• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

NUSJA ÇAME ME BRESHËRI PLUMBASH

February 27, 2018 by dgreca

Vullnet Mato/

1 Bonata 2 (Një tmerr i treguar prej saj, tetos time.)/

Zervistët lanë tre kufomat në dhomë dhe nxorën nusen e re te dera. Oficeri mjekrosh, që quhej Zafir, një dyzetvjeçar me dy dhëmbët e parë të mbirë larg njëri-tjetrit,  drejtoi automatikun te gjoksi i nuses dhe i tha asaj me sintaksën e tij të pistë:

– Do pranosh të të palloj pa britma e klithma si mace e egër, apo të të vras një herë, pastaj të ta bëj atë punë?…

E tronditur nga lemeria e vrasjes së burrit dhe dy prindërve të tij, ajo nuk arri të hapte gojën.

-Fol, se njësoj është për ty, unë  prapë do të të q… siç ua kam bërë dhe të tjerave, kur kanë qenë akoma të ngrohta!…

Bonatës i shkuan të dridhur   a dhe vështroi me frikë automatikun e tij. Por befas u mahnit aq shumë, sa nuk po u besonte syve. Arma kishte të gdhendur te kondaku i drunjtë emrin e Izetit të saj, i cili e kish dorëzuar në këshill që t’u tregonin grekëve besën, të mos bëhej luftë. Pasi kishin premtuar se qetësinë do ta ruante ushtria, të mos prekej njeri “as me një lule”. Por këta paskëshin marrë armët e besës, për të vrarë pabesisht çamët… Papritmas ai automatik i të shoqit të vrarë, sikur të kishte magnetin e shpirtit të tij, ia fshiu frikën çuditërisht, aq sa të mos mendonte fare për turpërimin e saj.

– Fol, se nuk kam kohë të merrem me ty, do ta pranosh pallën vetë, apo jo! – i briti fort oficer Zafiri, duke ia ngjeshur tytën në mes të dy gjinjve.

– Po. – pranoi ajo ftohtë, me sytë te kondaku i automatikut.

– Endaksi, embros, shkojmë, ta bëj me nge poshtë në konak, që të mos i kem përpara syve këto kërmat këtu sipër.

Ata zbritën shkallët me nxitim dy e nga dy, teksa Zafiri shtrëngonte krahun e Bonatën vogëlushe, duke e tërhequr pas vetes me forcë.

Hynë nënvete, në konakun e zjarrit, ku në të dy anët e oxhakut ishin shtruar dy shilte të pambukta. Oficeri e çoi nusen e re te shiltja e krahut të majtë, ku ishin mbështetur pas murit dy jastëkë me thekë të qëndisur. Në shilten tjetër u ul këmbëkryq, me automatikun mes këmbëve, zervisti i vjetër që i kish kaluar të pesëdhjetat. Kurse zervisti i ri,  me utomatikun në dorë, priste radhën, mbi një baule të madhe prej druri, përballë derës, pasi i kish vënë rezen prej hekuri.

– Ç’bel që paska, alvanisa e mutit, një të rrokur dore! – u habit djaloshi zervist, duke vështruar mesin e hollë që i dukej nuses nën bluzën e bardhë sipër tumaneve dhe e pyeti :

-Sa vjeç je ?

-Njëzetë. – shqiptoi ajo me dridhje buzë.

-Sa ditë ke martuar ?- e pyeti mjekrosh Zafiri me kureshtje.

-Pardje.-tha ajo me zë të mekur.

-Eh, ta shihte këtë gazelë Napolon Zerva ynë, do prishej që në këmbë e do i rrinte përsipër një javë të tërë, sa t’i uleshin nja tre kile dhjamë nga fuçia e barkut! – qeshi zervisti i ri, i ulur te baulja.

– Do ia shpiem peshqesh, kur të mbarojmë punë vetë, – i ktheu oficer Zafiri, – Ta pallojë dhe ai që kjo qumështore e bukur të pjellë një Napolon të vogël, po nuk i zuri sot fara jonë.

-Po të më pyesin mua, këto çamet e bukura nuk duhet t’i vrasim, po t’i lëmë me barrë, të na zbukurojnë racën greke.- tha zervisti i ulur te baulja. –Ato nuset dhe vajzat që i mbyllën shokët tanë në xhami, me kopenë e grave për t’i ndërzyer me radhë, kot u ngjitën shkallëve, ku del hoxha të këndojë dhe u hodhën nga minarja sot në mëngjes…

 – Siç duket, deshën të imitojnë gratë suljote që u hodhën nga shkëmbi në kohën Pashait, – shtoi zervisti i vjetër. Kjo nuse qenka e zgjuar që pranoi jetën, përpara  asaj plaçkës që ka në mes të shalëve.

Oficer Zafiri, me një të tërhequr fort të dorës i shqeu Bonatës kopsat e gjoksit dhe ia nxori gjinjtë përjashta.

– Shikoni more, ç’sisë paska, tamam si dy shegë në degë me gjithë sumbullat e luleve…

Zervistët e tjerë shqyen sytë epshorë.

-Mbase ai gomari yt nuk arriti të të prishte, nga frika që krisën pushkët në fshat !- e pyeti  oficer Zafiri.

Bonata heshti sikur ta kishin futur në tabut.

– Fol !- klithi Zafiri, – Të ka prishur apo jo?

-Jo, – u gjegj kot ajo me gjysmë zëri.

– Do të prish unë tani! – tha oficer Zafiri me kënaqësi, duke zbërthyer menjëherë rripin dhe lëshoi përtokë pantallonat ushtarake, teksa iu duk organi mashkullor që ia kishte ngritur këmishën përpjetë.

Zervisti i ri te baulja qeshi fort, pa ia hequr sytë gjoksit të bardhë të nuses që ngjante si dy toptha hasude taze.

– Moooore, po ti, agapitemu, e paske sa një pallë gomari!… – u habit zervisti i vjetër. – Kështu si ti duhet të jenë të terë oficerët grekë, jo vetëm trima, po edhe pallosh për gratë e armiqve tanë. Pa hë shpejt, se dua të shoh si do e durojë kjo mëshqerra e njomë tërë atë hu gardhi!

Mjekrosh Zafiri gazmoi, duke vështruar një çast me mburrje organin e tij dhe i tha, duke përplasur gjuhën në hapësirën mes dy dhëmbëve të parë :

-Shikomë, se kur t’ia hipi, do kthej prapanicën nga ti, të më shohësh edhe koqet, i kam në terezi, apo njërën më poshtë e tjetrën më lart.

– Ashtu, more palikaris, ashtu do më ngrihet edhe mua, me këtë Greta Garbo nga të filmave…

Oficer Zafiri me organin në dorë si kobure të drejtuar nga Bonata, e urdhëroi me padurim:

– Shpejt, zgjidh ushkurin e tumaneve, se të tjerat t’i shqyej unë! 

 Bonata filloi të zgjidh ushkurin, teksa në një fragment të sekondës, bishti i syrit i rrëshqiti padashur te automatiku i Izetit varur në murin aty pranë, të cilin ia kish mësuar si i hiqej siguresa dhe si shkrehej këmbëza, një ditë para se ta dorëzonte, kur u kthye nga Gallatai, ku kishin dalë gjithë trimat të mbronin fshatin. Ajo menjëherë lëshoi tumanet te këmbët me patiqet e nusërisë dhe vetëtimthi, sa hap e mbyll sytë, rrëmbeu automatikun nga gozhda.

Një batare e tmerrshme dhe krejt e papritur nga asnjëri prej tyre, ushtoi shurdhueshëm në të gjithë konakun e zjarrit…

Pastaj për pak çaste ra shurdhëria e vdekjes. Kur tymi i barutit të dalë prej dhjetëra gëzhojave u ngrit në tavan, sytë e Bonatës mundën të dallojnë organin mashkullor të Zafirit,  shqyer nga plumbat, si një copë zorrë kau që pikonte gjak, mbi kofshët e trupit të tij të plandosur. Dhe pak më tej dy zervistët e tjerë të rënë mbi njëri tjetrin, pa arritur të ngrinin drejt saj tytat e armëve të tyre.

Bonata ndjeu pështirosje nga gjithë ai gjak grek që kish njomur dysheme dhe kishte spërkatur muret e shtëpisë çame. Asaj i erdhi për të vjellë. Lidhi tumanet dhe shkoi me vrap, hapi baulen, ku kish ca rroba të veta dhe mori aty cipunin e zi. U mbështoll me të bashkë me automatikun e Izetit. Shkoi te dera dhe mbajti vesh… Rreth e qark ushtonin armët nëpër shtëpi të tjera, ku zervistët e tërbuar po korrnin pa mëshirë burra, gra të pabindura, fëmijë dhe pleq, për të boshatisur fshatin.

Në një cep të gardhit ishte shtrirë i gjakosur qeni i madh i shtëpisë, të cilin ata e kishin vrarë që në të lehurat e para, kur sapo kishin ardhur. Bonata rrëshqiti me kujdes si hije në muzgun që krijonte tenda e hardhisë sipër shkallëve dhe hyri në odë. Izeti kish rënë përmbys sikur flinte mbi pellgun e gjakut. Kurse i ati dhe e ëma e tij, të shtrirë mbi dyshemenë me dërrasa, mbaheshin ende me duart shtrënguar te njëri-tjetri, sikur po i luteshin zotit për paqe njerëzore.

Bonata e ktheu Izetin drejt dhe e puthi në buzët e ftohta duke i pëshpëritur:

-Xhani im, s’na lanë zagarët ta gëzonim zoinë bashkë, po hakën tënde ta mora unë!… – pastaj duke nxituar me lot në sy, mori jorganët mbi sepete dhe i mbuloi të tre, sikur flinin. 

Zbriti shkallët me kujdes, duke u dridhur nga frika, se mos shfaqeshin zervistë të tjerë diku afër. Kapërceu gardhin e përkulur deri afër tokës, me automatikun që i pengonte ecjen, derisa hyri në kopshtin e mbjellë me misër dhe me fshesë. Më tej zbriti në përroin e errësuar nga muzgu i pasdites. Nëpër pellgje aty këtu shquheshin kufoma fshatarësh me kokë të prera. Fshati qënkish kthyer i gjithi në kasaphanë.

Ajo mori rrugën e vetme, por e trimëruar nga prania shpirtërore e Izetit te supi. Kaloi nëpër rrethinat anash Filatit, Smartës, Sajadhës dhe natën vonë doli në Qafëbotë të Konispolit. Aty dëgjoi nga një bari, që shqeu sytë mbi automatikun dhe guximin e saj, se në atë vend kishin kaluar gjatë ditës, disa qindra çamë të mërguar. U ndal një copë herë, sa për t’u çlodhur dhe për të mbushur gjoksin me ajër Shqipërie. 

Filed Under: LETERSI Tagged With: BRESHËRI PLUMBASH, NUSJA ÇAME ME, Vullnet Mato

TE FTUAR NE SOFREN POETIKE TE GAZETES “DIELLI“

April 26, 2015 by dgreca

Ne Sofren poetike te Diellit, dergohen poezi nga te gjitha trevat shqiptare, por edhe nga Diaspora. Redaksia e Diellit, u kerkon ndjese poeteve, qe nuk mund t’i plotesoje te gjitha kerkesat. Kete here kemi zgjedhur poezi nga Reshida Coba, tri poezi nga Reshat Kripa, Asllan Dibrani, Vullnet Mato dhe nga Luan Cipi./

RESHAT KRIPA/:
KËRKOJ VARR PËR TIM TË

Kushtuar vajzave shqiptare që
diktatura i la jetime dhe që nuk kanë një
varr ku të derdhin dy pika lot apo të
vendosin një tufë lule.

Përse vashë
rri trishtuar,
shpirtin ty
kush ta lëndon,
pse je kaq
e dëshpëruar,
syri yt
pse po loton?

Mos vallë zemrën
ty ta theri,
flak’e zjarrtë
e dashurisë,
mos vallë shpirtin
ty ta teri,
çapkënllëku
vajzerisë?

Çfarë kërkojnë
syt’e tu,
n’ humbëtirën
e pabesë,
a mos vallë
shpirti yt,
e ka humbur
sot çdo shpresë?
——————–
Ngriti kryet
vajz’e mirë,
loti rridhte
si ujvarë,
zemra thyer
hidhërimit,
pëshpëriti:
– Kërkoj varr.

Kërkoj varr
për tim atë,
nuk e di
ku dergjet vallë,
e rrembyen
një natë vjeshte,
i dhuruan
plumb në ballë.

Isha foshnje
un’aherë,
kur e vranë
e masakruan,
kur kainët
e pabesë,
lirin tonë
përdhunuan.

Pyes mamin
– Ku është babi,
pse nuk vjen
më në shtëpi?
Ajo gjegjet,
pikëlluar,
– Fluturoi
se ku s’di.

Dhe tani
që jam e rritur,
kam një brengë
një dëshirë,
nuk kërkoj
as këng’as valle,
por veç varr
për një martir.

Dua vetëm
të derdh lotët
përmbi varr
të atit tim,
të vendosë
një kurorë
plot zambakë
e trëndafilë.

Të gjithë miqtë
Po me thonë,
babi yt
ra për liri!
Të gjithë miqtë
Po më thonë
donte vetëm
Shqipëri!

Po aherë
pse s’më thonë,
ku ndodhen
eshtrat e tij,
që t’i mbledh,
ato në grushte
në parajsë
ato t’i shpie

Atëherë
zemra ime
do jetonte
qetësuar,
atëherë
syt’e mi
do pushonin
së lotuar.

Por kërkoj,
kërkoj më kot,
të gjej vendin
ku ka rarë,
nuk e di
a ka në botë
një të vdekur
pa një varr?
—————
Ngriji kryet
vajz’e dashur,
mbaji lart
me krenari.
derdhi lotët
vendos lulet
në çdo skaj
në Shqipëri.

Se kudo
aty do jenë
eshtra trimash
për liri,
se kjo tokë
e përgjakur
i shtrëngon,
i mban në gji!

Në kërkim të lirisë

Liri, ku ishe?
Për shumë vjet të kam kërkuar,
Vite dhimbje, vite zjarri,
Për çdo ditë ëndërruar,
ditë shprese, ditë malli.

Liri, ku ishe?
Për Liri, për Shqipëri,
Ishte besa jonë e parë,
Për flamurin kuq e zi!
Për një Shqipëri të mbarë.

Liri, ku ishe?
Të kërkonim në errësirë,
Të kërkonim ditë e natë,
Donim jetë më të mirë,
Donim një kohë të artë.

Liri, ku ishe?
Kur në pranga robëruar
Dita ditës të shpresonim,
Shpirtin, trupin sakatuar,
Veç për ty, Liri, mendonim!.

Po sot, Liri ku je?
Mos vallë prapë na braktise,
Të kërkoj po s’të gjej dot,
Prap në ferrë na gremise,
Mos vallë po mundohem kot?

Liri, ku je?
Përsëri duke kërkuar,,
Thellë në zemër ty të ndiej,
Zemra ime turbulluar,
Po ty vallë ku mund të gjej?

Liri, ku je?
Ku të gjej kur s’të gjej dot,
Kur jetoj ngado rrethuar,
Nga çakenjtë fuqiplotë,
Me miliona të mbuluar.

Liri, ku je?
Kur në ballë të drejtësisë,
Kur në mes të parlamentit
Gjej ithtarët e robërisë,
Çveshur shpatën ndaj miletit.

Liri, ku je?
Kur në tele dhe gazeta,
Shoh gjithmonë ato fytyra,
Hedhin vallen tungjatjeta,
Sipas ritmit ngjyra ngjyra.

Liri, ku je?
Kur pronari s’është pronar,
Pronën gëzon dikush tjetër,
Derdhet gjaku anembanë,
A thua s’jemi vëllezër.

Liri, ku je?
Nuk e pe se ç’ndodhi mbrëmë,
M’u në qendër të qytetit,
Ra një djalë për të qënë,
Si një yll i rënë nga qielli.

Liri, ku je?
A pyete: vallë përse,
A pyete pse e vranë,
Pse e shtrinë atë përdhe,
Po përse atij i ranë?

Liri, ku je?
Ndaj unë ty, sot nuk të shoh,
Ndaj unë ty sot të kërkoj,
Eja, eja të të njoh,
Këtë vend ta lulëzojmë.

Liri, ku je?
Po thërras në moshë të shkuar,
Ashtu si në moshë të re,
Kujtoj kohën e kaluar,
Ndaj thërras: Liri, ku je?

DHIMBJE

Vargu im një pikë loti,
Që kullon nga zemra ime,
Jeta ime kot së koti,
Brenga, dhimbje dhe mjerime.

Dashurova plot pasion,
Me zjarr zemre përvëluar,
Shpirti im sot po kërkon,
Lumturinë e ëndërruar.

Seç luftova për liri,
Desha jetë më të bukur,
Të mos ketë robëri,
Desha të jetoj i lumtur.

Porse rruga ish mbuluar,
Plot me hithrra edhe gjëmba,
Mos e prek, është e ndaluar,
Mos e lyp si ta ka ënda!

Ndaj dhe vargu im i ngratë,
Ropanisur, sëkëlldisur,
Mbeti në rrugën e gjatë,
Kur akoma s’kishte nisur.

Dhe kështu vargjet e mia,
Lulëzuar në rini,
Prisnin të lindte liria,
Të shpërthenin përsëri
.
Tash ajo po lulëzon,
Në çdo skaj për bukuri,
Zemra ime belbëzon,
Për liri, për dashuri!

RESHIDA COBA/
PERËNDIA JONË ËSHTË…JESHILJA-poezi nga Reshida Coba

Me barin t’i nisa sot puthjet në agun e mëngjesit,
Ti ç’bën që nuk zgjohesh akoma,
Vazhdon të puthesh syte e mi ?
Ende në qiell…te Re-ja, ku u njohëm bashkë ?
Dil nga ëndrra ! E hapa derën.Është ditë jashtë !
.-.
Kam veshur fustanin jeshil për ty,
E mban mend ditën kur u ndamë…unë bëja sikur shkundja dritën nga supet,
Dhe zëndrojtur fola:-Dukem bukur në jeshile ?
Ti mbillje vështrimin në gjoksin tim të bardhë,
Me kujdesin sa më afër qëndrës…sa më afër erës së qumështit.
.-.
Si ta them këtë ndjesi timen, këtë frymim të gjelbër?
Ndjej pëshpërima shelgu (nuk jam më prej lëkure)
Lëndinë e blertë bëhem, një “zakon i bukur jeshil ”
Shëndrruar në formën më të përkryer të qartësisë,
Fytyra e barit sa e ngjashme me timen…si cdo fillim jete!
.-.
E xhelozuar era thellon flirtin,rrëmben me puthje belin tim
… e ndjej pushtimin,
Ndryshe nga burri, mëncuria e gruas qëndron tek beli,
Thellë tij planeti magjik i mitrës, ku ngjizet njeriu.
.-.
Ndaj përkedhelem,mburrem me qënësineë…Grua!
Si inteligjenca e së gjelbrës mburret mëndjes njerëzore,
Me filozofinë e klorofilit.
.-.
Besomë, një fije bari nuk ka më pak mendim, më pak punë,
Më pak të fshehta se një univers,
Dhe ka sy po kaq të mëdhenj drite…si unë !
Sa herë të mendoj ty…si bari njomëzohem,
Ndjej rrrjedhën e një përroi të bukur njomështie,
Rreth tij e gjelbra valvitet…si të ishte përsheëndetja e Zotit !
.-.
E mbaj mend si tani natën e parë me ty
-Ngjitu, më thoshte puthja jote,- Do takohemi me Perëndinë.
Dhe ajri dhe uji me terma njeriu do flasin,
Filluan të mësojnë numrat, për numërimin e puthjeve
( kaq shumë do jenë ?)!
-Perëndia jonë e re do quhet…Jeshilja (kështu them dhe unë)
.-.
A nuk i ngjajmë fenomenit të diellit dhe pikës së shiut,
Kur mrekullia e vogël përkul kurrizin e saj ujor,
Me kënaqësinë e thyerjes nga përshkimi i dritës nëpër të ?
Nga drithërimat e prekjes, lind ylberi tokë-qiell pritur,
Në të kundërtën e shkëlqimit të diellit.
.-.
Të cuditur të dy pyesim… si u gjetëm kështu,
Pse në mes të shtatë ngjyrave të ylberit,
E zgjedhura është jeshilja ? Pse jeshilja jemi ne ?
.-.
Ashtu si bari nuk pyet kurrë, përse është i gjelbër,
Dhe bota nuk pyet…e di,
Kur njerzit dashurohen nga fatet jo nga lutjet,
AJO… bëhet më femër !
.-.
Është bukur të jetosh në mëndjen e gruas… me lëndina të blerta,
Që netëve bredh lulnajave të tua…ujit sythet e së nesërmes,
A nuk ndjehesh i zgjedhuri qiellor… Re – SHi – Diell ?
Fol – Qiellori im…që ylberon mbi mua !
Reshida Coba-Mars 2015/
Kullat teatër i shekujve tanë!

Poezi dhe pikturë nga
Asllan Dibrani

Natë mërgimtare, vonë rrëshqitje kujtimesh
Në horizontet mbi kullat tona
rrëmben mallëngjimi, për plisat e bardhë 
Dikur plot burra mblidheshin anembanë
Me istikame e jataganë !
Malësoret shqiptare krah burrave në beteja
Lidh besën e Shqiptarisë
T’i mbrojnë tokat e Arbërisë
Flasin kullat me lashtësinë e gurëve
Të skalitur me legjenda
gdhenden ilirët dhe fiset kreshnike
Themelet e kullave teatër i shekujve tanë
Testament në rrasat e gurit
Gurët janë epërsia ma e mirë
Ndaj grabitqarëve barbarë!
Deshën ta rrokullisin planetin
Në to linden burra
Që të vdesin po në to, kur te mplaken
Aty, i përkund djepi i atdheut
Aty pinë qumështin e nënës
Hëngrën bukën kallamboqit
Kështjella e Krujës jehon
Kushtrimin e Skënderbeut
Trembi Stambolli e Osmanëlli
Shumë krajl , çetnik e sllavëri
Ah, kulla e kulla e kulla me gur, mbi gur
Qëndresë ndër shekuj
U betuan burrat me flamur
Për kullat me mur, ata thanë
Kullat tona në robëri s’do të rrojnë
Vendosën flamujt kullë në kullë
E mur mbi mur
Për një Shqipëri të bashkua

Vullnet Mato

DY VËLLEZËR TË RRALLË – DY BURRA FTERRE

BARDHYLI ME SHPIRTIN E BARDHË

Bardhyli, me shpirt njeriu të bardhë,
çel para teje bardhësinë, si luledele.
Sa herë i shkon afër, apo të vjen pranë,
zgjat dorën e të dhuron një karamele.

Pas karameles tipike me aromë kafe,
ai ndez cigaren mikeshë të krijimtarisë,
dhe interesohet zakonisht me pak llafe,
për shëndetin e njerëzve të shtëpisë.

Fjalët e dyta i ka për Fterrën e dashur,
dhe pyet nëse prej saj të shijon pak raki,
nga shishet e vogla që mban për të qerasur,
në çantën mbushur me rrëfime për fëmi.

Ky fisnik zemërbardhë, ashtu siç ka emrin,
ka nxjerrë nga duart dhe mendja e ndritur,
mijëra nxënës, përhapur në të gjithë vendin,
dhe dhjetëra libra për t’i bërë fëmijët të ditur.

Bardhyl Xhama “mësues i merituar” fterriot,
bir mësuesi dhe përhapës i palodhur drite,
nuk po ndalet së shkuari, as sot dhe as mot,
sa t’i fosilizohet dora mbi shkrime ndër vite…

AGRONI QË BËN MREKULLIRA

Se si një ekonomist, në vjeshtën e pensionit,
arrin të pushtojë maja shkencore të vështira,
dhe bëhet mjeshtër i përdorimit të elektronit,
për t’u krijuar njerëzve lehtësi me mrekullira,

Këtë, në mënyrën më konkrete e dëshmon,
burri që u është ngjitur lartësive kompjuterike,
pararendësi virtual, me emrin e mbretit Agron,
që u bë i nderuar përmes valëve elektronike.

Ai krijoi rrjetin e informimit masiv, për fterriotët,
dhe gazetën e mërgatës fterriote, të shpërndarë,
nga Guri i kuq, në Tiranë, e në çdo skaj të Evropës,
gjer në Amerikën e largët me emigrantë shqiptarë.

Ky komuniteti i madh, brenda ditës informohet,
kush lind, kush vdes, e kush bën dasmë zakoni,
urojnë gëzimet familjare e në dhimbje bashkohen,
si banorë të një lagjeje gjigante prej elektroni.

Meqënëse, nga intuita e nxitur prej kuriozitetit,
apo mbiemri i mistershëm “Xhama”, trashëguar,
u lidh fort me xhamin e monitorit të internetit,
Agroni meriton në vendlindjen e tij të paharruar,

Të përjetësohet në një monument vezullues prej qelqi,
për të reflektuar rrezatime drite brigjeve me korije,
qysh nga rrezet e para diellore, në agun e mëngjesit,
derisa shtatorja të xixëllojë natën nga hëna dhe yjet…

GJURMËT E TOKËS: VARRE E NOFKA/
Nga Luan Çipi/

Diku, varreza me Italianë,
Më tej, “Varret e Çifutëve”,
Gjurmë varresh me Gjermanë,
Sllavë ndënë dhe, atje më tutje.

Në luftime shumë kanë rënë:
Grekë, Francezë, Austriakë,
Mijëra Turq, kockat kanë lënë,
Serbë, Bullgarë. Nuk janë pak!

Hasmi s’ erdhi për të ikur,
Po, lirinë për të na marrë.
Aty ngelën, frymë fikur,
Nënat, motrat i kanë qarë.

Dhe pse çalë, me paterica,
Ndruan emra e futën spica:
Kishën e bënë Gumenicë,
“Dashamirin” – Drashovicë.

Vunë emrat: Novoselë,
Gollobordë, Brataj, Vodicë.
Sllavja hartë, “Kal’ Troje” del:
Amonicë, Shashicë, Shushicë.

***
Si e duron kjo toka mëmë
Këtë vepër poshtërimi?
Emrat sllavë ndjellin gjëmë,
Zhvirgjërim duket çemërimi!

Mbreti nisi një reformë
Nofkat, t’i këmbente vet…
Erdhi koha të veprojmë:
Kthim të plot n’ identitet!

Tiranë, më 24.04.2015

Filed Under: Sofra Poetike Tagged With: asllan dibrani, reshat kripa, Reshida Coba, Sofra e Diellit, Vullnet Mato

REMZI MATO PËRHAPËS PASIONANT I ARSIMIT NË ZONAT E SARANDËS

December 12, 2014 by dgreca

Nga nga Vjollca Tiku Pasku*/
Era e viseve të jugut të Shqipërisë, me gjelbërimin emaleve dhe me kaltërsinë e Jonit, thërret një emër, atëtë Remzi Matos. Erdhi koha që ylli imbuluar nga errësirae së kaluarës, të përndizet, duke rikujtuar bëmat e shumtatë tij, për përhapjen e arsimit në disa zona të rrethit tëVlorës dhe kryesisht të Sarandës.REMZI MATO, i biri i Xhaferrit dhe i Adiles, lindi nëvitin 1896 në katundin Fterrë të rrethit të Sarandës, nënjë familje me tradita të vjetra patriotike. I ati i tij, XhaferrMato, njihet në zonën e Kurveleshit si një nga luftëtarëte orëve të para të luftës për Pavarësi, madje për të,këndohen këngë trimërie edhe sot. Nga zemra e tijburonte ujëvara gurgulluese e atdhedashurisë. Ai kaluftuar në disa raste me armë në dorë kundërshovinistëve grekë që përpiqeshin të krijonin Vorio-Epirin,për të zaptuar troje shqiptare në Jug të vendit. Njihet siluftëtar me gjëmime dhe goditje luanësh, kundër armiqvetë vendit. Ka qenë një nga pjesëmarrësit e Luftës sëVlorës. Dhe në Luftën Ballkanike, bashkë me çetën e tij,vrau 6 kapedanë grekë që kishin depërtuar në Vurg, tëmobilizonin një batalion minoritarësh, për krijimin eshtetit të Vorio-Epirit. Kështu patriotizmi i tij, shpërndaukudo frymën e lirisë, ndërsa arma e mbajtur kurdoherënë sup, pastronte shtigjet e Atdheu nga armiqtëshovinistë.Remziu, i edukuar qysh i vogël, në një mjedis të tillë,megjithëse mësonte në shkollën turke të asaj kohe,studionte fshehtas librat shqip, që përhapte në Shqipëri“Shoqëria e Stambollit dhe e Manastirit”. Brenda shpirtiti vlonte etja për të mësuar lëndën atdhetare, për tënjohur shkëmbinjtë e përvëluar të diellit, dhe rrahjen edallgëve në brigjet e detit. Në dijet e tij, veprimtaria erilindësve, i brumosi, dashurinë për atdheun dhe gjuhënshqipe, duke e formuar dhe përgatitur me pasionin, përt’ia kushtuar gjithë jetën arsimit dhe përparimit tëatdheut.Pas shpalljes së Pavarësisë dhe fill pas mbarimit tëLuftës së Parë Botërore, ai mori njohuri të plotapedagogjike në Normalen e Elbasanit dhe filloi aktivitetinsi mësues. Me mprehtësinë e mendjes dhe shkathtësinëe dorës, mësoi të gjithë mjeshtëritë dhe zanatet që inevojiteshin, për të shtegtuar fshatrave, ashtu sishqiponja që rreh flatrat për të mësuar tëvegjlit dhe për t’i orientuar në jetë. Punoi mësues nëKallarat dhe Lekdush të Vlorës, më pas në Sopik, Mursi,Pandalejmon dhe për shumë vite, në fshatin e madhMarkat të Sarandës. Pas çlirimit punoi si drejtor shkollenë Gizdarat, pranë Delvinës dhe së fundi, mësues nëSarandë.Remziu u bë një mësues që plazmonte njohuri në disaprofesione të ndryshme. Gjatë gjithë veprimtarisëarsimore dhe edukative, shkëlqeu pasioni dhe talenti itij, për t’u mësuar nxënësve, veç lëndëve mësimore edhevizatim, qëndisje, punë me shtiza, gatime, mandolinë dheshumë punë të tjera praktike, që e bënë atë të afërt metë gjitha familjet fshatare dhe mjaft të dëgjuar në të gjithazonat e Jugut. Pikëzat e dritës që linin gjurmët e tij kudoku shkonte, përhapeshin si diej të vegjël në copëzat eqiellit ku frymonte. Ai respektonte traditat e të parëvetanë dhe i kultivonte ato si buqeta trëndafilash, që aromatshqiptare të ruheshin ndër breza. Mendja e tijintelektuale, ishte si zgjua bletësh, ku rridhte mjalti ifjalës së ëmbël me dije të aplikuara direkt në jetënpraktike. Ai siguroi fillimisht një aparat të madhfotografik, me të cilin u bë i njohur edhe si fotografi i parënë këtë rreth, duke lënë në letër bromuri kujtime tëpaharruara nga jeta e njerëzve të thjeshtë. Fiksonte çastete imazheve bardhë e zi të luleve njerëzore në të gjithamoshat. Me talent e fantazi të lindur natyrshëm, zgjidhiproblemin e mungesës së energjisë elektrike për atëkohë, duke i stampuar filmat në letrën fotografike, tehënëza diellore që binte në mesditë, nga oxhaku nëmesin e vatrës, te dhoma e errësuar me perde. Por jetae vështirë dhe sidomos e mundimshme për familjen etij, që e detyronte të shtegtonte bashkë me të, në çdofshat ku emërohej si mësues, e detyroi të vendosejpërkohësisht në fshatin Karahaxh të Sarandës, ku i ati itij, Xhaferr Mato, kishte trashëguar 57 dynim tokë, bashkëme dy djemtë e vëllait, Fuat e Turhan Mato (dëshmorënë Luftën.Nçl.) Gjatë Luftës Remzi Matua nxori trepartizanë nga shtëpia e tij, përveç Fuatit dhe Turhanit qëndodheshin në Karahaxh edhe vajzën e madhe të tijNaxhien. Në ato kushte lufte, punoi vullnetarisht simësues pa shpërblim në fshatrat e Vergoit. Dhe pasçlirimit u emërua dhe punoi disa vjet si mësues me katërklasa paralele në Preventoriumin e qytetit të Sarandës.Mësimdhënia e tij, u karakterizua nga një përvojë egjatë, nga pasioni dhe ngulmi, që me metodat e vetaorigjinale, t’i tërhiqte nxënësit për të përvetësuarmësimet, duke hyrë në botën e tyre shpirtërore medashuri e respekt. Kësisoj la mbresa të thella tek të gjithëata që e kanë njohur, që e kujtojnë me admirim dheshprehen për të, më gjerë në këtë libër jetëshkrimi, mekujtimet dhe vjershat e tyre.Por fatkeqësisht, tehu komunist ra edhe mbi mësuesinpasionant Remzi Mato në vitin 1951. E vërteta, ishteprijësja e jetës së tij dhe predikimi që ua kishte mësuarbrezave të tërë, kurse krenaria, që asnjë çast nuk e humbiqenien njeri, ishte flamuri i tij edhe në dhomat e errëtatë burgut, për pafajësinë e njollosur nga shpifjet espiuneve grekë të hipur në pushtetin komunist, të cilët uzbuluan vonë. Çdo ditë dhe natë, ishte për të, një vuajtjee tmerrshme, larg familjes dhe nxënësve të tij. Por teshpresa, se një ditë do të rikthej në gjirin e tyre, gjenteprehje kur mbyllte sytë dhe kujtonte gruan e tij të dashurdhe besnike me shtatë fëmijët përreth. Ai gjeti forca jovetëm të mbijetonte, por edhe të krijonte dashurinë dherespektin e shokëve. Potenciali i aftësive të tij, spikatiedhe ditën e lirimit nga burgu të një shoku të zhveshur,të cilit i qepi me dorë, kostumin nga një batanije.Diktatura i shkëputi dhjetë vjet nga jeta, por nuk everboi, nuk e shurdhoi dhe nuk e veniti shpirtin e tijintelektual, madje i shtoi pasionin dhe dëshirën për tëjetuar. Pas lirimit nga burgu, punoi si fermer mes ajrit tëpastër të pemëve dhe mjaltit të bletëve.Emri Remzi Mato përfaqëson atë shtresë të gjerëintelektualësh, të nëpërkëmbur nga sistemi, që përhapënarsimin dhe dijet në popull, duke u ndeshur direkt mediktaturën e egër, që përjetuan vuajtjet e thella, varfërinëdhe dhimbjet që shkaktoi ajo. Tani ka ardhur koha qëdritëzat shkëndijave që ndezi pishtari i jetës së tij, tëflakërojnë e ta përjetësojnë mësuesin e paharruar nëmemorialin e atdhedashurisë shqiptare.
* Paratheniia mbi jetëshkrimimin e librit ““REMZI MATO PËRHAPËS PASIONANT I ARSIMIT NË ZONAT E SARANDËS”, shkruar nga shkrimtari Vullnet Mato.

Filed Under: Kulture Tagged With: PASIONANT I ARSIMIT NË, PËRHAPËS, REMZI MATO, Vjollca Tiku Pasku, Vullnet Mato, ZONAT E SARANDËS

“MARRËZIA E MADHE” NJË PERLË LETRARE

September 1, 2014 by dgreca

nga Vjollca Tiku Pasku/
Romani ‘MARRËZIA E MADHE” e shkrimtarit Vullnet Mato është një rekuiem dashurie, në qiellin e vranët të vitit 1997. I gjithë subjekti i veprës shtrihet në dy linja. Linja e parë është ajo e dashurisë së flakët deri në marrëzi, siç e quan autori. Alma mësuese e letërsisë, një poeteshë e re, e bukur, e pastër moralisht, me një shpirt të ndjeshëm, e ardhur nga një martesë e nxituar shabllone, tani e ndarë, ruan qysh nga rinia shkollore ndjenjat për profesor Reitin, mësuesin e letërsisë, së fundi redaktor i shtëpisë botuese “Planet”. Pavarësisht nga efektet e kohës dhe të moshës, diskursi i Almës ishte i përcaktuar. Ajo e dashuronte fshehtësisht dhe me prezencën e saj dhe frazat e zjarrta zgjon ndjenjat e fjetura të indiferencës së ish profesorit të dikurshëm. Me krahët madhështorë të dashurisë, ajo krijon vendbanimin e sigurt në zemrën e Reitit. Ai ishte dashuria e parë në jetën e saj. Skenat panoramike të dashurisë, të formuara aq bukur nga autori, japin përherë stuhi të magnetizuara ndjenjash. Dashuria një etje e shpirtit, përpinë atë energji që krijon jetë, dhe jep atë energji që çliron emocione hyjnore. Shpirt, trup, zemër janë një. Zemrat vallëzojnë të njëjtin ritëm. Në atë muzg moshe për Reitin, Alma ishte si qëndrimi mbi supin e tij, i një fluture magjepsëse lulesh. Konvergjenca drejt Almës, ishte për Reitin si një eksitim i pranverës në prag dimri. Me qëndrimin e tij stoik, në fillim për të sprapsur, këtë cicërimë mëngjesore, ai kuptoi se ajo erdhi pikërisht për të mbushur atë qenësi boshe të trupit të vjetruar të gruas së tij. Erërat magnetizuese të dikurshme të bashkëshortes, tani ishin tharë. Ndoshta Alma u shfaq si një hyjni e vogël. Fati rezervon të papritura, ndjenja galoponte, të cilat asnjëri prej tyre nuk e di se si shfaqen. Koha të pagëzon me një rilindje burrërore atëherë kur nuk e pret. Dashuria nuk pyet për arsye, por thjesht dashuron. Dozat e mëdha të ëmbëlsisë së dashurisë, ai i adhuron, i pret, por përherë më një merak . Sa do zgjasin vallë…Panorama që i shfaqej para syve ishte gruaja e tij me dimrin në eshtra dhe nga ana tjetër kjo mbretëreshë pranverë. I dukej vetja si një vazo e vjetër, ku kishte mbirë papritmas një trëndafil i freskët dhe ai merrte shkëlqim nga kundërmimi i saj… Kjo do të thoshte se dashuria ishtë ndjenja më universal në të gjitha pjesët e jetës. Ndjente një keqardhje të madhe për gruan e tij, e cila kishte përherë kujdesin, pastërtinë, mikpritjen, çdo gjë, ndoshta në këtë moshë ajo ishte bërë si motër…Tani entuziast, ai e dinte se dashuria e Almës ishte pa kushte. Dhe ky ishte një komponent që e lartësonte Almën. Kjo dashuri erdhi pikërisht në kohën më të keqe. Megjithëse ishte mars, pranvera nuk dukej gjëkundi. Ishte viti 1997, viti i falimentimit të firmave piramidale. Njerëzit e zemëruar kërkonin dorëheqjen ne qeverisë. Çelësin e zemërimit të masave e shfrytëzonin politikat e ndryshme të vendit për ta bërë popullin më të mjerë se ç’ishte në të vërtetë… Atëherë indinjata e tyre shpërtheu depot e armatimeve. Në këtë situatë të ndërlikuar, lindën bandat famëkeqe. Vrasjet, përdhunimet, vjedhjet, ishin pjellat e kësaj situate…. Luftë, vetëm kjo fjalë e thënë pa dashje të tmerronte. Kjo luftë ishte pa armiq përballë, qëllohej lartë sikur qielli të ishte armiku i metaltë. Rikoshetat e plumbave binin, si kthetrat e padukshme të një përbindëshi jetëmarrës. Tensionet dhe derdhjet e gjakut, sillnin pasojë vdekjen. Ishte pranverë dhe flokët ajrore shpoheshin nga plumbat. Horizonti në perëndimin e ditëve, ishte gjithmonë i mjegullt, me nuancë të zezë nga tymi i armëve. Gjatë ditës të gjithë nxitonin në punë të kujdesshëm dhe gjatë natës frika strehohej në sytë ë e tyre. Njerëzit kishin mall të dëgjonin cicërimat e zogjve në vend të shtënave të armëve, të ndjenin aromat e pranverës në vend të barutit, të ndjenin tringëllimat e zemrave të dashuruara. Por mes fërfëllizës së breshërive, njëri nga plumbat godet profesor Reitin në kokë, rrugës kur po shkonte në shtëpi. Lufta në dukje sikur kishte mbaruar, sepse zërat e krismave ishin rralluar, dhe qeveria dha dorëheqjen. Fundi i marrëzisë madhe, hapi venat e dhimbjes në shpirtrat e gruas, vajzës, Almës , dhe të gjithë të njohurve që e respektonin. Kjo pranverë me hije të trishtuara, rrodhi lotët e trishtimit dhe të kobit në këto zemra. Goja e gropave nëntokësore hapej për të pritur jetën e këputur nga kafshimi i plumbit të zi të ardhur nga qielli. Gruaja e tij nuk mundi ta përballonte këtë humbje dhe kaloi në depresion. Alma e qau për shumë kohë Reitin, ajo pranverë mori lulëzimin e gjithë pranverave të saj. Autori shkruan: “ajo ngushëlloi veten me mendimin, se një muaj me dashuri të madhe , ishte më tepër se nga një jetë me disa dashuri të vogla”. Ajo përkëdhelte djalin e vogël, që ishte frutë i dashurisë së saj me Reitin, vogëlushin që gugatej si pëllumb me push verdhë, por “me vdekjen e Reitit, vdiq përgjithmonë edhe aftësia e Almës për të dashuruar sërish”.Ndjenjat e dashurisë u fishkën si gjethe vjeshte dhe u varrosën së bashku me trupin e të dashurit. Jeta vazhdon dhe autori e mbyll me mendimin, ” se ishte gjë e mirë për këdo që kuptonte më kryesoren, se asgjë nuk quhej e humbur, përderisa jetoje akoma”. Në retinat e agonisë së vendit shpresohej për një ditë pranverë. Mendimi në këtë vepër, udhëton gjerë, hyn në botën e mistershme të gruas , e cila përbën një veçori themelore të brendësisë së romanit, po ashtu edhe në psikologjinë e burrit, duke na dhënë shpirtin tipik të njeriut intelektual, të ndershëm, me ndjenja romantike, që s’i bën dot ballë tundimit të dashurisë së një vajze të re. E gjithë kjo vepër, gati poetike, është ndërtuar gur-gur të ngjitur fort, si në një kështjellë dhe herë pas here, hap një dritare për të parë kronikën e viteve 97. Vërtet në bulurimën e jetës, në ecurinë e kohës, jepen kronikat e luginës së dhimbjes dhe shtroja e fildishtë e dashurisë, ku gumëzhin bukuria me frikën, përleshet logjika me ndjenjat, e mira me të keqen. Gjuha në këtë roman rrjedh si burim i kristaltë, me frazat të bukura poetike dhe mesazhe filozofike. Syri i lexuesit shkon përtej leximit, duke përfytyruar të gjitha skenat në detaje, së bashku me nuancat ngjyruese të frazeologjisë së dialogut, duke formësuar një libër tërheqës, deri në rreshtin e fundit, sikur të ishin gjurma engjëjsh që shfletojnë fletët e një qielli të jetuar. I gjithë romani i shkrimtarit Vullnet Mato, i veshur fund e krye me kostum poetik, ngrihet në lartësinë e një perle në letërsinë shqipe.

Filed Under: ESSE Tagged With: “MARRËZIA E MADHE”, NJË PERLË LETRARE, Vjollca Pasku, Vullnet Mato

MË THËRRET GJAKU

July 5, 2014 by dgreca

Vullnet Mato/

MË THËRRET GJAKU/
Më thërrasin disa rreke të kuqe gjaku,/
që kullojnë mbi kokat njoma të shqiptarëve,/
nga kamxhiku që na godet djemtë te pragu,/
ku kërkohet drejtësi në atdheun e të parëve…/

Më thërrasin disa rrëke të hidhura lotësh,/
që kullojnë nga sytë e nënave shkupjane,/
të pikëlluara në dhimbjen e madhe të kohës/
për bijtë e përgjakur në trojet e lashta iliriane…/

Më thërresin gjaku dhe lotët e atdhetarëve
të shkoj për ndihmë, vëllezërve shekullor të mi,
me vërshimin e njohur të shpatave skënderbejane,
të vëmë në vend një herë i mirë të vjetrën drejtësi…

Atëherë koka ime e pabindur te miqësia e rreme,
do i bëjë pluhur shkopinjtë e egër të kaukazianëve,
do thyej njëqind copash pasqyrat e paqes ekstreme,
që të qajnë me lot gjaku edhe nënat e tyre sllave…

Filed Under: Sofra Poetike Tagged With: MË THËRRET GJAKU, Vullnet Mato

  • 1
  • 2
  • 3
  • …
  • 5
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Çfarë dite e mrekullueshme! Pikniku ynë Tradicional i Komunitetit ishte një sukses i jashtëzakonshëm!
  • Botimi i katërt i librit “Themeluesi – Lidershipi i Ismail Qemalit” tashmë është në qarkullim! 
  • Kryeministri Kurti vizitoi Shtëpinë Muze të Ukshin Hotit
  • Interesting Facts about Albanian Film Festival Fan Noli 2025
  • ULMAR QVICK – PERSONALITET I SHQUAR I KULTURËS SHQIPTARE
  • Kujtimet dhe mbresat e një viti shkollor në shkollën shqipe “Skenderbej”
  • “Vatra” e “Dielli” pjesë e thelbësore e historisë dhe identitetit shqiptar në diasporë
  • MARRËVESHJA E KORFUZIT DHE QËNDRIMI I FUQIVE TË MËDHA, DY DËSHMI
  • VATRA TELEGRAM NGUSHËLLIMI KRYETARIT TË DEGËS LONG ISLAND DR. PAULIN MARKU PËR NDARJEN NGA JETA TË MOTRËS
  • SHQIPTARËT NË MALIN E ZI PA KANAL TË VEÇANTË TELEVIZIONIN PUBLIK
  • Piluri – Sofër e Këngës Polifonike
  • Fan Noli dhe drejtimi i qeverisë shqiptare gjatë vitit 1924
  • Uji, njeriu, jeta…
  • Kosova – Kurrë pjesë e Serbisë: E vërteta historike e mohuar me qëllim
  • NAUM PRIFTI, PËRKUJTIM NË 2 VJETORIN E KALIMIT NË AMSHIM

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT