Nga Rafael Floqi/ Michigan/
Sulmet e së martës në mëngjes në një aeroport dhe një stacion metroje në Bruksel kanë qenë shumë të mundshme, dhe në të njëjtën kohë pothuajse të pamundshme që të ndalen. Ky paradoks është ajo që e bën këtë valë të terrorizmi më të rrezikshmen në histori, dhe të ndryshme edhe nga ato të ditëve të Al Kaedës.
Arrestimi të premten e javën së kaluar të terroristit të dyshuar për atentatet në Paris, Salah Abdeslam tregoi se kurrë nuk do të ketë fund lufta. Në të vërtetë, kjo ndoshta mund të jetë fillimi i një vale të re sulmesh nga ISIS.
Këto lidhje morën goditje javën e kaluar, kur autoritetet belge më në fund kapën terroristin e dyshuar Salah Abdeslam në Bruksel, në lagjen me shumicë myslimane, Molenbëk. Abdeslam, 26 vjeç, ishte i vetmi terrorist i mbijetuar, që mori pjesë në sulmet e nëntorit në Paris, ku vdiqën 130 njerëz. Abdeslam është shtetas francez, me origjinë marokene, por ka lindur në Bruksel dhe ka jetuar në Molenbëk së bashku me familjen e tij dhe të vëllanë 31-vjeçar, Brahim, i cili hodhi veten në erë në sulmet e Parisit.
Me që Abdeslam u kap i gjallë, autoritetet evropiane kishin shumë gjasa të ishin në gjendje ta bënin atë të flasë dhe ndoshta të zbulonin detaje në lidhje me rrjetin që e kishte ndihmuar atë në Paris në sulmet e vitit e kaluar dhe atë që e mbajti atë fshehur një muaj më pas. Edhe nëse do të kishte mungesë gatishmërie për të folur nga ana e tij, zyrtarët belgë do të kishin qenë më shumë se të gatshëm, për ta bërë atë, të dukej sikur ishte duke bashkëpunuar.
Dihej prej muajsh se Abdeslami ishte kthyer në Belgjikë menjëherë pas atentateve, por vetëm javët e fundit, autoritetet belge gjetën gjurmët e tij dhe arritën ta kapin së bashku me një bashkëpunëtor. Ndërsa zbulimi i Abdeslamit u cilësua si një sukses, ai u duk se tregoi që numri i personave të përfshirë në sulmet e Parisit mund të ishte më i madh nga sa u mendua në fillim. Kjo bëri që të rriteshin shqetësimet pas indicieve se Abdeslami dhe rrjeti i tij po planifikonin sulme të tjera.
Në të vërtetë, sa më shpejt, që fundjavën e kaluar, zyrtarët belgë të kishin thënë se Abdeslam kishte “bashkëpunuar”, një fjalë që e bënte atë të tingëllonte, se ai po jepte informacione me shumë qejf. Por kjo për personat që ishin në rrjetin e tij, ose ata që e mbështesin ISIS, kishte gjasa të ndiheshin në presion dhe të nisnin sulme, nëse ata do të kishin mundësi. Kjo gjë ishte e kuptueshme dhe për autoritetet belge dhe kjo ndodhi.
Ja pra, pse, shumë veta pyesin tani. Si ka mundësi Brukseli, a nuk e prisnin këtë gjë autoritetet, a nuk ishin ata gati për një tjetër sulm?
Po pritej, po në thelb, asnjë vend nuk është kurrë plotësisht i gatshëm para një sulmi terrorist.
Pas sulmeve në Paris, iu kushtua një vëmendje e madhe problemeve si diskriminimi dhe segregacioni në periferitë e kryeqytetit si dhe radikalizmi në sistemin e burgjeve. Për më tepër, shumë shpejt u bë e qartë se Belgjika mund të përballej me probleme edhe më të mëdha.
Molenbëk, një zonë në veriperëndim të Brukselit, ku banojnë të paktën 100 mijë njerëz, doli në skenë si problematike. “Ka pothuajse gjithmonë lidhje me Molenbëk-un dhe ky është një problem i madh”, tha nëntorin e kaluar kryeministri belg.
Dhe po ashtu vjen lajmi tjetër arrestohet terroristi i tretë i sulmeve në aeroportin e Brukselit. Lajmi bëhet i ditur nga “RTL”, sipas të cilit Najim Laachraoui është arrestuar nga forcat speciale në periferi të Anderlehtit. Laachraoui ishte njeriu më i kërkuar në Europë gjatë 24 orëve të fundit.
I cilësuar nga mediat si “njeriu me xhaketë të bardhë”, pas publikimit të pamjeve të kamerave të sigurisë së aeroportit, Najim Laachraoui rezulton se ka qenë bashkëpunëtor i ngushtë i Salah Abdeslam në sulmet e Parisit, në nëntor 2015. Ai është pikasur dje nga kamerat në aeroportin e Brukselit, së bashku me vëllezërit belgë Ibrahim dhe Khalid El Bakaroui, të cilët tetë ditë më parë ia dolën t’i shpëtonin një operacioni të policisë për kapjen e tyre. Dy këta të fundit hodhën veten në erë pak minuta pas regjistrimit të pamjeve.
Të tre personat e mësipërm u identifikuan mbrëmë gjatë hetimit të policisë, e cila analizoi pamjet e udhëtarëve para shpërthimit. Dy vëllezërit El Bakaroui mbanin në dorën e majtë doreza të zeza, të cilat mbulonin detonatorët e bombave. Bombat e shpërthyera dje ne aeroportin e Brukselit kishin në përbërje gozhdë, me qëllim që të shkaktonin sa më shumë viktima.
Siguria ka tri atribute themelore për çdo shoqëri të hapur demokratike: minimizo rrezikun, maksimizo mbrojtjen dhe ruaj lirinë e lëvizjes.
Zyrtarët belgë minimizuan rrezikun, duke shkëmbyer inteligjencën, duke u infiltruar në grupet terroriste dhe duke u përpjekur t’i shkatërrojnë ato. Ata maksimizuan mbrojtjen duke vendosur më shumë policë dhe zyrtarë kundër terrorizmit, duke menaxhuar kufijtë, dhe duke forcuar objektivat sa më shumë që të ishte e mundur.
Por sfidimi nga terrorizmi është gjithmonë variabli i tretë, i papërcaktueshëm.
Shoqëritë e hapura që mbështeten në lëvizjen e lirë të njerëzve dhe të mallrave, që janë të ndërkallura në tregun global dhe të angazhuara me botën, që nuk mund të bllokojnë çdo vend ku mund të mblidhen njerëz. Si rezultat i kësaj, Perëndimi është vazhdimisht, duke u përpjekur të balancojnë nevojën dhe përpjekjet e luftës në kundër terrorizmit dhe ato të ruajtjes së lirisë të lëvizjes.
Kërcënimi që përfaqësojnë këta luftëtarë dhe të tjerë që simpatizojnë Shtetin Islamik është provuar se është i vështirë të parandalohet nga autoritetet belge. Problemi nuk është vetëm numri i njohur i xhihadistëve potencialë. Belgjika njihet edhe si qendër rajonale e kontrabanduesve të armëve, ndërsa sistemi qeverisës dhe kultura dygjuhëshe mund të jenë një tjetër pengesë për hetuesit.
“Belgjika është një shtet federal dhe kjo është gjithmonë një avantazh për terroristët”, thotë Edwin Bakker, profesor në Qendrën për Terrorizmin dhe Kundërterrorizmin në Universitetin e Leidenit në Holandë. “Nivelet e shumta të qeverisjes vështirësojnë qarkullimin e informacionit mes hetuesve”, thotë ai.
Kjo është e vërtetë edhe për aeroportet, të cilat janë në thelb mjaft poroze, për të pasur në dorë kontrollin e sigurisë. Ato janë vende ku njerëzit mblidhen; ka shumë dyqane dhe restorante ku njerëzit takohen dhe të pushojnë. Pista e nisjes, si ajo në aeroportin Zaventem në Bruksel ka për qëllim t’i lejojë njerëzit të lëvizin shpejt në mënyrë, që pasagjerët të zhvendosen në rrugën e tyre për të fluturuar, për të kontrolluar bagazhet e veta dhe për të kryer kontrollin e sigurisë, duke i lejuar radhën më vonë një grumbull tjetër njerëzish të bëjnë të njëjtën gjë.
Vetëm në Shtetet e Bashkuara, ka rreth 2 milion njerëz që udhëtojnë çdo ditë brenda dhe jashtë aeroporteve. Sistemi ynë i tregtisë dhe i udhëtimit do të bllokohej, në qoftë se në thelb, ne do të vendosnim sigurinë në rrugët kryesore qysh jashtë aeroporteve. E njëjta gjë vlen edhe për sistemet e transitit ndërqytetas. Por, si mund të bëhen më të sigurt me kontrollet e sigurisë së udhëtarëve, kur një udhëtim prej 20-minutash me tren, do të detyrohej do të bëhej në një orë ose më shumë. Publiku, pavarësisht nga kërcënimi i sulmeve, thjesht nuk do të mund ta toleronte këtë.
Deri tani për kundër terrorizmin,fokusi për sigurinë e avionit, nga ajo që ne kemi parë qysh nga 9/11, ishte sigurisht që të siguronte që vetë aeroplan të mos përdorej si një armë shkatërrimi në masë. Por një aeroport nuk e ka të njëjtin luks dhe mundësi, nëse shtetet duan dhe kanë nevojë ta ruajnë përkushtimin e tyre ndaj lëvizjes së lirë. Kjo dhe kjo është dhe arsyeja edhe pse e vetmja mundësi për Brukselin tani është e kundërta: një mbyllje e përgjithshme e aeroportit. Është si një çelës elektrik ndez/shuaj, me vetëm pak kohë në mes.
Realiteti është se ka vetëm shumë objektiva të brishtë në Evropë dhe Shtetet e Bashkuara, për të garantuar sigurinë e plotë. Kjo është mënyra sesi funksionon sistemi ynë i lirisë. Për fat të keq, ashtu si sulmet e së martës treguan, kjo është edhe arsyeja, pse ne jemi edhe kaq të brishtë para rrezikut.