Intervistë e z. Sulejman Gjana, Kryetar i Partisë Lëvizja e Legalitetit, dhënë Editorit të Gazetës DIELLIT në SHBA, Dalip Greca/
Z. Sulejman Gjana, kryetar i Legalistëve shqiptarë kreu një vizitë pune në SHBA. Ai ishte mysafir në shtëpinë e Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, pati takime pune me strukturat e Partisë së Lëvizjes së Legalitetit në SHBA, ishte i ftuar në mbrëmjen që “Albanian American Community Center” organizoi në Hartfort-Connecticut dhe në atë që z. Mark Gjonaj organizoi në New York për 7-vjetorin e Pavarësisë së Kosovës , ku ai përshëndeti; pati takime pune me anëtarin e Asamblesë së Përgjithshme të New Yorkut, z. Mark Gjonaj, dhe me atë të Connecticutit, z. Angel Arce, kishte një takim të frytshëm me kongresistin Eliot Engel, mik i shqiptarve, ishte pjesë e panelit të konferencës mbi dialogun ndërfetar që u mbajt në Muzeun e Tolerancës në New York, u takua me komunitetin hebre, me krerët fetarë etj. Në fund të vizitës z. Gjana dha intervistën e mëposhtme për Gazetën DIELLI. Ndiqeni:
Pyetje: Z. Gjana ju kryet një vizitë në ShBA. Cili ishte qëllimi i kësaj vizite?
Gjana: Vizita ime në SHBA kishte disa qëllime. Së pari, për të takuar anëtarët dhe simpatizantët e Legalitetit që nuk janë të pakët në SHBA. Dega e PLL në SHBA që aktualisht drejtohet nga z. Hakik Mena është një ndër degët tona shembullore si nga historia e saj ku unë gjykoj se Etërit Themelues (founding fathers) të Legalitetit e kanë krijuar këtë degë dhe ideologjinë e PLL, si nga cilësia e përbërjes së kryesisë dhe anëtarësisë aktuale, si nga aktivitetet e kësaj dege në komunitetin shqiptar në SHBA, kontaktet që mban me partnerët tanë amerikanë dhe mbeshtetja e saj për partinë në Shqipëri. Së dyti, vizita ime kishte një axhendë të ngjeshur takimesh me zyrtarë amerikanë dhe miq të Shqipërisë. Po ashtu, kisha një ftesë për të qenë në panelin e konferencës mbi dialogun ndërfetar që u mbajt në Muzeun e Tolerancës në New York. Isha gjithashtu i ftuar në disa aktivitete të komunitetit shqiptar në New York dhe Connecticut me rastin e 7-vjetorit të Pavarësisë të Kosovës. Kisha po ashtu disa takime me përfaqësues të lartë të disa komuniteteve fetare në SHBA, ku ne kemi raporte të ngrohta edhe me komunitetin hebre i cili nuk harron kurrnjëherë mbështetjen që Shqipëria dhe Mbreti Zog ju dha atyre në vitet kur ishin të rrezikuar në vendet e tjera të Europës para LDB. Sigurisht që vizita ime kishte për qëllim edhe të takoj personalitetet dhe shoqatat shqiptare aktive në SHBA me të cilat PLL dhe legalistët kanë një histori të gjatë bashkëpunimi siç është Federata Pan-shqiptare Vatra.
Përse zgjodhët Vatrën për vizitën tuaj të parë?
Gjana: Vatra dhe udhëheqësit e saj kanë dhënë një kontribut të çmuar për kombin shqiptar dhe në kohëra të vështira siç ishin vitet e para të lindjes së mundimshme të shtetit shqiptar, koha e diktaturës komuniste në Shqiperi, periudha e gjatë e pushtimit të Kosovës, demokracia e brishte dhe tranzicioni i pafund në Shqipëri, etj; dhe ky kontribut duhet vlerësuar!
Nga ana tjetër, duhet të rrëfej se unë ndihem si në shtëpinë time tek Vatra dhe kjo për disa arsye: së pari, sepse një histori e gjatë e lidh Legalitetin dhe organizatën Vatra ku shumë personaletite të legalitetit kanë qenë dhe vazhdojnë të jenë në strukturat drejtuese të kësaj organizate dhe ku legalistët dhe zogistët shqiptarë i kanë dhënë Vatrës një mbështetje të konsiderueshme në vazhdimësi; së dyti, sepse Vatra dhe Legaliteti kanë si emërues të përbashkët çështjen kombëtare dhe angazhimin e vazhdueshem dhe të pakursyer për lirinë dhe të drejtat e shqiptarëve si dhe për bashkim kombëtar; se treti, sepse Vatra është gjithmonë një burim dhe frymëzim ndjenjash patriotike dhe atdhetare për të gjithë shqiptarët dhe çdo takim tek Vatra dhe me vatranët shërbejnë si ushqim shpirtëror që nxit për të punuar dhe vepruar në shërbim të kombit dhe vendit tonë.
Ju patët takime edhe me përfaqësues zyrtar të politikës Amerikane. Cilin takim do të veçonit dhe çfarë përcollët në këto takime?
Gjana: Natyrisht takimet me anëtarin e Asamblesë së Përgjithshme të New Yorkut, z. Mark Gjonaj, dhe me atë të Connecticutit, z. Angel Arce, kishin një rendësi të veçantë, sepse jetojnë mjaft shqiptaro-amerikanë në këto dy shtete dhe mund të zhvillohen shumë projekte në interesin tonë reciprok. Por, unë do të veçoja takimin në Kongresin amerikan, sidomos atë me Kongresmenin Eliot Engel i cili është një mik i ngushtë i Shqiptarëve. Në të gjitha takimet që zhvillova me zyrtarët amerikanë unë u përcolla vlerësimet e PLL për zhvillimet në Shqipëri dhe rajon dhe theksova aty ky ishte e nevojshme edhe shqetësimet tona lidhur me disa çështje të rendësishme siç janë dekomunistizimi kurrnjëherë i realizuar i shoqërisë dhe organeve të pushtetit në Shqipëri, çështja e pronës, ajo e ish-të përndjekurve politikë, çështja e sistemit që është ndërtuar në Shqipëri në fillim të viteve 90 dhe që diskriminon qindra mijëra zgjedhës dhe përqëndron pushtetin ndonëse jo më në duart e një partie, gjithësesi në duart e dy partive pasuese të saj… Paraqita alternativën e PLL jo vetëm për të ardhmën e Shqipërisë por edhe pikëpamjet tona lidhur me situatën në rajon.
Po në Komunitetin Shqiptar, cila ishte axhenda e takimeve?
Gjana: Përveç vizitës te Vatra, isha i ftuar në mbrëmjen që “Albanian American Community Center” organizoi në Hartfort-Connecticut dhe në atë që z. Mark Gjonaj organizoi në New York për 7-vjetorin e Pavarësisë të Kosovës dhe ku mbajta një fjalë rasti dhe përshëndeta këto ceremoni. Zhvillova gjithashtu 4 mbledhje të veçanta me strukturat drejtuese të degës tonë në SHBA dhe me anëtarë e simpatizantë e PLL. Bëra edhe disa vizita tek disa veteranë të Legalitetit siç janë zz. Musli Mulosmanaj dhe Ndrec Gjergji në New York dhe z. Idajet Bushka në Waterbury të cilit i dorëzova një mirënjohje në emër të PLL “për angazhimin, kontributin dhe mbështetjen e tij ndaj PLL, Mbretit Leka, çështjes kombëtare dhe kauzave tona në kohërat më të vështira”. Pjesë e axhendës time ishin edhe takimet me mediat shqiptaro-amerikane si Dielli, Illyria, Bota Sot dhe Televizori Kultura Shqiptare.
Çfarë mendoni për rolin e diasporës shqiptare në Amerikë në raport me çështjet e pazgjidhura Kombëtare?
Gjana: Besoj se diaspora shqiptare në Amerikë mund të luaje një rol të rendësishëm në favor të çështjes shqiptare në përgjithësi dhe sidomos të çështjeve kombëtare akoma të pazgjidhura. Ekzistojnë të gjitha mundësitë për të zhvilluar një ndërgjegjësim dhe lobing tek institucionet amerikane në favorin tonë dhe duhen angazhuar të gjitha energjitë e shëndoshta kombëtariste në këtë drejtim. Mund të sensibilizohen edhe institucione ndërkombëtare dhe sidomos OKB dhe mediat e huaja lidhur me çështjen kombëtare shqiptare. Mërgata shqiptare, sidomos ajo në SHBA, ka dhënë provat e veta në të kaluarën përmes një kontributi të paçmueshëm në favor të demokracisë në Shqipëri dhe pavarësisë së Kosovës dhe besoj se një koordinim i veprimeve tona do të japë rezultate të pallogaritshme për kombin shqiptar.
Në takimin në Vatër juve ju shtrua një propozim për të krijuar një bashkim të forcave nacionaliste në Shqipëri, Kosovë e më gjërë. Egziston kjo mundësi? Si e konceptoni një bashkrëndim pune me platformë kombëtare?
Gjana: PLL ka bashkëpunuar gjithnjë dhe është e gatshme që të bashkëpunojë me të gjitha forcat politike shqiptare që kanë një platformë kombëtariste. Ne e kemi platformën kombëtariste të qartë dhe angazhimin tonë e kemi të shkruar edhe në programin tonë. Nuk e kemi përdorur kurrnjëherë çështjen kombëtare për interesa politike dhe nuk pranojmë demagogjinë që përdorin disa parti apo individë në Shqipëri, Kosovë e më gjërë. Por ekzistojnë hapësira për një bashkërendim të përpjekjeve tona dhe jemi duke punuar në këtë drejtim me disa intelektualë dhe subjekte aktiv në trojet shqiptare.
Çfarë është cështja Kombëtare për Legalistët Shqiptarë?
Gjana: Për PLL çështja kombëtare është e drejta natyrore e popullin shqiptar që të jetojë i lirë dhe i bashkuar në trojet e veta. Natyrisht, jemi të vetëdijshëm se realizimi i aspiratave tona është një proces që do të kërkojë shumë kohë. Duhen marrë parasysh kushtet dhe mundësitë reale si dhe të respektohet e drejta ndërkombëtare. Por nuk duhet hequr dorë nga e drejta jonë ashtu siç nuk kemi hequr dorë për sa i përket pavarësisë së Kosovës në kohën kur nuk bëhej fjalë për një pavarësi dhe madje nënshkruheshin edhe traktate ndërkombëtare që siguronin status quo-në në Europë. Kujtoni psh Aktin Final të Helsinkit në vitin 1975 dhe ja ku është Kosova sot: një shtet i pavarur!
Si do ta vlerësonit gjendjen e sotme të Shqipërisë nën qeverisjen e koalicionit të Majtë?
Gjana: Gjykoj se gjendja në Shqipëri nuk është aspak e kënaqshme. Premtimet elektorale nuk po mbahen, madje është punuar në drejtim të kundërt. Kriza ekonomike, rritja e çmimeve, papunësia dhe borxhi publik kanë arritur nivele të frikshme dhe indikatorët ekonomik nuk japin asnjë shenjë të përmirësimit të gjendjes në muajt dhe vitet e ardhshme. E drejta e pronës paraqet akoma probleme që asnjë qeveri nuk ka marrë guximin ta zgjidhë në mënyrë të drejtë dhe qeveria aktuale nuk po bën asnjë hap në këtë drejtim. Mënyra e qeverisjes me revanshizëm dhe dhunë nuk është ajo që shqiptarët meritojnë pas traumes që kanë pësuar prej komunizmit. Qeveria socialiste ka shkelur edhe vendime të gjykatës kushtetuese dhe kjo është e papranueshme në një demokraci. Por është e vërtetë se sistemi që komunistët krijuan pas 90-ës është një demokraci e brishtë dhe një i ashtuquajtur tranzicion i pafund. Politikat konfliktuale dhe vendimet arbitrare nuk japin rezultat të dobishëm për vendin dhe unë gjykoj se nuk u shërbejnë interesave të popullit dhe kombit.
Po për zhvillimet në Kosovë, çfarë mendimi keni?
Gjana: Ne kemi qenë të parët që parashikuam një koalicion LDK-PDK pak orë pasi u publikuan rezultatet e zgjedhjeve të qershorit 2014 dhe në analizën tonë e konsideronim këtë koalicion, ndonëse jo të deshiruar prej nesh, si një zgjidhje e përkohshme të situatës paszgjedhore. Nëse do të ishin lexuar me kujdes sugjerimet tona, nuk do të kishim humbur kaq shumë muaj pa qeveri në Kosovë dhe nuk do të kishim krijuar përshtypje negative tek partneret tanë ndërkombëtarë. Ndërkaq, kjo qeveri nuk e ka punën e lehtë dhe zhvillimet politike dhe institucionale që priten mund ta rrezikojnë koalicionin qeverisës.
Lidhur me eksodin e madh të shqiptarëve, unë gjykoj se qeveria e Kosovës ka një përgjegjësi të madhe. Përveç zgjidhjes së krizës ekonomike e shoqërore dhe krijimit të besimit për të ardhmen sidomos tek rinia, besoj se qeveria e Kosovës duhet të kishte marrë masa për të parandaluar një eksod masiv dhe ilegal drejt BE. Ajo që me çudit është se autoritetet e Kosovës dhe të Serbisë nuk morën masat e duhura për ta parandaluar por lejuan indirekt këtë eksod, i cili në fund të fundit përkeqësoi imazhin e Kosovës në Europë dhe nuk i shërbeu aspak interesave të Kosovës por i shërbeu vetëm dashakeqëve të Kosovës dhe trafikantëve të paskrupuj. Të paktën, presim që organet kompetente të Kosovës të ndëshkojnë ata që organizuan këtë trafik dhe eksod ilegal.
Si do ta karakterizonit gjendjen e të drejtave të Shqiptarëve në Mal të Zi dhe Luginën e Preshevës?
Gjana: Situata e Shqiptarëve në Mal të Zi nuk ka të ngjarë me atë të Luginës së Preshevës dhe Kosovës Lindore në përgjithësi. Edhepse të drejtat e shqiptarëve shkelen si në Mal të Zi ashtu edhe në Kosovën Lindore (ndonëse me një intensitet më të madh në Kosovën Lindore), në Mal të Zi mund të arrihet më shumë nëse faktori politik shqiptar angazhohet për mbrojtjen e interesave kombëtare dhe të të drejtave të shqiptarëve me aq vendosmëri sa i mbron interesat e shtetit malazez. Ndërsa, në Kosovën Lindore raportohen ende raste të shumta të dhunës e presionit ndaj shqiptarëve nga autoritetet serbe dhe gjendja ekonomike është shumë e rëndë sepse atje Shqiptarët trajtohen si popullsi e dorës së dytë. Besoj se Serbia është e interesuar që shqiptarët të braktisin shtepitë dhe tokat e tyre në Kosovën Lindore dhe po përdor të gjitha mjetet për të realizuar këtë qëllim. Dhe për fat të keq, shqiptarët në Kosovën Lindore nuk gëzojnë asnjë mbrojtje edhepse një gjë e tillë do të ishte e mundur nëse qeveria e Kosovës do të kërkonte reciprocitet për çfarë u ofron serbëve në Kosovës dhe nëse diplomacia e Shqipërisë dhe e Kosovës do të angazhoheshin në mbrojten e tyre.
Çfarë e pengon suksesin e faktorit shqiptar në Republikën e Maqedonisë.
Gjana: Për mendimin tim, partitë politike shqiptare në Maqedoni duhet të miratojnë ndërmjet tyre një platformë kombëtare të përbashkët që do të ishte minimumi, pa realizimin e të cilit asnjë parti nuk do të pranonte të hyjë në një koalicion qeverisës.
Po marrdhëniet mes Shqipërisë dhe Kosovës si do t’i vlerësoni? E shihni të largët bashkimin Kombëtar dhe përmes kujt rruge?
Gjana: Besoj se nëse do të ekzistonte vullneti politik dhe një përkushtim kombëtarist i politikanëve në Shqipëri dhe Kosovë, një bashkim ndërmjet dy shtetet tona do të ishte plotësisht i mundur nëpërmjet një Konfederate Shqiptare ku do të siguroheshin të drejtat dhe interesat e të dy entiteve konfederative por edhe të partnerëve tanë.
Ju lutem, për lexuesin e Diellit, kush është Sulejman Gjana: Ku keni lindur, për cfarë keni studuar, cfarë hoby keni? Cila është familja juaj?
Gjana: Kam lindur në Bruksel në vitin 1970. Kam mbaruar në Bruksel, në vitin 1993, fakultetin e Shkencave Tregtare e Konsullore dhe kam përfunduar edhe studime pas universitare (MBA – Master in Business Administration). Kam punuar si drejtor i shtypit të huaj në Belgjikë për gati 15 vjet dhe njëkohësisht drejtor i një filiali të një grupi të madh francez, “Hachette”. Kam qënë në të njëjtën kohë anëtar i bordit drejtues të “DistriPress”, organizatë ndërkombëtare aktive në sektorin e medias së shkruar me seli në Zyrih. Kam drejtuar po ashtu disa vite katedrën e shkencave të manaxhimit ku isha përgjegjës i lëndes së Marketingut Ndërkombëtar në një universitet privat në Bruksel (ULI).
Familja ime është arratisur nga Shqipëria pas Luftës së Dytë Botërore. Gjyshi im nga nëna bashkë me të gjithë burrat e fisit të tij u pushkatua në Shtator të vitit 1944 nga bandat kriminale komuniste; ndërsa gjyshi im nga babai, pas shumë peripecish, vuajtjesh dhe dënimesh që kishim pësuar në familje nga diktatura komuniste, u arratis në vitin 1956. Familja ime ka qenë pjesë e Legalitetit për vite me radhë e vazhdon të jetë ende. Ndërkohë unë kam qenë që prej vitit 1994 kryetar i Legalitetit në Belgjikë por nuk ka munguar edhe angazhimi im në strukturat drejtuese të Partisë “Lëvizja e Legalitetit” në Shqipëri: prej vitit 1998 deri në 2008 isha Sekretar për Marrëdhëniet me Jashtë i PLL dhe në vitet 2008-2009 Sekretar Politik, pastaj Nën-Kryetar i PLL nga viti 2009 deri në Kuvendin e fundit më dt. 24 Nëntor 2013 ku u zgjodha Kryetar i PLL. Kam qenë edhe kandidat për Deputet i PLL në qarkun e Kukësit në zgjedhjet parlamentare të vitit 2009 në Shqipëri.
Kam qenë mjaft aktiv në shumë aktivitete me karakter politik e kombëtar. Isha Nën-kryetar i Grupit të Emergjencës për Kosovën në Belgjikë gjatë kohës së luftës (1998-1999) ; kam qenë Nën-kryetar i shoqatës “Miqtë e Universitetit të Tetovës” në kohën kur ky Universitet nuk gëzonte njohjen e shtetit maqedon (1999-2002) ; kam berë lobing pranë institucioneve të huaja lidhur me manipulimin e referendumit e vitit 1997 për Monarkinë në Shqipëri; kam qenë bashkë-organizator i protestave në favor të pavarësisë së Kosovës në vitet 1998-2000 dhe i protestave “Nano Ik” në Bruksel në vitin 1994. Kam dhënë disa intervista, mbajtur konferenca në Rotary Club të Brukselit si dhe shkruajtur disa artikuj në favor të Pavarësisë të Kosovës. Jam angazhuar edhe në organizim e disa aksioneve me ndihma humanitare për Shqipërinë që prej vitit 1992 dhe kam dhënë një mbështetje edhe në aktivitete kulturore dhe shoqërore në Shqipëri.
Gjatë vitit 2012 kam qenë bashkë-organizator i aktiviteteve më të rendësishme të komunitetit shqiptar në Belgjikë për rritjen e prestigjit dhe përmirësimin e imazhit të shqiptarëve dhe të vendeve tona duke organizuar konferenca shkencore dhe duke promovuar vlerat e popullit shqiptar siç janë bashkëjetesa fetare dhe shpetimi i hebrejve para dhe gjatë LDB.
Jam 44 vjet, i martuar dhe prind i një djali dhe dy vajzave.
Si hobby kryesorë kam leximin dhe udhëtimet.
Jeni penduar që latë Belgjikën për Shqipërinë? Cilat ishin motivet e kthimit?
Gjana: Nuk kam se si të pendohem përderisa e konsideroj angazhimin tim si një vazhdimësi natyrale të një angazhimi të kahershëm në shërbim të popullit e kombit tim si dhe të kauzave dhe vlerave që unë besoj. Aq më tepër që në Shqipëri kam krijuar shumë miq brenda dhe jashtë radhëve të PLL dhe me të cilët ndaj të njëjtat shqetësime lidhur me fatet e vendit tonë. Por, përderisa familja ime jeton në Belgjikë, kaloj mesatarisht një javë çdo muaj në Bruksel.
Cilat janë marrdhëniet e Partisë Lëvizja e Legalitetit me oborrin Mbretëror?
Gjana: PLL ka një lidhje historike me Oborrin Mbretëror Shqiptar dhe ne besojmë se është në nderin e të gjithëve që të zhvillojnë të njëjtat marrëdhënie si tonat me Familjen Mbretërore. Ne kultivojmë një raport të ngushtë me Oborrin Mbretëror pasi na bashkon interesi kombëtar përtej atij politik.
Cfarë mendoni për formën e regjimit në Shqipëri? Do të luftoni dhe për një Referendum të ri?
Gjana: Mendimi im është se sistemi në Shqipëri paraqet shume defekte dhe se sot ka ardhur koha që të ndryshojë ky status quo i dëmshëm për popullin dhe kombin tonë. Lidhur me formën e regjimit, besoj se do të vijë koha kur populli do të kërkojë një referendum të ri. Të pakten ne jemi të angazhuar në këtë drejtim.
Lëvizja e Legalitetit në Diasporë ka pasur si qëllim luftën kundër Komunizmit dhe kthimin e Oborrit Mbretëror në Shqipëri. Po sot, cfarë motivesh ka që mbani degë në diasporë, si në SHBA?
Gjana: Këto dy qëllime nuk kanë qënë eksklusive. Levizja e Legalitetit lindi si një levizje për shtetin dhe sot shohim se shteti shqiptar nuk funksionon për arsye pikërisht të sistemit dhe të politikës. PLL është një parti kombëtariste dhe nuk do të mbarojë kurrnjëherë misioni i vet pa u zgjidhur çështja jonë kombëtare dhe pa u rivendosur legjitimiteti institucional në vend. Për këto arsye dega jonë në SHBA ka një rendësi të veçantë jo vetëm për rolin që luan në komunitetin shqiptar por sidomos në kontaktet dhe lobingun që bën me autoritetet amerikane dhe miqtë e popullit dhe kombit tonë.
Cili është mesazhi për Shqiptarët e Amerikës?
Gjana: Urojmë që çdo shqiptar i Amerikës ta dijë se është një ambasador i popullit të vet dhe të veprojë gjithmonë dhe gjithkund si i tillë. Kështu që përtej faktit që do të jetë një qytetar i denjë amerikan do të ketë dhënë edhe një kontribut për vendin e tij. Kam pëlqyer gjithmonë devizen e Belgjikës “Bashkimi bën fuqinë” dhe besoj se shqiptarët duhet të jenë gjithmonë të bashkuar kur vjen fjala për interesat tona kombëtare.
SHBA: Kreu i legalistëve Gjana – takohet me kongresistin Eliot Engel
– Mulosmani dhe Bajraktari priten kryetarin e PLL zotin Gjana/
Gjana: “PLL dhe SHBA, kanë ndarë dhe mbrojtur në mënyrë të përbashkët vlerat universale të Lirisë dhe Demokracisë, si dhe kanë bashkërenduar veprimet e tyre në shërbim të këtyre vlerave. Gjatë takimit me Kongresmenin Engel dhe shumë miq të tjerë në Washington u shpreh bindja se në të ardhmen lidhjet tona do të përforcohen edhe më shumë”/
Nga Beqir SINA – New York/
WASHINGTON D.C: Kryetari i Partisë “Lëvizja e Legalitetit”, zoti Sulejman Gjana, i cili ndodhet këto ditë në Shtetet e Bashkuara, në një vizitë disa ditore, për të marrë pjesë në një konferencë për bashkëjetesën e besimeve të ndryshme fetare, në Kombet e Bashkuara, ka shfrytëzuar vizitën e tij, për të zhvilluar disa takime, me lider të komunitetit shqiptar, kongresistin Engel dhe një intervistë e dhënë me Zërin e Amerikës, dhe shtypin shqiptaro amerikan.
Kryetari, Gjana, gjatë kësaj vizite, mori pjesë në një sërë aktivitetesh të mbajtura me rastin e Pavarësisë së Kosovës, të organizuara nga bashkësia shqiptare. Vizita e kreut të legalistëve, në Shtetet e Bashkuara, koincidoi në të njëjtën kohë, kur shqiptarët e Amerikës, kremtuan në mënyrë madhështore,17 Shkurtin – Ditën e Pavarësisë së Kosovës, dhe ai ishte i ftuar nderi në dy kremtimit më të mëdha në Nju Jork, kremtimin e Vatrës dhe atë të organizuar nga asamblesiti i Njujorkut, zoti Mark Gjonaj.
Në axhendën e tij ditën e Martë, 24 Shkurt, kreu i legalistëve Gjana – pati një takim si është shprehur ai interesant dhe të përzemërt me mikun e popullit dhe kombit tonë shqiptar, Kongresmenin Eliot Engel, takim që u zhvillua në zyrën e Tij në Kongresin Amerikan – Capitol Hill Washington D.C..
“Jam i lumtur, deklaroi Gjana, mbas këtij takimi, që mu dha mundësia që në emër të gjithë legalistëve dhe kombëtaristëve shqiptarë ta falënderoj Kongresmenin Engel, për kontributin e Tij për demokratizimin e Shqipërisë dhe Pavarësinë e Kosovës si dhe për mbështetjen e vazhdueshme që ai i ka dhënë kauzave te PLL e mbretërorëve shqiptar. Mbasi, gjatë takimit shkëmbyem mendime dhe ndamë shqetësimet tona të përbashkëta lidhur me situatën në Shqipëri, Kosovë dhe rajon” thotë kryetari i PLL zoti Sulejman Gjana.
Simbas tij, historikisht PLL dhe SHBA, kanë ndarë dhe mbrojtur në mënyrë të përbashkët vlerat universale të Lirisë dhe Demokracisë, si dhe kanë bashkërenduar veprimet e tyre në shërbim të këtyre vlerave. Gjatë takimit me Kongresmenin Engel dhe shumë miq të tjerë në Washington – u shpreh bindja se në të ardhmen lidhjet tona do të përforcohen edhe më shumë, tha Gjana.
Ndërkohë, në kuadër të vizitës së tij, disa familje të njohura mbretërore, në Nju Jork, Nju Xhersi, Kenektikët, Uashington, shtruan darkë nderi për Kryetarin e PLL zotin Sulejman Gjana.
Mbrëmë, ai ishte i ftuar në pritjen e dhënë nga zoti Musli Mulosmanaj, dhe z. Harry Bajraktari, në lokalin “Sam’s Place Restaurant” në Nju Jork, me pronarë zotin Maxhun Biberaj.
Darkë, në të cilën morën pjesë, veprimtari dhe biznesmeni shqiptar, Harry Bajraktari, ish botuesi i gazetës shqiptaro amerikane Illyria, veterani legalist Nderc Gjergji, mbretërorët Hamit Zenuni, Musli dhe Sami Mulosmani, dhe kryetari i degës së PLL, për SHBA dhe Kanada, zoti Hakik Mena.
Në emër të mikëpritësve, zotit Bajraktari dhe Mulosmani, mirëseardhjen – ja ka uruar veterani legalistë, zoti Musli Mulosmani, i cili, ka folur me këtë rast me krenari për kontributin e madh që dhanë ndër vite partitotët dhe atdhetarët në mërgim.
Me këtë rast, veprimtari dhe Biznesmeni , Harry Bajraktari, ish botuesi i gazetës shqiptaro amerikane Illyria, mbasi përgëzojë, kryetarin e legalistëve zotin Gjana, për lidershipin e tij, në krye të kësaj partie, tha ndër të tjera, duke folur për çështjen shqiptare, – “se ne jemi gjenerata më fatlume, që po përjetojmë këto ditë – Shqipëria e lirë dhe demokratike, në Nato, dhe, aspirante për në Bashkimin Europian. Kosova, e lirë dhe e pavarur, mbas atij okupimi shekullor, të egër sllavo -komunist, të Serbisë. Kurse, çështja shqiptare në viset shqiptare, fatmirësisht, ka ecur përpara, tha Bajraktari, duke kujtuar se të parët tanë, kanë ëndërruar për qindra vjetë, dhe ja vjen një ditë, që sot ne u bëmë dëshmitar të këtyre ditëve të bukura – për të gjithë shqiptarët, megjithse, duhet pranuar, shtoi ai se nuk kemi arritur gjithëçka, sepse kemi edhe më shumë për të bërë”, tha Bajraktari.
Më pasë, zoti Bajraktari, ka vlerësuar në mënyrë të veçantë, kontributin e madh të familjes Mulosmani, dhe bashkëluftërave të saj, duke përmendur figura të shquara të patriotizmit në diasporë, në dobi të çështjes kombëtare, “të cilat, tha ai u bënë burim frymëzimi edhe për brezat tanë, qysh me shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë, luftën kundra komunizmit e sllavo komunizmit, deri në çlirimin, lirnë dhe pavarësinë e Kosovës”.
Kështu, pas shkëmbimit të dhuratave, kreu i legalistëve Gjana – nderojë me një mirënjohje anëtarin e Senatit të PLL, zotin Musli Mulosmani – me një çertifikat “Mirënjohje” me motivacionin :”Për angazhimin, kontributin dhe mbështetjen e vazhdueshme ndaj Partisë “Lëvizja e Legalitetit”,Familjes Mbretërore, Çështjes Kombëtare, kauzave tona në kohëra të vështira”.
Veprimtari dhe Biznesmeni, i njohur zoti Harry Bajraktari, ish botuesi i gazetës shqiptaro amerikane Illyria, i dhurojë në shenjë respekti Kryetarit të Partisë “Lëvizja e Legalitetit”, zoti Sulejman Gjana, një paket me libra; foto albumin biografik -“Albanian American Success Stories”, ku H.Bajraktari është vetë pjesë e këtij libri, të parë voluminoz dhe luksoz(hard cover) – me pjestarë të tjerë të suksesshëm të komunitetit shqiptarë në Shtetet e Bashkuara.
Gjithashtu, Bajraktari, dhurojë edhe monografinë e librit të publicistit Muhamet Mjeku “A life between Kosova and America with Harry Bajraktar’s family”, -“Një jetë mes Kosovës dhe Amerikës me familjen Harry Bajraktarin”, dhe librin e shkruar nga vetë, ai – dhe dalur këto ditë në qarkullim “Një çerek Shekulli për Çështjen e Kosovës në Washington” autor Harry Bajraktari.
VATRËN ME LEGALITETIN I BASHKON CËSHTJA KOMBËTARE
Kryetari i Legalistëve shqiptarë, z. Sulejman Gjana, vizitën e parë në komunitein shqiptar në Nju Jork, e realizoi në VATËR/
Të Shtunën me 21 Janar 2015, një përfaqësi e Vatrës priti kryetarin e Partisë Lëvizja e Legalitetit z. Sulejman Gjana. Zoti Gjanaj shoqërohej nga Kryetari i degës së Partisë Lëvizja e Legalitetit për SHBA, Hakik Mena, Musli Mulosmanaj, Ndrec Gjergji dhe Tomorr Selmani.
Z. Gjana dhe shoqëruesit e tij u pritën nga zv/Kryetari i Vatrës Asllan Bushati, Marjan Cubi, Zef Balaj, Sejdi Hysenaj, Ramiz Mujaj, Muhamet Omari, Lek Përlleshi, editori i Diellit Dalip Greca dhe gazetari i komunitetit Beqir Sina.
Kryetarit të Legalistëve Shqiptar z. Gjana, i ka uruar mirëseradhjen zv/ kryetari i Vatrës z. Asllan Bushati.
Zv/Kryetari i Vatrës ka prezantuar historinë e Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, foli për kontributin e madh të vatranëve për cështjen Kombëtare, për organizimin e fushatave të mëdha për të mbështetur cështjen Kombëtare, si fushata e Shëptimit të Shqipërisë më 1917-1919, Fushata për Huanë Kombëtare e vitit 1921, foli për kontributin e Vtarës në luftën kundër komunizmit, bashkëpunimi me nacionalistët shqiptarë, vecanërisht me Legalistët e Amerikës etj.
Ai tregoi edhe për veprimtaritë e sotme të Vatrës, për orientimin Kombëtar të Vatrës, për shtrirjen e saj në shumë shtete të Amerikës, për bashkëpunimin me komunitetin, vecanërisht edhe bashkëpunimin me Legalistët.
Kryetari i legalistëve falenderoi z. Bushati për fjalët e mirëseardhjes dhe informimin për historinë dhe veprimtaritë e Vatrës. Ai tha se ndjehej shumë mirë që vizitën e parë e bëri pikërisht në Vatër, Organizata më e vjetër, më kombëtare, që ka një kontribt të vecantë në Historinë e Shqipërisë.(Lexoje te plote ne Diellin e prinuar)
90 VJET NGA TRIUMFI I LEGALITETIT
Nga SULEJMAN GJANA/
24 dhjetori 1924 shënon një moment të rëndësishëm që meriton një vend të veçantë në historinë e shtetit shqiptar, ndonëse ngjarja që ndodhi atë ditë është lënë në harresë nga historiografia zyrtare gjatë kohës së diktaturës komuniste, por edhe pas ndryshimeve politike të fillim viteve 90-të.
Triumfi i Legalitetit është padyshim një prej gurthemeleve kryesorë në ndërtimin e shtetit të së drejtës, të demokracisë, të jetës institucionale dhe asaj parlamentare të vendit.
Ajo ngjarje shënon rikthimin e legjitimitetit të institucioneve të dala nga zgjedhjet e lira të 27.12.1923, kur shumica parlamentare kishte arritur të formonte një koalicion rreth kryeministrit në detyrë Ahmet Zogu, e ti japë votëbesimin atij dhe qeverisë së vet.
Për fat të keq fillimet e ndërtimit të shtetit shqiptar nuk ishin pa trazira. Dhe shpeshherë duhej vepruar – ashtu siç ka ndodhur në të gjitha etapat e rëndësishme të konsolidimit të shtetit dhe demokracisë, me maturi, pjekuri, zgjuarsi dhe gjakftohtësi, për të tejkaluar situatat e rrezikshme për ekzistencën dhe pavarësinë e Shqipërisë.
Në kushtet e asaj kohe, kur shtetet fqinjë nuk nguronin të kërcënonin sovranitetin dhe integritetin e shtetit të ri shqiptar, kur disa qarqe diplomatike vinin në dyshim aftësinë e elitës politike dhe sociale të vendit për të qeverisur shtetin tonë, kur situata sociale ishte krejtësisht e pafavorshme ngaqë shqiptarët nuk e kishin kuptuar dhe përvetësuar idenë e shtetit unitar dhe ndjenjën kombëtare, gjendeshin politikanë që loznin në këto rrethana dhe bëheshin vegla të verbëra të atyre që synonin destabilizimin e vendit tonë për llogari të tyre, duke organizuar kryengritje, sulmuar institucionet e shtetit, deklaruar shkëputje territoresh, etj. etj.
Siç thotë populli “ jo rrallëherë shqiptarët janë bërë vegla të të tjerëve; shpeshherë me lekë, por më shumë pa lekë”.
Dhe kështu ndodhi në fakt kur opozita parlamentare e udhëhequr nga Fan Noli, organizoi një grusht shteti në qershor të vitit 1924 dhe përmbysi qeverinë e Iliaz Vrionit.
Gjatë periudhës 6-mujore të qeverisjes së Fan Nolit u dhanë prova se udhëheqësit e asaj periudhe ishin larg realitetit shqiptar. Në fakt, aq larg ishin saqë i kishin rrënjët në Moskë dhe Bashkimin Sovjetik, ndërsa degët në Athinë e Beograd, sidhe ishin në kundërshtim të plotë me parimet bazë të demokracisë.
Pa dashur të zgjatem në aspekte historike, vlen të përmendet këtu fjalimi që mbajti Fan Noli më 10 shtator 1924 para Asamblesë së Lidhjes së Kombeve në Gjenevë, për të kuptuar ideologjinë, konceptet dhe metodat e asaj qeverie që tashmë kishte dënuar më vdekje tre kryeministrat pararendës.
Duke akuzuar Lidhjen e Kombeve për inefiçencë, ai deklaroi në atë forum: “ Më mirë të bëjmë luftë, sesa biseda të lodhshme si kjo për paqe”.
Madje vazhdoi duke iu dhënë leksione për demokraci: “A e dini se çfarë është një parlament? S’ka dyshim se e dini. Por çështja do të jetë më e qartë kur t’ju tregoj unë se ç’mendoj për këtë. Një parlament është një dhomë ku politikanë të pazemër mblidhen për të përdorur si kavie sojin e tyre, një dhomë plot gaz helmues, gaz mbytës, gaz lotsjellës…”.
Ai shtoi poashtu: “ Por, pasi ju këmbëngulni, jemi gati të mbajmë zgjedhje të reja dhe të thërrasim atë murtajë, atë katastrofë, atë supersticion të neveritshëm, atë parlament, pas thuajse dy apo tre vitesh të qeverisë tonë atërore”.
Në këto kushte është lehtësisht e kuptueshmë që Fuqitë e Mëdha të asaj kohe e kuptuan rrezikun e qeverisë së Fan Nolit dhe nxitën ritkthimin e qeverisë legjitime të para grusht-shtetit, duke financuar përgatitjet ushtarake nëpërmjet “Anglo Persian Oil Company”.
Kështu u rivendos rendi institucional e ligjor dhe u respektua legjitimiteti i pushtetit të dalë nga zgjedhjet e 27.12.1923, kur më 24 dhjetor 1924, Ahmet Zogu hyri në Tiranë dhe shpalli Triumfin e Legalitetit, që përkujtojmë sot në 90-vjetorin e kësaj ngjarjeje.
Ndonëse grushti i shtetit i qershorit 1924 është konsideruar nga historiografia gjatë diktaturës komuniste dhe pas 90-ës në fjalorin politik dhe historik si “revolucion demokratik”, edhe pse nuk kishte lidhje as me nje revolucion dhe as me demokracinë, Triumfi i Legalitetit mbetet një nga momentet vendimtare për shtetin shqiptar në rrugëtimin e vështirë për ndërtimin dhe konsolidimin e vet, sidhe për funksionalitetin dhe efektivitetin e institucioneve, apo edhe mishërimin e vlerave kombëtariste.
Prandaj, legalistët shqiptarë, si trashëgimtarë të vlerave dhe parimeve të Triumfit të Legalitetit, gjejnë burimin ideor dhe referencat e tyre historike te ky moment i veçantë i së kaluarës sonë jo aq të largët.
***
Ashtu si me Triumfin e Legalitetit më 24 dhjetor 1924, legalistët shqiptarë i qendruan besnikë interesit madhor të shtetit e kombit, kur më 7 prill 1939 rezistuan me armë në dorë kundër pushtimit të vendit tonë dhe kërkuan në vazhdim rivendosjen e rendit juridik e institucional legjitim të parapushtimit.
Në të njëjtin titull, legalistët rezistuan gjatë LDB-së dhe nuk njohën asnjëherë as pushtimin, as diktaturën komunistë që u vendos me dhunë e krime pas Luftës.
Po ashtu, legalistët shqiptarë vepruan gjatë gjithë kohës së diktaturës komuniste dhe pas ndryshimeve politike të fillimviteve 90-të, duke synuar vetëm e vetëm (1) ndërtimin e shtetit ligjor me legjitimitet të plotë, (2) lirinë e demokracinë, (3) zhvillimin për të gjithë dhe rritjen e standardeve për çdo qytetar, (4) shtetin unitar, (5) gjithmonë nën parimin e shërbimit ndaj atdheut e kombit.
Prandaj edhe jemi krenarë që jemi trashëgimtarë të frymës dhe idealeve të Triumfit të Legalitetit, dhe se roli ynë sot është një detyrim përtej nevojës së kohës, që t’i ofrojmë Shqipërisë dhe shqiptarëve një model të ri të udhëheqjes, duke u inspiruar nga mësimet e njerëzve dhe vlerat që krijuan dhe ndërtuan shtetin tonë.
Modeli, përvoja, vizioni dhe referencat e legalistëve për drejtimin e shtetit shqiptar ndryshojnë katërcipërisht nga ata të shumë politikanëve postdiktatorialë, të cilët shpeshherë, me ose pa dashje, e gjenin burimin dhe frymëzimin e tyre te diktatura komuniste, te krimi dhe kriminelët, te dhunimi i shtetit ligjor, te ilegaliteti dhe ilegjitimiteti i pushtetit.
Kjo u dëshmua më së miri gjatë ngjarjeve tragjike të vitit ’97.
Së fundmi, të gjithë ishim dëshmitarë se si në rastin e ceremonive të 70-vjetorit të të ashtuquajturit Çlirim, disa pushtetarë shfaqeshin e përkuleshin para figurës së diktatorit Enver Hoxha, saqë u desh ndërhyrja e ambasadorit amerikan Arvizu, për të penguar kërcënimet që disa politikanë po i bënin qytetarëve shqiptarë me veprimet e tyre.
PLL dhe legalistët shqiptarë i kanë konsideruar gjithnjë e pamëdyshje SHBA-të si aleatët tonë strategjikë dhe vlerësojnë se është në dëm të sigurisë sonë kombëtare kur disa politikanë shprehin orientime që dhunojnë vlerat tona dhe te aleatëve tanë ose kur përbuzin ose ofendojnë përfaqësuesit diplomatikë të aleatëve tanë.
Qytetarët shqiptarë duhet të jenë të vetëdijshëm se përtej fjalorit demagogjik dhe zbukurimeve sipërfaqësore që përdorin disa, ekzistojnë ende në vendin tonë qarqe të caktuara dhe të rrezikshme, që veprojnë kundër interesave të vendit dhe kombit shqiptar, e që rrezikojnë partneritetin stratregjik me SHBA dhe BE.
Dhe për këtë, shembulli më i mirë është ai i aspiratës europiane të vendit tonë, që populli e dëshiron e përqafon, ndërsa politika dhe politikanët e pengojnë ose nuk e lejojnë që 23 vjet.
Jemi të gjithë dëshmitarë të zhvillimeve të fundit ku në një kohë rekord, vendi ynë ka marrë një orientim drejt lindjes, duke shkuar deri në Kinë. Sidomos, me gjykimin se kapitalet e tyre do të sigurojnë jetëgjatësinë e pushtetit të një kaste.
Por a mund të vazhdojmë të heshtim kur qeveritarët tanë i negociojnë me tellall interesat tona kombëtare?!
Jo, nuk mund t’ja vëmë fajin askujt, përveçse vetës tonë, nëse nuk kemi qenë në gjendje deri më sot të krijojmë kushtet e nevojshme për thithjen e kapitalit dhe investimeve nga BE e SHBA, e të tregojmë se veprimet e qeverisë sonë shkojnë në linjë paralele me dekaratat dhe fjalorin e politikanëve tanë.
PLL, në traditën e vet për krijimin e kushteve të zhvillimit të vendit, me parimin e interesit kombëtar afatgjatë, gjykon se është detyrë e së djathtës që të ofrojë zgjidhje reale dhe konkrete të problemeve të shumta të vendit tonë.
Ndonëse ne vlerësojmë se çdo qytetar duhet të kryejë detyrat e veta ndaj shtetit, besojmë se i takon së pari shtetit t’i kryejë detyrat e veta ndaj qytetarëve.
Ndërkaq, reformat e nevojshme në të gjitha sektorët nuk mund të imponohen me dhunë e kërcënime, as për revanshizëm apo efekte elektorale e politike, por vetëm në interesin e qytetarëve dhe të vendit.
Prandaj mendojmë se duhet gjetur gjithnjë gjuha e dialogut ndërmjet palëve dhe se reformat duhen shoqëruar me dispozita dhe afate tranzitore, që do t’i japin mundësi të gjithëve të provojnë e kuptojnë efiçencën e tyre, e sidomos shtresave më të prekura nga reformat që të gjejnë vetveten në kushtet e reja.
Kjo vlen veçanërsiht për reformat e fundit në arsim, ku janë lënë në mëshirën e fatit dhe në rrugë të madhe mijera studëntë; për reformën në sistemin e shëndetësisë, ku mijëra pacientë konsiderohen ende si klientelë fitimprurëse, për reformën në drejtësi, që mbetet një prioritet dhe kusht i domosdoshëm për ndërtimin e një shteti modern, etj…
Konceptet dhe vlerat e së djathtës që bazohen pikërisht në ndërtimin e një shteti ku stimulohet siguria, prosperiteti dhe inisiativa e lirë, janë aq të domosdoshme sot për t’i rikthyer qytetarëve shqiptarë shpresën se Shqiperia mund të bëhet, se vendi ynë mund të ofrojë perspektiva për rininë.
Dhe kjo nuk mund të realizohet duke nxitur varfërinë, por duke krijuar kushte të favorshme për zhvillimin shoqëror e ekonomik, si dhe për thithjen e investimeve nga BE e SHBA.
Legalistët shqiptarë janë të bindur se i takon të djathtëve që t’i kthejnë besimin qytetarëve shqiptarë dhe sidomos rinisë, se zhvillimi i vendit nuk mund të kalojë nëpërmjet cenimit të së drejtës së pronës, dhe se shteti duhet të marrë përgjegjësitë e veta për t’i riparuar dëmet e shkaktuara nga shtetëzimet e dhunshme të djeshme, efektet ende aktuale të Ligjit famëkeq 7501, apo shpronësimet e sotme.
Në të njëjtën logjikë, është një detyrim i së djathtës të realizojë drejtësinë për ata që e paguan me gjak, burgim, internime dhe ekzil luftën e klasave. Duhet të jemi të ndërgjegjshëm se nuk bëhet fjalë vetëm për shpërblime financiare, por për një orientim të ri e perëndimor të vendit dhe shoqërisë, që do ta mbyllte njëhere e përgjithmonë kapitullin e komunizmit dhe të pasojave të veta, dhe ku drejtësia do të jepej për viktimat dhe për kriminelët.
Sigurisht, hapja e dosjeve është një hap në këtë drejtim, siç është detyrimisht ligji i lustracionit për pushtetarët dhe nëpunësit e lartë, por duhet të jemi të vetëdijshëm se nuk mund të pranohet më përdorimi që i bëjnë politikanët tanë kësaj çështjeje për presion apo shantazh ndaj kundërshtarit. Për ne kjo është një kauzë në vetvete dhe nuk mund t’ja besojmë atyre që e kanë shpërdoruar për kaq vite, duke siguruar që asgjë të mos ndryshojë.
Në fund të ditës, persekutorët dhe të persekutuarit e djeshëm a nuk janë ende në të njëjtat pozicione ?!
Konceptet e legalistëve për shtetformin dhe konsolidim të institucionëve dhe të ndërgjegjes kombëtare janë dhe do të mbeten aktuale përderisa ligji dhe drejtësia nuk do të jenë vendosur në vendin tonë, në shërbim të interesave të qytetarëve.
Nga ana tjetër, ne mendojmë se kombi nuk mund të ndërtohet pa një familje të shëndoshë, që përfshin brenda saj jo vetëm traditat dhe moralin e trashëguar ndër shekuj dhe në përballje me sundimet apo qytetërimet e huaja, por edhe duke konsideruar si një familje të vetme të gjithë shqiptarët kudo që ndodhen, brenda kufijve të Shqipërisë londineze, në trojet shqiptare apo në diasporë.
Në përputhje me drejtësinë ndërkombëtare, me interesat e aletave tanë strategjikë dhe sidomos me interesat e popullit shqiptar, ne mendojmë se duhet të përpiqemi të shndërrojmë në realitet vullnetin për bashkim kombëtar që mishërohet te të gjithë shqiptarët.
Dhe kjo jo për folklorizëm nacionalist të pavend, por në shërbim të zhvillimit të vendit tonë, të stabilitetit afatgjatë për gjithë rajonin, si dhe krijimin e kushteve të reja për prosperitet ekonomik.
Prandaj jemi të bindur në nevojën e krijimit të një Konfederatë shqiptare me Kosovë e Shqipëri nën një qeverisje unitare që jetësohet më së miri nga institucioni mbretëror.
***
Në këtë 90-vjetor të Triumfit të Legalitetit, roli dhe rëndësia e koncepteve dhe vizioneve tona është sot më shumë se kurdoherë i nevojshëm për të rivendosur drejtësinë dhe legjitimitetin e mohuar prej kaq kohësh për shqiptarët.
Në këtë kontekst, ne e konsiderojmë misonin e Legalitetit si një vlerë e shtuar në spektrin politik, dhe padyshim, vlerat tona kanë qënë dhe do të jenë lokomotivë për rikthmin e dinjitetit dhe rindërtimin e shtetit e demokracisë për të gjithë shqiptarët.
Ndaj i urojmë të gjithë Legalistët dhe mbarë Shqiptarët në këtë 90-vjetor të Triumfit të Legalitetit dhe ju urojmë shumë përvjetorë të tjerë në vazhdim.
Ju falemnderit,
* Fjalim më rastin e 90-vjetorit të Triumfit të Legalitetit
Mbajtur në Akademinë Solemne organizuar nga PLL
Muzeu Historik Kombëtar – Tiranë – 24/12/2014
“Çlirimtarët”, pushteti, dhe gjaku në mes
Nga Sulejman GJANA*/
Festat e fundme lokale kushtuar “çlirimit” të qyteteve pa luftë dhe bilanc lufte, me “çlirimtarë” që hynin në qytete e krahina pas largimit të gjermanëve me shpejtësi – nëpërmjet mjeteve të motorrizuara, janë një tallje me bujën e “çlirimit” dhe heroikën që duhet të mbartë akti i çlirimit të atdheut nga çizmja e huaj.
Por “çlirimtarët” harrojnë se për “trimëritë”, si dhe për të gjitha bëmat e tyre të pretenduara gjatë LDB, ka patur asokohe dhe gjenden ende dëshmitarë okularë, të cilëve u kujtohet kënga e famshme satirike tepelenase, e pamohuar asokohe dhe e përcjellë brez pas brezi, strofa e parë e së cilës thoshte: “O lele erdhi gjermani, me makina të mëdha / Ne u fshehëm prapa ferrës, shyqyr Zotit që s’na pa / Se po të na kish parë, do të kishim bërë hata / Do ia kishim grirë mishin, do ia bënim pastërma…”.
Sa here që populli i pyeste “trimat” shallkuqë e yllkuqë se përse nuk i kishin rënë ndonjëherë dushmanit, merrnin përgjigje se “nuk kishim dyfekë e fishekë, ndaj e lamë të kalonte…, ja sa të sigurojmë dyfekët e fishekët, pastaj do të na shohë dushmani se kush jemi”.
I bindur se komunistët “çlirim” quajnë boshatisjen e territorit të Shqipërisë londineze pas tërheqjes strategjike të gjermanëve drejt Berlinit, nuk mund të jem aspak dakord me një poet-“patriark”, që pretendon se e ashtuquajtura Luftë Nac-çlirimtare “është faqja më e lavdishme në të gjithë historinë e popullit shqiptar”.
Bilanci tragjikomik i të ashtuquajturës “LuftëNac-çlirimtare”, me pjesën e tij komike nuk justifikon as 1 % të shifrave të trumbetuara nga historiografia komuniste për gjoja okupatorët e vrarë gjatë LDB. Ndërsa me pjesën e tij tragjike të masakrimit të shqiptarëve jokomunistë në Luftën Civile gjatë periudhës 1943-1944 dhe më pas, gjatë shtypjes së rezistencës spontane apo të organizuar, është dhe mbetet thjesht bilanc rrëqethës. Mbetet bilanc tragjik dhe rrëqethës për numrin 10 herë më të lartë të shqiptarëve-viktima të një lufte absurde vëllavrasëse, në krahasim me okupatorët e vrarë. Dhe për këtë, meritën e vetme e të padiskutueshme e kanë komunistët shqiptarë me në krye themeluesit serbë të PKSH-së, që ishte thjesht një shtab i ri agjenturor i serbëve në kushtet e reja.
Pasi u mundën menjëherë dhe tepër shpejt në betejat e rezistencës së Prillit 1939, nga një prej fuqive më të mëdha të kohës e me pretendime të kahershme territoriale ndaj Shqipërisë londineze, por sidomos pas tradhtisë së pashoqe nga Fuqitë e Mëdha dhe Lidhja e Kombeve, shqiptarët e paarmatosur ranë shpejt në grackën e premtimeve për bashkimin e trojeve të tyre etnike nën Perandorinë e Italisë.
Pas aktit të pushtimit, natyrshëm filloi procesi i administrimit të trojeve shqiptare, tashmë nën “Perandorinë e Romës së Tretë”. Proces ky në të cilin u përfshinë si administratorë shumë irredentistë, që e menduan kolaboracionizmin si zgjidhja më oportune në kushtet e krijuara, me argumentin: të shpëtohej me çdo kusht ç’kish mbetur, sepse Shqipëria duhej doemos të mbijetonte atëkohë e të jetonte përjetësisht. Ajo ishte sipas tyre kryekauza dhe kryearsyeja; ndërsa atdhetarët duhet të ishin veçse kurbanë në altarin e saj. Përveç pakicës së arrivistëve të paskrupuj dhe inatçorëve të pandreqshëm me Mbretin Zog, fatkeqësisht shumica e pranoi kolaboracionizmin vetëpërbaltës “për të garantuar mbijetesën e atdheut dhe kombit”.
Mbretërorët shqiptarë e kundërshtuan me armë pushtimin dhe politikisht e diplomatikisht kolaboracionizmin, por në kushtet e krijuara kjo rrymë duhej pranuar si realitet dhe me të duhej negociuar si faktor me peshë reale në politikën dhe qeverisjen e atëkohshme të vendit. Dhe ky proces politik duhej kryer gjithmonë në interes të çështjes kombëtare, që kish dalë në plan të parë, e që kërkonte lëvizje dhe zgjidhje inteligjente, gjatë luftës dhe më pas, në konferencën e ardhshme të Paqes.
Të joshur nga vetëqeverisja e lejuar prej shqiptarësh, por me një mëkëmbës-kujdestar të Fronit italian mbi krye, e sidomos të joshur nga investimet fillestare italiane dhe nga ideja e vetëvendosjes finale të popujve pas nënshkrimit dhe publikimit të Kartës së Atlantikut në fundvitin 1941 nga Ruzvelti dhe Çurçilli, irredentistët shqiptarë në qeverisjen e kohës arritën ta bindin në shumicë popullin shqiptar se ajo situatë e përkohshme duhej shfrytëzuar për bashkimin e trojeve etnike dhe kapërcimin e saj me kosto sa më minimale njerëzore e materiale. Por këtë ide dhe situatë nuk mund ta pranonin kurrsesi komunistët serbë e grekë dhe monarkofashistët serbë e grekë, të cilët,bashkë dhe veç e veç, u joshën dhe u mbështetën edhe nga Aleatët e Mëdhenj, gjithmonë në këmbim të kontributeve të tyre ushtarake kundër Boshtit, sidomos pas hyrjes në luftë të BS më 22 qershor 1941. Ndaj të alarmuar, serbët dhe grekët futën menjëherë në veprim veglat dhe aleatët-kolaboracionistë të cungimit të mëtejshëm apo zhbërjes përfundimtare të Shqipërisë – komunistët internacionalistë shqiptarë, të vetmit në të gjithë botën, që jo vetëm nuk ngritën kurrë rishikimin e problemeve të pazgjidhura territoriale, por asgjësuan kundërshtarët e tyre nacionalistë pikërisht për shkak të shpalljes së kësaj kauze.
Është dhe mbetet proverbial për nga saktësia, konkluzioni se zhvillimet shqiptare pas themelimit të PKSH, dhe sidomos pas ardhjes në pushtet të komunistëve, janë thjesht zhvillime logjike, të programuara nga jashtë e të zbatuara me përpikmëri nga seti më i përbindshëm agjenturor e antishqiptar që ka njohur ky komb gjatë gjithë historisë së tij.
Bilanci tragjik në jetë njerëzore dhe dëme materiale e shkatërrim të zhvillimit perspektiv bazuar në projektet dhe trendin e para LDB, realizuar nëpërmjet zbatimit barbar të Luftës Civile dhe më pas të Luftës së Klasave, nuk mundej dhe nuk do të ish i përmasave të arritura, nëse nuk do të zbatoheshin nga strukturat më të zeza agjenturore e antishqiptare: PKSH dhe Sigurimi i Shtetit. Dhe kur i bashkëngjit këtij bilanci edhe bilancin tragjik të gjenocidit dhe spastrimit etnik të shqiptarëve, prej armiqve historikë, në trojet e mbetura jashtë kufijve shtetërorë, bëhet e qartë se Golgota shqiptare ka qenë e programuar më së miri dhe me qëllime afatgjata.
Thënë shkurt, farën e Luftës Civile në Shqipëri e futën komunistët serbë, të cilët shfrytëzuan kolaboracionizmin komunist për të shfarosur kundërshtarët politikë dhe për të terrorizuar mbështetësit e tyre dhe mbarë popullin, në synimin për të marrë dhe siguruar pushtetin kolaboracionist të shqiptarëve filoserbë e filogrekë të Shqipërisë londineze. Dhe për të ilustruar këtë të vërtetë do të mjaftonte fjalia lapidare e shkëputur nga raporti që Miladin Popoviç i shkruante Titos pas zhbërjes me urdhër të tij të Marrëveshjes së Mukjes: “Druzhe Tito… Nacionalistët shqiptarë në Mukje, me vendimin për krijimin e Komitetit për Shpëtimin e Shqipërisë Etnike dolën hapur për luftë kundër popullit serb dhe atij grek, prandaj urdhërova denoncimin e Marrëveshjes së Mukjes dhe shpalljen hapur të luftës kundër tyre, me të gjitha armët, deri në asgjësim të plotë…”.
Historiografia komuniste shqiptare nuk mund ta mohojë faktin se inkursionin komunist në Vlorë pas Aktivit të Partisë të majit 1942, e kryesoi Dushan Mugosha me agjutant Enverin, për eleminimin e Xhepit, Qorrit, Xhindit, Çakërrit dhe të gjithë krerëve të çetës “Plakë” të Vlorës. Dhe kjo jo “për shkak të devijacionit trockist”, por sepse këta krerë kishin shprehur hapur pikëpamje nacionaliste, pakënaqësi për drejtimin e PKSH nga serbët dhe sidomos pakënaqësi për angazhimin në drejtimin e Lëvizjes komuniste në këtë zonë të mbarë klientelës proserbe të diskredituar publikisht të ish konsullatës jugosllave në Vlorë të fillimviteve‘20-të. Bërthamë agjenturore kjo që ish goditur nga shteti zogist pas zbulimit dhe dështimit të kryengritjes proserbe të Vlorës në vitin 1932, dekonspiruar asokohe bashkë me financimin serb dhe platformën agjenturore, në gjyqin special, nga rebeli i penduar Myqerem Hamzaraj.
Pas eleminimit me gjak të “fraksionit” të Vlorës, drejtimin e Lëvizjes komuniste atje e mori personalisht Dushan Mugosha, që qëndroi afro 18 muaj në Vlorë, ku rekrutoi edhe agjentët që u emëruan si drejtues të lartë në Tiranë dhe si atashehët e ambasadorët e parë të Shqipërisë komuniste në Beograd. Më pas, që të gjithë, u hierarkuan në majat më të larta të shtetit komunist shqiptar, por kryesisht në aparatin politik të PKSH, si dhe në drejtimin e ministrisë së Brendshme dhe asaj të Mbrojtjes.
Dushan Mugosha në Vlorë, pasi rekrutoi si agjentë gjithë drejtuesit e lartë lokalë të PKSH dhe të njësive partizane, ngriti kursin për përgatitjen e xhelatëve dhe atentatorëve, që kryen tortura monstruoze dhe vrasje pas shpine e të hapura të elementëve kundërshtarë dhe familjarëve të tyre, duke mos kursyer as gratë, pleqtë dhe fëmijët e porsalindur. Do të mjaftonte për këtë dëshmia e Xhelal Staraveckës, që ka pohuar se, në prani të drejtuesve të lartë komunistë si Shahin Kadare etj. (afro 15 vetë), Dushan Mugosha ka mbytur të rinj të pafajshëm me tortura, si demonstrim konkret për xhelatët, gjatë të cilave u ka nxjerrë viktimave sytë, u ka thyer të gjitha kockat dhe u ka prerë organet gjenitale dhe kokën, sipas të famshmit “Zakonik i Stefan Dushanit”, që përshkruante dhe normonte ligjërisht torturat mbi kundërshtarët e serbëve, qysh në mesjetën e hershme.
Ndër të rekrutuarit e parë si agjent serb dhe i listuar i pari prej Mugoshës ndër 5 themeluesit e Sigurimit të Shtetit, ka qenë drejtuesi komunist në krahinën e Kuçit, Xheladin Beqiraj (Karadaku). Me urdhër të tij e të Tasim Alikos me shokë, komunistët kanë vrarë me akuza të pavërtetuara për “tradhti” kundërshtarët ballistë dhe kanë masakruar e kanë shuar familjarisht të akuzuar të tjerë, ndër të cilët edhe pleq, teksa “armiqve” dhe foshnjeve u kanë prerë kokat dhe ua kanë treguar ato fshatarëve, për t’i terrorizuar.
Historianët komunistë e kanë fshehur të vërtetën për masakrën që Mehmet Shehu kreu mbi 74 ballistë të zënë robër në fshatin Matjan të Lushnjës, e të cilën Fiqiretja e pohon me letrën dërguar Dushan Mugoshës, ku shkruan: “I dashur shoku Duq! Po të bëj me dije lajmin e gëzueshëm të ekzekutimit të 74 ballistëve në fshatin Matjan të Lushnjës. Mehmeti të ekzekutuarit i përzgjodhi paraprakisht në shumicë të besimit mysliman, ndërsa dhjetëra të tjerë të besimit ortodoks i fali dhe i dërgoi në shtëpi. E si mund t’i ekzekutonte ata fshatarë të gënjyer, që ishin të besimit ortodoks, pra të të njëjtit besim me atë të popullit të shtrenjtë e të lavdishëm serb?…” (Gjaku i tradhtuar – Vladimir Dedijer, Zagreb, 1949).
Të tilla krime monstruoze komunistët kanë bërë në të gjithë Jugun e Shqipërisë, para dhe pas kapitullimit të Italisë, madje deri edhe në prag, e pas “çlirimit” të vendit.
Historianët komunistë për 50 vjet ua fshehën shqiptarëve faktin se salla e Kongresit të Përmetit ishte mbushur, brenda dhe jashtë, me foto të Titos, dhe se Hoxha në këtë kongres lexoi raportin e shkruar nga Miladini. Fakt të cilin Popoviçi ia raportoi Titos, krahas emrave të koduar dhe karakteristikave të udhëheqjes së re komuniste.
Gjithashtu u fsheh për 50 vjet fakti i sulmit të koordinuar me 3 brigada partizane shqiptare dhe 2 brigada partizane maqedonase kundër fortifikatave të Halil Alisë dhe nacionalistëve dibranë në Fushë Aliaj dhe Maqellarë, dhe më pas kundër atyre të Xhemë Gostivarit në Gostivar, fundi i të cilëve ishte parashkruar nga propozimet dhe korrespondenca midis Titos, Tempos dhe Miladinit.
Me këtë rast komunistët, të cilët i kanë përjetësuar heroizmat e tyre kundër shqiptarëve në këngë, improvizuan këngën e famshme me vargjet e njohura: “Ngrije këmbën hidhe këmbën, Dibrës o t’i bëjmë t’ëmën”. Këngë të cilën e përshtatën dhe kënduan edhe në Lumë, Kosovë e kudogjetkë, ku bënë masakra mbi shqiptarët.
Ishte Miladin Popoviçi ai që urdhëroi goditjen me artileri të rëndë dhe topçinj italianë, nga kodrat e fshatit Priskë, të Pallatit Mbretëror ku u mbajt kuvendi i Asamblesë Kushtetuese në Shtator 1943, që shpalli Këshillin e Naltë të Regjencës, emërimin e qeverisë dhe krijimin e shtetit shqiptar me sovranitet edhe mbi territoret e Shqipërisë Etnike, konform Kartës së Atlantikut. Të nesërmen komunistët shpërndanë me trakte e myzhde lajmin me titull: “Ja si i përgjigjet populli Asamblesë tradhëtare, me top” !!!
Për të bërë terror mbi popullsinë civile dhe për të çuar në vend urrejtjen për Matin zogist, të cilin serbët kurrë nuk e shkelën dot, e jo më ta pushtonin, në gusht të vitit 1944, Mehmet Shehu shfrytëzoi pretekstin e vrasjes së dyshimtë të një partizani të Brigadës I gjatë marshimit pranë fshatit Val të Martaneshit, për të masakruar 22 burra e gra të pafajshëm.
Disa ditë më vonë, Shefqet Peçi, në krye të Brigadës V, duke shfrytëzuar vdekjen e një partizaneje të plagosur prej shumë ditësh diku tjetër e me plagë të infektuar, të cilën gratë e fshatit Kurdari e mjekuan si vajzën e tyre, masakroi 24 burra e gra të pafajshëm të Kurdarisë zogiste të Dyle bej Allamanit, që ishte mik i Mbretit Zog, i major Abaz Kupit dhe oficerëve të Misionit britanik Bill Maklin, Dejvid Smajli dhe Xhulian Emeri, atashuar pranë Shtabit zogist të A. Kupit. Partizanja e gjorë, në prag të vdekjes, duke e njohur zellin vrastar të komunistëve, pasi la amanetet, u kërkoi nënave dhe motrave kurdarase që “t’i fshihnin burrat dhe djemtë”, pasi do t’ua pushkatonin, por ata nuk e besuan, pasi kujtuan se po flet përçart në grahmat e fundit, por gabuan…
Një muaj më vonë, sërish një partizane e Brigadës V të Shefqet Peçit, e plagosur dhe e mjekuar nga nënat dhe motrat lumjane të fshatit Buzëmadhe, u tha atyre që të mos i lejonin burrat dhe djemtë të shkonin në takimin ku i kish thirrur Peçi, por përsëri gabuan. E përse të dyshonin, kur u kishin shtruar partizanëve bukë e jatakë, me zemër të bardhë e me të gjitha gostitë e festës së Bajramit?! Gabuan që besuan të vetëshpallurit “vëllezër të serbëve” dhe e paguan me jetët e 22 djemve e burrave të pafajshëm, të cilët u akuzuan se kishin vrarë nipin partizan të Peçit, Hysen Cinon. Natyrisht që po i akuzonin padrejtësisht, për një vrasje që ishte kryer larg fshatit të tyre dhe në rrethana të dyshimta. Dhe përsëri, mbi kufomat e tyre u këndua kënga: “Ngrije këmbën, hidhe këmbën, Lumës o t’i bëjmë t’ëmën”. Tamam si kënga me sharjen fyese për nënat dhe gratë shqiptare, kënduar nga neoçetnikët dhe paramilitarët e Arkanit në Stadiumin “Partizani” të Beogradit më 14 tetor 2014. Ngashmëri e frikshme kjo në stilistikën e krimeve dhe të fyerjeve e përdhosjeve, midis komunistëve shqiptarë të LDB e të kohës së pushtetit, me vëllezërit e tyre të idealeve, serbët.
Thuhet se masakrat në Buzëmadhe e në fshatrat e tjera të Lumës, Peçi i bëri me urdhër dhe në përmbushje të porosisë së serbëve, të cilët po realizonin me dorën e shqiptarëve amanetin e të parëve për hakmarrje ndaj Lumës dhe lumjanëve, që në betejat e qëndresës kundër pushtuesve serbë në vitin 1912 i kishin shkaktuar armikut shekullor mijëra të vrarë.
Në shtator 1944, zv/komandanti i forcave partizane të Kosmetit, Mehmet Hoxha, urdhëroi arrestimin e nënkryetarit të Organizatës Kombëtare Lëvizja e Legalitetit – OKLL, të zgjedhur në Kongresin e Zall Herrit, Patër Lekë Luli, brenda territorit shqiptar, në Iballë të Pukës. Mehmet Hoxha e masakroi personalisht Patër Lulin, sipas traditës dhe Zakonikut serb të Stefan Dushanit dhe metodave të mësuara nga instruktori Stefan Dushan Mugosha, me prerje gjymtyrësh dhe nxjerrje të syve, duke ia kujtuar në shpirtdhënie Mbretin e Shqiptarëve, Shqipërinë Etnike dhe Mukjen, për çka njoftoi me ngazëllim Titon, që ia shpërbleu duke ia vulosur karrierën në Jugosllavinë komuniste.
Historiografët komunistë nuk mund ta fshehin faktin e mbytjes në tortura dhe më pas zhdukjes së qindra intelektualëve antikomunistë të Tiranës, në bodrumet e Hotel Internacional nga 16-20 nëntor 1944. Gjithashtu, nuk mund të mohojnë burgosjen dhe internimin e qindra familjeve pronare të 804 vilave të sekuestruara në Tiranë nga ata që e mbuluan me flori LANÇ-në.
Po kështu vepruan “çlirimtarët” në të gjitha fshatrat e qytetet e veriut të Shqipërisë për të krijuar terror dhe nënshtruar gegët nacionalistë, antikomunistë dhe antiserbë.
Pas “çlirimit” të Shkodrës mbeti pa u “çliruar” Malësia, që rezistonte me Prekë Calin në krye. Tirana mori urdhër nga Beogradi dhe e ngarkoi Mehmet Shehun që të nënshtronte Malësinë dhe Prekë Calin. Shehu i kërkoi kreshnikut të dorëzohej. Prekë Cali refuzoi. U shpall alarmi dhe në ndihmë të Mehmet Shehut u dërgua edhe Brigada 23, teksa anën veriore të kufirit e zunë dy brigada komuniste malazeze. Kur Shehu i kërkoi Prekë Calit të dorëzohej dhe i premtoi “gjykim të drejtë”, kreshniku i Malësisë iu përgjigj: “Ma trego se je shqiptar sikur thue, tuj hjekë prej ushtrije trobojnicën, nryshi nuk dorëzohem”. Por Shehu nuk mund ta hiqte trobojnicën sllave, ndaj sulmoi duke djegur mbarë Malësinë dhe duke dhunuar gratë e fëmijët e pambrojtur. Për të shpëtuar nderin e grave dhe jetën e fëmijëve, kreshniku u dorëzua bashkë me 15 bij e nipër, shumica nën 17 vjeç. Asnjë gjyq nuk u bë, të gjithë u masakruan, dhe amaneti i shkijeve për “varjen e Prekë Calit me konop” u çua në vend.
Ish xhelati sigurims Pjerin Kçira, vartës i Zoi Themelit, u tregonte me mburrje shkodranëve se shefi i tij njëherë ishte vonuar në një zijafet, pasi kish mbytur në tortura një “armik”. Kur kish shkuar tek shokët i rraskapitur e me duar të përgjakura, u kish thënë se e kish lodhur për vdekje njëri që, në vend të rënkimeve, thoshte “Rroftë Shqipëria Etnike”. Të gjithë shokët i kishin thënë njëzëri “Sa mirë ia bëre tradhëtarit, tani shef hajde t’i pijmë dollinë”.
Gjatë viteve ’90-të, ish shifranti personal i Enver Hoxhës, Dyl Kadesha, deklaroi publikisht në media se e kishte njoftuar personalisht Enver Hoxhën për të gjitha radiogramet e dërguara nga Hysni Kapo, Ramiz Alia e Shefqet Peçi, lidhur me masakrat serbe në Kosovë, pas çarmatosjes në mirëbesim nga partizanët shqiptarë…, përfshirë edhe Masakrën e Tivarit. Sipas Kadeshës, Hoxha ngazëllehej vazhdimisht nga njoftimet dhe në një rast kishte përqafuar Xoxen, duke u shprehur se “ky është fundi i tradhtarëve”.
Ata kurrë nuk u penduan se vranë e prenë bashkatdhetarët me bindje të ndryshme politike në luftën për pushtet, ndonëse në shumicë ishin të paarmatosur. Ata kurrë nuk u penduan dhe nuk kërkuan ndjesë që mbytën me uri mbi 400 foshnja dhe qindra fëmijë e të rritur në “Aushvicin” e Tepelenës si dhe masakruan e zhdukën mijëra Shqiptarë në të gjithë vendin, gjatë dhe pas “çlirimit”. Madje Shefqet Peçi, para 20 vjetësh, deklaroi se jo vetëm që nuk ishte penduar, porse përsëri do të bënte të njëjtat masakra në Lumë e Kurdari kundër “armiqve reaksionarë”.
Ndaj dhe në këtë prag jubileu të 70 vjetorit të “çlirimit”, nëpërmjet Iliriana Spiro Kolekës, bash tek ministria e Kulturës dhe me financimet e saj, enveristët e papenduar u përgjigjen me vargje: “Ku shkove o Enver…/ ata që bashkë me ty luftuan, po të thërrasin…/ ata lëshojnë rënkime, ku je, kur do të kthehesh…”. Dhe këto ditë rënkimet e tyre kalojnë murët e çdo ministrie e çdo institucioni të shtetit duke i kujtuar popullit, anembanë vendit me ceremoni dhe portrete, se misioni akoma nuk ka mbaruar.
* Autori është Kryetar i PLL/