Komente – Page 453 – Dielli

A mund të jetë “Rilindje” modeli i demokracisë së paparacëve?! (I)

May 12, 2013 by dgreca

Nga Enver Bytyçi/
Prej se ka filluar fushata elektorale e deri më sot Partia Socialiste ka adaptuar dhe nuk heq dorë nga sllogani i saj për “Rilindjen”. Madje ajo nuk hoqi dorë dhe pas shpalljes së koalcionit të saj me Lëvizjen Socialiste për Integrim, e cila në sytë e publikut shqiptar përceptohet si antipodi i slloganit të opozitës, për shkak të historisë së saj në qeverisjen e katër viteve të shkuara. Kjo histori, nëse gjykojmë me realizëm, është më shumë e trishtë, sesa e sukseshme, jo vetëm në raport me kërkesat e një opozite, por dhe në raport me pjesën tjetër të qeverisjes së vendit. Kreu u opozitës më datën 10 maj ishte në Shkodër dhe u premtoi shkodranëve se “Rilindja do të fillojë nga Shkodra”. Një ditë më pas ai shkoi në Vlorë dhe u tha vlonjatëve se “Rilindja fillon nga Vlora”. Kudo që ka shkuar ka folur për rilindjens.
Partneri i tij kryesor në koalicion, zoti Meta, e ka përmendur më pak slloganin e rilindjes në takimet e tij të shumta elektorale. Por ai me datën 11 maj u tha simpatizantëve të tij në Pogradec, se e njeh gjendjen e mjeruar të minatorëve të këtij rrethi dhe se e kupton që gjendja e tyre duhet ndryshuar.
Mora vetëm këto shembuj të shenuar në dy data. Por mund të përmendësh me qindra shembuj të tjerë të cilët një hulumtues modest i fushatës elektorale tek ne mund t´i qëmtojë dhe t´i skedojë. Të gjithë kandidatët për deputetë të PS-së shfaqen para elektoratit me slloganin e “Rilindjes”. Ndërkaq çdo rast lakohet në të gjitha rasat koalicioni “Për Shqipërinë europiane” e kështu me radhë. Por një vëzhguesi të kujdesshëm nuk mund t´i shpëtojnë disa aspekte të nocionizimit, konceptimit, përceptimit dhe propagandimit të këtij sllogani. Kjo është arsyeja pse mora të shkruaj rreth kësaj teme interesante.

Rilindja si nocion

Fjala Rilindje është përdorur për herë të parë nga piktori dhe biografi i piketurës italiane, Giorgio Vasari, në vitin 1550. Në fakt kjo fjalë që në latinisht do të thotë “Renaissance” shprehu aso kohe gjithë procesin e e zhvillimit të artit e kulturës italiane, i cili konsiderohej si rikthim dhe rilindje e artit antik romak. Nëse përmendim fjalën Rilindje, atëherë domozdo do të na shkojë mendja te piktori i shquar italian Leonrado da Vinçi, ose te shkrimtari i famshëm Dante Aligeri, ose Uilliam Shekspir.
Kjo do të thotë se figurat që kanë rikthyer traditën më të lartë të artit, shkrimit dhe filozofisë, kanë bërë epokë, kanë rilindur një mënyrë të mendimit dhe pasqyrimit të realitetit të shuar në shekujt e zhvillimit të botës. Personalitetet e Rilindjes Europiane rikthyen në jetë artin e Homerit, Eskilit, Sofokliut si dhe filozofine e Platonit, të të madhit Aristotelit, apo Sokratit, të cilin na e sjell aq këndshëm ndër ne aktori i shquar shqiptar Mirush Kabashi. Prandaj dhe kjo periudhë përbën atë që quhet “Rilindje”.
Në historinë e kombeve Rilindja ka ardhur përmes krijimit të tyre. Çka do të thotë se në formën më të lartë të saj në shekullin e 19-të lindën shtetet kombëtare, të cilat në formën e vet kishin zënë jetë në periudhën e lulëzimit të qytetërimit helen e romak, në të cilin kishte një vend të veçantë qytetërimi iliro-dardan. Për shqiptarët fillimet e rilindjes kombëtare datojnë diku nga vitet 1840, më Naum Veqilharxhin e Kostandin Kristoforidhin, pra me fillimet e lëvizjeve kulturore e gjuhësore kombëtare shqiptare dhe arrijnë kulmin në fund të shekullit XIX, kur dy kolosët e mendimit filozofik të ndërtimit të shtetit shqiptar, përkatësisht Sami Frashëri dhe Pashko Vasa, vunë themelet e mendimit teorik të Shqipërisë moderne.
Nëse ekzaminojmë atë çfarë ka përfaqësuar Rilindja Europiane apo Rilindja Shqiptare e më gjerë, atëherë do të na duhet të bëjmë një pasqyrë të tipareve të lëvizjeve të mëdha, që në histori kanë marrin emrin “Rilindje”.
Së pari, duhet thënë se Rilindjet janë lëvizje progresive që lënë gjurmë në jetën e shoqërisë e të kombeve për shekuj të tërë. Ato rikthejnë vlerat më të qenësishme të shoqërisë dhe të kombëve.
Së dyti, Rilindja është një nocion që përcakton rikthimin në jetë të një mënyre të të menduarit artisik, etik, filozofik, e cila ka qenë e pranishme dikur, para disa shekujsh dhe vjen në trendin e zhvillimit si domozdoshmëri për rikthimin e atyre vlerave që ajo mbart.
Së treti, Rilindja është koncept përfaqësues, përgjithësues, përbashkues, dhe arti e filozofia e Rilindjes dëshmon e synon një sipërmarrje të pajetuar nga disa breza me radhë, pra përfaqëson një teori e doktrinë, e cila në mënyrë të sigurt i sjell shoqërisë një kthesë historike të pashëmbullt e të papërjetuar prej disa brezave të marrë së bashku.
Së katërti, nëse ekzaminojmë teorinë, doktrinën dhe filozofinë e Rilindjes Shqiptare, në terrenin e së cilës përdoret sot sllogani “Rilindje”, atëhere do të duhej të theksonim se kjo rilindje kishte si objektiv bashkimin territorial, politik, shpirtëror dhe infrastrukturor të të gjitha trojeve shqiptare.
Së pesti, Rilindja Shqiptare u bë mbi bazën e bashkimit e jo të përjashtimit. Aso kohe kishte personalitete shqiptare dhe madje grupime të orientuara sa na Porta e Lartë, aq nga Austro-Hungaria, Vatikani, Franca, apo vendet fqinje, Serbia e Greqia. Por asnjëherë Rilindja Shqiptare nuk u përpoq të ndajë shqiptarët në grupime fetare, klane, krahinarizma, apo sekte politike.
Së gjashti, Rilindja Shqiptare u quajt e tillë, sepse rilindi përpjekjet e shqiptarëve për t´u orientuar drejt Europës, drejt Perendimit, për herë të parë, që kur Perandoria Romake ishte ndarë më dysh.
Së shtati, Rilindja Shqiptare ka meritën që ne sot ruajmë dhe njëkohësisht krenohemi për traditën e shkëlqyer të harmonisë fetare. Për shkak të kësaj harmonie si dhe për shkak të orientimit perendimor, rilindasit tanë zgjodhën si simbol të kombit tonë Gjergj Kastriotin – Skënderbeun.
Së shtati, Rilindja nuk mund të depërtojë pa rilindasit. Ndërkaq rilindasit janë e duhet të jenë njerëz me kapacitete gati mbinjerëzore, që përmbysin mentalitete, një doktrine, teoritë e zhvillimit njerëzor, ose një filozofi të ngjizur për shekuj në mendimin shoqëror. Në këtë kuptim as Marksi, as Hegeli, as Emmanuel Kant, as Sartri, Cvajk, Kamy, Frojdi e të tjerë filozofë me famë, nuk kanë mundur të thyejnë kufirin midis epokave e të bëjnë epokën e tyre, që mund të quhej Rilindje. Këta filozofë më së shumti kanë shënuar kthesë në mendimin filozofik, duke themeluar një rrymë të re në këtë fushë, por jo të risjellin në jetë diçka hyjnore, të cilën njerëzimi e kishte humbur dikur.
Mund të rendisim më dhjetra tipare e karakteristika të rilindjes në përgjithësi e të rimidnjes shqiptare në veçanti, por nuk dua të ndalem më shumë në këtë pjesë. I përmenda këto thjesht për të bërë një ballafaqim midis asaj çfarë përfaqëson Rilindja si nocion, si proces, si fenomen, me atë çfarë përfaqëson sllogani për Rilindje i liderit të opozitës, zotit Rama.

“Rilindja” si sllogan e demagogji mashtruese

Në terrenin shqiptar të veprimtarisë politike e shoqërore është spekulluar gjithmonë me sllogane dhe epitafe të shumta, të cilat në më të shumtën e herës nuk kanë përfaqësuar realitetin ekzistues. Kjo mënyrë e të konceptuarit dhe theshtëzimit të nocioneve të mëdha, me kuptim përgjithsues universal, është servir nga shumë prej politikanëve tanë edhe në këto periudha të tranzicionit të Shqipërisë nga një sistem diktatorial në një sistem të vlerave perendimore. Besohej se sa më shumë i afroheshim daljes së tranzicionit, aq më shumë politika shqiptare do të largohej nga dogma të tilla mashtruese e pa kurrëfarë sensi në jetën tonë. Por mesa duket kreu i opozitës shqiptare ka menduar se mund ta përdorë nocionin ose slloganin “Për Rilindje”, me qëllim që të duket i madh, shumë i madh, më i madhe se Ismail Qemali, sa i përket ndikimit të tij në politikë e ndërtimin institucional të shtetit shqiptar. Në fakt po të analizojmë një për një të gjitha domethëniet e nocionit “Rilindje” do të vinim re se zoti Rama nuk reflekton as edhe një prej tyre, për të qenë bartës i një filozofie të caktuar të momentit, jo më të një epoke, me të cilën lidhen zakonisht lëvizjet për Rilindje.
Edhe në këtë rast dua të bëj një analizë konkrete të asaj çfarë ofron koncepti per “Rilindje” i zotit Rama:
Së pari: Rilindja nuk është vullnet i një individi, aq më pak vullnet politik i tij. Nuk është vullnet gjithashtu i një grupi shoqëror ose partiak. Rilindjen e një epoke e përcaktojnë rrethanat politiko-shoqerore në të cilat bëhet zhvillimi njerëzor. Në realitetin shqiptar, edhe nëse fiton koalicioni i majtë, nuk mund të bëjë asnjë ndryshim esencial në teorinë, doktrinën dhe praktikën e ndërtimit dhe funkdionimit të shtetit, nëse pranojmë se Rama me Rilindjen e tij pretendon të bëjë një shtet tjetër. Si do ta bëjë ndryshe ai shtetin? Do të amendojë kushtetutën e ligjet e tij? Nëse ai do t´i përmbahet premtimit dhe slloganit “Koncensionet janë skllavëri”, kjo do të thotë se do të luftojë kundër koncennsioneve. Kjo do të thotë gjithashtu se ai do të rikthejë një nga nenet e kushtetutës së vitit 1976. Po kush prej njerëzve me mend do ta konsideronte këtë akt si “Rilindje” të Shqipërisë?! Të gjitha gjasat janë se do të kishim një efekt të kundërt me zhvillimin, dmth një regres të padiskutueshëm?!. Eksperienca e diktaturës është e freskët për memorien shqiptare.
A mund të quhet bërje epoke alternativa e zevendesismit të taksës së sheshtë me taksën progresive?! Asnjëherë jo. Edhe sikut taksa progresive të sillte zhvillimin e shoqërisë e të ekonomisë shqiptare. Ndërsa në rastin kur taksa progresive po pëson disfatë të pakthyeshme në vendet e tjera ku drejton e majta europiane, mund të parashikohet lehtë s cilat do të jenë efektet e një lëvizje të tillë të zotit Rama, i cili i ka dhënë ngjyrën e Rilindjes. Duke mos shkuar më tej, do të doja të kthenim kokën e të shihnim se çfarë po ndodh në Francë.
Presidenti Hollande pas një premtimi elektoral euforik aplikoi taksën progresive, sipas parimit “Të pasurit duhet të paguajnë më shumë”. Por ç´ndodhi? Ka ndodhur ajo që pas një viti, gazeta më e madhe me orientim të majtë liberal, “Le Mond”, të shtrojë pyetjen: A mund të qeverisë më një president i padëshiruar nga populli? Kredencialet e presidentit francez kanë rënë në nivelet më të ulëta në historinë e Republikës së Pestë Framceze. Vetëm 26 për qind e zgjedhësve janë shprehur së fundmi në mbështetje të presidentit Hollande, ndërkohë që 74 për qind janë kundër politikave të tij fiskale e posaçërisht kundër politikës së taksës progresive. Vetë ministrat e Hollande kanë fshehur fitimet e të ardhurat, me qëllim që t´i ikin tatimit progresiv. Kjo ka çuar në uljen e investimeve dhe për pasojë në rritjen e të papunëve. Në vitin e parë të qeverisjes së Hollande papunësia u rrit në Francë me 300 mijë, ose aq sa Rama ka premtuar se do të punësojë në katër vitet e qeverisjes së tij. Edhe Hollande kishte premtuar se me taksën progresive do të ulte numrin e të papunëve. Ndërkaq reagimet e francezëve janë spektakolare. Deri presidenti i Asamblesë Kombëtare, Claude Bartolone, deklaroi para disa ditësh së demokracia franceze është cënuar në rendjen pas kontove të qytetarëve të saj. Madje ai e quajti qeverisjen e tij si qeverisje në një demokraci të paparacëve.
Nuk po zgjatem më shumë se çfarë po ndodh në Francën e ëndërruar prej zotit Rama. Por vetëm mund të shkojmë drejt përfundimit logjik se në Shqipëri politika e Rilindjes së taksës progresive do të sillte në Shqipëri një katastrofë të vërtetë. Nëse në Francë ministrat e kabinetit qeveritar fshehin të ardhurat për t´i ikur taksës progresive, çfarë do të ndodhë me ministrat e Ramës, si Kokëdhima, e të tjerë?! A ka aftësinë dhe integritetin e nevojshëm Rama që këta milionerë në kupolën e partisë së tij, t´i disiplinojë në hullinë e politikës së tij të taksës progresivë? Për pasojë sa miliarda do të fshiheshin në bankat e huaja? Sa investitorë do të largoheshin nga vendi e më pas a mund të shkojmë në përfundimin se jo 300 mijë vende pune shtesë, por 300 mijë vende pune më pak do të ofronte kreu i opozitës për shqiptarët. Pas gjithë kësaj situate të provuar në një nga gjashtë vendet më të industrializuara të botës, a mund të kishim vërtet Rilindje për shqiptarët?! Ja pse sllogani për Rilindje është një sllogan i mashtrimit të madh, që nuk mund të sjell zhvillim e përparim, por vetëm regres dhe prapambetje. Pikërisht për të fshehur këtë situatë paszgjedhore, nëse koalicioni i majtë i fiton zgjedhjet e 23 qershorit, është gjetur e po përdoret formula e e mashtrimit të ri të krerëve të PS-së për të ashtuquajturën “Rilindje”. Programi dhe alternativa e Ramës është regresi. Demokracia që ai na ofron, e shumta mund të jetë “Demokracia e paparacit”.
Në numrin e ardhshëm: Rilindje!!!… pa rilindës….

Pse po sulmohet personaliteti i Gjergj Kastriotit

May 12, 2013 by dgreca

Nga Gjon KEKA/
Pse po sulmohet personaliteti mbikohor i Gjergj Kastriotit ?,
shtrohet pyetja sot ne kete shekull ,e qe natyrshem nuk do te duhet te kishte pyetje te tilla po te ishin gjerat ne vendin e vete :
E para ai sulmohet sepse eshte drita e kombit,
e dyta sepse ai eshte mbrojtesi i qenjes sone kombetare e identitare dhe tere civilizimit te familjes europiane,
e treta sepse ai eshte rrenja dhe fisi me frytdhenese i kombit shqiptar europian,
e katerat sepse ai eshte i vetmi mbret i kombit shqiptar me merita te dyfishta , gje qe nuk ka pasur ne historine e mbreterve ne europe,
e pesta sepse ai dhe shpirti i tij i fuqishem eshte tmerri ne syte e turqeve dhe mbetjeve te tyre,
e gjashta sepse ai eshte lider, strateg dhe personalitet mbikohor i perjetshem ,ai nuk vdes edhe pse kete e duan turqit dhe mbetjet sulltaniste,
e shtata sepse ai eshte deshmia me e mire e vleres se pavdekshme te rrenjeve tona dhe themeleve te lashta europian te kombit shqiptar,
e teta sepse ai e ka bere shtetin e Arberit model dhe faktor vendimtar te fatit politik te kontinentit tone,
e nenta sepse ai eshte akoma edhe sot hero i preferuar i shume kombeve e popujve ,por ja qe ai eshte shqiptare dhe i tille do te jete deri sa te kete bote shqiptare nen qiellin e tij,
e dhjeta sepse ai ka lene pasardhes.

Europa e ka postulat kulturën

May 11, 2013 by dgreca

Nga Ndue Ukaj/
Europa, para se të jetë projekt politik a ekonomik, është projekt kulturor, rrënjët e së cilit janë thellësisht shpirtërore. Mbi këtë postulat, u fillua ideja e unifikimit politik e ekonomik të Europës, mu në mesin e shekullit të kaluar, kur ajo kalonte ferrin ma të madh, pas Luftës së Dytë Botërore. Ndërmjet gërmadhave të luftës, triumfoi ideali i qytetërimit dhe ndërgjegjes. Nga këto premisa, u sintetizuan energjitë europiane dhe e bën Europën atdhe të vlerave të përbashkëta për gjithë kombet që jetojnë nën ata çati, por edhe për tjerët që aspirojnë të hyjnë në të. Sot na tingëllon profetike thënia e mençur e shkrimtarit të madh gjerman J. W. Goethes: “Çfarë e bashkon Europën është kultura, ndërsa çfarë e ndajnë janë idetë politike”. Këtë tezë, e bën platformë të punës ideatorët e Europës së bashkuar të shekullit XX. Kështu Robert Schuman, ish ministri francez dhe njëri nga ideatorët kryesor të kësaj bashkësie politike, në librin “Në emër të Europës”, ndër të tjera do të shkruan:“Europa para se të jetë Aleancë ushtarake apo entitet ekonomik, duhet të jetë bashkësi kulturore në kuptimin më të lartë të kësaj fjale”. Nga kjo kuptojmë se kultura ishte postulat i pashkruar, por motivi themelor që nxiti idenë e bashkimit të Europës. Edhe sot, kultura është themeli mbi të cilin qëndron shtëpia e përbashkët europiane dhe njëherësh përbën elementin ma të fuqishëm që ndihmon ruajtjen e kohezionit brenda kontinentit.
Në planin politik e historik, Europa, s’është histori i ideve homogjene politike, por e diversiteteve të thella, që nëpër kohë kanë ditur të prodhojnë tensione dhe luftëra. Ndërsa pika konvergjente e gjithë e këtyre dallesave, që njëherësh u bë postulat i kontinentit të vjetër, pa mëdyshje është kultura e përbashkët që ndajnë kombet e ndryshme të Europës. E kjo është arritur nëpërmjet harmonizimit të disa tipareve qenësore, nëpër të cilat kanë kaluar popujt europiane. Studiues të ndryshëm, vejnë në pah disa komponentë që e farkëtuan identitetin evropian dhe që u bën shtytëse për Europën kulturore. E kuptuar kështu, Europa është bashkim i mendimit filozofik dhe letërsia antike greko-romake, krishterimit dhe së drejtës romake. Këto shtylla, ndër vite u harmonizuan dhe kanë krijuar mendësinë europiane me një ndërgjegje lirie dhe arsye. Ky identitet natyrisht nëpër kohë u plotësua, ndërsa kulmin e arriti me mendimin filozofik e letrar, që përjetoi një zhvillim të hovshëm gjatë iluminizmit, impakti kulturor i të cilës lëvizje është i jashtëzakonshëm brenda qytetërimit perëndimor.
Me 9 maj është dita e Bashkimit Europian, e vendet shqiptare vazhdojnë rragatjet drejt Brukselit, pa ndonjë vetëdije të qartë. Gjatë këtyre viteve, shpeshherë na ka ra të dëgjojmë dhe lexojmë deklarata shterpe të lidershipit shqiptarë për Europën. Madje as reflektimet e medias s’janë ma substanciale. Ndodh ndonjëherë të dëgjojmë edhe akuza absurde në adresë të Europës. Ndërkohë që politika shqiptare këto dy dekada, është dëshmua e paaftë të ec krahas kombeve të qytetëruara të kontinentit, shqiptarët janë lodhur duke dëgjua parulla të bukura për afrimin e kombit tonë me Familjen Europiane. Njëmend, për shqiptarët, Europa sot s’është e largët si dikur, mirëpo kjo s’është aspak meritë e forcave politike shqiptare, as në Shqipëri as në Kosovë. Përkundrazi, me veprimet e tyre amorfe politike, me një mendjeshkurtësi dhe politikë meskine, këto elita politike kanë penguar vetëdijshëm ose jo rrugën europiane të shqiptarëve. Politikanët shqiptarë e kuptojnë se ne Europë s’shkohet me politika korruptive, me nepotizëm dhe krim, me media të kontrolluara dhe demokraci të brishtë. Këto elita janë në dijeni se në Europë duhet rendi dhe ligji, prandaj ata s’mund të amnistohen nga kjo zvarritje që i kanë bërë rrugës europiane të shqiptarëve.
Në prizmin e gjithë kësaj, me të drejt për shqiptarët shtrohet pyetja: elitat politike shqiptare a e kuptojnë çfarë është në thelb Europa? A është ajo një kazan ku ne shkojmë me marrinat tona, apo një sistem i farkëtum i vlerave të mirënjohura, që janë bërë ndërgjegjja e këtij qytetërimi?
Pikërisht për këto arsye sot pyesim, si shpjegohet mosgatishmëria e klasës politike shqiptare, për ta ndjek me përgjegjësi dhe angazhim serioz rrugën e integrimeve europiane? Alibitë dhe kritikat që shkojnë në adresë të perëndimit, a mos janë shfaqje e qëllimshme e gatishmërisë për të ikur nga Europa, duke mos i kryer detyrat që i ka parashtruar kjo organizatë për çdo shtet tjetër para nesh. Si shpjegohet kjo ikje, pikërisht në kohën kur Europa ka hap gjitha portat për ne? Këto pyetje e dilema, shfaqen sa herë shohim sesi vetëdijshëm kjo klasë politike mjegullon rrugën e integrimeve, me qeverisjen e keqe, me korrupsion e demokraci selektive, me sisteme elektorale të përçudnuara.
Përgjumja, heshtja, reagimet e vagullta atëherë kur kanoset seriozisht interesi i përgjithshëm, si dhe mungesa e një ideje të shëndoshë (një ideje që do të qartësonte mbi çfarë parime mendojmë ta ndërtojmë vendin tonë), janë elemente që gjithashtu na kanë krijuar hendek mes nesh e Perëndimit.
Në parim, duket se projekti i shqiptarëve është integrimi europian. Ky projekt, parimisht është përqafuar nga gjitha shtresat e shoqërisë, duke qenë ndoshta e vetmja pikë ku shqiptarët shfaqen të bashkuar. Kjo është ajo që shihet dhe perceptohet në sipërfaqe. Mirëpo, në esencë, ka shumë vrojtues të jetës sonë që thonë se proceset e integrimeve janë të keqkuptuara me dashje, sepse në këtë formë si po ec kombi ynë, integrimi s’është afër. Madje, ka të tillë që shkojnë më larg sa pas retorikës së bukur qeveritare për integrime, thonë të fshehët një aspiratë tjetër, që është kundëreuropiane. Ndonëse në legjislaturë dhe principe qeverisëse demokratike, ne jemi shtrënguar të harmonizojmë ligjet konform kërkesave të BE-së, në praktikë veprimet e Shqipërisë dhe Kosovës, janë pak të përafërta me atë që është Europa. Kjo ka shtruar dilemën tjetër, në mos këto janë tentativa të qëllimshme për ta sabotuar heshtur procesin e integrimeve.
Fjalimet e politikanëve tanë, janë të mbushura me parulla proeuropiane. Ky diskurs është bërë klishe, ndonëse vërehet lehtë se mes diskursit proeuropian të politikës sonë dhe veprimeve të tyre joevropiane, është një humnerë.
Për çdo përvjetorë me rëndësi, te ne rritet doza e nacionalizmit shqiptar dhe kështu mësymja pas Europës shfaq tërë karikaturën e ideve europane që defilojnë ndër ne. Kjo situatë, me parulla e flamuj që valojnë kudo, të kujton tregimin e Ernest Kolqit, “Tregtarë flamujësh”.
Në anën tjetër, ka disa mendje të mykura, që duan t’i mësojnë shqiptarët me identitete labile, me identitete të fragmentuara. Këto teza janë të marra e qyqare, që shqiptarët s’duhet t’iu vënë veshin, sepse identiteti europian i shqiptarëve ndërlidhet drejtpërdrejtë me ekzistencën e kombit shqiptar. Flamurtari i identitetit europian të shqiptarëve, Ismail Kadare, para disa vitesh shkroi një tekst të shkëlqyeshëm, “Identiteti europian i shqiptarëve”. Pas botimit të këtij eseu, debatet ndër shqiptar u ashpërsuan dhe antitezat e identitetit europian të shqiptarëve, dolën në sheh se s’ishin asgjë tjetër veçse teza që promovonin shumësi indentitesh brenda trungut kombëtar. Me një fjalë, mohonin identitetin unik të shqiptarëve. Nga mendjet më të ndritura të kombit, teza e identiteteve të lëvizshme, e identiteve të fragmentuar dhe identitetit të formësuar mbi simpati fetare, u gjykua si tezë qyqare.
Mes një atmosfere të zymtë kombëtare, me një politike që është e zhytur e tëra në padije, korrupsion e klientizëm politik, shqiptarët s’duhet të humbin shansin e tyre që të marshojnë vetëdijshëm drejt perëndimit. Kombi shqiptar, ka nostalgji për perëndimin, mirëpo s’e ka të qartësuar brenda vetvetes çfarë është në fakt kjo organizatë. Këndej pari, as Shqipëria e as Kosova, nuk zbatojnë në praktikë modelet europiane për shtetin, demokracinë dhe qeverisjen.
Për gjatë gjithë vitit, ne e shohim të njëjtën klasë politike që ka gojën plot Europë, të mos bëj asgjë thelbësore për të ecur drejt Europës. Shqipëria e Kosova, sipas shumë sondazheve mbesin dy vendet me të korruptuara në Europë. Në dy vendet tona s’mbahen zgjedhje demokratike. Politikës i mungon aftësia minimale për të realizua kompromise të shëndosha për të ardhmen e vendit. Në dy vendet s’ka liri të shtypit. Në dy vendet, madje për asgjë s’ mund të merren vesh pozita e opozita pa ndërhyrjen e perëndimit. Çfarë domethënë kjo po ta përkthejmë me nevojën e ngutshme që ka kombi ynë të jetë pjesë e perëndimit?
Një dijetar i viteve të 30-ta Tajar Zavalani në eseun“Ç’pamë në Evropë. Ç’gjejmë në Shqipëri”, ndër të tjera do të shkruan “Atje u munduam, si cilido pas takatit dhe zotësisë, të shkundim pluhrin e mrapështisë ku qemë rritur, të çkëputemi nga idhetë e ndryshkura, paragjykimet e cekta dhe mentaliteti primitiv; u përpoqëm të riedukojmë vehten dhe të armatosemi me dituri dhe vullnet për punë”.
Shqiptarët kanë shumë detyra për të bërë, që nesër të mos festojmë nga periferitë ditën e Europës.

“How to Heal Balkan Wounds for Good”

May 11, 2013 by dgreca

By David L. Phillips/
AFTER months of talks mediated by the European Union, Serbia andKosovo signed an agreement last month to resolve disputes dating from the 1990s, when Kosovo, a former province of Yugoslavia, effectively won independence following a Western-led military intervention.
But the deal won’t reconcile the two Balkan nations or help them gain admission to the European Union. To make matters worse, the two nations said this week that they could not agree on a timetable for implementing the agreement.
This setback is nothing on the scale of Balkan massacres in the 1990s, but it represents a continued failure to put the region’s troubled past behind it through integration with the rest of Europe.
Most of Kosovo’s 1.7 million people are ethnic Albanian and Muslim, but a substantial Serbian and Orthodox Christian minority in the north receives NATO protection and is effectively autonomous from the national government.
The agreement, signed April 19, accepts that Serbia — which does not recognize Kosovo’s independence, declared in 2008 — has a continued role in protecting the interests of Serbs in northern Kosovo. In effect, it divides Kosovo into an Albanian heartland with a Serbian appendage.
Far from overcoming ethnic and sectarian divisions, the deal validates the violent nationalistic agenda of a “greater Serbia” advanced by Slobodan Milosevic, who died in prison in 2006 while facing war crimes charges. It also encourages aspirations for a “greater Albania” among ethnic Albanians in Albania, Kosovo, Macedonia and Montenegro.
Grievances date to the era of Ottoman rule. They were suppressed under Communism, only to flare up after the breakup of Yugoslavia in 1991-2. While Western military intervention helped stop the slaughter of Bosnian Muslims in 1995 and of Kosovars in 1999, it has not resolved the Balkans’ political disagreements.
The lure of European Union membership was supposed to overcome those enmities. Of the former Yugoslav republics, Slovenia joined first, in 2004. Croatia will join on July 1. But the others aren’t close to satisfying the terms of membership, even though Macedonia, Montenegro and Serbia are officially “candidates,” and Kosovo and Bosnia and Herzegovina are “potential candidates,” as is Albania.
As Turkey has learned well, some European nations just don’t want a majority-Muslim country in their club. Some also disparage the Balkans as bastions of fiscal instability and as havens for drug traffickers and criminal gangs.
There has been a renewal of unsubstantiated allegations, dating from the 1990s, that the Kosovo Liberation Army, including some current leaders of Kosovo, was involved in trafficking human organs. Last week in Pristina, the capital, a panel of European Union and Kosovo judges convicted a Pristina urologist and four other men of involvement in more recent organ trafficking.
So while the goal of a “Europe united and at peace” endures, Serbs and Kosovars have become cynical about their chances of admission. Hence the street protests that engulfed Belgrade and Pristina after last month’s deal was signed.
The West needs a fresh approach for the Balkans, an arrangement somewhere between partition into monoethnic mini-states and a continentwide superstate.
This middle way — call it “interest solidarity” — would preserve national sovereignty and borders, while enabling members of ethnic and other groups to cooperate with their counterparts in the region, in fields like trade, transport, education, media and the arts. In 2007, the envoy Martti Ahtisaari included, in his final status proposal for Kosovo, extensive minority rights — including local autonomy in economic, cultural, environmental and other areas. Serbia rejected the plan. But its principles still represent the standard for a lasting settlement.
Building ties of common interest beyond its borders has helped stabilize Northern Ireland since 1998. It could improve relations between Sunni and Shiite Muslims in the Middle East, and offer new outlets for the dreams of “stateless” Kurds in Turkey, Iraq and Iran.
This will work only under governments that promote minority rights, and among parties with leaders ready for peace.
An overwhelming majority of Albanians support democracy, human rights and free markets. They are pro-Western and pro-NATO. In contrast, Serbs have had a history of intolerance against non-Serbs and Muslims, and of aggression and forced expulsions to create a Serbian homeland in territories where they have historical claims — notably Kosovo, but also Bosnia.
For sure, this plan for a peaceful “Albanian neighborhood” — or a “Serbian neighborhood,” for that matter — could be manipulated by extremists. It would be up to responsible local leaders and the international community to prevent that.
But “interest solidarity” offers real hope of reducing sectarian tensions. It is certainly preferable to further subdividing the Balkans.
David L. Phillips, a program director at the Institute for the Study of Human Rights, Columbia University, is the author of “Liberating Kosovo: Coercive Diplomacy and U.S. Intervention.”
* The New York Times, May 10, 2013

“New York Times”: Si të shërohen përgjithnjë plagët e Ballkanit?

May 11, 2013 by dgreca

NYT thekson se kjo pengesë nuk është asgjë krahasuar me shkallën e masakrave të Ballkanit në vitet e ’90-ta, por përfaqëson një dështim të vazhdueshëm për ta lënë pas të kaluarën e trazuar dhe për të vazhduar drejt integrimit me pjesën tjetër të Evropës./
Pas disa muajsh bisedime të ndërmjetësuara nga Bashkimi Evropian, Serbia dhe Kosova nënshkruan një marrëveshje muajin e kaluar për të zgjidhur mosmarrëveshjet që datojnë nga vitet ’90, kur Kosova, një ish-krahinë e ish-Jugosllavisë, në mënyrë efektive fitoi pavarësinë pas një ndërhyrjeje ushtarake të udhëhequr nga Perëndimi, shkruan David L. Phillips, në një artikull të botuar në të përditshmen “New York Times”.
Por, gazeta thekson se marrëveshja nuk do t’i pajtojë dy kombet ballkanike, e as nuk do t’iu ndihmojë atyre që të fitojnë anëtarësimin në Bashkimin Evropian.
“Për t’i bërë gjërat edhe më keq, të dy shtetet thanë në këtë javë se nuk mund të pajtohen për një afat kohor për zbatimin e marrëveshjes”, shkruan David L. Phillips, drejtor i Programeve në Institutin për Studimin e të drejtave të Njeriut, në Universitetin Columbia, është edhe autor i “Çlirimi i Kosovës: Diplomacia Detyruese dhe Intervenimi i SHBA-së”.
NYT thekson se kjo pengesë nuk është asgjë krahasuar me shkallën e masakrave të Ballkanit në vitet e ’90-ta, por përfaqëson një dështim të vazhdueshëm për ta lënë pas të kaluarën e trazuar dhe për të vazhduar drejt integrimit me pjesën tjetër të Evropës.
Shumica e 1.7 milionë banorëve të Kosovës janë shqiptarë të përkatësisë myslimane, por një pjesë e konsiderueshme e serbëve dhe të pakicave ortodokse në veri kanë mbrojtjen e NATO-s dhe janë autonomë nga qeveria kombëtare.
Marrëveshja, e nënshkruar më 19 prill, pranon se Serbia – e cila nuk e njeh pavarësinë e Kosovës të shpallur në vitin 2008 – ka një rol të vazhdueshëm në mbrojtjen e interesave të serbëve në veri të Kosovës. Në fakt, ajo ndan Kosovën në zonë qendrore me shqiptarët dhe me një shtojcë serbe.
NYT thekson se larg nga kapërcimi i ndasive etnike dhe sektare, marrëveshja vleftëson agjendën e dhunshme nacionaliste të “Serbisë së Madhe” të promovuar nga Sllobodan Millosheviqi, i cili vdiq në burg në vitin 2006, ndërsa përballej me akuzat për krime lufte.
Kjo gjithashtu, thuhet në artikull, inkurajon aspiratat për një “Shqipëri të madhe” në mesin e shqiptarëve etnikë në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni dhe Mal të Zi.
Ankesat datojnë që nga epoka e sundimit osman. Ato janë shtypur nën komunizëm, për të ngre kokën pas shpërbërjes së Jugosllavisë në vitin 1991-2. Ndërsa ndërhyrja ushtarake perëndimore ka ndihmuar për të ndalur vrasjen e boshnjakëve myslimanë në vitin 1995 dhe të kosovarëve në vitin 1999, ajo nuk ka zgjidhur mosmarrëveshjet politike të Ballkanit.
Joshja e anëtarësimit në Bashkimin Evropian ishte menduar të kapërcejë armiqësitë. Nga ish republikat jugosllave, Sllovenia iu bashkua e para BE-së, në vitin 2004. Kroacia do të anëtarësohet më 1 korrik. Por, të tjerët nuk janë afër përmbushjes së kushteve të anëtarësimit, edhe pse Maqedonia, Mali i Zi dhe Serbia zyrtarisht janë “kandidatë”, ndërsa Kosova dhe Bosnja e Hercegovina janë “kandidate potenciale”, siç është edhe Shqipëria.
Por, NYT thekson, se siç e ka provuar mirë Turqia, disa shtete evropiane thjesht nuk dëshirojnë një shtet me shumicë myslimane në klubin e tyre.
Disa gjithashtu denigrojnë Ballkanin si bastion i paqëndrueshmërisë fiskale dhe si strehë për trafikantët e drogës dhe bandat kriminale.
Dhe tashmë janë përtërirë pretendimet e padëshmuara, që datojnë nga vitet e ’90-ta, se Ushtria Çlirimtare e Kosovës, duke përfshirë edhe disa liderë të tanishëm të Kosovës, janë të përfshirë në trafikimin e organeve të qenieve njerëzore, vë në pah gazeta.
Javën e kaluar në Prishtinë, një panel gjyqtarësh të Bashkimit Evropian dhe Kosovës ka dënuar një urolog dhe katër persona të tjerë se janë përfshirë së fundi në trafikimin e organeve.
“Prandaj, derisa qëllimi i një “Evrope të bashkuar dhe në paqe” vazhdon, serbët dhe kosovarët janë bërë cinikë në lidhje me shanset e tyre të pranimit. Prandaj edhe u organizuan protesta në rrugë që ngulfatën Beogradin dhe Prishtinën, pas arritjes së marrëveshjes”, theksohet në artikull.
Perëndimi ka nevojë për një qasje të re për Ballkanin, një aranzhim diku midis ndarjes në shtet mono-etnik dhe një super-shteti të gjerë kontinental.
Kjo mënyrë e mesme – ta quajmë “solidaritet interesi” – do të ruajë sovranitetin kombëtar dhe kufijtë, duke mundësuar anëtarët e grupeve të tjera etnike të bashkëpunojnë me homologët e tyre në rajon, në fushat si tregti, transport, arsim, media dhe art.
NYT përmend planin e Ahtisaarit të vitit 207, ku siç thuhet u përfshinë të drejta të avancuara për pakicat – duke përfshirë autonominë vendore në fushat ekonomike, kulturore, mjedisore dhe të tjera. Serbia e ka refuzuar këtë plan, por, parimet e tij ende paraqesin standard për zgjidhje të qëndrueshme.
Ndërtimi i lidhjeve të interesit të përbashkët përtej kufijve ka ndihmuar në stabilizimin e Irlandës së Veriut që nga viti 1998. NYT shkruan se me model të ngjashëm mund të përmirësohen marrëdhëniet midis sunitëve dhe myslimanëve shiitë në Lindjen e Mesme, dhe të ofrohen hapësira për ëndrrat e kurdëve të “pa shtet” në Turqi, Irak dhe Iran.
Kjo do të funksionojë vetëm nën qeveritë që promovojnë të drejtat e pakicave, dhe në mesin e partive që kanë udhëheqës të gatshëm për paqe.
Një shumicë dërmuese e shqiptarëve mbështet demokracinë, të drejtat e njeriut dhe tregun e lirë. Ata janë pro-perëndimorë dhe pro-NATO-s.
Por, është e kundërta me serbët, që kanë pasur një histori të jotolerancës kundër jo-serbëve dhe ndaj myslimanëve si dhe të agresionit dhe dëbimit të detyruar për të krijuar një atdhe serb në territoret ku ata kanë pretendime historike – veçanërisht në Kosovë, por edhe në Bosnjë.
Është e sigurt, se ky plan për një “fqinjësi shqiptare” paqësore- ose një “fqinjësi serbe”, – do të mund të manipulohet nga ekstremistët. Iu përket liderëve përgjegjës lokalë dhe komunitetit ndërkombëtar që ta parandalojnë këtë.
Por, “Solidariteti i interesit” ofron shpresë reale të reduktimit të tensioneve sektare, thekson NYT.
Përgatiti: Albana Isufi