

9. “Si është Kosova”, Prishtin”, 2014

10 “Të rritesh nga dashuria”, Tiranë, 2018

prozë: 

11. “Këmba e Davidit”, tregime, Tiranë, 1996  

12. “Funerali i pafundmë”, roman, Tiranë, 2003 

13. “Djali dhe legjenda”, tregim (shqip, maqedonisht, anglisht), Tiranë, 2004 

14. “Perëndia mbrapsht dhe e dashura”, roman, Tiranë, 2004 

15. “Në emër të a(r)tit”, ese, intervista, Shkup, 2006 

16. “V.V. & një vrasje e munguar”, biseda, portret, poezi, Tiranë, 2006 

17. “Shekull tjetër”, tregime, Tiranë, 2008 

18. “Në kohën e britmës”, roman, (dy botime), Tiranë, 2009 

19. “Panteoni i nëndheshëm ose letërsia e dënuar”, sprovë, Tiranë, 2010  

20. “Rrugët e ferrit”, roman, ribotim i plotësuar, Tiranë, 2012 

21. “Ferri i çarë”, roman, ribotim i plotësuar, 2012  

22. “Valixhja e shqyer”, ribotim i plotësuar, tregime, Tiranë, 2016

23. “Si na erdhi ai, i ndaluari…”, Tiranë, 2017

24- “Kartelat e Realizmit të dënuar”, sprovë (në shtyp), Tiranë, 2020

Vepra e Visar Zhitit e përkthyer: 

në anglisht: 

25. “The condemned apple”, poezi, Los Anxhelos, SHBA, 2005 

 në italisht:

26. “Croce di carne”, poezi, Oxiana, 1997 

27. “Dalla parte dei vinti”, poezi, D’Agostino, 1998 

28. “La vita”, poezi, Pulcino Elefante, 1998

29. “Passeggiando all’indietro”, tregime, Oxiana, 1999                                               30. “Confessione senza altari”, poezi, (shqip dhe italisht), Diana Edizione, 2012 

31. “Il visionario alato e la donna proibita”, romanzo, Rubbetinno, 2014                                                  32. “Dov’e’ la vita?” (shqip dhe italisht), Poesie, Pazini, 2016                                                            33. “Il funerale senza fine”, Rubbetinno, 2017                                                        34. “La note é la mia patria”, (shqip dhe italisht) Pazini, 2018

          në maqedonisht: 

35. “Бoc и лyд”, poezi, Shkup, 2001 

në kroatisht: 

36. “Izabrane pjesme”, poezi, Zagreb, Kroaci, 2010 

në serbisht:

37. “Kisha mog lica”, poezi, Beograd, 2019

           në rumanisht: 

38. “Psalm”, poezi, Bukuresht, 1997 

39. “Funeralii nesfarsite”, roman, Bukuresht, Rumani, 2008                                                

40. “Aripa Franta/ Flatra e mundur”, (shqip dhe rumanisht), Bukuresht 2018                                  41. “Cortegul fara sfarsit”, roman, ribotim “A” Bukuresh, Rumani, 2020

      Ka përkthyer në shqip:                                                           42. Mario Luzi, “Fati i ditës”, poezi  

43. Nënë Tereza, “Takohemi nëpër lutje”, poezi  

44. Federico Garsia Lorka, “Ballkon i hapur”, poezi 

45. Nënë Tereza, “mërmërimë shenjtoreje”, lutje-poezi 

46. Isikava Takuboku, “Poezi e shkruar nëpër gurë”, tanka 

47. Sebastiano Grasso, “Ti në grackë në qepalla”, poezi 

48. Adonis, “Iluzioni i hapave të mi”, poezi,                                               49. Evgeni Jevtushenko, 33 poezi “Si na erdhi ai, i ndaluari…”

     Poezitë e Visar Zhitit janë futur në tekste shkollash, në antologji të huaja dhe në gjuhët frengjisht, gjermanisht, polonisht, holandisht, greqisht, hebraisht, flaminge, arabisht, serbe, malazeze, boshnjake, kroate, kinezçe, etj.

Çmime letrare kombëtare dhe ndërkombëtare: 

1. Leopardi d’oro, Milano, 1991 

2. Racconta il tuo Dio, Milano, 1992 

3. Çmimi Kombëtar – për veprën më të mirë në poezi, Tiranë, 1994 

4. Velija – Çmimi mbarëkombëtar për letërsi, Tiranë, 1995 

5. Gaetano Salveti, Romë, 1997 

6. Ada Negri, Lodi Vecchio, 1998 

7. La cultura del mare, San Felice Circeo, 1999 

8. Premio alla carriera, Romë, 2000                                                               9. Naim Frashëri, Tetovë, Maqedoni, 2001 

10. Kalimerja, Ulqin, Mali i Zi, 2002 

11. Çmimi i parë i poezisë, Gjakovë, Kosovë, 2003 

12. Penda e argjendtë, për romanin më të mirë të vitit, 2003 

13. Asdreni, Korçë, 2005 

14. Libri më i mirë i Panairit të Shkupit, 2007 

15. Premio Internazionale “Mario Luzi”, Romë, 2007 

16. Shkrimtari i vitit, Tiranë, 2008 

17. Çmimi letrar “Beqir Musliu”, Gjilan, Kosovë, 2009 

18. Mirënjohje, Rozhajë, Mali i Zi, 2012. 

19. Çmimi i Madh i Letërsisë, Tiranë, 2012 

20. Çmimi “Kurora e poezisë”, Korçë, 2014 

21. Çmimi “Azem Shkreli”, Pejë, Kosovë, 2015

22. Çmimi “Ali Podrimja”, Gjakovë, Kosovë, 2015

23. Linguaggio dell’anima, Roma, 2016

24. Çmimin e Karrierës në poezi, Como, Itali, 2019

25. çmimi “Dega e Ullirit”, Panairi i Librit në Ulqin, Mali i Zi, 2019

     Visar Zhiti ka marrë pjesë në shumë takime kombëtare dhe ndërkombëtare kulturore si dhe në festivale botërore poezie, ku ka përfaqësuar vendin si në Itali, Greqi, Francë, Rumani, Maqedoni, Mal të Zi, Austri, etj, si dhe është ftuar nga universitete të ndryshme në Tiranë, Prishtinë, Tetovë, Romë, Napoli, Milano, Paris, Vatikan, etj. 

     Në SHBA, në vitin 2013, u thirr nga “The Freedom House” në takim e gjerë me diasporën dhe jo vetëm, në veprimtarinë simbolike “Gjyqi i Nju Jorkut”, kundër diktaturës komuniste, ku në qendër kishte veprën e tij për burgjet.

     Ka dhënë disa intervista në “Zërin e Amerikës”, ndërsa libra të tij janë dhe në Bibliotekën e Kongresit Amerikan. 

     Është anëtar nderi i Festivalit Ndërkombëtar “Ditët e Naimit” të Tetovës në Maqedoni. 

     Është anëtar i Akademisë Internacionale të Arteve të Bukura, të Letërsisë dhe Shkencës “Alfonso Grassi” në Itali dhe anëtar i Akademisë Europiane të Arteve, po kështu është anëtar i PEN Klubit në Itali. 

     Emri i Visar Zhitit është i përfshirë në enciklopedi dhe në Fjalor Enciklopedik në Shqipëri, në Enciklopedinë e njohur Piccolo Treccani-Itali, në Mbretërinë e Bashkuar, SHBA, etj. 

     Tani jeton në SHBA, në shtetin Illinois, shkrimtar në liri të plotë.

Me një grup anëtarësh të Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro- Amerikanë 

(Foto nga Beqir Sina, 2013)

Visar Zhiti dhe Adnan Mehmeti (Foto nga Beqir Sina, 2013)

Filed Under: Komunitet Tagged With: Adnan Mehmeti, Anetar Nderi, shoq e shkrimtareve, Visar Zhiti

Artikujt e fundit

  • AT SHTJEFËN GJEÇOVI DHE DR. REXHEP KRASNIQI, APOSTUJ TË IDESË PËR BASHKIM KOMBËTAR
  • Marjan Cubi, për kombin, fenë dhe vendlindjen
  • Akademik Shaban Sinani: Dy popuj me fat të ngjashëm në histori
  • THE CHICAGO TRIBUNE (1922) / WOODROW WILSON : “NËSE MË JEPET MUNDËSIA NË TË ARDHMEN, DO T’I NDIHMOJ SËRISH SHQIPTARËT…”
  • SHQIPËRIA EUROPIANE MBRON HEBRENJTË NË FUNKSION TË LIRISË
  • KONGRESI KOMBËTAR I LUSHNJES (21-31 JANAR 1920) 
  • Një zbulim historik ballkanik
  • VATRA DHE SHOQATA E SHKRIMTARËVE SHQIPTARO-AMERIKANË PROMOVOJNË NESËR 4 VEPRA TË PROF. BESIM MUHADRIT
  • Që ATDHEU të mos jetë veç vend i dëshirës për të vdekur…
  • KAFE ME ISMAIL KADARENË
  • Kosova paraqet mundësi të shkëlqyeshme për investime
  • PARTIA NUK ËSHTË ATDHEU, O KOKËSHQOPE
  • 50 VJET VEPRA POETIKE KADARE
  • IT’S NOVEMBER 28TH
  • Një arritje për shqiptarët në Michigan

Kategoritë

Arkiv

Tags

alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Hazir Mehmeti Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT