Nga Murat Gecaj/
1.Në fillimin e “Rrugës së Dibrës”, në Tiranë, ndodhet edhe një lokal me emrin domethënës “Muza”. Pamja e brendshme e tij është plot shijë artistike, pasi aty janë të vendosura edhe disa piktura të bukura. Ishte rasti i parë që shkoja aty, bashkë me mikun tim, publicistin e poetin Jaho Margjeka apo me poetet Lida Lazaj, Manushaqe Toromani etj. Ndoshta, kushte të drejtë një mik i yni, i cili e vlerësoi këtë lokal “stehez të ngrohtë” të krijuesve kryeqytetas.
Kështu, pra, ne u ndodhëm në miqësinë e mjaft krijuesve e botuesve të njohur, si në poezi e prozë dhe publicistikë. Për të gjithë ne, “sebebqari” ishte poeti i njohur Kolec Traboini, autor i afër 25 librave. Ai na kishte ftuar me dashamirësi, që të merrnim pjesë në përurimin e librit të ri poetik, me titullin paksa intrigues, “Fajin e ka Hekuba”. Poezitë zënë gjithësej 155 faqe dhe janë ndërë në katër pjesë. Në hyrje të vëllimit, ka shkruar disa faqe vlerësuese, Anton Gojçaj.
Organiuzatorët e kishin menduar këtë tubim jo siç veprohet zakonisht, pra pa “ceremonira” të mërzitshme, me leximin e temave të parapërgatitura nga njerëz të ndryshëm. Por ishte një bashkëbisedim I natyrshëm, aty rreth tavolinave, duke ngritur edhe nga një gotë e duke folur, si për këtë libër të ri dhe, në përgjitësi, për krijimtarinë e autorit K.Traboini.
2.
I pari e mori fjalën e mirëseardhjes shkrimtari Pandeli Koçi (Sazan Goliku). Për të pranishmit, ai lexoi poezinë e frymëzuar të K.Traboinit, që ia ka kushtuar kolegut e mikut të ndjerë, Frederik Rreshpja. Në vazhhdimësi, Ilia Dedi lexoi poezinë “Si mund të iket krejt kështu?(Mikut tim, Riza Lahi)”, duke theksuar se lexuesve tanë u nevojiten krijime të tilla bashkëkohore. Poezi nga autori K.Traboini lexuan edhe Dodona Qose e Agron Calleku, që është krijues dhe pronar i lokalit “Muza”. Ndër të tjera, ai i ftoi kolegët e miqtë e tij që, sa herë të dëshirojnë, do të jenë të mirëpritur në këtë mjedis të tyre të ngrohtë.
Duke çmuar disa nga vlerat kryesore të këtij vëllimi poetik, por dhe duke lexuar poezi të zgjedhura prej tij, njëri pas tjetrit, e morën fjalën: Dedë Malaj, Ilia Terpini, Riza Braholli, Jaho Margjeka, Minella Kureta, Fatime Kulli, Kujtim Dashi dhe kolegë e miq të tjerë të autorit. Përveç të tjerash, ata nënvizuan se në krijimet e K.Traboinit është ravijëzuar jo vetëm ndjeshmëria e tij e veçantë poetike, por dhe në vargjet e tij ka ditur të nderojë vendlindjen dhe të jetë pasqyrë e mirë e traditave atdhetare të paraardhësve të vet, që janë të njohur, si në Malësi dhe më gjerë.
Meqenëse ndonjë nga folësit në këtë përurim nuk e shpjegoi, se përse e ka “fajin” Hekuba, po shënoj këtu që këtë titull e ka njëra nga poezitë e bukura të këtij vëllimi. Ndër të tjera, autori shkruan:
Po të mos kishte lindur Paridi,
Po të mos kisha lindur dhe unë,
Gjërat do të ishin ndryshe,
S’do përjetoja këtë kalvar mundimesh,
Ku jeta më tërheq përdhuni.
Fajin e ka hekuba,
Hekuba dhe Nëna ime! (2013)
Në mbyllje të tërë veprimtarisë, autori Kolec Traboini i falënderoi, si folësit dhe gjithë pjesëmarrësit në përurim. Ai njoftoi se e ka në përfundim një poemë të gjatë, e cila ndoshta do të na mbledhë përsëri, në atë mjedis të këndshëm.
Tiranë, 12 shkurt 2015
“KRITIKA LETRARE” DHE MENDIMET E NJE “LEXUES SPECIAL”
Nga Luan Çipi/
Letra e një “lexues special”, thuajse të panjohur, shkruar para do kohe, e ndryshoi rrjedhen e jetës sime dhe më inkurajoi të vazhdoj të shkruaj.
Jam një nga “shkrimtarët” e pasnëntëdhjetës, diku i cilësuar si ndër më të përpjekurit dhe më të përkushtuarit, ngaqë shkruaj e botoj thuajse çdo ditë kryesisht në sejtet internetike të diasporës dhe kam botuar deri tani 9 libra, nga këto tre me poezi dhe gjashtë me tregime, portrete e përshkrime udhëtimesh, kushtuar “njerëzve të mirë” dhe “vlerave të spikatura njerëzore”. Kam shkruar lirshëm ç’më ka diktuar shpirti dhe mendja: ndjesi zemre, malli, gëzimi dhe hidhërimi si dhe përvojë nga jeta ime e gjatë. Asnjëherë nuk kam pretenduar të jem shkrimtar i mirëfilltë dhe aq më pak poet ndër ata që numërohen me gishta. Letërsia nuk është profesioni im i parë, sepse jam ekonomist dhe, ndonëse dikur jam i çmuar për meritat dhe punën time si i tillë, tani kam pasur kënaqësi të vlerësohem nga lexues të veçantë edhe për krijimet e mia në fushën letrare, pasionin për të cilën kam ndjerë ta kem që në bankat e shkollës, si nxënës e student i mirë (me mësuesit e shquar shkrimtarët Nonda Bulka e Gjergj Zhej)…
Pasionin për të shkruar tani e kanë shumë shqiptarë, përfshirë një numër të madh pensionistësh, që ndjejnë kënaqësi të përcjellin vlerat dhe përvojën e tyre shumë vjeçare, të lidhur pas kompiuterit, ose tavolinës së punës. Ata, kohën e tyre të lirë nuk e kalojnë kot, në kafenetë, apo pas kujdesjeve thjesht personale, po ia kushtojnë indirekt pasardhësve, apo brezit të ri, shpesh duke trannsmetuar dijet e tyre dhe eksperiencën jetësore.
Dikush nga shkrimtarët profesionist, apo nga ata që kanë studjuar dhe janë thelluar teorikisht në letërsi, nuk janë dakord me “shkrimtarët e vonuar”, mandej kalojnë edhe në fyerje për ta, me klasifikimin deri “punëtorë të thjeshtë të shkrimtarisë”. Ata thonë: “letërsi duhet të bëjnë vetëm ata qe kanë lindur me shumë talent”. Kjo nuk tingëllon keq. Por, a mund të harrohet shprehja gjerësisht e përdorur në popull, mandej edhe nga dijetarë, që “për veprat e mira duhet një përqind talent dhe nëntëdhjetenëntë përqind pune?” Mendoj se duhet të shkruaj gjithkush, që kërkohet dhe pëlqehet nga lexuesi, kur të kenë gjetur te ai vlera letrare e artistike. Që t’i shtohen vlerat, për t’u bërë pronë e sa më shumë njerëzve, veprat duhet paraprakisht të korrektohen, redaktohen e recensohen. Është e vërtetë që në kushtet e sotme, sidomos të botimeve në shtypin elektronik, që kushton pak ose aspak, ka një mori botimesh pa vlerë. Por, me kalimin e viteve, njerëzit po bëhen gjithnjë e më të ndërgjegjshëm për koston e kohës së tyre dhe, nëse e kanë humbur kot atë me shkrime të dobëta, nuk është se nuk nxjerrin mësime. Kritika e kualifikuar e ka për detyrë të zbulojë e të rekomandojë, apo mohojë vlerat dhe cilësinë e veprave, një për një dhe jo në tërësi. Thirrjet që bëhen për fuqizimin e saj, s’kanë të bëjnë me hidhërimin e gjuhës, por me vullnetin e mirë për të ndihmuar e inkurajuar këdo që mund t’i japë, sado pak, vlera shoqërisë.
Ka mjaft probleme të tjera të kritikës letrare sot, që trajtohen teorikisht gjithandej, po që mendoj se goditin “me një të rënë spate” dhe shpesh me njëanshmëri të diskutueshme estetike si p.sh. ndarja në “miq” dhe “armiq” e shkrimtarëve, raporti i artit me zejet, mbivlerësimi i imagjinatës në veprat artistike dhe nënvlerësimi i elementeve të tjera në to, etj., po për to nuk dëshiroj të bej të njëjtin gabim, duke qëlluar edhe unë me “sopat” dhe për të diktuar vendosmërisht “kështu duhet”. Po, pa diktuar, disa mendime thjesht vetjake, ku nuk jam dakord, po i paraqes:
-Nuk pranoj t’i ndaj qytetarët e zakonshëm përgjithësisht në “miqtë dhe “armiqtë” e shkrimtarit. Miqtë diku konsiderohen dhe lajkatarë që thjesht lajnë borxhet për njëri tjetrin. Është njerëzore, mandej “hyjnore” të jesh mik me një shkrimtar dhe ta pëlqesh, nxitësh e përkrahësh mikun e nderuar e deri ndofta të adhuruar.
