Gjergj Kastrioti – Dielli

TRURI I NJË PIKTORI DHE SHPATA E GJERGJ KASTRIOTIT…

June 25, 2020 by dgreca

KRITIKU FRANCEZ I ARTIT (1865) : “NËSE TRURI I NJË PIKTORI KËNAQET ME ANËN MATERIALE DHE SHKËPUTET NGA STUDIMI DHE REFLEKTIMI, ATËHERË AI DO TË JETË PO AQ I PADOBISHËM SI PUNA E SHPATËS SË GJERGJ KASTRIOTIT NË DUART E MEHMETIT II.”/

Nga Aurenc Bebja*, Francë /

Në veprën me titull “Les beaux-arts à l’exposition universelle et aux salons de 1863, 1864, 1865, 1866 et 1867 – Artet e bukura në Ekspozitën Universale dhe në sallonet e 1863, 1864, 1865, 1866 dhe 1867” të kritikut të artit, shkrimtarit dhe fotografit francez Maxime Du Camp (1822 – 1894), botuar në Paris në vitin 1867, gjejmë një krahasim midis artit të pikturës dhe heroit tonë kombëtar Gjergj Kastriotit, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Salloni i 1865

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

“…A është e nevojshme të them se pothuajse të gjitha veprave të ekspozuara aktualisht u mungon mendja (shpirti) ? Dëgjoj këtë frymë tërheqëse që bën një pikturë, një statujë, diçka tjetër përveç përfaqësimit brutal të një fakti, një personazhi apo këndvështrimi. Vetëm dora merret parasysh ; ajo mbizotëron trurin : skllavja është shndërruar në zonjë.

Midis artistëve, unë vë re shumë virtuozë dhe shumë pak krijues. Sidoqoftë, është shpikja, në kuptimin origjinal të fjalës, ‘invenire’, për të gjetur, që është përsosmërisht shenja dalluese e çdo arti. Nëse misioni i vetëm i pikturës është riprodhimi, ajo nuk është më art por zanat (punë). Raymond Gayrard (skulptor francez), një njeri i talentuar, kompetencën e të cilit nuk mund ta mohojmë, ka shkruar :

“Sipas disa artistëve, shumë të vlerësuar për një pjesë të punës së tyre, materiali i imitimit mjafton për të prodhuar kryevepra. Është e qartë se më këtë duhet të marrim parasysh vetëm anën piktoreske, e cila është ana më e ngushtë (lehtë) e artit. Ekziston para së gjithash, dhe mbi të gjitha, ana morale, ana poetike.”

Asgjë nuk është më e vërtetë. Përndryshe, te z. Blaize Desgoffes (piktor francez), i cili di të kopjojë përsoshmërisht një copë fildish, një copë stof, një gotë plot verë, detyrohemi të njohim piktorin më të madh të kohërave moderne, një supozim kaq i çuditshëm sa është i papranueshëm.

Sulltani Mehmet II, i habitur nga fitoret që arrinte Skënderbeu, i kërkoi Epirotit të tmerrshëm që t’i jepte shpatën e tij. Sulltani nuk pësoi më pak humbje, dhe duke e akuzuar Skënderbeun se e mashtroi, ky i fundit iu përgjigj : “Nuk është shpata ime ajo që ju nevojitet, por krahu që e përdor dhe koka që e drejton atë.”

Çfarëdo aftësie materiale që mund të arrijë (fitojë) një piktor, nëse truri i tij nuk zhvillohet pa ndërprerje nga studimi dhe reflektimi, ai do të jetë po aq i padobishëm si puna e shpatës së Gjergj Kastriotit në duart e Mehmetit II.”* (Blogu © Dars (Klos), Mat – Albania)

GJERGJ KASTRIOTI- SKENDERBEU, I HARRUARI I KOMBIT NË DITËLINDJEN E TIJ

May 7, 2020 by dgreca

Nga Frank Shkreli/

Fatkeqësisht, duket se “I përgjithëmonshmi i fisit shqiptar”, siç e ka cilësuar Papa Pali i VI, Heroin Kombëtar të Shqiptarëve, Gjergj Kastriotin Skenderbe – për fisin e e tij, në ditët e sotëme – pikërisht në ditëlindjen e tij me 6 maj, nuk është i përgjithëmonshëm, por i harruar.

Në një bisedë satirike, në veprën At Gjergj Fishtës, “Nën Hajat të Parrizit”, (botuar më 1914) midis Shën Pjetrit, Skenderbeut dhe djallit, Skenderbeu e pyet djallin: Deshta me pyet: a e xen kush në gojë emnin tem, a më përmendë kush ndër Shqiptarët”? Djalli e pyet: Kush je ti? Ai i përgjigjet: “Unë jam Skenderbeu”. “Po ti qenke Skenderbeu”, ia këthen djalli. Po si nuk të përmendin ty Shqiptarët. Veçse në shkolla jo, por gjithkush të ka në gojë, por në zemër nuk e dij”, i përgjigjet djalli.

6 Maji, (1405) që shënon 615-vjetorin e lindjes Heroit Kombëtar të Shqiptarëve, erdhi e shkoi, pa e përmendur kush as me gojë, e të kujtohej me zemër, jo se jo, askund në trojet shqiptare, por as në diasporë. Udhëheqsit politikë në Shqipëri dhe në Kosovë munguan madje edhe me një deklaratë, të llojit që bëjnë ditë për ditë në rrjetët sociale, për gjëra aspak me rëndësi. Udhëheqësit politikë në pushtet por edhe ata të opozitës në Shqipëri, si zakonisht dhe pa mungesë, shënuan me lëvdata dhe vendosën kurora lulesh në Ditën e Deshmorëve të Kombit, para disa ditësh. (Për aq sa vura re, ishte një freski se të pakën sivjet nuk u panë portretet e diktatorit, siç janë parë viteve të fundit, gjatë ceremonive zytrtare në Ditën e Deshmorëve.) Në rregull, me ceremonitë në kujtim të deshmorëve — po Gjergj Kastrioti Skenderbeu nuk e meriton të kujtohet në ditëlindjen e tij, të pakën me një buqetë me lule, pranë monumentit të tij në Tiranë, në Prishtinë, e në vende të tjera. A nuk meriton i përgjithmonshmi i Kombit shqiptar të ketë një ditë kushtuar atij, për ta nderuar e kujtuar ashtu siç bëjnë kombet e përparuara me heronjtë e tyre kombëtarë, anë e mbanë botës?

Fatkeqësisht, kjo datë nuk kujtohet më as në diasporë, siç shënohej dikurë, të pakën me ndonjë mbledhje të posaçme, me ndonjë darkë përkujtimore, me ndonjë shkrim ose botim historik, siç ishte zakon. Kjo ndodhë për fat të keq se mendohet dhe llogaritet, gabimisht, se tani kemi dy shtete të lira e të pavarura shqiptare, që pretendojnë të jenë “demokratike”, janë dy shtetet shqiptare, me dy akademi e me një numër universitetesh e kuadrosh të përgatitura, që në rrethana normale qeverisjeje e kanë për detyrë dhe përgjegjësi, kujtimin e datave historike dhe nderimin e heronjëve të Kombit, siç është ditëlindja e Kryetrimit të Shqiptarëve.

