• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

REVISTA KOSOVA DHE AFIRMIMI I SAJ NË BUKURESHT

January 13, 2013 by dgreca

Në kuadrin e artikullit “Invazioni sllav në Ballkan sipas një autori rumun”, kuptojmë se kur vdes një rumun në Luginë të Timokut (që shtrihet tejmatanë Kosovës dhe Toplicës e Nishit), që të mbrohet nga serbët edhe në botën tjetër, pranë kufomës, plakat e fshatit i venë në arkivol edhe një shkop druri. Ja kombi i shqipeve ku defilon Fryma e Shenjtë e udhëhequr nga Fjala e Perëndisë, dhe e ngushëlluar nga e Vërteta Hyjnore që erdhi të mbjellë në zemrat e shqipeve farën e mirësisë!/

 Nga Baki Ymeri /

Në fillim të vitit, njerëzit duan të dinë çka i presin në 52 javët e ardhshme, deri në vigjilje të Festave të dimrit (2013). Lexuesit tanë i intereson se ç’kemi bërë gjatë vitit që shkoi, sidomos kur vjen fjala për botime ku defilojnë kultura, historia dhe mirësia. Vlen të ripërkujtojmë faktin se këtë farë të mirësisë e mbollën për herë të parë në Bukuresht dhe Konstancë bijtë e pavdekshëm të Rilindjes sonë. Vepra e tyre, kushtrimi për atdhetari dhe qytetërim, si dhe zëri i viktimave të Dardanisë, na ftojnë ta shpiem më tej dritën e shenjtë të atdhedashurisë shqiptare. Kështu, falë përkrahjes së Ministrisë së Kulturës të Republikës së Kosovës, gjatë vitit të shkuar e panë dritën e botimit tre numra të revistës Kosova me nga 50 faqe në kolor, si dhe suplimenti Kosova letrare. Faktikisht, për herë të parë kjo revistë filloi të dalë më 25 maj 1932, në Konstancë të Rumanisë. Ishte revista e parë e diasporës shqiptare kushtuar Kosovës, historisë, kulturës dhe afirmimit të saj në botë. Themelus dhe drejtor i saj ishte patrioti korçar, Gjergj Bubani. Cila është përmbajtja e numrave të fundit?

Në faqen e parë (Kosova nr.6-8/2012), botohen fotografitë e Nikolla Naços, Asdrenit, Viktor Eftimiut, Xhelku Maksutit dhe një tjetër me shqiptarët e Rumanisë në marshin e solidaritetit me NATO-n dhe Kosovën (31 mars 1999). Pason artikulli “Masakra serbe kundër Kosovës shqiptare”, kushtuar Sadik Ramës nga Gjurgjeviku i cili qysh para 80 vitesh militonte për pavarësi dhe bashkim kombëtar: “Nuk e shes atdheun me pare. Sikur me ma mbushë kët kullë plot me flori nuk bahem serb; por ikni e shkoni kah jeni ardhë, se Kosova asht nji tokë arbnore dhe ka me fitue independnecën“.  Pas faksimilit të artikullit “Albanezii sunt mandria Balcanilor” (Shqiptarët janë krenaria e Ballkanit), polemikë e autorit të këtij shkrimi me Veljko Kovaçeviqin, korrespondent i ambasadës jugosllave në Bukuresht (1992), botohen disa reçensione nga krijuesit rumunë kushtuar poetëve tanë nga Kosova, një fotografi me Zonjat Clinton dhe Jahjaga, një faksimil i artikullit “Kosova, kontinuitet i territorit etnik shqiptar”, botuar në gjuhën rumune në gazetën “Interesul Public” (17 mars 2008), studimin e Brahim Avdylit “Serbët, Serbia dhe Kombi Shqiptar”.

Pason një rubrikë me polemika, si dhe disa foto të motshme e të reja (Manastiri i deçanit me popullsi shqiptare, Këshilli Kishtar i Patrikanës së Pejës me shqiptarët ordodoksë, ballina e revistës Kosova kushtuar Dr. Xhelku Maksutit, një ballinë tjetër e Kosovës me ishpresidentin e Amerikës Bill Clinton dhe bashkëshorten e tij, Godina ku ka funksionuar shtypshkronja e parë shqiptare në Bukuresht (1886), Shoqata e Studentëve Shqiptarë të Rumanisë në Snagov (1933), Kujtime nga Ambasada e Shqipërisë në Bukuresht para disa vitesh, me ambasadorin Fran Zef Çukaj në mes, Kosova dhe Shqipëria në Brailë (2010), faksimile të artikujve në gjuhën rumune “Kosova është vatra antike e kombit shqiptar” (1999), “Çka dinë rumunët për shqiptarët e Kosovës”, “Një rumune në Parlament mashtron etninë shqiptare”, “Komuniteti shqiptar mbron prestigjin dhe të drejtat kushtetuese”, “Minoriteti shqiptar i fyer dhe i shpronësuar në dhomën e Deputetëve”  (2001), ballina e revistës arumune “Albania” etj.

         Numri i dytë jep rumanisht dhe shqip artikullin e Dr. Xhelku Maksutit (Situata aktuale e shqiptarëve të Rumanisë). Po japim vetëm paragrafin e parë: “Shqiptarët e Rumanisë gëzojnë një atestim dokumentar prej mbi 400 vjet komuniteti të veçantë në trojet rumune, që nga koha e vojvodës së famshëm, Mihai Viteazul (Mihai Trimi), i cili në vitin 1595 i ka mundësuar një numri të madh shqiptarësh të kalojnë Danubin për t’u stabilizuar në Vllahi. 400 vjet më vonë, në vitin 1995, nën përkujdesjen e Bashkësisë Kulturore të Shqiptarëve të Rumanisë (BKSHR), e themeluar më 24 maj 1990, në sallat mikpritëse të Muzeut Nacional të Historisë së Rumanisë, u mbajt në Bukuresht një simpozion ndërkombëtar me karakter historik dhe letrar, me pjesëmarrjen e një numri të konsideruar hulumtuesish nga Rumania, Shqipëria, Bullgaria, Maqedonia, Kosova, Beogradi dhe Republika e Moldovës, të cilët sollën kontribute të rëndësishme për njohjen më të mirë të historisë sonë.” Pason një shkrim tjetër i tij në gjuhën rumune  (Kosova – nyja gordiane e Ballkanit). Në emër të redaksisë botohet portreti “Shqiptari që din ta mbajë gjallë shpirtin shqiptar në diasporë”, kushtuar të njëjtit autor që para dy vitesh i mbushi 80 pranvera të jetës së tij, i ftuar me rastin e 100 vjetorit të Pavarësisë të shkojë në Vlorë e Tiranë, së bashku me kryeredaktorin e “Shqiptarit” dhe një nip tjetër të rilindësve tanë (Vlad Zografi), por shëndeti nuk ia mundësoi këtë gjë.  Në shenjë respekti ndaj këtij veterani vlerash të veçanta kulturore dhe atdhetare, botohet artikulli “400 vjet histori e shqiptarëve në veri të Danubit”. Në kauadrin e rubrikës së kulturës botohen disa poezi të Milazim Krasniqit, një reçension i Florentin Popescut kushtuar manifestimeve letrare shqiptare në Bukuresht, fragmente nga libri i Monika Mureshanit “Zëra nga lulishtja e Kosovës letrare”, një portret me titullin “Serbia duhet të përballet me realitetin e shtetit të Kosovës” dhe me nëntitullin “Nuk do të bisedohet asnjëherë për ndarje territori”, një fotografi me nënshkrimin “Aspekt nga tryeza e miqësisë ndërmejt Kosovës dhe Bukureshtit”.

           

           Rumunët e Timoku dhe administrata shoviniste e Beogradit

 

              Në kuadrin e rubrikës Histori, del artikulli “Invazioni sllav në Ballkan sipas një autori rumun”, me motonë: “Kur vdes një rumun në Luginë të Timokut (që shtrihet tejmatanë Kosovës dhe Toplicës e Nishit), që të mbrohet nga serbët edhe në botën tjetër, në arkivol, pranë kufomës i venë një shkop druri.” Në këtë kontekst jepet edhe një fragment studimi me titull “Dakishtja dhe trako-ilirishtja janë gjuha dhe gjaku ynë”, pas të cilit botohet artikulli “Rumania e blokon Serbinë për integrim në BE”, edhepse, praktikisht, pas blokimit të parvjetshëm, qeveria rumune çaloi para një viti, duke ia dhënë këtë shans një vendi që i diskriminon sistematikisht rumunët e Timokut. Dr. Nicolae Lupu thekson në një libër të tij, botuar në vitet 1940, se para 100 vitesh “gjysma e Bosnjes fliste vllahisht, se “gjysma e oficerëve dhe trupës së divizionit serb në Odesë, ishin rumunë.” Dhe më tej: Më shumë se një e treta e banorëve të Serbisë janë rumunë edhe sot e kësaj dite, thekson ish ministri rumun, Lupu, i cili përmend fjalët e Patriarkut Miron, sipas të cilit një episkop serb e ka parë një fëmijë të porta e shtëpisë, që i kundronte fëmijët e tjerë që loznin e flisnin serbisht, por ky nuk fliste fare. Përse ti nuk flet me kolegët tu, e kishte pyetur episkopi, kurse ky ia kishte kthyer: “Nuk më lë mamaja!” Gratë dhe nënat rumune e kanë kultivuar gjatë shekujve gjuhën rumune. Po qe se flet serbisht në shtëpi, atë vit pemët nuk bëjnë fryte dhe lopët e humbin plleshmërinë e tyre. Ky është besimi popullor në Timok, në shenjët të ruajtjes së gjuhës, por kjo nuk don të thotë se si pasojë e administrates shovine të Beogradit, pjesa dërmuese e rumunëve të këtij vendi nuk janë sllavizuar. Vlen të theksohet se në kuadrin e këtij subjekti, në kuadrin e rubrikës Polemika, Kosova e Bukureshtit boton edhe artikullin “Fashizmi serb me konotacione antirumune dhe antishqiptare”, i dinamizuar me faksimile nga shtypi rumun, me nënshkrimin “Kyreministri i Kosovës në të përditshmen bukureshtare Adevarul (E Vëreta). Shefi i qeverisë kosovare mendon se Bukureshti do ta ndryshojë së shpejti qëndrimin ndaj pavarësisë së Kosovës” (20 maj 2008). Pasojnë edhe fotografi tjera interesante dhe të rëndësishme.

         Në numrin e dhjetorit, Kosova boton në të dy gjuhët (shqip dhe rumanisht), artikullin e Adriatik Kelmendit „Pse Rumania duhet ta njohë Kosovën”, i dinamizuar me fotografi ku duket delegacioni i Kosovës në Bukuresht (dhjetor 2012), një vizitë historike që përfaqëson Kosovën për herë të parë me një numër kaq të madh intelektualësh, politikanësh dhe gazetarësh nga Kosova, me përfaqësues si Donika Kadaj Bujupi (deputete), Shyqri Nimani, Pleurat Sejdiu, Puhie Demaku, Dren Doli etj. Pason artikulli rumanisht i Sandu Cristea Timoc me titullin “Serbët dhe bullgarët ua kanë vjedhur rumunëve në jug të Danubit, autonominë dhe të drejtat e motshme vllahe, gjuhën amtare dhe kishat”, një ditar rumun “Me këpucë ushtarake” dhe leksione mbi patriotizmin, një reçension (Mjalta e fjalës shqipe në gjuhën suedeze”), e autores Inger Lalanden, kushtuar vëllimit “Bisedë me hijet” të poetit kosovar Nexhat Rexha, artikulli i Kadri Metajt “Artisti për artistët” kushtuar librit të Remzi Limanit “21 shprehje artistike”. Pason “Poeti magjik i dritës shqiptare”, një vështrim kritik i vëllimit “Balada e heshtjes” e Neki Lulajt, disa vargje të Kalosh Çelikut në gjuhën rumune, reçensioni i Luan Topçiut “Kur të tjerët flasin për poetin tonë Sali Bashota”, respketivisht “Shpirti fisnik i njël poeti të jashtëzakonshëm”, një reportazh mbi garat sportive në Kosovë (Fikret Demiri etj.), revista duke qenë e kompletuar me dhjetra fotografi të rralla historike dhe artistike. Me rëndësi është edhe suplimenti i kësaj reviste “Kosova letrare”, që poashtu doli në 50 faqe në kolor, me disa reçensione të Monika Mureshanit kushtuar krijuesve tanë nga Kosova (Lulzim Tafa, Mëhill Velaj, Veli Veliu, Skënder R. Hoxha, Nezir Prokshi, Fehmi Kelmendi,  Sadik Përvetica etj.). Çka don të thotë kjo? Kjo don të thotë se përveç halleve sociale, ekonomike, ekzistenciale që ka Kosova në këtë periudhë të vështirë të konsolidimit të pavarësisë, Kosova ka kuadro të shëndetshme në Ministrinë e Kulturës, apo në atë të Diasporës, që kanë kujdes edhe për afirmimin e kësaj zone në botën e jashtme, dhe kjo nuk don të thotë pak, pavarësisht nga fakti se mjetet që i ndajnë këto ministri për botimin e revistave Kosova dhe Shqiptari në Bukuresht, apo për furnizimin e shkollave shqiptare në diasporë, janë simbolike dhe të mirëseardhura, për të krijuar ura të shëndetshme ndërmjet shqiptarëve dhe për afirmimin e shqiptarëve, ngado që janë në botë.

 

Filed Under: Kulture Tagged With: Baki Ymeri, Bukuresht, Revista Kosova

Etnografi- Ritet e lindjes në Zym të Hasit

January 13, 2013 by dgreca

Lindja – shtimi i familjes, shihet si pasuri e shtëpisë, përkatësisht shihet si vazhdimësi e jetës së familjes. Hedhja mbi koka të krushqëve grurë dhe sheqerka simbolizon pjellërinë – vazhdimin e jetës. Edhe kulaçi i nusës simbolizon pjellërinë, sikurse edhe vënia mbi kokë tre plisave nusës. Rrethi i Grave në Zym – gjinekologji e kohës/

 NGA Frrok KRISTAJ/

 Për botëkuptimet popullore martesa ka për qëllim kryesor shtimin e njerëzimit, përkatësisht sjelljen në jetë të fëmijëve. Ndërkaq, ardhja në jetë e fëmijëve paraqet ngjarje me rëndësi, gëzim të qiftit bashkëshortor, të familjes dhe farefisit më të gjerë (Drita Statovci “Elemente mitologjike dhe demonologjike në doke e zakone të lindjes”, Gjurmime albanologjike – folklor dhe etnologji, Instituti Albanologjik i Prishtinës, nr. 18, viti 1988, faqe 173-191).

Nga dëshira e madhe për t’u përtërirë jeta, përkatësisht për të pasur pasardhës, populli (pa dallim nacionaliteti, besimi, race apo vendi) ka krijuar doke e zakone të llojllojta, të cilat jetësohen në raste të caktuara të ngjarjes së lindjes. Dukuritë e këtilla janë dëshmi e një vetdije shoqërore, gjegjësisht është dëshmi e një shkalle të zhvillimit njerëzor.

Te tradita shqiptare, pra edhe në Zym të Hasit, ardhja në jetë e fëmijës paraqet gëzim në familje. Lindja – shtimi i familjes, shihet si pasuri e shtëpisë, përkatësisht shihet si vazhdimësi e jetës së familjes.

Dëshira për të pasur pjellëri – fëmijë, në fakt shfaqet që në ditën e martesës – në ditën e dasmës, kur nusja hynë në oborr me ç’rast i hidhet mbi kokë grurë e sheqerka (A. Dojaka “Ceremoniali i dasmës shqiptare”, Tiranë, Etnografia shqiptare, nr. IX, viti 1978, faqe 132).

Zakoni i lindjeve edhe sot është i ruajtur mirë si në fshatrat shqiptare e po ashtu edhe nëpër qytete. Bile, ky zakon ushtrohet si në shtëpinë e vajzës, sidomos kur kumbara i dhëndërrit që ka ardhur me krushq, hynë te nusja (në shtëpi të vajzës) dhe asaj i derdhë mbi kokë para të metalta, e po ashtu edhe kur vjen nusja në shtëpi të burrit (dhëndërit), në hyrje të oborrit një plakë u hedhë mbi koka të krushqëve, por edhe të nusës, grurë dhe sheqerka (të përziera). Pra, elementet e këtilla simbolizojnë pjellërinë – vazhdimin e jetës.

 

Kulaçi i nusës

Te shtëpia e dhëndërrit dasma fillon në mesnatë (në mes të ditës së merkurë dhe ditës së enjte) kur i zoti i shtëpisë shtin me armë, që është simbol i pastërtisë dhe virgjërisë, sinjalizon fillimin e sitjes së miellit nga një djalë, e pastaj tri vajza (që kanë prindër, vëllezër e motra, përkatësisht – me zemra plotë) fillojnë të gatuajnë kulaçin e nusës. Në fakt, kulaçi është simbol i pjellërisë, por edhe prania e djalit paraqet dëshirën që nusja për të cilën po gatuhet kulaçi të lind djemë (Anton N. Berisha “Grishja dhe këngët e grishtarit në Zym”, Instituti Albanologjik i Prishtinës, Gjurmime albanologjike – folklor dhe etnologji, viti 1975, faqe 143-156); Rr. Berisha “Kontribut rreth zakonit të këngëve të “kulaçit të nusës”, Instituti Albanologjik i Prishtinës – folklor dhe etnologji, nr. III, viti 1975, faqe 119-121). Natyrisht se këto rite e zakone përcjellen edhe me këngë e def.

 

Djali nën duvak

Po ashtu, doket dhe zakonet popullore dëshmojnë se për të lindur nusja djem, nga shtëpia e dhëndërit dikur kur niseshin krushqit për ta marrë nusen patjetër e merrnin një djalë të vogël. Ndërkaq tash kur dasmat bëhen me makina, krushqit në makinë të nuses i marrin dy fëmijë (një djalë dhe një vajzë), që do të thotë se kur nusja hyn në makinë ajo ua puthë duart që të dy fëmijëve, mirëpo kur nusja vjen në shtëpi të dhëndërit familjarët e dhëndërit e marrin një djalë tjetër dhe e fusin në makinë, të cilin nusja e ulë në preher dhe më pastaj e përcjell kah dera tjetër, ku e prit një person, i cili djalin e merr dhe e hip mbi makinë nga e merr personi i mëparshëm dhe përsëri atë e ulë nusja në prehë dhe kështu ky rit përsëritet tri herë për çka edhe nusja e dhuron me diçka atë djalë. Në fakt, më herët kur nuk kishte makina, nusja vinte me kali të bardhë dhe e mbuluar me duvak të kuq. Adhe atëherë veprohej kështu – një djalë e fusnin në duvakun e nusës për çka nusja e dhuronte me ndonjë dhuratë e pastaj e sjellnin tri herë mbi kali e nën kali.

 

Kumbara ia vënë nuses tre plisa

Po ashtu, kumbara i shtëpisë së dhëndërit, që në dasmat e Zymit ka shumë rëndësi, pasi të vendosen krushqit në shtëpi të dhëndërit pas sjelljes së nusës, ua merr tre krushqve tre plisa dhe shkon te nusja dhe para se t’ia heq duvakun ia vënë plisat tri herë në kokë e pastaj ia heq duvakun. Do përmendur se gjatë kësaj kohe nusja duhet të qëndroj mbi një umi të përmendës, apo të ndonjë metali tjetër, të mbështjellë me një thes gruri.

Ky pra është një rit me simbolikë të pjellërisë së dyfisht. Themi kështu sepse umi i përmendës është i lidhur me tokën, që jep ushqime – pjellëri, që do të thotë  se barazohet edhe me pjellërinë e nusës, përkatësisht se pjellëria e tokës bartet edhe te ajo e nusës. Në anën tjetër, umi e ka edhe funksionin mbrojtës nga demonët e këqinj, pasi që ata (demonët) i frikësohen hekurit (metalit).

 

Rrethi i grave – gjinekologji e kohës

Në afërsi të Zymit të Hasit, përkatësisht afër Kroit të Laskavecit, aty afër 100 metra në anën e djathtë nga drejtimi Gjonaj-Zym, gjendet Rrethi i Grave. Quhet Rrethi i Grave sepse siç pohojnë pleqtë e këtij vendbanimi, dikur ishte turp të lindnin gratë në shtëpi, ndaj plakat e shtëpisë i dërgonin shtatëzënat në atë vend për të lindur. Aty afër ishte edhe burimi i ujit (Kroi i Laskavecit), por kishte edhe drunjë për ta ndez zjarrin për ta nxerë ujin për nevoja të lindjes. Pra, Rrethi i Grave në njëfarë mënyre paraqiste një lloj gjinekologji të vendbanimit.

Pas lindjes gratë ktheheshin në shtëpi dhe varësisht nga stina – gjatë pranverës, verës e vjeshtës së hershme thonin se fëmiun e solli lejleku apo shqiponja, përkatësisht në vjeshtën e vonë dhe dimërit thonin se fëmiun e kanë gjetur në grazhdë të ahurit të bagëtive.

Do përmendur se edhe pas interesimit tonë se a ka ndokund në trevat shqiptare diçka të tillë si Rrethi i Grave në Zym, nuk kam dëgjuar e as nuk kam lexuar, që do të thotë se Rrethi i Grave në Zym të Hasit është unikat.

 

Ritet për lehtësim të lindjes

Natyrisht se për shtëzënat në mënyrë të veçantë janë kujdesur plakat e familjes, në mënyrë që akti i lindjes të jetë sa më i lehtë. Për t’iu lehtësuar lindja janë bërë edhe disa rite si puthja e katër mureve të dhomës duke e formuar kryqin në dhomë. Pra, elementet më të paraqitura padyshim se ka qenë ai i kryqit, pastaj i ujit i përhershëm që ecën (si te Rrethi i Grave që ekziston burimi – Kroi i Laskavecit). Këto rite të tjera përkojnë edhe me disa simbole ilire (Aleksander Stipçeviq “Amuletet ndër ilirë në kohën parahistorike”, Gjurmime aIbanologjike – seria historike, Instituti Albanologjik i Prishtinës, nr VIII, viti 1978, faqe 29: i njëjti, “Simbolet e kultit te ilirët”, IAP, 1984, faqe 21).

Në fakt, kryqi si simbol solar, përkatësisht i diellit, do të thotë se simbolizon jetën dhe shëndetin. Në anën tjetër, uji që rrjedhë simbolizon plleshmërinë, vdekjen dhe përtëritjen, por që ka edhe aftësinë e pastrimit si mjet i të liruarit.

Ruajtja e fëmiës nga mësyeshi (amuletja)

Në ditët e para të lindjes si lehonat e po ashtu edhe fëmijtë i ruajnë nga gjërat e pakëndshme, si nga demonët e këqinj, nga terri, nga vetmia, nga “syri i keq” e kështu me radhë. Bie fjala, për ta ruajtur lehonën, ajo duhet që në shokë (brez) të mbanë hudhëra. Në anën tjetër, fëmija duhet që ta ketë fytyrën e mbuluar, apo që në djep të ketë edhe hudhëra, apo në shokë me të cilën lidhet për djepi, përkatësisht mund të ketë edhe këmbë të iriqit, lëkurë të gjarpërit e kështu me radhë, në mënyrë që të mbrohej nga “syri i keq” (mësyeshi) – amuletja, demonët e këqinj, e të tjerë.

Filed Under: Kulture Tagged With: etnografi, Frrok Kristaj, Has, Ritet e lindjes ne Zym

A KA SOT DESHMORE TE MONUMENTEVE ?

January 13, 2013 by dgreca

NGA GEZIM LLOJDDIA*/

 1.

Fytyra e dhimbjes. Me shkulme shterpësie. Kërkojnë të vjedhin shenjtët. Shën Mërin o Zot !Dhe Shën Premte. Perëndi e madhe! Kërkojnë të vjedhin banesë së shenjtë, shenjtët. Ti marrin asaj portretet dhe relikt e saj,imazhet e saj dhe frymën e saj. Onufri ky piktor ky mjeshtër i madh diku aty nga viti 1554 në kujtesë nuk do ta kishte pikëzuar mendimin. Kaq shekuj pas tij, bashkëkombësit t’ja grabisnim. Me një fjalë lëndën e tij.Tja këpusnin nga gjiri kishës.

Natën . Kokëunjur, në muzgun e thepisur. Një pyetje si luzmë më mundon prej kohe :

Ç’bëhet në këtë dreq moti me dëborë , dhe me krisma vetëtimash. Natë hajdutësh . Pra c‘bëhet udhëve të kësaj ane , të dreq rrëmetit . Kush ua mori mëndtë?Këtu më bie më mëndje Esenin kur shprehet :

Kur e kaltër mbrëmja bie pranë,/

Te fanitet ty gjithmonë sikur/

Diku mua larg në një mejhane/

Një i dehur thikën po ma ngul.

Pika e lotit tënd ,përmbi krahëdrurësh lakuriq,tatëpjetë bregut po zbret, shkapërdredhur.

2.

Në lartësi e vetmuar,një kishë .Duke ëndërruar kohën e shkuar.Kjo është kisha e së Shën Premtes në Gjinar. Në strehë të këtij vendi e haruar me sytë gjithë trishtim,një kishë e bardhë .Ç’bënte atje e vetmuar nën qerpikët e mëdhenj të pemëve të larta ? Si i numëronte ditënetët e saj mes kësaj pyllishteje të shkretuar ? Portreti i kishës :Fytyrëbardhë.Strehëkuqe.Hije misterioze. Por kisha ruante atë çastë fytyrën :dyerkyçur. Dritarembyllur.Tjegullakuqe.E heshtur.Zëmekur. Dikur kanë banuar këtu,njerëz të çuditshëm në fate dhe veshje.Kur duhet të zbresi këtu prifti për meshën ?.Kushedi,sa kohë mbanë,që kur është larguar prifti i fundit zhgunveshur nga streha . Në këtë strehë malore e kishin shkruar jetën e tyre .Prandaj askush nuk i shihte ata se si plakeshin.As si vdisnin.Këta nuk ishin si murgjët kinez, që vdekjes i fshiheshin duke u futur shtatë pashë nën dhe. Kisha e tyre dhe fryma e tyre kanë ruajtur në këtë strehë pranë fshatit Vlashë,ekulibrat shpirtëror.Mirëpo për të kuptuar se ç’përfaqësonte kisha në popullatën e këtij vendi,duhet të kuptojmë thelbin e tyre të besimit. Por kjo kishë këtu ishte e ortodoksisë,që kur u ndanë nga papati i Romës si kisha të tjera ballkanase dhe lindore. Kisha ruante në vetvete,hijen e mjegullt,që e mbështjell me misterin,që në përgjithësi ruajnë të gjithë shtëpitë e besimit. Mirëpo cilado qoftë e vërteta,unë kam besuar se banesat e Zotit,kërkojnë lartësi resh. Edhe kjo kishë në dukje i përmbahej këtyre parametrave qiellor .Mos ndoshta ishte shenjë e komunikimit me Zotin ?Gurët e avllisë, pushtuar ishin prej pluhurit të kohës. Kish brenda ruante frymën e Onufrit,shpirtin e tij gjakun me një fjalë afresket onfuriane.

Në atë lartësi mes diagrameve të rrahjeve të zemrës,shqiptarët të këtyre luginave të heshtura e kishin respektuar besimin dhe fenë në përgjithësi,pavarësisht se mund të mos i përkisnin atij. Ata,nuk mund ta kapërcenin udhën,kur shenja e qytetërimeve qartazi ishte shprehur. Besmin mos e humb. Pra duke kapërcyer udhën e kishës,duke e respektuar institucionin e saj të paprekshëm deri në fund me kodin e saj. Ndonëse ata vinin nga një shkreti shpirtërore,por kërkonin hapësira galaktikash për shpirtrat e tyre të vrarë e të kyçur nga regjimi,që ua ktheu jetën në shpirtërisht të varfër dhe varfërisht të varfër .Të ndotur prej kësaj të fundit ,të pabesët vënë dorën tek vendet shenjta. Vënë dorën edhe tek Onufri ynë.

                                               3.

Në ç’gjuhë shkruajnë ,grabitësit , thua hë. Sa lehtë të grabisësh pa ditur dëmin?Nuk ka qenë traditë por në mëhallën tonë dikush shkroi përmbi varrin e grabitësit:“Prehet këtu :fantazma e…. Qefini i ngatërruar,i ngurtësuar, i ngritur në erë. E vërtetë. Por e pagënjeshtër. Në dimensione të kohës,përsërisim vazhdimisht :shteti,shteti,shtetit…….

Po hajduti s’paska faj?Por a nuk ka burra sot,nga ata qe mund te bëhen ose te quhen dëshmorët e monumenteve?

*Mrsc.Anëtar i Akademisë Evropiane të Arteve.

Autori ka qenë Drejtor i parqeve arkeologjike të Vlorës

 

Filed Under: Kulture Tagged With: deshmore te Monumenteve, Gezim Llojdia

RITA ORA, Fashion’s Latest Darling

January 10, 2013 by dgreca

If fashion muses bloom in the dead of winter, as ateliers begin to hum with sewing machines preparing for the Fall 2013 collections, the singer Rita Ora might be a particularly flamboyant breed of English rose. At 22, Ms. Ora, the prized protégé of Jay-Z, has been rapidly winning over designers with her carefree style: a blend of hip-hop, designer bling and ’90s Gwen Stefani.

“Fashion has been so serious for so long, we’re ready to have some fun, aren’t we?” said the Pucci designer Peter Dundas, who dressed Ms. Ora for several red carpet events last year and admires her “hip-hop and ultrafeminine yet tomboy look.” Mr. Dundas met the singer for the first time when he invited her to escort him to Bergdorf Goodman’s 111th anniversary party last October. Ms. Ora wore a classic cream column that matched her “Jean Harlow hair,” Mr. Dundas said, declaring his date “a ton of fun.”

Ms. Ora indeed seems game for mischief. “We went out big time,” she said, giggling on a December Tuesday, over lunch at Balaboosta in NoLIta. Her voice was slightly scratchy from the previous night, when she’d performed her last show of the year at the Highline Ballroom in a giant fur coat, which quickly came off to reveal a black sports bra and loose Roberto Cavalli printed silk pajamas. Afterward, she partied into the wee hours with Iggy Azalea, an opening act for Ms. Ora’s sold-out show; Cara Delevingne, a model whom Ms. Ora first met at a music festival and called “my baby”; and Ms. Ora’s older sister, Elena, 24, who is one of her managers and was also at lunch, along with the singer’s publicist, her stylist, and the stylist’s assistant.

“I just had to let loose,” Ms. Ora said. “It was a big year for me.”

Indeed. Peroxide blonde, and usually spotted with her full lips painted matte red (although for the interview she wore a pinkish nude to “match the neutrals theme” of her zippered blush pink leather pants and taupe silk top, both by Salvatore Ferragamo), Ms. Ora seems as if she would probably be able to find a spotlight in Antarctica. And this despite the fact that her first album, “Ora,” doesn’t yet have a firm release date in the United States, though it was released (at No. 1 on the pop chart) in Britain in August and a music video single, “Shine Ya Light,” has topped 5.6 million views on YouTube at last count.

Ms. Ora is not a figure without controversy. In early December, there was an apparent dispute with the reality star Rob Kardashian, who was rumored to be her boyfriend, although the relationship was never officially acknowledged; he suggested she had cheated on him with “nearly 20 dudes.” The rant on Twitter, since deleted, spawned the unfortunate hashtag “RitaWhora.”

“We were friends,” said Ms. Ora, her face downcast over a chicken salad. Then she bucked up: “It’s never really about what anybody else does. It’s really about your reaction that makes it important in your life when it sometimes isn’t.”

A couple of weeks after the interview, though, she was less reserved in an expletive-laced Twitter face-off with Holly Hagan of “Geordie Shore,” the British answer to “Jersey Shore,” furiously rebutting Ms. Hagan’s allusions that she had an affair with Jay-Z. Ms. Ora’s tweets have since been removed.

Still, while Twitter spats are par for the course when you’re a budding pop star, capturing the imagination of the fashion industry is more difficult. Along with wearing the glamorous Pucci designs, Ms. Ora has proved an able mannequin for stacks of gold accessories, including a couple of Cartier Juste un Clou bangles (from her performance at a party for the bracelet in New York last April); newly acquired Birkin bags (a black and a red, both with gold hardware, with the latter finding coveted real estate on her “wall of red handbags” in her apartment in Kensington); mannish suiting (like the tuxedo jacket she wore in October to perform at the Absolut Tune party hosted by Charlotte Ronson); wacky House of Holland outfits (one of which earned her a spot in Vogue’s “Best Dressed” selection in November); and Vivienne Westwood corseted creations (such as a Cinderella-like gown she wore to the British Fashion Awards in late November after the British Fashion Council invited her to perform).

For fashion party bookers, Ms. Ora seems to meet all necessary prerequisites. Janjay Sherman, the publicity and talent relations director of Extra Extra, the events arm of Paper magazine that put together the Absolut Tune party for the liquor giant Pernod Ricard, said she had recommended the singer because she started popping up on the gossip Web site JustJared.com. “Plus, I like her sound and I like her look, and in order to become mainstream, you need to have the look, the sound and a strong social media following,” Ms. Sherman said. “She has the three things.”

Or as Sarah Bessette, the public relations director of spirits at Pernod Ricard USA, said: “She’s backed by Jay-Z. Everything Jay-Z touches turns to gold.”

Despite Ms. Ora’s youth, the English designer Henry Holland of House of Holland is already sensing a maturation of her fashion choices. “From her first video she was very urban and now that she’s become more successful, she’s got more of a polish to her look, but it’s nice to see that she still adds an urban twist on things,” he said. “She’ll still pair a gown with trainers. She’s not having an identity crisis.”

Mr. Holland suggested it’s because music and fashion often collide in London circles. “These girls have a really strong sense of self and what they want to look like,” he said. “They’re more educated and aware of designers. They’re not being pushed around by music executives.”

In fact, Ms. Ora will argue with her stylist team, led by Jason Rembert in New York, and her best friend, Kyle De’volle, in London. “We fight all the time, and she won’t back down,” Mr. Rembert said after lunch. “But on the other hand, I can respect that. A lot of girls will say they’re into fashion when they’re not. That’s not the case with Rita. She’ll know who some of the most underground young British designers are.”

Ms. Ora attributes much of her fashion education to her surroundings. “It was really mixed cultures growing up,” she said. “I had metrosexual and homosexual friends; I had other friends who had nothing to do with anything. It was a whole bunch of characters.”

Born in Kosovo to Kosovar-Albanian parents, Ms. Ora was a year old when her family moved to London. They eventually settled near Portobello Road in West London. Her father, Nick, owns and operates the Queens Arms pub in Kilburn, where young Rita learned how to pour a pint; her mother, Vera, whom she described as “the coolest” and her “superhero,” is a psychiatrist. She also has a brother, Don, 15.

When she wasn’t playing soccer (“I was the biggest tomboy,” she said, adding that her favorite team was Chelsea), Rita was singing. At 11, she applied to the Sylvia Young Theatre School and was accepted on an audition plus a written paragraph in which she described her love of music and her pet rats, Ant and Dick.

At 14 she started to pay attention to her looks: ethnically ambiguous (“I’m often mistaken for Spanish or Latin descent,” she said), with a curvaceous figure. With Portobello Market at her doorstep, she was “surrounded by clothes,” Ms. Ora said, adding that many of her friends worked at the stalls. “I never really had much money. I would buy things for two or three pounds and completely remake them, like rip up two T-shirts and sew them back together front to back. Somehow no one would understand what I was wearing, but I did.” Her closet today is still full of market finds, she said, interspersed with labels like J. W. Anderson and Maison Martin Margiela.

And Ms. Ora sees more designer clothes in her future, particularly as invitations to fashion shows come flowing in. (She has already been in the front row at Louis Vuitton and Vivienne Westwood. With a tour approaching in February and March, though, she has yet to figure out which will fit in her hectic schedule.) She’s inspired by “what the designer was thinking, how did he choose fabric to how he sewed the embroidery,” Ms. Ora said, adding: “One day, I want to do a line. But maybe after I do like 11 albums. Music is my first and foremost.”

Notably, though, she has sought out a sartorial signature. A photo of Daphne Guinness adorns her living room, focusing on the heiress’s fingers, completely covered in rings.

“That’s another characteristic to know you by,” Ms. Ora said, showing off her own assortment of excessive gold baubles on her fingers. “Every person has a signature. Just some people don’t know it yet.”

And her heels, of course, are usually high, like the nude mesh Christian Louboutins she wore at lunch — scored at a sample sale, she said.

“Like the kitten heel, I hate,” Ms. Ora said, cringing. “Either wear a heel or don’t wear a heel, O.K.? I really despise those wedge trainers, too.” (Though she loves Air Jordans.) “I understand they want the lift, but I think they’re a sin. One hundred percent sin.”

And perhaps redemption is to be found on the red carpet. “I am committed to glamour,” she said. ( Published by New York Times)

Filed Under: Kulture Tagged With: Rita Ora

SHKENCETARJA ME KONTRIBUT EVROPIAN QE NDERON KOMBIN SHQIPTAR

January 10, 2013 by dgreca

Është shkencëtare me kontibut të jashtëzakonshëm në Gjermani dhe Evropë në fushën e informatikës dhe nderohet nga Universiteti i Tiranës me titullin e ‘Doktor Honoris Causa’, pikërisht në vendin ku studioi dhe nisi karrierën e saj akademike.
Rektori i Universitetit të Tiranës, Dhori Kule tha se ky titull i akordohej zonjës Mezini me motivacionin, “Për kontribut të shquar akademik dhe arritje të larta ndërkombëtare në kërkimin shkencor, në fushën e informatikës”.
Informaticienia Mezini është fituese e çmimit ERC me shumën prej 2.3 milionë eurosh që shkojnë për hulumtimin e koncepteve të reja të programimit. E gjendur në Tiranë për të pranuar këtë titull të senatit të Universitetit të Tiranës, ajo tha se për të ky është një moment i jashtëzakonshëm pasi kthehet në vendin nga ku nisi karriera e saj.
“Falenderoj Senatin e Universitetit e Tiranës për një nder të jashtëzakonshëm që më bën duke më akorduar titullin e nderit. Më emocionon shumë, se këtë titull e marrë nga universiteti mëmë ku u rrita, aty ku fillova jetën time profesionale gati 30 vite më parë. Nuk e teproj po të them se pavarësisht se cfarë kam arritur dhe cfarë kam bërë, them që ato vite kanë një vend shumë të vecantë në jetën time, si vite të ëndrrave të mëdha për të bërë zbulime të mëdha. Them se brezi im i informaticienëve të parë e ndjente veten si një lloj elite nga të cilët pritej dicka. Ngritja e kësaj dege mund të quhet me të vërtetë një ëndërr, ishte pjesë e vizionit të disa njerëzve që na dhanë të gjitha aftësitë mbiteknike që kanë krijuar një brez të siukseshëm në Shqipëri dhe në botë. Por sit IT ka ndryshuar, luan rol kyc në ekonomitë më të zhvilluara të botës”, komentoi informaticienia Mezini.
Nga ana tjetër, një ndër shkencëtaret më të zëshme në Evropë në fushën e informatikës, vuri theksin në nevojën për ndryshim sa i takon aspektit të studimeve informatike në universitetet e Shqipërisë.
Informaticienia shqiptare Mira Mezini, me kontribut të jashtëzakonshëm në Gjermani dhe Evropë nderohet me titullin ‘Doktor Honoris Causa’ nga Universiteti i Tiranës. Shkencëtarja tha se për të ky është moment i veçantë pasi nderohet në vendin ku nisi karrierën.
(News24)

Filed Under: Kulture Tagged With: Akademikja, Kombin Shqiptar, Mira Mezini, qe nderon

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 506
  • 507
  • 508
  • 509
  • 510
  • …
  • 544
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë
  • JAKOBSTADS TIDNING (1939) / MBRETI ZOG, SHUMË BUJAR ME BAKSHISHE. — EMRI I TIJ NUK DO TË HARROHET KAQ SHPEJT NGA PRONARËT DHE PERSONELI I HOTELEVE NË VARSHAVË.
  • HAFIZ SHERIF LANGU, DELEGATI I PAVARËSISË TË CILIT IU MOHUA KONTRIBUTI PËR 50 VJET ME RRADHË, KLERIKU DHE VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE
  • RIPUSHTIMI I KOSOVËS – KUVENDI I PRIZRENIT 1945
  • Nikola Tesla, gjeniu që u fiksua pas pëllumbave dhe u dashurua me njërin prej tyre
  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare
  • Në sinoret e Epirit…
  • Mbrëmë hyri në fuqi Ligji i SHBA për autorizimin e mbrojtjes kombëtare
  • Skënderbeu “grek”, ose si të bëhesh grek pa e ditur
  • A historic moment of pride for the New Jersey Albanian-American community

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT