dgreca – Page 1262 – Dielli

Takim i shoqatave Alpine në trekëndëshin Shqipëri, Mali i Zi, Kosovë

September 24, 2018 by dgreca

Nga Xhevdet Vuçetaj/

Të shtunën me 22 shtator 2018 u mbajt një takim i shoqatave Alpine në trekëndëshin Shqipëri, Mali i Zi dhe Kosovës.

Qëllimi i këtij takimi ishte që të punohet sa më shume në ruajtjen e natyrës dhe ndërtimin e raporteve të ndërsjella të shoqatave Alpine të Shqipërisë Kosovës dhe Malit të Zi.

Ne mesin e shoqatave vendore pjesëmarrëse ishte edhe shoqata Evropiane për ruajtjen e natyrës Europian Greenbelt. Në këtë takim në natyrën e përkryer të Bjeshkëve të Nemuna muaren pjesë Grupi alpin Era nga Shqipëria, Grupi alpin Gjeravica nga Peja dhe Grupi alpin Hrid nga Plava.

Shoqatat u zotuan që kësi lloj takimesh do të ketë edhe në të ardhmen dhe njëkohësisht u shpreh dëshira që këto takime në të ardhmen të bëhen tradicionale , dhe kështu të punohet sëbashku në ruajtjen e ambientit të natyrës së bukur që na rrethon.

* E dergoi per Diellin:Esad Gjonbalaj

KONTRIBUTI I HAJRO ULQINAKUT PËR HISTORINË E DETARISË SË ULQINIT

September 24, 2018 by dgreca

LIBRI-PER-ULQININ-Hajro-Ulqinaku1

Ndonëse është i njohur në opinionin e gjerë letrarë mbarëkombëtar si një nder shkrimtarët më të dalluar për fëmijë, Hajro Ulqinaku si personalitet shumëplanësh përveç letërsisë ka dhënë kontribut edhe si pedagog, gazetar, publicist, redaktor, skenarist, përkthyes, botues e hulumtues ku si preokupim parësor në dy dekadat e fundit ka të kaluarën e Ulqinit, vendlindjës së tij, pikërisht veprimtarinë e detarisë dhe detarët e këtij qyteti.

Nail_Draga

Shkruan: Dr.Nail Draga/DIELLI/

Ndër qytetët bregdetare të Adriatikut Ulqini padyshim bën pjesë ne ato qytete të cilët kanë pasur një të kaluar të bujshme historike ne një periudhë kohore prej 25 shekujsh. Në sajë të zbulimeve arkeologjike është dëshmuar se nga koha e Ilirëve qyteti ka ruajtur vazhdimësinë dhe fizionominë e zhvillimit nga koha antike e më pas. Nuk ka dilemë se si i tillë ky qytet vazhdimisht ka qenë inspirues për krijues të fushave të ndryshme diturore.

Ne gamën e gjërë të krijuesve qe si temë hulumtimi kanë qytetin e Ulqinit përkatësisht të kaluarën dhe veprimtarinë e banorëve të tij, bën pjesë edhe Hajro Ulqinaku. Edhe pse larg vendlindjes në sajë të punësimit në Kosovë, sipas mundësive qe ka pasur vazhdimisht është marrur me hulumtime të vendlindjes, kryesisht me veprimtarinë e detarisë e të detarëve të këtij qyteti të lashtë. Dhe s’ka si të jetë ndryshe sepse kjo ishte veprimtaria kryesore e banorëve të këtij qyteti nga kohërat më të hershme e deri në ditët tona.

I vetdijshëm se është duke trajtuar një temë tjetër që trajton te kaluarën e lavdishme të vendlindjës së tij, por e cila dallohet shumë nga letërsia H.Ulqinaku i është qasur më një seriozitet dhe përkushtim duke mbledhur materiale interesante nga kjo gamë temash, ku përveç materialeve të botuara me përkushtim ka mbledhur shenime nga individet e ndryshëm të moshuar të cilët i kanë dhënë informacione autentike dhe më vlerë të padiskutueshme.

Duke jetuar në Ulqin sidomos në dy dekadat e fundit i përkushtohet detarisë dhe peshkatarisë së ulqinakëve, ku në sajë të hulumtimit, përpunimit, sistematizimit dhe analizimit të një lënde të tillë ai për pesë vite(2000-2004) opinionit të gjërë i ka dhuruar këto vepra publicistike dhe shkencore: “Deti, detaria e Ulqinit”(2000), “Detaria, peshkatarë, ulqinakë”(2002), Glosar(Fjalorth i detarisë i të folmes së Ulqinit-2003), Thesar popullor(këngë, balada, legjenda-2004) dhe si vazhdimësi i këti cikli opinionit i dhurohet vëllimi i pestë më titull “Detaria, detarë, dokumente”(2004).

Ne vëllimin e fundit autori na prezanton të dhëna më interes për disa familje ulqinake të cilat kanë luajtur rol të rëndësishëm në zhvillimin e detarisë së Ulqinit nga fundi i shek.XIX dhe mesi i shek.XX. Ne këtë spektër të dhënash është edhe publikimi i të dhënave nga Teufik Shurdha në formë të ditarit për familjen e tij, por edhe për detarinë dhe detarët e Ulqinit.

Më pas ne detaje jepen të dhëna edhe për familjën e Becve dhe të Nimanbegve, duke vlerësuar lartë kontributin e tyre për detarinë ulqinake.Ne një kapitull të veçantë jepen të dhëna për dokumente detarie qe kanë të bëjnë per disa individ të njohur detar që iu përkasin familjeve Hoxha, Truma, Mollabeqiri dhe Malohoxha. Ne momente të caktuara autori ngjarjet i ka ilustruar edhe me këngë foklorike, duke dëshmuar se detaria është pjesë e pa ndarë e folklorit të këti mjedisi.

Të dhënat nga individet të cilët kanë qenë të lidhur drejtpërdrejt me detin e detarinë, por edhe nga pasardhësit e detarëve ulqinakë ne botim prezentohen në mënyrë autentike. Deti për ulqinakët ishte burim jete, veprimtari e guximshme por edhe arenë e ngjarjeve dramatike.

Poashtu ne këtë botim jepen të dhëna interesante për momente dhe ngjarje të rëndësishme ku si protagonist ishin detarët ulqinakë, të cilët kanë treguar guxim të jashtëzakonshëm si është psh. rasti i Likacen Lazos, në shek.XVIII. Botimi është i ilustruar me fotografi dhe dokumenta origjinale dhe të përkthyera ne gjuhën shqipe që kanë një vlerë të veçantë për këtë veprimtari në qytetin e Ulqinit.

Por, duhet thënë me këtë rast se është për të ardhur keq së një numër i konsideruar i dokumentave të familjëve ulqinake nga pakujdesi janë humbur. Nuk ka dilemë se ata dokumenta kanë qenë me vlerë të jashtëzakonshme për detarinë e Ulqinit dhe dëshmi historike për përiudhën përkatëse kohore.

Ne këtë botim është paraqitur një regjistër i gjërë i emrave të anijeve si dhe të personave apo familjeve ulqinake të cilët kanë qenë kapidana apo marinar në anije, që janë më rëndësi të veçantë. Dhe një regjistër i tillë patjetër duhet të vendoset në të ardhmen në muzeun e detarisë së Ulqinit, muze të cilin ky qytet e ka merituar ta këtë prej kohësh.

Dhe pasi të lexohen këto të dhëna mënjëher bie në sy se një numër i konsideruar i tyre patronimëve nuk ekzistojnë më në Ulqin, sepse siç dihet nga viti 1880, kur Ulqini iu dha Malit të Zi, një numër i konsiderueshëm i familjeve ulqinake e kanë emigruar duke u vendosur kryesisht në Shkodër, Durrës e gjetiu.

Duke pasur energji krijuese e pasion shpresoj se autori do të vazhdojë të hulumtoj gjithnjë në lidhje mbi detarinë dhe detarët e Ulqinit sepse ne këtë aspekt ka ende se çka të hulumtohet dhe të shkruhet. Dhe nuk ka si të jetë ndryshe sepse Ulqini paraqet një arkiv i cili meriton të hulumtohet si brenda dhe jashtë vendit, andaj shpresojmë se ky cikël do të këtë vazhdimësinë me vëllime të tjera, që mendoj së do të jetë dhurata më e çmuar nga autori për vendlindjen e tij në veçanti, dhe kulturën tonë kombëtare në përgjithësi.

(Fjalë e mbajtur në mbrëmjen kushtuar 80-vjetorit të Hajro Ulqinakut, në Ulqin, më 15.8.2018)

Elia Zaharia, princesha e Festivalit mbarëkombëtar të komedisë në Korçë

September 24, 2018 by dgreca

ELIA 1 ELIA 2 ELIA 4 ELIA 3

Nga Vepror Hasani/

Aktorja Elia Zaharia e befasoi Korçën që në momentin e parë të provave. Ishte tejet e veçantë në rolin e saj. Kush pati rastin ta shihte nga afër, tha se ajo ishte shfaqur si një princeshë në një botë që nuk kishte dritë. Ndaj të gjithë prisnin ditën që do të shfaqej komedia “Vetëvrasësi”. Elia Zaharia kishte rolin e Mashës, bashkëshortes së Simonit që donte të vetëvritej sepse i ishte mërzitur jeta dhe nuk duronte dot më. E kishte të pamundur të jetonte. Shpesh ngrihej në mesantë dhe kërkon koburen që e kishte fshehur në kutinë e zezë të klarinetës, por nuk ka guxim “t’ia heqë vetes”. Edhe komedia kishte patur peripecitë e veta. “Vepra ishte shkruar nga dramaturgu rus Nikolai Erdman, në vitin 1928, por u ndalua të vihej në skenë nga regjimi stalinist, sepse për pushtetarët shfaqja kishte qenë e frikshme. Autori u internua në Siberi. Thuhej që ishte një nga dramat më të mira të shkruara në kohën e Rusisë komuniste. Dhe e vërteta ashtu kishte qenë: komedia-satirë mbeti kryevepra e tij. Deri më tani kjo vepër nuk ishte përkthyer asnjëherë në shqip. Gjithçka u mor përsipër nga regjisori Sulejman Rushiti; edhe përkthimin e kishte bërë vetë. Të gjitha këto e vishnin shfaqjen me mister. Ç’fshihte vallë brenda vetes kjo komedi që kishte trembur më të fuqishmit e Rusisë?! Roli i Elia Zaharisë ngjasonte shumë me atë të princeshës që përpiqej të shpëtonte gjithçka mundej nga ajo botë e frikshme. Qytetarë të shumtë të Korçës prisnin ngjitjen e shfaqjes në skenë. Vetëm atëherë do të mund të mësonin të vërtetat e kësaj komedie. Do të kuptonin nëse shoqëria shqiptare ende vuan nga atavizma të kohës së Stalinit. Shfaqja ishte projekt përbashkët i Teatrit “Andon Zako Çajupi” të Korçës me Teatrin Kombëtar të Tiranës. Loja e Neritan Liços (“Vetëvrasësit”) shkëlqente. Edhe skenografia ishte e Sulejman Rushitit.

“Vetëvrasësi”

Aktorja e mirënjohur Zamira Kita, pjesë e kësaj komedie në rolin e Serafinës, vjehrra e Simonit që kërkon të vrasë veten, shpjegon: “Vetëvrasësi” është një personazh shumë social, por në rrethanat e tij gjithësecili mund të jetë një vetëvrasës. Ai s’ka një rrugë të përcaktur, nuk di ku do të mbërrijë. Jeta e tij është pa zgjidhje, gjendet në udhëkryq. Ka probleme të shumta që e ndjekin pas prej vitesh. Është një burrë që dëshiron të investojë për familjen, por nuk mundet; dëshiron të punojë por nuk gjen dot punë. Jeton fal gruas së tij, Mashës, dhe vjehrrës, Serafinës. I gjendur në këto rrethana, tejet i lodhur prej jetës, befas shpërthen, ngre krye, deklaron se do të vrasë veten, por askush nuk e ndihmon të dalë nga situata ku gjendet. Shoqëria e kohës së tij është e paaftë të gjejë zgjidhje: intelektuali, poeti, gazetari, prifti, gruaja që lufton për të drejtat e grave, dashuria, femra e bukur etj; madje të gjithë personazhet janë qesharakë e të paaftë për të krijuar një shoqëri të denjë për veten e tyre. Përkundrazi, ata i kërkojnë Simonit të vetëvritet për ta. “Ti duhet të vetëvritesh për ne”, është lutja më e thellë e tyre. Pra, ai duhet të vetësakrifikohet në emër të të gjithëve, sepse të gjithë janë si ai, – të pashpresë. Në të vërtetë Simoni nuk dëshiron të vrasë veten, ai e paralajmëroi vetëvrasjen me shpresën se njerëzve do t’u vinte keq dhe do ta ndihmonin, por ndodhi e kundërta, ata nisën t’i kërkonin me ngulm vetëvrasjen, sepse ata të gjithë ishin për të të ardhur keq. Edhe pse gjithçka dukej tragjike, situatat paradoksale sillnin shpërthime të qeshurash pa fund. Të vërtetat thuheshin përmes humori të zi, ndaj edhe të qeshurat ishin me gjithë shpirt. Thuheshin të vërteta që shpesh ne nuk i themi dot.

Masha

Mes kësaj bote të errët, shfaqej Masha, bashkëshortja e “Vetëvrasësit”, interpretuar nga Elia Zaharia, e cila shfaqej si një princeshë, sepse ishte e vetmja që qëndronte mbi të gjithë, shpesh mbështetjen e gjente te nëna e vet, Serafina. “Masha punon gjithë ditën në fabrikë, – vijon të na shpjegojë aktorja Zamira Kita, – lodhet shumë mundohet, mban edhe burrin, por për shkak të lodhjes dhe papunësisë së bashkëshortit, acarohet edhe nga konfliktet më të vogla dhe hyn në kontradiktë me të shoqin. Atij i hahet bukë, por lekët që merr nga fabrika nuk mjaftojnë, megjithatë ajo nuk i thotë vdis, nuk ia ndalon bukën, veçse nuk mund të ngrihet në mes të natës t’i shërbëjë të shoqit, sepse ende ka nevojë për çlodhje dhe qetësi. Ndërkaq aktorja Zamira Kita shton: “Mashka është një nga personazhet kryesore të veprës; fal interpretimit të Elia Zaharisë pamë një personazh shumë të bukur si karakter”. Masha përpiqej të mbijetonte, por e ka të vështirë. Në shtëpinë ku banon ajo, jetojnë dhe shumë familje dhe persona të tjerë që bëjnë jetë të degjeneruar; ambienti ngjason gati-gati me një shtëpi publike, ku brenda saj hyjnë e dalin meshkuj që shkojnë me femra. Në marrëdhëniet me ta krijohen konflikte. Shumë e vështirë për të qëndruar njeri i ndershëm. Atmosfera e krijuar prej lojës së aktorëve plotësohej mjeshtërisht edhe nga kolona zanore, interpretuar prej instrumentistëve Nexhildo Sula, Edi Qesaraka, dhe këngëtares Laxarela Deti.

Testamenti i vetëvrasësit

Jeta e “Vetëvrasësit” bëhej gjithnjë e më e vështirë. Që nga dita kur ai tha se do të vriste veten, intriga u mbajt gjallë. “Albano Prodani në rolin e një “horri” të kamufluar”, siç e përshkruan Josif Papagjoni, mban nën kontroll gjithçka: kontrollon korridorin e përbashkët publik ku flenë shumë familje dhe persona; nxit Simonin të vetëvritet dhe të shkruajë me dorën e tij arsyet pse u vra; nëse e shkruan testamentin, familja e tij bëhet përfituese e shumave të mëdha. Të tjerëve u thotë: kush merr testamentin, lartëson misionin e vet për të cilin lufton. Për realizimin e intrigave shfrytëzon dhe lokalin e vet ku gjithçka që gëlon aty është degjeneruese dhe amorale. Pas kësaj të gjithë duan të jenë përfitues të testamentit. Testamentit e dëshiron Jegori, gazetari, i cili ka një portal të vetin, ëndërron të jetë i pari në njoftimin e vetëvrasjes dhe portali të ketë ekskluzivitetin. (Roli i Jegorit, edhe pse ishte djalë u luajt bukur nga nga Paola Kodra). Testamentin e dëshiron edhe poeti, luajtur nga Mateus Frroku për të lartësuar poezinë; e dëshiron gruaja që lufton për të drejtat e grave, luajtur nga Blerta Belliu, që të lartësojë gruan; e dëshiron prifti, luajtur nga Ligoraq Riza, që lartësojë Kishën; e dëshiron vajza e bukur, luajtur nga Olta Gixhari që të lartësojë bukurinë; e dëshiron vajza që josh meshkujt që vijnë në lokal me kërcime mbi tavolinë e tekste provokuese, luajtur nga Ilda Pepi, që të lartësojë dashurinë; e dëshiron më shumë se të gjithë intelektuali, luajtur mjeshtërisht nga Shkëlqim Jaupi, që të çojë përpara vendin dhe shoqërinë. Të gjithë zbulojnë anën falsifitetin e jetës së tyre, dhe të gjithë shikuesit shkulen gazit, sepse sot pazare të tilla janë të përditshme. Në këtë ndërthurje interesash, Albani krijon lidhjen dhe trillin e veprës.

Princesha Elia Zaharia

E vetmja që i dhuronte dashuri “Vetëvrasësit” (Simonit), ishte bashkëshortja e tij, Elia Zaharia, në rolin e Mashës. Me dhembshurinë e saj arriti t’i përcillte fisnikëri botës së pashpresë ku jetonin. Loja e saj ishte e mrekullueshme, mori edhe më shumë dritë fal aktorëve të talentuar që e rrethonin. Roli i Zamira Kitës ishte shumë i bukur, i këndshëm, me shumë humor, sepse vetë karakteri i Serafinës ishte paradoksal. “Ishte një rol që më dha shumë kënaqësi,- rrëfen aktorja Zamira Kita, – u përpoqa t’i shtoj edhe pak humor nga karakteri im hokatar. Më shijoi shumë loja me Neritan Liçaj dhe Elia Zaharinë. Edhe Albano Prodani solli një karakter të bukur, krijoi shumë humor sepse vetë Albano është aktor karakteri dhe humori. Paola Kodra krijoi një karakter unik që rallë e gjen në teatrin dhe dramaturgjinë shqiptare. Ishte rol i dytë i saj që shkëlqente. Olta Gixhari me rolin e vajzës së bukur të dashurisë ishte një vajzë simpatike, sensuale me karakter shumë të veçantë në vepër. Blerta Belliu solli një rol mjaft të bukur. Intelektuali, i realizuar nga Shkëlqim Jaupi, ishte një rol që ai nuk e kishte patur në jetën e tij aktoriale, krejt ndryshe nga ato që ka luajtur, por solli një rol befasues. Ligoraq Riza pati një interpretim të vërtetë, shumë të brendshëm dhe të bukur. Ilda Pepi me sensualitetin e saj ia doli të përcjellë një vajzë të bukur e të këndshme. Mateus Frroku me kostumin e tij të bardhë, pardesynë vishnjë solli një poet elegant dhe të dashur nga pamja, karakteri dhe emocioni që përcolli. Por, pa harruar këtu kostumografen Bernarda Gjata që i dha vlera shfaqjes”. Ndërsa Miho Gjini shkruan: “Por le të evidentojmë këtu interpretimin e mrekullueshëm të dy personazheve kryesor Liçaj-Zaharia, ku komiciteti i tyre buronte natyrshëm nga vuajtjet e tyre, pa e “lozur efektin komik së jashtmi”, qe është e do të mbetet si kriter bazë në konceptimin e përgjithshëm të interpretimit të karakterit të figurës komike, si një evoluim i brendshëm i halleve të tyre”. Dhe vërtet: Mes aktorëve të talentuar, Elia Zaharia me rolin e Mashës, la mbresat e një princeshe të dashur….(Lexoje te plote ne Dielli online www.gazetadielli.com)

Vetëvrasja

Ditët kalojnë dhe gjendja e “Vetëvrasësit” bëhej më e rëndë. Të gjithë shkojnë njëri pas tjetrit për t’i kërkuar testamentin. Shkonte tek ai dhe vajza e bukur që t’i kërkonte që testamentin ta linte për dashurinë, por vajtjet e saj të herëpashershme krijuan përshtypjen sikur Simon ishte lidhur me të. Ela Zaharia (Masha) fillon të ndihet e shqetësuar, ikën nga shtëpia. Dëshpërimi bëhet edhe më i madh për bashkëshortin e saj Simonin. Banorët që jetojnë në korridorin e përbashkët publik vijojnë t’i kërkojnë vetëvrasjen. Si gjithnjë, në gjendje dëshpërimi Simoni dehet për të harruar gjithçka. Duket sikur është në grahmat e fundit të vdekjes. I kërkojnë të shkruaj testamentin dhe ai e shkruan. Të gjithë mendojnë se vdiq. I përgatisin festën e lamtumirës, i sjellin edhe arkivolin. Elia Zaharia, bashkëshortja e tij, kujton se ai po vdes dhe atë çast i shpërthen nga brenda dashuria e madhe që ka për të, dëshira për ta ndihmuar që ai të mëkëmbet që së bashku të rrisin jetën familjare dhe bashkëshortore. Loja e Elia Zaharisë rrëmben spektatorin: “Elia Zaharia, thotë Zamira Kita ishte shumë e saktë në lojën e vet, ishte konkrete, kishte shpërthime të bukura, energji e gjitha në skenë, rruajti ritmin dhe figurën artistike nga fillimi deri në fund. Pra edhe mendimi im ishtë që ajo ishte aktorja më e mirë e Kokofestit (Korca Komedi Festival) dhe juria këtu ka dhënë vlerësimin e duhur. Finalen e shfaqes e sjell me pak fjalë Josif Papagjoni: “Dhe kur plumbi i vetëvrasjes pritet të dalë prej revolverit, shfaqja mbyllet me një paradoks. Dëgjohet një krismë vetëvrasjeje, por jo e tij, është prej dikujt tjetri, e një gazetari të ri, mbase edhe më i parealizuar dhe më i stresuar se vetë Simoni. Vdekja, pra, ndodhi. Dhe në buzë ikën shakaja dhe mbërrin dhimbja…”.

Mesazhi i shfaqjes: Vdes po nuk kam faj!

Për mesazhin e shfaqjes Miho Gjini shkruan: “Edhe kur vendos që t’i japë fund jetës së tij të vështirë e me plot komplikacione, personazhi qendror Simoni, ky lloj tipi krejt i veçantë, do të lërë pas një letër të shkurtër me fare pak fjalë, ku shkruan se, me vetëvrasjen e tij nuk ka faj, por që të gjithë kanë faj! Në këtë hulli është e mpleksur për të e gjithë shoqëria e qeveria, gruaja e të dashurat, miqtë e shokët e afërt, bile edhe komshiu që nuk e lë të qetë, por edhe vjehrra që i fut hundët këtu, në sferën familjare, me maninë, tutelën dhe pangopësinë e saj nga përfitimet që mund të nxjerrë edhe prej kësaj vetëvrasjeje të dhëndrit! Por krejt i ndryshëm është pozicioni i Elia Zaharia (Mashës) në krahasim me shoqërinë që e rrethon. Këtë gjë e vë në dukje edhe Miho Gjini: “Po këta të dy, ndonëse flinin në të njëjtin krevat, dallonin për temperamente krejt të ndryshme, Simon- Liçaj për karakterin e vet të rrëmujshëm, herë brenda tragjedisë që e ka pllakosur e herë në linjën absurde të rrethanave, po të veta, në atë realitet të ashpër, ndërsa Masha-Zaharia mbart përherë shqetësimin nga ky mizerabilitet i jetës së varur në fijet e perit, me këtë bashkëshort që ajo nuk e sheh dot edhe pse nuk është për të, duke e dashur deri në fund ,- gjë që e lartëson së tepërmi si karakter njerëzor e si grua, në linjën e veprimeve të dyfishta të personazhit” gjë që Elia Zaharisë i lejoj ti jepte personazhirt fisnikëri e të veçonte si princeshë në atë realitet të pajetueshëm.

Çmimet

Në përfundim të edicionit të 5-të të Festivalit mbarëkombëtar të komedisë në Korçë, juria e përbërë nga Enver Petrovci, Ndriçim Xhepa, Luiza Xhuvani, Adem Karaga, Rajmonda Bulku ndanë çmimet:

Shfaqja më e mirë, “Vetëvrasësi”, Teatri i Korçës dhe Teatri Kombëtar
Aktorja më e mirë, Elia Zaharia

Artistja e re, Paola Kodra

SHBA-të vlerësojnë sukseset e Kosovës

September 24, 2018 by dgreca

-Kryeministri Ramush Haradinaj në takim me Zëvendës-Ndihmës Sekretarin Amerikan të Shtetit, Pete Marocco: Kosova e gatshme të kontribuojë për paqen në rajon dhe botë/

1 Hashimi ndihmes sek

NJU JORK, 24 Shtator 2018-Gazeta DELLI/ Zëvendës-Ndihmës Sekretari Amerikan i Shtetit për Çështjen e Parandalimit të Konflikteve, Pete Marocco, në një takim sot në Nju Jork me kryeministrin kosovar Ramush Haradinaj tha se SHBA-të vlerësojnë sukseset që ka shënuar Kosova dhe do të jenë mbështetëse në rrugën e saj euroatlantike.

Njoftimi i dërguar thekson se, në takimin e zhvilluar në kuadër të punimeve të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së, është biseduar për angazhimin e Kosovës në luftën kundër ekstremizmit të dhunshëm dhe radikalizmit dhe për veprimet e ndërmarra në funksion të konsolidimit të brendshëm të vendit, forcimin e sundimit të rendit dhe ligjit dhe të gjitha mekanizmave të sigurisë dhe për angazhimin e Kosovës në luftën kundër ekstremizmit të dhunshëm dhe radikalizmit.

“Kosova është e gatshme që të kontribuojë për paqen në rajon dhe botë”, citon komunikata kreun e qeverisë kosovare.

Kryeministri Haradinaj e ka njoftuar Zëvendës-Ndihmës Sekretarin Marocco për të arriturat në Kosovë në përmbushjen e reformave, zhvillimin ekonomik, dhe në fuqizimin e sundimit të rendit dhe ligjit.

“Qeveria është duke punuar në fuqizimin e rendit dhe ligjit. Ne kemi institucione kredibile që mund të kontribuojnë në ruajtjen e paqes në vend dhe rajon”, tha kryeministri Haradinaj, duke theksuar gjithashtu se fuqizimi i subjektivitetit ndërkombëtar të vendit duke u anëtarësuar në organizatat ndërkombëtare, do t’i mundësojë Kosovës që të jap kontributin e saj në sigurimin e paqes së qëndrueshme./b.j/

Kryeministri Haradinaj takoi në Nju Jork, shefin e MCC-së

Nju Jork, 24 shtator 2018- Kryeministri i Republikës së Kosovës, Ramush Haradinaj, gjatë vizitës zyrtare në ShBA, ka takuar Kryeshefin Ekzekutiv të Korporatës së Sfidave të Mijëvjeçarit (MCC), Brock Bierman.

Me këtë rast, kryeministri Haradinaj, e ka falënderuar kryeshefin e MCC-së, për kontributin e gjithanshëm që kanë dhënë dhe vazhdojnë të japin për popullin dhe shtetin e Kosovës.

“Populli i Kosovës do të jetë përherë mirënjohës për ndihmën që SHBA-të kanë dhënë për Kosovën”, tha kryeministri Haradinaj, i cili njëkohësisht e njoftoi kryeshefin Bierman për të arriturat e konsolidimit të shtetit.
Ndërkaq, Bierman gjatë bisedës me kryeministrin Haradinaj, vlerësoi përkushtimin e Qeverisë së tij në përmbushjen e agjendës shtetërore.
Programi i MCC-së për Kosovën, përkrahë përpjekjet e Qeverisë për të ulur shpenzimet e energjisë në ekonomi familjare dhe biznese, dhe për të përmirësuar transparencën dhe llogaridhënien me përqendrim në reformat institucionale dhe të politikaveAmerika, partnere e Kosovës në të gjitha fazat e shtetndërtimit.

1 Takimi 2

-Kryeministri Haradinaj: ShBA-të, partner i vendit në të gjitha fazat e shtetndërtimit/

Nju Jork, 24 Shtator 2018-Gazeta DIELLI/- Kryeministri i Republikës së Kosovës, Ramush Haradinaj, në kuadër të vizitës zyrtare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ka zhvilluar një takim me senatorin amerikan, Ronald Johnson, anëtar i Komitetit të Senatit për Politikë të Jashtme i Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Njoftimi dërguar nga qeveria e Kosovës thekson se, në këtë takim Kryeministri Haradinaj e ka njoftuar Senatorin Johnson për progresin e arritur në vend, veçmas në fushën e rendit dhe ligjit dhe përkushtimin e Qeverisë në fuqizimin ndërkombëtar të vendit, anëtarësimin në organizatat ndërkombëtare, punën drejt transformimit të FSK-së në Ushtri dhe tema të tjera me interes për vendin.
Kryeministri Haradinaj ka theksuar se Kosova është e përkushtuar që të forcojë partneritetin bilateral me Shtetet e Bashkuara të Amerikës në çdo fushë me interes për të dyja vendet, duke ritheksuar qëndrimin e Qeverisë për miqësinë e përjetshme me ShBA-të dhe orientimin e pakthyeshëm euro-atlantik.
“ShBA-të ishin krah nesh në secilën etapë të shtetndërtimit tonë dhe orientimi ynë si vend është krah politikave të miqve tanë”, ka thënë Kryeministri Haradinaj.
Nga ana tjetër, Senatori Johnson ka përshëndetur angazhimin e Qeverisë së vendit në tema të ndjeshme për sigurinë dhe ka shprehur gatishmërinë për ta përkrahur vendin në proceset integruese dhe anëtarësimin në organizatat ndërkombëtare.
Pjesë e takimit ishin edhe Presidenti i vendit, Hashim Thaçi, Zëvendëskryeministri dhe ministër i Jashtëm Behgjet Pacolli dhe Ambasadorja e Kosovës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës Vlora Çitaku.

Prof. Isuf Luzaj shkroi :”Prosopopean” , mendohej se ishte krijuar nga Musine Kokalari

September 24, 2018 by dgreca

Nga Gëzim Llojdia/

1.Nisja e Isuf Luzajt, në udhën e letërsisë fillon në vitin 1937 ,thotë studiuesi Enver Memishaj ,kur botoi në Korçë “Rrëfime”, vargje lirike. Libri u konfiskua dhe autori u burgos për 94 ditë. Po këtë vit, bashkëpunon me revistën “Përpjekja” të Branko Merxhanit.Vepra e Isuf Luzajt është thellësisht atdhetare dhe përshkohet fund e krye nga parimi: “E keni për detyrë kombëtare dhe fetare, që për atdheun ta jepni jetën, pa u menduar fare”.Emri i Isuf Luzajt, si letrar i ri është i njohur në vitet ’40, në shtypin letrar shqiptar, me daljen e tij në mërgim në SHBA u njoh si pedagog, poet e shkrimtar të fushës së filozofisë, shkruan Dr. Leka Ndoja, në temën e tij doktorate.Mendimtar i cili arriti të bëjë analiza socio-politike për situatën e Shqipërisë gjatë sundimit komunist. I përfshirë në travajet politike të Shqipërisë gjatë Luftës së Dytë Botërore në radhët e Ballit Kombëtar,‖ ai në vitin 1945, mërgoi fillimisht në Itali pastaj në Argjentinë dhe me vdekjen e‖Mithat Frashërit‖ më 1963, thirret në SHBA për të marrë drejtimin e partisë:”Balli kombëtar”‖ në mërgim. Gjatë kësaj periudhe mbrojti gradën profesor të filozofisë në Kolumbia University‖ dhe ushtroi profesionin e pedagogut në universitete të ndryshme të SHBA. Njëkohësisht Prof Luzaj i njohur me shkrimet e tij letrare në Shqipëri vijoi të shkruajë në poezi e të hartojë ese filozofike të cilat i botoi pjesërisht në të përkohshmet e mërgatës dhe në Shqipëri në vitet (‘90).Poezia e tij është me frymë popullore të trevës së Vlorës dhe ndikimet e tij të para i shkojnë poezisë së Ali Asllanit.

2.Në vitin 1996, ndërsa po punoja për veprën “Hysni Lepenica…”, në gazetën “Liria”, gjeta poezinë^:”Martiri^,, me vlera ideo-artistike, kushtuar Hysni Lepenicen, sipas gazetës ishte një krijim i Musine Kokalarit,thotë E.Memishaj:”Mbi një vepër të pa njohur të prof. Isuf Luzaj”.Po në këtë gazetë, Makensen Bungo në artikullin “Një vepër e panjohur”, bënte të ditur se gjatë hulumtimeve të tij ,kishte gjetur në fondin e Musine Kokalarit poemën ^:”Prosopopea”pa emër autori, të pa njohur më parë dhe të pa botuar. Z. Bungo bënte thirrje, që nëse ndokush e dinte emrin e autorit të kësaj poeme ta publikonte atë. Poezinë, apo poemthin “Martiri”, e përfshiva ne librin tim “Hysni Lepenica…”, që botova në vitin 2000, me këtë post shënim:”Marrë nga “Zëri i Lirisë”, Tiranë, Organ i Partisë Socialdemokrate, dt. l janar 1944. Ka mendime se autorja nuk është Musine Kokalari. Kur punoja me këtë libër u njoha me z. Hektor Kokalari, i cili ruan origjinalin e librit “Prosopopea”. Atë e posedonte i ati, Vesim Kokalari para pushkatimit. Hektori pohon se babai tij këtë libër, ia ka marrë autorit të saj ,që është z. Isuf Luzaj, që banon në Çikago, SHBA”.Pavarësisht nga këto informacione, unë e botova poezinë si krijim të Musine Kokalarit. Më pas gjatë hulumtimeve në fushën e historisë, gjeta në Arkivin Qëndror të Shtetit, poemën “Prosopopea”, të plotë, e cila ashtu si edhe Makesen Bungos,më tërhoqi vëmendjen për vlerat e sajë ideo – artistike. Aty gjeta se poezia “Martiri”, ishte pjesë e kësaj poeme dhe ishte nxjerrë prej sajë e botuar në gazetën “Zëri i Lirisë”, organ i Partisë Socialdemokrate, në Nr.l, date 1 kallnor 1944 ditë e shtunë, identifikonte autorin e kësaj poeme dhe nuk ka dhënë asnjë mendim për autorin e saj, por në vitin 1997 ai shkoi në Amerike dhe atje pati korrespodencë me Isuf Luzin për të cilin shkruan:”Me të unë këmbeva vetëm tri letra. Kur i shkrova së pari, ai pranoi të bisedonte me mua me gëzim, megjithëse nuk njiheshim.Duke vijuar shqyrtimin rreth kësaj gjetje, autori E.M shkruan:”Isuf Luzi, kur u largua nga Shqipëria, dorëshkrimet e disa veprave, që kishte bërë gati për botim, nuk i mori me vete, i la në atdhe. Kështu, më ka shkruar në njërën nga letrat, që më dërgoi këtu në Amerikë. Fati tyre është për të ardhur keq ,se duhet të kenë humbur. Njëra nga këto më ka rënë mua në dorë rastësisht. U lidha me atë dhe me anë të një letërkëmbimi të thjeshtë mësova të dhëna mbi formimin e Partisë Socialdemokrate më 12 tetor 1943 dhe veç të tjerave edhe se kur ishte larguar nga Shqipëria, Prof. Isuf Luzaj kishte lënë në atdhe disa vepra të pabotuara, midis te cilave edhe një poeme titulluar “Prosopopea”.

Nga ky letërkëmbim me Prof. Dr. Isuf Luzaj, mësova se cili ishte autori i veprës “Prosopopea” .Edhe studiuesja Mimoza Hysa, pohon autorësinë e Isuf Luzajt për poemën “Prosopopea”, kur shkruan: “Pas kapitullimit të Italisë, Isuf Luzaj kthehet në Vlorë i lodhur, i dërrmuar, i zhgënjyer nga politika e krerëve të Ballit Kombëtar. Me largimin nga radhët e Ballit, përpiqet të realizoje ëndrrën e projektuar, që në burg në Itali, krijimin e Partisë Socialdemokrate. Kësaj here ia arrin qëllimit së bashku me Musine Kokalarin, Vesim Kokalarin, Kujtim Koculin, Manush Peshkëpinë dhe Selami Jelen. Partia e posakrijuar e shtrin aktivitetin e sajë në Tiranë, Shkodër e Vlorë dhe nxjerr gjithashtu shtatë numra të gazetës “Zëri i Lirisë”, ku profesori do të botojë me pseudonim, shkrime dhe krijime: programi i Partisë Socialdemokrate, artikuj edhe shkrime filozofike e vjersha, poezi për Hysni Lepenicën. C’farë gjetëm në dosjen e Raile Muhamet Luzi ?

Për të mos lënë asnjë dyshim për autorin e veprës, pas këtyre të dhënave mendova të shfrytëzoja dosjen e Raile Luzit, motrës së vogël të Isuf Luzit, e cila ishte dënuar për motive politike ,shkruan studiuesi E.Memishaj.S hkurt ,autori thotë se Raile Muhamet Luzi, kishte lindur në vitin 1928 në Kanine dhe banonte ëe lagjen Uji i Ftohtë Vlorë, fshatare e mesme, shtëpiake, me arsim fillore pa triska fronti. Ajo u arrestua më 29 janar 1953 dhe në procesverbalin e kontrollit të banesës së kësaj date, shënohen shumë materiale të sekuestruara me interes historik si thirrje, Statut i Partisë Socialdemokrate, procesverbal mbi formimin e kësaj partie, historik i ngjarjeve të luftës, etj, por që nuk u gjetën në dosje. Këto materiale ose janë marrë nga studiuesit komunist ose janë zhdukur për shkak të injorancës së hetuesve. Pavarësisht nga shqetësimi im, që materialet e sekuestruara nuk i gjeta në dosje më gëzoi fakti se në faqen 15-16 të dosjes gjeta dorëshkrimin e poezisë “Martin” ,që i dedikohej Hysni Lepenices.

Po shënojmë për interes të lexuesit se: vajza 25 vjeçare Raile Luzaj u akuzua dhe dënua se:Familja e sajë ka ndihmuar deri në fund Organizatën e Ballit Kombëtar, vëllezërit e sajë: Isuf dhe Ifrahim Luzi kanë qenë udhëheqës dhe organizator të Ballit Kombetar, të arratisur jashtë shtetit në vitin 1944 si dhe disa akuza konkrete. Më poshtë E. M thotë:Tani pasi u njohëm me vuajtjet e padrejta të kësaj zonje, le të shqyrtojmë poezinë “Martiri”, që gjetëm në dosjen e sajë kushtuar Komandantit të Përgjithshëm të Ballit Kombëtar Hysni Lepenica. Poezia është shkruar me shkrim dore në format të zakonshëm, po në atë format, që është daktilografuar edhe poema “Prosopopoea”. Nga krahasimi i kësaj poezie me atë të botuar në poemën ” “Prosopopoea” dhe në gazetën “Zeri i Lirisë”, të cituar më lartë, del se është e njëjta poezi fjalë për fjalë. Autori nuk e shënon emrin e tij në këtë poezi, por mendja vet-vetiu na shkon se ai s’është tjetër veçse Isuf Luzi, vëllai i Ralile Luzit. Sipas hetuesve kriminel kjo poezi ishte kaq e rrezikshme sa që e kanë detyruar zj. Raile të konfirmojë me dorën e sajë pas letrës format ku është shkruar poezia: “Vërtetoj që u gjet në kontrollin, që u bë në datën 26.1.1953. Firma”.Por për të mos lënë asnjë dyshim për autorin e kësaj poezie dhe për pasojë edhe të poemës ‘Trosopopea”, dorëshkrimi i poezisë së bashku me një letër të Isuf Luzit datë 16.11.1992, drejtuar deputetit Ibrahim Vasiari në Vlorë, shkrimi iu nënshtruan një këqyrje dhe analize nga një specialist i Ministrisë së Brendshme. Specialistit iu kërkua t’i përgjigjet pyetjes: Dorëshkrimi i poezisë tek e cila nuk është shënuar autori dhe letra e shkruar nga Isuf Luzaj, a janë shkruar nga e njëjta dore nga i njëjti person?

Përgjigja e z. Arvit Mitkolli ishte: “Po .Poezia dhe letra janë shkruar nga i njëjti person”, gjë do të thotë se autori i poezisë dhe poemës “Prosopopea”, ishte pa asnjë dyshim Isuf Luzi. Edhe një detaj tjetër duhet marrë parasysh se Raile Luzi ka disponuar një makinë shkrimi ,të cilën ia ka dhënë Petref Bajramit nga Vlora, të dënuar më vonë me pushkatim, për pjesëmarrje në organizatën antikomuniste “Rilindja Kombëtare”.Ky fakt na bën të mendojmë se edhe poema “Prosopopea” është daktilografuar në shtëpinë e Isuf Luzit dhe Raile Luzit me këtë makinë shkrimi.

Përmbajtja e poemës dramatike “Prosopopea“

Vepra është daktilografuar me makine shkrimi në 36 faqe, të formatit të zakonshëm. Titulli është “Prosopopea”, që në shqip do të thotë:” libri i shenjtë, pjesë nga ungjilli. Autori nuk shënohet, ndërsa shënohet viti dhe vendi i përfundimit të poemës: Vlorë, fruer 1944. Vepra është një poemë epiko-lirike, ose poemë dramatike. Autori i panjohur ua kushton poemën: Dëshmoreve të Kombit me citimin: “Asnjëri gjatë jetës së tij nuk bën për Atdhe, aq sa bën heroi në një çast”. Në këtë poemë janë himnizuar denjësisht heronjtë dhe dëshmoret ,që u dalluan ne betejat për liri dhe pavarësi të popullit shqiptar ,që nga plaku Ismail Qemali e deri tek Selam Musai, duke mos harruar Bajram Currin, Preng Bib Doden, Naim Frashërin e Themistokli Gërmenjin.Vepra i bën jehone heroizmit të popullit në shekuj dhe veçanërisht vullnetarëve të lirisë gjatë Lëvizjes Antifashiste, 1939 – 1944. Poema dramatike, fillon me “Proemio”, ku autori i drejtohet Zotit. Rëndësia e këtij zbulimi ka disa arsye:Kjo vepër kushtuar figurave madhore të kombit mbante autorë tjetër. Dhe e dyta është një vepër, që i kushtohet një pjese patriotike, që ndonëse humbën luftën rreth 80 vjet më parë ,nxirren në pah vlerat e tyre atdhetare. Ndërsa së fundi kjo vepër është shkruar nga një filozof shqiptar i vlerësuar shuam në perëndim,i dënuar nga Stalini i vlerësuar nga SHBA ,që kishte letërkëmbim me Sartërin ,ka marrë titullin “Profesor emeritus” në SHBA, një dekoratë, që mban shënimin “Profesor i Amerikës” dhe të cilën ia pat dorëzuar vetë presidenti Regan, ka dhënë mësim në universitetet amerikane: Harvard, Columbia, Vox Hampshire, Indiana, Illinois, etj. Ka botuar libra në fushën filozofike. Poet dhe mendimtar. Duhet vlerësuar punimi shkencor rreth kësaj gjetje historike për rëndësinë e saj artistike me rreth 130 faqe me shënime të dhëna dhe fotografi të studiuesit të shquar, E.Memishaj,