Për fat të keq, sin ë Atdhe ashtu edhe në mërgim, 625-vjetori i Lindjes së Herorit Kombëtar kaloi në heshtje ashtu siç qe mbyllur në heshtje edhe Viti (2018) i shpallur nga Shqipëria dhe Kosova si Viti kushtuar Gjergj Kastriotit -Skenderbe. Më kujtohet mbledhja e përbashkët e dy qeverive shqiptare, mbajtur në Korçë, më duket ishte në nëntor të vitit 2017, në të cilën Kryeministri i Shqipërisë, Z. Rama shpalli me mburrje dhe krenari “Vitin e Skenderbeut”, ndërsa u shpreh se, “Duke bërë të mundur që me bashkëpunimin e ngushtë të dy shteteve, Shqipërisë dhe Kosovës, t’ia dalin së bashku që, duke respektuar historinë e lavdishme që Skënderbeu shkroi me shpatën e një krenarie të madhe, të vazhdojmë rrugën pa kthim të proceseve demokratizuese, të reformave transformuese në një rrugëtim europian të dëshiruar qysh kur u vendos Pavarësia”.

Nga këndveshtrimi i sotëm, ishin këto fjalë të mëdha premtuese por plot zhgënjime. Kjo rrugë në të cilën janë nisur sot Shqipëria dhe Kosova, në të vërtetë, mund të jetë një rrugë pa kthim drejtë së keqës. “Rruga pa kthim të proceseve demokratizuese dhe të reformave transformuese”, si për Shqipërinë ashtu edhe për Kosovën, duket se është e mbyllur, edhe pas 30-vjet post-komunizëm. Për këtë fajin e kini ju vet. Por, nëqoftse e kini seriozisht, gjë për të cilën unë i kam dyshimet e mia serioze, në këtë rrugëtim evropian, as Tirana as Prishtina nuk do t’ia delni t’ia arrini qëllimit pa vlerat kastriotjane të fisit shqiptar—pa Gjergj Kastriotin Skenderbe, Mbrojtësin e Madhërishëm të Kombit dhe të qytetërimit evropian — i cili është mishërimi i këtyre vlerave.

Shqipëria dhe Kosova kanë dështuar mizorisht për të përdorur përvjetorë si 615-vjetori i lindjes ose “Vitin e Skenderbeut”, t’i paraqisnin jo vetëm vetvetes por edhe Evropës dhe botës vlerat e Heroit Kombëtar të Shqiptarëve – Skenderbeut, ashtu siç është ai dhe çfarë përfaqëson ai për shqiptarët dhe për botën. Çdo komb tjetër do të çpikte një Skenderbeg, jo vetëm si përcaktuesin e identitetit të Kombit Shqiptar. Por duke mos kujtuar këto data historike, kjo klasë politike shqiptare dështoi t’i paraqesi botës edhe rolin e rëndësishëm që ka luajtur Gjergj Kastrioti-Skenderbeu, jo vetëm në historinë shqiptare, por edhe në historinë e botës së atëhershme – si përfaqësuesi numër një i këtij kombi të vogël, por krenar. Kujt i intereson që të mos kujtohet dhe të mos shënohen datat e rëndësishme të jetës dhe veprimtarisë heroike si dhe të mbetetn në heshtje kontributet e rëndësishme që ka dhënë Gjergj Kastrioti – Skenderbeu dhe populli shqiptar gjatë shekujve në historinë e qytetërimit evropian, sidomos në një kohë kur Kryeministri i vendit është shprehur se Shqipëria është në rrugën pa kthim të proceseve demokratizuese dhe të reformave transformuese, drejtë Evropës? Nuk shkohet drejt Evropës pa Gjergj Kastriotin Skenderbe!

Është për të ardhur keq, por vlerat e kësaj klase politike shqiptare, në të vërtetë, janë antiteza e vlerave të Gjergj Kastriotit-Skenderbeut. Të pakën në raste siç është përvjetori i ditëlindjes së Heroit Kombëtar, tregohuni të guximshëm dhe të denjë të Besës së Skendërbeut, duke e kujtuar, të pakën me ndonjë deklaratë. Ose, të pakën për një ditë — në kujtim të 625-vjetorit të lindjes së Gjergj Kastriotit Skenderbe — hiqni dorë nga grindjet shkatërrimtare politike dhe nga interesat personale e partiake. Këthehuni tek vlerat kombëtare të Kastriotit, te besës, nderit e burrërisë. Në frymën e jetës dhe të veprimtarisë së tij, lidhuni me besa-besën për një kthesë historike për Kombin shqiptar duke u angazhuar, me atdhedashuri dhe me guxim politik, për të zgjidhur konfliktet dhe mos marrëveshjet me njëri tjetrin në traditën historike të Besëlidhjes së Lezhës, të Kastriotit të Madh dhe të Lidhjes së Prizrenit. Të lidhni besën për një dashuri, në mos ndaj njëri tjetrit, atëherë ndaj interesave madhore të çështjeve të Kombit shqiptar, duke çuar kështu përpara idenë e besës së Krye-Heroit të Kombit Shqiptar: duke bashkuar sa më shumë nga fisnikët e principatave shqiptare, me qëllim për të rimbëkëmbur trojet Arbërore.

Ndoshta nuk e shihni, por toka arbërore është e lodhur e nuk duron më! Siç është shprehur me një rast ish-Arkimandriti Minishi i Abacisë së Arbëreshëve të Italisë në Grotaferratë, “Tepër gjak ka skuqur plisat e tokës së Atdheut, shumë zira kanë shkëputur zemrat e popullit tonë, tepër familje janë shkatërruar dhe prishur tragjikisht prej plumbit e shpatës, prej urrejtjes, prej mërgimit. Sytë e motrave tona dhe të vëllezërve tanë janë tharë, s’kanë më asnjë lot për të derdhur. Të gjitha lotët kanë rënë dhe kanë njomur tokën e Shqipërisë. Bëftë Perëndia që nga ajo tokë e vaditur të lëshojnë përjetë lulet e Lirisë, mirësisë e dashurisë dhe vëllazërisë, gëzimit dhe pajtimit”, ka thënë dikurë Arkimandriti arbëresh Minishi.

Në këtë 615-vjetor të lindjes së Gjergj Kastriotit-Skenderbe kemi të drejtë të shpresojmë madje edhe kundër shpresës, se në një të ardhme jo të largët, Kombi shqiptar do ta gjejë të arsyeshme që të caktojë një ditë në vit, kushtuar Heroit të tij të madh , Gjergj Kastriotit – Skenderbe, me qëllim që ai të mos harrohet në ditëlindjen e tij, por të kujtohet, zytarisht, të pakën njëherë në vit nga shqiptarët kudo qofshin ata. Uroj që shqiptarët dhe udhëheqsit e tyre të jenë të dinjitetshëm të vlerave, traditave dhe lavdisë së Prijësit të tij dhe Fatosit të madh kombëtar, Gjergj Kastriotit-Skënderbe! Që të gjithë shqiptarët pa dallim, me një Besëlidhje të Re midis tyre – të kujtojnë dhe të nderojnë Heroin e Kombit, duke u kthyer tek vlerat dhe traditat arbërore të Besës, Nderit e Burrërisë, të trashëguara nga Gjergj Kastrioti — Skënderbeu!

Shpresoj të jam i gabuar, por harresa zyrtare e ditëlindjes së Gjergj Kastriotit-Skenderbe me 6 Maj në radhët e shqiptarëve kudo, por sidomos në dy kryeqytetet shqiptare Tiranë dhe Prishtinë –fatkeqësisht, është një shenjë tjetër që na bën të dyshojmë se Heroi ynë Kombëtar nuk shërben më si një simbol kombëtar bashkimi, as vlerash të përbashkëta për shqiptarët. Duhet të jetë ky një shqetësim për çdo shqiptar që ia do të mirën Shqipërisë dhe Kosovës dhe mbarë Kombit Shqiptar. Por, njëkohësisht, besojmë dhe shpresojmë në të Madhin Zot se, megjithë këto zhgënjime nga klasa aktuale politike shqiptare — Shën Pjetri në bisedën satirike, të veprës së At Gjergj Fishtës, “Nën Hajat të Parrizit”, e siguron Gjergj Kastriotin-Skenderbe të mos shqetësohet shumë për ato që po ndodhin në Shqipëri, se “Për inat të djallit e të shqiptarëve, Zoti ka me e mbajtë Shqipëninë më kambë, me nder e me lumni”.

Në këtë 615-vjetor të Gjergj Kastriotit -Skenderbe, të vetmen dhe të fundit vazhdojmë të kemi shpresën tek Zoti se ai do të kujdeset për Kombin shqiptar, në këto kohë të vështira për të. Për 30-vjet “post-komunizëm”, pritëm dhe shpresuam për një ndryshim historik — në sjellje dhe në mentalitet të kësaj klase politike zhgënjyese — por edhe durimi po na soset tashti duke pritur e shpresuar për një kthim historik drejt proceseve të vërteta demokratike” në Shqipëri dhe në Kosovë. Kujdes se, “Demokracia Nuk Pret”, gjithmonë. Se shqiptarët janë lodhur duke pritur. Siç është shprehur dikur edhe i madhi, Faik Konica, sepse, “Tek prisnim të piqeshin kushtet” — pas 30-vjet post-komunizëm për një demokraci të vërtetë, bazuar në vlerat kastriotjane — “na u kalbën dëshirat” por edhe shpresat, fatkeqësisht!

Gjergj Kastrioti-Skënderbeu në 613-vjetorin e Lindjes

May 11, 2018 by dgreca

Nga Prof. Gjon Frani Ivezaj/*

Arbëria, ishte e ndarë midis shumë familjeve fisnike apo principatave të pavarura, të cilat ndodheshin vazhdimisht në gjendje lufte mes tyre, me qëllim për të mbizotëruar Arbërinë.

Gjatë kohës që u shfaq familja e Kastriotëve nga krahina e Matit në Shqipërinë e Mesme, bëri që të ndryshojnë ngjarjet dhe situatat historike të kohës si në Arbëri dhe Europë, gjatë gjysmës së dytë të shek. XV.

Ai është i vetmi në të gjithë historinë e popullit tonë, që mban titullin Hero Kombëtar, që nga viti 1965, titulli më i lartë dhe i vetëm që mban një shqiptar për vlerat e larta të figurës së tij.Kryetrimi Gjergj, konsiderohet nga historianët dhe ekspertët ushtarakë si një udhëheqës i përsosur betejash ushtarake, mjeshtër taktikash dhe ushtarak i lartë i shquar në beteja të vogla në terren të thyer malorë, sikurse është Shqipëria, në një pjesë të mirë të saj.Në këtë mënyrë Gjergji shfrytëzoi natyrën malore të vendit dhe njohu me hollësi terrenin fushor të betejës. Ai diti gjithnjë t’i impononte armikut planet e tij luftarake, të cilat i kryente me shpejtësi ose i ndryshonte sipas rrethanave që i krijoheshin, duke pasur kështu gjithnjë sukses në çdo betejë.

Gjergj Kastrioti i përkiste fesë së krishterë.U konvertua nga osmanët në mysliman, pasi e morën peng në ushtrinë turke dhe më pas u rikthye përsëri në fenë e të parëve të tij të krishterë.

Gjergji lindi rreth vitit 1405. Ishte djali më i vogël, dhe fëmia i parafundit i familjes me shumë fëmijë të Gjonit dhe të Vojsavës, familja e së cilës banonte në krahinën e Pollogut. Ata kishin katër djem (Stanishin, Reposhin, Kostandinin dhe Gjergjin) dhe pesë vajza (Marën, Jellën, Angjelinën, Vllajkën e Mamicën).

Gjergji lindi në një kohë kur Principata e Kastriotëve ishte e fuqizuar. Osmanët barbarë morën Krujën (1414-1415), që ishte në kufi me Principatën e Kastriotëve. Gjoni, i cili më 1410 u kishte dhënë një djalë peng osmanëve (Stanishin), u detyrua edhe tani t’u jepte atyre peng djalin e vogël, Gjergjin.

Për një periudhë rreth 10-vjeçare, Gjergji vazhdoi shkollën e içogllanëve të Edrenesë, ku përgjithësisht futeshin djemtë e sundimtarëve të porsa të nënshtruar e vasalë (të cilët vareshin direkt nga Perandoria Osmane), për t’i përgatitur e edukuar me frymën osmane dhe islame, si komandantë të zotë, islamik të përkushtuar dhe pushtetarë apo feudalë të bindur.

Natyra e kishte pajisur Gjergj Kastriotin më dhunti të veçanta, shumë të çmuara. Ai ishte shtatlartë e shumë i fuqishem, mendjemprehtë dhe mësoi disa gjuhë të huaja. Gjatë viteve të shkollimit Gjergji u dallua nga të tjerët. Atij iu vu emri mysliman Skënder dhe mori pjesë në fushata të ndryshme ushtarake në Ballkan dhe në Azinë e vogël.

Burimi kryesor dhe më i rëndësishëm, për Gjergj Kastriotin, është vepra e Marin Barletit, ku të dhënat kanë ardhur duke u vërtetuar, plotësuar dhe korigjuar në një varg rastesh edhe nga shumë burime të tjera osmane.

Më 1430, pas një deshtimi shkatërrimtar në luftë me otomanët pushtues, Kastriotët humbën thuajse gjithë zotërimet, dhe iu nënshtruan tani regjimit të timarëve, kurse edhe Gjoni vetë u detyrua me dhunë të konvertohej në islam.

Situata në ish zotërimet e tyre mbeti e turbullt. Perandoria Osmane menjëherë ia hoqi të drejtën e trashëgimisë së të atit dhe si masë ndeshkuese osmanët e larguan më 1438 nga posti i qeveritarit të vilajetit të Krujës, të cilën e gëzonte më parë. Kësaj situate jo të mirë Kastriotët u përpoqën t’i përgjigjen me revolt, duke kërkuar mbështetje tek Venediku e Raguza dhe menjëherë fillojnë kontaktet e para të lidhjes me mbretërinë e Napolit.

Në tetor të vitit 1443 trupat e bashkuara polake e hungareze, të komanduara nga kryetrimi hungarez Janosh Huniadi, pasi kaluan Danubin iu drejtuan viseve verilindore shqiptare, dhe, siç shkruante ai, ushtria e tij “…rritej nga dita në ditë me shumë bullgarë, shqiptarë, serbë e boshnjakë.” Beteja u zhvillua më 3 nëntor 1443, në afërsi të Nishit, ku ishte i pranishëm edhe heroi kombëtar shqiptar Gjergj Gjon Kastrioti.

Shpartallimin e forcave osmane në këtë betejë, Gjergj Kastrioti e gjykoi si çastin më të përshtatshëm për çlirimin e tokave shqiptare. Pasi grumbulloi rreth vetes disa qindra bashkëluftëtarë, pjesmarrës në betejën e Nishit dhe i shoqëruar nga i nipi, Hamza Kastrioti, Gjergji u nis në drejtim të Principatës së Kastrioteve. Aksioni i tij për tu rikthyer në vendlindje ishte paramenduar shumë mirë, qysh herët.

Në Dibër filloi grumbullimi i forcave antiosmane shqiptare e cila erdhi duke u zgjeruar dora dorës në gjithë vendin. Kjo ishte prova se shqiptarët ishin gati për një kryengritje të përgjithshme.

Në kështjellën e Krujës së çliruar, më 28 nëntor 1443, u ngrit krenar përsëri flamuri i Kastriotëve me shqiponjën e zezë dykrenore me fushë të kuqe, që u bë tani e tutje flamuri historik i luftëtarëve për liri të popullit shqipëtar. Pas fitoreve të para të viteve 1443-1444, filluan gjithnjë e më të forta kundërgoditjet e ushtrive osmane, në të cilat niseshin nga bazat e tyre të mëdha në portat e trojeve shqiptare, në Ohër, Manastir, Kostur e Shkup me forca gjithnjë e më të mëdha, me ekspedita të organizuara vit për vit me një rregullsi të paramenduar.

Vetëm në Shqipëri dështoi politika osmane islame e frikësimit, e mbështetur në epërsinë numerike dhe armatimit. Duke shfrytëzuar veçoritë e terrenit shqiptar, luftën tradicionale popullore dhe duke e kombinuar si mjeshtër i artit luftarak me operacione të mëdha strategjike-taktike dhe ndeshje frontale, Gjergj Kastrioti kundërshtarin otoman të lodhur me pusi e kurthe, alarme e shqetësime të vazhdueshme, e godiste me sulme të fuqishme e të befasishme dhe e shkatërronte përfundimisht.

Gjergji e kuptoi se për zhvillimin e luftës antiosmane në Shqipëri ishte i shumë nevojshëm edhe bashkëpunimi me forcat e jashtme europiane, të interesuara për t’iu kundërvënë vërshimit barbar islam osman.

Që më 1443-1444 e më tej 1448-1456 Gjergj Kastrioti krijoi lidhje me udhëheqësin hungarez Janosh Huniadin, për të arritur një front të përbashkët në Kosovë, dhe për t’i ndihmuar forcat hungareze që luftonin në Belgrad.

Ai e zgjeroi bashkëpunimin me sundimtarët e fundit ballkanas, mbretin e Bosnjës, despotët e Sërbisë dhe të Artës, me kryepeshkopin e Ohrit, të cilët qenë në fakt më të interesuar të përfitonin nga lufta që zhvillohej në Shqipëri.

E rëndësishme gjatë kësaj kohe ishte edhe zgjerimi i bashkëpunimit me shtetet perëndimore më të afërta Republikën e Venedikut, Mbretërinë e Napolit, papatin e Romës, duke llogaritur se ishte vetë interesi i këtyre shteteve që të ndihmonin aktivisht, materialisht e ushtarakisht luftën në Shqipëri për të siguruar krahët nga sulmet osmane prej Ballkanit.

Titulli Atleti i Krishtërimit, që iu dha udhëheqësit shqiptar prej papa Nikollës V, u konfirmua më vonë nga pasardhësit e tij Kalisti III, Pius II dhe Pali II. Kështu papa Kalisti III, e vlerëson shumë figurën e heroit tonë, kur shkruan: “Gjergj Kastrioti ishte si një digë e patundur. Ai ndaloi vërshimet e furishme të baticës islame otomane dhe i vuri fre shpërthimit të saj mbi Europën kristiane.” Sot, në botë emrin e Gjergj Kastriotit – Skënderbeut e mbajnë sheshe të shumta në kryeqytetet më të rëndësishëm të botës, duke filluar në Tiranë, Shkodër, Prishtinë, Zyrihu, Paris, Romë, Chicago, Shkup, etj. Buste dhe shtatore të Gjergj Kastriotit ndodhen në Londër, Spanjë, Buones Aires, Detroit, New York, Milano, Kalabri, Kanada, Kosovë, Tiranë.

Varri i tij, që ndodhej në kishën e shën Nikollës në Lezhë, u dhunua nga pushtuesit dhe eshtrat u morën si hajmali nga ushtarët turq. Dy herë, papa Piu II, kërkoi të vinte në Shqipëri, me qëllim kurorëzimin si mbret të Gjergj Kastriotit.

Figura e Skënderbeut bëhet një nga temat qendrore të arteve figurative shqiptare, qysh nga epoka e Rilindjes Kombëtare. Nga plejada e piktorëve që punuan mbi bazë modelesh, më tej shkoi Spiro Xega, autor i një cikli romantik-heroik prej më se tetë veprash. Edhe ikonografi V. Zengo e ka pikturuar Skënderbeun në një kompozim (1937) sipas një gravure evropiane.

Për figurën e Gjergj Kastriotit në Letërsinë botërore

Krijimet e para kushtuar Skënderbeut janë dy vjersha latinisht prej autorësh italianë, miq të M. Barletit, i cili i vuri në krye të botimit të parë të veprës së tij për heroin.

Këto u pasuan në shek. XVI nga një radhë krijimesh poetike, ndër të cilat më të njohura janë sonetat e poetëve të Rilindjes, si francezi P. Ronsar (1576), që ngre lart bëmat e Skënderbeut dhe anglezi E. Spenser (1596), i cili e krahason Skënderbeun me njerëzit e mëdhenj të lashtësisë. Në prozën artistike të kësaj kohe Skënderbeu u shfaq në romanin -Tmerri i turqve – (1548) i italianit Antonio Posenti.

Kujtimi i luftërave heroike të Skënderbeut vijoi të gjente jehonë në veprat letrare edhe të shek. XVII. E kësaj kohe është poema – Skënderbeida (botuar në Romë më 1623) e poeteshës së njohur ilaliane Margerita Sarroki, që e vizatoi Skënderbeun si hero të vërtetë dhe kalorës fisnik.

Cilësitë morale të Skënderbeut si luftëtar i pamposhtur i lartësuan në veprat e tyre edhe: gjermani Jakob Kokert (Kengë mburrëse, 1643) dhe francezi Zhan Bysier (poema – Skënderbeu – 1658). Autori i njohur anglez K. Marlou shkroi veprën – Historia e vërtetë e Gjergj Kastriotit. Rrugën e tij e ndoqën edhe dramaturgë të shumtë nga disa vende të Evropës, si Spanja, Italia, Franca, Suedia, Polonia, Greqia etj.

U hartuan një varg dramash, tragjedish dhe librete për opera dhe balete. Shkrimtari i madh spanjoll Lopes de Vega shkroi veprën Princi Skënderbeg, që i takon llojit të komedive të famshme. Për personazhin e tij janë shkruar në të gjithë botën mbi 600 libra, mes tyre romane, libra historikë dhe tregime, madje edhe legjenda, duke e ngritur në piedestal figurën e Heroit Kombëtar Gjergj Gjon Kastriotit.

Të huajt për Gjergj Kastriotin

Shumë autorë e kanë parë figurën e Gjergj Kastriotit si një hero, strateg dhe vizionar të madh dhe të papërsëritshëm.

“Heroi ma i madh i të gjitha kohërave, për veprat faktike që ka bërë.” – Julius Pisko, 1894.

Napoleoni I, në kujtimet e tij të treguara në Sh. Helenë, heroin tonë e vë në radhën e katër gjeneralëve më të mëdhenj të botës (Memoiren Napoleons, herausgegeben von F.M. Kircheisen).

“Gjergj Kastrioti… ua kalon të gjithë strategëve të vjetër e modernë, në udhëheqjen e një ushtrie të vogël mbrojtëse.“ – J. Wolfe.

“Gjergj Kastrioti ishte një ndër gjeneralët më të mëdhenj, që kishte jetuar ndonjëherë.“ – Ludwig Holberg, 1739.

“Gjergj Kastrioti kishte aftësi të rralla, i shpejtë dhe i qartë me intelekt të rrallë, i fuqishëm dhe me një guxim të pathyeshëm, prandaj ai me forcat e tij prej trimi ndali furinë e Perandorisë Osmane.” – Alberto Guglielmotti, 1871.

James Wolfe, heroi i Quebekut, në një letër të tij thotë midis tjerash se “Ai (Skënderbeu) ua kalon gjithë oficerëve, të vjetër dhe modernë, në prija ushtrishtë të vogla.

Ndërsa filosofi i madh freng, Voltaire, shpreh mendimin se sikur Perandorët bizantinë të kishin qenë si Skënderbeu, Perandoria e Lindjes mund të kishte shpëtuar.

*Mbajte me 6 Maj 2018 ne Akademine Perkujtimore organizuar nga Kisha Katolike Shqiptare Zoja e Shkodres dhe Federata Panshqiptare e Amerikes VATRA me rastin e 613 vetorit te Lindjes se Heroit Kombetar Gjergj Kastrioti Skenderbeu.

25 VJET, PAPA GJON PALI II TEK GJERGJ KASTRIOTI – SKENDERBEU

April 25, 2018 by dgreca

Nga Fritz RADOVANI/

PAPA GJON PALI II ME KARDINAL KOLIQIN/

“Historia endè nuk e ka njohtë até që ka ngja në Shqipni…”..

25 Prill 1993, kur Papa Gjon Pali II, po hynte fitimtar në Katedralen e rindertueme të Shkodres, ditë në të cilen Ai puthi Token Shqiptare, Token e rijtun në shekuj me gjakun e Shenjtë të mija Martirëve Shqiptarë, e së fundit të ramë nën shpaten komuniste e barbare. Na dukej e pabesueshme se jemi tue pa me sy Burrin ma të madh të Shekullit që me doren e Tij, po na bekonte e po na ringjallte Fenë në zemrat tona!Ishte po, Ai Papë, që në qershorin e vitit 1991, Burrnisht kishte refuzue kerkesen e tradhëtarit dhe zbatuesit të “Revolucionit Kultural” Ramiz Alia, në vitin 1967 në Shkoder, per me vizitue Vatikanin, me shpresë mashtrimi per me ruejtë postin e presidentit.

Ishte Ai Papë që porsa mërrijti i dhuroi Qytetit të Shkodres Fuguren e Zojës së Këshillit të Mirë dhe e vendosi me doren e Tij, tue e bekue Gurin e rindertimit të Kishës së Zojës brijë Kalasë Rozafat, për të treten herë e shkatrrueme mbas 1967 nga anadollakët. Mesazhi i Tij ishte: “T’i kthehet vendit dhe Popullit Tuej paqa, një jetë ma e mirë dhe zhvillimi social simbas traditave njerzore e fetare të kësaj tokë” (26 Prill, Vatikan).

Ishte Polaku Vojtila, që kur Bashkimi Sovjetik kërcënoi Poloninë atje për lëvizjet demokratike deklaroi: “Nëse një ushtar sovjetik do të shkelin kufinin polak, unë do të çveshëm si Papë dhe do të shkoj me luftue atje për Lirinë e Atdheut tim!”

Papa Gjon Pali II asht njohësi ma i saktë i Shqipnisë robnueme komuniste dhe per këte t’i referohemi Atij: “Kam ardhë këtu për me ju shpreh nderimin tim Vllazënor edhe komunitetëve të ndryshme fetare që bashkjetojnë këtu prej shekujsh: Komunitetit Kristjan Ortodoks dhe Komunitetit Mysliman, të cilëve, u sjellë një përshëndetje të përzemërt…Kam ardhë për me i shfaqë çdo Shqiptari admirim dhe mbështetje në këte fazë delikate të kalimit historik dhe të të shumë së dishruemes ringjallje shoqnore e shpirtnore.

Të dashtun Vllazën e Motra! Sa herë në të kaluemen ju asht dashtë ta mbroni me forcë identitetin tuej. Me një angazhim të tillë sikur edhe vetë ky shesh na e kujton u shque Figura e naltë e të Krishtenit Gjergj Kastriotit – Skenderbeut, i respektuem nga Papët e Romës dhe përjetësisht i gjallë në kujtimin e Popullit Shqiptar…

Ju keni vuejtë për Kombin Tuej. Prandej dhe keni të drejtë ta doni kaq shumë. Populli i juej kaloi një tragjedi me të vërtetë tronditëse nën shtypjen komuniste.

Ishte vërtetë i tmershëm përftyrimi i jetës njerzore nën rregjimet totalitare si ai që ju keni njohtë, ku njeriut i mohohej një nga të drejtat ma thelbësore: Liria e shfaqjes së mendimit dhe e besimit të tij si dhe liria e ndërgjegjës. Mohim ky, që shpesh merrte formën e një shtypjeje të tmershme. A ka gja ma të randë sësa mbyllja e Tempujve të çdo besimi dhe, a nuk u dënuen me vdekje priftërijtë, vetëm pse guxuen të ushtronin rritët fetare? A nuk u përsekutuen besimtarët tue u burgosë ose tue u fye me të gjitha mënyrat?

Në vendin tuej të vishkulluem mashumëse asnjë vend tjetër nga përsekutimi asht e thjeshtë me gjetë gjurmët e katakombëve të lashta kristjane dhe t’arenave ku, dëshmitarët e Krishtit hidheshin me dhunë për me ushqye bishat.

Këtu kje një luftë e ashpër kundër Fesë, simbas një vije dogmatike të një programi shoqnor dhe politik, i mbështetun nga ideologjia komuniste…

Dukej sikur mjeti ma i domosdoshëm për me realizue e trumbetue “Parajsën në tokë” kje tue i mohue njeriut atë forcë që e lidhë me Krishtin, forcë kjo, rreptësisht e dënueme si një “dobësi e pandershme për njeriun”.

Në të vërtetë kjo forcë e pame jo me atë sy ishte ma shumë dishka shqetësuese për ata, ashtu si e treguen faktët. Përsoni njerëzor në të vërtetë me energjinë që vjen nga Feja, nuk lejon lehtësisht të hidhët në anonimatin kolektiv…

Ajo që ka ngja në Shqipni të dashtun Vllazën dhe Motra, nuk asht pa kurrë në historinë e njerëzimit. Asht e vërtetë se edhe në Përandorinë Romake janë ba përndjekje të ashpra ndaj të Krishtenëve, por atëherë ishte fjala për shtet i cili në emën të një feje, asaj pagane, luftonte ata që mbështetshin Ungjillin e Krishtit. Kurse këtu, shteti asht përpjekë me shue çdo shprehje fetare në emën të një ateizmi radikal, të mbështetun në një sistem universal dhe përgjithësues. E gjithë kjo ndodhte në një kohë kur askush nuk mund të ndërhynte për me mbrojtë dinjitetin e njerëzve që u ishte mohue gjithshka, tue i çveshë deri nga ma “njerzoria”, liria e tyne…

Drama e Juej Shqiptarë të dashtun, zgjon interesimin e gjithë Kontinentit Europian dhe asht e domosdoshme që Europa mos t’ Ju harrojë!

Dhe në fakt ky duhët të jetë pikësynimi sot, me këthye shpejt fletën tue mos harrue atë që ka ekzistue për me shikue përpara. Pikëpamje kjo, që në një prizem vështrimi asht e drejtë e, madje, e domosdoshme, por me një kusht, që me mbetë gjithmonë në kujtesën tonë ajo që ngjau në të kaluemen. Në të vërtetë ky asht kusht i domosdoshëm për mos me u rikëthye tek të njajtat gabime të përlotuna dhe, asht shtegu ma i mirë për një proçes pajtimi të vërtetë. Por, kjo liri besimi fetar të cilën Ju, ma në fund po e shijoni, nuk asht vetëm një dhuratë e çmueshme e Zotit për ata që kanë hirin e Fesë, por asht një dhuratë për të gjithë, sëpse ajo, asht thëmeli i garancisë për çdo shprehje tjetër të lirisë. Ajo prek njeriun në intimitetin e vet, në atë cep të Shenjtë dhe të padhunueshëm që asht ndërgjegja, ku, kenja njerëzore takohët me Krijuesin dhe fiton ndërgjegje të plotë të dinjitetit të vet.

Nga një liri e tillë, e trajtueme ashtu siç duhët, nuk ka përshka ti trembemi asnjë shrregullimi njerzor. Besimi i çiltër në Té nuk i përçanë njerëzit por përkundrazi, i bashkon me gjithë veçantitë e tyne. Si na e mëson edhe Feja, nëse kemi një Krijues të perbashkët që të gjithë jemi Vllazën. Kështu, që Feja, asht një kështjellë mbrojtëse kundër totalitarizmit dhe një kontribut vëndimtar për një vllaznim human.

Liria e vërtetë fetare i shpëton ngacmimëve të intolerancës dhe të sektarizmit, dhe ofron mënyra dialogu të respektueshëm dhe konstruktiv…

Shqipni, qendro në naltësinë e kësaj beteje të madhe!Rruga që do të bash nuk asht aq e lehtë. Endè ka plagë të pambylluna. E kaluemja lé të shërbejë si mësim por kurrë mos të të shtyjë në hakmarrje mëllefesh.

Tashti asht koha për me shkue me besim drejt së ardhmës.E madhe asht detyra që të pret për të cilën tashma e ké fillue punën më një zell të lavdrueshëm. Në përpjekjen për rimëkamjen ekonomike asht e domosdoshme që të gjithëve t’ u garantohët puna e, ajo që asht ma esenciale për me jetue me dinjitet, lé ti bashkohët edhe vullneti për t’ a konsolidue demokracinë tuej të ré.Kjo nuk arrihët pa çmue si duhët disa vlera thelbësore tue fillue sëpari nga dinjiteti i jetës njerëzore. “Një demokraci pa vlera, -kam shkrue n’ Encilklikën Centesimus Annus-mund të shndërrohet lehtësisht në një totalitarizëm të hapun ose të fshehtë, si po na e tregon edhe historia… ” (25 Prill 1993, Në sheshin Skenderbeu, Tiranë).

***

Dhe unë, po persëris: “Historia endè nuk e ka njohtë até që ka ngja në Shqipni…Drama e Juej Shqiptarë të dashtun, zgjon interesin e mbarë Kontinentit Europjan dhe asht e domosdoshme që Europa mos t’ Ju harrojë! ”

Melbourne, 25 Prill 2018.

Gjergj Kastrioti, modeli i Atit të kombit, një shenjt i shqiptarisë

January 23, 2018 by dgreca

Kryetrimi i Kastriotëve shkoi pas mendjes së trimave arbëror e ata mbas tij…/

1 dom Pjetri 1 Marku 1 salle 1 Victory Muzaka 1 me prof Gurakuqin “Gjergj Kastrioti, asht fatosi i lirisë dhe i pamvarėsis sė kombeve, tue qenë që dëshira e lirisë qe ajo që ma s’pari e shtyni at burrë të përmendun me rrok armët pėr Shqipnin. Prandaj të gjith shqiptarët e vërtet, pa ndërlikim partie a besimi, do ta nderojnë Skënderbeun, si nji fatos të kombit e do t’u bahet nam me kremtue emnin e punėn e tij. Skënderbeu, asht ideali i liris e i pamvarsis së Shqipnis.” At Gjergj Fishta O.F.M. (1870-1940)/

Nga Klajd Kapinova/

Viti 2018, është shpallur me të drejtë nga shteti amë shqiptar dhe Qeveria e Tiranës si Viti i Gjergj Gjon Kastriotit. Është e rëndësishme që bota shqiptare të mirëinformohet se komuniteti ynë në SHBA, asnjëherë nuk e ka harruar kryetrimin e Arbërisë, i cili, me të drejtë është përfshirë ndër 4 (katër) strategët më të mëdhenj ushtarakë të të gjithë kohërave në historinë e njerëzimit. Në akademitë ushtarake amerikanë mësohet arti i luftës së tij me ushtri të vogla shumë praktike, duke i rezistuar Perandorisë Otomane, e cila kishte shpallur zyrtarisht përmes sulltanit kalifatin (xhihadin) kundër trojeve të Arbërisë dhe shteteve të krishtera të Ballkanit …
Hartsdale, New York. Meshë dhe Simpozium Shkencor Përkujtimor në New York, në 550-vjetorin e kalimit në amshim të Heroit Kombëtar Gjergj Kastriotit.
Viti jubilar kushtuar Kryetrimit të Arbërisë Gjergj Kastriotit, po përkujtohet kudo ndër shqiptarët në SHBA. Në disa shtete, si: New York, Michigan, Philadelphia, Florida, dhe në disa qytete të Kanadasë, ku ka shqiptarë, mësojmë se diaspora shqiptare kudo ndodhet po organizohet me veprimtari të ndryshme përkujtimore kushtuar kryetrimit legjendar.
Në traditën e saj të vazhdueshme patriotike dhe kulturdashëse, këto ditë kisha katolike shqiptare e Zojës së Shkodrës, pranë Qendrës Kulturore Nënë Tereza në Hartsdale, New York, në bashkëpunim me Federatën Panshqiptare “Vatra”, përkujtuan kalimin në amshim, më 17 janarin të vitit 1468, të Kalorësit të Krishtërimit, Atletit të Krishtit, Mbrojtësit të Krishtërimit dhe të popullit shqiptar.
Për këtë ngjarje, në kishën katolike shqiptare Zoja e Shkodrës në Hartsdale New York, u mbajt një meshë drite shumë e veçantë në bashkëcelebrim nga shumë meshtarë shqiptarë, përkushtuar birit të denjë të Arbërisë, strategut të madh ushtarak Gjergj Gjon Kastriotit.
Mesha përkujtimore, u celebrua nga meshtarët miq të ardhur nga vendlindja, si ipeshkvi i Rreshenit imzot Gjergj Meta, dom Vlash Palaj famullitar në katedralen e shën Shtjefnit në Shkodër dhe meshtarët e famullisë sonë I Përndershmi dom Pjetër Popaj dhe ndihmës famullitari dom Viktor Deda etj.
Gjatë predikimit të tij, mons. Gjergj Meta, ka kujtuar se një meshë drite e tillë ishte mbajtur po në këtë ditë, në vendin ku 550 vjet më parë, kaloi në amshim në Lezhë heroi ynë kombëtar Gjergj Kastrioti, aty ku u mbajt dhe Kuvendi i Besëlidhjes së Shqiptarëve.
Ndërkohë, falë përgatitjes së gjërë historike, prelati i ri katolik, disa herë gjatë shërbesës fetare ka renditur shumë fakte dhe prova historike të kohës, që sipas predikuesit vërtetonin se Gjergj Kastrioti, ishte një mbrojtës heroik i qyterimit perendimor, i cili, luftoi deri në fund të jetës së tij për mbrotjen e trojeve shqiptare dhe civilizimin e mbarë krishtërimit.
Shumë emocionuese ishin intepretimet gjatë meshës të disa perlave apo kryeveprave klasike të muzikës së përbotshme kishtare, të interpretuar me profesionalizëm dhe ndjenja shpirtërore nga artistët profesionistë të famshëm shqiptare si kantautori dhe artisti i madh Frederik Ndoci, i cili, intepretoi Ave Maria etj., dhe artistja Donika Ukshini Gjokaj.
Meshtari ynë i përkushtuar atdhetar, I Përndershmi dom Pjetër Popaj, në cilësinë e organizaorit dhe mikëpritësit, udhëhoqi denjësisht veprimtarinë, duke shprehur vlerësimet për figurën e rëndësishme të historisë për mbarë kombin tonë, ku ndër të tjera tha: “Mirëse keni ardhur në Simpoziumin shkencor kushtuar 550-vjetorit të kalimit në amshim të Gjergj Kastriotit. Prania e juaj këtu pa dallim feje e krahine, na gëzon të gjithëve dhe në mënyrë të veçantë i jepni soleminitetin e duhur ditës së madhe të gjithë kombit shqiptarë. Po të mos ishte Heroi Kombëtar Gjergj Gjon Kastrioti, ne si komb nuk do të ekzistonim si shqiptarë dhe kurrë nuk do të flisnim shqip…”
Mbas meshës solemne, të gjithë të pranishmit u drejtuan në ambientet e Qendrës Nënë Tereza, ku, u zhvillua akademia përkujtimore, në nderim të 550-vjetorit të kalimit në amshim të Heroit Kombëtar dhe kryetrimit të Arbërisë të pavdekshmin Gjergj Gjon Kastriotin.
Flamuri amerikan dhe ai shqiptar me ngjyrë të kuqe dhe shqiponjën dykrenare qëndronte përkrah një busti të madh të Gjergj Kastriotit, punuar në fibër glass, krijim artistik i skuptorit të talentuar Kristaq Kapidani, i cili, hijeshtonte ambientin shqiptar, të cilët, ndiheshin krenar për Kryetrimin e njohur të trojeve të Arbërisë.
Ndër miqtë special të ftuar ishte imzot Gjergj Meta, ipeshkëv i Rreshenit, don Vlash Palaj, famullitar i katedralës së shën Shtjefnit në Shkodrër, Ambasadorja Teuta Sahatçia konsulle e përgjithshme e Republikës së Kosovës, zv. ambasadori i Republikës së Shqipërisë në OKB-së Arben Idrizi, Fr. Nathan Preaston nga kisha ortodokse shqiptare e shën Nikollit në Queens, NY, asamblisti i porsazgjedhur dhe njëkohsisht aktivist i kishës sonë zoti Mark Gjonaj, kryetari i Vatrës Dritan Mishto, anëtarë të trungut të familjes princërore të Muzakajve, Victoria Muzakaj Murphy me bashkëshortin, që kishin udhëtuar nga Texas-i në New York, enkas për të marrë pjesë në shënimin e përkujtimit të 550 vjetorit të kalimit në amshim të Gjergj Kastriotit si dhe përfaqësuesit e komunitetit shqiptarë, liderë, veprimtarë, gazetarë, shkrimtarë, muzikantë, artistë emigrantë të rinj dhe veteranë shqiptarë, që prej vitesh jetojnë e punojnë në SHBA.
Gjatë një bisede me shqiptaro amerikanen Victoria Muzaka Murphy e emocionuar tha se ka zbuluar prejardhjen e saj nga familja e madhe e Muzakajve, dhe se ndjehet thellësisht krenare për rrënjët e saj të lashta shqiptare, që shkojnë deri në epokën kastriotiane të Gjergj Kastriotit.
Ajo ndër të tjera tha se: ”Unë, mund të mos e flas gjuhën shqipe, por gjakun e kam shqiptar. Dhe gjaku shqiptar na bën një familje. Ju jeni familja ime dhe unë jam familja juaj”.
Kisha katolike Zoja e Shkodrës, është besëlidhje e vlerave etnike arbërore në SHBA. Gjatë viteve të fundit institucionet kulturore të kishës në New York, janë bërë epiqendra në përkujtimin e fytyrave të ndritshme të pushkës (liri) dhe pendës (dituri).
Krahu i djathtë i meshtarëve dom Pjetër Popaj e dom Viktor Deda, aktivisti veteran i kishës katolike Zoja e Shkodrës dhe editor i revistës fetaro kulturore Jeta Katolike, moderatori veteran i palodhuri Mark K. Shkreli, është bërë bashkideatori i shumë paraqitjeve me kulturë të personaliteteve më të shquara të krenarisë së kombit tonë.
Kryeredaktori i revistës Shkreli, ishte caktuar nga komisioni përgatitor për të bërë hapjes e Simpoziumi Shkencor, në 550-vjetorin e vdekjes së Kryetrimit tonë kombëtar, të madhit dhe të veçuarit, Gjergj Gjon Kastritotit.
Në fillim të kumtesës së tij Shkreli tha: “Që nga Viti i Ri 1468, Skënderbeu, bashkë me Fisnikët e Arbërit, që i kishte ftuar, sikur kishte bërë më 2 mars 1444, filluan këshillimet për t’u përgatitur për të sulmuar kështjellën turke të Elbasanit. Por, në ato ditë, siç na thotë jetëshkruesi i tij, prifti Marin Barleti, “…e zunë një palë ethe të rënda…”. Është titulli i një filmi, “Ushtarët vdesin me çizmet mbathur”. Edhe pse me ethe të rënda, kur i thanë se turqit do të sulmonin Shkodrën afër lumit Kir, ai u çua në këmbë, u vesh me rrobat luftarake, por nuk mundi të hyp mbi kalin e tij. U kthye në shtrat për mos t’u ngritur më. I rrethuar nga fisnikët dhe familja, Gjergj Kastrioti Skënderbeu vdiq, para 550 vitesh, më 17 janar 1468. Françeskani Dhimitër Frangu, miku dhe bashkëpunëtori i ngushtë i Heroit tonë Kombëtar, thotë: “…ra i sëmurë nga një ethe e fortë… Më në fund, duke ndjerë vdekjen fare pranë, thirri rreth vetes kapedanët dhe pati me ta një bisedë të gjatë. Ata u përlotën…” (Dh. Frangu, fq. 63). Sikur i pati bashkuar fisnikët para vdekjes së tij, pas 550 vitesh, Ai vazhdon t’i bashkojë shqiptarët kudo që janë, në trojet tona dhe në diasporën anë e mbanë botës.”
Ndërsa më poshtë, ai theksoi se: “Dy qeveritë e shteteve shqiptare, në Tiranë dhe Prishtinë e kanë shpallur Vitin 2018 – Viti i Gjergj Kastriotit-Skënderbe. Edhe Kisha Katolike, në Shqipëri dhe Kosovë, e ka bërë të njëjtën gjë. Kudo po organizohen konferenca, simpoziume, seminare, mbrënje solemne, për ta përkujtuar këtë “super-njeri” të kombit tonë. Poashtu, skikur bëmë ne sot, për shpirtin e Gjergjit gjatë vitit do të kremtohen edhe meshë të shumta. Në kuadër të këtij Viti Jubilar, edhe ne sonte, jemi bashkuar në këtë vend të shenjtë, për t’ju bashkuar “fisnikëve e kapedanëve” dhe familjes në Lezhe, ashtu të “përlotur” për t’i bërë homazhë këtij kolosi jo vetëm të kombit por të tërë Evropës.”
Zoti Shkreli, tregoi se përmes Gjergj Kastriotit, fisin e Arbërit e njohi bota. Atë e nderuan mbretër e gjeneralë të koshës, e nderuan papët e Romës, e paten frikë armiqtë, u përmend në veprat e shumë shkrimtarëve dhe poetëve, si Peshkop Fan Noli dhe Atë Gjergj Fishta, duke mos munguar as të huajt, sikur amerikani Henry Longfelloë që i kushton 173 vargje, kroati Fra Andria Kaçiq Mioshiq, me 17 poema epike, kroati tjetër nga Dubrovniku, Ivan Mazhuraniq, që në veprën “Osman”, nuk e lë pa e përmendur atë, etj.
Në mbyllje, Shkreli citoi disa nga thëniet dhe vlerësime për Gjergj Kastriotin, duke filluar nga papët e Romës dhe deri tek studiues shkrimtarë të huaj etj. Kështu Papa Pali VI, më 1968 mori pjesë aktive gjatë manifestimit katër ditore, në nder të 500-vjetorit të Skënderbeut. Janë të paharrueshme fjalët e tij me atë rast: “Ne ju shohim me kënaqsi, pse e dijmë se shpirti me të cilin ju e kujtoni këtë ditë është ai i gjithmonëshmi i fisit tuaj, i cili gjithëherë, mbi çdo interes ka vendosur vlerat e trashëguara të Besës, të Nderit e të Burrënisë.” “Fatosi Skënderbeg ka qenë personifikimi i gjallë i këtyre cilësive: ai ua ka lënë si trashëgim, bashkë me miqësinë e miqëve të vjetër të Atdheut tuaj, ndër të cilët kjo Seli Apostolike gëzohet që bën pjesë, mbasi e numëron veten ndër ata që kurrë s’i dolën fjale. Këto virtyte Gjergj Kastrioti ua ka lënë në roje trashëgim të shënjtë në Atdhe dhe në mërgim”, dhe përfundon porosinë: “Uroj që kjo trashëgimi të japë mundësi dhe meritim, që të jeni element kuptimi dhe paqeje ndërmjet fisesh e gjuhësh të ndryshme. Këso dore do të rindërtohet testamenti i Skënderbeut dhe Atdheu i juaj do të shkëlqejë me meritime të reja, Atdheu i juaj, të cilin na e kemi aq fort për zemër dhe që e bekojmë me dashuri atënore.”
Mëritë të madhe në këtë aktivitet mbarëshqiptarë kanë edhe antarët e tjerë të komisionit përgatitës, si: kryetar i komisionit përgatitor dhe kryetari i këshillit të kishës Leonard Berishaj, kryetari i Qendrës Nënë Tereza Marjan Cubi, n/kryetar i këshillit të kishës Dr. Pashko Camaj, shkrimtari dhe drejtori i programit Mëhill Velaj.
Moderatori Mëhill Velaj, në fillim ftoj kantautorin dhe artistin e madh Frederik Ndocin dhe Donika Ukshini Gjokaj për të interpretuar hymnet kombëtare të SHBA-së dhe Shqipërisë.
I ftuari special nga Shqipëria, Prof. Romeo Gurakuqi, historian, shpalosi kumtesën e vetë me titull: “Viti i Gjergj Kastriotit–Skënderbeut, si kohë reflektimi”.
I ftuari tjetër special nga Kosova ishte Dr. Fahri Xharra, publicist, i cili, për shkaqe shëndetsore nuk mundi të marrë pjesë në Simpozium dhe moderator Mëhill Velaj lexoj kumtesa e tij: “Tentimet e mohimit të Gjergj Kastriotit Skënderbe nga ana shqiptare”
Dr. Azeta Kola, historiane nga komuniteti shqiptar në New York, u paraqit me temën: “Gjergj Kastrioti, Lidhjet me Mbretërinë e Napolit, Papatin dhe Republikën e Venecias në shekullin e pesëmbëdhjetë”.
Një tjetër studiues i komunitetit tonë Dr. Pashko Camaj, përfaqësues i Federatës “Vatra” ligjëroi kumtesën: “Federata Vatra për heroin kombëtar Gjergj Kastrioti”.
Simpoziumin e kanë përcjellur edhe mediat e komunitetit tonë, si: Zëri i Amerikës me gazetar Ilir Ikonomin, i cili e përcolli të gjithë tubimin LIVE, gazeta Dielli me editor Dalip Grecën, studiuesi Klajd Kapinova për revistën Jeta Katolike, TV Kultura Shqiptare me producent Adem Belliu, gazetari Beqir Sina për gazetën Bota Sot, Halil Mula TV21 etj.
Gjatë një bisede të zhvilluar mbas takimit me aktivistin Leonard Berishajn, kryetari i këshillit të kishës dhe kryetar i komisionit veprimtarisë në fjalë, tha: “Ne, anëtarët e këshillit të kishës Zoja e Shkodrës New York, si dhe anëtarët e komisionit organizativ, konstatojmë se kjo veprimtari e rëndësishme kombëtare është realizuar me sukses, në nivel të duhur, në mënyrë cilësore e dinjitoze. Shprehim kënaqësi për bashkëpunimin dhe falënderojmë ligjëruesit, përfaqësuesit diplomatik, të gjithë pjesëmarrësit e simpoziumit dhe të gjithë ata që me angazhimet e veta i kontribuan këtij suksesi, si fjalimet përshëndetëse, kumtesat e ligjëruesve, telegramet, letër-falënderimi i Floreta Faber, Ambasadore e Republikës së Shqipërisë në Washington DC, Prof. Sami Repishtit, etj.”
Veprimtari i komunitetit, ish drejtuesi i radios Zëri i Kombit, Xhevat Kuka, në tubim recitoj një poezi kushtuar Gjergj Kastriotit, shkruar nga ai enkas me rastin e Vitit të Gjergj Kastriotit.
Meshtari i nderuar i komunitetit tonë dom Pjetër Popaj, këshilli botues i revistës Jeta Katolike, kryeredaktori i saj Mark K. Shkreli me editorët: Simon Vukel dhe Klajd Kapinova, po përgatisin këto ditë një numër special të revistës në fjalë në shqip-anglisht dhe me ngjyra, kushtuar tërësisht, figurës, jetës dhe veprës së personalitetit më të shquar të të gjithë kohërave Gjergj Gjon Kastriotit. Aty do të përfshihen të gjitha kumtesat e ligjëruesve dhe studime të tjera nga autorë të komunitetit tone, të pabotuara më parë.
Në fund për të ftuarit dhe të pranishmit e tjerë u dha një koktej me ushqime të lehta (finger foods), të përgatitur nga Shoqata Drita me në krye Mark Berishaj dhe verërat e shijshme, të sponsorizuar nga gazetari dhe fotografi Dritan Haxhia.