ESSE – Page 317 – Dielli

Shuhet nga jeta Prof. Dr. Musa Kraja

June 15, 2017 by dgreca

Shkruan:Hazir Mehmeti, Vjenë/

   Një lajm i hidhur, u shua nga jeta Prof..Dr. Musa Kraja, kreator i shkencave pedagogjike, themeluesi i Akademisë së Shkencave të Edukimit- Tiranë, kryetari i saj. Shkenca pedagogjike shqiptare humbi njeriun e saj me vlera të mëdha, por vepra e tij mbeti pasuri në rrugën e arsimit e edukimit kombëtar brezave dhe ai vet njëri nga personalitet më të shquara kombëtare.
    Gjithë veprimtaria shkencore hulumtuese, kreative , gjuhësore, publicistike e arsimore e Prof. Dr. Musa Krajës është zhvilluar për të mirën edukimit dhe arsimimit, zhvillimit të shkencës pedagogjike dhe rrjedhimisht çështjes kombëtare.
Nga ligjëratat e tij në seminaret për mësuesit/et nga diaspora përfitoj edhe mësimdhënësi mërgimtar. Ai ishte me mish e me shpirte mes problemeve të organizimit dhe mësimdhënies në diasporë. “Ju jeni shembulli më i mirë i kohës sonë në kultivimin e gjuhës shqipe në vendet ku ju jetoni. Abetare punuan gjithë rilindësit të cilët jetuan jashtë vendi”,- tha mes tjerash në seminarin e Ulqinit.
  Në të gjitha simpoziumet, konferencat, seminaret, ku ai mori pjesë, nuk la pa marr shembull veprën madhore të mësuesve mërgimtarë. Ai veçonte mësuesit krijues të disa vendeve, gëzohej shumë kur botohej ndonjë vepër apo tekst shkollor dhe fliste me pasion, gjithmonë me frymë pozitive, duke dhënë kurajë, edhe atëherë ku kishte vërejtje nuk ngutej, me virtyte edukatori e sqaronte mendimin e tij bindës.
    “Do ta hartoj një monografi mbi mësuesit e diasporës si shembulli më i shkëlqyer në rrugën e rilindësve tanë për ruajtjen dhe kultivimin e gjuhës shqipe”, -thoshte Prof. Kraja. Ai do ta përfundon monografinë, pasi la pas bijën e tij, Prof. Emirjona Kraja, Akademinë e Shkencave të Edukimit-Tiranë, miq e student të tij aktiv të frymëzuar nga puna madhore e Prof. Dr. Musa Krajes.
  Fundi i shekullit njëzet dhe fillim shekulli ynë do flasin me respekt me emrin e Prof. Dr. Musa Kraja, mbi veprën madhore që la pas në pasurimin e rrugëtimi kombëtar drejt progresit dhe civilizimit.
   Letra e 27 –të, e fundit
   Ai kishte respekt të madh për mësuesit dhe veprimtarët e çështjes kombëtare. Në letrën e tij të fundit, me 5 maj 2017, mes tjerash lidhur me planet e Akademisë për organizimin e simpoziumit mbarë kombëtar, shkruan: “ I dashur dhe nderuari Hazir! Kam biseduar në Tetovë, lidhur me 170 Vjetorin e Lindjes dhe 100 vjetorin e vdekjes se Prof. Rexhep Vokes-Tetova, personalitet i shquar i çështjes shqiptare, mësues , pedagog, iluminist etj, Për këtë personalitet janë shkruar artikuj studimore, është botuar një doktoratë nga Prof. dr. Vehbi Bexheti, ka një monument në vendlindje, Shipkovicë.   Është dekoruar nga Presidenti i Shqipërisë “Për veprimtari patriotike me Urdhrin e Klasit të pare,” prandaj , në kohën e lirë trajtova   për të organizuar një Simpozium mbarë kombëtar, nga ana e Akademisë sonë , siç kemi bërë për disa personalitete, përfshirë edhe Atë Gjeçovin”. Shumë të fala dhe mirëupafshim! Musai. Tani, e rëndë kur nuk do shihemi më Profesor i nderuar frymëzues në punën time.

Biografi, Prof. Dr. Musa Kraja

Prof. Dr. Hajrullah Koliqit, Prishtinë. Në veprën “Historia e arsimit dhe e mendimit pedagogjik shqiptar”, botim në vitin 2013, faqe 468, 469, mes tjerash shkruan: “Musa Kraja (1938),Mësues i Merituar, është doktor i shkencave pedagogjike, veprimtar arsimi, pedagog universiteti, autor veprash të shumta pedagogjike, duke përfshirë këtu veprën enciklopedike historiko- pedagogjike, “Mësuesit për kombin shqiptar”, 1993. Musa Kraja lindi në Shkodër, ku kreu shkollën fillore, të mesme dhe studimet e larta në dy degët : Gjuhe-Letërsi dhe Histori-Gjeografi në institutin e Larte Pedagogjik të këtij qyteti. Studimet i vazhdoi në Fakultetin Histori-Filologji te Universitetit të Tiranës dhe arriti deri në gradën shkencore doktor i shkencave pedagogjike. Tetë vjet ushtroi misionin e mësuesit në zona të thella malore të Shkodrës për të vazhduar pastaj në shkollat e qytetit të Shkodrës. Punoi në organet drejtuese të arsimi në rreth (Shkodër), dhe në qendër , (Tiranë), arriti deri neë postin e zëvendësministrit të Arsimit dhe Kulturës të Shqipërisë (Disa muaj u ngarkua edhe me punën e ministrit), Musa Kraja dha ndihmesën e tij edhe në arsimin e lartë shqiptar. Prej vitesh ishte profesor i pedagogjisë në Fakultetin Histori Filologji të Universitetit të Tiranës. Që herët u shqua edhe si punëtor shkencor. Punoi në Institutin e Studimeve Pedagogjike. Themelues dhe Kryetar i Akademisë së Shkencave të Edukimit (Themeluar ne vitin 2011) dhe Rektor i Akademisë Pedagogjike të Tiranës.

Musa Kraja është autor i shumë veprave dhe studimeve shkencore-profesionale nga fusha e pedagogjisë, por edhe nga letërsia dokumentare, të botuara brenda dhe jashtë vendit. Botoi shumë vepra, kryesisht me karakter social-pedagogjik, si “Portrete mësuesish dëshmorë (1967); “Migjeni Mësues” (1973); “Ndrec Ndue Gjoka..” (1974,”Per forcimin e punës edukative ne shkolle” (1981);”Mësuesit në Kohën e Partisë” (1986); “Probleme shoqërore-pedagogjike”; (1986) ;Mati Logoreci”1987),ribotuar “Mati Logoreci, Jeta dhe Vepra”(2001); ”Për forcimin cilësor të shkollës”( 1988); ”Nexhip Alpan dhe mendimi pedagogjik i tij”.(1992); “Mësuesit për kombin shqiptar” (1993; “Hakmarrja tek shqiptaret (ne optiken e pedagogut),,1996; “Pestaloci ne hapsirat shqiptare”(1997); Teksti universitar Pedagogjia, (1998); ribotuar, me 2002; ”Harry Fultz “Idetë dhe veprimtaria pedagogjike ne Shqipëri” (2000);”Vizione pedagogjike për zonat rurale”,(2003); “Bije të Lunxhërisë për arsimin shqiptar”(Pandeli dhe Koto Sotiri), 2002;”Pedagogji e zbatuar”, (2008) dhe vepra të tjera qofte si autor, qofte si bashkautor.

Musa Kraja, mësues, profesor, drejtor shkolle, rektor universiteti dhe veprimtar i shquar i arsimit, veç punës se tij me përkushtim dhe profesionalizëm, bëri punë me vlerë edhe për përjetësimin e dhe afirmimin e veprës madhore të mësuesve shqiptare, nga mesjeta deri në kohën tonë, nga mbarë gjeografia kombëtare dhe nga diaspora shqiptare”. Prof. Dr. Musa Kraja shkroj edhe veprat “Shkolla shqipe me mësimin plotësues” (2013); “Monografi Social – Pedagogjike “Mësues dhe kriues në diasporë Hazir Mehmeti”. Mbajti ligjërata në shumë Universitete botërore. “Mësuesi, pedagogu, tradita dhe bashkëkohësia”; “Reformator i madh i arsimit, Postaleci”; “Vëllezërit Frashëri dhe mendimi pedagogjik” (Tetovë, 2000) etj.
Prof. Dr. Musa Kraja shkroi për të pavdekshmit: Mati Logoreci, Ndre Mjeda, Gjergj Fishta, Luigj Gurakuqi, Vëllezërit Frashëri e shumë tjerë, për tu bërë vet i pavdekshëm.
Tani dheu shqiptarë ngrohet me birin e saj, brumjete i brezave që vijnë. Lavdi veprës suaj Prof. Dr. Musa Kraja! Prehu i qetë në botën e amshimit! Faleminderit për të gjitha!

Homazh për Edip Tërshanën

June 13, 2017 by dgreca

Me rastin e 110 vjetorit të lindjes dhe 70 vjetorit te ekzekutimit/

1 edip

Nga Reshat Kripa/Fisnikëria lind bashkë me njeriun. Ajo trashëgohet brez pas brezi. Atë nuk mund ta përçudnojë asgjë. Ajo është një dhuratë e Zotit, të cilën nuk mund ta kenë fat të gjithë. Ky gjak nuk mungonte në dejet e familjes Tërshana. Edipi, i lindur më 15 mars 1907, ishte djali i katërt i Abdurrahmanit dhe Sabries. I ati, anëtar i klubit patriotik “Bashkimi“, merr pjesë në Kuvendin e Dibrës më 23 korrik 1909. Punon për hapjen e shkollave shqipe me alfabetin latin dhe është pjesëmarrës me armë në dorë i përpjekjeve të mëdha të viteve 1912 – 1913 kundër serbëve.

Shkollën fillore Edipi e filloi në vitin 1916 në shkollën shqipe të Dibrës. Më 1920 ajo mbyllet dhe ai fillon punë si çirak në një repart qeleshepunuesish. Në vitin 1922 vendosen në Peshkopi. Po atë vit vazhdon shkollën qytetëse të hapur në Tiranë me vendimin e qeverisë së Sulejman Delvinës, për fëmijët dibranë. E mbaron në vitin 1923 dhe po atë vit fillon shkollën normale në Elbasan të cilën e mbaron në vitin 1928.

Më 16 shtator 1928 fillon punë si mësues i klasës së parë në shkollën plotore Shijak. Kështu vazhdon vite me rradhë. Pushtimin e Shqipërisë nga Italia fashiste e priti me indinjatë. Refuzon me përbuzje propozimin për t’u regjistruar si anëtar i partisë fashiste. 27 nëntor 1942, 30 vjetori i shpalljes së pavarësisë. Me nismën e tij vihet në skenë drama e Foqion Postolit “Lulja e Kujtimit“. Entuziazmi ishte i paparë. Sallën e ndezën më tepër fjalët e zjarrta të Edip Tërshanës dhe Beqir Haçit. Të nesërmen manifestimi i madh në shesh për ditën e flamurit. Përleshje me forcat e kuesturës.

Në pranverën e vitit 1942 bie në kontakt me elementë antifashistë si Irfan Hajrullai dhe Mustafa Gjinishi. Ata e njohin me punimet e Konferencës së Pezës. Në bazë të vendimeve të saj, shtruan nevojën e krijimit të këshillit antifashist të Dibrës. Me krijimin e tij zgjidhet kryetar i këtij këshilli. Motivi kryesor ishte lufta kundër pushtuesve fashistë. Në të bënin pjesë të gjitha forcat politike. të vendit

Më 8 shtator 1943 Italia kapitullon. Edipi merr kontakt me kapitenin anglez Hendz dhe komandantin e batalionit italian “Firence“ Armando Picci, për të ardhmen e batalionit. Vendosin që forcat e këtij batalioni të vihen në dispozicion të Komandës së Divizionit të Lartë Aleat të Lindjes së Mesme. Divizioni largohet nga Dibra. Këshilli antifashist del nga ilegaliteti. Por rrugët morën një rrjedhë tjetër, fare të papranueshme. Mbrojtjen e qytetit e mori komanda partizane që priste kthimin e Haxhi Lleshit. Çuditërisht filluan plaçkitjet në qytet. U dogjën edhe disa shtëpi, kryesisht të nacionalistëve. Më 9 shtator 1943 organizohet një mbledhje në prefekturë. Edipi kërkon shpjegime për gjendjen, por askush nuk i kthen përgjigje. Tradhëtia e madhe e konferencës së Mukjes kishte filluar të vihej në zbatim nga krerët e lëvizjes komuniste. Edipi detyrohet të jap dorëheqjen nga kryetar i këshillit antifashist në shenjë proteste.

Tashmë pasojat e Mukjes ishin shpërndarë në gjithë Shqipërinë. Edipi dhe kapiteni anglez Hendz kërkojnë të gjejnë një rrugë pajtimi ndërmjet forcave që po venin drejt një lufte vëllavrasëse.. Më 24 shtator 1943 organizohet një takim i Mit-hat Frashërit, Hasan Dostit dhe Isuf Luzit me krerët dibranë Fiqiri Dine dhe Cen Elezi që kishte si qëllim organizimin e një komiteti kombëtar dibran. Por ngjarjet kishin marrë rrugë. Komunistët kishin mundur të marrin në dorë drejtimin e këshillit. Sipas udhëzimeve të tyre, krahas flamurit shqiptar u ngrit edhe ai maqedonas. Shenja e parë e tradhëtisë së madhe që do të vazhdonte më vonë me dorëzimin e këtyre krahinave Jugosllavisë. Edipi heq dorë përfundimisht nga ky këshill.

Në mars 1945 shkon të takojë dhëndrin e tij Habib Gegën që ndodhej në burg. Merr kontakt me Qenan Dibrën, i cili i rekomandon për avokat Suat Asllanin. Ata e informojnë për lëvizjen antikomuniste që kishte filluar në Tiranë, me pjesëmarrjen e personave të rrymave të ndryshme. Ata i parashtruan organizimin e një organizate të tillë antikomuniste dhe demokrate në Dibër. Këtë gjë Edipi filloi ta vinte në zbatim porsa mbërriti në qytetin e tij. Aty takohet me miqtë e tij Shefqet Shehun, Eqerem Kukelin, Rasim Fetahun, Islam dhe Xheladin Ndreun me të cilët krijon bërthamën e organizatës që do të quhej “Bashkimi Demokratik“ dhe që do të përmblidhte rreth vetes përfaqësues nga rryma të ndryshme si social-demokratë, monarkistë dhe të grupit të rezistencës. Lidhjet me Tiranën i mbante nëpërmjet Qenan Dibrës.

Aktiviteti i mësipërm nuk kishte si të mos binte në sy të sigurimit të shtetit. Për këtë, sipas udhëzimeve nga qendra Edipi tërhiqet për pak kohë. Cen Elezi me djemtë Islam dhe Xheladin Ndreu, Dan Kaloshi dhe Menajt e Lurës detyrohen të marrin malet. Shefqet Shehu, Rasim Fetahu dhe Eqerem Kukeli arrestohen. Po ashtu arrestohen në Tiranë edhe Qenan Dibra, Suat Asllani, Ivzi Golja dhe të tjerë. Kishte filluar terrori i tmerrshëm komunist.

Ardhja e Hysni Alimerkos si profesor i letërsisë në fund të shtatorit 1946, i dha një hov të ri lëvizjes. Ajo kishte gjetur në personin e tij njeriun që dinte të drejtonte dhe të jepte leksione të shkëlqyera organizimi. Hysni Alimerkua, i lindur në Tragjas të Vlorës, mori mësimet fillore dhe të mesme në vendin e tij. Pastaj shkoi për studimet e larta në Firence të Italisë, ku u diplomua për letërsi. Gjatë luftës ka qenë sekretar i financës së Komitetit Krahinor të organizatës së Ballit Kombëtar për Vlorën. Takimi me Edipin bëri që pikëpamjet e tyre të ishin të njëjta. Së bashku me Jani Ikonomin, Alqi Nushin dhe Kozma Gjergon u bënë strumbullari i lëvizjes antikomuniste në Peshkopi.

Më 17 maj 1947 në Dobrovë, shefi i sigurimit krimineli Kopi Niku kryen arrestimin e Edip Tërshanës. Arrestohen gjithashtu edhe Hysni Alimerkua, Jani Ikonomi, Alqi Nushi dhe të tjerë.Për të detyruar të arrestuarit të pranonin akuzat false, u provuan llojet më të tmerrshme të torturave. Vetëm ata që i kanë provuar ato në shpinën e tyre, mund t’ju tregojnë për to. Por më mirë të mos flasë. Ato duken si të pabesueshme dhe të sajuara. Megjithatë një gjë dihet. Të gjithë qëndruan si luanë, pa u përkulur para dhunës së ushtruar. Në mbarim të hetuesisë Edipin e lejojnë të takojë vajzën dhe djalin. Ky takim la mbresa në shpirtin e tij. Iu kujtua e kaluara. Ata i kishin sjellë disa ushqime të mbështjella me një gazetë “Bashkimi“ që qarkullonte në atë kohë. Anët e kësaj gazete përdori Edipi për të shkruar dy letra, njërën për të bijën, Lirinë, kurse tjetrën për diktatorin Enver Hoxha. Pastaj vendosi t’i jap fund jetës duke prerë damarët. Të mbytur në gjak e gjeti një nga rojet rastësisht. Në letrën drejtuar Lirisë shkruan:

“Ëndrra ime është që Shqipëria të bëhet siç dua unë. Ajo do të realizohet dhe ju do të gëzoni emrin si bij të saj. Të jeni kryelartë se vdes si shqiptar”.

Ndërsa në letrën drejtuar diktatorit, ndër të tjera, thekson me krenarinë e një nacionalisti të vërtetë: “Ideali kombëtar më ka ba qi të jem kundra Lëvizjes Nacionalçlirimtare, unë qi kam qenë krijuesi i saj. Ju jo vetëm hoqët dorë nga Kosova dhe Dibra, por sot pushteti juej i quejtun popullor asht në robëni të Belgradit politikisht dhe ekonomikisht Kjo asht tradhëti!

Jam kundra për vrasjet me gjyq dhe pa gjyq qi i bahen këtij populli. Jam kundra për burgosjet e 20.000 apo 30.000 shqiptarve vetëm e vetëm se nuk janë komunistë. Dhe kjo vetëm pse kështu don sllavi. Kjo asht tradhëti”!

Më 17 nëntor 1947 filloi gjyqi kundër 12 të akuzuarve. Para gjykatësve kukull ndodhen: Edip Tërshana, Hysni Alimerkua, Jani Ikonomi, Alqi Nushi, Rexhep Mborja, Selim Graceni, Adem Shehu, Rifat Dibra, Mahmut Ndreu, Elez Selishta, Ferit Pervizi dhe Munir Shatku. Para gjykatësve të arrestuarit qëndruan si heronj.

` Më 21 nëntor jepet vendimi. Edipi, Hysniu dhe Jani dënohen me vdekje me pushaktim. Të tjerët me burgime të rënda. Të arrestuarit kthehen në qeli në pritje të zbatimit të vendimit. Në fund të dhjetorit lejohet takimi i fundit. Xhevria, e shoqja, dërgon fëmijët. Fjala e fundit e Edipit drejtuar atyre ishte:

– Mos vishni petkun e tradhëtisë

Personalisht kam patur fatin të njihem me dy nga personazhet kryesorë të këtij grupi. Avokatin Jani Ikonomi e kam njohur në kampin e Urës Vajgurore. Një burrë i veçantë. Një intelektual dhe idealist i rrallë. Një mësues i ndjenjave nacionaliste për ne të burgosurit e brezit të ri.. Shpesh herë na thoshte:

– Mos u ligështoni, mos u përkulni para torturave dhe urisë! Qëndroni me kryet lartë, ashtu si kanë qëndruar paraardhësit tanë! E ardhmja e Shqipërisë është e sigurtë. Gjaku i të rënëve është ushqimi i saj. Do të vijë koha kur njerëzit do shkëputen nga demagogjia e kuqe dhe do fillojnë të ndërtojnë të ardhmen e atdheut, të ardhmen me të vërtetë demokratike! Për këtë jam i sigurtë,

Sot Jani nuk jeton më, por ideali i tij trimfoi mbi dogmat komuniste.

Me Hysniun u njoha pasi doli nga burgu,. por më tepër u lidhëm me ndryshimet demokratike, kur luftonim në Shoqatën e të Përndjekurve Politikë, për realizimin e amanetit të të rënëve tanë, për çrrënjosjen e komunizmit nga vendi ynë. Idhulli i tij ishte Edip Tërshana. Kur u lirua nga burgu i Burrelit pas njëzet vjetësh dhe po kthehej për në shtëpi, ndaloi në qytetin e Kavajës. Donte të takonte Xhevrien, Lirinë dhe Nihatin, familjen e mikut të tij më të mirë, të cilët banonin atje. Trokiti në portë. Ajo u hap dhe ata mbetën të shtangur. Iu duk sikur para tyre u shfaq Edipi. Të nesërmen ai u nis për në Vlorë.

Shpesh herë Hysniu më tregonte çastet e fundit të mikut të tij të pavdekshëm, Edipit, duke i shoqëruar me dhimbje:

– Kishte kaluar mesi i natës dhe ne, qoftë nga ngarkesa psikologjike, qoftë nga të ftohtit, nuk na kishte marr gjumi. Duhet të ketë qenë ora dy e gjysmë e natës, kur dëgjojmë një urdhër që u jepet ushtarëve:

– Përgatitni armët!

Nga biruca e tij dëgjojmë zërin e Edipit që na thotë:

– Nuk janë shenja të mira. Unë jam njëqind për qind i vdekur. Sidoqoftë, kushdo që do të shpëtojë, t’u tregojë fëmijëve të vërtetën. Amanet djalin!

S’vonoi shumë kur dëgjojmë Kopi Nikun që i drejtohet Edipit:

– Qenke bërë gati? Dil atëhere.

E hipën në makinë dhe u nisën. Zhurma e saj u dëgjua edhe pak kohë, pastaj e mbuloi zhurma e lumit. Pas pak u dëgjua një breshëri armësh. Edipi ishte ndarë prej nesh. Një rreshter nga Pogradeci që shërbente aty na tregoi çastet e fundit të tij. Kur e kishte pyetur prokurori për fjalën e fundit ai thirri:

– Rrnoftë Shqypnia!

Në sytë e Hysniut pashë të rridhnin dy pika lot.

BERATI- REPUBLIKA E RE -MIREQENIE

June 12, 2017 by dgreca

Nga Agim Xh.Dëshnica/ Boston/MA/

Vështrim Panaromik/

Ne Foto: Universiteti i Beratit/

Berati, qyteti liridashës i atdhetarëve të Pavarësisë Kombëtare, si Jorgji Bab Dud Karbunara, Ilias Vrioni, Sami Vrioni, Dhimitër Tutulani, Ferit Vokopola, krenohet me bukurinë e lashtë mbi hapësirën e madhërishme, të maleve përqark. Në lindje Tomori mbi re, me kreshtën e shtrirë nën borë, nga shfaqet dielli në çdo mëngjes. Mali i Drobonikut me lagjen Goricë në hije e dritë, mbi Osum përballë mureve të Kalasë me Mangalemin pranë, ndërsa Shpiragu nën qiell nga perëndon me Qafën e Sinjës në mjegullnajë.Berati sado i përgjakur dhe i goditur pabesisht nga arma vrastare e kazma e dhunëshme e sundimtarëve komunistë, mbeti gjallë, muze i rrallë, me këngë e legjenda, monument kulture, lashtësi, histori që flet.

Ne foto:Pamje nag Ura e Gorices/

Ne Foto: Kalaja e Beratit/

Kalaja, e piktorëve shërbestarë të fesë, e banuar në shekuj, si askund, ruante Kodikët e Beratit, Kishën e Shën Triadhës me Ikonat e Onufrit, Kishën e Shën Vllahermës, Katedralen e Shën Mërisë me afreskat e ikonostasin plot art; Xhaminë e Hunqarit dhe Xhaminë e Kuqe me gjysëm-minaren, me vjetëri qindravjeçare. Mbron brenda mureve e kullave iliriane, nga furia e erave të largët, shtepitë me dritaret varg, çardakët nën strehët e gjera çatish, oborret e kopshtet, sokakët e sheshet e gurtë, historinë 2400 vjeçare. Nga Kulla Ali Pasha, në jug-perëndim, zbret nëpër humnerë, një shkallare e mbuluar që përdorej për ujë në lumë.

Nën humnera e shpella, mbahet fort faqe shkëmbi Mangalemi-mrekulli, krijim i mjeshtrave artistë, me shtëpitë sup më sup, me vargje dritaresh, kopshte e oborre, mure e porta dhe sokakët, njëri sipër tjetrit. Si e varur në kep të shkëmbit, duket në kaltërsi Kisha e Shën Mëhillit. Poshtë kalon rruga kryesore e makinave e mbuluar me asfalt, nga hyrja veriore e qytetit, shumë kohë më parë. Në sheshin, ku ndodhet busti i Bab Dud Karbunarës, rruga ndahet në tri degë. E para, merr djathtas afër lumit e humbet larg. E dyta, pasi kalon para Xhamisë së Beqarëve, merr majtas, thuhej “ku dridhen qerret”, rreth Sarajeve të Pashallarëve, vepër madhështore monumentale e dënuar me shkatërrim nga sekretarët e krisur. Më larg të mbijetuara pas “revolucionit kulturor”, rreshtohen Xhamia Mbret, me tavanet e piktorëve- mjeshtra të panjohur, Teqeja e Helvetive-larushi ngjyrash, Xhamia e Plumbit me katër kupola gri. Xhamia e Telelkave. Mbi hotel Tomorin. ngrihet madhështor Universiteti i Beratit, vepër arti e demokratit Astrit Veliaj, nga kanë dalë mijëra studentë, tani për habi, mbyllur me urdhër nga zyrtarët social-komunistë. E treta, rruga kryesore e qytetit hisorik, e tjetërsuar në “pedonale”, mbuluar nga “Rilindësit” hokatar me plloça guri. Përbri zgjatet parku i krijuar para viteve 90, pas shembjeve barbare të një vargu dyqanesh pranë Osumit, tok me Hotel Kolombon, ndërtesë neoklasike. me pamje nga Kalaja. Në “pedonale” ndalohet kalimi i makinës si më parë. Duhet ta lësh diku larg, kushedi se ku, pastaj të ecësh më këmbë, nën erë, shi e borë, për në dyqane apo kafe, tek berberi ose me dhimbje të mprehta me vrap tek ndonjë klinikë dentare. Me makinë gjobitesh nga policia rrugore, sepse çahen gurët e malit. Veçse, vërshimi i ujrave nga shiu, përrenjtë dhe lumi, nuk pyet, as gurët, as gjobëvënësit. as kryetarin e Bashkisë nga Mjeshova, që ndërron parti e sekte fetare, mandej me shirit të kuq në sup e gjoks, shoqëron Peleshët për inaugurimin e shkatërrimit të qendrës së Beratit e të historisë së tij.

Pazaret e paharruar të tregtarëve në qendër të qytetit, Bezisteni, Kulla e Sahatit, punishtet, kafet e pijetoret, heshtin nën themelet e pallateve me beton e tulla socialiste. Ndërtesa e Prefekturës, përmendore historike tok me rrethimin, pajtonet me kuaj dhe lundra, shihen vetëm në foto. Emërtimet me vlerë për historinë e turizmin, janë fshirë nga dokumentet zyrtare, por aspak nga kujtesa e qytetarëve, si, “Lëmi i Shamatasë, Lëmi i Plykut, Ku dridhen Qerret, Rasa Çekbeni, Shpella e Memecit, Hani i Fëshfërimës, Hani i Shpiragut, Tregu i Kazanxhinjve, Zarizana, Pellgu te Trarët, ingjiri i Hafëz Rizait” etj. Këta emra romantikë, tashmë shkruhen nga studjuesit, me foljen në kohën e shkuar, ishte, ishin, kishin- humbje e pazevendësueshme vlerash turistike.

Ura me shtatë harqe mbi Osum, ku sipas legjendës, prehet vasha e flijuar, bashkon fuqishëm bregun e rrapeve me lagjen Goricë me shtëpitë e fshehura faqemali, në hije e në pyll. Një kishë, zbardh në qendër, me kambanoren ndërmjet selvive. E dyta, në këndin lindor, ku merr përpjetë rruga, e njohur gjatë luftës, për në Drobonik. Pas ndreqjeve të zakonshme, papritur gjatë përurimit, shfaqet mbi urë, edhe Kryeministri rilindës, sikur e tëra qe ndërtuar për herë të parë, jo me me florinjtë e Kurt Pashës më 1778, por me eurot e Saimirit të drogës, Nuk është aspak çudi se rilindësi ynë me ato origjina maramendëse, mund të jetë stërnip i Pashës. Në një takim me barcoleta. ka pohuar se është, edhe nga Berati, jo nip bariu nga Mbreshtani i Shpiragut, siç thotë dikush nga fshati.

Lagjja Murat Çelepi më e gjelbëruara e qytetit. me Parkun e Madh të vitit 1930, rreth e qark plot me lule, me shtëpitë e bahçetë përrallore mbi brigjet e lumit, e masakruar nga kazma e qysqia e kuqe, tashmë jeton nëpër kujtime. Vetëm natën dëgjohet uturima e trishtuar e rrjedhës së Osumit dhe jehona e largët e krismave të vrasjes së poetit të lirisë Namik Mehqemeja dhe e shpëtimtarit Kostaq Stefa, të ekipit mjekësor amerikan. Ndërmjet prishjeve vandale renditen, Xhamia e Dylibegës në hyrje të qytetit, nga niseshin besimtarët pas faljes, për haxhillëk në Mekë. Sot në atë vend të shenjtë, ngrihet përpjetë gryka e një mitrolozi. Edhe Xhamia e Çelebi Hysen Pashës, e motit 1663, u kthye në depo, ndërsa Kulla e lartë e Sahatit me çezmën e ujin, u shemb rrafsh me tokën. Më tej, Shkolla Qytetëse, ndërtesë neoklasike, tek kalonte e ndalej pak më larg, Felbani austro-hungarez i hekurudhës Shkodër–Berat, sokakët e mbrojtur nga era, të pastër dritë, tok me çezmat, shtepitë e bardha dykatëshe beratase, muret e portat me hark të lartë, oborret e puset, bahçetë e çikrikët e vaditjes me ujë nga rema, të gjitha u fshinë barbarisht nga faqja e dheut, me urdhër Partie dhe me vendimin e vulën-gjak të Pushtetit Popullor. Gjithsesi Berati, ky qytet legjendar i trashëguar nga breza atdhetarësh, ky qytet dashamirës i demokracisë, sado i dhunuar nga sundimtarët komunistë, mundi t’i shpëtonte, pak a shumë, vlerat veta,

Nërkohë “Rilindësit” socialistë, pas qindra premtimeve, nuk kryhen asnjë punë serioze për mirëqenien e qytetarëve, dhe mirëmabajtjen e Qytetit Muze, se paratë e taksapaguesve dhe e fondacioneve amerikane, u shpërdoruan për prishje rrugësh historike nga ata, që dukeshin e papritur zhdukeshin. Kanabisi i fshehur dhe paratë e pista nga shitja, janë në kasafortat e Rehovicave dhe e Klosëve te drogës me të cilat blejnë vota dhe debutetë pa dinjitet të cilët ndërrojnë parti, sipas stilit Ngjelian. të lidhur me krerët, bijë kuadrosh të një kohe dhune që orvaten ta marrin në duart e tyre, qytetin më të bukur të Shqipërisë, vetëm për argëtim. Në çdo fundjavë mbërrinin zhurmshëm, jo për hallet e qytetarëve, por për dreka e darkat e shijshme të Beratit. Më pas, papritur, fillonte shkallmimi i asfaltit, mbulimi me gurë i rrugës kryesore të qytetit dhe i kujtimeve te rinisë, larg zonës muzeale të qytetit magjik, në Mijëvjeçarin e Ri! Në një kohë, kur Berati nuk vuan aspak nga mungesa e gurëve, por nga problemet e pazgjidhura ekonomike.

Gjatë katër viteve, që shkuan këta pushtetarë gënjeshtarë, u tallën me shpërndarje kartash pa vlerë, me shpërdorim fondesh për “lungomare”, “pedonale” qesharake dhe shkretimin e shesheve historik, kur në shumë qytete vuajnë nga mungesa e punës, e parave, e ujit dhe e dritave, Mandej luajnë filmash me makete ishujsh mbi lumë. me tunele autobuzësh e trenash nën lumë dhe nën brigjet shkëmborë të Beratit. Nërkohë ura madhështore me beton mbi Osum e autostradës së Qeverisë Berisha që përshkon krahun perëndimor të lagjes Murat Çelepi, pret rifillimin e punimeve të ndërprera më 2013, se “Rilindja” e bujëshme është mekur, asnjë mendim, asnjë projekt, nuk ka per keto punë tepër të vështira për zhvillimin e mëtejshëm të turizmit, me shumë vlera, për mirëqenien e qytetit e qarkun e Beratit.

Autostradat ndërmjet qyteteve dhe rrugët përmes fshatrave, janë gjithçka, punësim, bujqësi, zejtari, art, muzeume, gjallërim i tregtisë, hoteleri, shkolla, kulturë, shëndetësi, festivale, ndërsa nxitja e fshehtë për kultivimin e kanabisit, shkatërrim i bujqësisë, pakësim i blegtorisë dhe i bletarisë, varfëri, rrezik jete.

Gjatë kohës së Qeverisë Demokratike, u ndërtuan rrugë të shumta nga Veriu në Jug: Rruga e Kombit, autostrada Lushnjë-Fier. Levan- Vlorë dhe gjysma Levan-Tepelenë. Filluan punimet për hapjen e Rrugës së Arberit, Kardhiq – Delvinë. U zgjerua autostrada Tiranë-Durrës,Tepelenë-Gjirokatër. Rreth Gjirokastrës u ndërtuan dhjetra rrugë. Hapja e Tunelit të Kërrabës, shkurtoi rrugën Tiranë-Elbasan e më tej, zgjerimin drejt Librazhdit me sinalistikë deri në hyrje të Pogradecit. Kjo gjendje krijoi mundësinë për vazhdimin drejt Beratit deri në Urën e madhe mbi Osum. Projekti mesa kuptohej synonte daljen në Mamaliaj dhe në Sarandë. Për t’u ardhur në ndihmë fshatrave në krahun e djathtë të Osumit u ndërtua rruga, e cila qarkoi malin e Shpiragut deri në fshatin Sinjë dhe lidhi atë zonë të thellë me qytetin e Beratit.

Përveç këtyre arritjeve, nuk duhen harruar anëtarësimi në NATO, heqja e vizave, përpjekjet, në kundërshtim me opoziten social-komuniste, për plotësimin e kushteve, për anëtarësimin e Shqipërisë në Bashkimin Europian, marrëveshja përfundimtare me TAP, për kalimin e tubacionit të gazit përmes Shqipërisë, rritja e pensioneve dhe e pagave, ulja e taksave etj. Por votat e gabuara, pas mashtrimit të madh të “Rilindjes” së gënjeshtarëve, frenuan ecjen më tej.

Në qytet e fshat, shpresojnë, se ditë më të mira do të vinë me Republikën e re që do të krijohet nga Partia Demokratike me aleatët e saj, pas një ndërprerje katërvjeçare. Republika e Re, do të shtojë vendet e punës, prodhimin. do ulë taksat, çmimin e naftës. Do japë para për fermerët dhe do të ndihmojë direkt familjet në nevojë ekonomike duke paguar faturën e energjisë dhe të ujit të pijshëm. Do ketë kreditim më të mirë të ekonomisë.

Votat janë vullneti dhe shprehja e besimit ndaj një të ardhme më të sigurtë jetese për Beratin, me ndhimesën e kandidatëve të djathtë, si: Eduard Halimi, jurist e ligjvënës i shquar, Astrit Veliaj, jurist, ekonomist dhe administrator i njohur,. Bujar Hoxha, ish Prefekt i Beratit. Myslim Haxhi, veprimtar i palodhur për probleme të administratës, Juvina Qevani, eksperte psikologe dhe Monika Qosja, mjeke e përkushtuar për probleme shëndetësore të qytetit.

Të gjithë në votime për Republikëne e Re, me Lulzim Bashën në krye, këtë udhëheqës energjik, i cili nga viti në vit, me ndershmërinë e punën e tij, ka fituar besimin e respektim e qytetarëve, shtypit shqiptar dhe zyrtarëve të lartë në Europë e SHBA.

Zoti e Bekoftë Beratin! Zoti e Bekoftë Shqipërinë!

“NDERI I KOMBIT” PER MUHAMET MALON

May 24, 2017 by dgreca

URDHRI “NDERI I KOMBIT” NJË DEKORATË E MERITUAR PËR NJERIUN E MIRË E TË SHQUAR MUHAMET MALO/

NGA RAMIZ LUSHAJ/ 1.Këto ditë, Presidenti i Republikës së Shqipërisë, Sh.T. Bujar Nishani, e nderoi me Urdhrin “Nderi i Kombit” (pas vdekjes) Njeriun e Mirë, atdhetarin e humanistin e shquar, dr. Muhamet Malo. Kjo dekoratë e lartë në hierarkinë e dekorimeve renditet e treta në Shqipëri, pas Urdhrit “Flamuri Kombëtar” dhe Urdhrit “Gjergj Kastrioti – Skënderbeu”.

Në Presidencë u mbajt një ceremoni zyrtare solemne, me prani të bashkëshortes e fëmijëve dhe të afërmëve të Muhamet Malos, miqëve të tij, si dhe personalitete të politikës, botës akademike e diplomatike, të kulteve, të skenës e ekranit, të shoqërisë civile, etj.

Në fjalën e rastit dhe në motivacionin e dekoratës, Presidenti i Republikës e çmoi lartësisht emrin, jetën e veprën shumëdimensionale të dr. Muhamet Malos duke i vlerësuar veprimtaritë e tij të shumta e të vazhdueshme sipërmarrëse, kontributore e humanitare në sporte, në turizëm, në kulturë, arte e letërsi, në masmedia, në shëndetësi, në albanologji, tek njerëzit në nevoja jetike e shoqërore, për institucionet e kultit, jetimoret, azilet e pleqëve, për shoqërinë civile, etj.

Z. Enklajd Malo, biznesmen rinor e me të ardhme, duke e marrë këtë dekoratë meritore e të lartë, shprehu falenderime për institucionin e Presidentit të Republikës së Shqipërisë për këtë nderim e mirënjohje ndaj babait të tij të nderuar Muhamet Malo dhe premto për ecje dinjitare në rrugët e tij të traditës së mirë të biznesit, bamirësisë e atdhetarisë.

2.Dr. Muhamet Malo në kohën e tij të deri sivjetme vlerësohej si një ndër elitarët e biznesit panshqiptar, një nga punëdhënësit më të mëdhenj, me të ardhura të qëndrueshme e në rritje, por me një veçanësi të tij, pasi një pjesë të konsiderueshme të pasurisë të vet në këto dekadat e Tranzicionit të tejzgjatur shqiptar e ndante me humanizëm të pastër me të tjerët, e jepte atdhetarisht e shpirtërisht për sektorë e njerëz në nevojë, etj. Ishte filantrop shqiptar nga ma të shquarit ndër kohëra, përndryshe ma i veçanti për nga dimensionet e vlerave, hapësirat efektive, laryshia e fushave e sektorëve investues, shumat e fondeve, vazhdimësia e kontributeve të tij humanitare, etj.

Ndaj, për shembëllim real, konkret, veçojmë një prej fushave të investimeve të tij edhe humanitare, sportin, ku Muhamet Malo ishte “Mjeshtër i Sportit”dhe “Mjeshtër i Merituar i Sportit”; kampion i Shqipërisë (1982-1990) në mundjen klasike (për peshën 82-90 kg); president i Federatës Shqiptare të Mundjes (1992-‘96 e 2013-’14), president i Shoqatës Kombëtare të Mundjes (prej v. 2005), President Nderi i FSHM (2008-2013); një nga sponsorët ma të fuqishëm të veprimtarive lokale, kombëtare e ndërkombëtare të mundjes e të disa mundësve kampion; president i shoqatës private të boksit “Klajdi-Klub” Sh.p.k.., etj.

Në vijim të shembëllimit, për të vlerësuar ma shumë e ma mirë kontributin financiar të madh të njeriut të madh Muhamet Malo po marrim vetëm një vit, disi ma të largët, vitin 2002, kur sponsorizoi peshëngritësit e rinj në Kampionatin Europian në Francë; ekipin shqiptar të peshëngritjes në Kampionatin Botëror në Poloni (nëntor), Kampionatin Kombëtar të Bilardos (korrik), Federatën Kombëtare të Notit (nëntor), për zhvillimin e futbollit të femrave (nëntor); klubin sportiv “Studenti” në volejboll, për Spektaklin “Sportisti më i mirë”(janar), për Kupën “Nana Mbretëreshë Geraldina” në basketboll për femra (nëntor), për Spektaklin “Yjet e Sportit” (janar), etj.

Njejtësisht mund të flasim edhe për sipërmarrjet, kontributet e humanizmin e tij në kulturë, për arsimin (prej kohësh ishte dhe antar i Fondacionit Amerikan për Edukimin e të rinjëve – FEER), për botimet e librave në të gjitha fushat, për sponsorizimin e telenovelës së parë shqiptare “Njerëz dhe Fate”; për emisionin“Ethet e së premtes mbrëma” në të gjitha edicionet e tij, që solli prurje kulturore, talente të shquara të skenës e ekranit, që kushtoi qindra mijë dollarë; etj. etj.

Muhamet Malo mbetet njeriu i bizneseve unikale në Shqipëri.

I pari e hapi një kompani të basteve “Top-Star”, e njohur ndryshe edhe “Euro-Lloto”, që kryen aktivitet edhe jashtë vendit.

I pari ngriti një televizion privat për sportin,“TeleSport”, me ekip profesionistësh të shquar, me drejtor aktual ish gazetarin e njohur të BBC në Londër, Ilir Kadia. Tek ky televizion, shqiptarët për herë të parë ndiqnin “live” veprimtari sportive ndërkombëtare të futbollit, tenisit, çiklizmit, volejbollit, etj. Gjithashtu, ishte ndër të parët botues të gazetave sportive në Shqipëri.

I vetmi që ka investuar miliona dollarë amerikanë për të ndërtuar të parin teleferik në Shqipëri, “teleferikun e Dajtit” me kullën “Dajti Tower Belvedere Hotel” dhe bar-restorantin “Ballkoni i Dajtit”, që kanë ndihmuar fuqishëm turizmin në Parkun Kombëtar të Dajtit, etj.

I pari që investoi si aksioner në të paren bankë private me kapital tërësisht shqiptar. Ishte ndër aksionerët e “Hotel Tirana International”, përndryshe i thirrun “15 katëshi”, një nga hotelet ma të mëdha në historinë e ndërtimtarisë e turizmit shqiptar, që sot ka pronar të vetëm biznesmenin Ram Geci, një nga miqtë biznesmenë të Muhamet Malos.

Urdhri “Nderi i Kombit” nuk është i pari dhe as i vetmi për dr, Muhamet Malon, pasi ai mban gjithato dekorata, tituj, çmime, çertifikata.

Presidenti Amerikan Barack Obama e ka nderuar me “Çmimin e Presidentit për Arritjet e Jetës” (vjet, 2016) me motivacionin: “Për angazhimin e tij gjatë gjithë jetës në ndërtimin e një kombi më të fortë nëpërmjet shërbimit vullnetar…”.

Dr. Muhamet Malo është vlerësuar edhe me Medalje Presidenciale “Për Merita të Vecanta Civile”, si dhe nga organizata e organizma ndërkombëtare është nderuar me titullin “Ambasador i Paqes”; “Lidershipi më i mirë në biznez”, etj.

Qendra Shqiptare e Studimeve Amerikane e Britanike) e nderoi në 60 vjetorin e lindjes me Çmimin e madh “Konica” (pas vdekjes), një çmim me të cilin janë vlerësuar edhe Presidenti Amerikan Bill Klinton, Kryeministri Britanik Tony Blair, Presidenti i Kosovës dr. Ibrahim Rugova e të tjera personalitete të larta. Dr. Muhamet Malo edhe tani është e mbetet në vazhdimësi President Nderi i Qëndres Shqiptare të Studimeve Amerikane e Britanike (ACABS).

Dr. Muhamet Malo është vlerësuar me Çmimin “Pjetër Bogdani” nga Forumi Shqiptar i Kulturës, Edukimit e Shkencës, me Çmimin “Konstandini i Madh” nga Akademia Monarkiste Shqiptare, etj. Ai, në jetën e pasjetën e tij, ka marrë gjithato medalje e çertifikata, ku po i cekim disa prej tyre, si: “Përfaqësues dinjitoz i biznesit shqiptar për kontributin e shquar në ndihmë të njerëzve në nevojë”; Mirënjohje nga Federata Evropiane e Peshëngritjes; Mirënjohje për ndjeshmëri të thellë ndaj personave të verbër; Mirënjohje nga Lidhja e Pensionistëve të Shqipërisë, Mirënjohje nga Shoqata e Jetimëve, Mirënjohje nga Komiteti Olimpik Ndërkombëtar, etj.

Dr. Muhamet Malos i shkojnë për shtat të gjitha vlerësimet lartnore ndaj figurës e veprimtarive të tij si “Njeri i Mirë”, “Burrë i lartë”, “Misionar i shquar”, “Filantropist”, “Biznesmen i madh, atdhetar e humanist i madh”, etj. si dhe ato ma të fundit kur Presidenti i Republikës së Shqipërisë e cilësoi “një hero modern…” dhe e vlerësoi me Urdhrin “Nderi i Kombit”.

KUJTESE PER KOMPOZITORIN BERATAS ASQERI KADENA

May 24, 2017 by dgreca

KUJTOJ ARTISTIN BERATAS, KOMPOZITORI I SUKSESSHËM, I NDRITURI:

ASQERI KADËNA- 12 JANAR 1934 – 8 KORRIK 2001/

Nga Pierre-Pandeli Simsia/

Artistët kanë të veçantën e tyre; ata krijojnë art, artin e pavdekshëm që trashëgohet ndër breza. Atyre u shkëlqen fytyra, janë njerëz fisnikë, artistë në shpirt, në komunikim.

“Rri e derdhur ti në bronx
Margaritë moj, në mes të qytetit.
Rri vështron e nuk çmallesh dot,
Njerëzit i përshëndet me buzë të qeshur.

Ëmbël vështron ti lagjen tënde,
Dyert që të pritën, të përcollën,
Vijn’ pranë teje nëna, motra, vëllezër,
Ti e qeshur u ke zgjatur dorën…!”

Këto vargje të thjeshta i kam shkruar shumë vite më parë, në fillimvitet 80-të, në moshën time të adoleshencës.
Duke qenë shumë i pasionuar pas muzikës, këngës së bukur shqiptare, interpretues në instrumentin e trombës, sigurisht, në ato vite kisha pasion edhe letërsinë.
Në qytetin tonë sapo ishte vendosur busti i Heroinës së Popullit Margarita Tutulani në lulishten pranë shëtitores së bukur përpara Shtëpisë së Kulturës që mban emrin e heroinës, punuar mjeshtërisht nga artisti Vangjel Papa. (Nëse jam gabim për emrin e artistit Papa, ju lutem më korrigjoni)
Në shëtitjet (xhirot) e mbrëmjeve të bukura e të paharuara të Beratit në atë bulevard kryesor, Margarita e derdhur në bronx, e bukur, e qeshur, e heshtur, vërtetë të duket se të përshëndet, madje edhe në ditët e sotme.
Pikërisht, nisur nga kjo, në ato vite, i ri në moshë, më lindi dëshira të shkruaja disa vargje në formë vjershe. Edhe për vetë faktin se, shtëpia e heroinës me shtëpinë time, ndahen me një murr, ku dritaret e dhomave të shtëpisë sime, shikohen në avllinë e shtëpisë së heroinës.
Pasi e kisha përfunduar vjershën, më lindi një ide tjetër; pse mos të kompozohej e të bëhej këngë?
Një vit më parë kisha bashkpunuar me kompozitorin Fatmir Agalliu dhe kënga jonë fitoi çmimin e dytë në një nga festivalet e rretheve që zhvilloheshin në ato kohë.
Duke e lexuar vjershën e saposhkruar, mendja menjëherë më shkoi tek kompozitori i mirënjohur i qytetit tonë, artisti i talentuar që vetëm buzëqeshja i lulëzonte në fytyrën e tij, njeriu i urtë dhe punëtor me shpirt të mirë që ndihmën për njerëzit e shumtë e kishte të veçantë në karakterin e tij, i ndrituri, ASQERI KADËNA.
Pse më shkoi mendja te kompozitori Asqeri Kadëna?
Sepse, ai ishte paraqitur edhe në anketën muzikore të vitit me këngën “Erdhën djem e vajza” kënduar nga këngëtarja Luljeta Përbasha dhe kishte fituar çmimin e parë, ku në atë anketë ishin konkuruese edhe kënga: “Erdhi nusja nga qyteti” kompozuar nga Agim Prodani dhe kënduar nga Naile Hoxha, apo kënga “Marinarë të Atdheut tim” kënduar nga këngëtari durrsak Petrit Dobjani.
Pa u menduar thellë, një mbasdite, nisem drejt Shtëpisë së Pionierit, ndërtesë e bukur dykatëshe, e ndërtuar në një lulishte tjetër të Beratit, pranë Bibliotekës Publike “Vehxhi Buharaja”
Sa e sa talente të shumtë artistë të qytetit Berat e kanë nisur udhën e tyre të bukur, të gjatë e të vështirë, udhën e artit nga ajo shtëpi pionieri.
Mjeshtri i talentuar Asqeri Kadëna, kishte pak vite që ishte emëruar Shef i Seksionit Artistik në Shtëpinë e Pionierit ku punoi për 20 vjet rresht. Ka meritën e madhe që, përveçse ngriti kurset e para të instrumenteve të ndryshëm, dolën edhe këngëtarë të mirënjohur e të suksesshëm të skenës kombëtare shqiptare si: Tenori i Teatrit të Operas dhe Baletit, i ndjeri Ruzhdi Karaj, tenori, pedagog në Shkollën e Mesme Artistike “Ajet Xhindole” Berat, i mirënjohuri Dhimitër Dushi, e talentuara këngëtare profesioniste e Estradës së Beratit dhe tani e Estradës së Vlorës, Ludmilla Baballëku, i mirënjohuri këngëtar i suksesshëm i skenës shqiptare, Kozma Dushi…
Artistët në qytetin tonë janë të njohur, pavarësisht njohjeve personale, jo për faktin se jemi vendas dhe e njohim njëri tjetrin brez pas brezi, por, ata kanë të veçantën e tyre; ata krijojnë art, artin e pavdekshëm që trashëgohet ndër breza. Atyre u shkëlqen fytyra, janë njerëz fisnikë, artistë në shpirt, në komunikim.
Edhe pa u njohur personalisht me artistët, kur shkëmbehesh në rrugë, përshëndetesh buzagaz.
Në shtëpinë e pionierit kisha shkuar përpara orës kur ai duhet të vinte. Po e prisja tek dera kryesore; në dorë mbaja letrën ku kisha shkruar vjershën.
Nuk vonoi shumë dhe mjeshtri artist u shfaq në bulevard, u kthye djathtas dhe eci në udhëkalimin përmes lulishtes. Kur iu afrua derës për të hyrë brenda, më përshëndeti ngrohtësisht.
Ndërsa ai hyri brenda, unë i heshtur, po e ndiqja nga pas dhe nuk po më dilnin fjalët se si do t’ia filloja mendimin tim.
Ai ndaloi hapat, u kthye nga unë:
– Pret ndonjë njeri? – më pyeti.
– Jo! – thash, gjithmonë i druajtur. – Ty po të prisja!
Ai buzëqeshi. – Do këndosh? – më pyeti në formë shakaje.
– Jo! – iu përgjigja prerë. – Kam diçka këtu për ty dhe vështrimin e hodha nga letra që mbaja në dorë.
– Çfarë është kjo letër? – dhe zgjati dorën.
Ia dhash letrën, por, ndërkohë, në hyrjen kryesore u dukën disa nxënës të hyjnë brenda.
Me të folurën dhe të qeshurën e tyre, ata na u afruan, e përshëndetën maestron dhe qendruan aty, si për të mësuar diçka rreth bisedës sonë.
Asqeriu, i hodhi një shikim asaj çfarë unë kisha shkruar dhe, pasi u përshëndet me nxënësit e ardhur, më thotë, ngjitemi lart.
Ndërsa ne gjitëm shkallët për në katin e dytë, nga pas dëgjuam hapat e nxënësve që po ngjiteshin edhe ata sipër. Na ndoqën nga pas edhe kur ne hymë në dhomën e tij të punës.
Me urtësinë e tij, me dashurinë për fëmijët, për talentet e rinj, nuk i kundërshtoi ata nxënës, vetëm, pasi u ul, tha: – Ju lutem, dua qetësi!
Asgjë nuk pipëtinte. Pasi e lexoi, më pa në sy, sikur donte të më pyeste e të më thoshte diçka.
– Nëse të pëlqen kjo vjersha që kam shkrur, kam shumë dëshirë, nëse do jetë e arsyeshme nga ty të bëhet këngë dhe nëse do jetë e pranueshme të këndohet në festivalin e këngës në Berat. Jam frymëzuar nga busti i Margarita Tutulani-t, vazhdova t’i flas.
Ai tundi kokën në shenjë pohimi; shikimin e hodhi përsëri nga ajo ç’kisha shkruar. Ishte i përqendruar dhe, pas disa sekondash na tha pa iu drejtuar askujt.
Tani, duhet të dilni të gjithë jashtë; më duhet të punoj pak…
Ne u çuam dhe pa zhurmë, me hapa të ngadaltë dolëm nga dhoma e tij e punës.
Unë zbrita poshtë dhe nuk dija ç’të bëja; po mendoja: të rrija aty e të prisja, apo të ikja.
Nga lart në katin e dytë, u dëgjuan tinguj të panjohur të fisarmonikës. Kisha ndjesinë, sigurisht, maestro Kadëna po kompozonte vargjet e mija. Filluan emocionet të ndjehen në qënien time; kuptova se po ndjeja dridhje trupi. Eca drejt lulishtes në anën e majtë dhe u ula në një stol.
Nuk mund ta përcaktoj dot me saktësi se sa minuta apo orë kishin kaluar, kur pash nxënësit që po më thërrisnin: – Hej, o çuni, po të kërkon mësues Asqeriu. Shpejt, hajde se po të kërkon…
Nuk e mohoj, emocionet m’u shtuan! Ndërsa i afrohesha derës, ata vazhdonin të më thoshin: – Shpejt, shpejt, po të thërret mësues Asqeriu.
U ngjita në katin e dytë. – Ulu! – më tha maestroja. – Dëgjoje tani këngën.
Gishtat e tij filluan të lëviznin mbi tastjerën e fisarmonikës.
Po dëgjoja një vijë melodike të panjohur për mua pa kuptuar asgjë. Ishte introduksioni i këngës dhe, kur unë nuk e prisja, maestro filloi ta këndojë vetë këngën, njëkohësisht duke lëvizur gishtat mbi fisarmonikë dhe syt i mbante në letrën përpara vjershës. Ai këndonte shumë bukur. Kishte zë të kthjellët, intonativ. Ishte hera e parë që e dëgjoja nga afër mjeshtërin Asqeri Kadëna të këndonte. Ai zë melodioz më ka shoqëruar shumë vite dhe shpesh mendoja me vete: Pse nuk u bë edhe këngëtar artisti Asqeri Kadëna!
Kush i ka provuar emocionet në krijimtarinë e tij letrare artistike, duhet të më kuptojë shumë mirë edhe mua, emocionet që po jetoja në ato çaste, emocion dhe gëzim.
Pasi mbaroi interpretimin e këngës së sapokrijuar, më pa në sy dhe, si gjithmonë, duke qeshur, më tha: – Hë, të pëlqeu kënga apo jo?
Unë buzëqesha dhe tunda kokën në shenjë pohimi edhe pse vija melodike ishte e panjohur për mua.
– Ja, u krijua edhe kënga, – vazhdoi maestro. – Kjo është fillimi i këngës, por do ta punoj edhe pak, jo vetëm në vijën muzikore, por edhe mund të shtoj dhe të heq diçka nga kjo që ke shkruar.
Unë përsëri tunda kokën në shenjë pohimi. Isha gati ti thoja, bëj ç’të duash, vetëm kënga të dalë bukur dhe të këndohet. Kujtoj që e falenderova.
Atë vit, Estradës së Beratit, i ishin shtuar edhe dy artiste të reja në moshë këngëtare dhe aktore; vajza të bukura si vetë mosha e bukur e rinisë, elegante, që binin në sy, të sjellshme, të respektuara, interpretuese të talentuara: Mirela Langore dhe Pranvera Belliu.
Pa u menduar shumë, e pyes: – Kush do ta këndoj këngën, Mirela Langore?
Mirela këndonte qetë, bukur.
– Të shohim, m’u përgjigj maestro Kadëna. Nuk e kam menduar…
……………………………………………………………………………………..
Në një nga sallat e mëdha të Shtëpisë së Kulturës “Margarita Tutulani”, artistët beratas të moshave të ndryshme anëtarët e Grupit Karakteristik të Këngës dhe Valles Qytetare Beratase i krijuar në vitin 1979 nga Mjeshtri Asqeri Kadëna që ishte edhe drejtues dhe udhëheqës artistik i grupit, vinin për të bërë prova për premierën e radhës.
Kënga Qytetare Beratase, thesar i Artit dhe Kulturës Shqiptare, vlerësuar si Pasuri Kombëtare, Trashëgimi e Pasurisë Botërore të UNESCO-s. Është nder dhe krenari për cilindo ne, pavarësisht është apo nuk është qytetar beratas.
Një mbasdite, ndërsa ngjitesha sipër për në katin e tretë për të bërë prova në instrumentin e trombës me mësuesin e sukssesshëm Fatos Hazizi, pedagog në instrumentin e trombës në Shkollën e Mesme Artistike “Ajet Xhindole” Berat, pjesëmarrës në orkestrën simfonike të Radiotelevizionit Shqiptar në Festivalin e 15-të dhe në Festivalin e 17-të të Këngës në Radiotelevizion, por, që e mallkuar biografi ia ndaloi të drejtën e punësimit në Orkestrën e Radiotelevizionit Shqiptar, qendrova pak çaste përpara sallës ku bëheshin provat.
Drejt meje, vjen artistja Xheni Kadëna, bashkëshortja e mjeshtrit Asqeri Kadëna, ajo zonjë grua, fisnike, aktore e talentuar dhe e mirënjohur e Estradës së Beratit, njëkohësisht edhe prezantuese e Grupit Karakteristik të Këngës dhe Valles Qytetare Beratase.
E qeshur, ashtu siç ishte gjithmonë edhe në jetë (Zoti i kishte bekuar ata dy bashkëshortë artistë të mrekullueshëm, të qeshur, të dashur, të respektueshëm, të komunikueshëm) u afrua tek mua dhe më tha: – Kënga ka dalë shumë e bukur. Urime! Do ta dëgjosh vetë.
Po ndjeja gëzim, emocione. Artistja Xheni Kadëna, sikur e kuptoi atë që unë po përjetoja në ato çaste, më ra tre herë shpatullave: – Tani ngjitu lart, bëj prova, se edhe ne do fillojmë provat tona…
……………………………………………………………………………………..
Shkruajta këto kujtime të bukura, emocionuese dhe të paharuara për artistin e ndritur, i ndjeri Asqeri Kadëna që me punën e tij të palodhur për vite e vite me radhë, me krijimtarinë e tij artistike të larmishme, mbetet Gjerdan i Artë i Artit dhe Kulturës Beratase, Pasuri Kombëtare.
E kujtojmë mjeshtrin e suksesshëm Asqeri Kadëna, beratasin e ndritur, ish anëtarin prej shumë vitesh i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë, vlerësuar me dekorata urdhër të lartë nderi nga Shteti Shqiptar, nga Këshilli Bashkiak i Beratit, Laureat i çmimit kombëtar, vlerësuar me çmime të shumtë nga juritë në aktivitetet e ndryshme artistike…