– Dikush e monopolizon të shkruarit letrar, duke e konsideruar atë një art të paarritshëm nga kushdo e aq më pak nga “zejtarë”. Të shkruarit zeje? Po, për mua është edhe një zeje dhe atë mund ta bëjë po të ushtrohet, kushdo që ka një formim social e intelektual, dhe futet me guxim e vullnet në këtë rrugë fisnike e plot mundime e sakrifica. Mandej shpesh, nëpërmjet “betsellerve” më së shumti marifetçi e mashtrues, një zeje e tillë bëhet profesion mjaftë fitimprurës. Kritika e kualifikuar mendoj se duhet ta nxisë e jo ta frenojë këtë dhe të dallojë, cilësojë e të rekomandojë më të mirin, më të dobishmin.
– Ndonjë tjetër i cilëson “shkrime elitare”, ato që mund të kuptohen veçse nga një kastë njerëzish të privilegjuar. Mendoj se “Arti për art”, ku përfshihen këto krijime, do ta lartësonte cilësinë e veprës letrare, po ndërkohë do ta pakësonte sferën e ndikimit të saj, për ta kufizuar së vepruari në një rreth sa më të gjerë lexuesish.
– Dikush thotë se të shkruarit është thjesht produkt personal. Të shkruarit është vërtet akt vetjak, po produkti, me kritikën dashamirëse të specialistëve, fillimisht do rriste kualifikimin e shkruesit në perfeksion dhe më pas, siç e thamë më lart, me redaktorin dhe bashkëpunëtorët, do ta përsoste edhe më tej veprën, aq sa mund të themi se ky akt do bëhej produkt i përbashkët kolektiv i specialiteteve të mirëfillta.
– Dikush e konsideron imagjinatën domosdoshmëri për çdo shkrim. Mendoj se imagjinata është një dhunti te shumë shkrimtarë dhe them se ajo i dallon e i klasifikon ata si të tillë, po nuk mund të hidhet poshtë një shkrimtar a poet narrativ e përshkues, publicisti i mirë, ose ai që përcjell bukur ngjarje të vërteta, që shpesh shoqërohen me drama e tragjedi, me heroizëm apo zgjuarsi të veçantë, zgjedhur nga jeta e vërtetë, nga historia dhe heroizmi popullor, nga jeta e njerëzve të shquar, etj.
-Një tjetër deklarim i “kompetentëve” është se poezia sidomos, nuk është “produkt pleqsh”, se më së shumti lidhet me “dashurinë”, privilegj i të rinjve. Po kjo nuk vërtetohet nga faktet e shumta, as nga Anakreonti i antikitetit dhe as nga dhjetëra bashkëkohorë të famshëm, aq më tepë se populli thotë që dhe vet “dashuria nuk njeh pleqëri”.
Për problemet e kritikës letrare, që trajtova më sipër, nuk pretendoj të jem unikal e këmbëngulës, thjesht i paraqita problemet, ndofta për diskutim, duke çliruar veten nga një ngarkesë gati një vjeçare.
Dua ta mbyll këtë shkrim, me “letrën speciale” me atë për çka e nisa dhe që, krahas goditjeve të mangësive direkt për çdo vepër letrare, mendoj se duhet të jetë një kahe pozitive e kritikes letrare bashkkohore.
Letrën ma dërgon një “lexues special”, një autoritet i drejtësisë shqiptare: Av.Prof, as. Dr. Jorgo Dhrami, që njëkohësisht është edhe vet autor i disa librave deri letrare e historike. Ja edhe letra e tij, që mbahet nga unë si shpëtimtare, për mos t’u larguar asnjëherë nga shkrimet:
I dashuri Luan me familje !
Nga Luan Çipi
Letra e një “lexues special”, thuajse të panjohur, shkruar para do kohe, e ndryshoi rrjedhen e jetës sime dhe më inkurajoi të vazhdoj të shkruaj.
Jam një nga “shkrimtarët” e pasnëntëdhjetës, diku i cilësuar si ndër më të përpjekurit dhe më të përkushtuarit, ngaqë shkruaj e botoj thuajse çdo ditë kryesisht në sejtet internetike të diasporës dhe kam botuar deri tani 9 libra, nga këto tre me poezi dhe gjashtë me tregime, portrete e përshkrime udhëtimesh, kushtuar “njerëzve të mirë” dhe “vlerave të spikatura njerëzore”. Kam shkruar lirshëm ç’më ka diktuar shpirti dhe mendja: ndjesi zemre, malli, gëzimi dhe hidhërimi si dhe përvojë nga jeta ime e gjatë. Asnjëherë nuk kam pretenduar të jem shkrimtar i mirëfilltë dhe aq më pak poet ndër ata që numërohen me gishta. Letërsia nuk është profesioni im i parë, sepse jam ekonomist dhe, ndonëse dikur jam i çmuar për meritat dhe punën time si i tillë, tani kam pasur kënaqësi të vlerësohem nga lexues të veçantë edhe për krijimet e mia në fushën letrare, pasionin për të cilën kam ndjerë ta kem që në bankat e shkollës, si nxënës e student i mirë (me mësuesit e shquar shkrimtarët Nonda Bulka e Gjergj Zhej)…
Pasionin për të shkruar tani e kanë shumë shqiptarë, përfshirë një numër të madh pensionistësh, që ndjejnë kënaqësi të përcjellin vlerat dhe përvojën e tyre shumë vjeçare, të lidhur pas kompiuterit, ose tavolinës së punës. Ata, kohën e tyre të lirë nuk e kalojnë kot, në kafenetë, apo pas kujdesjeve thjesht personale, po ia kushtojnë indirekt pasardhësve, apo brezit të ri, shpesh duke trannsmetuar dijet e tyre dhe eksperiencën jetësore.
Dikush nga shkrimtarët profesionist, apo nga ata që kanë studjuar dhe janë thelluar teorikisht në letërsi, nuk janë dakord me “shkrimtarët e vonuar”, mandej kalojnë edhe në fyerje për ta, me klasifikimin deri “punëtorë të thjeshtë të shkrimtarisë”. Ata thonë: “letërsi duhet të bëjnë vetëm ata qe kanë lindur me shumë talent”. Kjo nuk tingëllon keq. Por, a mund të harrohet shprehja gjerësisht e përdorur në popull, mandej edhe nga dijetarë, që “për veprat e mira duhet një përqind talent dhe nëntëdhjetenëntë përqind pune?” Mendoj se duhet të shkruaj gjithkush, që kërkohet dhe pëlqehet nga lexuesi, kur të kenë gjetur te ai vlera letrare e artistike. Që t’i shtohen vlerat, për t’u bërë pronë e sa më shumë njerëzve, veprat duhet paraprakisht të korrektohen, redaktohen e recensohen. Është e vërtetë që në kushtet e sotme, sidomos të botimeve në shtypin elektronik, që kushton pak ose aspak, ka një mori botimesh pa vlerë. Por, me kalimin e viteve, njerëzit po bëhen gjithnjë e më të ndërgjegjshëm për koston e kohës së tyre dhe, nëse e kanë humbur kot atë me shkrime të dobëta, nuk është se nuk nxjerrin mësime. Kritika e kualifikuar e ka për detyrë të zbulojë e të rekomandojë, apo mohojë vlerat dhe cilësinë e veprave, një për një dhe jo në tërësi. Thirrjet që bëhen për fuqizimin e saj, s’kanë të bëjnë me hidhërimin e gjuhës, por me vullnetin e mirë për të ndihmuar e inkurajuar këdo që mund t’i japë, sado pak, vlera shoqërisë.
Ka mjaft probleme të tjera të kritikës letrare sot, që trajtohen teorikisht gjithandej, po që mendoj se goditin “me një të rënë spate” dhe shpesh me njëanshmëri të diskutueshme estetike si p.sh. ndarja në “miq” dhe “armiq” e shkrimtarëve, raporti i artit me zejet, mbivlerësimi i imagjinatës në veprat artistike dhe nënvlerësimi i elementeve të tjera në to, etj., po për to nuk dëshiroj të bej të njëjtin gabim, duke qëlluar edhe unë me “sopat” dhe për të diktuar vendosmërisht “kështu duhet”. Po, pa diktuar, disa mendime thjesht vetjake, ku nuk jam dakord, po i paraqes:
-Nuk pranoj t’i ndaj qytetarët e zakonshëm përgjithësisht në “miqtë dhe “armiqtë” e shkrimtarit. Miqtë diku konsiderohen dhe lajkatarë që thjesht lajnë borxhet për njëri tjetrin. Është njerëzore, mandej “hyjnore” të jesh mik me një shkrimtar dhe ta pëlqesh, nxitësh e përkrahësh mikun e nderuar e deri ndofta të adhuruar.
– Dikush e monopolizon të shkruarit letrar, duke e konsideruar atë një art të paarritshëm nga kushdo e aq më pak nga “zejtarë”. Të shkruarit zeje? Po, për mua është edhe një zeje dhe atë mund ta bëjë po të ushtrohet, kushdo që ka një formim social e intelektual, dhe futet me guxim e vullnet në këtë rrugë fisnike e plot mundime e sakrifica. Mandej shpesh, nëpërmjet “betsellerve” më së shumti marifetçi e mashtrues, një zeje e tillë bëhet profesion mjaftë fitimprurës. Kritika e kualifikuar mendoj se duhet ta nxisë e jo ta frenojë këtë dhe të dallojë, cilësojë e të rekomandojë më të mirin, më të dobishmin.
– Ndonjë tjetër i cilëson “shkrime elitare”, ato që mund të kuptohen veçse nga një kastë njerëzish të privilegjuar. Mendoj se “Arti për art”, ku përfshihen këto krijime, do ta lartësonte cilësinë e veprës letrare, po ndërkohë do ta pakësonte sferën e ndikimit të saj, për ta kufizuar së vepruari në një rreth sa më të gjerë lexuesish.
– Dikush thotë se të shkruarit është thjesht produkt personal. Të shkruarit është vërtet akt vetjak, po produkti, me kritikën dashamirëse të specialistëve, fillimisht do rriste kualifikimin e shkruesit në perfeksion dhe më pas, siç e thamë më lart, me redaktorin dhe bashkëpunëtorët, do ta përsoste edhe më tej veprën, aq sa mund të themi se ky akt do bëhej produkt i përbashkët kolektiv i specialiteteve të mirëfillta.
– Dikush e konsideron imagjinatën domosdoshmëri për çdo shkrim. Mendoj se imagjinata është një dhunti te shumë shkrimtarë dhe them se ajo i dallon e i klasifikon ata si të tillë, po nuk mund të hidhet poshtë një shkrimtar a poet narrativ e përshkues, publicisti i mirë, ose ai që përcjell bukur ngjarje të vërteta, që shpesh shoqërohen me drama e tragjedi, me heroizëm apo zgjuarsi të veçantë, zgjedhur nga jeta e vërtetë, nga historia dhe heroizmi popullor, nga jeta e njerëzve të shquar, etj.
-Një tjetër deklarim i “kompetentëve” është se poezia sidomos, nuk është “produkt pleqsh”, se më së shumti lidhet me “dashurinë”, privilegj i të rinjve. Po kjo nuk vërtetohet nga faktet e shumta, as nga Anakreonti i antikitetit dhe as nga dhjetëra bashkëkohorë të famshëm, aq më tepë se populli thotë që dhe vet “dashuria nuk njeh pleqëri”.
Për problemet e kritikës letrare, që trajtova më sipër, nuk pretendoj të jem unikal e këmbëngulës, thjesht i paraqita problemet, ndofta për diskutim, duke çliruar veten nga një ngarkesë gati një vjeçare.
Dua ta mbyll këtë shkrim, me “letrën speciale” me atë për çka e nisa dhe që, krahas goditjeve të mangësive direkt për çdo vepër letrare, mendoj se duhet të jetë një kahe pozitive e kritikes letrare bashkkohore.
Letrën ma dërgon një “lexues special”, një autoritet i drejtësisë shqiptare: Av.Prof, as. Dr. Jorgo Dhrami, që njëkohësisht është edhe vet autor i disa librave deri letrare e historike. Ja edhe letra e tij, që mbahet nga unë si shpëtimtare, për mos t’u larguar asnjëherë nga shkrimet:
I dashuri Luan me familje ! Tiranë, më 21 Maj 2012
Ndonëse fizikisht me sa mbaj mënd, jemi takuar vetëm një herë, shkrimet e tua i kam lexuar çdo herë. Edhe nëse nuk do të të kisha takuar fare në jetë, unë nëpërmjet shkrimeve që ke bërë, të njoh sikur kemi jetuar bashkë 100 vjet. Pena jote e fuqishme, tregon karakterin tënd të pastër, njerëzor, të edukuar, korrekt e të shoqëruar me një çiltërsi për ta pasur zili kushdo! .Shkrimet e tua, të shkruara mjaft bukur, me një gjuhë të thjeshtë e shpirtdashëse për cilindo në këtë Botë, me fjalë shumë të goditura, më kanë bërë skllav të tyre. Sa herë që lodhem, ndjej lodhje apo ndonjë mërzi të jetës, rifilloj e lexoj shkrimet e tua, të cilat më çlirojnë nga kjo gjendje e krijuar. Ato, përmbajnë gjithçka të mirë e të këndshme. Ndodh kështu, sepse ato burojnë nga një zëmër e Luan Çipit, e këtij njeriu që mendon vetëm mirë për njerëzit. Tek ky person, bindja e ime është, se, aty janë harmonizuar në mënyrë perfekte, aftësia e të menduarit me shpirtbardhësinë e njeriut të mirë. Këto dy cilësi, sipas meje, bëjnë ndarjen e njerëzve në këtë Botë.
Luanit dhe familjes së tij të madhe, i urojmë gjithë të mirat e kësaj BOTE.
Përqafime!
Av. Pr, As. Dr. Jorgo DHRAMI
Përfundoj me falënderime të sinqerta për juristin e shquar, Jorgo Dhrami nga Qeparoi i Himarës, duke e konsideruar këtë letër, jo vetëm “shpëtimtare” për mua dhe që i dha një tjetër drejtim jetës sime, po dhe si një referim model e drejtim çlirues pozitiv, për kritikën letrare bashkëkohore.
Fatos Kongolli sjell “Gjema e mbytur”
Rrëfimi i tillë vjen nga pena e Fatos Kongolit, një prej autorëve më të arrirë shqiptarë, në romanin e tij më të ri “Gjema e mbytur”. Që nga data 10 shkurt në çdo librari do të mund të gjendet libri i cili më pas pritet të bëj turneun e tij.
I paarritshëm në gjetjen e fabulave në dukje të thjeshta por që në thelb janë çdo herë një skaner letrar i shpirtit njerëzor, sidomos i atij shpirti që vuan për shkak të sjelljes së sinjerëzve të tjerë të përçudnuar për një mijë e një arsye. Dhe në çdo rast, ti e kap veten duke menduar: Pse njeriu është xhelati më i egër i Njeriut? A ka kuptim ndëshkimi? A ka kuptim katharthisi pas një krimi të kryer me ndërgjegjje të qetë? Po ndjesa sa vlerë ka? Po dashuria, ajo e burrit për gruan, e prindit për fëmijën, e njeriut për njeriun, e njeriut për Natyrën është aspiratë apo iluzion?
Fatos Kongoli lindi më 12 janar 1944 në Elbasan, është prozator, redaktor dhe matematikan shqiptar. Veprat e tij më të njohura janë “Si-do-re-la”, “I humburi”, “Jeta në një kuti shkrepësesh”, “Kufoma”, “Ne të tre”, “Njeriu me fat” etj.
“Përtej mjegullës ka dritë” e Isa Alibalit
…- Emocione dhe lotë gjatë promovimit të romanit/
Tiranë, 31 Janar / Duartrokitje, emocione dhe lotë shoqëruan sot promovimin e librit më të fundit të autorit Isa Alibali, të titulluar, “Përtej mjegullës ka dritë”.
Në aktivitetin e zhvilluar në ambjentet e tejmbushura të sallës “Aleks Buda”, në Akademinë e Shkencave ishin të pranishëm familjarë e të afërm të autorit, studjues, shkrimtarë si dhe mjaft personalitete të fushave të ndryshme në vend.
Në promovimin e librit të Isa Alibalit ishte e pranishme edhe një prej personazheve të dramës së vërtetë të romanit, i cili përveç dramës së dashurisë, trajton paralelisht edhe probleme të mprehta të jetës së shoqërisë shqiptare në kohën e diktaturës komuniste.
Si rrallë here në një promovim libri, të gjithë të pranishmit u përlotën nga historia e dashurisë së ndaluar dhe të vuajtur nga Visari dhe Ana, personazhet kryesorë të romanit, histori kjo që u interpretua shkurtimisht si një monolog nga aktorja dhe këngëtarja e njohur Justina Aliaj, e cila i emocionoi të gjithë të pranishmit në rrëfimin e saj 8 minutësh marrë nga subjekti i librit.
Gjatë promovimit të librit “Përtej mjegullës ka dritë”
Gjithashtu edhe përshëndetja e Ajkanës, vajza e personazhit kryesor të librit, Visarit, krijoi një atmosfere mjaft prekëse në sallë, ku ndër të tjera falenderoi autorin që publikoi historinë e vërtetë të Visarit dhe Anës, histori kjo që qytetarët e Shkodrës e njohin, por jo në versionin e vërtetë dhe integral siç e trajton ky roman.
Romani ka në qëndër të tij figurën e Visarit, një student i ri në Poloni i cili u pengua të sjellë në Shqipëri bashkëshorten polake dhe djalin e tij pas vitit 1961, periudhë në të cilën marrëdhëniet mes dy vëndeve u ndërprenë për arsyet politike të kohës.
Por në roman përshkruhet me shumë emocion edhe vujtjet shiprtërore të pjestarëve të familjes së tyre.
Mbi të gjitha “Përtej mjegullës ka dritë”, pasqyron përpikmërisht historinë e vërtetë e aspak të trilluar nga autori Alibali, i cili në veprën e realizuar në 10 vite punë, nuk e mohoi faktin që edhe duke e shkruar historinë, e ka përjetuar si një histori personale.
Autori Isa Alibalit gjatë fjalës
“Në 10 vjet punë kam përjetuar një ngarkesë emocionale tejet të madhe, dhe duke e lexuar e kam vuajtur shumë librin”, u shpreh autori i 8 librave Isa Alibali, i cili shtoi se nxitjen apo frymëzimin për ta shkruajtur librin, e ka gjetur tek vetë jeta dhe historia e vërtetë e personazheve.
“Jeta e çdo njeriut është një roman” u shpreh i emocionuar Alibali, “dhe po ua lë ju ta gjykoni romanin tim i cili flet për historinë e atyre studenteve të ashtëquajtur ‘Grupi i Agjentëve Polak’, që u dënuan me 1 shekull burg, e vuajtën në çdo lloj forme duke filluar që nga ajo shpirtërore e deri tek internimet e torturat nga më të ndryshmet”.
Ndërkohë që një panel i përbër nga emra si Leonard Zisi, Dedë Shkurti, Zija Vukaj, Tanush Mulleti dhe moderatorja Alma Hoti, shprehën mendimet dhe gjykimet e tyre lidhur mbi veprën më të fundit të Isa Alibalit, dhe të gjithë thuajse njëzëri vlerësuan origjinalitetin që shoqëron veprën e gjallë, e cila është mjaft tërhqëse.
“Romani duhet përkthyer në Polonisht, dhe duhet të bëhet edhe skenar filmi, sepse i përmban edhe të gjithë komponentët artistikë”, propozoi në fjalën e tij, intelektuali Leonard Zisi me vlerësimin që i bëri veprës.
Libri “Përtej mjegullës ka dritë”
“Romani sjell jetën e një pjesë të shoqërisë shqiptare, drama dhe tragji-komedia e quajtur ‘Përtej mjegullës ka dritë’, sjell edhe një mesazh të madh dashurie për jetën, familjen dhe Shqipërinë” u shpreh nga ana tjetër inxhinieri dhe pasionanti i letërsisë, Dedë Shkurti.
Ndërkohë Zija Vukaj e cilësoi veprën e Alibalit si një prurje letrare e cila përmban një sfond artistik të kohës dhe që vjen me një teknikë letrare që përdor lirine si kryefjalë të romanit.
“Romanin e kam lexuar me një frymë, dhe mund të them se vetëm një i pa shpirt nuk loton nëse lexon romanin, i cili nuk të lejon të shkëputesh prej tij asnjë çast”, u shpreh edhe Tanush Mulleti gjatë fjalës vlerësuese mbi romanin e mikut të tij, Isa Alibali.
PËRUROHET “TROPOJA E MREKULLIVE SHPIRTËRORE”
Nga Prof. Murat Gecaj/
1. I lindur në Rosujën ilire të Bujanit, aq të njohur për lashtësinë dhe vlerat e saj të çmuara historike e kulturore, jo vetëm në 12 vitet e para të jetës sime atje, por dhe në 8 vitet e shërbimit tim (1966-1973), me rininë e kulturën në rrethin e Tropojës, si dhe nga leximet e ndryshme, me autorë të kësaj krahine ose jo dhe tani përmes librit të ri studimor të Skënder Haklajt, jam njëri nga dëshmitarët e shumtë të traditave të mrekullueshme, që mbart krahina jonë e dashur, Malësia e Gjakovës. Ky është një studim i veçantë në llojin e vet dhe i botuar në një libër, i cili e ka titullin domethënës, ”Tropoja e mrekullive shpirtërore”(Tiranë, 2014). Akademiku Vasil R. Tole është konsulent shkencor i tij dhe ka shkruar hyrjen, ndërsa redaktore letrare e teknike Suela Kolpepaj dhe me ballinë të punuar Agim H.Doçi.
Përurimi i këtij libri u organizua nga Bashkia e qytetit ”Bajram Curri”, në bashkëpunim me Akademinë e Shkencave, Qarkun e Kukësit, deputetin e Tropojës, Unionin Artistik të Kombit Shqiptar dhe Shoqatën ”Tropoja”. Bashkëkraninas të autorit, shkrimtarë e poetë, punonjës të fushave të ndryshme të jetës dhe të kërkimeve e botimeve, të artit e kulturës, nga media e shkruar dhe ajo elektronike, e kishin mbushur sallën ”Aleks Buda” të Akademisë së Shkencave, gjë që sigurisht e kishte dhe simbolikën e vet.
Përshëndetjen e rastit për pjesëmarrësit në këtë tubim mbresëlënës e bëri kryetari i Bashkisë së qytetit ”B.Curri”, Agron Demushi. Pastaj pata kënaqësinë që unë të flisja, shkurtimisht, si për traditat e mrekullueshme artistike, kulturore e shpirtërore të popullit të Malësisië së Gjakovës (Tropoja) dhe për vlerat e përgjithshme të studimit të Skënder Haklajt.
Pra, autor i këtij libri është ky mik i imi i kahershëm dhe djalosh tropopjan me zemër atdhetare. Në gjithësej 340 faqe e në 8 kapitujt e tij dhe përmes disa fotografive domethënëse, aty flitet bukur për tradita, doke e zakone; gojëdhëna, mitologji dhe vende historike e legjendare; për kullat karakteristike dhe gatimet tradicionale të krahinës; për veshjet e instrumentët popullorë dhe për lojërat me elemente kërcimi, për moshat e vogla etj. Sigurisht, për këto tema Skënderi ka shkruar e folur bukur e me pasion edhe për faktin, sepse që në fëmijëri, ka jetuar, është rritur dhe mëkuar në mjedise me tradita të tilla të rralla e frymëzuese. Posaçërisht, vetë ai, gjatë jetës iu përkushtua me pasion të veçantë, valleve popullore të krahinës, duke u bërë kërcimtar e koreograf i talentuar dhe, tanimë, studiues i zellshëm i pasurive shpirtërore, me burimin nga gurra e pashterrshme e popullit artist të Malësisë së Gjakovës.
Janë domethënëse fjalët, që ai i ka shkruar në hyrjen e librit të tij dhe me kaq sinqeritet: “Padyshim, që shkolla rreth oxhakut ka qenë udhërrëfyesi i parë në jetën time. “Leksionet” dhe pleqësitë e zgjuara të saj u bënë ëmbëlsira e dashurisë sime për traditat, doket dhe zakonet tropojane. Oda e burrave është shtytsa themelore e shpirtit tim, e cila më nxiti dhe më ndihmoi të kërkoj, të studioj e të shkruaj, për vlerat tradicionale, shpirtërore e kulturore të popullit, në shtrirjen dardanmalase-Tropoja e sotme”.
2.
Të pranishmit në përurim dëgjuan me vëmendje përshëndetjet e bëra nga deputeti i Kuvendit të Shqipërisë për atë krahinë, Besnik Dushaj; kryetari i Qarkut të Kukësit, Ipsen Elezi dhe Akademiku Vasil Tole. Ndërsa nga Ramiz Lushaj u lexua tema, që kishte përgatitur prof.dr.Shefqet Hoxha, ”Mësues i Popullit”. Aty paraqiteshin vlerat e shumanshme të librit të autorit Skënder Haklaj, i cili është bazuar fort dhe me aftësi profesioinale, në traditat e mrekullueshme popullore të vendlindjes së tij.
Aktori Llesh Nikolla lexoi pjesë nga ky libër, ndërsa në ekran u dhanë pamje për atë dhe jetën e autorit. Pjesëmarrësit dëgjuan edhe disa vargje, që kishin thurur për autorin e këtij libri të ri, kushtuar traditave popullore në krahinën e tyre, Nuredin Lushaj e Xhevdet Malaj.
Pjesë e bukur e tërë këtij tubimi, në qendër të të cilit ishin traditat shpirtërore dhe kulturore në Malësinë e Gjakovës, ishin edhe vallet e shkathëta të një grupi me vajza e djem nga ajo krahinë. Me ata u bashkua edhe valltarja e njohur, qysh shumë vite të shkuara, Hajrie Haklaj. Gjithashtu, u duartrokit nxehtësisht edhe kënga me lahutë e rapsodit Gjovalin Prroni.
Në emër të UAKSH, Azgan Haklaj e Xhevdet Malaj i dorëzuan autorit të këtij libri, Çmimin ”Jeronim de Rada”. Ndërsa e reja Jerinda Goçi i dhuroi atij një buqetë me lule të freskëta.
Në mbyllje të gjithë kësaj veprimtarie përuruese, Skënder Haklaj i falënderoi përzemërsisht folësit dhe pjesëmarrësit, si dhe gjithë ata, që e mbështetën atë në realizimin e saj.
Pasi secili i ftuar mori me nënshkrim një libër dhuratë, nga djali i autorit të tij, bisedat e përbashkëta ata i vazhduan në koktejin e shtruar, me këtë rast.
Tiranë, 30 janar 2015