Archives for June 2015

Shoqata e Mësuesve Shqiptar “NaimFrashëri” në Austri u bënë thirrje prindërve

June 10, 2015 by dgreca

Thirrje e mësueseve shqiptar në Austri për prindërit:Fëmijët tuaj mund të mësojnë në gjuhën shqipe!/
Të nderuar prindër,/
Ju njoftojmë se në Vjenë kanë mundësi të mësojnë fëmijët e juaj edhe në gjuhën shqipe. Në të gjitha shkollat prindërit kanë mundësi ta kërkojnë këtë duke e plotësuar formularin e veçantë në gjermanisht e shqip.
Në ciklin e ulët dhe të lartë të fillores, gjimnaze e shkollat politeknike, deri në moshën 19 vjeçare.
Është dobësi që prindërit shqiptarë nuk e kërkojnë të vendosur këtë të drejtë krahas gjuhëve tjera. Nga afër 14 mijë nxënës shqiptarë në Austri, shqip mësojnë vetëm 2,5 mijë ( vetëm 19%)
Pa gjuhën shqipe fëmija e humbë identitetin e një kombi e kulture dhe kjo qon në formimin e tij të mangët. Në të gjitha rrethet (Bez.) e Vjenës ka mundësi regjistrimi si nisje për formimin e grupeve mësimore.
Çka duhet bërë prindi?
Që tani në qershor ai/jo duhet të kërkon formularin /Anmeldungformular/ për gjuhën shqipe. Ta plotëson, nënshkruan dhe e dorëzon në drejtori.
Pastaj,
Drejtoria në bashkëpunim me inspektorin e organizojnë mësimin shqip dhe e caktojnë mësuesin.

Mos harroni!!
Nënshkrimi i juaj e siguron vijimin e tij të rregullt.

Po ne,
Mësuesi shqiptar do punon pas dite sipas orarit të caktuar nga shkolla.
Të gjitha tekstet nxënësit i kanë të siguruara falas nga Ministria e Mësimit të Austrisë, përmes projekteve nga Ministria e Arsimit e Kosovës dhe Ministria e Diasporës. Min. e Dia. ka projekte me nxënës e mësues që u mundësohet vizita falas njëjavore në Kosovë e Shqipëri, programe lojërash, garash sportive:hendboll, volejboll, futboll, tenis etj. Kuizi i diturisë në RTK- me nxënës nga diaspora është një moment feste e takim mes nxënësve nga shumë vende.
Ju lutemi bëjuni pjesë e aksionit!
Regjistroni, udhëzoni e ndihmoni regjistrimin e të gjithë nxënësve nga 6 vjeç deri në 19 vjeç, në të gjitha shkollat.
Kërkesa e prindërve do përkrahet nga të gjitha shoqatat e mërgimtarëve tanë, veprimtarët e dashamirët e gjuhës shqipe, ruajtjes së saj si vlera e parë, identitet i të qenit shqiptar.

Vjenë, 7 qershor 2015 Për SHMSH”NaimFrashëri” në Austri

Hazir Mehmeti, sekr.

Speciale nga udhëtim nëpër trojet shqiptare Struga një kurorë e bukur plotë me fshatra shqiptare

June 10, 2015 by dgreca

Reportazh special nga Komuna e Strugës – Beqir SINA/
STRUGE : Struga si qytet është një nga destinacionet më i popullarizuar turistik, në Maqedoni, ai ndodhet në jug-perëndim të zonave të Republikës së Maqedonisë , të shtrirë prej bregut të liqenit të Ohrit. Banorët e tij rrefejnë se turistët nga Hollanda e kan pasur Strugën, si Amsetrdamin ose si qytetin turistik më të preferuarin në botë.
Qyteti i Strugës, ka tre pjesët kryesore të qytetit, ndërtuar këto në një stil karakteristik të qyteteve shqiptare , në këtë shtrirje në pjesën veri lindore të Illiridës . Ajo ka , bregun e liqenit dhe dy anët e bukura të lumit Drin si dhe “Tregun e madh”. Por, ka edhe korsin e famshme, e cila çdo mbrëmje, sidomos, ato verore – janë përplot me njerëz, sepse vijnë edhe kurbetqarët, dhe, qyteti gumëzhinë si ” bletët në koshere “.
Struga, ka edhe qendrën e saj administrative , e cila ndodhet në qendër të saj me selinë e Komunës së Strugës, ku kryetar është një figurë politike, mjaft e njohur, Zijadin Sela. I cili, na tregoi se Struga, ka pasur edhe një “dekovil” tren të vogël të asaj kohe, që punonte me avull, me dy tre vagona që lidhte Strugën me Kërçovën.
Në ndërtesat e rëndësishme administrative të qytetit është e përfshirë edhe posta qendrore, komisariati i policisë, dhe elketrana . Struga ka shumë buste dhe shtatore kushtuar figurave të ndritura të këtij qyteti dhe në qendër , të saj ka edhe shtatoren e Nana Terezes, dhurat kjo e vëllezërve shqiptarë nga Amerika, vëllezërve Gojçaj.
Pika më e preferuar sidomos për turistët e huaj dhe shqiptar është natyrisht bregu i liqenit dhe dy anët e Drinit, ku ky lumë i gjatë “gjarpërosh” i cili nga Struga, nisë “ turra- vrapin” e gjatë , duke përshkruar 149 kilometra, duke kaluar me dy të treta e tij nëpër Shqipëri, Dibër, Kukës, Tropojë, dhe deri në grykëderdhjen e tij në Shkodër.
Urat e shumta që lidhin dy brigjet e Drinit të Zi i japin Strugës epitetin “Qyteti i Urave”. Lumi rrjedh në veri në drejtim të qytetit të Dibrës në një zonë malore, ku pastaj e shënon një pjesë të kufirit Maqedoni – Shqipëri, për të kaluar pastaj në territorin e Shqipërisë. Në pjesën e Maqedonisë rrjedha e lumit është e ndërprerë nga dy liqene artificiale, të cilat shërbejnë për përfitimin e rrymës elektrike. Në ujërat e Drinit të Zi rriten një numër i madh peshqish si krapi, trofta, ngjala etj.
Liqeni i Ohrit është pika më pikëtoreske e këtij qyteti liqenor me një bukuri përrallore, sidomos natën këtu mund të mahnitesh me pamjet e tij, dhe nga ku shikohet edhe Lini i Shqipërisë.
Nga etimologjia origjina e emrit të Strugës, thuhet se vjen në gjuhën e vjetër maqedonase. Për të cilën qyteti k a tre teoritë e saj në lidhje me emrin Strugë, ku secila perj tyre thuhet se ka “përqafuar” nga banorët lokalë emrin që e thërrasin sot e kësaj dite : Strugë -Struga .
Ndërkaq, për mua ky qytet të cilin e kam vizituar më shumë se çdo vendbanim shqiptar, mbas Prishtinës, gjatë vizit ës së këtyre ditëve ” ditëve strugane ” (maj 2015) , të qëndrimit tim pesë ditor në Strugë , do t ‘a veçoja për shoqërinë dhe bujarinë e treguar strugane njohjen dhe takimet mbresalënëse, me çdo njerin prej atyre, që u takova dhe u përshendeta në çdo lokal, apo edhe ambient familjar e rrugë të saj.
Ku me një dashuri dhe respekt më shoqërojë si një ciceronë – miku im nga Waterbury – që kishte ardhur e famljen e tij, të kalojë pushimet verore, Hamdi Sadiku – Volina.
Për shumë arsye të cilat do t’i shpjegojë gjat këtij reportazhi të gjatë, nga ky udhtim dhe qëndrim në Strugë kësaj rradhe ka qenë paksa i vecantë . Mbasi ,ky jo vetëm se ishte qëndrimi më i gjatë (5 ditë) , por edhe përjetova – një bujari, dashuri dhe respekt të veçantë, të këtyre njerëzve të mrekullueshem.
E nisa vizitën time me miqt e mi , të parë, djemtë e Kaim Murtishit, dhe Nadiren sekretaren sharmante , me shume edukat dhe e zgjuar, të biznesit të tyre të suksesshëm në qendrër të Strugës. Etnomuzikologu i shquar strugan, Kaim Murtishi, studiues, hulumtues, dhe shkrimtar i tre librave.
Kaim Murtishi, është një këngëtar i njohur. Pensionist, dinamik, gjithmonë i angazhuar në aktivitetet që asnjëherë nuk i ndahet jo vetëm aktiviteve dhe veprimtarive në Strugë e Tetovë, por dhe në të gjitha viset shqiptare, që gjithë kohën ja ka përkushtuar kombit shqiptar, traditave, kulturës, muzikës dhe botimeve në shqip.

Kai, si i thërrasin struganët, atij, është, një shqiptar nga Ladorishti i Strugës, një muzikolog, folklorist, shkrimtar dhe botues i disa librave të ndryshme. Ai shtëpinë e tij a ka kthyer në një muze etnografik, ku gjen gjithçka që as edhe një muze nuk e ka.

Kaim Murtishi shpjegon se si ka mbledhur instrumentet muzikore që tek çiftelia, mandolina, ku këtë të fundit ja ka mësuar profesori nga Elbasani, Gani Jahja, i cili e ndihmoi dhe krijoi grupin e parë të mandolinave, ku më pas Kaimi e ngriti grupin e mandolinave në fshatin e Ladorishtit si fillim në vitet 1957, i cili i ka dhënë mësimet e para në Shkup, kur ishte normalist. Ka incizuar këngë të zonës së Prespës, Ohrit, Tetovës, Kërçovës, Dibrës dhe gjithë trevave shqiptare. Të gjitha i ka regjistruar më një magnetofon, në shtëpinë e tij, të cilen e ruan si një reike së bashku me makinat e shkrimit.
Rajoni i Strugës perfshin një siperfaqe prej 50703 ha. Në këtë siperfaqe janë të vedosur 50 fshatra dhe qyteti i Strugës, ku sipas regjistrimit të fundit të popullsis(2013) jetojnë 63367 banorë. Në bregun e Liqenit të Ohrit janë ngritur fshatrat Radozhdë dhe Kalishtë . Në cepin perëndimor të fushës së Strugës ngjitur me masivin malor ndodhen fshatrat Ladorishtë , Shum , Zagraçan , Belicë e Poshtme , Veleshtë , Oktis , Vevçan , Podgorc dhe Llabunishtë .
Në masivin malor të Jabllanicës shtrihen fshatrat Mali Vllaj , Frëngovë , Vishnja dhe Belica e Sipërme .Rajonit të Strugës i përkasin edhe fshatrat Jabllanicë , Borovec, Piskupshtin , Lukovë , Bezevë, Nerezi, Lakajce, Modriç dhe Drenok . Në malësi shtrihen fshatrat Prisovjan , Zbazhdë , Rzhan dhe Llokov si dhe dy fshatrat Burinec dhe Sellce .Në pjsën jugore të masivit të malit Karaorman shtrihen fshatrat Misllodezhdë , Bërçeve , Tashmurunisht , Toskë dhe Poum , ndërsa pak më poshtë tyre fshatrat Dobovjan , Tatesh i poshtem dhe Tateshi i sipërm , Koroshishtë dhe Dollogozhdë . Ndërsa nga ana tjetë për rreth rrugës për në Dibër shtrihet fshati Glloboçicë . Në thellësi të fushës së Strugës ndërkaq , ndoshen fshatrat Vranishtë , Moroishtë , Mislleshovë , Drasllajcë , Llozhan , Novo Sellë , Bixhovë dhe Livadhi .

Frëngova, fshati parë sapo kalon pikën kufitare të Qafë Thanës

Sapo kalon pikën kufitare të del përpara rrëzë një mali Frëngova e cila gjendet në pjesën jugperëndimore të Strugës. Territori i këtij vendbanimi ngrihet deri në malin Jabllanicë në kufi me Shqipërinë. Fshati është kodrinor, me një lartësi mbidetare prej 810 metra. Fshati ka shkollë fillore, një xhami, disa puntori të vogla dhe shitore. Nga qyteti i Strugës është larg 6 kilometra. Territori është pyjor me pak fushë bujqësore, për këtë arsye një pjesë e banorëve të këtij lokaliteti merren me pylltari, bujqësi dhe blegtori, një pjesë e banorëve punojnë në punë të ndryshme në qytetin e Strugës.
Nuk është i vogël numri i banorëve që punojnë dhe jetojnë përkohësisht jasht vendit nga ky fshatë, të cilët kan bërë emër në këto anë dhe në emigrm (kurbetë) janë histori suksesi me shpjegon një fshatarë i kësaj ane, ulur në një lokal të bukur rrëzë kodrës .
“Një nga ata më tha ai është në Amerikë, i shpërngulur prej këtej në qytet me gjithë familje. I njohur për këngët e tija aq të buka për “Strugën time” siç e quan ai me shumë mall e dashuri. Ai është njëri prej aty qindra struganëve të suksesshëm – që e njofin dhe e kan mik pothuajse të gjithë shqiptarët, e Amerikës, është Rrok Stari Strugan, Haxhi Dauti, i cili me notat e muzikës dhe këngës së tij për këtë qytet magjik, sikur e ka hymnizuar Strugën , duke i dhën këtij qyteti historik dhe piktoresk më shumë dashuri – muzikëalitet dhe ngjyra të bukura Strugës.
Ladorishta: Bazilika Ilire, Masakra e Ladorishtit dhe Beteja e Petrinjës
Ladorishti, është një ndër fshatrat më të mëdhenj të rajonit të Strugës me rreth 700 shtëpi dhe rreth 4000 banorë. Në fshat është e organizuar jeta kulturore dhe sportive nëpërmjet aktiviteteve te klubit futbollistik “Flamurtari” dhe SHKA “Valët e Liqenit” të cilët janë përfaqësuar nëpër shumë festivale si brenda vendit ashtu edhe jashtë duke u nderuar me shumë çmime dhe lëvdata.
Ladorishtin gjatë kësaj vizite do t’a quaja “Zvicrën” shqiptare,një fshatë ky me shtëpitë -vila, që të mahënitin me bukurinë dhe stilin e tyre alpinë, shtëpitë e stilit zvicerane,ndërtuar me djerësën e kurbetqarve ladorishtas në Zvicër
Ladorishti, është një vendbanim i vjetër, dhe këtë e dëshmon Bazilika, ka qënë një popull trim, trimëri të cilën e dëshmon me pjesmarrjen e banorëve në disa luftra, ka qënë gjithmon mikpritës dhe mbajtës i fjalës, ka ngritur flamurin atëherë, kur ka qënë i kërcënuar, dhe ka hapur shkolla atëherë kur ka qënë e ndaluar, e sot Ladorishti është krenar për të gjitha këto.
Në qendër të fshatit ngrihet lavdishëm një monument i madh që kujton 71 vjetorin nga masakra e forcave nazifashiste mbi fshatin Ladorisht, ku u vranë thuhet më shumë se 84 fshatarë të pafajshëm, u plagosën qindra të tjerë dhe u dogj e u shkrumua i tërë fshati… Ishte kjo hera e tretë e djegies së fshatit, pas forcave bullgare dhe forcave serbe gjate lufterave ballkanike… Herën e katërt thonë ladorishtarët e provoi Gligorovi me 1992, por nuk ia doli mban ë, të nënshtrojë dhe të gjunjëzojë këtë fshat i cili historiksht është i dalluar për trimëri, patriotizëm, mënçuri dhe pena të forta kombëtare.
Në periudhën komuniste janë bërë disa hulumtime në Bazilikë nga disa arkeolog të ndryshëm. Nga ajo periudhë e deri tash studiues të ndryshëm dhe Albanolog të njohur kanë theksuar për vjetërsinë, dhe vlerat që ka Bazilika, qe daton nga shekulli IV-VI e.s. Albanologu kroat, Aleksandër Stipçeviq i cili ka deklaruar se ka preardhje ilire, gjithashtu para ca kohësh ka bërë një vizitë në Bazilikën e Ladorishtit, në librin e tij “ Ilirët: historia, jeta, kultura- simbolet e kultit” i botuar në vitin 1990, në hartën e vendbanimeve më të rëndësime arkeologjike nga periudha parahistorike, bën pjese edhe Ladorishti.
Nga ana tjetër e Dibrës së Madhe vjen Veleshta
Veleshtë, është fshat në Komunën e Strugës, Maqedoni shtrihet në një rrafshnalt për gjatë rrugës kur vjen nga Dibra e Madhe. Mbi prejardhjen e emrit të Veleshtës ka shumë hipoteza, por sipas konsultimeve të shumta me historianë, albanologë, shkencëtarë dhe etimologë, ajo është e lidhur para së gjithash me kultivimin e rrushit.
Veleshta sipas regjistrimit të vitit 2002 ka 8156 banorë, mirëpo në fshat jetojnë jo më pak se 6200 banorë. Një përqindje e madhe nga popullata jetojnë dhe veprojnë në Perëndim. Shqiptarët e Amerikës sidomos ata të zonës së Tri Shtetshit – NY-NJ-CT,njofin policin e e uniformës së Nju Xhersit, në qytetin e Patersonit, Lirim Kaba , atdhetar e patriot i flakët, i cili ka dhënë së bashku me fmljen e tij një kontribut të madh për luftën e UÇK-ës, atë të 2001 dhe çdo veprimtar kombëtare në SHBA
Mirepo ne vitet e sotme Veleshta eshte zgjeruar edhe me teper prandaj ka arritur ne 11.000 banore ku 30% jetojne ne vendet e huaja.

Një nga vendbanimet më të vjetra në fushëgropën e Strugës është edhe fshati Dollogozhdë
Një nga vendbanimet më të vjetra në fushëgropën e Strugës është edhe fshati Dollogozhdë i cili ndodhet në pjesën veriore rrezë malit Karaorman në një lartësi mbidetare prej 720 metra. Burimi i emrit Dollogozhdë edhe sot e kësaj dita ka teza të cilat sipas gojëdhënave shpjegohen në këtë mënyrë. Pasiqë në veri ka malin Karaorman, në lindje Krasten dhe në jug fushën ndodhet në lugë, thuhet se dikur është quajtur Luguoshtë, varianti i dytë është Guri i Bardhë sepse shkëmbinjtë janë gëlqeror dhe kanë ngjyrë të bardhë, dhe varianti i tretë është kur fshatarët e Poumit kanë zbritur poshtë kanë thënë “dola poshtë” që kur i bashkojmë këto fjalë fitohet emri Dolloposhtë.
Popullata në Dollogozhdë është shqiptare dhe i përket besimit Islam. Që në kohët e lashta popullata e Dollogozhdës vërehej si arsimdashëse, bujare dhe punëtor.
Në këtë fshat është shumë i theksuar edhe migracioni dhe sidomos i rinisë, e cila për shkaqe fillimisht politike dhe më pas ekonomike kanë migruar në SHBA, Zvicër, Austri Gjermani por edhe në Australi.
Por edhe sot e kësaj dite edhe pse mërgimtarët Dollogozhdarë janë në mërgim zemrën dhe shpirtin i kanë në vendlindje, ku vazhdimisht kontribuojnë në çdo aspekt për rindërtimin e fshatit.
Sot në Dollogozhdë veprojnë edhe Klubi Futbollistik dhe Shoqëria kulturoro-artistike, të cilët permes punës së tyre të pandërprerë dhe aktiviteteve edhe jashtë vendit mbajnë gjallë dhe shfaqin kudo traditat dhe kulturën e Dollogozhdës.
Dollogozhda kujtohet dhe mbahet mend edhe për kontributin e saj madhor në luftërat e fundit për liri të shqiptarëve ku djemtë e këtij fshati ishin aktivë po edhe në radhët udhëheqëse të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, por edhe të Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare, e cila luftoi në vitin 2001 për të drejta të barabarta të shqiptarëve në Maqedoni. Shumë djem të rinj në mënyra të ndryshme ndihmuan të dy këto lëvizje me rëndësi të madhe kombëtare ku mjaft mirë mbahet mend dhe përmendet Nuri Mazari i cili mbante nofkën “Komandant Struga”.
Radozhda është një fshat në komunën e Strugës në rajon jugperëndimore të Republikës së Maqedonisë.
Radozhda është vendosur në bregun perëndimor të liqenit të Ohrit. Është 10 km në jug të qytetit të Strugës. Ky vendbanim është 2 km nga kufirin shqiptaro-maqedonas. Fshati më i afërt është fshatit Lin i cili ndodhet në Shqipëri. Lartësia mbidetare e këtij vendbanimi është 725 metra. Fshati është themeluar në skajin perëndimor të liqenit të Ohrit mbi dhjetë shekuj më parë. Ësht ë themeluar në një tokë pjellore me kushte për zhvillimin e bujqësisë. Zonat përreth kanë qenë të përshtatshme për bujqësi në shkallë të vogël. Fshati u themelua rreth 1 km në perëndim të pozitës së sotme.
Kur vizitojë Strugën tonë, në mendje më vjenë gjithmonë një fjalë e kryetarit të komunës së saj , Dr. Ziadin Sela në fjalimin e tij – përmbyllës elektoral para qytetarëve të shumtë, më 23 Mars 2013, teksa, ai theksoi se:” Strugën, e fali perëndia të bukur, e fali që këtu të jetojnë shqiptar, të lindin të rriten, të plaken dhe të vdesin këtu si shqiptarë|”.
Në kurorën e fshatrave për rreth Strugës,dhe në qytetin e Strugës gati çdo shtëpi dhe rrugë mban flamrin kuq e zi me shkabën dy krenare. “Shumë bukur ngjan Struga kuq e zi. Këtu ka vetëm flamuj me Shqiponjë, këtu ka vetëm shqiponja edhe të Skënderbeut, por edhe të Ismail Qemalit , një nipi tij është varrosur në këtë qytet . Kjo është dëshmia më e mirë që ne jemi këtu, kemi qenë këtu dhe do të të jemi këtu. E thotë edhe himni ynë, se Zoti vetë e la me gojë, që kombet shuhen përmbi dhe, por shqiptarët do të rrojnë, për to dhe vetëm për to punojmë të gjithë ne.Këtë vend ne do ta trashëgojmë në emër të gjyshërve dhe stërgjyshërve tanë, ashtu siç do ta trashëgojnë nipërit dhe stërnipërit tanë, besat dhe stërmbesat tanë ” ka thënë kryetari Sela , i cili tani është duke udhëhequr një lëvizje poliitike në Maqedoni me ndjenja dhe frymëzim të thellë kombëtar .
Mirëp o , sa her të vizitosh Strugën mënjëher e ndjen atë “erën” shqiptare ngado që shikon e vizitonë çdo pëllëmbë, të kësaj toke Arbërore . Aty ku si në Tetovë, Gostivarë, Kumanovë, Dibër, Kërçovë, e të gjitha viset shqiptare më shumë se kurrë çdo gjë frymon shqip. Vetë qyteti i Strugës ka më shumë shqiptarë se sa maqedonas , dhe ngaqë rrethinat e saj përbëjnë edhe pjesën më të madhë të popullsisë shqiptarët, aty të duket vetja shumë shqiptarë.
Kryetari i Komunës së Strugës është zoti Ziadin Sela, i cili ka fituar admirimn dhe mbështetjen e të gjithë komunës,duke bërë një nga kryetarët e komunav më të suksesshëm – duke ja ndrruara faqen qytetit të Strugës, i cili duke punuar për qytetin e ka bërë atë si një kantier ndërtimi – qysh nga infrastruktura dhe objeketet e tjera të ndërtimit

Struga qyteti i “Ditëve të Poezisë”

Sipas burimeve të databasit observues të quajtur Wikipedia, thuhet se Struga, është qytet dhe qendër e komunës me të njëjtin emër që shtrihet në pjesën jugperëndimore të Maqedonisë. Qyteti shtrihet në brigjet veriore të Liqenit të Ohrit. Përmes qytetit kalon lumi Drini i Zi, i cili buron nga liqeni. Struga përmendet që nga antika, aty pranë kalonte rruga romake Via Egnatia, emri i vjetër ilir i Strugës ishte Enhallon.
Qyteti i Strugës gjatë shekujve ka formuar fizionominë e tij në aspektin historik, kulturor dhe arkitektonik. Qyteti i Liqenit, ka histori të pasur. Gjatë zhvillimit qyteti kalon nëpër periudha zhvillimi të traditave, ekonomisë dhe kulturës. Historia e Strugës fillon nga neoliti. Buzë Drini i zi dhe në afërsi të tij janë zbuluar figura arti që padyshim tregon se prej neolitit e këtej Struga ka qenë vend i banuar. Sipas asaj që është e njohur prej epokës greko-romake mund të thuhet se Struga ka qenë vendbanim i rëndësishëm peshkimi në afërsi të vendbanimeve Lyhnida (Ohri i sotëm) dhe Patra (vendbanim antik mbeturinat e të cilit janë gjetur ne fshatin Ladorishti 2 kilometra larg Strugës). Në epokën greko-romake, para ardhjes së sllavëve në Ballkan, Struga ka qenë territor ku intensivisht është zhvilluar jeta kulturore. Prej asaj koha është e rëndësishme nekropola në fshatin Trebenisht e cila ka dhënë material të shkëlqyer për shkencën greke dhe ballkanike si dhe për bazilikat e mëvonshme romake dhe bizantine “në Ladorishti, Oktisi dhe Dollogozhda.
Për historinë kulturore të Strugës dhe rrethinës me një rendësi të veçantë janë bazilikat në Oktisi dhe në Ladorishti. Për bazilikën në Ladorishti dihet se ka pasur atrium, bazilika të tilla ka në të gjithë Ballkanin mirëpo rrallë gjenden bazilika me mozaik në podium. Në një terren kaq të pasur në shekullin e VII erdhën sllavët, në atë periudhë Ohri ishte shkatërruar nga një tërmet, gjithashtu edhe bazilikat në Oktisi dhe Ladorishti.

Kultura
Struga është një nga qytetet më të rëndësishëme kulturore në Republikën e Maqedonisë , ajo është vendlindja e poetëve Konstantin аnd Dimitar Milladinov . Ngjarja kryesore nga jeta kulturore në Strugë është taikimi më i madh i poezisë në botë i njohur përndryshe si :” Struga Mbrëmjet Poetike”.Ngjarje poetike, kjo në të cilën kan marrë pjesë edhe laureatë nga bota, përfshirë edhe disa fitues të Çmimit Nobel për Letërsi, si fituesit të këtill si Joseph Brodsky , Eugenio Montale , Pablo Neruda , Seamus Heaney , Fazil Hüsnü Dağlarca dhe shumë të tjerë që nga viti 1966 .
Qyteti ka edhe disa monumente kulturore në afërsi të saj të tilla si Manastiri оf Kalista , pak kilometra larg me qendrën e qytetit , të shtrirë në bregun e liqenit të Ohrit. Struga ka disa objekte artitoteknike që besohet se datonjnë nga shekulli i 16të, afreske prej Shekullit të 14 dhe 15 .
Pjesa më e madhe e qytetit është e ardhur sidoms përmes turizmit të brendshëm dhe të huajve . Vendndodhja e Liqenit të Ohrit e bën ajo jetën turistike më qetë dhe më paqësore që vizitorët të përjetojnë një pushim më aktiv . Kur vizitonë Strugën qyteti i Republikës së Maqedonisë , ka jo pak vende që tregojnë kulturën e bukurisë , shtëpi karakteristike balte, shtëpia e vëllezërve Milladinovci , pazari i vjetër i Strugës , kishat e vjetëra dhe xhamit madhështore .
Çdo verë іnkultura e ka qendrën e saj në Strugë – Struga, edhe më shumë se Miami ndoshta është qyteti që ka më shumë edhe sot e kësaj dite, skenën e hapur verore , ku ajo organizon festivalin Cinemania dhe Music Festival “Ejani” përfshirë , rock metalike , elektro , hip hop , r’n bаnd dhe shumë më tepër nga grupe në të gjithë vendin . Struga shquhet edhe për “korsat” e mbrëmjes ose shetitjet e mbrëmjes, në dy anët e lumit Dirni i Zi, ose natë shëtitje nga liqeni , nga lumi , оr gо аtmоst popullor disko Oaza , Glamour , Alibia , Empire dhe të tjerët.

OSMAN HAXHIU LEGJENDAR

June 10, 2015 by dgreca

Nga Luan Çipi/
Sot, në takimin e përditshëm të “kafes” me shokët e mi pensionist nga Vlora, duke biseduar, fjala na shkoi te Osman Haxhiu, prijësi legjendar i “Luftës së Vlorës”. Dhe pikërisht në këtë objekt bisede, mua mu duk se dikush “shkau”. Shokët e tavolinës tonë te “Bar Kafe Rossi”, përgjithësisht burra të matur dhe të mendimeve të pjekura nga vitet dhe detyrat që kanë kryer në jetë, kanë mësuar se, për diçka që nuk janë të sigurt, më mirë të heshtin. Po, dikush tjetër ardhur përkohësisht, pikërisht kur u hap biseda për Osman Haxhiun, u nxitua të thotë qysh në fillim: “Vërtetë ka merita për kohën, po ai ka bërë sipas mundësisë vetjake dhe deri te kufiri shkollimit të tij fare minimal, ose më mirë të them, si i pa shkollë dhe si pa para”.
Kjo tezë u kundërshtua dhe u përgënjeshtrua njëzëri nga dëgjuesit dhe së fundi u tha se: “ky gjykim është ai i një skeptiku mendjemadh edhe pse mjaftë të shkolluar e të ditur, po me “bëma e mosbëma prej fodulli”. Tekstualisht këto janë fjalët e Eqerem Bej Vlorës”, vlonjatit bashkëmoshatar me Osman Haxhiun, po që e ka gjykuar atë me padrejtësi e ndofta xhelozi, duke u prirë nga mendimi i tij se ”Shqipërinë mund ta bëjnë të lirë e të pavarur, vetëm bejlerët e pasur”. Osman Haxhiu u tha aty, ka qenë i shkolluar relativisht dhe i ditur, trim e i vendosur qysh në rinin e tij të hershme edhe pse ka qenë një qytetar pa pasuri të madhe” .
Osman Haxhiu u lind e u rrit në një familje të mesme qytetare në Vlorë, më, 28 Tetor 1885. Mësimet e para i mori në mejtepin e qytetit e më vonë kreu studimet në “Robert Kollezh”, në një nga shkollat më të famshme të Stambollit. Aty mësoi turqishten, gjermanishten, frëngjishten. Qysh herët zuri miqësi me djemtë e Ismail Qemalit, Et-hem e Qazim Vlorën dhe me ta, që në moshë të re, u radhit në lëvizjen për pavarësi të Shqipërisë.
Në Stamboll, në vazhdim të traditave patriotike familjare, u lidh ngushtë me Ismail Qemalin, Hasan Prishtinën, Mulla Xhaferr Drashovicën etj, që i hapën atij horizonte të reja. Ai ishte një djalosh i shkathët, i zgjuar, sypatrembur, që u ushqye qysh herët me idetë e rilindësve e u njoh si një luftëtar aktiv për ti vënë ato në jetë. Shpejt ra në sy të hafijeve të Perandorisë Osmane e u syrgjynos në Arabinë Saudite. Patriotët Shqiptarë të lidhur me të nga Siria, Egjipti, Libia e Stambolli, e ndihmuan të arratisej prej andej. Arratisja u bë me një anije që transportonte vaj për në Korfuz e më pas shkonte për në Shqipëri.
Ishte nëpunës në Prefekturën e Janinës ku u përfshi në trazirat e atjeshme e kërkohej për t’u arrestuar bashkë me vlonjatë të tjerët. Duke parashikuar këto masa të egra, Osman Haxhiu u arratise doli nga Perandoria Osmane për në Athinë, por i kundërshtuar nga grekët, u detyrua të vendosej në Korfuz e më pas në Bari, Napoli e Romë. Pas lirimit në Janinë të të burgosurve vlonjate, Osman Haxhiu kthehet në Vlorë e më 1911 me ardhjen e mikut të tij, Et-hem bej Vlorës, u ndërmorën biseda e takime, ku ai bashkë me patriotë të tjerë, merrnin këshilla e porosi nga Ismail Qemali, për organizimin më të mirë të lëvizjes kombëtare.
Në Vlorë nisi një aktivitet të ngjeshur atdhetar, në përfshirje të Klubit “Labëria” ku u bë anëtar qysh në themelim dhe pati fatin të bashkëpunojë edhe direkt me Ismail Qemalin.
Pas Kuvendit të kryengritësve malësorë të Gërçes, me fillimin e vitit 1912 edhe vlonjatët, kërkuan nga Porta e Lartë shkëputjen e Kombit Shqiptar, me ato të drejta që kanë kombet e tjera.
Disa ditë përpara shpalljes së Pavarësisë në Vlorë, komisioni i ngritur, ku merrte pjesë dhe Osman Haxhiu, krijoi një qendër ushtarake në Shkozë të Sevasterit, që do të kishte fuqinë e një Komande Ushtarake, në luftë kundër shovinistëve grekë agresorë.
Pas ardhjes së Ismail Qemalit nga Durrësi në Vlorë, ai u rrethua nga patriotët e Vlorës, midis tyre qe edhe Osman Haxhiu. Më 1913 Osman Haxhiu u caktua Sekretar i Prefekturës së Vlorës. Edhe pse u ngarkua në këtë detyrë, me urdhër të Ministrit të Brendshëm, Mehmet Pashë Dërralla, bashkë me Alem Mehmetin dhe Et-hem Vlorën, gjatë muajve shkurt – prill 1913, qëndruan në bregdet për organizimin e banorëve të krahinave në mbështetje të frontit për marrjen e Janinës. Kur Esat Pashë Toptani i dërgoi ultimatumin Qeverisë së Vlorës, i mbështetur nga Myfit bej Libohova, Dervish Biçaku, Eqerem bej Vlora, që kërkonte prishjen e qeverisë së Vlorës dhe krijimin e saj në Durrës, sipas propozimit te Vienës dhe Romës, iu kërkua Qeverisë së Vlorës që përfaqësuesi shqiptar në KKN (Këshilli i Kontrollit Ndërkombëtar) të ishte Myfit bej Libohova. Përkrahës të Ismail Qemalit ishin Fejzi Alizoti, Ali Asllani, Osman Haxhiu, Ibrahim Avdullahu., që mbështetën propozimin e Ismail Qemali për refuzimin e Myfit Libohovës dhe zëvendësimin e tij me Luigj Gurakuqin.
Kur Ismail Qemali u padit padrejtësisht në përfshirjen e “komplotit të Beqir Grebenësë”, për kundërshtimin e Princ Vidit dhe përkrahjen e princit turk Izet Pasha, prapë Osman Haxhiu e Ibrahim Abdullahu qenë të vetmit që kërkuan takim dhe angazhuan avokatin shqiptar, Kristo Floqi dhe biseduan derisa u realizua pafajësia e Ismail Qemalit. Osman Haxhiu shprehu në atë kohë, në mënyrë proverbiale mendimin e tij, se: “Esat Pashë Toptani ishte një mace e zezë e vatanit në politikë”.
2-Më 22 Janar të vitit 1914, ndër ata që përcollën me besnikëri Ismail Qemalin ishte edhe Osman Haxhiu. Në grupin e delegatëve për pritjen e Princ Vidit në Durrës nga Vlora, u caktuan Osman Haxhiu, Abaz Mezini, Ibrahim Avdullahu. Ata ngulën këmbë që për pritjen e Princ Vidit në Durrës të ishte prezent dhe Ismail Qemali.
Një delegacion tjetër, ku morën pjesë patriotët e Vlorës Osman Haxhiu, Elmaz Xhaferri Kanina, Ibrahim Avdullahu, u dërguan në Nicë të Francës për t’u takuar me Ismail Qemalin. Ata kërkuan që ai të ishte mes tyre, por kjo nuk u prit mirë dhe u refuzua nga Qeveria e Durrësit. Ministër i brendshëm ishte Esat Pashë Toptani, me këtë rast, urdhëroi prefektin e Vlorës që të arrestonin Ismail Qemalin me t’u kthyer në qytet. Me këtë rast rrethet patriotike me Osman Haxhiun në mes, i dërguan telegram Princ Vidit, ku shprehej hapur protesta e tyre.
Osman Haxhiu i propozoi direkt Princ Vidit ndërmjetësim paqësor me kryengritësit e Haxhi Qamilit, për të evituar gjakderdhjen midis shqiptarëve, për më tepër se, në vitet 1913—14, krahinat viheshin në rrezik për t’u aneksuar nga grekët. Pikërisht në atë kohë bandat e Haxhi Qamilit me thirrjen “dum babën”, dogjën e përvëluan shumë fshatra e arritën në portat e Vlorës. Osman Haxhiu “i hollë e i thatë si purteka, eshtak, po mjaft energjik, autoritar, i mençur më shumë se një i moshuar (ishte vetëm 28 vjeç)”, u vu në krye të komisionit që të bëhej pajtimi me Haxhi Qamilin, edhe falë aftësive të tij në disa drejtime, ndërmori deri manovrime diplomatike, ia arriti qëllimit dhe e shpëtoi pa u djegur Vlorën dhe flamurin e Skënderbeut.
Më 1916, Osman Haxhiu, për popullaritetin e madh që kishte krijuar, emërohet prefekt i Vlorës. Me fakte është vërtetuar që italianët kishin shfaqur synimin për aneksimin e Vlorës. Titullari italian paraqiti një akt skllavërues të kamufluar, (sikur do binte ca punëtorë), Osmani me shpejtësi e grisi aktin në mënyrë demonstrative duke i thënë “këta nuk janë punëtorë, por spiunë”, kjo rrugë të çonte drejtë kolonizimit të Vlorës.
Pas kësaj Osman Haxhiu u përzu nga puna, por asnjëri se përgojoi, përkundrazi në opinion publik figura e tij, dita ditës, ngrihet lart e më lart. Janë bërë shumë memorandume që i dërgoheshin Lidhjes së Kombeve për largimin e trupave italianë nga Vlora. Këto u firmosën nga atdhetarët vlonjatë, me në krye Osman Haxhiun.
Erdhi në Vlorë dhe një delegacion italian për të vëzhguar nga afër situatën. Vlonjatët, me në krye Osman Haxhiun, ishin duke festuar Bajramin në Xhaminë e Tabakëve dhe më pas programuan të demonstronin në rrugët e qytetit me flamur në dorë
Italianët u informuan për këtë demonstratë dhe mblodhën forca të shumta karabinierësh. Një marshall që drejtonte operacionin thirri Osman Haxhiun, e i tha: “Osman, thuaju manifestuesve të mos bëjnë gabim të dalin me flamurin shqiptar, se kjo s’ka kuptim, ju keni flamurin italian e s’ka vend për dy flamuj, ndryshe do të përdorim armët”. Kur manifestuesit dolën nga xhamia, marshalli hoqi flamurin shqiptar dhe ia lidhi në bisht të një qeni që shëtiste nëpër rrugë. Atëherë Osman Haxhiu me bastunin e tij e goditi në kokë. Në fillim italianët e arrestuan, por kur morën në telefon, gjenerali italian, nga frika e zemërimit të demonstruesve, dha urdhër të lirohet. Populli u këndoi:

Nëntori nëntëmbëdhjetë
Osman, ç’e bëre beli
Mu te sheshi i Xhamisë
E more vdekjen në sy

Gjatë muajve që pasuan, pra në gjysmën e parë të vitit 1920, italianët po përgatiteshin në mënyrë
3
të ethshme në të gjithë drejtimin për ta pushtuar krejt Vlorën. Pikërisht, në këtë periudhë, si një
udhëheqës popullor i provuar, evidentohet më shumë se kurrë Osman Haxhiu, që populli, qysh atëherë, e quajti Osman Nuri.
Ai, i ushqyer qysh herët me ndjenja atdhetarie, i kalitur që në moshë të re kundër armiqve e tradhtarëve të vendit, vuri në dispozicion të qëndresës popullore jo vetëm mendjen, por edhe gjithë pasurinë e tij. Me shumë vërtetësi për të kanë thënë: “Ishte më i pasuri kur filloi lufta dhe doli më i varfëri nga ajo”…

Vendimet historike të Kongresit të Leshnjes hapën udhë të reja për të ardhmen e Shqipërisë. Në zbatim të tyre, në mars të vitit 1920, Osman Haxhiu u zgjodh “Kryetar i Komitetit të Mbrojtjes” për Vlorën. Kuvendi i Barçallasë që u mbajt më 28 maj të vitit 1920 me këtë kryetar të zgjedhur, miratoi vendimin për shporrjen e agresorëve. Në mbledhjen e komandantëve të çetave që përfaqësonin 4000 vullnetarë, u mor miratimi historik i tyre, për luftë pa kompromis…
Më 3 Qershor ata i dërguan ultimatum italianeve, firmosur nga kryetari Osman Haxhiu dhe anëtarët e tij: Qazim Kokoshi, Ali Beqiri, Duro Shaska, ku midis të tjerash thuhet: Ne e dimë se një popull i vogël siç është populli shqiptar, s’mund të sulmojë me armët e tij një fuqi të madhe siç është Italia, por qeveria italiane, sado e fortë që të jetë, s’mundet kurrë të ndalojë popullin e vogël të Shqipërisë të derdhë gjakun për idealin e lirisë së tij…
Këto fjalë paralajmëronin një epokë të madhe e të lavdishme që është skalitur me shkronja të arta në gjithë historinë e Shqipërisë. Ka shumë këngë popullore që flasin për këtë luftë, si ajo e Mato Hasanit nga Brati:

Ç’të them për Osman Picar,
agai që mbahet rëndë,
kur shkon kaluar në kalë
flet pak dhe me mënd.

Është ilaç për fukaranë
për krahinë, mall e gjënë
miqtë e tij i ka të rrallë
një flori, tjetri argjendë…

Lufta e Vlorës zgjati 3 muaj, derisa u kthye në një luftë mbarëkombëtare. Ajo mbetet një nga epopetë më të lavdishme të popullit tonë, ku ai tregoi vitalitetin e tij të rrallë e i tha botës mbarë e në mënyrë të veçantë Evropës, se ç’është në gjendje të bëj një popull i vogël, fukara, por atdhetar, qoftë edhe kur lufton kundër një fuqie të madhe 40 milionëshe…
Objektivi u arrit, Italia u hodh në det e kjo dëshmoi se “Komiteti i Mbrojtjes Kombëtare” e kreu detyrën me Osman Haxhiun në krye, i përkrahur fuqimisht nga Qeveria e Sulejman Delvinës.
Fjalë të zjarrta, plot vërtetësi, plot admirime, simpati, nuk kanë mbarim në dhjetëra apo qindra vargje të pavdekshme popullore për Osman Haxhiun:

Ulu o mali me borë
që të shoh përtej në Vlorë
Osman Haxhiun me forë
që ngrihet Baba Tomor…
4
Fytyra e këtij “vigani” siç shkruajnë bashkëkohësit është gdhendur në vargjet monumentale:

Osmani ç’i hipi kalit
bëri poshtë buzës së malit
seç i foli gjeneralit
dil steresë e jo limanit
breshkamadh i breshkamadhit
të shoç të zotë e vatanit…

Në vitin 1924 Osman Haxhiu vendoset në krah të Fan Nolit dhe Luigj Gurakuqit.

Osman Haxhiu vdiq fare i ri, në moshën 52 vjeç dhe Vlora e përcolli me nderim të madh.

Figura legjendare e Osman Haxhiut dhe “Lufta e Vlorës”, nuk është ngritur asnjëherë në madhështinë që meritojnë:
Në kohën e Zogut nuk u lejua të varrosej në Vlorë, por në çifligun e tij në Picar, disa kilometra larg qytetit, kur Vlora, si e meritonte, e propozoi që ta kishte varrin pranë Ismail Qemalit.
Në kohën e Enverit, u venit paksa madhështia e tij, ndikuar nga qëndrimi politik i djalit të tij Kryetar Bashkie, po dhe si ish aga, e përfaqësues “i klasave të përmbysura”. Menjëherë pas ardhjes në fuqi, komunistët i hoqën emrin e Shkollës Nr. 3 të Vlorës (që quhej Shkolla Osman Haxhiu). Në 50 vjetorin e Shpalljes së Pavarësisë, u dekoruan me një medalje të thjeshtë “Për Veprimtari Patriotike” që është shumë pak, për çka e meritonte çdo luftëtar i Luftës së Vlorës.
Bashkia e Qytetit të Vlorës që në vitin 1994 e nderoi me titullin “Qytetar Nderi”, dhe Këshilli i Qarkut Vlorë në vitin 2012 e shpalli “Nderi i Qarkut të Vlorës “, në shtëpinë e tij është vendosur një pllakë përkujtimore bronzi, një rrugë e lagjes “Isa Boletini” dhe një lagje e qytetit të Vlorës ka emrin e tij, Presidenti Alfred Moisiu, në vitin 2005, i akordoi dekoratën “Medalje e Artë e Shqiponjës”, ndërsa Shoqata Kulturore dhe Atdhetare “Labëria” e ka shpallur “Mirënjohje e Labërisë”

Osman Haxhiu, i kalon shumë kufijtë e Vlorës dhe të Labërisë dhe formëson një figurë legjendare të popullit shqiptar. Ai, si rrallë kush, e shkriu rininë dhe pasurinë e tij, për pavarësinë dhe lirinë kombëtare.
Për figurën e tij legjendare atdhetare, jo vetëm që nuk ka asnjë “njollë e damkë”, (siç ndodhi në rastin e asaj bisede nga mori shkas ky shkrim modest), po është një monument historik, me kulmin në fitoren e “Luftës së Vlorës”, që duhet të nderohet e kujtohet sa më shumë nga të gjithë shqiptarët e posaçërisht, nga Bashkia e Vlorës, Akademia e Shkencave dhe deri te Presidenti i Republikës.

Vlorë, më 10.06.2015

Pasojat e rrezikshme të opsionit serb për ndarjen e Kosovës

June 10, 2015 by dgreca

Shkruan: Enver Bytyçi/
Mintstri i Punëve të Jashtme të Serbisë, Ivica Daçiç, duke iu përgjigjur pyetjeve të gazëtarëve lidhur me një platform të presidentit Nikoliç rreth Kosovës, ku parashtrohet kërkesa për ndërprerje të bisedimeve të Brukselit, ka theksuar se ai (Daçiç) ua ka paraqitur përfaësuesve të bashkësisë ndërkombëtare qëndrimin e tij personal për ndarjen e Kosovës.
Daçiç është shprehur disa herë në forma të ndryshme për këtë opcion. Në një rast ai kishte thënë se nuk i interesonte në sa shtete jetojnë shqiptarët, por i interesonin serbët, duke aluduar se ishte i gatshëm ta mbështeste opcionin e bashkimit të Kosovës me Shqipërinë dhe gjatë këtij procesi t’i shkëpuste Kosovës territoret e veriut të saj.
Nuk dihet nëse ky është gjithashtu projeksioni i presidentit serb,Tomisllav Nikoliç, i cili në dokumentin e tij që ia ka paraqit këto ditë kryeministrit Vuçiç,, i kërkon këtij të fundit ndalimin e bisedimeve të Brukselit për normalizimin e marrëdhënieve me Kosovën. Nëse Serbia mdërpret këto bisedime, atëherë ajo duhet të ofrojë një paketë tjetër zgjidhjeje. Dhe afër mendsh, kjo paketë do të përfshinte ndarjen e Kosovës, qoftë dhe me kompromisin e bashkimit të pjesës së mbetur me Shqipërinë.
Një zgjidhje e tillë do të ishte në shërbim të Serbisë dhe sidomos të forcave proruse në Serbi, e vendet e tjera të Ballkanit, përfshirë edhe Shqipërinë. Dobia konsiston në faktin se ndarja e Kosovës krijon precedentin e ndryshimit të kufijve në Maqedoni, në Bosnjë Hercegovinë e në ndonjë rast tjetër (Sanxhaku dhe Vojvodina potencialisht). Kjo do të thotë dezintegrim i rajonit dhe krijimi i shteteve të pastra etnike. Dikush do të pyeste se çfarë të keqe ka krijimi i shteteve të pastra etnike?
Kryesore është se krijimi i të tilla shteteve në Ballkan krijon shanse shumë herë më të mëdha për praninë e ndikimit dhe sundimit influent rus në gadishullin tonë. Do të krijohej një ndarje psikologjike gjithashtu midis popujve të Ballkanit. Por praktikisht shqiptarët humbasin territore. Veriu i Kosovës është i pasur në minerale dhe për këtë arsye Serbia insiston në ndarjen e saj, me qëllim që të grabisë pikërisht këto pasuri të mëdha të saj. Territori shqiptar i veriut të Kosovës është thesari, me të cilin kanë jetuar në mirëqenie disa breza banorësh të saj dhe mund të jetojnë edhe shumë breza të tjerë. Grabitja e këtij territori është gjithashtu ndëshkimi më i madh që u bëhet shqiptarëve.
Nga ana tjetër kjo zgjidhje nxit shqiptarët e Maqedonisë, edhe kështu të frustuar, që të kërkojnë shkëputjen nga sovraniteti i Shkupit. Por shtrohet çeshtja vetë Shkupi ku do të vendosej? Çfarë do të bëhej me qytete të tjera historikisht shqiptare, por të banuara në shumicë me popullsi maqedonase e të rrethuara nga fshatra të banuar me shqiptarë? A do të kishim në këtë rast një konflikt të pashmangshëm të armatosur, përsëri për territore. Dhe e njëjta gjë do të ndodhte me Republikën Srpska në Bosnjë-Hercegovinë. Do vihej në diskutim ekzistenca e këtij shteti. Rajoni, do të kthehej kështu afërsisht në kufijtë e vitit 1919 të kohës së krijimit të Mbretërisë Serbo-Kroate-Sllovene, shto këtu Malin e Zi si shtet. Por dy krijesat e pas Luftës së Dytë Botërore, Maqedonia dhe Bosnjë-Hercegovina, nuk do të ekzistonin si subjekte shtetërore ndërkombëtare.
Prandaj dhe duhet thënë se objeksionet e Daçiç për Kosovën e ndarjen e saj janë të rrezikshme, në radhë të parë për interesin nacional të shqiptarëve, më tej për procesin e integrimit të rajonit në NATO e në Bashkimin Europian dhe më në fund edhe për interesat gjeopolitike të Perendimit në rajon, pasiqë Rusia do të ishte e gatshme ta shtonte praninë e saj politike, ekonomike e madje ushtarake.
Politika dhe diplomacia shqiptare duhet të jetë e përgatitur dhe duhet të punojë për të evituar projekte të tilla ogurzeza, të cilat do të sjellin dezintegrimin e shkatërrimin, në vend të integrimit. Nuk mund të guxojë asnjë politikan shqiptar në Tiranë, Prishtinë, Shkup e diku tjetër që të pajtohet qoftë dhe në prapaskenë me skenarë të tillë. Mosveprimi gjithashtu do të ishte goditje e rëndë për interesat tona dhe perspektivën e shqiptarëve.
Ndërkohë NATO do të vinte në diskutim jo vetëm kredibilitetin e saj në rast dezintegrimi në rajonin e Ballkanit Perendimor. Një vatër e re zjarri në këtë rajon, kur rreth nesh janë hapur disa të tilla, si rezultat i invazionit rus në Ukrainë, do të vinte përballë njëra-tjetrës disa vende anëtare të NATO-s.
Ndërhyrja më emergjente ka të bëjë me integrimin e Maqedonisë në NATO e BE. Krahas kësaj, zgjidhja definitive është pranimi I Kosovës në OKB dhe njohja juridike e shtetësisë dhe sovranitetit të saj shtetëror. Dhe në fund zhbllokimi i ngërçit politik e kushtetues në Federatën e Bosnjë-Hercegovinës. Këto zgjidhje janë më të mirat, me më pak dhimbje, garantojnë paqen, stabilitetin dhe sigurinë në rajon dhe i japin shans perspektivës së integrimit euro-atlantik.

Pena e krijuese e Ibrahim Vasjarit për ngjarjet e luftës së dytë botërore në qarkun e Vlorës

June 10, 2015 by dgreca

Nga Gëzim LLojdia/
1.-Zjarre të brendshme ,shkruan Ibrahim Vasjarit është historia shqiptare e kohëluftës së fundit.Si u ngatërruan ngjarjet dhe vetë njerëzia në këto kohë te trubullta ,cfarë reflekton kjo kohë pafundësinë e mistereve, që karakterizojnë ekzistencën e qenieve njerëzore për të thënë të vërtetën historike,në rrethana të caktuara.
Nëse do ti referohemi filozofit Osho: “Gjithë jeta është pregatitje për vdekje”,kjo shprehje mistike ka zënë rrënjë në luftën e fundit.Por nqs do të përvijojmë me Oshon ai thotë:Vdekja është një kërcim kuantik nga trupi, nga forma në një formë tjetër, por jo fundi juaj. Nuk keni lindur e vdekur kurrë, jeni gjithmonë këtu. Format vijnë e ikin dhe lumi i jetës rrjedh…”
Vdekja, shurdhon jetët, ndërkohë që janë edhe luftërat e përbotshme një ndër shkaktarët.Lufta e përbotshme hëngri shumë njerzë, por mënyra se si ata ikën nga kjo botë mbetet mister,ngase edhe arsyet, kurrë nuk u thanë.Diku kam lexuar nje shkrim interesant me këtë titull : ”Fushat e grurit, kodrat e gjakut”, që mesa më kujtohet bëhet fjalë për ata njerëz që ikën,pra ata që ikën pa e ditur përse dhe nga dora e shqiptarit.Pra gruri rritej,valëzonte nëpër fusha,kodrat e gjakut po lartësoheshin.Tani të shqyrtojmë romanin e autorit Ibrahim Vasjari.Paqe shpirtrave të shqetësuara të martirëve,thotë autori.Me një rrëfim të sinqertë ,mbasi ka grumbulluar shumë fakte nga koha e luftës nac-clirimtare në zonën e Vlorës, pasi ka ndërtuar bërthamën ,krejt historinë që nga koha e fraksionit të quajtur ndryshe xhepistët dhe deri në ditët e fillim-lirisë, autori ka rrënjëzuar historinë duke e kthyer atë në një vepër të mirfilltë letrare.Një vrasje e punonjësit të arkivit sekret.Ndërkaq që hap pas hapi e kapitull pas kapitulli do të futeni e do të dilni nëpër labirithne errësire,tunele,kurthe që kanën ngjarë cuditërishët në kohën e luftës së përbotshme. Autori ka marrë e trajtuar ngjarjet në zonën e parë operative Vlorë-Gjirokastër.Ngajret e vërteta të ndodhuar në këtë qark kanë shokuar jo pak njerëzin se përdhe ndodhën dhe cfarë shkaku,por në fund cili ishte edhe atentatori që kurër su mësua.Kur punojagazetar,,një ditë erdhi një veteran i nderuar që kërkonte të bënte një denoncim nga koha e luftës.Flitej për atetnatin që ju bë një ndër pinjollëve të njohur të familjes Sharra në Vlorë.
-Unë kam marrë pjesë në atentatin ,tha ai.Shumë kush foli se këta pleqtë që kanë shkuar në myqe,nuk u besohet,por e vërteta ishte e bardhë si mëngjesi si pika e vesës që bie përmbi prarimin e lodhur të gjethes.
2.Ngjarjet, që ngjanë në qarkun e Vlorës, në kohën e luftës së përbotshme, kanë shumë mistere të shoqëruara me pse dhe nga kush?Aj,o që lexohet terror nuk bënë fjalë për pushkë të hedhura nëpër qytet. Lexohet rrëzime njerëzish nëpër rrugë ku nga ftohtësia e plumbave godiste nën mishin njerëzor të kundërshtarëve .Janë të lodhur netët nga vrasjet. Janë të mërzitshme sot kronikat nga përsëritja e tyre.Në vend të vazhdimit të jetës boerja e saj ishte çmenduria që pikasi nëpër qytete dhe rrugët e Shqipërisë. Jetët e ardhur me mundime nëpër familjet e varfra shqiptare nëpër shekuj të thinjur ,iknin çuditërisht çdo ditë në tokën që kishin luftuar brez pas brezi,por shpirti i një populli kurrë nuk vdesë. Ardhja e Dushanit në qarkun e Vlorës,dhe nëse shqiptarizojmë emrin dushmani,shfaqet qartazi cfarë fshihet pas tij dhe të tjerëve, që fshehën krimet.
Mbi shpatullat e kundërshtarëve, qysh se pushteti u mbajt nga njerëzit e grykës së pushkës rrodhi gjaku.Çdo ditë që gdhihej quhej garbi dhe mot tramundanë,të gjithë të asaj kohe e njohin atë guaskë. Koha nxori në ranishte sa i rremë ishte ai regjim.
3.Një detaj tepër i vecantë nuk është ndeshur më parë në rrëfimet letrare.
Asgjëkundi nuk e kemi ndeshur këtë pjesë .Nipi duhet të pështyjë gjyshin e tij, të rreshtuara përpara shkollës së fshatitFaji i vetëm.Gjyshi ishte vëllai i fraksionistit.Ky detaj i gati i thjeshtë është tregues i madh për luftën klasore që u bë në këtë vend në 50 vitet e socializmit.Një shtresë trysonte dhe shtypte tjetërn, që rrudhej dita- ditës,mpakej kohë pas kohe.
Autori ka nxjerr në pah një sërë ngjarjesh të cilat kanë mbetur mister në kohën e luftës, në qarkun e Vlorës , nuk dihen rrethanat dhe as autorët, por dihen qëllimet.Vlora ka mbajtur mbi supe edhe një pjesë të madhe të luftës së dytë botërore.Fshtrata në jug u ndanë me kundërshti në dy pjesë:të Partisë dhe të Ballit.Madje kishte fshatra në Kurvelesh të ndarë me sinore.Sinori i partisë,sinori i ballit.Prishja e kësaj balance me prishje të Mukjes, solli tragjedi ndër shqiptarët,efektet e të cilës u ndien deri në vitet ‘ 90.Përvoja e gjatë e autorit si mësues nëpër shkolla të këtij qarku( arsye biografike) ka gjesdisur si bleta duke qëmtuar pjesët që duhen për të rrëfimin.Si puna e mjeshtrit.Kërkon gurët në stivë për ti vendosur në mozaik.por hajde të gjec, atë që i dihet rrëfimit.Autori e ka zgjidhur me përvojën e tij.Cdo pjesë në vendin dhe kohen e duhur, thotë populli.
4.Dëshmive artistiek të kohës po u prezantojmë një dëshmi autentike që ka nxjerrë gazeta Flamuri ne vitet ’50 në botimin e saj periodik në Romë.
Vrasjet e kundërshtarëve:Ushtarë ose komandantë të Ballit Kombëtar u zunë ose me pabesi ose gjatë luftimeve u vunë përpara torturave të tmerrshme. Disa nga torturat që përmend kjo gazeta janë:u rropën,u nxorën sytë,u thyen eshtrat,u hoqi organet seksuale. Fakti përmendet se në spitalin e Vlorës u grumbulluan shumë njerëz të këtyre atrociteve ,njerëz me veshë të prere,me gjuhë të prerë,me hundë të prere,me sy të hequr. Çfarë kohe edhe e kujt inkuizicioni i përket?Në fund të fundit përse kjo sakrificë me njerëz kapicë të masakruar,ëndërrën ëpr pushtetin e kishin zgjidhur ndërkaq.
Në Korçë u zbuluan të masakruar trupat e vëllezërve Bulgareci. Në Lushnjë kryetari i shtatmadhorisë Mehmet Shehu pushkatoi 63 ushtarë rob të B.K,të cilët disa i vrau ,disa i varrosi për së gjalli. Vritet njeriu si pulë,ndërsa drithërohemi kur bie një gjethe pemësh.
Në janar 1944 u zbulua në Shispkë afër Korçës një gropë e madhe me 184 shqiptarë të masakruar. Disa prej tyre të identifikuar si Bame Gjonomadhi u gjet i rrjepur gjer në gjysmë. Cila ushtri chingizkane kishte udhëtuar në këto ane ?Cila hordhi kishte përdorur mënyrën me mizore për të mbytur njerëzit dhe më tepër kundërshtarët politik duke i kaluar ne plumb?
Por ajo që rrëfehet si terror i madh është hyrja në Tiranë e ushtrisë Çlirimtare. Në nëntor 1944 në rrëmujën e parë u futën nëpër shtëpia dhe u rrëmbyen rreth 400 vetë që përfunduan në plumb ,duke ja vunë fajin gjermanit që ishte në ikje e nxitim. Në Shkodër u vranë 50 vetë.
Parrulla:Parrulla që ka përfshirë këto ekzekutime ka qenë:”Vdekje fashistëve,litar ballistëve,plumb reaksionarëve,tradhtarëve dhe armiqve të popullit”.Cila fushëpamja e vendit në vitet e para të çlirimit?.
Vendi ishte i mbushur me kampe dhe fusha përqendrimi. Burgjet që ndërtoi fashizmi nuk u mjaftuan. Shumë shtëpi private u kthyen në burgje. Burgjet e kësaj kohe paraqisnin një pamje lemeritëse. Torturat si në kohën e invazioneve. Djegje,ngulje gozhdësh,copëtim mishi. Ashtu provoi prifti Don Ndre Zadeja.Si vdiq në Shkodër Simon Dragjati,Në fushë Krujë Baba i teqesë Myrteza Kruja,në Tiranë,Kol Kuqali të cilët mbasi u torturuan u lëshuan nga dritaret e burgut .Kur burgjet shqiptare u inspektuan nga të dërguarit e posaçëm sovjetikë gjendja fillon e rëndohet më tepër. Me rastin e arrestimeve të vitit 1946 flitet se vetëm në Tiranë u morën 270 vetë nga burgjet,u torturuan dhe u pushkatuan.
Kampet e përqendrimit:
20 mijë vetë gjendeshin në burgje dhe fusha përqendrimi. Fushat më të mëdha të përqendrimit. Krujë,Burrel,Kavajë,Maliqi.
1-Kampi i Burrelit me 3600 vetë,;
2-kampi Bedenti tek shkëmbi i Kavajës me 17800 të internuar.
3-Kampi i Vlocishtit të
Korçës me sinonimin “Kampi i vdekjes “me 1200 të burgosur.
4-Kampi i Maliqit me 2300 të internuar
5-Kampi i Tepelenës me 1050 të internuar.
6-Kampi i Pojanit me 800 vetë.
Ishte ky krijim i letrave te botes,kur regjimtarët e Tiranës.Një krijim shprehet se kur çlirimtarët fituan menduan se çfarë dhuratat duhej ti bënin popullit të vetë. Dhe menduan të ndërtojnë një burg.Kur shkuan ta inaugurojnë panë se burgu ishte boshë,mirëpo atëherë u kujtuan e thanë :”Ku është parë burg,pa të burgosur brenda?Nuk ke çfarë ti heqësh kësaj fabule,që në botë u krijua si letërsi dhe u kushtohej diktatorëve apo mbretërve fitimtarë ,mirëpo në Shqipëri e pa vetën brenda një realiteti. Ose bota i krijonte,regjimtarët i ndërtonin sipas këtij projekti.
Policia:15 mijë policë
Policia:15 mijë policë mbaheshin gati dhe përdoreshin për të kryer goditjet.Pusia dhe tradhtia kishte filluar që gjatë luftës me ekzekutimet e Azis Sharrës,Azis Camit,Besnik Cano,Qertamundin Sulo,Dhimitër Fallo ky djalë i një katundari nga Korça kur shkoi në BS dhe pa se çdo të thotë një vend ku liria ishte zhdukur,tregoi rrezikun që do të sillte komunizmi. BBC stacioni prestigjioz anglez ka bërë mjaftë komente duke i cilësuar të gjithë këto veprime lufta civile ne Shqipëri. Vetëm duke lexuar kronikat e saj mund të kuptosh se çfarë kohe e atyre viteve kishte nxjerrë në shtrojën e një lufte kundër të mundurve nga lufta. Kështu vdes në Burrel nga torturat Novruz Mahil Hitaj nga Smokthina e Vlorës.Nga torturat çnjerëzore ndërroi jetë djali 17 vjecar Ejup Lepenica.Në burgun më famëkeq të Burrelit thotë një kronikë ndërruan jetë nga torturat Muco Sherif Gjoni,Sulo Sheu.Vritet Haxhi Ibrahim Tresteniku .Mbas viteve mërgimi në Australi kthehet nga dëshira për mëmëdheun. Nga plumbat mizore të komunistëve vriten në Tiranë,vëllezërit Myftar e Gafur Jegeni,u arrestuan dhe u vranë pas plasjes së bombës në legën ruse në Tiranë. Nën një njoftim tjetër shkruhet se: “na lajmërojnë se në burgun e Shkodrës ka vdektë i mbytur nga torturat çnjerëzore Jakup Dervishi.Nga torturat e tmerrshme vdiq në burgun e Shkodrës Sadik Gruda.Një njoftim tjetër sjell këtë rast Përmendim vetëm se rreshter Hito Hitoja ka varrosur në një kanal të Korcës këta të internuam:ish-nënkolonel Tefik Hoxha,Baba Qazmi kryetar i sektit bektashi,At Josif Papamihali,kryetar i kishës katolike të Korçës.
Me pushtimin e Shqipërisë nga ana e gjakësorëve të kuq, shkruan Dom Zef Shestani, Imzot Thaçi u ndry ne selinë e vetë,porsi në një kala tue prit qetësisht e i gatshëm menin bolshevikë .E pa priftin e tij të vramë e të burgosën,kishat të mbyllura kuvendet e profanume djelmin e nëpërkëmbur,por ai su shtrua deri kur ra si bien heronjtë.Mbas tij ra Emzot Volaj Ikpeshkvi i ri e i fortë, i cili aqë shmuë i shërbeu rezistencës kombëtare. Dhe nuk kaloi shumë kohë thotë Dom Shestani , që Imzot Gjini ,Abati i Mirditës, u martirizuar prej zhullivje të kuq e mbylli varg e të persekutuarve imzot Vicenc Prenushi,shqiptari,poeti,mbrojtësi i vlerave shpirtërore,që i gjallë i vuri Shqipërisë së tij kunore”Gjethesh e lulesh” dhe u shpërblye me një kurorë ferrash ashtu si mjeshtëri i madh në malin e kalvarit….
Shifra:Përqindja e vdekje tek të burgosurit është 20% në vit. Ndërsa sëmundjet kalojnë 30% çdo ditë.
Nga torturat kanë vrarë veten edhe Sh.Sharra,A.Ruci,K.Misrasi.
Ka filluar në Tiranë një gjyq kundër rezistencës komuniste të akuzuarit janë”Iliaz Toptani,Selim Daci,Muhamed Hoxha,Kasem Sheu,Seid Bylkybashi,Shahin Qosja,Zenel Canaj,Pjetër Ghin Kola,Nikoll Gjin Kola,Ndue Rrapi,Hysen Voka,Osman Daka,Tefo Petro,Vangjel Dhima.akuza i paraqet si agjentë të grekëve,jugosllave anglo-amerikanëve Vatikanit etj. Lajmërim i fundit që vihet re është më 23 tetor 1951 u dënuan me vdekje Seid Bylkbashi,Vangjel Dhima, te tjerët me burgim të rënda e shumë vite burgime.Një kronikë tjetër e përmotshme shkruan se u dënua me vdekje Sinan Ali Hamiti,i cilësuar reaksionar dhe armik i pushtetit. Në çastet kur po i merrej jeta thirri:”Rroftë Shqipëria,rroftë Balli Kombëtar”.Në fashikullin nekrologji thuhet se vdiq në fushën e përqendrimit në Kamzë Riza Cocka komandant i BK për Korçën dhe Pogradecin.Xhafo Qeni nga Progonati vdiq në burg,nga torturat. Në burgun e Durrësit nga torturat dha jete edhe Hajdar Shehu, etje.
5.
Nëse, nuk do të merremi me pjesë të tjera të teknikës artistike,ajo që të tërheq vëmëndjen është gjuha që ka përdorur autori për personazhet në roman.Gjuha e folur e lebërve ka disa vecanti,ajo njihet në tingëllimin e disa fjalëve apo përdorimrin e tyre karakteristik nga krahinat e tjera të vendit.Autori ka përdour shumë fjalë të krahinës madje të fshatarve të Labërisë, dhe më saktë të lumit të Vlorës ,që njihen si të tilla ndërkohë, janë në fjalorin e përditshëm lab.
Ajo, që të bënë përshtypje është se autori ka mjaftë njohuri mistike të cilat i kanë shërbyer për të shqyrtuar njëherazi shumë dukuri dhe ngjarje të cilat duken se s’do të kenë ndonjëherë shpjegim.
Ngjaret e luftë së fundit duken sikur janë mpleksur në këtë të fshehtë të fshehur ndër skuta e labirinthe pa udhë dalje.Shumë dukuri,fenomene që nuk i shqyrtojmë dot ngase dëshmitarët nuk ekzistojnë, atherë hynë në veprim misticizma për të rikthyer edhe një herë një faqe të zhdukur ,por veçse në një castë, në një vegim të shkurtër, shkreptimë energjie,duhet të dimë se si ka qenë atë vit mjegullnaja e cuditshme sipër, ashtu kanë rrjedhur edhe ngjarjet.Në këtë zonë është i njohur paganizmi përpara fillimit të besimit dhe perhapjes së religjoneve fetare.Autori ka ditur të eci përmes,tyre por pa i cekur ato duke pasur si orientim friken dhe besimin ,që mbizotëron tek cdo njeri.
Këto dukuri u bënë mbizotruese si njëra dhe tjera sipas kohës dhe rregjimeve, që ndërkaq kaluan përmbi këto troje arbërore.I kishte rënë në pjesë shqiptarit, për ti hequr përmbi kurriz.
Një fakt tjetër i veçantë është shtresa shoqërore, që zënë vend në roman që janë të ndryshme të përfaqësuar nga personazhe të ndryshëm.Por, goditja që ato marin tregojnë dallimin.Ndër krijimet e pasviteve ‘90 është folur pak ose aspak për frksionistët të njohur si kundërshtarët të PK, shpirti i tyre caqe kozmike kapte ndërkohë e kuptuan qysh herët dhe për ta nuk ka por as mundet të gjenden arsye sado të forta, që ti mbanin të gozhduar, nën atë llagëm të ftohtë që vinte nga armiqtë tanë shekullorë, serbët të cilët realisht kishin dorë në vendimarrje.Autori përmend me pseudonim jugosllavin,që është ndryshe D.Mugosha ose dushmani,dora e të cilit ka kryer masakra ndër shqiptarë në jugë
Letra e Mehmet Shehut drejtuar Mugoshës,pjesë e zbardhur tek Sang.trad. e tregon qartazi se cfarë ishte ky personazh:”Nuk kishin parti,shkruan M.Shehu,por kishin dhe ishim komunistë bashibozukë,ishim një “turli” me zarzavate të hidhura e me udhëzimet e Miladinit e të tuat,me ndihmat tuaja mundëm të seleksionoheshim,të formojnë partinë tonë komuniste,ta forcojmë.Na dhatë dorën,na mësuat,na ngritët si mëma foshnjën”.
Përse u persekutan një shtresë e caktuar,kjo dihet tashëm dhe nuk kërkon analizë,por,këtu do të citojë Dr.Ismail Bocari. Ne shënimet e tij shkruan:”bejlerë e agallarë dhe borgjezia jo vetëm qe kane luftuar me arme për te çliruar vendin por gjate luftës kane shpëtuar nga litari dhe vdekja shume nga djalëria shqiptare që luftonte për liri…………….
6.
Romani i autorit Ibrahim Vasjari është një krijim dinjitoz ndër botimet e këtij autori,që e ka nisur aktivitetin letra me botimin e poezive në vitet 60 ne faqet letrare të gaztës :”Zëri i rinisë”,por për arsye biografike ju ndalua botimi.Ky botim serioz është një shëmbull i gjallë me temë nga lufta e fundit,ku auori trajton me objektivitete ngjarjet,autorët dhe gjykon dhe vete kohën për gjëmën që solli.