• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

“FQINJI” I ÇMENDUR

June 1, 2020 by dgreca

-Dedikuar gjyshes sime-/

NGA ALMA LIÇO*/

Bummm…bummm….bummm. Si kurrë më parë porta trokiti me forcë. Jo, nuk mund të ishin fqinjët bujarë tiranas, që aq miqësisht vinin çdo ditë ta takonin e ta pyesnin çfarë i nevojitej. Ata nuk trokisnin kurrë kaq dhunshëm, si të dëshironin ta shkulnin nga vendi atë portë të vjetër prej druri. Dikush tjetër ndodhej pas saj. Dikush, që për nga agresiviteti, nuk premtonte aspak të qe i mirëpritur. Kush vallë po kërcënonte kësisoj? Cili mund të ishte? A mund t´i ndodhte diçka më e keqe se gjëma e dy muajve të fundit? 
Vajzën e saj të vetme, së bashku me të shoqin dhe tre fëmijët e mitur i kishin degdisur në internim, në një fshat të thellë të zonës së Dumresë. Zemrën e kishte plagë. E mbetur e vetme në atë shtëpi, nuk po mundej të gjente ngushëllim. Motivi i jetës së saj ishte marrë peng. Ishte syrgjynosur e dënuar të vuante në një kasolle të mjerë, mes kodrash me shkurre e mundimesh pa fund. Persekucion politik…pa faj…pa shpjegim…
Ohhh…Kush vallë mund të ishte pas asaj porte???
U ngrit me mundim nga minderi ku po qëndronte gjysëm e shtrirë duke vrarë kohën, dhe me përtesë iu afrua portës që vazhdonte të trokiste me ngulm. E çorientuar siç ishte, u përplas me njerën nga vazot e oborrit dhe u rrëzua së bashku me të. Ajo u bë copë e çikë, ndërsa kërcejtë e luleve të thara u hallakatën në oborr. Ndjeu një therje në gjurin e djathtë dhe pa se po i rridhte gjak. Ishte çarë keqas. Një copë e vazos së thyer e kishte prerë si të ishte thikë. Por trokitjet frenetike të portës që nuk dinin të ndaleshin, e bënë atë të ngratë të ngrihej vështirësisht dhe të afrohej drejt saj. Duke u dridhur, rrotulloi çelësin në bravë. Tre burra të panjohur u çfaqën në pragun e saj. Personat që po trokisnin, e shtynë atë grua të moshuar, duke rrezikuar ta rrëzonin sërish. Madje njeri prej tyre, mbante uniformë policie. Pa denjuar që ajo të merrte disi veten dhe t´i pyeste se çfarë kërkonin nga një plakë shtatëdhjetë vjeçare, njeri prej tyre, me ton të prerë, pothuajse ulëriti :
-Ku është dhoma në të cilën ka banuar jot bijë?
Pa e kuptuar aspak arsyen e një pyetjeje të tillë, gjyshja mezi shpiptoi:
-…Pooo…ne jetonim së bashku në këtë shtëpi…nuk kishim gjë të ndarë…por ajo…
I nervozuar, ai e ndërpreu dhe vijoi:
-Ku është dhoma e gjumit të sat bije!!…dhe pa pritur përgjigje e shtyu atë, e bëri përpara. Dy burrat e tjerë e ndoqën nga pas, dhe u futën në oborr. E gjora grua, ende nuk po kuptonte se çfarë po ndodhte. Burri që po hakërrehej, i shtyu me forcë dyert e dy dhomave të shtëpisë përdhese, tashmë mbetur e shkretë. “EUREKA”…njera prej tyre ishte vërtet e zbrazur. I lehtësuar për këtë zbulim, u kthye sërish drejt saj, dhe shtoi:
-E shikon këtë shok? Eshtë invalid, dëmtuar në minierë.Quhet Zenel Disha. Këshilli i lagjes ka vendosur ta strehojë në dhomën e sat bije. Ajo nuk jeton më këtu. Dimë gjithçka!!!
Ai komunikim arrogant nuk linte asnjë hapësirë për kundërshti. Tre burra kundër një të moshuare të mjerë, zemër plagosur. Tre burra, që po e dhunonin në banesën e saj, pronë modeste e familjes.  
Mezi ngriti kokën dhe e drejtoi shikimin nga burri që do banonte në atë shtëpi të vogël, së bashku me të. U tmerrua. Ai banor i çuditshëm ishte rreth të dyzet e pesave. Flokët e rëna ekspozonin shenjat e të çarave në kokë, që ndoshta qenë shkaktuar nga aksidenti në minierë. Fytyra gjithë vrraga dhe sytë e kuq që i ndizeshin flakë, i jepnin atij një pamje të frikshme. Instiktivisht, ajo mori kurajon dhe iu afrua pak. Qelbej erë alkol. Ai qeshi në mënyrë të pakontrolluar e të neveritshme dhe i zgjati dorën.
– None, si je? Do jem unë çuni jot tashi…harroje gocën.
Nuk e kuptoi si arriti të përmbajë veten pa lëshuar një ofshamë që i mbërriti në grykë dhe që mundi ta gëlltisë.
Pa i dhënë kohë të mblidhte veten, burri me veshje civile iu drejtua sërish:
– Jepi Zenelit çelësin e dhomës, pasi nesër do sjellë orenditë e tij…dhe mos të të shkojë mendja të trokasësh në ndonjë derë…pasi është marrë vendim i prerë për këtë. Ohhh… çelsi qenka në bravë. Merre Zenel!!!
Disa sekonda më pas, tre burrat u larguan në mënyrë triumfale, ashtu siç kishin ardhur, duke tërhequr pas vetes derën e jashtme me forcë. Gjyshja e gjorë u zvarrit deri në kuzhinë, ku pasi pastroi si mundi këmbën e gjakosur, e dizinfektoi me jod të cilin e mbante kurdoherë në shtëpi. Ambulanca e lagjes ishte goxha larg, dhe ajo nuk mund të shkonte për mjekim deri atje, pa e shoqëruar dikush. Me një copë pëlhurë të vjetër e lidhi e shtrëngoi më pas, si mundi. Dhembja e shpirtit e bëri të harronte therjet e plagës në gju. Tre burra kundër saj. Madje mes tyre edhe një polic. Po polici përse duhej vallë??? Vërtet mendonin se një e moshuar shtatëdhjetë vjeçare do të mundej të kundërshtonte e të bentë rezistencë??…ohhh…sa mizore…
Ishte vendosur tashmë, do ndante shtëpinë me një të marrë. Me një të sëmurë që për vite kishte qenë i mbyllur në një spital psikiatrik. Si do mundej ta përballonte, për më tepër që ai dukej edhe i alkolizuar? Me kë mund ta ndante një të papritur që do të vijonte me një bashkëjetesë kaq traumatike? Zemra po i delte nga kraharori. Ishte në luftë me mundësitë dhe pamundësitë e saj. Por ndërkohë, dëshironte me gjithë shpirt të ishte e fortë, e dobishme për të bijën e sikterrisur, për nipërit e saj…nëse një ditë do ishin të lirë…nëse… përgjërohej me gjithë shpirt ta gjenin të hapur atë shtëpi…t´i priste me krahë hapur…duhej të rezistonte…
U shkreh në lot. Askush nuk mund t´i shihte, aq më pak t´ja fshinte ato. Ajo, mësuesja e nderuar, që për dyzet vite kishte rendur fshatrave për t´u mësuar fëmijëve a.b.c-në, ndjehej tërësisht e pafuqishme, e sulmuar nga ata që mund të kishin qenë nxënësit e saj. Nuk fjeti aspak atë natë. Një shi i rrëmbyer fshikulloi pa mëshirë xhamat e dritareve të vogla, duke bërë ndërkohë të pikonte çatia e asaj shtëpie të vjetër prej qerpiçi. Gjyshja numëronte pikat e shiut që gjerbonin mbi një legen, që e vendoste në dysheme sa herë binte shi. Ritmi i tyre krijonte një monotoni acaruese, aq sa i dukej sikur ato pika i përplaseshin mbi kokë. Në kllapi, ato ngatërroheshin, dhe ajo niste sërish nga e para numërimin. Dhe përsëri ngatërroheshin e mbivendoseshin në mënyrë të pakuptimtë mbi njera tjetrën. E nesërmja do të sillte një realitet të ri, të frikshëm për zvarritjen e ditëve të saj, edhe ashtu mjaft të trishta. 
Rreth orës dhjetë të mëngjësit, një kamion i vogël përshkoi të nesërmen rrugicën e ngushtë me kalldrëm, dhe u ndal me zhurmë para shtëpisë. Me ndihmën e dy djemve të fuqishëm, “anëtari” i ri i familjes futi në dhomën e prindërve të mi, ato pak orendi që dispononte. Ishin të vjetëruara, të ndotura, dhe mbanin erë të rëndë. Më pas, pa nxjerrë asnjë fjalë nga goja, ishte mbyllur brenda saj, dhe nuk kishte lëvizur fare gjatë njëzet e katër orëve në vijim, madje nuk kish dalë as në banjon e përbashkët e të vetme të asaj shtëpie, që si në shumë banesa përdhese të atyre viteve, ndodhej në fund të oborrit. 
Kësisoj, filloi për gjyshen përballja befasuese me veprimet e tij të pazakonta. Njëzet e katër orë, asnjë zhurmë, asnjë lëvizje. A ishte mirë?…Ishte gjallë?…Ndoshta kishte nevojë për ndihmë!!…Duhej ta mësonte. Pas një hezitimi, gjyshja trokiti në derën e tij. Sërish asgjë nuk pipëtiu. Çfarë i kishte ndodhur?? Mos kishte vdekur!!…Fundja i sëmurë ishte…dhe gjyshja trokiti sërish…
Kur nuk kishte më shpresë të hapej ajo derë, fqinji i vetëquajtuar “çun” i saj një ditë më parë, u çfaq në derë, i përgjumur, me sy të kuq e të fryrë.
-Çfarë do none!! – Pse më zgjon !!!…— iu hakërrye.
E trembur e gjora gjyshe, mezi i tha:
-Je mirë?…Ke nevojë për gjë???
-Jo…- u përgjigj prerazi ai. Dua të fle. Më lër rehat, Kuptove?? – Psherëtiu, përplasi derën dhe nuk kapërceu pragun e asaj dere edhe për njëzet e katër orë të tjera. 
Gjyshja përjetoi sërish të njejtin ankth…por nuk trokiti më. Dy ditë pa dalë nga ajo dhomë…a kishte vallë për të ngrënë?…po nevojat personale, ku i kryente???
Të nesërmen e ditës së dytë, në mëngjes herët ai doli pa zhurmë, duke flakur në oborrin e vogël dy shishe të boshatisura pijesh alkolike. U zhduk, për t´u kthyer vetëm në mbrëmje. Provoi të hapte derën e kuzhinës ku qëndronte gjyshja, dhe meqënëse e gjeti të mbyllur, trokiti në të. Pasi hezitoi pak, ajo e hapi atë derë. Duhej të përballej me të keqen që tashmë do të ishte prezente çdo ditë në jetën e saj. Duhej të përpiqej të mos e kishte armik atë të çmendur. Ai hyri brenda dhe u ul në minderin e gjyshes. Qelbej erë urine dhe alkoli. Sytë si nuk po i plasnin nga damarët e fryrë e të kuq. Pa pritur që ajo të thoshte diçka, filloi të broçkulliste fraza pa lidhje. Ai përjetonte një delir prej të marri, që e bënte të besonte se shteti komunist nuk mund të ekzistonte pa atë…se ai ishte besniku që e mbronte nga armiqtë…se ai ishte gati të vriste këdo që nuk e donte partinë. E shkreta gjyshe. Pas ndonjë ore të kësaj ligjërate të çakorduar e të pambarimtë, ajo iu lut të shkonte të flinte, pasi edhe ajo ishte shumë e lodhur dhe kish nevojë për pushim.
-Mirë none…ta prish unë ty?? — shi, shi…paske vra ene komën…mos e çaj kaptinën se njallet…
Dhe pasi përsëriti për të disatën herë heroizmat e asaj dite, u largua drejt dhomës tashmë të tij. Duke menduar se u sos për momentin tortura në praninë e të marrit, gjyshja mori frymë disi e lehtësuar. Por pesë minuta më pas, ai doli sërish në oborr, dhe filloi të këndonte me zë të çjerrë…Enver Hoxha e mprehu shpatën…
Pasi mprehu për një orë shpatën, ai hyri më në fund në dhomën e tij, dhe nuk u ndje më. Të nesërmen, përsëri heshtje varri. Nuk pipëtiu asgjë. Ai nuk doli fare nga dhoma.
E shkreta gjyshe, filloi të ambientohej me sjelljen e tij të çuditshme, dhe ta trajtonte atë si një të keqe me të cilën duhej të bashkëjetonte. Duke e njohur këtë realitet, njëri nga fqinjët shumë të gjindshëm, i vendosi shula të rinj e të sigurtë në derën e kuzhinës dhe atë të dhomës së saj të gjumit. 
