• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

PARDESYJA ÇEKE

January 4, 2017 by dgreca

Tregim/

1 agim deshnica

Nga Agim Xh. Dëshnica/

Qysh para luftës, pardesytë tek ne mbaheshin mbi kostum  nga  të rinjtë e të rejat,  sapo  arrinte  gjysma e dytë e tetorit. Zakonisht,  ato vinin nga jashtë,  së pari nga Italia e Franca, më vonë nga Hungaria, Rumania etj. Kur sheh fotografitë e asaj kohe, kupton se atëherë pothuajse e gjithë rinia jonë, përveç pardesyve, mbante edhe kapele  republike…  Më pas, aty nga viti 1948,  këto veshje  filluan të rralloheshin e të mos  dukeshin fort nëpër rrugë. Ndërsa, në vitet gjashtëdhjetë nisën të shfaqeshin disa pardesy prej mushamaje të hollë, që morën  nga  populli  emrin  fëshfëshe,  për  shkak  të zhurmës që bënin,  duke u fërkuar me krahët në ecje e sipër. Për t’i blerë ato, duhej të ngjisheshe nëpër radhë  të gjata e të shtyheshe me bërryla e grushta në disa pak dyqane, ku në më të shumtën e rasteve bëheshin copë-copë xhama dhe pasqyra. Pas kësaj, bulevardi kryesor i Tiranës  herë  ngjyrosej  në  gri dhe  të dukej  se ishin ulur retë  nga  Dajti, ose  në  blu, sikur Erzeni kishte ndërruar shtratin dhe e ndante kryeqytetin  më dysh.

Në atë kohë, Rudit i erdhi nga Praga  një pardesy me  cohë  të mirë  dhe  të trashë,  qepur  sipas modës europiane. Ia dërgonte i vëllai, student  në Çekosllovaki. Pothuaj gjithë fëshfëshet, në përballje me pardesynë që mbante Rudi, pësuan befas një konsum  të thellë moral.  Se, ç’është e vërteta,  pardesyja e re ia ndryshoi krejt paraqitjen Rudit.  Veçse,  në  punë  ai vazhdoi të shkonte si edhe më parë, me triko e xhaketë  të vjetër. Kurse në ditët e dhjetorit e të janarit, kur acari ashpërsohej  për  shkak  të erës  së Tujanit,   ai vishte pallton e trashë ushtarake të të atit, që ishte blerë qysh pas luftës.

Kur delte  në  rrugë  e në  bulevard me  pardesynë çeke, me jakën pakëz të ngritur, Rudi binte  menjëherë në sy. Ndaj nisi të krihej më me kujdes dhe t’i lustroste mirë  e  bukur  të vetmet  këpucë  rumune. Por,  përpiqej  të rregullonte  hapin  dhe  ta drejtonte trupin, që  zakonisht  e  mbante pakëz  të përkulur.  Bëri edhe  fotografi me pardesynë ai, te Foto-Sporti, në studio. Dhe me hak.  Se kur shkonte  rrugës,  vajzat  e kalimtarët kthenin  kokën për ta parë më mirë. Në kinema Rudin e gjeje me pardesynë palosur  me kujdes  mbi gjunjë. Po atë e shihje  shpesh edhe në  sheshin  Skënderbej, para Pallatit të kulturës me kolona. Për praninë e tij në atë shesh të zhurmshëm, ishte nxitëse sigurisht pardesya çeke. Veç, ç’ndodhi pas disa muajve? Në ndërmarrjen e Rudit erdhi me punë një djalosh korçar, biond e sygri, me emrin Vaskë, që ishte caktuar teknik në repartin e pllakave. Në dukje – i qeshur  dhe i urtë. Rudi bisedonte shpesh me Vaskën për bukuritë e fshatit të tij në të hyrë të Korçës. Kështu, nuk vonoi e u miqësuan, për më tepër, se Rudit i pëlqente Korça e bulevardeve dhe e serenatave me kitara e mandolina.

Një të shtunë, te klubi i Sanijes,  Rudi   i tregonte Vaskës:

-E mbaj  mend  Korçën si në tym. Një përrua në mes, bulevarde, shtëpi të hijshme e të rreshtuara gjatë rrugëve  të drejta e të pastra  me kalldrëm.  Atje shijova për herë të parë birrën e njohur korçare dhe gazozet në shishe me tapë të bardhë porcelani.  Bukur, bukur!

– Ua, e paske  parë  Korçën, bre!? Me shërbim  ke qenë atje, hë? Me siguri, ke fjetur edhe te turizmi i vjetër ti, apo jo!

– Çne! Kam shkuar më këmbë  në Korçë.

– Ç’thua, o t’u mbylltë!- Po, po!  Isha i ri atëherë. Mora  pjesë  në  një ekskursion  me  një  vargan  nxënësish, maturantë të shkollave të mesme  të Tiranës.  Qenë  ne edhe  nja gjashtë – shtatë vajza, të veshura gjysmë ushtarake, me rroba engleze, me çanta e torba në shpinë. Ishte korriku i vitit 1951 dhe udhëtimi  ynë-tepër  i lodhshëm. Shpesh, larg fshatrave, na mundonte etja dhe uria. Nga Tirana  shkuam  në Pezë,  Peqin,  Kuçovë,  Berat.  Prej atje dolëm në Qafën e Sinjës, në Ballsh, Selenicë, Vlorë, Brataj.  Pastaj  iu ngjitëm  maleve,  në  Kuç, Qafë e Gomares, Golem, Mashkullorë të Gjirokastrës e më tej. Mbaj mend  se në Selenicë,  nëpër  galeritë  e ulta të minierës  së bitumit,  sado  që  përkulnim  trupin,  na përplasej  balli nëpër  trarët.  Te  një  guvë  me  kate punonin minatorë me kazma e lopata. Njëri nga ata qe i nxirë keq nga pluhuri.  Na përshëndeti dhe na tregoi se paskej punuar në minierat  e Sent Etienit në Francë,  por e patën përzënë, se kishte marrë pjesë në një grevë të nxitur nga sindikatat! Në Kuç pashë pothuaj vetëm gra e  pleq.  Kur  vajtëm ne  atje,  ia morën  këngës “Kurvelesh,  zemra  ime,  ç’janë  ato  bombardime!?…” Njëri që fliste pak si shumë na tregoi se si i trazonin natën rojet italiane pranë postoblloqeve. Pastaj ai hodhi sytë nga malet dhe na tha: “me gjermanin nuk bëhej shaka!  Ai qerrata na qepej këmba-këmbës  deri në  kreshta  e maja!”

Në drekë  unë  e disa shokë  të mi hëngrëm groshë  te një shtëpi  dhe  natën e kaluam  të gjithë  në  një kasolle.  Mbi kakërdhi dhishë shtruam batanijet dhe fjetëm të nanurisur nga  mërmëritja e një buronje nën  një rrap vigan.

– Më ju lumtë, bre, më ju lumtë! Qejf i madh e jo shaka!

-Pas Përmetit e Frashërit morëm drejtimin për në Korçë. Në një fshat,  në  fushë,  më  caktuan për  drekë  te një  shtëpi përdhese rrethuar me gardh. Tri vajza të reja më pritën mirë. Mbaj mend  se më  vunë  përpara te një pjatë e thellë  cingoje  katër  vezë  të fërguara, që  notonin në gjalpë. Tri vajzat ishin si shtojzovalle dhe të veshura si qytetare. Qeshnin  dhe më shikonin drejt në sy.

– E po, vajza pe Korçe, or ti!

– Sigurisht! Pasdite u vumë  në rrugë.  Nata na zuri në Vithkuq.

– Ooo! Nga Vithkuqi kam nënën unë! – tha Vaska.

– Ashtu!? Ishte fshat i bukur dhe  me  plot pisha. Natën bënte  ftohtë atje, edhe  pse ishin ditë korriku.

– Vërtet!- Kur arritëm, ishte errësirë. Na rrethuan ushtarët e repartit të Vithkuqit. Na morën  për diversantë. Po kur dëgjuan zëra vajzash, pyetën:  “Ç’jeni ju?” Dy – tre nga ne u përgjigjën:  “Nxënës  nga  Tirana  jemi!” “Ua,  ua! Desh krisi pushka këtu, more shokë!” Atë kohë një grup ushtarësh të armatosur u dukën  në sheshin  ku ishim ndalur. Të nesërmern kaluam nëpër pyllin e Makërzës  me  hije  e luleshtrydhe. Pimë  ujë te “Çesma e mbretit”.

Pas njëzetepesë ditësh udhëtimi, të nxirë nga dielli, të dobësuar e të pluhurosur, lamë  fshatin Qatrom dhe në mbrëmje mbërritëm në Korçë. Në kthim na priste Pogradeci, Qafë  -Thana, Elbasani,  Qafa  e Kërrabës dhe, më në fund, Tirana.

-Bobo, sa rrugë paskeni bërë!

Rudi pa orën dhe tha:

-Kthehemi në punë!

Një ditë Vaska  hyri në  zyrën e Rudit,  buzëqeshi dhe tha:

– U fejova!

– O, o! – thirri Rudi me atë zërin pak si të ngjirur. – Urime, urime! Nga është nusja?

– Nga një fshat ngjitur me tonin.

– Por kur kështu?

– Pardje! E bëmë fejesën tak- fak, te një pastiçeri, në rrugën e Durrësit. Isha me vëllezërit e mi dhe me ca kushërinj të nuses.

– Prandaj s’të kam parë këto ditë unë ty! Të lumtë, të lumtë!…

Për një kohë u bë heshtje.

– E di si e kam hallin unë, or Rud? – Vaska u hodhi  një vëshrim letrave të shpërndara mbi tryezë,  pastaj tha:  – Do të shkoj në  fshat për  të këmbyer  nishanet! Kostumin, trikon dhe këmishën m’i blenë vëllezërit, që erdhën nga Korça. Më rrinë për bukuri, por ç’e do!

– Si është puna?

– Unë do të kisha qejf të shkoja në fshat si njeri që vjen nga Tirana. – Ai u mendua një hop dhe shtoi: – Të lutem, a ma jep pardesynë çeke sa të vete e të vij? Veç për pesë ditë e dua! Të hënën më ke këtu, për nderin e familjes! Dhe mos u bëj merak, se do të ta mbaj mirë!

Eh, po unë atë të vetme kam! – pasi u mendua pak- tha- megjithatë, s’ta prish dot, por ma kij kujdes, aman!

– Ç’është ajo fjalë! Bile, nuk do ta vesh rrugës, po kur të jem në të hyrë të fshatit!

Dhe kështu, dhëndri ynë, i rruar e i krehur bukur, me gravatë të kuqe e me këmishë nga Tirana, me triko, kostum  e çorape prej Korçe, me  këpucë  të zeza nga Elbasani  dhe  me  pardesy moderne nga Praga,  pra, veshur,  ngjeshur  e kapardisur, hipi përpara te një Zis i Korçës tok me njërin vëlla. E kur njerëzit e tjerë zunë vend në karroceri, u nisën të qeshur.

Rudi  nuk  u  duk  në  bulevard  në  ato  pesë  ditë nëntori. Priste të vinte të hënën Vaska dhe t’i kthente pardesynë. Por, iku e marta tok me të mërkurën, iku e enjtja dhe po afrohej  e diela. Gjatë atyre ditëve me festa krisën e shndritën fishekzjarret, madje  gjëmuan edhe topat. Ndërsa ai mbeti i mbyllur në shtëpi dhe në kulmin e mërzitjes. I afrohej dritares dhe shihte në qiell shkëndijat që  binin  si shi pas  krismave,  në mes atij ndriçimi verbues.

Rudi e kërkoi Vaskën të hënën e dytë, por nuk e gjeti. Mori vesh  se inxhinjieri  e  kishte  dërguar  me shërbim në Rrogozhinë e në Peqin dhe sa nuk u çmend. Por, më kot, se pas  nja tri ditësh  të tjera,  dhëndri i ri biond e sygri, u duk në pragun e derës, në mes shumë  njerëzve, që prisnin të merrnin  rrogat. Hyri brenda, la në tavolinën tryezën e makinës së shkrimit diçka të mbëshjellë me letër ambalazhi nga ato të thasëve  të çimentos, u kthye te arkëtarja, mori rrogën dhe u largua pa u ndjerë.  Rudin e kapi një parandjenjë e keqe. U ngrit dhe shkoi në tryezën e vogël, këputi  me forcë spangot e pakos dhe e hapi. Pa një zhele të errët e të pështirë, me baltë. Mezi e njohu  nga xhepat  e nga jaka. Ishte pardesyja e vet çeke. Sa nuk i ra pika e iu pre fryma. Tashmë kuptoi qartë  e me dhimbje  se kishte marrë  fund  një herë  e përgjithmonë eleganca e tij nëpër  bulevardin e Tiranës.  Po kush ia kishte fajin? I ra ballit me pëllëmbë. Ndezi një cigare dhe vështroi jashtë dritares. Në Qafën e Tujanit dhe mbi livadhet  e Dajtit, po dyndeshin re. Pritej shi Tirane.

Filed Under: LETERSI Tagged With: Agim Xh Deshnica, PARDESYJA ÇEKE, Tregim

DHIMBJA!

January 4, 2017 by dgreca

 Tregim Nga Pierre-Pandeli Simsia/ 
1-pandeli-simsia                           “Reagimi mospërfillës i Mirës më vrau shumë shpirtërisht. Dhimbja ishte e madhe, si atëhere para 30-të vitesh dhe, goditjen e grushtit të asaj dite të largët mbi stomakun tim, e ndjeva më të dhimbshëm”.
Personazhin tim, po e quaj, Mira.
Pamja e saj, buzëqeshja, shkathtësia, shakatë e ndryshme që bënim në klasë, kur rrinim grup shokë e shoqe përpara oborit të shkollës dhe prisnim të dëgjonim tringëllimën e ziles për të hyrë në mësim, më kanë shoqëruar gjithmonë, madje si një objektiv filmi edhe më janë shfaqur përpara syve.
Në pamjen e jashtëme Mira nuk ishte shumë e bukur, por kishte ëmbëlsinë e femrës adoleshente; ishte tërheqëse, të bënte për vete.
Ishte nxënëse e mirë në mësime, por jo pretendente për të vazhduar shkollën e lartë.
Shoqëria jonë, si çdo shoqëri e asaj moshe vazhdoi deri në klasën e tetë; pastaj u ndërpre. Disa shokë klase filluan punëra në ndërmarjet e ndryshme të qytetit, disa të tjerë u doli e drejta e studimit në shkolla të ndryshme, madje edhe jashtë qytetit tonë.
Kur ktheheshim nga shkolla për në shtëpi, unë dhe një shoku im duhet të kalonim përpara shtëpisë së Mirës. Kjo ishte edhe arësyeja që, shoqëria midis ne të treve, sikur u forcua edhe më tepër nga shokët dhe shoqet e tjerë të klasës.
Por, Mira ishte e veçantë; në klasë, ajo ishte ajka e humorit, ëmbëlsia e bisedës.
Një ngjarje jo e këndshme na ndodhi pak muaj para se përfundonim klasën e tetë.
Ishte ditë e martë, stinë pranvere. Pemët kishin filluar lulëzimin e tyre.
Ora sapo kishte kaluar 5 e mbasdites. Dola nga shtëpia për të blerë diçka në një nga dyqanet në qendër të qytetit.
Rastësisht, në rrugë shkëmbehem me Mirën. Kur u afruam, Mira ndaloi hapin. Unë i buzëqesha si gjithmonë, ndërsa ajo, m’u duk shumë ndryshe nga herët e tjera.
Pa më pyetur se ku do shkoja, e frikësuar, me një frymëmarje të shpejtuar, më thotë:
     – Të lutem shumë Bert! Të lutem, kthehu për atje ku je nisur. Më shoqëro deri në shtëpi. Duhet të shpejtojmë. – Fjalët mezi po i dilnin. Ishte hera e parë që e shikoja dhe e dëgjoja Mirën të më fliste aq dhimbshëm. Toni i zërit të saj nuk i përshtatej pamjes dhe tipit të Mirës. Ndjeva keqardhje të madhe!
     – Ç’farë ka ndodhur, Mira? – e pyeta i trembur.
     – Të lutem, shpejtojmë hapat; një djalë, një idjot, po më vjen nga pas, madje, jo vetëm që më ndjek, por, para pak minutave, guxoi dhe më ndaloi. Më erdhi nga prapa siç më vjen shpesh dhe, vetëm kur ndjeva mbi supin tim duart e tij të fuqishme. Me forcën e një mashkulli rrugaç dhe idjot, me duart e tij të fuqishme, ma ktheu trupin përpara vetes tij. – Pse nuk e pranon kërkesën time për të biseduar? Unë të dua, madje edhe do martohemi bashkë… – po më fliste Mira me me zë të përvajshëm; mjekra po i dridhej.
     – Mira! – e ndërpreva unë. Nuk po mundja ta dëgjoja. Ndjeva një pikëllim të thellë. Në grykë më ishte bërë një nyje sikur më pengonte frymëmarrjen.
     – Po më duket shumë e gjatë rruga për të mbërritur në shtëpi, Bert. – Vazhdoi Mira të flasë me zë të ngashëryer. Të lutem, të shpejtojmë. Nuk mund ta mendoj kurrë se ç’farë do më ndodhte me atë idjot djalë, mallkova veten që dola për të blerë… Oh, moj mami! – fliste ajo me zë të dridhur dhe  lëshoi një ofshamë.
Pikëllimi që po vazhdoja të ndjejanga ajo ç’po dëgjoja, m’u bë edhe më mbytës.
     – E njeh atë djalin ti? Të ka ndaluar edhe herë të tjera? – vazhdova ta pyes përsëri duke e parë dhimbshëm.
     – Është një idjot nga një lagje tjetër e qytetit tonë. Më ndjek shpesh nga pas, madje, njëherë në autobusin e linjës, shfrytëzoi rastin kur kishte shumë njerëz. Unë, isha e shoqëruar me mamin dhe motrën time më të vogël; më qendroi përballë dhe, në kohën kur po zbrisnim nga autobusi, dëgjova të më pëshpëriste në vesh: “Të dua shumë zemër e vogël! Fiksoje fytyrën time, sepse do më kesh gjithmonë pullë poste ngado që të shkosh…”
     – Çudi! Ti ke edhe vëllanë një vit më të madh se vetja…
     – Nuk dua ta ngatërojë vëllanë, Bert. – më ndërpreu. – Por, nëse do vazhdojë kështu, edhe vëllait do t’i them – m’u përgjigj Mira me zë të trembur.
Unë pohova me një lëvizje të lehtë të kokës.
Nuk e njihja atë djalë, por, me ç’po më tregonte Mira ndjeva një përçmim të madh ndaj tij.
     – Mos u mërzit, – e ndërpeva unë. Po më dhimbsej shumë ndërsa e shihja në atë gjendje. – Pothuajse mbërritëm, nuk kemi edhe shumë rrugë për të bërë deri në shtëpinë tënde. 
Më bënë veshët, sikur dëgjova hapa të shpejtuara prapa nesh. I frikësuar, ktheva kokën.
     – Qendroni aty, se do bëj skandal – më foli djali që m’u shfaq prapa nesh me një rrezatim agresiv duke më vështruar rreptas. – Kur të mos kem njeri në shtëpi, më vdekshin që të gjithë njerëzit, do bëj skandal.
O, mamiiiii! – Bërtiti fort Mira dhe, instiktivisht më kapi mua nga krahu i majtë si të kërkonte ndihmën time, si të isha unë shpëtimtari i saj.
Qendruam të dy të frikësuar, frikë, që, sa herë e kujtoj, edhe pse kanë kaluar shumë vite, prapë e ndjej brenda qenies sime.
Djali, që nuk ishte më shumë se 20-të vjeç, më i gjatë se ne nga shtati, me një pamje të egërr dhe me një vështrim të rreptë, qendroi para nesh. Shikimi i tij i egërr u mbërthye mbi mua.
     – Kush je ti? – më pyeti egërrsisht. 
I frikësuar në kulm, m’u lidhën fjalët, nuk dija ç’përgjigje ti jepja. Një gulç m’u mblodh në grykë. Trupi filloi të më dridhej sa përnjëmend, mendova se do rrëzohesha përtokë. Po e shikoja përhumbshëm.
     – Kush, kush… jam unë! – Nuk po dija si t’i përgjigjesha.
     – Kush je ti, po të pyes, që shoqërohesh me këtë? – ndjeva dorën e tij të fuqishme mbi kraharorin tim. Më kishte kapur nga këmisha dhe po spërdridhte dorën sipër këmishës sime.
M’u errësuan sytë. Si nëpër ëndërr, zëri i Mirës më erdhi i shurdhët që vazhdonte të bërtiste duke qarë: Oh, mami! Ohhh! Jo, Joo!
Papritur, ndjeva një goditje therrëse në barkun tim, në pjesën e stomakut. Bota përreth m’u errësua; çdo gjë m’u shpërfytyrua. Mes dhimbjes së madhe që më kishte bllokuar edhe frymëmarjen, mbaj mend, që s’po mund të merrja frymë, kuptova se kisha rënë përtokë.
Nuk e di se sa kohë ndenjta përtokë gjysëm i shtrirë. U përpoqa të mbledh veten.  Me duart në pjesën e stomakut sikur doja të lehtësoja dhimbjen e madhe që më kishte kapluar, u çova me  ngadalë. Mira dhe djali i panjohur nuk ishin aty. 
Me trupin gjysëm të përkulur, me hapa të ngadaltë edhe nga pesha e dhimbjes, u ktheva në rrugën drejt shtëpisë sime.
Nuk doja kurrsesi ta mësonin prindërit dhe pjesëtarët e tjerë të familjes sime ajo që kishte ndodhur me mua. 
Nuk doja të më shikonin në atë gjendje që isha. Ndjeja vështirësi në frymëmarrje.
Nuk po mundja dot të vazhdoja ecjen. Për fatin tim, pranë shtëpisë sonë, ndodhet një si lulishte e vogël. Eca drejt saj. U ula në një stol dhe, me kurrizin gjysëm të përkulur, kush e di se sa shumë kohë do kem qendruar i ulur aty, derisa mendova se mund të ecja drejt shtëpisë. 
Mes dhimbjes që po ndjeja, mendoja edhe për Mirën; ku do jetë, çfarë do ti ketë ndodhur edhe asaj…!
Atë mbasdite, me shumë vështirësi, në shtëpi, tek njerëzit e familjes sime, u mundova të mos e jepja veten; u shtira i lodhur. Doja vetëm të shtrihesha e të flija gjumë. Dhe ashtu bëra.
Të nesërmen në mëngjes, nuk ndjehesha i aftë të shkoja në shkollë, madje edhe nuk shkova. Më ndihmoi fati që, prindërit e mi iknin në punë në orët e para të mëngjesit.
Kisha shumë dhimbje në stomak. Nuk u shqetësova shumë për mungesën time të paarsyeshme që do merja në shkollë; shqetësimin e kisha më shumë tek Mira; doja të mësoja çfarë kishte ndodhur me të pas asaj që ndodhi me mua.
Atë ditë edhe Mira nuk kishte shkuar në shkollë. Mungesa ime dhe e Mirës, kishte lënë shumë dyshime tek shokët dhe shoqet e klasës sonë.
Mungesa jonë në shkollë interpretohej në forma dhe mendime të ndryshme. Unë dhe Mira atë ditë, ishim bërë objekti i bisedës.
Jashtë dëshirës sonë dhe realitetit që kishte ndodhur, pjesa më e madhe e shoqërisë sonë, ishin më se të bindur që, unë dhe Mira ishim dy të dashuruar. Atë dashuri, e vërtetonte më së miri mungesa jonë në mësim.
Shqetësimin që kishte pasur Mira atë ditë e kishte biseduar edhe me familjarët e saj.
Një ditë, vetë vëllai i Mirës, pas mbarimit të mësimit, po më priste në oborin e shkollës.
     – Bert! Në emër të të gjithë familjarëve tanë, të falenderojmë shumë. Nuk do ta harrojmë kurrë. Më konsidero si byrazerin tënd…
Shtrënguam dorën me njëri tjetrin.
Pas asaj që na ndodhi, nuk donim më ta kujtonim. Unë nuk e pyeta Mirën, por as ajo nuk më foli më për atë djalë, vetëm më tha: – Ai, maskarai, do ta pësojë shumë më keq nëse e merr edhe njëherë mundimin, jo të më prekë me dorë, por as për të më ndjekur nga pas. Ndërsa ti Bert, je dhe do jesh gjithë jetën time shoku im më i mirë, vëlla dhe kaluar vëllait. Nuk kam për ta harruar kurrë, gjithë jetën time, nuk kam për ta harruar kurrë, sakrificën e madhe që bëre për mua, madje, të kërkoj shumë ndjesë, të lutem, Bert.
     – Mira, ç’dokush që do ishte në vendin tim, ashtu si unë do vepronte, por, më beso, edhe mua më erdhi shumë keq për ty. Por, ajo që më shqetëson më shumë, është se: Pothuajse të gjithë shokët dhe shoqet e klasës, madje edhe të klasave të tjera, mungesën tonë në mësim atë ditë, e kanë keqkuptuar dhe keqinterpretuar…
     – E di! – m’u përgjigj prerë, Mira. Fytyra i tregonte mërzitje dhe, menjëherë, i mori një shprehje pa formë që mua m’u duk sikur nuk donte vazhdimin e asaj bisede.
Edhe pak muaj dhe ne përfundonim klasën e tetë. Në ditët në vazhdim, Mira në bisedë e sipër, mes shakave të saja, e përmendte shpesh: Pas mbarimit të klasës së tetë, rrugët e jetës do na ndajnë, por, ti Bert mos harro, për mua kudo që do shkosh, do jesh gjithmonë vëllai im. Madje, e përmendte edhe mes nxënësve të tjerë të klasës si për të hequr dyshimin e tyre.
Dhe ashtu ndodhi vërtetë: Pasi mbaruam klasën e tetë, udhët e jetës sonë edhe na ndanë me shumë shokë e shoqe.
Unë, studimet e shkollës së mesme i ndoqa jashtë qytetit tim. Studimet e shkollës së lartë i përfundova në një qytet tjetër dhe, pas studimeve të larta, u emërova inxhinier në një qytet tjetër industrial ku edhe krijova familjen time dhe u bëra qytetar i atij qyteti.
Portreti i Mirës, emri i saj dhe i disa shokëve dhe shoqeve të klasës, buzëqeshja, shakatë e saja, më kanë shoqëruar gjithë kohën. Sa shumë e dëshiroja, sikur edhe vetëm njëherë ta shikoja në rrugë. Sigurisht, duhet të kishte krijuar familjen e saj. E ëndëroja shumë ta shikoja vetëm, me bashkëshortin e saj, me fëmijët. Kisha pyetur dhe më kishin thënë, se Mira ishte martuar në qytetin tonë të lindjes.
Sa herë shkoja në vendlindje, asnjëherë nuk më kishte rastisur ta shikoja.
Një ditë, me vajzën time të madhe, shkuam për një gëzim familjar në qytetlindje.
Në një dyqan pije freskuese, dallova një grua me pamje fisnike. Edhe pse vitet kishin kaluar dhe mosha, sigurisht, bën punën e saj, fisnikëria e asaj gruaje dallohej qartë në pamjen e saj. E njoha, Ishte mamaja e Mirës.
U gëzova shumë; iu prezantova si një ish shok klase me Mirën, madje e prezantova edhe vajzën time.
Ajo, sapo dëgjoi emrin tim, më pa fort në sy. Diçka po mendonte. 
Nuk e kuptova dot, po ndjehej e hutuar, apo po mundohej ti kujtohej ai emër.
Me një buzëqeshje që i shkëlqeu në fytyrë, doli jashtë banakut, u afrua pranë nesh dhe, pasi shtrënguam duart, më përqafoi. –  Bert, të faltë Zoti! Sigurisht, qenke rritur dhe paske ndryshuar, Bert, por, janë disa tipare tek njerëzit që nuk ndryshojnë, sado që të rritet njeriu. Janë disa veprime, disa sakrifica në jetë që bën njeriu për shokun, për mikun dhe, ato nuk harrohen kurrë…
E përqafoi edhe vajzën time si ta kishte fëmijën e vet.
Po ndjehesha shumë i lumturuar. E pyeta edhe për Mirën.
Mësova disa gjëra rreth Mirës dhe familjen e saj të re. U gëzova shumë, pa harruar ti dërgoja përshëndetjen time Mirës.
 
* * * 
Pothuajse, pas 30 vitesh, shkova përsëri në qytetlindje. isha i shoqëruar me bashkëshorten time dhe me vajzën.
Sigurisht, nuk mund të rrija pa shkuar edhe në dyqanin e pijeve freskuese ku punonte mamaja e Mirës.
Për çudinë dhe të papriturën time, shitëse nuk ishte gruaja që mendoja unë, por një grua tjetër, më e re në moshë se mamaja e Mirës.
Po e vështroja me imtësi. Nuk do ta kisha njohur, nëse nuk di t’i shikoja një nishan të vogël që e kishte në cepin e buzës së sipërme nga ana e majtë.
Pa u menduar shumë, me buzëqeshjen time që më karakterizon me të gjithë miqtë dhe shokët, i fola menjëherë: 
     – Mira! – dhe iu afrova; i zgjata dorën për ta takuar.
     – Po! – m’u përgjigj dhe, në vend që edhe ajo ti përgjigjej zgjatjes së dorës së saj drejt meje, u largua një hap prapa.
     – Mira! – Vazhdova unë të flasë; vërtetë, kanë kaluar shumë vite pa u parë dhe, sigurisht, edhe mosha jonë ndryshimi i pamjes sonë, ndikojnë, por, besoj se, nuk kam ndryshuar kaq shumë sa të mos më njohësh fare. Jam Berti, Mira, Berti F, ish shoku yt i klasës, madje, nganjëherë edhe shoku i bankës. Dhe, si për ta bërë edhe më miqësore bisedën, i prezantoj bashkëshorten dhe vajzën tonë.
Mira, shumë mospërfillëse, sikur unë të isha një njeri krejt i panjohur për të, sikur të mos e kishte dëgjuar kurrë emrin tim, sajoi një buzëqeshje të rremë dhe m’u përgjigj me indiferencë.
     – Paske ndryshuar shumë. Nuk të njoha. Kanë kaluar shumë vite që nga ajo kohë e largët e viteve të shkollës tetvjeçare. Koha ndryshon…
I hutuar, i papërgatitur nga ajo e papritur, nuk po dija si të veproja, madje, për çudi edhe fjalët m’u lidhën.
Pas një heshtje të shkurtër, i fola:
     – Sigurisht, koha ndryshon, por, nuk e mendoja se paskan ndryshuar shumë edhe njerëzit, Mira. Unë kam krijuar familjen time dhe familjarisht, prej shumë vitesh jetoj në shtetin fqinj. Jetën e kam ndërtuar me djersë dhe punë, madje jemi shumë të kënaqur me atë çfarë kemi arritur në familjen tonë dhe me fëmijët tanë. 
Jashtë dëshirës sime, por i sinqert me atë që po bëja, pa më pyetuar ajo për shëndetin tim, i thash: – Besoj se të kujtohet, kur, atë mbasdite të largët, një djalë, më qelloi me grusht në stomak dhe, pasojat e asaj goditje po i ndjej edhe tani, madje edhe më të forta…
       – Më vjen shumë keq për atë që ndodhi në atë kohë të largët. I kam fshirë nga kujtesa ime lodrat adoleshente, – ndërhyri Mira po me të njëjtën indiferencë duke ma ndërprerë bisedën, sikur unë të kisha qenë shkaktari dhe lojtari i keq i asaj lodre adoleshence, siç e quajti ajo.
Po më dukej vetja i tepërt në atë dyqan. Po ndjehesha i fyer edhe përpara bashkëshortes dhe vajzës sime që me sa shumë nostalgji u kisha folur unë për Mirën. 
Qendrimi indiferent i Mirës ndaj meje që, nuk e kuptova pse-në dhe nuk dua ta di arësyen e atij qendrimi, ndikoi, jo vetëm tek unë, por edhe tek bashkëshortja dhe vajza jonë edhe pse ato nuk reaguan fare dhe nuk ma zunë në gojë asnjëherë.
Nuk kisha ç’të flisja më. 
Mira, me qendrimin e saj, me bisedën dhe përgjigjet e saj të ftohta, po më godiste fort, jo me grusht, por me të gjithë forcën e qënies së saj.
Reagimi mospërfillës dhe fyes i Mirës, më vrau shumë shpirtërisht. Dhimbja ishte e madhe, si atëhere para 30-të vitesh dhe, goditjen e grushtit të asaj dite të largët mbi stomakun tim, e ndjeva më të dhimbshëm.

Filed Under: LETERSI Tagged With: dhimbja, Pierre-Pandeli Simsia, Tregim

T Ë B U R G O S U R I T

September 16, 2016 by dgreca

NGA MAKENSEN BUNGO*/Nju Jork/

Atë  ditë   Edmondi,  kur  u  kthye  nga  puna, rrugës  për  në  shtëpi,   u  takua  me  Nafizin. U  përshëndetën  dhe  vazhduan    rrugën   bashkë. Duke  ecur në rrugën  afeër   burgut,  ndëgjuan    thirrje  dhe  brohoritje “ Poshtë  armiqtë!  Me  vdekje !…

…Në  litar! “ dhe  këngë  revolucionare  të  koihës.  Ndaluan. Thirrjet dhe  brohoritjet nuk  pushonin.

– Nxjerrin  të    burgosurit   në  ballkon,-tha   Nafizi  dhe  u  zvedh.

Herë  mbas  here   Komiteti i  Rinisë  antifashiste  i  atij  qyteti   organizonte    para  Burgut  të  Madh demostrata  me   të  rinj   dhe  me  kandidatë  për  anëtarë  partije     për të  nxitur  urrejtjen  kundër  të  burgosurve  polikë  .

Edmondi e  pa  Nafizin  që u  sverdh   dhe  bëri  të  largohet , por   ai    e  ndaloi  dhe  i  tha  :

– Jo  ! Shkojmë  andej  !

Edmondi  e  kuptoi  ,  se  Nafizi  mendoi  ,  se  mund  të  shikonte  atje  babanë  e  tij    .  Ate  e  kishin  dënuar për  axhitasion   e  propogandë     me  shtatë  vjet  burg  e  punë  të  detyrueshme  dhe  ato  ditë   nga  hetuesia   e  kishin   dërguar  në  burg  .

U  nisën  të  dy  në    heshtje  . . .

Sheshi  para  burgut  ishte  mbushur  plot  .   Ata  thirrnin  me  të  madhe  ,  këndonin  pa  pushim  këngë  të  luftës  ,  valëvitnin  flamuj  shqiptar  me  yllin  e  kuq  mbi  kokën  e  shqiponjës    ,   flamuj  të  Jugosllavisë  e  të  Bashkimit  Sovjetik   ,  ngrinin  sa  më  lart  portretet  e  Enver  Hoxhës  e të  Koci  Xoxes  ,  të  Titos  e  të  Stalinit  dhe  tundinin  pankarta   të mëdhoja  me  parulla   të  ndryshme.

Ngjitur  me  burgun  ishte  drejtoria  e  burgut  ,  një  ndërtesë  dykatëshe  me  një  ballkon  në  mes  përballë  sheshit  .

Ata  të  dy   shkuan  te    sheshi  para  burgut ,  ndëgjuan  këngët  dhe  thirrjet  ,  panë  flamujt  ,  portretet  e  parullat  e  shumta   ,  por  nuk  u  cuditën ,  se  c’po  ndodhte  . Ata  kishin  mësuar  , se  të tilla  demostrata  ishin  zhvulluar  edhe  më  parë  përpara  burgut  dhe  prej  andej    pastaj  manifestuesit   duke    manifestuar  kishin   shkuar  edhe      para  Gjykatës  Ushtarake  .    Ata  të  dy  nuk    u  cuditën     edhe  ,  kur  në  mes  të  demostruesve  panë  nëndrejtoreshën  e  shkollës  Normale  të  atij  qyteti  e    kujdestarin  e  konviktit  ,  që   nxitnin   konviktorët   ,     të    bërtitnin  sa  më  shumë  e  të  ngrinin sa  më  lart    portretet  dhe   pankartat    me  parulla  .

Nafizi  i  shikoi  ata  të  dy  dhe i   tha    Edmondit  :

_  Eee ,  i  vështron  ?

Edmondi  ,  pa  u  shqetësuar  fare  ,  iu  përgjigj  :

_  Këto  kuadro  i  drejtojnë  sot  shkollat   tona  .

Mbas  pak    filluan  të  nxjerrin  në  ballkon  të  burgosurit   .

Nxuarrën   të  dënuar  e  të  pa  dënuar  ,   një  nga  një    me  duar  të  lidhura  me  pranga  ,  që  të  mos  hidheshin  nga  ballkoni  dhe  me  dy policë  anash  ,  që  të  mos  arratiseshin  .    Sa  nxuarrën  të  burgosurin  e  parë , sheshi  para  burgut  ushëtoi  me  të  madhe  :

_ Hakmarrje  !  Hakmarrje  !  Në  plumb    !  Në  litar  !   Poshtë   tradhëtarët  !

Dhe  valëvitën     flamujt   sa   më   shumë  e  i   ngritën    portrtetet  e   parrullat  sa  më  lart  dhe    sheshi  gjëmoi  nga  kënga  “ Hakmarrje  ,  rini  / dëshmori   thërret  ,/ që   ra   për   liri  /  dhe  truallin   e  vet ! “

Të  burgosurit   rrinin  pa  lëvizur  ,  e  në  heshtje  ,  se   i  kishin  porositur ,   që  të  mos  thonin  asnjë  fjalë .  Ata      ndëgjonin  këngët  e  shikonin  flamujtë  ,  portretet  e  parullat  dhe  i  vështronin  demostruesit    me  mëshirë  .  Me  atë  qëndrim    ata  të  burgosur   të  prangosur    ,   midis   policëve  të  diktaturës  ,  lart   në  atë  ballkon  , dukeshin  si  buste  që  sfidonin  diktaturën    .

Ishin  djem  të  rinj  ,  ishin  burra  të  pjekur  ,  ishin  pleq  të  thinjur ,  nga  qyteti  ,intelektualë  ,  tregtarë ,  ushtarakë e  pasunarë    dhe    fshatarë  nga  krahina  të  ndryshme  , që  kishin  marrë  pushkët  e  kishin  luftuar  kundër  fashizmit  e  nazizmit  dhe  ishin   prangosur  ,  se  nuk  kishin  pranuar  që  në  Shqipëri  të  vendosej  një  diktaturë  .

Demostruesit  ulurinin  , të  burgosurit  heshtnin  .  Demostruesit  poshtë  thirrnin  për  gjak  ,  të  burgosurit  lart  në  ballkon  me  qëndrimin  e  tyre  të heshtur  hymnizonin  paqën  .

Nafizi    i  shikonte  ata   dhe  priste me  padurim   dhe   ankth   ,  që  të  nxirrnin  edhe  babanë  e  tij  .

Mbas  disa  të  burgosurve  e  nxuarrën  edhe   ate   .

Nafizi  sa   e  pa  të  atin  të  prangosur  ,  u  tmerrua , nuk  e  përmbajti  veten  dhe  thirri  me  sa  fuqi  që  pati  :

_  Baba  !

Edmondi  e  kapi  për  krahu  dhe  e  porositi , që  të  pushonte  .

Ai  duke  psherëtitur  ,  i  tha  :

_  Babai  !

Kur  e  vështroi  mirë  dhe  e  pa  me   flokë  të  qethur  e   të    pa  u  rruar  prej  shumë  ditësh  ,  të    dobësuar  ,   e    të   sverdhur  ,   të  rraskapitur  dhe  të  plakur  , tha  :

_  Sa  paska  ndryshuar !

Dhe  filloi  të  shtërngojë  grudshta

Demostruesit  bërtitnin  e  ulurinin  ,  tundnin  flamurët  e  portretet  dhe    thirrnin  me  këngë  vdekjen  .  Babanë  e  tij  ishte  hera  e  parë  , që  e  nxirrnin  në  ballkon  dhe    i    ndëgjonte  dhe  i   shikonte   demostruesit    i habitur ,  se  si  ishin   ndërkryer    ata  njerëz  .

Mbas  pak  policët  e  muarën  dhe  e  futën  në burg  .  Nafizi  duke  psherëtitur  ,  tha  :

_   Sa  do  të  ketë  vuajtur  !

Dhe  shtoi  :

_  Ne  e  kuptonim  ,  që  në  hetuesi    e   torturonin    ,  nga    që     teshat  e   tij  ,  që  i  merrnim  të  gjakosura  , por   jo   kaqë   shumë    .

Mbas   pak nxuarrën  në  ballkon  një  të  burgosur  tjetër  .  Ishte  i  moshuar  ,  i  kërrusur  nga  vitet  dhe  i  prangosur  si  të  gjithë  të burgosurit   e  tjerë  . Ishte  dënuar  me  shumë  vite  .

Ai  kishte  studjuar  në  Stamboll  për     avokat   .Ishte   një  ndër  atdhetarët  më  të     përmendur    të  atij  qyteti  . Ishte  i  njohur sidomos   për  hapjen  e  shkollave  shqipe  gjatë  sundimit  turk  .  Ishte    përpjekur  edhe    për  hapjen  e  shkollës  Normale  në  atë  qytet  dhe  më  vonë   kishte  qenë   për  një  kohë   edhe   profesoir  në  atë  shkollë       Për  këtë  veprimtari  qeverria  turke  e  kishte  burgosur  në  burgun  e  atij  qyteti  .  Kishte  marrë  pjesë   në  mbledhjen   e   Vlorës  në  vitin   1912     dhe  kishte  nënshkruar  Shpalljen  e  Pavarësisë    .Kishte  kundërshtuar  pushtimin  fashist  dhe  italianët  e  kishin  internuar  në  një  ishull   të  largët   tok  me  disa  atdhetarë  të  tjerë  . Në  parlamentin  shqiptar  kishte  qenë  deputet  i  atij  qyteti në  dy   legjislatura  .  Gjatë  luftës  ,   në  vitin  1943 ,  kur   ishte  bashkuar  Kosova  me  Shqipërinë  ,  ai  kishte  shërbyer  atje  si  prefekt  dhe  kishte  punuar  me  mish  e  me  shpirt  për  hapjen  e  shkollave  shqëipe  atje     . Për  veprimtarinë  e  tij  në  Kosovë  Qeverria  shqiptare  që  në  ditët  e  para  mbas  lufte   e  kishte  arrestuar    , e  kishte        burgosur  po në  atë  burg  ,  ku  e  kishin  burgosur  turqit   dhe   e  kishte  dënuar  . Tok  me  atë  i   kishin  burgosur  edhe  të  birin  ,  dy  dhëndurrët  e  tij  dhe  njërën  nga  vajzat  .

Kur  e   nxuarrën  ate   në  ballkon   ,  sheshi  para  burgut  gjëmoi   fort  nga  thirrjet  ,  flamujt e  Jugosllavisë  dhe  të  Bashkimit  Sovjetik  tok  me  flamurin  shqiptar  me  yllin  e   kuq   te  koka  e  shqiponjës  u  valëvitën  me  forcë   ,  katër   portretet   e  udhëheqësve  komunistë     dhe  pankartat me parullat  e  ndryshme   u  ngritën    sa  më  lart  e këngët  ushtuan  më  shumë . Ai  në   mes  dy  policëve  të  diktaturës  i  prangosur  si  një  kriminel  , ndëgjoi  thirrjet   e  demostruesve  për  vdekjen  e  tij  ,  shikoi    flamujt,  vështroi  portretet  , lexoi   parrullat  te  pankartat    ,    ndëgjoi  dhe    këngët  ,  që  nxisnin  gjakdedhjen  midis  shqiptarëve   dhe  psherëtiti  .  Pastaj    kujtoi  përpjekjet  e  tij  për  Shqipërinë  ,  si  kishte  menduar  ai  të  ishte  Shqipëria  dhe  si  ishte  katandisur  ajo   .   Shikoi edhe    prangat  në  duarët  e  tij  ,  shikoi  edhe  dy  policët  ,  që  ruanin  ate   e   u    mendua   tristueshëm  . Psherëtiti  thellë  .  Pastaj        i  ngriti   duarët  lart  ,  i  tundi  fiort   dhe  thirri  me  sa  fuqi  që  pati  :

_  Rroftë  Shqipëria   !

Sheshi  ,  sa  ndëgjoi  thirrjen  e   tij  ,  ushtoi  nga  ulurimat  e  demostruesve  :

_ Vrajeni ! Në  litar !  Vrajeni  tradhëttarin  !  Kuislingun ! Të  poshtërin  ! Armikun   Kriminelin  !

Ai   i  shikoi  ata  me  keqardhje  dhe  tundi  kokën  me  hidhërim  .   .

Policët  sa  ndëgjuan  thirrjen  e  tij  ,  e  qëlluan   me  grushta   dhe  i  ranë  me  shqelma      e  ai  i   gjakosur  u  përplas  në  tokë  .

Nafizi  mbylli  sytë  ,  që   të  mos  e  shikonte        atë   krim   të  shëmtuar    ,  ndërsa  Edmondi  bërtiti  :

_  Mosni  !  Mosni  !

Pastaj  policët  e  tërhoqën  rrëshqanthi  duke  e  shqelmuar  dhe  e  cuan    në  burg  gjysëm   të  vdekur  .

Ata  të  dy  shikuan njëri  tjetrin  në  heshtje  . Të  dy  ishin  svedhur  .  Asnjëri  nga  ata  të  dy  nuk  tha   një  fjalë  .  Nuk  qëndruan  më  aty  . Ulën  kokën  dhe  u  larguan  ngadalë  .  Si ecën  ca  ,  Edmondi  tha :

_  Vaj  medet  ,  moj  Shqipëri !

*( Fragment   nga  romani  i  pabotuar  “ LEGJENDA   E    NJË    DASHURIJE )

 

Filed Under: LETERSI Tagged With: Makensen Bungo, Te burgosurit, Tregim

TREGIM PËR GJYSHEN TIME DHE NJI FOTO ME NANË TEREZEN

September 13, 2016 by dgreca

Nga: Gresa KAMBERAJ/New York/

… Gjyshen time e duen të gjithë. Edhe djemtë, edhe vajzat, edhe nipat, edhe mbesat. Të gjithë thonë “asht e imja”.Them edhe unë. Por, vonë e kam kuptu’ se, përveç meje, gati të gjithë të tjerët e kanë me ngapak “hile”.

Po ju tregoj pse: e duen për shkak të – trashëgimisë.

image1.jpeg

Me Gjyshen Zade

Të gjithë duen me trashëgu’ diçka prej saj… Anipse ajo s’ka as pallate, as dyçane, as vilë në bregdet. E ka vetēm një konto të pensionit të moshës dhe, nga bota materiale – kaq.

Eh, ç’pasuri tjetër ka Ajo?!

Çfarë trashëgimie të madhe që ka: i ka mbushë 94 vjet, gati nji shekull jetë, pa u idhnu kush prej saj dhe pa e idhnu kend ajo.

Të gjithë çohen dhe e lusin për kafe; e lusin çka don me hangër e me pi.

– Me “hile” e kanë, oj Gjyshe, i kam thanë asaj, yhy … shumë vjet ma parë – se i kam ndëgju tu’ thanë: “Gjenet … gjenet … Kqyrmi sytë! Sytë e saj – sytë e mi. Goja e saj … “.

Dhe, i kam pas’ thanë asaj: kur ta kthejnë shpinën, thonë “ishalla i trashëgoj gjenet e saj”!

94 vjet!

Kur i ndëgjoj, shpesh më vjen me u thanë: veç pritni!

Ajo, jam e sigurt, më ka dashtë dhe më don mu’ ma së shumti. I kam pas’ tregu edhe vjet pse e duen, ose pse thonë se e duen kaq shumë.

Dhe, ajo ka qeshë shumë … Kur qeshte ajo, më dukej se gurgullonte kroni i katundit të Babit.

Vetëm njiherë e kam pa tu’ qajtë;  ka qajtë shumë, fshehtas; ditën që jam nda prej saj, kur jam nisë me shku’ te Babi në Amerikë …

Më kanë pasë marrë me zor, ose ma mirë me thanë m’kanë mashtru, mami dhe motra me dy vllaznit e mi ma të mëdhej se unë. Kam qenë gjashtë vjeçe, por e mbaj mend  se jam mërzitë shumë dhe, ashtu si ajo, kam qajtë shumë, shumë, kur ma ka ba me dorë në Aeroport … Derisa kam hy mbrenda në avion.

Kur ka fluturu’ aeroplani, m’asht dukë se ka fluturu në qiell edhe gjyshja, në anën tjetër të aeroportit. Sikur në atë lojën: “Fluturon, fluturon …”, kur luejshim në Dragodan.

(Tash i thonë Arbëri. Bile, si për inati, mu aty ku dikur rrijshin shumë milicë serbë dhe i rrehshin e i detyrojshin shqiptarët me thanë ‘këtu asht Serbia’, sot po ndërtohet Ambasada Amerikane).

Ku e kisha fjalën? Po, te loja me Gjyshen “Fluturon-fluturon!…”

Eh, çfarë loje ka qenë ajo! Kur më vinte radha mu’ me thanë: “Fluturon, fluturon …” dhe unë thojsha: “Fluturon Gjyshja!”, ajo  e çonte gishtin nalt “gabimisht”, tue ba: uh – uh!, mue më dukej se nuk kishte fëmi ma të lumtun në botë.

Por, kur në Aeroport u binda se nuk do të “fluturonte” Gjyshja, por unë dhe, kur e kam pa se ajo po qante me dënesë, bile ma shumë se të gjithë njerëzit që kishin dalë me i përcjellë të vetët, kam qenë fëmiu ma i pikëlluem në botë.

Ajo skenë kurrë nuk m’asht hjekë prej syve.

*

Para katër muejsh, kur shkova nga Nju Jorku në Prishtinë për vizitë, Gjyshja u gëzu’ pa masë dhe u çu’ me ma qitë vetē nji kafe, për qef.

– Sa vjet i mbushe , oj Gjyshe?, i thashë.

– Shumë. Tash nuk po numroj mâ, – tha ajo me humorin e saj …

Ajo ka kujtesë të jashtëzakonshme. Nuk harron kurrgja. Më pyeti për të gjithë në Amerikë, emën për emēn.

Tu’ pi kafe, ia kujtova lojën “Fluturon, fluturon … “, në Arbëri, kur “fluturonte maca”, “fluturonte tavolina”, “teVelizori” …

– Atëherë fluturonte gjithçka, moj Gresë. Edhe në  Aeroport, kur ke “fluturu'” ti, ka pasë fluturu’ gjithçka … Rruga, automobilat, unë, Gjyshi yt, krejt Prishtina …

Mu’ gati m’u mbushën sytë me lot. Si ishte e mundun t’i dukej edhe asaj atëherë, krejt si mu’, në të njëjtën kohë, me fluturu’ gjithçka në aeroport, kur ndahet njeriu prej njerëzve të dashtun.

Papritmas, ajo filloi me qeshë. “Fluturon – fluturon!, – përsëriti. Edhe tash fluturojnë e shkojnë, po edhe fluturojnë e vijnë, oj Gresë”, tha ajo.

Për fat të mirë, kur kam “fluturu'” unë për Nju Jork, me Gjyshen patën  mbetë në Prishtinë edhe shumë nipa e mbesa, që e donin dhe e duen atë, sa unë.

Dhe, edhe ajo i don të gjithë – sa mu.

Tjetër punë asht se unë po du’ me bâ pak shaka.

– Hë? – ma ban, – dhe pret me e pyet si atëherë kur isha e vogël, – kë e don ma së shumti.

Unë nuk ia ndaj sytë dhe ajo ngutet:

– Krejt, si nipat, si mbesat, janë të barabartë. Po, do të tjerë ishin pak ma të barabartë se nipat e mbesat. Dhe, tha diçka si … “mjalti i mjaltit”    …

–  Çka asht kjo, –  i thashë. – Vete Nânën tane. Ajo asht gjyshe, unë stërgjyshe, oj Gresë!

– Sa i ke gjithsej, gjyshe?, – i thashë.

– I kam, – tha, – shyqyr, shumë. Nalu niherë, nalu, oj çikë … Dhe nisi me i numru: 1, 2, 3 … gjashtë… Manej, nipa e mbesa …

Nuk i dolën gishtat e saj dhe m’i mori hua të mitë .. 11, 12, 13 … 20. S’i dolën as gishtat e mi … 24, djem e çika, nipa, mbesa, stërmbesa, stërnipa … – Kam ni

diçka, – më tha, me zä pak ma të ulët. Po vjen edhe ni stërnip, dhe ni stërmesë.  Mirëseardhshin 26.  Prej tyne, pa nalu pak, niherë … 9 në Kosovë, 7 në Gjermani, 8 në Amerikë. Prej tyne 15 – jashtë Kosovës.

S’di a ju thashë se gjyshja ime mban mend shumë … Ngjarje, emna, jashtëzakonisht shumë …

Ec e mos lakmo të keshë memorje si ajo!

Ajo i ka përjetu’ dy lufta. – Të Parën e mbaj mend mirë, si sot, – thotë ajo. Kishte qenë e fejueme dhe e kishte pritë Gjyshin me u kthy prej ushtrie. Partizanët serbë, tregon ajo, e kishin çu’ me zor larg, deri në Austri, me “i ndjekë” gjermanët. Në  luftën e Dytē, – thotë ajo, – para 17 vjetësh, kemi ikë vetë – tash po prej atij rodi të “partizanëve” serbë, nëpër tym e flakë prej Prishtine, nëpër Bllacë e në Shkup, me e pshtu’ kryet. Prej aty – në Francë. Se, Serbia dojke me i qitë fare krejt kosovarët.

Ajo thotë se kur ka pa shumë aeroplanë tu’ fluturu’ prej Shkupit, plot njerëz, plot thmi, gra, njerëz të smutë, familje të ndame, desh e ka lshu shpirti.

– Luftë e flliqtë. Mos na raftë me e harru’! – thotë ajo.  – Eh, sa aeroplanat kanë fluturu’ … Kanë bajtë njer’z  që ikshin pej zorit …

–  Sot asht tjetër gja. Për gëzim, – thotë ajo, – prapë “fluturon, fluturon.. gjyshja”.

Ajo ka qenē në Gjermani, para lufte, për qef. Atje e ka pasë dhe ka një pjesë të familjes. Dëshiron me shku’ prapë, por, thotë se nuk shkon pa sebep.

– Më duhet me shku’ kur të dilomojnë Miloti e Loni në Fakultet. Edhe për Anilën,  Lirakun e Arditin,  “në m’çofshin fjalë”. Dhe, ngutet: Pēr Lenën, Labin e Malin, s’kam pasë nevojë me “fluturu”. Këta kanë diplomu këtu. Edhe Likun, e pres, kismet!

– Ana e Bledi m’kanë pas’ thirrë n’Amerikë, kur kanë diplomu’, për nji ditë. Kam ardhë, ti e mban mend, me Gjyshin tand. Për Tilin jo, po nashta vi për tjetrin gëzim të tij. A të thashë se kam ni diçka?

– A e harrove dikend tjetër, Gjyshe? Ajo rrudhë krahët. Mu’, – i thashë. – Uh, uh, – bani, – si në atë lojën e vjetër, “Fluturon, fluturon …”.

Atëherë, më ka pas metë pak hatri n’ ty, – i thashë.

– E di, – tha. – I ka fajet baba yt. Kurrë s’e kisha lanë pa ardhë  edhe për ty …

– Të ka hije me ardhë sivjet në Nju Jork, – i thashë, pēr Florën. Të regjistrohet stërmbesa në Fakultet.

– Vi, vi, po ma mirë me ardhë kur të diplomon, – tha tu’ qeshë.

– Unë të fali, – i thashë, – që nuk ke ardhë për mu’. A po ndëgjon? Të fali, (mendova, hajt ta korruptoj) – nëse më jep diçka mu, “ryshfet”. I hapi sytë. Diçka nga “trashëgimia” jote… A po më kupton? – i thashë.

– Po, po, – më tha. Atë për çka më dojnë të tjerët … qysh më ke thanë ti. S’kam nevojë me të thanë as me të dhânë kurgja. Ti je si unë. Krejt si unë…

Kur u sigurova mirë, vendosa ta ndaj me ju këtë status në fb. dhe, sidomos me ata që i kam “konkurentë”, – me vëllaznit dhe motrën time, Ardianën, që thotë se, gjoja, të gjithë thonë se  i ngjan asaj, se “ia ka këputë kry’t gjyshes”.

Bana pak shaka. I thashë se krejt çka kemi folë sot du me e “bâ status në fejs-buk”.  “Në telefon? Jo ishalla!, – tha shpejt e shpejt. Po ban hajgare. Din ti me shkru shqip, a ?”, më pyeti. Kur i thashë se ma përkthen Ardiana prej anglishtes, – se m’ka borxh, – tha se po dojshe me na ba “prrallë”.

– Si ato përrallat që m’i ke tregu’ në Arbëri?, – i thashë.

– Tjera janë ato. Atëherë s’ka pasë telefona me gisht… – tha. Dhe, më dha leje, ma në fund me “çkru” çka të du.

– Me telefon? Keni m’u çorru me këta telefona, – tha dhe filloi me qeshë. Erjoni më ka pasë thanë kur asht kanë i vogël, – kur më patën hupë diku syzat, – ishalla s’i gjen ma kurrë, oj gjyshe, se i ke çorru syzat tu bä vegëza me krrabëza!

Sa e mirë asht Gjyshja, mendova. Si duket e “la” keq Erjonin. Dhe e korrigjoi “gabimin”, pa u hetu.

– A harrova tjetër? – më pyeti. – Rronin, – i thashë. – Uh! – ma të mirin e shpisë, lazdranin e qerdhes!

Gjyshja ka qinda nipa e stërnipa nga ana e motrave dhe vëllazënve të saj, shumicës prej të cilëve thotë se ua din emnat …

Dhe, tash, seriozisht. Do të kisha dashtë shumë me trashëgu diçka nga mirësia, bujaria, zemërgjanësia dhe mbi të gjitha fisnikëria e saj.

Të gjitha gjyshet janë të mrekullueshme, por Gjyshja ime, Zade Bajraktari – Kamberaj, e lindur në janar 1922 në Rudicë të Dukagjinit, asht ma e mira në Botë.

NJË FOTO ME NÂNË TEREZEN DHE VËLLAU IM ‘XHELOZ’

Dje, kur vendosa ta dërgoj për botim si dhe ta postoj në fb. këtë shkrim, kur po mundohesha me e zgjedhë një foto me gjyshën time, Zaden, e gjeta foton që e kisha bâ me Nanë Terezën, në Nju Jork, në vitin 1995, foton time jashtëzakonisht të dashtun. (Bashkë me të, efhe një distingtiv të argjentë, dhuratë prej saj, që e ruej si nji gja të shtrejtë).

image1.jpeg

       Gishtat magjikë të Nanë Terezës

Ky takim e ka nji histori. Sapo kishim ardhë nga Kosova dhe ishim bashku’ me Babin, unë, mami, motra ime ma e madhe dhe dy vllaznit, poashtu ma të medhej se unë. Mbas nji debati të vogël, babi vendosi me më marrë mu’ në takimin që e kish organizu’ me Nanë Terezen, Misioni i Shqipërisë. Ata që do të takoheshin me Nanë Terezën mund të merrshin me veti vetën nga një fëmi.

–  E bajmë me short, thanë motra dhe dy vëllaznit e mi, po babi zbatoi kriter tjetër: vjen ma e vogla. Pikë.

Të tretë varën buzët. Më i ashpër u ba, vëllau im i dytë, Tili. Por, vendimi nuk ndryshoi.

Kur u kthyem nga Takimi, plot krenari fillova rrëfimin tim. Uh, uh, çfarë duersh të ngrohta kishte Nanë Tereza! Ah, sa e lumtun që jam, duer si të Gjyshes! Të ngrohta, të buuuta! I thosha këto me ua shtu’ xhelozinë atyne që u pëlqente shorti ma shumë se vendimi i babit.

– Më ka pyet nga jam. I kam tregu’. Më ka thënë God Bless you, Gresa!

Tili shpërthei plot inat: – Patjetër që të ka thanë. Kur të ka pa kështu si je, ka mendu’ se ke ardhë nga Kalkuta!, – shfryu.     –  Ani pra, plas ti ?, – ia ktheva pa e kuptuar ironinë.

Disa vjet ma vonë, kur e kam lexu’ reportazhin e babit nga Takimi me Nanë Terezen, konstatimi i tij se “fytyra e Nanë Terezës asht mishnim i të gjitha fytyrave të nanave shqiptare, i atyne nanave që sa ma shumë u randojnë vitet mbi supe, fytyrat e tyne bahen gjithnjë e ma engjëllore”, mendoj se asht shumë i saktë.

Gjyshja ime, – padyshim edhe gjyshet tueja, -ka fytyrë të tillë: të butë, me sy që shkëlqejnë, plot dritë e fisnikëri …

Nana Terezë para pesë ditësh u shpall E SHEJTË!

Çfarë fati kam pasë unë që e kam taku’ Nânë Terezën. Ia kam prekë duert, m’i ka përkëdhelë flokët, më ka ledhatu, bash si Gjyshja ime në Aeroport dy dekada ma parë, kur kamë ikë nga Kosova. Ajo kishte gishta magjikë dhe sy që rrezatonin dritë hyjnore.

Ajo tashma asht Shejtorja jonë!

9 shtator 2016

______________________

Shënim për autoren:

Gresa Kamberaj ka ardhë  nga Kosova në Amerikë më 1994, bashkē me familjen, në moshën gjashtë vjeçare.

Ka mbaru studimet për Ekonomi e Financa në New York, ku jeton dhe punon

Gjatë shkollimit të mesëm e ka redaktu’ Gazetën e Akademisë “Saint Catharine” në Bronx.

Filed Under: ESSE, Featured Tagged With: foto me Nene Terezen, Gjyshja, Gresa KAMBERAJ, Tregim

KAFAZI I ARTË

August 15, 2016 by dgreca

Tregim nga Vjollca Pasku/

Eva ishte duke vijuar vitin e tretë të gjimnazit. Në pamjen e saj, hyjnesha natyrë kish derdhur gjithë reflektimet e bukurisë, gjithë shkëlqimin e argjenduar të tretur në faqe, kuqëlimin e horizontit në buzë , dhe gjithë tejdukshmërinë e smeraldit në sytë. Ajo ishte si një zanë mali, që dallohej menjëherë mes shoqeve të saj. Kudo ku hidhte vështrimin, sytë e saj digjnin zemra. Imazhi i saj kishte medaljonin e diellit dhe përhapte kudo rreze bukurie, ndërsa natën brenda gjysmëhënës së argjendtë, ajo mbante ëndrra shprese. Sytë e saj të mëdhenj thithnin çdo lloj vështrimi përqark mjedisit, ndërsa puthjet ajrore të tyre. Ajo i rrëzonte përtokë me indiferencë. 

Aureolën e bukurisë së saj e lakmonin shumë nga shokët e klasës, por Ardiani ishte më i hedhuri dhe më çapkëni. Atij i dukej sikur duhej të kapërcente të gjitha nuancat e ngjyrave të detit për të arritur një buzëqeshje të Evës. Ndërkohë, si me erën e gjelbër që vallëzonte përreth syve të saj, dukej sikur i pëshpëriste ”Shpirtrat tanë kombinojnë së bashku, në intelekt, në dëshira , madje edhe në ëndrra njësoj. Lejomë të jap një puthje diellore që më ka ngelur peng në buzët e tua lyer me mjaltë blete”. Të gjitha këto fjalë, ishin si valë elektromagnetike që synonin të hynin brenda zemrës së saj. Por ajo sikur mundohej t’i shuante një nga një…Dhe kur ndiente atë magnetizim që përhapej në gjithë kraharorin e saj, prushërohej nga faqet, largohej, duke i thënë: “Dua t’u përkushtohem mësimeve, s’dua të mendoj asgjë tjetër”. Më pas ndiqte me bisht të syrit dëshpërimin e Ardianit. 

Arsyeja kryesore ishte se, ajo kishte vath në vesh porosinë e nënës:  ”Më jep fjalën se nuk do të pranosh asnjë propozim nga meshkujt. Je shumë e zgjuar dhe e bukur. Ti je e prerë për lartë”. Këto fjalë të përsëritura shpesh kishin zënë vend në trurin e saj dhe po të vepronte ndryshe, ishte si të kundërshtonte ligjet e rrepta të shkruara brenda trurit të familjes. Megjithatë, emri Ardian kishte hedhur rrënjë thella brenda shpirtit të saj. Ajo kishte nevojë për ujitjen e këtyre rrënjëve me vesën e vështrimeve të tij. 

Ardiani ngushëllohej me mendimin se “kalaja e mbretëreshës nuk pushtohej lehtë, sepse të hapeshin portat, duhej të merrte formë çelësi i ndjenjave të saj.” Sa e çuditshme është ndonjëherë, vetëm dy fjalë mbanin pezull një botë. Ishin vitet shtatë dhjetë e shtatë dhe të dashuroje, duhej forcë dhe guxim. Opinioni vriste këdo që guxonte, të prishte imazhin, duke u shfaqur në mjedis gjithmonë me një djalë. 

Kështu kalonin ditë dhe gjimnazit i erdhi fundi. Ardianit doli e drejta e studimit për inxhinieri mekanike, ndërsa Evës për shkenca shoqërore. Në auditor, një pedagog nuk po ia ndante sytë që ditën e parë. Ajo ndjeu se i kishte pëlqyer. Vetvetiu i vajti mendja tek Ardiani. Ishte gati ta përqafonte dhe fjala që kishte mbetur pezull të bëhej një “Po” e madhe.

Një ditë, teksa kthehej në konvikt, filloi një shi i rrëmbyer. Ajo nisi të vraponte, por me hijen e syrit vërejti se dikush po vraponte pas saj. Ishte Ardiani. 

-Shpejt futemi tek kjo ndërtesa e re…sa të pushoj shiu!- i tha ai duke dihatur fort nga nxitimi. 

Eva hezitoi për një moment, pastaj vrapoi me të. Askush s’e kuptoi si u bashkuan dy duar, derisa ata u futën në ndërtesë. Aty nuk pipëtinte njeri. 

-Shyqyr që u futëm këtu, se shiu s’ka ndërmend të pushojë!- vazhdoi Ardiani

Ajo dukej e trazuar dhe nuk u përgjigj… 

-Eva, kam kohë që të pres. Nëse nuk më do, atëherë unë do shkëputem nga jeta jote. Unë jam bërë si pelegrin… Ti je e shenjtë për mua, prandaj gjendem gjithmonë atje ku je ti. Më thuaj një fjalë!… 

Zemra e Evës shpejtoi goditjet. Do të donte t’i thoshte se edhe ajo… por ai sakaq e pushtoi me të dy krahët e mëdhenj. Logjika e vetëmbrojtjes bëri të sprapsej, por ndjenjat e përshkuara në gjithë trupin e ndalën. Një flakë e kuqe u ndez në sytë e tyre. Buzët e tij rrëshqisnin drejtë dy kodrave me gonxhe të kuqe… Pjesa tjetër e trupit vibronte drejtë parajsës së virgjër për ta bërë të tijën. Eva ndjeu një therje zemre të ëmbël, njësoj sikur të prekte yjet që edhe pse lumturohesh nga prania e tyre, përsëri të djegin. Harruar në çmendurinë e çasteve shpirtrat e tyre harruan botën, njerëzit…dhe vetëm disa zhurma të çuditshme i sollën në vete.

Vetëm atëherë Eva kuptoi prekjen e atij territori që ajo mbronte me fanatizëm…U zgjua nga ajo gjendje mes reales dhe ireales… njollat e kuqe në pantallona dëshmonin për këtë… Ndihej e lumtur, por kishte shkelur premtimin e nënës së saj.  

-Eva dhe Adami krijuan botën, – i tha ai në kulmin e ngazëllimit – Eva dhe Ardiani do krijojnë botën më të lumtur ndër njerëz. Tani jam i bindur që më do Eva ime… Po pres të ma thash edhe me gojën tënde!…. 

-Ikim Ardian, se po fillon prapë shiu…

-Edhe një fjalë! -u rrek Ardiani.

-Mos u bëj kalama ikim!…

Në ditët që pasuan, Eva filloi ti shmangej Adrianit. Mendonte fjalët e botës dhe nënën… Nga ana tjetër pedagog Artani filloi të afrohej gjithnjë e më shumë. Ajo ndiente t’i flakëronte fytyra nga mendimet dhe bënte sikur nuk e vinte re. Pëshpërimat i shkuan në vesh edhe Ardianit. 

Një ditë ai e takoi Evën para universitetit dhe i tha: 

– Kemi lënë një fjalë gjysmë, do ta vazhdojmë , si thua ?… 

Ndërkohë vjen Sofika shoqja e dhomës dhe i tha: 

-Të kërkon pedagog Artani! 

-Erdha! – ia ktheu Eva. -Bisedën tonë e vazhdojmë më vonë Ardian!…

-Kur?…Më thuaj!… Jam mërzitur me heshtjen tënde. Nëse do të shkosh drejt tij, rrugën e ke të hapur. Dashuria ime për ty ka qenë gjithmonë pezull. Tani ajo sapo ra dhe u bë copa. Unë e di, gjithmonë kam qenë brenda zemrës tënde, dhe prisja një përgjigje pozitive nga ty, por ti hesht.. Tani të kërkon pedagogu. Me siguri ka përgatitur një togfjalësh emocionues për të shprehur dashurinë. Hë, ti do e pranosh burrin pesëdhjetë vjeçar?… Do jetosh si zonjë në kamje, por shpirti yt do jetë më i varfër se gjithë të varfrit. Atëherë kur ti do e thërrasësh dashurinë, atëherë do jesh më bosh se kurrë, njësoj sikur të jesh e mallkuar… 

-Unë s’të kam premtuar asgjë – i tha Eva, 

-Por nuk refuzove asgjë ama…

-Ajo që ndodhi ishte një gabim…- ia ktheu Eva. 

– Atëherë qofsh e lumtur Eva, – i tha Ardiani dhe iku. 

Ajo s’kishte guxim ta thërriste. Zemra iu ftoh dhe ndjeu një ndrydhje. Njësoj sikur një zinxhir mbyllte dy porta të kuqe, të diktuara nga profecia e orakullit. Këmbët e çuan drejtë pedagogut të saj. Aty si për çudi dëgjoi një fjalim dashurie të bukur të zjarrtë, njësoj sikur të ishte leksion i shpjeguar me pasion. Për momentin iu duk sikur ai u zvogëlua dhe trokiste para portave të zemrës së saj. Ato nuk hapeshin dhe ai ishte i destinuar të qëndronte jashtë . Artani ndjeu përhumbjen e saj dhe iu afrua. E puthi gjatë, duke shijuar atë kënaqësi që dhuron dëshira. Asaj iu bë sikur një tog eshtrash, pllaquriteshin në buzë t e saj. Fjalët e zgjedhura të Artanit ishin si copa drush të njomura që nuk ndiznin asgjë në zemrën e saj. ”Nuk mundem “ mendoi, dhe iu drejtua t’i fliste me një vendim mohues. Por Artani sikur lexoi në sytë e saj. 

-Eva , mos u nxito, ke kohë të mendohesh, gjatë kësaj kohe mund të dalim dhe të njihemi më mirë… 

Ajo nuk i tha asgjë . Gjatë ditëve në vazhdim mundohej t’i shmangej. Ajo mendonte “se Artani ishte njeri i mirë, i respektuar, pedagog i zoti, por zemra e saj ishte si një gjethe akulli për të. Një vështrim i dikurshëm i Ardianit, ndizte llambat e botës së saj, ndërsa me Artanin ndihej bosh… Lufta që zhvillohej brenda shpirtit ishte e tmerrshme. ”Përse e dëbove Ardianin, kishe kaq kohë që e ëndërroje… S’kisha guxim… Artanin nuk e dashuron, përse e lë të shpresojë ..Ndoshta dashuria vjen më vonë… Ti e di, Ardiani s’kishte asgjë… Artani ka një ekonomi që as në ëndërr se kam parë… Interesaxhije, o paratë, o dashurinë… E pse jo të dyja?… Sepse në këtë rast janë të ndara… Mjaft… 

Artani e kuptonte shumë mirë mëdyshjen e Evës. Tridhjetë vjet diferencë, nuk janë pak. Një mbrëmje ai e ftoi Evën të dilnin së bashku. Ishte një natë dimërore e butë . Ecën drejtë bulevardit dhe ndaluan para një vile dykatëshe. Krejtësisht e veçantë për nga arkitektura, bukuria. Pemët që e rrethonin, lulet shumëngjyrëshe, ku megjithëse dimri kishte hyrë ato qëndronin të çelura pa e përfillur të ftohtin. 

-Kjo është shtëpia ime , nëse dëshiron mund ta shohim nga brenda –tha Artani, çdo gjë e kam sjellë nga jashtë . Njeriu duhet të krijojë mundësi për të pasur një komoditet të vogël, sepse jeta një herë jetohet. Dora e Artanit u hap në kurrizin e Evës, si për t’i dhënë drejtimin e duhur, të kapërcente pragun e shtëpisë. Eva kapërceu mekanikisht pragun pa refuzuar. Drita të vogla të vendosura nëpër lule jepnin pamjen e një kopshti magjik. Ajo befasua nga ajo pamje e luleyjeve të ndezura. Derën e shtëpisë e hapi një mesogrua me uniformë të thjeshtë. 

-Kjo është Irena, gatuan, pastron, mirëmban rregullin e shtëpisë… 

Eva u skuq. Asnjëherë nuk kishte menduar diçka të tillë, një shërbyese si nëpër filma. Përpara saj u hapën portat si “sezam hapu”. Salloni i punuar me tulla dekorative dhe një oxhak i madh me një zjarr bubulak, që me kërcitjet e tij, dukej sikur i thoshte me gjuhën e zjarrtë “eja pranë meje”.Kolltukët dhe divanet të punuara aq bukur, sa asnjëherë s’ia kishin zënë sytë të tillë. Vitrina e pasur me gota kristali, filxhanë, miniatura të vogla dhe një shumëllojshmëri të madhe pijesh e futën në një botë krejtësisht ndryshe nga bota reale… Iu kujtua shtëpia e saj. Ishte tepër e thjeshtë, një bufe e madhe , dy divane dhe një tavolinë mesi… Kjo që shihte para syve, ishte një ëndërr përtej imagjinatës. 

-Nëse do pranosh të jesh bashkëshortja ime, në këtë Eden të vogël do të rrisim fëmijët tanë- u dëgjua zëri Artanit, ndërkohë që mori nga bufeja një shishe verë të kuqe dhe dy gota. 

Trapezaria u shtua si me fjalën e profetit me gjithë të mirat. 

-Ndihem e mrekulluar në Parajsën tënde! – tha Eva më në fund.

Artani i entuziazmuar nxori nga xhepi i brendshëm i kostumit një unazë diamanti. Drita e saj reflektonte, si refleksi i një agimi. 

-Gëzuar Eva, për të ardhmen tonë! -dhe një bromp gotash lëshoi një tringëllime të zgjatur. Ai i kaloi unazën në gishtin e bukur të Evës dhe e puthi. -Puthje dhe verë, kjo është sonata e mbrëmjes së sotme!- tha Artani duke vënë muzikë. 

Ata filluan të kërcenin . Ai e shtrëngonte gjithnjë e më shumë pas vetes, si një lule që do t’i thithte aromën deri në brendësi të qenies. Përkëdheli, prekje verë. Ajo përpiqej të ishte e këndshme, e dashur, e mirë, njësoj sikur përpiqej të thërriste dashurinë. Por dashuria asnjëherë nuk vjen e sforcuar dhe as me thirrje. Nuk vjen as atëherë, kur hapen portat e pasurisë, sepse truri asnjëherë nuk bie në kompromis me zemrën emocionalisht. Zemra po nuk pati farën e hedhur, të shpërthejë dhe të rritë bistakun, ndihet e vetme dhe mbulohet me zhul. Fillon të vuaj, preket shpejtë dhe krijon botën e mistershme të saj. 

Të ardhur në qejf nga vera, ata ngjitën shkallët e punuara me dru dhe u futën në dhomën luksoze të gjumit. Ai shijoi tërësisht atë trup të bukur, që herë pas here rënkonte nga dhimbja. Çarçafët e bardhë u dukën sikur u mbushën me gjethe të zbehta vjeshte që rënkuan fundin e tyre… Në mëngjes ajo u zgjua pranë fatit që zgjodhi. Pranë saj shtrihej ai me titujt e tij. Ajo frymonte me vështirësi, thuajse e tërhiqte ajrin deri në mushkëritë e saj dhe e nxirrte menjëherë. Frymëmarrje të thellë jep dashuria, ndërsa me ndërprerje, ftohtësia e shpirtit. Vërtet buzët e saj mund të pinin qumësht dallëndyshe, por jo një puthje me pasion. Tingulli i dashurisë u harrua. Zemra lahej me vajrat aromatik të shtrenjtë, por nuk lahej mjalti ngjitës që e prodhojnë vet ndjenjat… Sikur të kishte në dorë të kthente kohën prapa, nuk bënte të njëjtin gabim. Sa vajza apo gra të martuara do të dëshironin diçka të tillë… Donte t’i tregonte gjithçka Artanit për dashurinë e saj… Por ai asnjëherë nuk e dëgjoi, duke i quajtur lodra fëmijësh…Tek e fundit ajo ishte vetëm e tij… Kurrë nuk do ta lejonte të punonte… 

Pas disa muajve u martuan dhe ajo u mbyll në kullën e fildishtë të fatit që zgjodhi. Luksi që zgjodhi ia merrte frymën pak nga pak. Ngushëllimi i saj u bë shtatzënia, lindja e vajzës. U betua në vetvete se do bënte gjithçka që vajza e saj të martohej me atë që do i donte zemra. Por fatkeqësisht, jeta po i rridhte si një lumë nëntokësor, ku drita ishte me hope. Burgun e artë, kështu filloi të quante shtëpinë, sepse i shoqi nuk e linte të punonte, do të donte ta këmbente me një ëndërr, qoftë të varfër… Ajo dënoi veten e saj me zjarrin e vuajtjes… 

Mes përpëlitjeve të këtyre mendimeve dhe shtirjes së saj si e lumtur, u rrit vajza e saj Erisa. Ajo ia kaloi bukurisë së të ëmës. Mes luksit ndihej një mbretëreshë e vërtet. Eva e la të lirë dhe i gëzohej zemra kur e shihte me moshatarët e saj tek dilte mbrëmjeve. Artani vdiq kur mbushi të tetëdhjetat. E gjithë mirëqenia që rridhte nga ai ra ngadalë… Për herë të parë ajo filloi punë. Iu duk sikur porta e kafazit që e mbante mbyllur u shqye. Sa e lehtë paskish qenë. Askush nuk e di, se vetëm një shtytje të bën të ndihesh mirë… Po Ardiani ç’bëhet… Nuk kishte natë të mos mendonte për të… 

Një mbrëmje Erisa i tha së ëmës: 

-Sot do të prezantoj me njeriun që do martohem!… 

-Si kështu, -ti nuk më ke folur për të?! – i tha Eva e mahnitur. 

-E kam lënë të jetë surprizë për ty! -vazhdoi Erisa e ngazëllyer. 

Në mbrëmje Eva vuri re nga dritatarja Erisën tek puthej me një biznesmen, fytyrë e njohur, kur dolën nga një benz mercedes. Ai ishte moshatar i saj  pesëdhjetëvjeçar dhe kërkonte të bijën për grua. Fati i orës së trishtuar po përsëritej…

Vjollca Tiku Pasku

Filed Under: LETERSI Tagged With: KAFAZI I ARTË, Tregim, Vjollca Pasku

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • …
  • 19
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NDJESHMËRIA SI STRUKTURË – NGA PËRKORËSIA TE THELLËSIA
  • Si Fan Noli i takoi presidentët Wilson the T. Roosevelt për çështjen shqiptare
  • TRIDIMENSIONALJA NË KRIJIMTARINË E PREҪ ZOGAJT
  • Kosova dhe NATO: Një hap strategjik për stabilitet, siguri dhe legjitimitet ndërkombëtar
  • MEGASPEKTAKLI MË I MADH ARTISTIK PAS LUFTËS GJENOCIDIALE NË KOSOVË!
  • Veprimtaria atdhetare e Isa Boletinit në shërbim të çështjes kombëtare
  • FLAMURI I SKËNDERBEUT
  • Këngët e dasmës dhe rituali i tyre te “Bleta shqiptare” e Thimi Mitkos
  • Trashëgimia shqiptare meriton më shumë se sa emërtimet simbolike të rrugëve në New York
  • “Unbreakable and other short stories”
  • ÇËSHTJA SHQIPTARE NË MAQEDONINË E VERIUT NUK TRAJTOHET SI PARTNERITET KONSTITUIV, POR SI PROBLEM PËR T’U ADMINISTRUAR
  • Dr. Evia Nano hosts Albanian American author, Dearta Logu Fusaro
  • DR IBRAHIM RUGOVA – PRESIDENTI I PARË HISTORIK I DARDANISË
  • Krijohet Albanian American Gastrointestinal Association (AAGA)
  • Prof. Rifat Latifi zgjidhet drejtor i Qendrës për Kërkime, Simulime dhe Trajnime të Avancuara Kirurgjike dhe Mjekësore të Kosovës (QKSTK) në Universitetin e Prishtinës

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT