Archives for June 2016

Mustafa ngushëlloi Qeverinë Amerikane pas sulmeve vdekjeprurëse në Florida

June 13, 2016 by dgreca

Prishtinë, 12 qershor 2016/

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Isa Mustafa, i ka shprehur ngushëllimet më të sinqerta popullit dhe Qeverisë Amerikane, pas sulmit vdekjeprurës në Florida, ku mbetën të vdekur dhjetëra njerëz dhe dhjetëra të tjerë u plagosën.

Kryeministri Mustafa ka shprehur pikëllimin e popullit dhe të Qeverisë së Kosovës pas këtyre sulmeve në SHBA.

“Populli i Kosovës bashkëndjenë dhembjen me familjarët e viktimave, me popullin dhe me Qeverinë Amerikane në këto momente të vështira”, thuhet në telegramin e kryeministrit Mustafa.

Duke shprehur solidaritetin e Republikës së Kosovës me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, kryeministri Mustafa thekson po ashtu përkushtimin e Qeverisë së Kosovës në angazhimet e përbashkëta të botës demokratike, të prira nga SHBA-të, në luftën kundër të gjitha formave të terrorizmit.

PËRDHUNIMI NË GRUP I VALBONËS,SI KRIM QEVERITAR NË TENTATIVË

June 13, 2016 by dgreca

Shkruan: Dr. Islam LAUKA – ish ambasador i Shqipërisë në Kosovë/

Mendohet se përdhunimi në grup, si dukuri, ka hyrë, relativisht vonë, tek ne. Por në gjuhë e kultura të tjera, si dukuri dhe term, duket se ka ekzistuar me kohë. Në gjuhën arabe, përdhunimi në grup njihet me termin “taharrush”. Si praktikë ndeshet, jo rrallë, në Indi. Para pak kohësh, shtypi njoftoi që, në një fshat indian, kryeplaku i tij urdhëroi përdhunimin e një vajze 20 vjeçare nga 13 burra, si ndëshkim për faktin se ajo kishte “mëkatuar”, me një djalë të një tribuje tjetër.

Pavarësisht se hyri vonë tek ne, për fat të keq, krimi i përdhunimit në grup, gjithnjë e më shpesh, po haset në jetën e shoqërise shiptare. Të shoqërisë sonë të çoroditur, pa skrupuj moralë, pa frena, pa orientues vlerash morale.

Në ballë të çoroditjes e të bjerrjes morale qëndrojnë politikanët tanë. Këtë e thonë faktet. Në nivel qëndror, në parlamentin tonë, deputetë – lubi janë akuzuar për përdhunim në grup. Në nivel vendor, kryetarë komunash – përbindësha, gjithashtu po akuzohen për përdhunim në grup. Të çliruar dhe të nxitur prej modelit të ofrouar nga politikanët, gjithëfar xhindësh e shtrinë përdhunimin në grup në qendrat e zhvillimit social dhe shtëpitë e fëmijëve, në rradhët e më të pafajshmëve dhe më të pambrojturve, të të sëmurave mendore dhe të jetimëve. Perversitet ? Ndoshta kjo fjalë nuk e shpreh plotësisht degradimin moral të këtyrë demonëve të së keqes.

Në të gjitha rastet e lartpërmendura, togfjalëshi “përdhunim në grup” përdoret në kuptimin e marrëdhënieve seksuale me dhunë të dy a më shumë perversëve me viktimën e tyre. Në këtë kuptim, kemi sinonimet : çnderim me dhunë; çnjerëzim (çnjerëzoj); shtazërim (shtazëroj).

Por gjuha shqipe, fjalët “përdhunim”, “përdhunoj”, i përdor edhe në kuptime të tjera si: nëpërkëmb, shkel (ligijn, të drejtat); prish, shëmtoj, çnatyroj (dicka të bukur, të pastër a të mirë). Në anglisht (rape) përdoret edhe në kuptimin : me plackitë, me grabitë.

Në këtë shkrim, fjala “përdhunim” përdoret jo në kuptimin e saj të parë e të drejtpërdrejtë, por në kuptimet e tjera. Edhe togfjalëshi “përdhunim në grup”, ndjek këto kuptime. Megjithëse, edhe përdorimi i kuptimit të drejtpërdrejtë, nuk do të ishte krejt pa vend. Në përfytyrimet e njerëzve, në këngët popullore, në poezitë lirike, vajza lozonjare, nusja e bukur dhe Valbona janë shkrirë në një. Ndaj dhe vajza me emrin Valbonë ka kudo, ku flitet shqip.

Lakmia e qeveritarëve tanë, nuk njeh kufij. Siç nuk njeh kufij syri i tyre i shqyer dhe i pangopur. Vendimin për përdhunimin në grup të Valbonës e mori “ish kryeplaku”, i Shqipërisë, Sali Berisha, në mandatin e tij të dytë, kur miratoi projektin e ndërtimit të një rrjeti hidrocentralesh mbi shtratin e saj. Berisha e preu në besë Valbonën, sepse në vitin 1996, ai e pati marrë në mbrojtje atë, duke e shpallur “Park kombëtar”. Ekzekutimi i vendimit iu besua çakallit Edi Rama dhe kopesë së tij. Është po ai Edi Rama, të cilin, këto ditë, Berisha kërkon “ta çojë në spitalin e psikiatrisë si skizofren paranojak”.

Vendimi për përdhunimin në grup të Valbonës, nuk u mor si ndëshkim për “mëkatet e saj” (si në rastin indian), sepse ajo nuk ka bërë asnjë mëkat. Megjithatë, krimi i kryeplakut indian dhe ai i kryepleqëve tanë kanë të përbashkët faktin se lidhen me motive të dobëta, të ushqyera nga mentalitete mesjetare. Midis tyre, me ndikim përcaktues në vendimmarrjen e qeverive tona, duket se është mentaliteti i mujsharit, sipas të cilit, nëse diçka të pëlqen, çfarëdo që të jetë, tokë, shtëpi, a vajzë e bukur, pavarësisht se nuk është e jotja, mund të bëhët e jotja, mjafton që t’i vihet një tabelë me shënimin “e zanun”. Kultura e mosndëshkimit të të fortëve që ekziston në Shqipëri përbën shtratin e ngrohtë për zhvillimin e këtij mentalitetiti barbar. Pikërisht në rolin e mujsharit, qeveritë tona ia vunë syrin e tyre të pangopur Valbonës sonë të bukur, pa pyetur të zotët e saj, banorët që me shekuj jetojnë aty, duke vendosur, ditën për diell, tabelën “e zanun”. Qëllimi i tyre nuk është zhvillimi, por vetëm bërja e parave në favor të një grushti qeveritarësh dhe biznesmenësh.

Mentaliteti tjetër që ushqen përdhunuesit qeveritarë, është ai, sipas të cilit, natyra është krijuar për njeriun dhe nevojat e tij, i njohur si qëndrim antropologjik. Bota e civilizuar e ka braktisur me kohë këtë mentalitet dhe, në vend të tij, po zhvillon konceptin, në bazë të të cilit, njeriu nuk është pronar i natyrës, por vetëm një pjesë e saj. Fundi i shekullit të 20-të dhe fillimi i shekullit të 21-të, solli qasje të reja ndaj natyrës, përfshirë atë ekocentrike. Fatkeqësisht, Shqipëria e shekullit të 21-të vazhdon të mbetet e kapluar nga mentalitetet mesjetare.

Së fundi, veç mentaliteteve të mykura, duket se vendimi për përdhunimin në grup të Valbonës, është diktuar nga situata e tanishme krizë, kur ndarja e plaçkës në qendër ka përfunduar, në kuptimin që nuk ka mbetur gjë tjetër për t’u zhvatur. Tani lufta për para është zhvendosur në periferi, në zona më të thella, si Valbona, Vjosa, bregdeti i Jugut, etj.

Për të gjithë është e qartë se të dy qeveritë tona e kanë konsumuar krimin e përdhunimit në grup, deri tani, të mbetur në tentativë: të dyja qeveritë kanë nëpërkëmbur të drejtën mjedisore, kombëtare dhe ndërkombëtare, e cila ndalon realizimin e projekteve të përmasave dhe natyrës së hidrocentraleve në zonat e mbrojtura, siç është Valbona, për shkak të pasojave të tyre të rënda, shpesh të pariparueshme, në ekosistem, në florën dhe faunën endemike, si dhe në jetën e njerëzve që banojnë në to. Nga ana tjetër, realizimi i projekteve të miratuara prej tyre, me pritat, kullat metalike, kanalet prej betoni apo tunelet, do ta përçudnonin, shëmtonin, shkretonin dhe, në fund të fundit, do ta çnatyronin Valbonën tonë të bukur dhe të virgjër.

A do ta lëmë ne Valbonën në gojën e pangopshme të kopesë së çakejve qeveritarë? A do të lejojmë ne që vendimi barbar i qeverive tona për përdhunimin në grup të Valbonës të shndërrohet në akt kriminal? Apo veprimi i tyre pervers, në sajë të reagimit tonë të fuqishëm dhe të vendosur, do të mbetet një krim në tentativë?
Pozitiv është fakti që, pavarësisht masave të të dy qeverive tona për ta mbajtur të fshehur krimin e tyre kundër Valbonës, fatmirësisht, ai u zbulua.

Nëse bashkohemi, siç kemi ditur e dijmë të bashkohemi ne, për mbrojtjen e trojeve tona, për nderin e dinjitetin tonë, krimi qeveritar, do të mbetet në tentativë dhe Valbona jonë, Valbona nuse, Valbona lule mos më prek, do vazhdojë të mbetet, ashtu siç e kemi njohur gjithmonë – e trentë, lozonjare, e lirë. Siç e ka falur Zoti a natyra.

Diaspora- Flet organizatorja e eventeve me këngëtarët shqiptarë në Itali, Alma Lamçe

June 13, 2016 by dgreca

Ylli Baka, Arjan Korkaj, Poni, Marjola Kaçani, Eglantina Toska kanë ndezur Italinë/

Nga Albert Z. ZHOLI/

Alma ka disa vite që merret me organizmin e aktiviteteve me këngëtarë shqiptarë në Itali. Aktivitetet organizohen kryesisht ditët e festave kombëtare dhe ditët e ndërrimit të viteve. Këngëtarët Ylli Baka, Arjan Korkaj, Rovena Ibrahimi, Poni. Marjola Kaçani, Eglantina Toska kanë qenë të preferuarit e aktiviteteve. Në këto organizime shqiptarësh të mërguar, këngët më të dashura janë ato për atdhedashurinë dhe këngët e kurbetit.

-Kur dhe si e emigruat në Itali?

Emigrimi im familjarisht filloi nga vitet 1998. Si te gjithë bashkatdhetarët tanë me përpjekje dhe mundime për një jetë të mirë, shkuam në Itali. Ishte një ndërmarrje e vështirë, por e domosdoshme për atë kohë.

– Ku filluat punë dhe a u përshtatët shpejt me jetën aty?

Punën e fillova mbas 1 viti e ca, mbasi me erdhi në jetë vajza ime e parë. Fillimet ishin të vështira, por gjithsesi dëshiroja që vajzën time ta rrisja duke dëgjuar gjuhën e bukur shqipe.

– Cilat ishin problemet e fillimit?

Problemet e fillimit si gjithmonë gjuha dhe ambientimi plus puna me vështirësitë e saj. Puna ishte problem serioz.

– Kur filluat të mendoni për fillimin e aktiviteteve me karakter kombëtar?

Aktivitetin e fillova para dy vjetësh mbas një bisede me bashkëshortin tim Dritanin. Mbasi pamë disa aktivitete të kolegëve tanë menduam të bënim diçka më familjarisht dhe seriozisht me të gjithë bashkëkombësit e zonës. Dhe besoj se me shumë përpjekje ja kemi arritur qëllimit. Aktualisht bashkatdhetarët tanë vijnë dhe me fëmijët e tyre, argëtohen dhe nuk akne asnjë problem. Një aktivitet i tillë kthehet në nj ditë feste për shqiptarët.

– Cili ishte aktiviteti i parë që realizuat dhe kush ishte i ftuar?

Në aktivitetin e parë për festën e flamurit i ftuari i parë ishte këngëtari Arjan Korkaj, i cili erdhi si zotëri dhe i bëri njerëzit për vete me thjeshtësinë e tij dhe komunikimin me publikun. Mbahet mend si këngëtar shumë serioz dhe me zë të veçantë.

– Cilët këngëtarë keni ftuar deri më sot?

Këngëtaret që kam ftuar kanë qenë, Arjan Korkaj dy herë, Gëzim Kaso, Rovena Ibrahimi, Poni, Marjola Kaçani. Ylli Baka dhe Eglantina Toska. Të gjithë kanë lënë mbresa të veçanta tek publiku i gjerë. Salla ka qenë e mbushur plot. Këta mbeten këngëtarët më të kërkuar

– Cilat janë këngët më të preferuara nga emigrantët?

Pa diskutim këngët e tabanit tonë popullor plus baladat.

– Kur ka qenë dita më e bukur, si festë e organizuar?

Dita e parë, pasi ishte kurioziteti, por dhe po afrohej si risi. Ajo ditë shkoi shumë mbarë dhe hapi rrugën e madhe të aktiviteteve të mëdha.

Zakonisht në cilat ditë festoni dhe kryeni aktivitete?

Ditët e festave kombëtare por edhe të shtunave ku shqiptarët të kalojnë një ditë ndryshe dhe të njohin njeri-tjetrin. Mund të them se të shtunave vijnë familjarisht shumë çifte.

Autoritet italiane, a ju nxjerrin pengesa?

Me autoritetet italiane kam bërë bisedat e rastit duke bërë të qartë çdo gjë. Kjo edhe me arsyen për të qenë sa më korrekte me ligjin dhe shtetin italian. Dhe ata gëzojnë respekt për ne dhe nuk kemi sjell asnjë problem. Madje vijnë dhe vetë në këto aktivitete.

Cili është aktivitet i radhës dhe cilën kuzhinë pëlqejnë shqiptarët?

Akoma jemi ne mendime për koncertin e radhës, se duam të bëjmë gjera serioze dhe të bukura. Kuzhina në këto raste është e përbashkët

Vangjush Ziko -Jetë, mbështjellur në butësi lirike

June 13, 2016 by dgreca

Esse-personazh rreth figurës të poetit, dramaturgut, prozatorit, esseist-it, studiuesit dhe përkthyesit brilant të lirikëve të mëdhenj rusë, Vangjush ZIKO./

Shkruar nga Raimonda MOISIU/

Letërsia, është dashuria për artin e fjalës në të shprehur dhe në të shkruar, e cila na jep mundësinë ta jetojmë jetën ndjeshëm e natyrshëm në një realitet krejt tjetër, me integritetin e pasionit njerëzor, ambicjes dhe sfidës, të cilat lindin energjinë e psikikes dhe shpirtërores, midis ëndrrës dhe realitetit, në jetën reale. Është lufta e talentit me vetëbesimin dhe vetë-ndërgjegjësimin, që pasqyron frymëzimin nga motivet e të dukëshmes e së padukëshmes, që dëshmohen përmes vetë-zbulimit; forcës e talentit dhe e inteligjencës, armë këto për ndryshim, në udhëtimin e trishtë e të lumtur të jetës, të përjetimeve dhe casteve të saj, në të përditshmen njerëzore. Me intimitetin e sublimes e shpirtërores, të ëndrrave dhe zhgënjimeve, historike e dokumentare, social, politike dhe ekonomike të natyrës dhe të shoqërisë, që përkojnë natyrshëm, të menduarit ndryshe për të ecur me hapin e kohës dhe frymëzimin me ndjenjën e bukur të dashurisë në botën që na rrethon. Në historinë moderne dhe bashkëkohore të letërsisë shqipe, shkrimtari dhe poeti lirik meditadiv e vizionar, Vangjush Ziko është një figurë unike njerëzore dhe historike, mendimtar i shquar, kreativ dhe erudit, një zë i vecantë që i përket periudhës së shtrirjes kombëtare në disa epoka; asaj të historisë moderne shqiptare, letërsisë së realizmit socialist, letërsisë post-komuniste dhe jashtë kufijve të atdheut, në ekzil, zë i idealizmit dhe revolucionit të botës së modernizuar, me krijimtari metaforike dhe e motivuar ideo-artistikisht, filozofike dhe letraro-artistike, thellësisht njerëzore. Letërsia shqiptare krenohet për shumë individëve historikë dhe kombëtarë, shkrimtarë dhe poetë, për trashëgiminë e tyre të cmuar intelektuale, letraro-artistike, me veprat e tyre mbresëlënëse dhe madhështore, por një nga krenaritë që i ka rritur nderin dhe autoritetin vendlindjes, Korcës dhe letrave shqipe, është edhe emri i poetit, dramaturgut, shkrimtarit, eseistit, përkthyesit brilant dhe studiuesit, prof. Vangjush Ziko. Një emër gjithpërfshirës, një transformim krejt i natyrshëm dhe i motivuar ideo-artistikisht, që vazhdon të mbetet gur prove i botës së civilizuar, në kërkim të identitetit krijues unik, është vizioni i ri i revolucionarizimit të ndryshimeve esenciale dhe i ndërgjegjësimit të artit bashkëkohor, kulturës shqiptare dhe njerëzimit progresiv, integritetit profesional të gërshetimit mes letërsisë artistike dhe asaj dokumentare.

Stili poetik i poetit Vangjush Ziko-i mëkuar thellësisht me lirizëm.

Vangjush Ziko, meriton vëmendjen dhe vlerësimin si një nga poetët lirikë më të shquar të vargjeve lirike shqiptare, poet që reflekton shqetësimet, dhimbjet e dashuritë, duke ruajtur individualitetin krijues të dallueshëm e të vecantë, individualitet rini -krijues, i mëkuar me lirizëm. Pikëtakimin e parë me vargëzimin e ka pasur në moshën fëminore, me këngët për motmotin që mbartnin ritmin e lodrave fëminore, të kënduara nga nëna e tij, dhe më pas në abetare, kur nisi të mësontë të shkruante e të lexonte. Në moshën nëntë vjecare librin e parë me vargje që lexoi, ka qenë poema në vargje e Naim Frashërit, dhe librat e parë që ka blerë me poezi, me kursimet e veta, në vitet ’47-’48, kanë qenë “Vargjet e lira”, të Migjenit dhe një botim të ilustruar në rusisht i poezive të Majakovskit, të cilat jo vetëm e mëkuan me lirizmin e vargjeve të tyre, por i atribuan edhe prirjen për t’i recituar ato vargje lirike. Janë burimet e para “letrare”, që i nxitën pasionin idealist dhe e lidhën pazgjidhshmërisht dhe përjetësisht me poezinë, duke filluar të shkruajë kështu, vargjet e para. Vargjet poetike të hershëme të Zikos, tregojnë se ai u ndikua edhe nga dashuria për natyrën, gjelbërore, shpezore dhe shpengimi i shpirtit, të cilat ai i pasqyroi në artin e tij poetik, duke botuar poezinë e parë, në gazetën “Zëri i Rinisë, nga fundi i vitit ’49-ë. Pasioni, dhe fuqia e vargjeve lirike me potencialin e tyre dhe pjekurinë artistike, të “Vargjeve të Lira”, të Migjenit dhe poetëve lirikë të shquar rusë, ndikuan në rritjen dhe zhvillimin artistik të Zikos, në përpjekje për të zotëruar mjeshtërisht artin e të shkruarit poezi. Duke lexuar dhe absorbuar cdo gjë të shkruar prej tij, vemë re se Ziko sintetizon mjeshtërisht format lirike, meditative dhe klasike, në një epikë kontemporane të përkryer bashkëkohore dhe me vetëdijen rivale me poetët lirikë bashkëkohorë shqiptarë e të huaj, për t’u shprehur lirshëm, përpos pasionit dhe intimitetit të identitetit poetik, motivit e veprimit, të përjetuarit të këtyre vlerave dhe përmbajtjen e tyre ideo-artistike. Sensibiliteti dhe figuracioni poetik i Zikos, ripërcakton traditën epike nga heroike në shpirtërore, nga lirike në elegjike me intensitet të fortë emocional, që nënkupton marrëdhëniet e dashurisë njerëzore me ankthin e pritjes, ëndrrat dhe dëshirat, dhe se si funksionon bota njerëzore në akord me natyrën, me thellësinë e mendimit dhe meditimit të tij moral e shpirtëror, duke përcaktuar kështu, madhështinë e vizionit të tij poetik. Karakteristikë e pënës poetike të Zikos është respekti ndaj sublimes, dashurisë njerëzore. Me elegancën e mjeshtërisë artistike e filozofike, në zotërim të vetëkontrollit poetik dhe formave të ndryshme poetike, Ziko ka gjetur diatezën e maturuar për të realizuar balancën mes psikikes e shpirtërores, komunikimit ndjesor meditativ, subjektit lirik të natyrshëm, dhe ballafaqimit të thellë me botën e jashtëme. Vëllimet poetike të botuara tashmë, “ Këngë për duart”, “Takim me malet”, “Këngët e Grurit”, “Galeritë e Nëtokës”, “Magjia e Dashurisë”, “Ditari Kanadez”, “Monologu i Ajzbergut”, “Kulla ime e Babelit”, “Këtu pranë Polit të Botës”, “Më zgjo Pëllumb i Noes”, “Mbase nesër gdhin e diel”, mund të thuhet me plot bindje se që në titujt respektivë të tyre, zë fill lirika moderne e ballafaqimit simbolik , është intensiteti i saj për të nënshtruar të kundërtat nga të qënit e tyre në marrëdhënie të ngushtë me të bukurën e të vërtetën. Ziko depërton në synimet e tij poetike, interesante, ndjesore dhe fabulore, poeti eksploron vetëdijen dhe subjektivitetin nëpërmjet përdorimit të imazheve, jo vetëm në gjetjen e frazava të duhura me figura artistike e filozofike, por ai qëllimisht konfronton me finesë mishërimmin simbolik të emocioneve dhe dukurive të jetës, agonisë së aktit të intimitetit në ngjizjen e impulsit jetik, përmes bashkëveprimit mes imagjinatës dhe njëjtësimit sensual, thënë ndryshe romantizmit.

“Enigmë është e do të mbetet,/E përjetojmë dhe se ndajmë dot,/Na lidhin zemrat apo epshet,/një pikëz gjak apo një pikëz lot,/Asgjë nuk janë luftërat e tërmetet,/as ankthi në mes djepit dhe qivurit./Sa plaga e padukëshme që na mbetet,/në cipëzën e zemrës a të trurit,/Sa gjembi apo lule trëndafili,/Që mbin lëndinës sonë të shpirtit.” Poezia “Dashuria”, nga vëllimi poetik “Monologu i Ajzbergut”, një poezie e herëshme e Zikos.

Natyra dhe vetëdija për poetin lirik Vangjush Ziko, janë njëjtësime ndjesore e romantike në riciklimin e jetës. Poeti përpiqet të jetë vetvetja nën aureolën e atributeve njerëzore, bashkimi unik individual i poetit mes dhimbjeve të lindjes, dashurisë për jetën dhe heshtjes së përjetëshme, marrëdhënie kjo e krijuar me kompleksitetin e tyre përmes kontrastit mes vetvetes dhe të qenit ndryshe, të përkohshmes dhe së përjetshmes: “Na lidhin zemrat apo epshet,/një pikëz gjak apo një pikëz lot.”. Poeti na tregon epërsinë që ka individi ndaj sekretit, aluzionit të klithmës shpirtërore dhe ndjeshmërisë, kosto njerëzore që ndikon mjeshtërisht nëpërmjet vargut, për t’i lehtësuar dhimbjet, mallin, trishtimin, vuajtjet njerëzore dhe shprehur dashurinë: “Sa plaga e padukëshme që na mbetet,/në cipëzën e zemrës a të trurit.” Ziko shfaq simbole të tilla metaforike sikundër; “enigmë, pikëz gjak, pikëz lot, djepi, qivuri, cipëzën, truri, zemra, gjembi, trëndafili, lëndina, etj., që të sjellin ndërmend pafundësinë e meditimit që janë po aq të ndjeshme sa edhe të maturuara poetikisht, intensitet thellësisht i mendimit artistik e filozofik, që nënkupton kontrastet mes melankolisë dhe bukurisë së dashurisë njerëzore.

Ja një poezi rishtas, e para ca ditëve e Zikos, e titulluar “Këmbana e Yjeve”:“Natë,as zgjuar, as në ëndërr,/një ninananë zëëmbël,/një zë i ngjirur dhe i vrazhdët,/më kumbon,/në dhé u tretën nën’ e babë,/u bënë dhé e bar,/nëna një lule e mëllagës,/babai zëmbak krenar,/qielli porsi këmbanë,/që gjuhëzë nuk ka,/kumbon mistershëm,/dhe më këndon,/dhe më qorton,/vibrojnë yjet tranzistorë,/qielli i tërë një vibrim,/edhe i lumtur,/edhe i gjorë,/besoj se s’ ka harrim,/jeta jonë një teatër,/në tokë luhet,/ në qiell jehon,/këmban ‘ e yjeve/ me bronx e larë,/zërat tanë inçizon.”

Te kjo poezi, Ziko demonstron mjeshtërisht zërin e tij poetik, përpiqet të komunikojë emocionalisht ndjenjën e dashurisë dhe ta bëjë atë epike nëpërmjet imazheve: “ as zgjuar as në ëndër”,- jo vetëm në gjetjen e fjalëve të duhura, ritmin, rrjedhën e vargut, me figura artistike e mendim filozofik, ku metamorfoza e jetës mbetet unike: “në dhé u tretën nën’ e babë,/u bënë dhé e bar,/”, – e vetmja epikë e dashurisë kjo: “nëna një lule e mëllagës,/babai zëmbak krenar”,- një shëmbull i transformimit artistik në vetvete dhe përballja me ndryshimet jetësore, tregojnë fuqinë dhe forcën e imagjinatës për të riformuar botën, nëpërmjet emocioneve dhe dukurive të jetës. Stili poetik i Zikos në të dyja poezitë, atë të hershmen dhe këtë rishtas, mbetet zë poetik unik, alegorik, meditativ dhe mediator mes të përkoshmes dhe së përjetshmes, psikikes e shpirtërores, botës së brendëshme dhe asaj të jashtëme, hyjnores e njerëzores, për të njohur shumëllojshmërinë e pafund të humanes dhe dashurisë, mëndje të gjallë e penë të shëndetshme, duke na ofruar kështu subjektin interesant, botëkuptimin inteligjent dhe filozofik, parë në këndvështrime interesante. Poezia e tij dallohet për lirizmin meditativ me ngjyrime filozofike. Ky lloj alegorizmi vjen nga përkushtimi i poetit për të kapur momentin poetik, të cilin ai qëllimisht e paraqit si imazh dhe simbole përmes penës së tij poetike. Lulja është simboli i dashurisë, vetmia dhe trishtimi janë lirike, sepse nuk mund të ketë dashuri pa trishtimin, vetminë, gabimeve dhe dhimbjeve të bukura. Vargjet poetike të Zikos janë në traditën e post-modernizmit. Ato përcjellin realitetin, ku lumturia, si gjithmonë dashuria na japin dhimbje e mall, trishtim e gëzim, me butësinë dhe epërsinë e tyre, monolog i brendëshëm, rilindjen dhe të prekëshmen, bujarinë dhe urtësinë, shndërrimin nga realiteti në një realitet të interpretuar, në kuptimin simbolik të hyjnores e njerëzores. Duke i qëndruar traditës së post-modernizmit, e cila vihet re në vëllimin poetik, të botuar rishtas, i titulluar “Mbase nesër gdhin e diel”, por edhe në poezi të tjera si poezia “Hallo Colombo”, publikuar në Facebook; “ç’jam unë!/banori më i ri kësaj toke/në një apartament me qira,/dhe ëndrrën për një jetë më të mirë,/(ëndrrat që adhurojmë dhe mallkojmë),/asnjë ëndërr nuk kam parë në këtë vend/dhe as kam për të parë,/mbase as kur të më shushurisin panjat mbi kokë/dhe ketrat të më përmjerrin./nipi apo stërnipi,/do vijë të më zgjojë,/me gjuhën e përzier: hallo, colomb i jetës së re! Përmes vërshimit të një ironie dhe autoironie, sarkazëm e satirë të mprehtë, ton qytetar e intelektual, ndaj heroit lirik (banori më i ri i kësaj toke) dhe realitetit, tipar i poezisë së sotme post-moderniste, Ziko harmonizon elementët tradicionalë me të njëjtin intensitet dhe guxim, duke na dhënë poetikisht dramën e vecantë të mërgimit dhe mallit të mërgimtarit. Duke u bazuar në realitetin e dhimbshëm të individit (mërgimtarit-alias- banori i ri) në kontekstin historik, social, kulturor, politik, dhe ekonomik, Ziko eksploron fuqinë dhe vlefshmërinë psikollogjike dhe sociale e spektrit të ndjenjave të peshës së mërgimit, me tendenca artistike e filozofike: “ëndrrat që adhurojmë dhe mallkojmë”- dhe nëpërmjet vargjeve intime e lirike, imponon konfliktet dhe dilemat morale, qytetare dhe intelektuale: “ngulur thellë në këtë tokë mes dy oqeanesh,/me kurorën e akujve rreth ballit”. Me energjinë e heroit lirik në poezi, Ziko “padit” kodet morale represive, dhe replikon me to nën efektet poetike, duke krijuar kështu një përzierje të traditës, gjuhës dhe kulturave, analizë sociale bashkëkohore që eksploron thellësisht temat e ndryshme universale të dramës së brezit të parë të emigrantëve. Simboli i dashurisë njerëzore lind nga dhimbjet e lindjes dhe pjesa tjetër, përvec kujtimit mbetet entiteti i përjetësisë. Poeti Vangjush Ziko mjeshtërisht paraqet ndjeshëm e me talent në vargjet e tij kuptimin metaforik emocional e njerëzor të jetës, e cila natyrisht në vevtvete është metaforë.

Vangjush Ziko mbetet një nga poetët më të rëndësishëm dhe me emër në letërsinë shqiptare dhe artin bashkëkohor. Stili dhe konotacionet poetike të Zikos, janë mishërimi i përkryer i vargjeve lirike shqiptare, artit si frymëzim shpirtëror dhe dimensionit estetik të natyrës, metaforës së rritjes dhe formimit fizik dhe intelektual,- një jetë, mbështjellur në butësi lirike.

Prozator, dramaturg, studiues dhe esseist.

Në prozë Vangjush Ziko është më i hapur, një novator, -karakteristikë e vecantë kjo e autorit. Në librat me tregime, skica dhe prozë letraro-artistike dokumentare me një përvojë të pasur, Ziko zotëron traditën e pasur të trajtave lirike dhe narrative, të cilat autori i respekton me seriozitetin e marrëdhënieve mes botës emocionale dhe psikologjike të temave kryesisht nga rinia, kujtime, mbresa, dhimbje e mall, ndjenjave fisnike, për të konturuar karaktere të injektuara me dashurinë dhe romantikën e bukur të tyre, duke i transformuar ato me metoda e elementë moderniste dhe stil të drejtpërdrejtë të imazheve dhe shëmbëlltyrës së tyre. Tek libri me tregime dhe skica “Borëbardha flokëthinjur”,(Romancë kanadeze), Ziko shprehet që në krye të librit: “Romancë zakonisht, quhet një pjesë e vogël muzikore, që pasqyron një gjendje të caktuar shpirtërore. Pse të mos e quajmë kështu edhe një krijim letrar, që na flet për ndjenjat dhe meditimet e një personazhi, një vepër letrare, e cila ka në themel konfliktin apo intrigën, boshtin artistik……”. Duke jetuar e krijuar mes Torontos, (Kanada) dhe vendlindjes Korcës ( Shqipëri), Ziko ndjek sintezën romantike e psikollogjike mes Lindjes e Perëndimit, ndërmjet traditës, reformimit modern, rivitalizimit dhe realitetit bashkëkohor. “ Borëbardha flokëthinjur”, është vepër letrare unike, subjektive me efekte të jashtëzakonëshme psikollogjike, artistike dhe brendia e saj vëzhgon botën shpirtërore të trazuar bukurinë, dinjitetin, dualizmin e natyrës shqiptare me atë kanadeze (p.sh Ujëvarat apo pyjet, malet lumenjtë e Shqipërisë e të Kanadasë), ndjenjat që prodhojnë ankth e frikë, nderim e përcmim, kënaqësi dhe mërzitje, nostalgji e mall, iluzione e zhgënjime, dëshira e shpresa, dashuri e dhimbje, një pafundësi ndjenjash dhe fuqi përtej kuptimit njerëzor. Përshtatja e fjalës “romancë”, për këtë vepër letrare, është mëse pozitivisht e përshtatshme nga poeti dhe eseisti Vangjush Ziko, është mishërimi i sublimes, i frymës romantike të aventurës së emigrimit, sepse ai thekson individualizmin, pohon vlerat e përbashkëta të njeriut, me imagjinatën për vlerat e saj estetike dhe etike, pohimin optimist të metamorfozës të vështirë, që shoqëria bashkëkohore e quan integrim. Idetë dhe shpalosja e tyre në këtë vepër letrare janë ende të freskëta me stilin e mprehtë prozaik dhe vëzhgimin e tyre në brendësi janë psikollogjike, shpirtërore, artistike, filozofike dhe bashkëkohore. Librat e tjerë në prozë janë; “Korca-Qyteti dhe Kujtime”,/ “Serenata -Himni i dashurisë”,/ “Dardha-Legjenda e Feniksit të Pyllit”, tregojnë që Ziko ia ka arritur të vlerësojë konceptin e shquar të përvojës njerëzore në prozë psikollogjike, por edhe të letërsisë dokumentare në to, baza e letërsisë së vërtetë dhe të vërtetës historike, të diktuara nga dhuntitë, dhe interesat e tij studimore, mitikes dhe legjendave, punës hulumtuese dhe bibliografive, kujtimeve e mbresave, nostalgjisë dhe mallit për Korcën, serenatës si himn i dashurisë njerëzore, duke përfshirë bukurinë mitike dhe antike, mondane dhe aromën e blireve të Korçës, punës gjurmuese, por edhe profili i tij si profesor i letërsisë, të gjitha këto, janë të bazuara në përvojat e jetës, emocionale dhe psikollogjike, larg cdo subjektivizmi. Proza e Zikos zgjeron temat sociale, ekonomike, kulturore, historike dhe psikologjike, sidomos për vendlindjen e tij, Korcën dhe Dardhën. Përfaqësues i denjë i dy epokave, Vangjush Ziko i përmbahet prozës psikollogjike, gjuhës dhe stilit lirik -narrativ, asaj dokumentare, koncizitetit dhe individualizmit të karaktereve të idealizuara, aventurat fantastike realiste dhe vizionit simbolist të tyre, temën karakteristike të konfrontimit mes kulturave dhe shpesh “të korruptuar”, nën ndikimin e shoqërisë perëndimore, duke e zgjeruar traditën me mjeshtëri artistike dhe filozofike. Si dramaturg, Ziko në dramat e tij; “Motra Katerinë”(inskenim e botim), “Rruga e Madhe”(inskenim, edhe libër), “Vëllai i Madh” (inskenim), “Prova”(inskenim), “Fronti”(inskenim), “Martesë pa dasmë” (inskenim), Ziko ka eksperimentuar monologjet e brendëshme, , stilin realist. Dramat e tij të sipërpërmendura, janë të hershme, që inkludojnë “ copëza të jetës”, në lidhje me iluzionet dhe obsesionet e karaktereve të zakonshëm e modestë, të ndara nga idetë dhe vlerat e tyre të qëndrueshme, shëmbull i filozofisë të transformimit shoqëror, ekonomik, politik e kulturor, duke eksploruar qartshëm aspektin filozofik dhe artistik, në lidhje me trendet e njeriut dhe progresit njerëzor. Dramaturgu Ziko na vë në dukje përpjekjet për të mbrujtur ëndrrat me të cilat ballafaqohet bota dhe dhimbjet e tyre,(të personazheve), mënyra e të shprehurit emocional dhe veprimeve fizike të tyre, të vërtetën konkrete dhe të moralit të shoqërisë, në kohë e hapësirë, për një dramë bashkëkohore mes realizmit e simbolizmit. Edhe pse dramat e tij, fillojnë me ekzaminimin e përvojave jetësore në aspektin social, psikollogjik dhe kulturor në të përditshmen njerëzore, Ziko interkulon një penetrim më të detajuar e një analizë sociale bashkëkohore, të casteve të jetës social- ekonomike-kulturore të shoqërisë nga vjen e ku mendon të integrohesh, duke e zgjeruar traditën me elemente psikollogjike e filozofike, dhe duke kthyer vëmendjen e tij letraro-artistike, për shqetësimet e personazheve, duke shfaqur kështu një vizion udhërrëfyes bashkëkohor. Për dramën dhe eseistiken, Vangjush Ziko, është në proces të botimeve; e një vëllimi me tre dramat e tij më të mira, njëra e botuar dhe e vënë në skenë, ndërsa dy të tjerat janë krijime të reja, dhe e shikojnë dritën e botimit për herë të parë, dhe në fushën esseistike të vëllimit të titulluar “Fletorja e Esseve”, me një tematikë të gjerë temash, autorë, probleme teorike dhe estetike, letrare, esse poetike, profile krijuesish të traditës dhe aktuale. Skenari dhe librete operete janë gjini të tjera që Ziko ka lëvruar në udhëtimin e larmishën krijues; “Hapi i Parë (skenar filmi, ekranizuar), “Zambakët e Bardhë” (skenar filmi,ekranizuar), “Brigadierja” (libret operete, vënë në skenë), kjo falë talentit e pasionit për letërsinë, Ziko ia ka arrituar t’i realizojë me sukses këto vepra.

Përkthyesi brilant i më shumë se treqind poetëve të mëdhenj lirikë rusë.

Më duhet të theksoj që në fillim se poeti lirik, Vangjush Ziko, arësimin e mesëm e kreu në qytetin e lindjes, Korcë, ndërsa studimet e larta i përformoi për letërsi në Institutin e Letërsisë, “M. Gorki”, në Moskë. Punoi si mësues i letërsisë pranë gjimnazit “Raqi Qirinxhi”, dhe pedagog i letërsisë e gjuhës ruse në Universitetin “ Fan Noli”, në Korcë. Duke qenë kryesisht një poet lirik dhe njohës i shkëlqyer i gjuhës dhe letërsisë ruse, Ziko iu përkushtua edhe përkthimit të poezisë lirike ruse. Ka botuar përmbledhje të vecanta të poezive të A.S. Pushkinit, S. Eseninit, E. Eftushenkos si dhe Antologjinë e Lirikës Ruse (katër vëllime), ku ka përfshirë rreth pesëqind poezi të më shumë se treqind poetëve lirikë rusë, që nga fillimi i shekullit të tetëmbëdhjete, dhe deri në fund të shekullit të njëzetë, dhe vazhdon me të njëjtin intensitet të përkthejë edhe në shekullin 21-ë.

“A. S. Pushkin, Drama”, /“A. S. Pushkin, Poezi të zgjedhura”,/ “S. Esenin – Njëqind Lirika”, / “E. Eftushenko, Lirika”, “Treqind Vjet Dashuri”, Antologji e Poezisë Ruse,/

“Këmbana e Mbrëmjes”, Antologji e Poezisë Ruse, “Tokë e Dashur”, Antologji e Poezisë Ruse,/”, “Pegasi Rus”(Antologji e Poezisë Ruse), “Aleksis Parnis, -Ishulli i Afrditës”, Dramë, Vangji-Mihanj Sterjo – “Pikat e Harruara të Shiut, Poezi, –janë vëllime poetike dhe drama të pëkthyera nga përkthyesi brilant Vangjush Ziko.

Antologjitë e Poezisë ruse përmbajnë poezi të përzgjedhura nga lirika ruse, të përkthyera mjeshtërisht dhe që kanë në thelb vetëm temën e dashurisë nga poetë të shquar të mëdhenj lirikë rusë si: “poeti i natyrës dhe shpirtit rus, Esenin, me paruken klasike të Lemonsovit, hijen e venitur sentimentale të Zhukovskit, kacurelat rebele të Pushkinit, zërin e kreshpëruar të Majakovskit, ballin tragjik të Lermontovit, me vellon mistike të Bllokut, trishtimin esenian apo capkën të Eftushenkos,” -shprehet Ziko në parathënjen e tyre. Në një intervistë të paradokohëshme me poetin lirik dhe përkthyesin Vangjush Ziko, pyetjes sime, se cfarë e bën të dallueshëm një krijim në përkthimin original, mes të tjerave u shpreh: “Arti i përkthimit është mjeshtëri. Përkthimi i lirikëve të mëdhenj të poezisë ruse, ma ka asuruar, jo vetëm shpirtin tim, mjeshtërinë time poetike, por edhe dashurinë për poezinë në përgjithësi, dhe poezinë ruse në vecanti. Të përkthesh poezinë e një kombi tjetër, duhet ta njohësh me themel, jo vetëm poezinë e tij, por edhe gjuhën dhe konstitucionin shpirtëror, natyrën, zakonet, stilin e të jetuarit, dhe të menduarit, shpirtin e tij, ta njohësh mirë veprën që përkthen”.

Mendimin e tij mbi mjeshtërinë e përkthimit, dhe që e ka udhëhequr, në përkthimin e poezisë lirike ruse, përkthyesi Ziko analizon një shqipërim-të mrekullueshëm të Nolit, dhe jo përkthim, nëpërmjet një esse-je, shkruar rishtas, e titulluar “PROBLEME TË PËRKTHIMIT”, (Mbi një shqipërim të Nolit), Ziko vlerëson ndjeshëm dhe me profesionalizëm, filozofinë noliane të përkthimit dhe shqipërimit. Ja cfarë shkruan Ziko: “Noli e shikon mjeshtërinë e përkthyesit si mjet edukimi dhe emancipimi shoqëror edhe si shkollë të edukimit artistik dhe estetik. Noli zgjodhi jo vetëm kryevepra të artit botëror, por midis tyre, ato që i përshtaten momentit historik e shoqëror të vendit, si edhe synimeve të luftës së vet politike. Mjeshtërinë e përkthyesit Noli e krahason me mjeshtërinë e kopshtarit. Për përkthimin Noli përdori dy terma: “kthim’” dhe “shqipërim”. Me të drejtë mund të pyesim se me ç’ kuptim i përdori Noli këto dy terma dhe a janë të bara-barta në domethënien e tyre?

Në studimet e huaja termi “kthim” përdoret në rastet e kthimit të një vepre të prozës në vargje. Kurse te ne termi “përkthim”, rëndom, barazohet me termin “shqipërim”, gjë e cila nuk mund të pranohet si e bara-zvlefshme,-shkruan Ziko.

Emri dhe kontributi i larmishm, i poetit, dramaturgut, shkrimtarit, eseistit, përkthyesit dhe studiuesit Vangjush Ziko, është një emër gjithpërfshirës, është vizioni i ri i revolicionarizimit dhe ndryshimit të rëndësishëm i letërsisë dhe artit bashkëkohor në qarqet artistike, qytetare dhe intelektuale, i vlerësuar me Urdhërin “Naim Frasheri” i klasit të parë dhe “Kurora e Krijimtarisë 2006-ë””nga Klubi Letrar “Bota e Re”. Figura e vlera kombëtare dhe historike të tilla si Vangjush Ziko, duhet të ruhen më krenari e dinjitet kombëtar, duhet të ruhen për artin dhe kulturën korcare, për letrat shqipe dhe brezat e ardhshëm. I mëncur, i matur, rini krijues, aktiv dhe me një shpirt të madh, Vangjush Ziko vazhdon të na japë vepra brilante nga shpirti, talenti dhe pasioni i tij krijues, -një jetë, mbështjellur me lirizëm. Që prej vitit 2004r, jeton dhe krijon mes Kanadasë pranë fëmijëve të tij dhe vendlindjes, Korcës,- qytetit që vetëm buzëqesh me butësinë lirike të serenatave e blireve.

HARTFORD, CT USA

Fund Maj 2016

Kisha “Zoja Pajtore Shqiptare” në Michigan

June 13, 2016 by dgreca

Kisha “Zoja Pajtore Shqiptare” në Southfield Miçigan shëndrit në mes të një qyteze Amerikane/

Kisha "Zoja Pajtore Shqiptare" në Southfield Miçigan shëndrrit në mes të një qyteze Amerikane

Kisha Zoja Pajtore ne Southfield e vizitojë duke marrë pjesë në Meshën e së Dielës, George Frendo Anthony një prelat Maltës, i cili tash sa vjet po shërben si ndihmës i Peshkopit së Dioqezës Tiranë-Durrës, në Shqipëri.

Nga Beqir SINA/

SOUTHFIELD – MI: Në të dielën e parë, të muajti qershor, kalendari kishtar celebronë një nga të Meshat e saj më të dashura për besimtarët e rinjë e të reja katolikë : Youth Mass – Mesha e të Rinjëve.

Ndërkohë, simbas librit kishtar thuhet se nuk është problem i vazhdueshëm që në shumë famulli një të diel e parë e qershorit të ketë vendosur mënjanë si predikim në Meshën e së Dielës një Youth Mass projektuar për të apeluar tek të rinjtë.

“Kjo, meshë është një formë muzikore e çlirimit për muzikantët dhe për njerëz të të gjitha moshave, thuhet në librin kishtar për këtë Mesh e cila është pjesë e Meshës së Diel. Sapo të kesh zbuluar këtë të vërtetë, tha një besimtarë i devotshëm i kësaj kishe, Marash Nucullaj, duke shtuar se , është një brez i ri i të rinjve, të cilët e gjejnë atë në të dy aspekte të jetës: një sfidë artistike dhe energji të thellë shpirtërore” tha ai.

Qyshë, që në fillim të kësaj meshe të veçantë – Youth Mass, famullitari i kësaj kishe, i përndershmi Don Nue Gjergji, lajmërojë nga Altari, në fillim të predikimit të tij, besimtarët e shumtë që ishin mbledhur në Kishën Zoja Pajtore, për të marrë pjesë në Meshën e së Dielës, se në mesin e besimtarërve, ndodhej për vizitë George Frendo Anthony O.P. , i cili, tha Don Nue Gjergji, është një prelat Maltës, i cili tash sa vjet po shërben si ndihmës i Peshkopit së Dioqezës Tiranë-Durrës, në Shqipëri.

Më pas Don Nue Gjergji, foli për biografinë e prelatit George Frendo, për të cilin tha ai flet disa gjuhë, dhe në mesin e tyre, bukur dhe ambël edhe gjuhën shqipe, si një shqiptarë.

George Frendo, tha famullitari i Kishës Zoja Pajtore, lindi në Qormi Maltë më 4 prill 1946. Në moshën 15 vjeçare ai u vetëquajtë si anëtar i rendit të predikuesve. Në vitin 1963, Frendo filloi studimet e tij për priftërinë së bashku me Paul Kremona i cili sot shërben si Kryepeshkopi i Maltës. Si Frendo dhe Cremona u shuguruan priftërinj nga Emanuele Gerada më 2 prill, 1969. Frendo, ka shërbyer 8 vjet si famullitarit i Gëardamanġa.

Kurse, në vitin 2006 Papa Benedikti XVI emëroi Frendo si ndihmëse Peshkopi i Tiranë-Durrës në Shqipëri titullar te Buthrotum. Ai u shugurua më 23 shtator, 2006 nga i ndjeri Rrok Kola Mirdita Arqipeshkvi i Tiranë-Durrës dhe është bashkë-shenjtëruar nga Nunci Apostolik John Bulaitis dhe Kryepeshkopi Jozef Mercieca të Maltës.

Mirëpo, me këtë rast duhet kujtuar se në javën e parë të muajit qershor kjo kishë madhështore dhe nga më të bukurat në këtë zonë, ka edhe ditëlndjen e saj. Mbasi, është qershori i vitit 1977, kur u hap për herë të parë kisha Zoja Pajtore e Shqiptarëve të Amerikës, nga i ndjeri Dom Prek Ndervashaj, i pari prift katolik shqiptarë, që ngriti shërbimin meshtarë në gjuhen shqipe, për besimterët katolik shqiptarë të Michiganit.

Kjo kishë sipas shënimeve ka filluar lutjet e saj dhe predikimet me 200 familje antaret e para të kishës dhe dhe shume shpejt nga që kapaciteti i saj ishte 350-400 vende, ajo u rritë menjëherë si ajo bima.

Ku si thuhet pranë kësajë kishë u mblodhën besimtarët katolik shqiptarë, nga Kosova, Mali i Zi, dhe Shqipëria, duke kthyer
dalëngadalë në një qendër atdhetare e kulturore, ku filloj të lutej, dhe falej por edhe të festohej festa e flamurit, dhe festa të tjera kombëtare.

Më vonë në këtë kishë dhe mjediset e saj u zhvilluan një serë aktivitetesh kulturore artistike, aty filloj të organizohej dhe Festivali i Kulturës dhe Traditës Shqiptare në Amerikë.
Aktivitet, ky në të cilin tubohen disa mijëra shqiptarë, nga Detroiti, dhe zonat për rreth, por edhe mysafirë nga shtet e tjera të SHBA dhe Kanadaja. Në të gjitha mjediste e Kishës Zoja Pajtore, për tre ditë me radhë mbahen aktivitete të ndryshme kulturore, artistike e argëtuese sidomos ato që tërheqin rininë shqiptarë në Amerikë.

Famullitari i kësaj kishe një meshtar dhe patriot e atdhetar i dalluar, Don Nue Gjergji, duke folur për këtë festival që organizon kisha e tij, në bashkëpunim me komunitetin katolik, në Detroit, thotë se :”Ky është një rasti i mirë ku takohen të gjithë shqiptarët, pa dallime, sidomos të rinjët e të rejat shqiptare, bisedojnë e çmallen me njëri tjetrin të gjithë shqiptarët. Këto Festivale, si quhen këtu në Amerikë, tashmë janë kthyer në traditë në të dy kishat katolike shqiptare, në zonën e Deroitit dhe priten me shumë kënaqësi nga të gjithë besimtarët, që mbushin përplot oborrin e Kishës Zoja Pajtore” na tha meshatri Don Nue Gjergji.

Në broshurat e kishës Zoja Pajtore, që jan në një stendë në hyrje të saj thuhet se :”Misioni i kësaj kishe është të plotesojë nevojat e komunitetit shqiptar, të kësaj zone, për një pasur një kishë multi funksionale, shqiptare. Kisha Katolike Zoja Pajtore, thuhet se është një qendër e re, e cila zhvillon aktivitete me karakter fetar, kombëtar e shoqëror në bashkësinë shqiptare, në një zonë të qytezave të Detroitit, Southfield, ku ajo është e e ri-ndërtuar. Këtu zhvillohen mesha, liturgji, pagëzime, kurorëzime, ceremoni martesore e mortore, si dhe sakramente të tjera, mësimin e gjuhës shqipe, nëpër klasa, koncerte të ndryshme, përmovime librash dhe talentesh të reja, seminare dhe simpoziume të ndryshme fetare, letrare e kombëtare.

Miçingani, është një prej shteteve federale, të SHBA, ku më së shumti janë të përqendruar shqiptarët, sidomos atyre që i përkasin dekadave të para të emigrimit, pra ata te të shekullit të XX. Mirëpo, me rrëzimin e komunizmit, dhe hapjen e Shqipërisë, nga izolimi total i regjimit të Enver Hoxhës, dhe shpërbërjen e Jugosllavisë, shumq shqiptarë nga Shqipëria, Kosova dhe viset shqiptare, ia kan “mësyer” Michiganit – Detroitit, dhe shteteve për rreth tij.

Në këtë shtet janë të ndërtuara, disa ndërtesa të kultit për shqiptarët , si kisha dhe xhami, Dteroiti, është i vetmi qytet në Shtetet e Bashkuara që ka një Teqe bektashiane.

Në Dteroit, dhe qytezat për rreth tij, ka me qindra kisha katolike dhe kisha ortodokse – ka edhe një Katedrale, ndersa, ka edhe dy kishat shqiptare katolike, që ngrihen në qytetet ëarren afër Detroitit dhe Southfield, të cilat thuhet se i kan dhënë Miçinganit, një vlerë dhe rëndësi të madhe.

Dy kishat e reja katolike shqiptare, të rindërtuara pasi u shitën kishat e vjetra : ajo e Shën Palit dhe Zoja Pajtore Shqiptare, krahas Katedrales dhe kishave më të njohura në këtë shtet, të cilat, zakonisht përfshihen edhe në itinerarët e turistëve vendas e të huaj, po ngjallin një interes të veçantë, jo vetem tek mijërat e besimtarëve shqiptarë, por, edhe atyre amerikanë e të huaj.

Kisha Zoja Pajtore Shqiptare ne Southfield, është e rindërtuar, pasi u shitë e vjetra dhe u mboldhën të hollat e nevojshme nga sponsorët dhe bessimtarët për të ndërtuar jo shumë larg të parës kishën e re. E cila e shtoi gëzimin dhe harenë, kur u ndertua kisha re. “Çdo gjë dukej në syt e çdo besimtari, fytyrat e tyre të qeshura, entuziasmi dhe lumturia gufonte ne çdo zemër besimtari. Ata e pritën ketë ditë si një ditë feste. Ata ishin jashtëzakonisht të lulmtur, pasi edhe nevoja ka qenë e madhe për këtë kishë.

“Kishte ditë që ndihej atmosfera festive, shkruan revista katolike e kësaj kishe, duke përshkruar gëzimin e madh që mbizotronte, dhe e gëzimit të përurimit të kishës se re Zoja Pajtore Shqiptare në Southfield. Kjo për faktin, shkruan revista katolike, se ata tash do të kishin një qendër fetare dhe dëfryese që do tua plotësojë të gjitha kërkesat e dëshirat. Kisha, shkruante kjo revistë do të jepte ndihmesën e saj, jo vetëm në aspektin fetar , por edhe në atë kombëtar, shoqëror e social. Ajo do të shërbej si një institucion e ruajtes dhe kultivimit e vlerave më të mira fetare e kombëtare.

“Kisha, më e re atje, është ajo që ndrroj truall e quajtur Kisha Pajtore e Shqiptarëve. Kjo, kishë sipas një besimtari që na shoqërojë gjatë kësaj vizite, në Detroit, Marash Nucullaj, deri në hapjen e saj kishte kushtuar mbi 2 milion e gjysmë dollar amerikanë. Ato kanë qenë të ardhurat, që u siguruan nga një fond i mëparëshëm që kishte vet kjo kishë, na thotë dom Nucullaj. Por, duhet theksuar, tha ai se edhe kontributet e familjeve të besimtarëve kan qenë të mira. Ndihma e jashtme ka qenë krejtesisht nga kontributi i besmitareve të kësaj kishe, por edhe komunitetet kishtare të Shën Palit në Detroit dhe Zoja e Shkodrës në Nju Jork, ka dhënë kontributin e tyre. Madje, ka pasur edhe ndonjë shqiptarë nga besimet e tjera fetare”, shprehet Marsah Nucullaj.

Kisha Pajtore e Shqiptarëve

Tridhjetevjet më pare në Southfild të Miçiganit, në periferi të qytetit Detroit, Dom Prenk Ndrevashaj dhe një grup besimtarësh katolike themeluan Kishën Zonja Pajtore e Shqiptarëve, e cila u shndërrua në vite jo thjesht në një objekt kulti, por në një institucion të rëndësishëm të ruajtjes së kulturës dhe traditave shqiptare. Kisha shpjegon, famulltari i Zonjës Pajtore të Shqiptarëve, Dom Ndue Gjergji, është rritur së bashku me komunitetin dhe ka përjetuar ndryshimet që ka kaluar ky komunitet. Ajo është e themeluar fillimisht me besimtarë kryesisht nga Mali i Zi dhe nga Kosova, sot, shpjegon meshtari i dalluar Dom Ndue Gjergji rreth 70 për qind e komunitetit të saj janë nga Shqipëria, të cilët tek kisha kanë gjetur një mbështetje të madhe për t’i ndihmuar në ambjentimin në Shtetet e Bashkuara.

Në broshurën e kësaj kishe thuhet se një farë shume e të hollave u sigurua edhe nga shitja e kishës së vjetër. Siperfaqja, e truallit të saj është rreth 10 hektarë.

Kisha ka në hyrjen e saj Shtatoren e madhe të Nëna Terezes, e cila duket sikur u thotë besmitarëve të saj : “Ejani e lutuni dhe merrni me vete bekimin në shtëpinë e Zotit tuaj

Ndërtesa e kishës ka një faltore me rreth 1.000 ulëse. Ka një ambjent të veçantë për fëmijët e vegjël dhe nënat e tyre, kur vijnë në kishë. Madje, ka edhe objektet përcjellese. Ka tre salla të mëdha ku mund të bëhen klasa për shkollën shqipe. Ka një sallë me 300 vende për gazmende dhe evenimete të tjera masive, qofshin këto, shoqërore, sociale e kulturore. Ka edhe shtëpinë e meshtarve(rektoria) ose siç quhet me gjuhen e malesorve – Qelja, Parkingu i kishës zë rreth 400 makina. Ka edhe mjedisin ku në të ardhmen do të ndërtohet parku sportiv.

Kjo, famulli, e cila është e ndërtuar me kontributin dhe djersën e besimtarëve të saj, thonë besimtarët, duke u mburrur me kishën e tyre, e prezantojnë atë si një kishë madhështore, e cila është shembull për të gjithë. Mirpo, me këtë rastë, thonë ata patjetër që duhet përmendur edhe kontributi tjejet i rëndësishëm dhe në fushën fetare, atdhetare e intelektuale të meshtarit të tyre Dom Nue Gjergjit.

“Ai vazhdimisht, thonë ata ka qenë në krye të levizjeve që ka ndërmarrë komuniteti shqiptarë në diasporë veçanërisht në Michigan ne mbështetje të çështjes kombëtare, të lirisë e të drejtave të shqiptarëve në Kosovë, Mal të Zi, Maqedoni, Çamëri etj, duke pasuruar e lartësuar kështu me shumë traditat dhe kontributet patriotike, intelektuale e atdhetare të familjes së tijë, Gjergji nga Kosova, pasi ai është vëllai i biografit të Nanë Terezes, Dr. dom Lush Gjergji, priftit katolik shqiptar i Ipeshkvisë në Prishtinë“.

është një fakt intersantë se në ndërtimin Kishës Zoja Pajtore, në inagurimin e kishës në Southfield – të Detroitit, morën pjesë klerkik, nga të gjitha viset shqiptare, nga Kosova e Shqipëria, dhe të besimeve të tjera, si dhe autoritetet të shetit të Miçinganit, besimtarë katolikë të zonës dhe grupe besimtarësh nga shtete të tjera u mblodhën për të shënuar këtë përvjetor të rëndësishëm.

Mes tyre ishte edhe i ndjeri Archbishop Rrok Kola Mirdita, ish -Archbishop i Tiranes dhe Durresit,.i cili edhe udhëhoqi liturgjine- meshën e së dielës me 12 priftërinje të tjerë. Kancelari Shane Zefi, nga Kosova, së bashku me famullitarin dom Lazër Berisha, e dom Nue Ballabani nga Zagrebi. Nga Mali i Zi ishte patër Pashko Gojçaj famullitari i Tuzit. Nga Shqipëria dom Ernest Tershani, ish i burgosur në burgjet e diktaturës , nga ku kaloi 27 vjet. Doktor dom Preng Lazeri, drejtor i radio “Malësia”, e nga Rumania, ishte prifti Dimitrus, i cili përfaqëson atje kishën ortodokse shqiptare. Dom Pjetër Popaj i kishës katolike shqiptare”Zoja e Shkodres” Hartsdale NY me Doma Anton Kçirën, ish- famullitari i kishës Shën Pali në Detroit. Imam Shuaip Gerguri, i qendrës Islame në ShBA me përfaqësuesit e Teqes Bektashiane. Autoritet zyrtare e fetare te qytetit të Southfild dhe rreth 1600 besmitarë.

Nje delagacioni nga Nju Jorku, udhetoje per te marre pjese ne meshen, seminarin dhe darken solmne. Mes tyre ishte zoti Marijan Cubi, kryetari i Këshillit të Kishës Katolike Shqiptare në Nju Jork, “Zoja e Shkodrës” – Hartsdale, me bashkeshorten e tij, Dilen, si dhe veprimtarët e dalluar të komunitetit z. Lekë Gojçaj, Pashkë Paloka, Zef Balaj, dr Gjon Buçaj, familja Shala, familja Curanaj, familja Berisha.

Marijan Cubi, kryetarë i Këshillit të Kishës Katolike Shqiptare ne Nju Jork, “Zoja e Shkodres” – në Hartsdale, është edhe arkatari i Vatrës, i cili ka thënë se :” Kisha e re i ngjante një ndërtese të bukur e të madhe – një ndërtese krejt e re, e shumë funksionale. Kisha e re, tha ai ka të gjitha facilitetet, dhe konsiderohet si një diçka e jashtëzakoneshme. Ajo ishte nje fat për shqiptaret katolik, që arritën të blejnë një kishë të tillë.”