• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

DEDE GJO LULI SHEMBULLI ME I MIRE I ÇESHTJES KOMBETARE

May 31, 2018 by dgreca

 1 Ded Gjo Luli dhe Palok Traboini 1911 Flamuri

NGA JAHJA LLUKA/* 

Se sa sublime është dashuria ndaj atdheut, se sa e shejtë është mbrojtja e pragut të shtëpisë,edhe kur shancat janë të pamundura dhe fitorja thuajse është e paarrirë, shpirti luftarak i malsorit Dedë Gjo Luli duhet të jetë shembull, si njeri që i kushtoi çështjes kombëtare mbi gjysmë shekulli jetë, duke mos u dorëzuar deri në frymën e fundit. Familja e Gjo Lulit në historinë shqiptare njihet me përkushtimin e denjë ndaj dashurisë së atdheut. Nga kjo derë e madhe lindën shumë burra që me veprën dhe gjakun e tyre do të ngisinin në përjetësi emrin e fisit të tyre, sa madhështor aq dhe të dhimbshëm por të vdesësh për atdhe është akti më i lartë që mund të jep njeriu nga vetja. Kur shfletojmë historinë radhë nëpër epoka do gjejmë se si kjo tokë e bekuar lindi shumë trima e trimëresha të cilët nuk e njihnin frikën dhe dorëzimin ndaj armikut. Shpirti i shqiptarit është i etur për liri, në mohimin e tyre nga bota, në vuejtjen e tyre pa mbarim shqiptarët janë një ndër popujt e rrallë që njeh historia, sepse anjëherë nuk pranuan dorëzimin e aq më pak nënshtrimin. Trimi i madh Dedë Gjo Luli u lind në Traboin më 1840, emrin e trashëgoi nga gjyshi për tu bërë njëri ndër figurat më të mëdha të qëndresës shqiptare. Si i ri u njoh me Prende Gjeloshin, me të cilën lidhën kurorë dhe nga kjo martesë paten katër fëmijë dy vajza dhe dy djem. Shpirti i tij luftarak nuk e lejoi që të rrinte anash në luftën për shlirimin e Shqipnisë, Kongresi i Berlinit me vendimet e tij, la jashta shumë territore shqiptare duke ja dhuruar fqinjëve, kështu trimi Gjo Luli u angazhua në luftën heroike në mbrojtjen e Hotit dhe Grudës të cilat ju dhuruan Principatës së Malit të Zi. Populli iu bindën fjalës dhe luftës së Gjo Lulit, ai udhëhoqi malësorët e Hotit dhe Grudës dhe Kelmendit,në Kryengritjen antiosmane të 1911. Ndezi gjakun e malsorëve për ta ngjallur qëndresën e tyre,që të zgjidheshin njëherë e përgjithmonë nga pushtimi turko-sllav,duke bërë të mundur kështu hapjen e një epoke të re me shpalljen pavarësisë e Shqipërisë e cila nuk do ishte ashtu siç deshën shqiptarët.Luftrat ballkanike dhe Konferenca e Ambasadorëve në Londër ishin ogur –zeza për kombin tonë.Ishte mbi 70 vjeç por pushka e tij nuk ndali edhe atëherë kur ja vranë birin Gjergjin në moshën 22 vjeçare dhe kushëririn Nik Gjelosh Lulin. Me zemrën e thyer, burrërisht nuk u ndal jo vetëm ai por gjithë Malësia gjëmuan, duke dhënë mesazh fqinjëve pushtues se gjaku shqiptar nuk shuhet edhe atëherë kur dielli nuk arrinë të lind. Do ja ndalte hapin Turgut Pashës në Tuz i cili erdhi të pushtoi Malësinë, poashtu dhe Etem Pasha me misionin e tyre prej 27 mijë ushtarësh shumë më të armatosur sesa timat e maleve, nuk arrijnë të mposhtin djemtë e udhëhequr nga Dedë Gjo Luli. Malet gjëmonin, toka çahej, Evropa bënte sehir, por askush s’arriti ta qante qëndresen madhështore të trimave akilian, në mbrojte të atdheut të shejtë. Ishte shtator i vitit 1915 kur Deda, ballafaqohet me një pritë në Sheshëz afër Oroshit.Ai vritet pabesisht nga hordhit serbo –malazeze. Tri vite pas me 1918, djali i tij Kola do ndërronte jetë si pasojë e helmimit. “ Më 1920, në verilindje të Shkodrës, do të binte me armë në dorë Luc Nishi, i biri i Nish Gjelosh Lulit i djathtë i tij ndër beteja. Jo vetëm këta, por dhe nipi i Dedës, Zef Lan Ula, vëllai prej nëne, Baca Xheka, miqtë e shtëpisë, Kolë Marash Vata, Kolë Kurti, e të tjerë e zgjasin shumë listën e dëshmorëve për Atdheun të këtij fisi.”

E dergoi per Diellin Skender Mulliqi. Faleminderit!

Filed Under: Histori Tagged With: ceshtja Kombetare, Dede Gjo luli, Jahja Lluka

VATRA, KOMUNITETI, CESHTJA KOMBETARE DHE VETEDIJA KOMBETARE

December 6, 2015 by dgreca

OPINION NGA SAIMIR DASHI/ NEW YORK/

Perpjekjet e gjithashme ne gjithe trojet Shqiptare po ngrene hije paniku ne Ballkan .
Ka ardhur koha qe en shqiptaret te zgjohemi nag letargjia dhe te punojme te gjithe bashke per ngritjen e vetedijes kombetare dhe te luftojme per bashkim kombetar permes rritjes ekonomike, morale , kulturore e sportive, ne cdo vend te botes, kudo ku qe jetojme e punojme. Duhet te shtyjme  ne nje nivel me te larte vetedijen Kombëtare e te kuptojme qe na jane mohuar te drejtat tona minimale per  te jetuar te gjitha bashke. Po si?
Ka ardhur momenti , qe si Komb te ndertohet nje strategji kombetare qe t’i paraprije bashkimit Kombetar. Kjo platforme te jetesohet kudo ku jetojne shqiptaret, ne Shqiperi , ne Kosove, tek shqiptaret e Malit te Zi , Maqedonise e Camerise , Lugines se Presheves, Turqise te punojne se bashku ne cdo menyre per te rimekembur moralin tone ekonomine tone. Duhet krijuar nje bashkepunim funksional per te fituar ato qe na jane mohuar. Bashkepunimin e minon percarja Kombetare. Qe bashkepunimi te jete funksional duhet te rritet vetedija Kombetare si kundervenie e percarjes Kombetare.
Ne Shtetet e Bashkuara te Amerikes, prej 103 vitesh vepron Federata Panshqiptare e Amerikes”VATRA”. E krijuar 7 muaj para se te shpallej Shteti i Pavarur Shqiptar, Vatra ka marre persiper qe te kryej rolin e shtetit te munguar Shqiptar, ne momente kritike te vendit. Endrra e cdo shqiptari eshte te arrije sukses kudo qe te jete ne një qellim te perbashket te krijojme shqipërine etnike e te mohuar prej padrejtesive te kahershme. Kjo enderr mund te behet realitet vetem nepermjet nje bashkepunimin serioz e te vullnetshem te gjitha faktore shqiptare kudo ne bote . Nuk Ka qellim me te madh ne kete jete te krijojme  nje mentalitet tjeter se vetem nepermjet bashkepunimit  midis  nesh  ne te gjitha aspektet , ku te gjithe te  japim kontribut maksimal qe cdo bashkatdhetar te ndihmohet qe te hapen opurtunitete nga vete komuniteti yne ne radhe te pâre mendoj se kjo fryme e ide pozitive do te arrije sukses per te bere te mundur zhvillimin e bashkimin tone me shpejt se c’mendohet.Bashkepunimi i deritanishem eshte me shume per spektakel folklorik se sa bashepunim funksiona. Ka organizata e shoqata formale, qe ekzistojne vetem ne lista kolektive  dhe nuk kane asnje ndikim ne komunitet. Per cfare duhen keto dhe cfare efekti kane? Ka kaq shume per te punuar e permiresuar punen ne kete drejtim, duke filluar qe nga Vatra e te gjitha shoqatat Shqiptare ketu en Amerike dhe kudo ne bote. Nese te gjithe punojme me nje qellim te caktuar nuk ka asnje gje qe ta ndale forcen tone . I bej thirrje te gjitha shoqatave, veprimatreve,  akademikeve artisteve profesionisteve te gjithe profesioneve te organizohen jo formalisht, por t’i sherbejne ceshtjes sone Kombetare. Qellimi yne te jete rrija e emrit dinjitetit  tone e krijimi i kushteve per te pasur  ndikim tek ceshtja Kombetare dhe per te organizuar veprimtari ne dobi te ceshtjes Kombetare. Veprimtaria jone eshte e mira qe t’i sherbeje edhe dergimit te investimeve ne vendlindje. Ne duhet te fokusohemi tek perparesite ekonomike ne Shqiperi e Kosove , krahu  i lire i punes , nje Turizem i mrekullueshem, ku Shqiperia eshte akoma nje perle e pazbuluar. Shqiperia ka nje rini shume aktive qe mendoj se potencialet e saj jane akoma te paperdorura ne kapacitet te plote ose jane zhvilluar vetem ne menyre individuale.

Mendoj qe nese faktori Shqiptar punon se bashku ne mund te ecim shume me  shpejt se koha . Kam mendimin se veprimtarite bashkrenduse duhen pare e shfrytezuar edhe ne perfitime pergjithe secilin. Nese ne te gjithe ndihmojme njeri tjetrin me informacione, krijojme rrjete reale bashkepunimi, nese bejme biznes se bashku, atehere shume shpejt edhe ne Shqiperi e Kosove nuk do kete nevoje per te ikur por do jete e nevojshme kthimi yne .
Nje grupim rinor eshte duke u organizuar rreth Federates VATRA dhe ne kemi aspirata per t’i sherbyer ceshtjes tone kombetare sepse kete mundesi na e jep trashegimia historike e VATRES. Vatra eshte e hapur qe te krijoje hapesira bashkepunimi dhe gjitheperfshirese ne komunitet dhe t’i prije ceshtjes kombetare sepse kete te drejte ia jep veprimtaria e saj per me shume se nje shekull. Ajo do krijoje takime me te shpeshta me komunitetin ne NY e do te shohim mundesine e rritjes se bashkepunimit ne nivel praktik .  Jo vetem en Nju Jork, ku eshte epiqendra e organizatave, por Vatra i ka mudnesite ta shtrije bashkepunimin edhe ne shtete te tjera, perfshire edhe Kanadane. Veprimtarite e festes se 103 vjetorit te Pavaresise se Shqiperise, ne shume shtete treguan perparesite e Vatres ne komunitet.

   Bashkepunimi ne komunitet duhet te synoje edhe ne perfitime praktike. Kjo dikton bashkepunim te kualifikuar, por edhe krijimin e nje baze qe t’i sherbeje se ardhmes. Si psh krijimin e nje database me Shqipare qe kane nevoje per punesim ne profesione te ndryshme e ku te gjithe anetaret e vatres qe punojne ne institucione apo biznese te ndryshme te shkembejne informacione e te marrin ne pune profesioniste shqiptar, apo tu krijohen mundesi per intervista , projekte , intershipe apo mundesi per te krijuar biznese te ndryshme . Qellimi i Vatres, pervec veprimtarive per ceshtjen Kombetare, ruajtjen e traditave Kombetare, mendoj se duhet te jete edhe ekonomik e moral per te nxitur  bashkepunimin midis nesh e per te ndihmuar  njeri tjetrin pa asnje dallim.
Nese punohet shume ne kete drejtim e ne menyre konsistente atehere vizioni e endrra e Fan Nolit e Faik Konices do behet realitet shume shpejt e Federata Vatra do te kthehet ne nje promotor i bashkimit Kombetar, bashkimit ekonomik e moral i te gjithe trevave shqiptare dhe do t’i paraprije  endrres sone per bashkim real dhe folklorik Kombetar. Gjithcka mund te arrihet vetem kur te rritet vetedija kombetare qe te synoje bashkimin kombetar.

Filed Under: Opinion Tagged With: ceshtja Kombetare, Komuniteti, Saimir Dashi, Vatra

VATRËN ME LEGALITETIN I BASHKON CËSHTJA KOMBËTARE

February 22, 2015 by dgreca

Kryetari i Legalistëve shqiptarë, z. Sulejman Gjana, vizitën e parë në komunitein shqiptar në Nju Jork, e realizoi në VATËR/
Të Shtunën me 21 Janar 2015, një përfaqësi e Vatrës priti kryetarin e Partisë Lëvizja e Legalitetit z. Sulejman Gjana. Zoti Gjanaj shoqërohej nga Kryetari i degës së Partisë Lëvizja e Legalitetit për SHBA, Hakik Mena, Musli Mulosmanaj, Ndrec Gjergji dhe Tomorr Selmani.
Z. Gjana dhe shoqëruesit e tij u pritën nga zv/Kryetari i Vatrës Asllan Bushati, Marjan Cubi, Zef Balaj, Sejdi Hysenaj, Ramiz Mujaj, Muhamet Omari, Lek Përlleshi, editori i Diellit Dalip Greca dhe gazetari i komunitetit Beqir Sina.
Kryetarit të Legalistëve Shqiptar z. Gjana, i ka uruar mirëseradhjen zv/ kryetari i Vatrës z. Asllan Bushati.
Zv/Kryetari i Vatrës ka prezantuar historinë e Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, foli për kontributin e madh të vatranëve për cështjen Kombëtare, për organizimin e fushatave të mëdha për të mbështetur cështjen Kombëtare, si fushata e Shëptimit të Shqipërisë më 1917-1919, Fushata për Huanë Kombëtare e vitit 1921, foli për kontributin e Vtarës në luftën kundër komunizmit, bashkëpunimi me nacionalistët shqiptarë, vecanërisht me Legalistët e Amerikës etj.
Ai tregoi edhe për veprimtaritë e sotme të Vatrës, për orientimin Kombëtar të Vatrës, për shtrirjen e saj në shumë shtete të Amerikës, për bashkëpunimin me komunitetin, vecanërisht edhe bashkëpunimin me Legalistët.
Kryetari i legalistëve falenderoi z. Bushati për fjalët e mirëseardhjes dhe informimin për historinë dhe veprimtaritë e Vatrës. Ai tha se ndjehej shumë mirë që vizitën e parë e bëri pikërisht në Vatër, Organizata më e vjetër, më kombëtare, që ka një kontribt të vecantë në Historinë e Shqipërisë.(Lexoje te plote ne Diellin e prinuar)

Filed Under: Vatra Tagged With: ceshtja Kombetare, ME LEGALITETIN I BASHKON, Sulejman Gjana, VATRËN

KUVENDI I VATRES-PËR VATRËN, ÇËSHTJA KOMBËTARE ËSHTË PARËSORE

June 17, 2014 by dgreca

Jemi mbledhë në Kuvend mbas nji viti ku shumë prej jush ishit të pranishëm, por sot kemi shumë antarë të rij, vatranë prej pak muejsh ose pak ditësh që marrin pjesë për herë të parë. Prej asaj kohe shumë ngjarje e veprime kanë rrjedhë gjatë vitit.
Veprimtaritë e vatranëvet nuk kanë qenë të pakëta dhe shumica të ndërlidhuna me aktivitetet e komunitetit të gjanë shqiptaro-amerikan. Me rastin e Kuvendit tëkaluem, kemi nderue me Cmimin e Meritës disa prej vatranëve që nuk jetojnë ma dhe disa të tjerë, veteranë, për kontributin e dhanë çashtjes kombëtare me anë të Vatrës në këto 30 vjetët e fundit.
Këshilli Drejtues, i krijuem me autorizimin e Kuvendit dhanë kryetarit të zgjedhun, veprimtarinë e ka përqendrue kryesisht në diskutimin dhe rishikimin e Kanunores dhe në rritjen e numrit të degëve dhe të antarëve.
Përsa i përket Kanunores, u krijue nji komision i cili ka punue per disa muej; në këtëproces kanë marrë pjesë përgjithesisht edhe[GB1] antarët me anë të degëve. Mbi këtësubjekt do të flasi ma vonë Komisioni i cili ka ba nji punë të lavdueshme.
Në drejtim të degëvet asht mbrrijtë nji sukses ma i madh se sa asht pritë, në nji kohërelativisht të shkurtë. Megjithë dështimin e njanës prej degëve të krijueme ngutshëm para Kuvendit të kaluem, kryesisht për mungesë njohunie dhe për keqkuptime, krijimi i degëve të reja vazhdoi me ritëm të sigurtë. Ky sukses u dedikohet degëve tëkrijueme ma parë. Me nismën e kryetarit të degës në Michigan, zotit Alfons Grishaj dhe bashkëpuntorve të tij, u krijue dega në Toronto-Canada dhe perfaqesuesin e saj e kemi prezent në Kuvend, zotin Roland Isai.
Ma vonë kryetari degës në Jacksonville, zoti Adriatik Spahiu, ndërmjetsoi krijimin e dy degëve, në Hartford – Connecticut, nga e cila kemi këtu prezent kryetarin e saj, zotin Ilam Peçi me delegatët e tjere dhe, para nji jave, krijimin e degës në Orlando-Florida, me kryetare zonjën Florisiana Ahmetaj, e cila i dërgon këtij Kuvendi përshëndetjet dhe përfaqësimin e degës me anë të zonjes Shpresa Gallaj, delegate e degës Jacksonville.
Degët janë marrë me aktivitete shoqnore e kulturore në komunitetet ku jetojnë,gjithnji në marrëveshje dhe bashkëpunim me kryesinë e Vatrës. Ndër këto aktivitete të shumta të degëvet në përgjithësi, po veçoj ate të hapjes së shkollës shqipe nëJacksonville si rezultat i bashkëpunimit të Vatrës, në këtë rast të zotit Adriatik Spahiu, me Konsullin e Përgjithshëm të Kosovës, Ambasador Bekim Sejdiun, i cili gjindet prezent dhe shpesh katalizator, në shumë aktivitete të komunitetit shqiptaro-amerikan.
Gjatë këtij viti, si në të kaluemen, Vatra ka pritë e përcjellë vizitorë që kane ardhe me u njoftue ma për së afërmi me selinë dhe me zyrtarët e sotëm të këtij institucioni kombëtar. Ndër këta, presidenti i Republikës së Shqipnisë, zoti Bujar Nishani, për tëcilin Vatra shtroi nji darkë në New York dhe nji në Michigan, të organizueme nga dega e atjeshme. Kanë ardhë edhe vizitorë të tjerë të pritun përzemërsisht në Vatër, nji delegacion i Bashkisë së Kamzës, ish komandanti i UCK-së z. Ramush Haradinaj, nji delegacion nga Vetëvendosje, kryesue nga z. Shpend Ahmetaj, sot kryebashkiak i Prishtinës; nga Tirana prof. Muharrem Dezhgiu, z. Eduard Ndreu dhe së voni nji grup deputetësh e tjerë.
Zotit Haradinaj Vatra i shtroi nji darkë të organizueme nga dega Hudson Valley; gjatëvizitës së tij, lindi ideja e businessman-it vatran, zotit Rrustem Gecaj, i cili e bani realitet dhe rinovoi krejtësisht katin e zyrave të Vatrës. Në ambientin e bukur të selisë së Vatrës, tash e mbas, do të ndihen ma kandshëm, si vizitorët ashtu edhe vatranët mikpritësa.
Në të vërtetë të gjitha vizitat edhe takimet në Vatër mund të konsiderohen vizita e takime pune, sepse çdo rast asht shfrytëzue për informime reciproke dhe shkëmbim mendimesh sa herë kemi pasë mysafirë ose kemi takue zyrtarë të lartë nga vendlindja, kemi shprehë mendime tonat dhe kemi shtrue kërkesa për çka kemi mendue dhe mendojmëse duhet të realizohet në shoqninë shqiptare. Përkujdesja dhe integrimi i shtresës së ish të përndjekunvet, këthimi i pronavet të konfiskueme nga komunizmi tek pronarët legjitimë, hapja e dosjeve të sigurimit, zbatimi i ligjit të lustracionit, lufta kundër korrupsionit, mbrojtja e autoqefalise së Kishes Ortodokse Shqiptareetj., të cilat ende presin të realizohen.
Si obligim ndaj paraardhësavet që, me përkushtim dhe sakrifica, na lanë trashigim këtë organizatë zamadhe, si dhe frymëzimin për të vazhdue në rrugën e tyne, i kemi kërkue Presidenit Nishani dekorimin me medaljen “Nderi i Kombit”, për njimëdhetë vatranë të dalluem, të cilët vepruen në Amerikë dhe dikur u këthyen për të vazhdue në atdhe shërbimin në interesin kombëtar, derisa fijen e jetës fisnike ua këputi mizorisht regjimi sllavokomunist. Krimi kundër këtyne patriotëve, si kundër mija shqiptarve të tjerë të pastër, u krye në emën të popullit, tue ngarkue, kështu, ndërgjegjen e kombit me borxh të randë ndaj tyne.
Rasti i shejtnimit të Katedralës së Ringjalljessë Krishtit, ndërtimi i të cilës asht nji arritje me randësi kombëtare, fatkeqsisht shenoi edhe dëshminë se Autoqefalia asht pothuejse zhdukë dhe autori i saj, i madhi i kombit Peshkop Fan Noli, asht nxjerrë jashtëdhe harrue. Shto edhe deklarimet antishqiptare të kryepeshkopit serb Irinej, nuk len dyshim se ortodoksia greko-sllave ka frymë anmiqsorendaj kombit shqiptar. Këtë Noli e ka pasë kuptue para100 vjetësh, prandej e pat themelue Kishën Ortodokse Shqiptare në Amerikë dhe ma vonë, Autoqefalinë e saj, bashkë me peshkopë e atdhetarë të tjerë.
Greva e urisë që ka hy në javën e tretë në Tiranë, dëshmon se shtresa e ish të përndjekunëvet, shtresa ma fisnike e popullit shqiptar, ende asht e detyrueme të kerkojë të drejtat e veta me rrugë ekstreme të vetëflijimit. Vatra e njeh krim në vetvete indiferencën e pajustifikueshme që vihet re ndaj kesaj greve në Shqipni. Kërkesat tona, përfshi edhe ato të grevistavet të urisë, i kemi parashtrue sa herëqë kemi takue personalite të larta të Shqipnisë, si me ish kryeministrin Berisha, me presidentin Nishani, ashtu dhe me kryeministrin Rama.
Aktivitetet kulturore, që janë gjithmonë të zakonshme për Vatrën, gjatë këtij viti mund të cilësohen me promovimin e disa libravet: “Charles Telford Ericson-Jeta dhe vepra për Shqipërinë dhe në Shqipëri” me autor Ambasador Mal Berishën;“Legjitimiteti i Intervenimit Humanitar Ushtarak në Kosovë”ngaKonsulli Astrit Zemaj;në bashkëpunim me Shoqatën eShkrimtarvet Shqiptaro-Amerikanë, promovimi i libravet nga Halit Nezaj, “Udha e ëndrrës sëthyer” dhe Rrugëtimi i Perjetësimit të Ali Ibër Nezajt në Bronz”. Gjithashtu, promovimi i librit të Nusret Pllanës mbi masakrat serbe,u organizue nga dega e Michigan-it. Nji tjetër aktivitet asht ai i kushtuem poetit të Rilindjes, Naim Frashëri, në Jacksonville, si dhe “Dita e Fëmijve” nga dega South Florida e të tjera kësaj natyre, qëtregojnë gjallninë e Vatrës dhetë degëve të saj.
Vatra ka përkrahë dhe do tëvazhdojë të perkrahi të drejtat e shqiptarvet kudo, sidomos në trojet etnike, qofshin të drejtat e çamëve, të shqiptarve në Maqedoni, në Luginën e Preshevës apo në Mal të Zi. Në këtë kuptim, Vatra, bashkëorganiztore me shoqatat e shqiptarëvet nga Mali i Zi, mori pjesë në demonstratë kundër kryeministrit Gjukanoviq gjatë vizitës së tij në Washington, për shkeljen e të drejtavet dhe për asimilimin e shqiptarvet autoktonë në trojet e veta. I kemi propozue asemblistit të shteti të New York-ut, z.Mark Gjonaj qëai të udhëheqi nji delegacion shqiptaro-amerikan për të sjellë në ambasaden Amerikane në Podgoricë ankesat dhe kërkesat e shqiptarve në atë shtet,dhe Vatra do të ishte pjesë e atij delegacioni kurëdoherëqë nji vepër e tillëtë mundet me u realizue.
Në fund, kam kënaqsinë të përmendi dekorimi e Vatrës nga Presidentja e Kosovës, Atifete Jahijaga.Me 14 mars 2014 patëm nderin e kënaqsinë me e marrëmedaljen në selinë e KonsullatëssëPërgjithshme të Kosovës në New York, nga dora e Ambasadorit Bekim Sejdiu, i cili na nderon me prezencën e tij sot në këtë Kuvend.
Ju falemnderit.

Filed Under: Vatra Tagged With: ceshtja Kombetare, ËSHTË PARËSORE, Gjon Bucaj, per vatren

“DIELLI” NË SHËRBIM TË ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE NË VITET E LUFTËS SË DYTË BOTËRORE*

February 8, 2013 by dgreca

“Vatra” dhe “Dielli” përbëjnë për shqiptarët një simbolikë të fuqishme. Ata zgjuan tek shqiptarët idenë e zjarrit e të dritës që do nënkuptonte flakë patriotizmi dhe rreze kulture. Një atdhetari, para 40 vjetësh, do t’i pëlqente ta përqaste “Vatrën” me Kongresin e Manastirit. ““Vatra” na mësoi me dashtë Atdhenë…/

 /SHKRUAN: Prof. Dr. Muharrem Dezhgiu/

 Gjatë gjithë historisë së vet 100-vjeçare (1909-2009) gazeta “Dielli” realizoi një mision historik në shërbim të kombit shqiptar. Mund të thuhet me bindje të plotë se historia e “Diellit” është ajo e Shqipërisë dhe e shqiptarëve. Qysh prej themelimit të shtetit shqiptar “Dielli” ka përjetësuar në faqet e veta fatet e kombit. Duke luftuar me çdo mjet (me memorandume, me protesta, me shkrime, me të holla) “Dielli” shkëlqeu në mbrojtje të kufijve etnikë të kombit shqiptar. Ai e ngriti zërin kundër rreziqeve që i kërcënoheshin ekzistencës së shqiptarëve si komb e si shtet. “Dielli”, si shprehëse e mendimit dhe e veprimtarisë së “Vatrës”, e lartësoi atë si vatër të shqiptarizmës.“Vatra” dhe “Dielli” përbëjnë për shqiptarët një simbolikë të fuqishme. Ata zgjuan tek shqiptarët idenë e zjarrit e të dritës që do nënkuptonte flakë patriotizmi dhe rreze kulture. Një atdhetari, para 40 vjetësh, do t’i pëlqente ta përqaste “Vatrën” me Kongresin e Manastirit. ““Vatra” na mësoi me dashtë Atdhenë, shprehej ai, – Manastiri çeli rrugën e zhvillimit sistematik të letrave (germave) tona. Këto dy institute (“Vatra” dhe “Kongresi i Manastirit” – M.D.) na mësuan se kur shqiptari bashkëpunon me shqiptarin, nuk del gjë që t’ua ngatërrojë lamshat që t’ua pengojë rrugën”[1].

Me plot të drejtë “Dielli” është cilësuar si dekani i shtypit shqiptar sepse, që kur lindi e vazhdimisht, është vënë në shërbim të popullit shqiptar, duke predikuar “ungjillin” e kombësisë së tij. Ndaj “Dielli” ka shkëlqyer si diell mesdite, p-a re dhe pa perëndim. I tillë ka qenë “Dielli” në shërbim të çështjes kombëtare edhe në vitet e Luftës së Dytë Botërore. Ky do të jetë dhe objekti i trajtesës sime në këtë konferencë.

*

*        *

          Lufta e Dytë Botërore për shqiptarët filloi në prillin e vitit 1939, kur Shqipëria u sulmua nga Italia fashiste. Që nga kjo kohë në faqet e gazetës “Dielli” u botuan shkrime, informacione e komente ku demaskoheshin jo vetëm propaganda italiane për të joshur shqiptarët, por u denoncuan qëllimet dhe planet italiane në Shqipëri dhe në rajonin e Ballkanit ku jetonin shqiptarët.

Propaganda e fashizmit, duke shpërndarë harta të Shqipërisë që përfshinin edhe vendet e pushtuara nga fqinjët me kufij që shkonin në Janinë, Selanik, Manastir e Shkup, përgënjeshtrohej nga “Dielli”. Ky i fundit shprehte bindjen se, këto vende që shënuam më lart, pushtuesit nuk i kërkojnë se janë vende shqiptare dhe duhet t’i kthehen Shqipërisë, por kanë ndërmend t’i grabitin për vete, sikundër grabitnë Shqipërinë e lirë”[2].

Në vitet e para të pushtimit të Shqipërisë “Dielli”, me shkrimet e veta, i bënte një analizë të saktë e realiste situatës përpara së cilës ndodheshin shqiptarët, për t’i orientuar drejt ata. Me të drejtë pohonte “Dielli’ se “Shqiptarët edhe pse nuk e duan fashizmin s’kanë fuqi ta kundërshtojnë Italinë”. Në këtë mes luanin rolin e vet edhe një takëm shqiptarësh, që “Dielli” i quante “shpirtkalbur”, të cilët shiteshin për para, për t’i bërë varrin Shqipërisë. Nën ndikimin e këtyre njerëzve, populli shqiptar ishte i shtrënguar të vishte këmishën e zezë dhe të thërriste “rroftë” ky apo ai eksponent fashist”[3].

“Dielli” u kujtonte shqiptarëve se rekrutimi i tyre në ushtrinë italiane, duke i motivuar me sloganin se “Shqiptarët duhet të luftojnë për madhimin e vendit të tyre”, ishte një mashtrim i komandës italiane, qëllimi i së cilës ishte t’i çonte shqiptarët në vijën e parë të frontit të luftës, që të vriteshin për interesat e Italisë”. Dhe me të vërtetë kështu ndodhi me repartet shqiptare që u mobilizuan në frontin e luftës italo-greke, të cilët u vendosën në vijën e parë të sulmit, prandaj ato dezertuan pasivisht nga fronti i luftës.

Nga ana tjetër, “Dielli” bënte të qartë se, organizmat e administratës fashiste në Shqipëri nuk përfaqësonin shqiptarët, por një “të vetëthënë qeveri shqiptare”, me të cilën “Musolini kërkonte të zbuste popullin shqiptar dhe të gënjejë botën e huaj”. “Dielli” pohonte se edhe “bota e di fort bukur se sot s’ka Shqipëri, as guvernë shqiptare, por ajo është një koloni e vogël e Italisë”. Për rrjedhojë, për të gjitha sulmet që ndërmori Italia ndaj fqinjëve të Shqipërisë s’kishte faj as Shqipëria e as populli i saj”[4].

Duke vepruar në një vend të lirë, “Dielli” kishte të gjitha mundësitë që në faqet e tij, të mbronte jo vetëm interesat kombëtare të shqiptarëve, por edhe t’u ndriçonte mendjen atyre shqiptarëve që ishin mashtruar nga aparenca propagandistike e fashizmit, për të zbutur frymën atdhetare të qëndresës shqiptare.

Në situatën fillestare të paspushtimit të Shqipërisë, politika e fqinjëve dhe e Fuqive të Mëdha, sidomos ajo e qeverisë britanike, kundrejt pavarësisë dhe integritetit territorial të Shqipërisë, u shpalos me një qëndrim të dyshimtë. Në këto rrethana, emigracioni shqiptar në Angli, SHBA dhe në shumë vende të tjera, filloi të ushtronte presion ndaj qeverive të këtyre vendeve, që ata të pranonin dhe të mbështetnin, pa mëdyshje, rimëkëmbjen e pavarësisë dhe ruajtjen e integritetit territorial të Shqipërisë.

Në vitin 1941 dhe sidomos gjatë vitit 1942, në adresë të diplomacisë britanike dhe të qeverisë së saj, u dërguan një sërë letrash, telegramesh, peticionesh e memorandumesh ku kërkohej të respektoheshin parimet e Kartës së Atlantikut. Midis tyre spikaste letra e mikes së Shqipërisë E. Durham, e cila kritikonte indiferentizmin e qeverisë britanike ndaj fateve të këtij populli dhe kërkonte me forcë respektimin e pavarësisë dhe të integritetit të Shqipërisë.

Emigracioni shqiptar në Amerikë konsideroi si detyrë të dorës së parë përkrahjen e përpjekjeve për formimin dhe njohjen ndërkombëtare të një qeverie shqiptare në mërgim. Krijimi i një qeverie të tillë konsiderohej, nga shumica e politikanëve shqiptarë, si një faktor themelor juridik e politik për ruajtjen e legalitetit dhe statusit juridiko-territorial të shtetit shqiptar. Nga ana tjetër, krijimi i një qeverie të tillë, do të ishte faktor organizimi e mobilizimi i shqiptarëve në luftën çlirimtare dhe do të siguronte mbrojtjen e  interesave shqiptare në arenën ndërkombëtare.

Krijimin e një qeverie shqiptare në mërgim e bënte të domosdoshme edhe fakti se, vendet fqinje i kishin ruajtur qeveritë e tyre në mërgim, të cilat, jo vetëm po mbronin me efektivitet interesat e tyre kombëtare, por po kryenin veprimtari të ethshme politike e diplomatike, për realizimin e synimeve të vjetra aneksioniste ndaj Shqipërisë.

E para tentativë, për formimin e kësaj qeverie shqiptare në mërgim, u bë vetëm pak ditë pas sulmit italian kundër Greqisë, duke theksuar se ky sulm “e kishte shtuar urgjencën e çështjes”[5]. Në mënyrë të natyrshme, gjatë këtyre përpjekjeve duhej llogaritur Ahmet Zogu, mbartësi legjitim i sovranitetit të shtetit shqiptar.

Rrymat e ndryshme të emigracionit, të mbështetura në motive sa kombëtare aq edhe juridike, fillimisht e vlerësuan Zogun si pikë qendrore për krijimin e qeverisë shqiptare. Me të drejtë ai shihej si “përfaqësues legjitim i shtetit shqiptar” dhe “bartësi i vetëm i vazhdimësisë së tij konstitucionale”[6].

Një qeveri me A. Zogun në krye, gjykohej edhe si garanci jo vetëm për rimëkëmbjen e pavarësisë, por edhe për paprekshmërinë e kufijve në fund të luftës.

Në lëvizjen për krijimin dhe pranimin e një qeverie shqiptare në mërgim u përfshinë jo vetëm organizatat politike të emigracionit, të drejtuara nga Noli, Konica, Çekrezi, Zavalani por edhe grupime të tjera emigrantësh. Shqiptarët që punonin në industrinë e luftës së SHBA, me anë të një memorandumi, i kërkonin C. Hullit pranimin e një qeverie shqiptare në mërgim nën kryesinë e mbretit A.Zogu[7].

Me një mbështetje të tillë të emigracionit shqiptar, A.Zogu i kërkoi Forin Offisit britanik, në mars të vitit 1942, të njihej si kryetar shteti në mërgim, sepse pozita e tij ishte e njëllojtë me atë të mbretërve të Greqisë dhe të Jugosllavisë. Kjo kërkesë edhe pse do të përsëritej në qershor të vitit 1942, nuk u pëlqye nga Forin Offisi[8]. Por me sa duket qeveria britanike në këtë kohë nuk e kishte përcaktuar qëndrimin kundrejt Shqipërisë[9].

Veprimet e Zogut u mbështetën edhe nga Noli e Konica, dy krerët e emigracionit shqiptar, me vizitën e tyre në Departamentin e Shtetit, në nëntor të vitit 1942[10]. Gjatë bisedës ata argumentuan domosdoshmërinë e krijimit të qeverisë me A.Zogun në krye, si “personaliteti më i shquar shqiptar”. Noli e konsideronte rrezikun grek si faktor thelbësor që e bënte të domosdoshme njohjen e Zogut si kryetar i qeverisë shqiptare në mërgim.

Noli i shprehte C.Hullit shqetësimin se deklarata amerikane për pavarësinë e Shqipërisë, edhe pse ishte e shkëlqyer nga pikëpamja parimore, ishte e destinuar të mbetej në letër, në qoftë se nuk do të përforcohej (kjo deklaratë- M.D.) me garantimin e integritetit tokësor të Shqipërisë dhe me njohjen zyrtare të Mbretit Zog, si kryetar legjitim dhe logjik i qeverisë shqiptare në mërgim, së cilës t’i garantohej edhe një vend në Konferencën e Paqes.

Në se deri në dhjetor të vitit 1942 pengesë për krijimin e një fronti unik dhe të qeverisë shqiptare në mërgim ishte kundërshtimi i politikës britanike, me vdekjen e F. Konicës, u krijua dhe një pengesë e brendshme në emigracionin politik.

Organizata e fuqishme “Vatra” mbeti pa krerët e saj të shquar, tek të cilët Zogu gjeti mbështetje pa kushte. Noli, tashmë, kishte refuzuar të merrte pjesë zyrtarisht në jetën politike shqiptare. “Antizogistët” apo “republikanët” e Londrës dhe të SHBA, pas këtyre ndryshimeve koniunkturale, u tërhoqën nga pozicioni i mëparshëm, kur vetëm përkohësisht, kishin pranuar t’ua nënshtronin interesat e tyre politike, interesave kombëtare. Ata i përfshiu pasioni i mëparshëm i luftës kundër A.Zogut pa marrë parasysh pasojat që do të kishte ky qëndrim për çështjen shqiptare.

Megjithatë, Noli dhe Vatranët mbajtën, edhe pas kësaj situate, një qëndrim konsekuent. Është i njohur telegrami i Nolit dërguar C.Hullit pas botimit të deklaratës britanike, ku theksonte se, pikërisht për arsye të rrezikut grek dhe të ekuivokëve të deklaratës britanike, ishte e nevojshme që Shqipërisë i duheshin dhënë garancitë. Dhe një gjë e tillë bëhej duke njohur zyrtarisht një qeveri shqiptare në emigracion nën drejtimin e Mbretit Zog, me pranimin e Shqipërisë në Kombet e Bashkuara dhe me garantimin e integritetit territorial të saj.

Mjaft emigrantë shqiptarë të Amerikës i shprehnin bindjen Departamentit të Shtetit se “vetëm fronti i bashkuar shqiptar nën udhëheqjen e Mbretit Zog, ishte mënyra më efektive, për të ndihmuar Shqipërinë dhe Kombet e Bashkuara”[11].

Lëvizja e emigracionit shqiptar, për organizimin e luftës antifashiste në Shqipëri dhe për krijimin e qeverisë shqiptare në mërgim, vazhdoi të rritej edhe pas deklaratave të Fuqive të Mëdha, në dhjetor 1942. Mbështetjen ma të madhe kjo lëvizje me idenë e krijimit të një qeverie shqiptare në mërgim, e pati nga radhët e “Vatrës”, e cila kishte një traditë të gjatë në luftën kundër politikës aneksioniste greke.

Për Nolin, rreziku grek ishte faktori kryesor që e shtyu ta shihte shpëtimin e Shqipërisë në ruajtjen e trashëgimisë legale të saj, pra, në njohjen e përfaqësuesit të shtetit shqiptar, A.Zogut, ndonëse ky ishte kundërshtar politik i Nolit. Të shqetësuar për pozitën e Shqipërisë, në raport me vendet e tjera me qeveri në Londër dhe me ambasadorë në Uashington, Noli dhe Konica kishin arritur në përfundimin se, nuk mund të rrinin duarkryq, me arsyetimin se “Zogu mund të konsiderohej si një autoritet që paraqiste një shpresë, se mund të pranohej nga Aleatët, si përfaqësues i vazhdimit të shtetit të pavarur shqiptar. Rrjedhimisht, rreth tij, mund të krijohej një qeveri shqiptare në mërgim e cila mund të pranohej nga qeveritë amerikane dhe britanike, gjë që do të siguronte njohjen e Shqipërisë si komb i bashkuar dhe njohjen e pavarësisë dhe tërësisë tokësore pas luftës. Kjo do të pengonte e do të “thyente intrigat e pretendimet tokësore të qeverisë shoviniste greke e jugosllave në Londër”[12].

Nga ana tjetër, kundërshtarët e Zogut ose republikanët bënin përçapje që të krijonin një komitet kombëtar shqiptar, “Komiteti i Shqipërisë së Lirë”, në vend të një qeverie, duke pranuar që, ky Komitet, të kishte Zogun në krye. Ky Komitet, sipas republikanëve, e linte hapur çështjen e përcaktimit të formës së regjimit pas luftës.

Për Zogun përkrahja e kësaj ideje ishte vetëvrasje. Prandaj këmbëngulte në krijimin e qeverisë legale, të cilën e vlerësonte si garanci të pavarësisë dhe të integritetit territorial të Shqipërisë[13]. Pranimi i Komitetit në vend të qeverisë, do t’u mohonte shqiptarëve të drejtat e fituara gjatë 20 vjetëve të jetës kombëtare dhe pavarësisë, do të bënte që çështja shqiptare të shqyrtohej edhe një herë nga fillimi, pa patur asnjë siguri se rezultati do të ishte në interes të Shqipërisë.

Politika e lëshimeve britanike, për të mos cenuar pretendimet territoriale greke ndaj Shqipërisë, e përçau emigracionin shqiptar, lidhur me rrugët për të mbrojtur integritetin e Shqipërisë nga pretendimet e fqinjëve. Në këtë rreth vicioz të emigracionit shqiptar, një pjesë e mirë e shqiptarëve në vendet e lira, të kryesuar nga “Vatra”, ngulnin këmbë për pranimin pa kushte të Mbretit Zog, gjë që gjeti pasqyrim në faqet e “Diellit”[14].

Në këto rrethana, gjatë këtij debati, në emigracionin shqiptar u shpenzua mjaft kohë dhe energji, duke zbehur e zvarritur përpjekjet për të kundërshtuar propagandën dhe ofensivën diplomatike të qeverisë mbretërore greke në Londër dhe në Uashington.

Në verën e vitit 1944, kur fashizmi po merrte goditjet vendimtare, rreziku komunist po afrohej me shpejtësi. Ofensiva greke për aneksimin e Shqipërisë së Jugut po ashpërsohej dhe intensifikohej. Përpara këtij rreziku, shqiptarët e Amerikës, të mbledhur në një miting, miratuan një rezolutë për Fuqitë e Mëdha dhe Kombet e Bashkuara[15]. Rezoluta kërkonte njohjen zyrtare të qeverisë shqiptare në ekzil, ashtu si kjo qeveri kishte ekzistuar para 7 prillit 1939 dhe pranimi i Shqipërisë me të drejta të plota në OKB.

“Vatra” dhe “Dielli” mbështetën me konsekuencë krijimin e një fronti të përbashkët të shqiptarëve. Prandaj, në vitet e para “Vatra” kishte mbajtur qëndrim kritik ndaj politikës britanike. Për deklaratën e Edenit, dhjetor 1942 “Dielli” kritikonte faktin se ajo “u muar nga grekët si një ftesë dhe ata shpejtuan të përgatitnin dasmën për copëtimin e Shqipërisë. Deklarata e zotit Eden u përhap si një sëmundje ngjitëse në të gjitha anët dhe nuk la asnjë grek gjëkundi pa zënë. Këtu në Amerikë, grekomanët “epirotë” hapën kuletat dhe nisën përsëri nga avazi i vjetër, me shpresë që t’i mbushnin kokën popullit amerikan se shqiptarët janë grekë”[16].

Zhvillimi i ngjarjeve politike dhe ushtarake në Shqipëri, në fund të verës së vitit 1944, me epërsinë e forcave komuniste në drejtimin e vendit, ndikoi dhe në qëndrimin e një pjese të mirë të emigracionit shqiptar. Nisur nga interesat kombëtare, duke ndjerë thellë rrezikun dhe presionin grek në Shqipërinë e Jugut, “Vatra” dhe “Dielli” e mbështetën qeverinë e Enver Hoxhës, siç kishte kërkuar, më parë, krijimin e frontit të përbashkët shqiptar.

“Dielli” do të shkruante : “Lumturisht sot, Toskëria e ka një zot dhe kjo është qeveria provizore e Beratit. Edhe pse s’është njohur, ajo do të njihet. Ne prej së largu duhet të bëjmë ato që nevojiten: të kërkojmë njohjen e qeverisë provizore të Beratit dhe do të insistojmë që kësaj qeverie t’i jepet leje të dërgojë një delegacion në kryeqytetet e mëdhenj, duke nisur nga Uashingtoni”[17].

Në këtë qëndrim për zhvillimet politike në Shqipëri gjetën gjuhën e përbashkët organizatat e emigracionit shqiptar në Amerikë. Organizata “Shqipëria e Lirë” dhe “Vatra”, njera pas tjetrës, në gusht e shtator 1944, i kërkuan qeverisë amerikane të njihte qeverinë e Frontit NÇl të Shqipërisë.

Edhe Kishat Ortodokse Shqiptare të Amerikës, me anë të një telegrami drejtuar C.Hullit, i kërkonin njohjen e qeverisë së krijuar në Shqipëri. Këtë veprim e mbështeti dhe “Vatra”, me anë të presidentit të saj, Vasil Pani, i cili i parashtroi Eduard Stettinusit të njëjtat kërkesa për pranimin e përfaqësuesve të qeverisë shqiptare në Kombet e Bashkuara dhe në Konferencën e Paqes si dhe frenimin e përpjekjeve greke për copëtimin e Shqipërisë dhe garantimin e integritetit e pavarësisë së saj[18]. Faktor kryesor që ndikoi në qëndrimin mbështetës të Nolit dhe të “Vatrës” ndaj qeverisë komuniste ka qenë synimi për ta forcuar pozitën e Shqipërisë në raport me lëvizjet dhe pretendimet greke.

Në përputhje me këtë politikë të “Vatrës” ndaj ngjarjeve në Shqipëri, “Dielli” në faqet e saj i la hapësirë të konsiderueshme propagandimit të luftës së partizanëve si dhe thirrjeve për t’i ndihmuar ato me çdo mjet. “Dielli” publikoi lajme të ndryshme për situatën në Shqipëri si në fushën politike, ekonomike dhe arsimore e kulturore, duke i bërë jehonë, propagandës që bëhej edhe në Shqipëri, pa i bërë asaj pothuajse asnjë koment. Megjithatë, në faqet e “Diellit” gjeti pasqyrim edhe opinioni ndryshe, lidhur me reformat që nisën të zbatoheshin në Shqipëri në fushën e pronës dhe të kapitalit.

Është me interes një debat, i bërë lidhur me zhvillimin e reformës agrare, që u shpalos në programin e qeverisë. Kritika në këtë drejtim bëhej për faktin se këto reforma ekonomike ishin të parakohshme. “Le të sigurojmë lirinë e Shqipërisë më parë, pastaj reformat – thuhej në një shkrim të R.Xh. Gurrazezit, të 4 nëntorit 1944, te “Dielli”. “Le të sigurojmë qetësinë e brendshme duke mbledhur gjithë grupet ose partitë kundërshtare rreth një guverne të fortë. Pastaj do të vijë koha që të bisedojmë edhe për bërjen e reformës agrare”[19].

Duke ecur në rrugën e mbështetjes së qeverisë provizore të Shqipërisë, “Vatra” dhe “Dielli” kërkonin me insistim njohjen e saj nga Aleatët. Madje, në faqet e “Diellit” kritikohej ashpër kjo mosnjohje. “Ta quash këtë një padrejtësi, nuk është mjaft, duhet t’i japim emrin që meriton. Kjo është një tradhti e idealeve të Kombeve të Bashkuara. As më pak, as më shumë. Kjo tradhti duhet ndrequr sa më shpejt”[20].

Moto e punës së “Vatrës” dhe e “Diellit” në fund të luftës mbeti tradita e grumbullimit të ndihmave për shqiptarët e sapo dalë nga lufta. “Dielli” jepte njoftime për situatën e rëndë ekonomike në Shqipëri dhe krahas saj dhe pasqyrën e ndihmave të grumbulluara, duke i qëndruar konsekuente traditës se shqiptarët e Amerikës nuk ishin shkëputur nga hallet, shqetësimet e vuajtjet e Atdheut të tyre – Shqipërisë. Veprimtaria e “Diellit”, edhe në rrethanat komplekse të Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri, ku interferonin faktorë të brendshëm dhe të jashtëm, mbeti si gjithnjë në shërbim të ç

 



* Mbajtur në Konferencën Shkencore të organizuar nga “Vatra”, me rastin e 100-vjetorit të botimit të “Diellit”, New Jork, 13 qershor 2009.

[1] Nga fjala e Karl Gurakuqit me rastin e 60-vjetorit të “Diellit”.

[2] “Dielli”, Boston Mass, 1 korrik 1940, Italianët tallen me popullin shqiptar.

[3]Po aty. Në “Dielli” përmenden emrat e këtyre eksponentëve të fashizmit Tefik Mborja dhe Ettore Mutti.

[4]Po aty, f. 2. “S’ka faj Shqipëria, as populli i saj”.

[5] Foreign Office, 371/24866. Kopje e letrës së Dervish Dumës dërguar Nolit dhe Nelo Dizdarit, kapur nga çensura britanike, 6 nëntor 1940. (Referencat arkivore sipas B. Meta në: “Tensioni greko-shqiptar (1939-1949”).

[6] FO.371/33109. Relacion i P. Dixonit mbi bisedën me Tajar Zavalanin , 3 korrik 1942.

[7]United States National Archives (USNA) DS.875.01/564.1/2. Memorandum i shqiptarëve që punonin në industrinë e luftës së SHBA, dërguar C.Hullit (pa datë).

[8] F.O. 371/33110. Raporte të A.Royanit mbi bisedat me Zogun , 24 qershor dhe 4 korrik 1942.

[9] F.O.371/33109/R4470/390/90. Shënime të Dixonit pas bisedës me T. Zavalanin , 3 korrik 1942.

[10] USNA.DS.F.W.875.01/427. Promemorje e Nolit dhe e Konicës pas vizitës në Departamentin e Shtetit, 19 nëntor 1942.

[11] USNA. DS.FW. 875.01/474. Tel. i Shaqir Bucos, Asat Hasanit, Mehmet Kinakolicit, Hysen Panaritit etj., dërguar C.Hullit, 28 dhjetor 1942.

[12] Behar Shtylla, Noli siç e kam njohur unë, Tiranë, 1997, f. 112.

[13] F.O.371/37 137. Kopje e letrës së Sotir Martinit drejtuar Tajar Zavalanit, 11 maj 1943.

[14] F.O.371/37/137. Letër e T. Zavalanit dërguar Miss Barkerit, 24 tetor 1943.

[15] F.O. 371/43555/R 179/71/90. Tel. dërguar A. Edenit nga Kryesia e Komitetit për Çlirimin e Shqipërisë (Christ Lepon, Petro Danushi, Christ Skurte, Ismail Emini, Angelo Peters) 9 qershor 1944.

[16] “Dielli”, 18 nëntor 1944. Toskëria sot.

[17]Po aty.

[18] USNA.DS.FW. 875.01/11-3044. Tel. i Vasil Panit dërguar Eduard Stettinusit, 11 dhjetor 1944.

[19] “Dielli”, 4 nëntor 1944. Le të sigurojmë lirinë e Shqipërisë më parë, pastaj reformat.

[20] “Dielli”, 2 dhjetor 1944. Lajme nga Shqipëria.

Filed Under: Histori Tagged With: ceshtja Kombetare, dielli, Muharrem Dezhgiu, Vatra

Artikujt e fundit

  • Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, është takuar me Ambasadorin e SHBA-ve në Kosovë, Jeffrey Hovenier
  • Shtatori është dhembja dhe krenaria jonë, kujtimi për masakrën e Deliajve në Abri
  • KLARA  KODRA,  STUDIUESE  E  LETËRSISË  ARBËRESHE
  • Pyetje
  • Shqipëria po shitet, shqiptarët  rrijnë e vështrojnë
  • SERBIA – PROBLEM I BALLKANIT DHE JO ZGJIDHJE E TIJ
  • IL PICCOLO DI TRIESTE (1912) / FALË MARK KAKARRIQIT ARRITËM TË INTERVISTONIM NË QYTETIN TONË ISMAIL BEJ QEMALIN, PARA SE KY I FUNDIT TË NISEJ PËR TË SHPALLUR PAVARËSINË E SHQIPËRISË
  • Afrim Bunjaku, in memoriam…
  • Shkollat Shqipe Alba Life në NY e hapën vitin e ri akademik 2023-2024 me fidanishten e parë të saj në Staten Island
  • “Zërat e dygjuhësisë”
  • Qeveria federale po shkon drejt mbylljes. Çfarë do të thotë kjo dhe kush dëmtohet?
  • PSE ËSHTË E PËRFSHIRË DREJTËPËRDREJTË SERBIA NË SULMIN TERRORIST NË VERIUN E KOSOVËS?
  • Kryeministri Kurti: Lavdi Rreshter Afrim Bunjakut, Heroit të Republikës së Kosovës dhe dëshmorit më të ri të tokës së saj
  • “Mother Teresa’s Revolution of Tenderness”
  • Nder dhe Privilegj në këtë Mision të Shenjtë

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT