Zonja Vjosa Nikci është një grua intelektuale që jeton dhe punon në New York. Ajo është mësuese në një shkollë të mesme amerikane dhe ju mëson studentëve lëndën e Historisë Globale. Familja e saj në Kosovë, ashtu si shumë familje të tjera shqiptare, u persekutuan. Ata u detyruan të linim Atdheun dhe të vinim në Amerikë për një jetë më të mirë. Rruga për të ardhur në Amerikë ka qenë shumë e vështirë, ata erdhën nga Europa nëpërmjet Meksikës dhe sot ajo ka realizuar ëndrrat e saj. Zonja Nikci është një nga drejtueset e Bordit të organizatës së “Arsimtarëve Shqiptaro-Amerikanë “.

Ka përfunduar për master në historinë moderne Evropiane dhe është duke e përfunduar magjistraturën e dytë, Master për Arsim dygjuhësh (Bilingual). Masteri i dytë e lejon atë për të punuar ngushtë me nxënësit e emigrantëve që janë duke luftuar për tu përpjekur në një vend të ri, ashtu sic ka qenë ajo vite më parë. Kjo e mundëson për t’i dhënë komunitetit dhe njerëzve të cilët e ndihmuan kur kishte nevojë, dhe tani ajo ka radhën për t’i ndihmuar njerëzit që kanë nevojë për ndihmën e saj.

Zonja Nikci na flisni ju lutem për fëmijerinë tuaj dhe si e keni përjetuar atë?

Kam lindur në Dugaivë, një fshat i bukur në Rugovë, i vendosur në perëndim të Kosovës dhe kam ardhur në Amerikë në vitin 1987. Shkak i emigrimit nga Kosova ishin kushtet ekonomike shumë të vështira. Familja ime ishte e izoluar nga regjimi serb dhe e papunë, ku shkak kreysor ishte i burgosuri politik, Sylë Mujaj (vëllai i babait tim), i dënuar padrejtësisht me 10 vjet burg si pjesëmarrës në organizimin në izolim të protestave të vitit 1981 në Prishtinë kundër regjimit serb.

Mundësitë ishin të pakta dhe prindërit e mi vendosën të lënë Atdheun e tyre për të krijuar një jetë më të mirë për fëmijët e tyre. Në atë kohë unë isha dy vjecare. Ne emigruam në Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe pas një udhetimi shumë të vështirë në mënyre ilegale përmes Meksikës kemi hyrë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ne kemi gjetur veten në Bronx, ku kemi jetuar me të dy prindërit e mi, Agim dhe Cyme Mujaj, vëllain tim Butrintin dhe motrat e mia më të vogela Njomza dhe Mirusha së bashku me të afërm të tjerë që kishin lëshuar Kosovën për një jetë më të mirë. E kam ndjere veten sikur fëmijëria ime është shpenzuar duke u perpjekur me ju përshta dy jetëve, jetës time shqiptare dhe jetës time të re amerikane. Kam luftuar për të gjetur veten në vendin tim të ri, ndërsa në të njëjtën kohë kam luftuar që të mos shkëputem nga Vendlindja ime. Prindërit e mi flisnin vetëm Shqip në shtëpi dhe për herë të parë kam folur Anglisht atëherë kur ja fillova shkollës në moshën pesë vjeçare. Me ndihmën e mësimdhënësve mbështetës unë kam qenë në gjendje të marr gjuhën angleze shumë shpejt. Ne jemi rritur me të dy prindërit mi gjithmonë duke punuar, ndonjëherë dy ose tre punë. Kjo ishte mënyra e vetme që të mbaheshin dy familje, njëra familja jonë në Amerikë dhe tjetra familja e madhe që e lamë në Kosovë burim i vetëm financiar i së cilës ishin prindërit e mij. Edhe pse prindërit e mi kanë punuar shumë ata ende kanë arritur të kushtojnë të gjithë kohën e tyre të lirë fëmijëve të tyre.

Babai im ishte i përkushtuar qê në kohën e tij të lirë të na e mësonte gjuhën shqipe, ta flisim dhe të lexonim përmes Abetares që ai e siguroi për ne. Unë ende i kujtoj mbrëmjet kur shikonim filmat si ”Skenderbeu”, “Nentori i Dytë”, e shumë filma të tjerë shqip. Edhe atëherë kur ishim të lodhur Babai na thoshte se duhettë rrimë vonë, sepse nuk kemi tjetër zgjidhje përpos ta mësojmë historinë tonë shqiptare. Qēllimi dhe dëshira kreysore e prindërve të mi ishte që fëmijët e tyre të shkollohen në Amerikë, dhe në të njëjtën kohë pa harruar gjuhën shqipe dhe prej nga vijmë. Ne të gjithë kemi diplomuar në fakulltete, disa kanë edhe master, dhe të gjithë kanë bërë karierë. Babai im na thoshte se Fakullteti nuk ishte një opsion dhe nëna jonë gjithmonë do të na largonte nga punët e shtëpisë dhe përgjegjësitë e tjera në mënyrë që të përqëndroheshim në studime. Çdo veprim qe ne kemi bërë nuk ishte vetëm për veten tonë, por për prindërittanë. Në moshen 22 vjecare, u martova me Valon Nikçin, i cili mbërriti në Shtetet e Bashkuara në vitin 1999, me familjen e tij, si refugjat nga Kosova. Valoni dhe unë ndajmë një etikë pune dhe kuptojmë domosdoshmërinë për të punuar me orë të zgjatura dhe nganjëherë sakrifikojmë shumë kohë personale për një të ardhme më të fortë. Valoni ka punuar shumë, ka vazhduar shkollimin e tij, ka diplomuar në Fakultet dhe tani kanjë firmë të tij të suksesshme të patundshmërisë që quhet “LINK NY Realty.” Puna dhe mbështetja e tij është arsyeja për shumicen e suksesit tim pas martesës sonë. Pranë çdo gruaje të fortë qëndron një burrë suportiv dhe i lumtur. Jam shumë me fat që e kam Valonin pranë meje. Me u rrit si një emigrant është vështirë, sepse nuk lidhesh kurrë plotësisht më shtëpinë tuaj të re për shkak se mendja juaj është gjithmonë me shtëpinë tuaj të vjetër, por me ndihmën e prindërve punëtorë, bashkëshortit dhe mësuesve tranzicioni bëhet më i lehtë.

Kur erdhët në Amerikë dhe cila ishte rruga për të arritur në botën e Lirisë?

Familja ime në Kosovë, ashtu si shumë familje të tjera shqiptare, u persekutuan. Kushtet e jetesës dhe të punës ishin të padurueshme nuk kishte zgjidhje tjetër, por për të lënë vendlindjen. Prindërit e mi kanë marrë një vendim të vështirë përtë lënë atdheun e tyre me dy fëmijë të vegjël dhe kanë vendosur për të emigruar në Shtetet e Bashkuara. Kjo ishte më e lehtë te thuhet se sa bëhet. Në atë kohë ka pasur shumë lidhje që të udhëtoje në Amerikë, në mënyrë të paligjshme, dhe të paguajnë detyrimin pas mbërritjes tuaj në Nju Jork. Udhëtimi ynë ishte nëpër Evropë dhe përfunduam në Meksikë.

Kaluam disa ditë në rrugët e Meksikës duke pritur për rrugën tonë jashtë. Ne fund arritëm në Shtetet e Bashkuara dhe udhëtuam për në Nju Jork, ku të afërmit e tjerë tashmë ishin te vendosur. Shumë prej nesh kanë jetuar së bashku në një apartament të vogël në Arthur Avenue, ne ishim të varfër, pa dokumente dhe nuk e dinim asnjë fjalë të gjuhës angleze. Unë shpesh mendoj se sa e rëndësishme ishte për prindërit e mi arsimimi i fëmijëve të tyre dhe dëshira për një jetë me të mirë. Arsimi është e vetmja rrugë për një jetë me persepektivë, dhe kjo ishte diçka që prindërit e mi theksonin ditë pas dite. Në fund kemi fituar azil në Shtetet e Bashkuara, “Green Card” dhe pastaj shtetësinë Amerikane. Ditën kur jam betuar si një nënshtetase Amerikane më kujtohet që kam qarë me lot gëzimi sepse e ndjeja që kisha arritur një pjesë të ëndrrave të mia dhe ëndrrat e prindërve të mi. Ky është vendi i mundësive më të mundshme. Familja ime dhe unë po jetojmë ëndrrën amerikane, por kjo u bë e mundur me gjakun, djersen, dhe lotët e prindërve të mi.

Ju jeni një mësuese e apasionuar e certifikuar nga shteti i Nju Jorkut, cilat janë disa nga përshtypjet kryesore të jetës suaj si mësuese me nxënësit në Amerikë?

Për sa kohë që unë mund të mbaj mend, unë kam kërkuar gjithmonë të jem mësuese. Në shtëpinë time ju kam ndihmuar motrave dhe vëllaut tim me punë të shkollës dhe madje u kam caktuar atyre detyra shtëpie. Ideja për të lënë një ndikim në të tjerët përmes edukimit ishte thirrja ime. Edukimi ka luajtur një rol të rëndësishëm në zhvillimin tim dhe i falënderoj mësuesit e mi për mirëkuptimin dhe inkurajimin e tyre në një botë të ashpër që lehtë mund të sjellë poshtë. Unë jam përpjekur që të bëhëm si mësuesit e mi, duke kopjuar qëndrimet e tyre, njohuritë e tyre dhe dashurinë e tyre per karierën e tyre.

Unë jam mësimdhënëse e Historisë Globale në Shkollën e Mesme. Kam studentë nga e gjithë bota dhe nga shumë sferat të ndryshme të jetës. Nxënësit e mi më japin forcë çdo ditë. Kur hyj në klasë dhe i shikoj sytë e tyre e kuptojë se më duhet të punoj shumë përkëta nxënës që ata të jenë sa më të suksesshem në të ardhmen. Mësuesja luan role të ndryshme dhe është e rëndësishme që ne e kuptojmë përgjegjësinë që kemi për të kryer. Unë nuk dua që studentët e mij pas përfundimit të shkollës së mesme të largohen vetëm duke e ditur historinë globale, por edhe dua që ata të largohen me shumë mësime të ndryshme të jetës, unë dua për të lënë një ndikim mbi ta si qenie njerëzore. Unë shpesh i thërras studentët e mi si “fëmijët e mij” dhe punoj shumë me ta që ata të korrin suksese. Marr kohë për t’u njohur me peripecitë e tyre te jetës dhe ju shpjegoj se çfarë kam kaluar unë gjatë jetës sime për të arritë në këtë pikë ku jam sot. Klasa duhet të jetë një mjedis i ngrohtë, sepse ndonjëherë kjo është i vetmi stabilitet dhe ngrohtësi ku këta fëmijë e marrin në baza ditore.Kam përfunduar një diplomë master në historinë moderne Evropiane dhe tash jam duke e përfunduar magjistraturën e dytë, Master për Arsim dygjuhësh (Bilingual). Masteri im i dytë më lejon mua për të punuar ngushtë me nxënësit e emigrantëve që janë duke luftuar për tu përpjekur në një vend të ri, ashtu si unë kam qenë shumë vite më parë. Kjo më mundëson mua për t’i dhënë dicka komunitetit dhe njerëzve që më ndihmuan mua kur unë kisha nevojë, dhe tani t’i ndihmoj njerëzit që kanë nevojë për ndihmën time.

Kohët e fundit keni krijuar organizatën profesioniste me mësuesit në Amerikë, Organizatë e Arsimtarëve Shqiptaro-Amerikanë (Albanian-American Educators Association) e formuar në vitin 2015 në NY, cili është roli juaj dhe disa nga projektet që përfshin programi i kësaj organizate?

Vitin e kaluar, më është afruar një oportunitet nga Jacqueline Kapaj Vieira për të qenë pjesë e Shoqatës “Edukatorëve Shqiptaro-Amerikanë.” Jam e inkuadruar që nga fillimi dhe kam marrë pjesë në takimin e parë të hapur ku edhe isha menjëherë e interesuar për mundësinë e bashkimit me një organizatë profesionale kulturore, ku unë mund të bashkëpunojnë me kolegët e tjerë dhe të japë përsëri në komunitetin tim. Unë jam aktualisht një nga drejtuesit në bordin ekzekutiv të kësaj Shoqate. Vitin e kaluar kam punuar si pjesë e një ekipi të përbërë nga 11 vullnetarë për të formuluar misionin dhe qëllimet tona. Misioni i Shoqatës “Edukatorët Shqiptaro-Amerikanë” është për të ndërtuar dhe mbajtur një rrjet të fortë të mësimdhënësve. Qëllimi ynë është për të frymëzuar dhe të mbështetur edukatorët dhe për të inkurajuar komunitetin duke ofruar mundësi për rritje profesionale duke promovuar mirëqenien e komunitetit shqiptar. Si pjesë e një ekipi solid, kam punuar me zell vitin e kaluar për të përmbushur qëllimin tonë. Disa arritje tona deri më sot janë: zhvillimi organizativ me ligje, ne kemi inkorporuar organizatën tonë dhe të arritur një 501 © (3) statusin Non-Profit, kemi krijuar një Logo për organizatën tonë, ne kemi siguruar një faqe te Internetit albanianamericaneducators.org, një faqe Facebook, një faqe Instagram, dhe ne kemi krijuar një adresë e-mail: aaeany@gmail.com. Për të promovuar organizatën tonë, ne jemi dukemarrë pjesë në evenimente te ndryshme shqiptare dhe jemi duke shkëmbyer informata që të inkuarojmë mbështetje, interes dhe anëtarësim. Ne kemi qenë anëtarë të rrjeteve dhe organizatave që kanë dhënë mbështetje si: Assemblyman Mark Gjonaj, Rrënjët shqiptare, Classmates Forever dhe organizata e Grave Shqiptaro-amerikane. Në Janar të këtij viti (2016) kemi mbajtur seminarin tonë të parë për prindërit shqiptar për të shpërndarë informacion të rëndësishëm me ta. Kjo organizatë është diçka me të vërtetë e nevojshme në komunitetin tonë dhe ofron një lidhje midis prindërve shqiptaro-amerikanë, me nxënësit dhe mesuesit. Shpresa jonë është që ta rrisim Shoqatën e Mesimdhënësve dhe të krijojmë një rrjet sa më të fortë për mesimdhënësit e tanishëm me ata në të ardhmen.

Si e shikoni rolin e gruas në Diasporë dhe të komunitetit për çështjen kombëtare?

Në historinë e Shqipërisë ne kemi shumë gra superiore dhe të fuqishme. Ne kemi pasur gra që kanë marrë pjesë direkt në luftën për liri si luftëtarët me shpata dhe armë; ne kemi pasur edhe gra që kanë luftuar përmes përdorimit të njohurive, stilolaps dhe letër. Mësueset e Kombit si motrat Qiriazi kanë hapur dritaren e njohurive për popullin tonë nëpër shkollat Shqiptare. Gratë shqiptare si motrat Qiriazi dhe shumë të tjerë në të gjithë historinë tonë kanë luajtur një rol të rëndësishëm në ndërtimin e kombit tonë. Unë kam pasur fatin e mirë të rritem përreth disa prej tyre dhe të njohë gra të fuqishme Shqiptare jashtë atdheut, të cilat kanë ndihmuar veten dhe gratë e tjera të diasporës shqiptare të zhvillojnë ideologjinë e tyre, të mësojnë se kush jemi dhe se si mund të kontribojmë në përmirësimin e kulturës dhe arsimit. Roli i këtyre grave është për të ruajtur kulturën, historinë dhe traditat në shtëpitë e tyre dhe në komunitet. Burrat gjithashtu luajnë një rol në zhvillimin e gruas Shqiptare në diasporë. Babai, vëllezërit dhe bashkëshortët në komunitetin tonë luajnë një rol në zhvillimin dhe arritjen e qëllimeve të gravë tona. Burrat dhe gratë tona duhet të ndajnë nevojën për një shoqëri të arsimuar dhe nevojën për gratë e forta Shqiptaro- Amerikane. Kjo mund të bëhet duke i dhënë grave tona një zë, arsim, dhe heqjen e çdo ideologjie gjykuese që mbajnë gratë tona mbrapa. Këto gra duhet të punojnë shumë për të arritur dhe për të kontribuar në diasporën Shqiptare nëpërmjet promovimit të arsimit dhe individualitetit për brezat e ardhshëm.

Çfarë ëndrrash ka pa realizuar Vjosa?

Një qëllim, pa një afat kohor është vetëm një ëndërr. -Robert Herjavec. E preferoj të përdor fjalën “qëllim”. Unë kam vendosur dhe arritur shumë qëllime në jetën time, por ka shumë që ende nuk janë arritur dhe për këtë arsye unë dua të tërheq një afat kohor për veten per të arritur ato. Unë dua për të vazhduar arsimimin tim, edhe pse unë jam duke punuar në një diplomë Master të dytë, unë kam plan pastaj per të filluar një program të doktoratës. Në kuadër të gjithë kësaj unë shpresoj që të fillojë një familje të re me burrin tim të dashur Valonin.

Ju jeni përzgjedhur si personazh i librit “Zonjat Shiptare të Nju Jorkut” ideuar nga “Albanian Excellence”, libër që do të botohet për herë të parë për gratë e suksesshme të emigruara, si ndiheni për këtë?

Emërimi im për librin “Zonjat Shqiptare te Nju Jorkut”, është një kënaqësi e madhe. Unë jam mirënjohëse që konsiderohem në mesin e kaq shumë grave të suksesshme Shqiptaro- Amerikane. Unë shpresoj që ta përdor këtë nominim dhe arritje që të vazhdojë të përhap rëndësinë e edukimit në shoqërinë tonë sidomos për gratë tona. E ardhmja është në duart tona dhe si gjeneratat e para të grave Shqiptaro- Amerikane ne jemi përgjegjëse për të krijuar një shoqëri të hapur dhe të arsimuar për brezat tanë të ardhshëm.

Cili mendoni se duhet të jetë imazhi i gruas shqiptare në shekullin e XXI?

 Gratë shqiptare të këtij shekulli kanë botën në majë të gishtave të tyre dhe duhet të përfitojnë nga çdo mundësi për të çuar përpara veten e tyre. Gratë shqiptare të këtij shekulli duhet të jenë të arsimuara mirë, lexuese të palodhura, të udhëtojnë shumë, të ngrenë zërin kundër padrejtësive, dhe të lënë një përshtypje dhe impakt të përhershëm kudo që shkojnë. Gruaja e këtij shekulli i ruan traditat e saj, por në të njëjtën kohë duke rritur cilësinë e jetës së saj duke u bashkuar me një shoqëri moderne dhe të globalizuar.

2016, New York