Për të evituar vizitat e tij të frikshme e të padurueshme të mbrëmjes, sapo ndjente kërcitjen e bravës së portës së oborrit, gjyshja fikte dritën dhe qëndronte në qetësi absolute. Donte t´i jepte atij të kuptonte se e kishte zënë gjumi, dhe se nuk duhej ta shqetësonte. Por ai nuk bindej se ajo mund të flinte në atë orë, dhe trokiste pa pushim në derën e saj të kuzhinës. Sakaq, avujt e alkolit depërtonin nëpërmjet hapësirave të saj, dhe gati i merrnin frymën. Me zemër të ngrirë, gjyshja mezi priste që ai të lodhej e të hiqte dorë nga insistimi i marrë, që ajo t´i hapte derën. Dikur ai tërhiqej, por shkaktonte skandale të pafundme në oborr…herë thyente ndonjë vazo…herë-herë sokëllinte këngën e tij të preferuar…Ndonjëherë urinonte e kryente nevojat e tij në mes të oborrit. Ndodhte, që pas një nate me shi, ajo fëlliqësirë përhapej në gjithë ambientin e vogël të shtruar me çimento e të plasaritur. E shkreta gjyshe. I duhej të pastronte të nesërmen, duke vjellë e nxjerrë zorrët nga pështjellimi.
Në mbrëmje të tilla, e ngujuar, ngashërehej pa zë dhe i lutej Zotit t´i jepte forcë e kurajo për të përballuar këtë situatë absurde. As në makthet e saj më të këqia, nuk kishte imagjinuar kurrë se në atë moshë do ndante banesën me një të çmendur, e do të vuante gjithë pasojat e kësaj.
Duke ndjerë dështim në invazionin e mbrëmjes, mendja e tij e sëmurë gjeti një tjetër mënyrë diabolike, që ta detyronte gjyshen t´i hapte derën. Në njërin nga muret e oborrit, ishte vendosur kutia e siguresave të energjisë elektrike. Duke liruar njërën prej tyre, shkaktohej ndërprerja e saj në gjithë shtëpinë.
Disa ditë e duroi gjyshja këtë situatë, duke kaluar gjithë mbrëmjen në errësirë, madje duke mos guxuar as të ndizte ndonjë qiri, i cili do të qe sinjal se ajo nuk po flinte. Shpresonte e gjora se ai do të lodhej nga kjo lojë infantile dhe e fëlliqur, e do të hiqte dorë nga ndërprerja çdo natë e energjisë elektrike. Por ai e vazhdoi këtë lloj eksperimenti shantazhues me të njejtin zell. Madje, gajasej me zë të lartë kur gjithçka mbulohej nga errësira. U dorëzua me në fund gjyshja e shkretë. Në këmbim të ndriçimit, duhej të duronte çdo natë për dy orë gjepurat dhe idiotësitë e tij, si dhe erën e rëndë shkaktuar nga mungesa e higjenës. Në krizat e tij delirante, ai fantazonte se politikanët komunistë të bllokut të udhëheqjes ishin miqtë e tij të ngushtë që i kërkonin atij shërbime të veçanta, të cilat vetëm ai qe i aftë t´i kryente. 
Kishte netë kur kthehej i gjakosur nga grushtet apo rrahjet që rëndom ndodhnin ndërmjet pijanecësh ordinerë, dhe në raste të tilla rrihte gjoksin për trimërinë e tij në përballje me disa armiq, të cilët ai kishte mundur t´i çfaroste. Ngjasonte me një lloj Don Kishoti, që sikurse ai luftonte me mullinjtë e erës. Por në ndryshim nga heroi i Servantesit, “armiqtë” e tij ishin realë, pasi ai mbulohej me plagë të çara apo mavijosura. Ahh…mungonte edhe Rosinanti.  
Tek e shihte të gjakosur, përveç tmerrit, gjyshja ndjente edhe keqardhje për papërgjegjshmërinë e tij. Butësisht, i lutej që të kërkonte ndihmë mjekësore, gjë që ai e kundërshtonte me kokëfortësi. I shtruar për vite në spitalin psikiatrik, ndoshta kishte tmerr nga mjekët dhe refuzonte çdo kontakt me ta.
Në momentet kur konstatonte të ishte më i qetë, ajo i lutej të shkonte në dhomën e tij, pasi ndjehej e lodhur dhe se kishte nevojë të flinte. Pavarësisht lutjeve të saj të përsëritura, ai largohej kur t´i thoshte mendja. Vijonte më pas me sorollatje poshtë e lart në oborrin e vogël, duke kënduar këngën e preferuar, ose duke fantazuar me zë të lartë rreth betejave imagjinare.
Gjithsesi, së paku çdo javë ai mjeran mbyllej dy ditë brenda, pa u ndjerë fare. Gjyshja po ambientohej me këtë regjim të çuditshëm, dhe e qetësonte disi veten se kishte forcën ta përballonte atë situatë. Madje, herë pas here ndjente keqardhje për të. Ndodhi një rast, kur ai nuk doli për katër ditë nga dhoma dhe nuk reagoi as kur gjyshja i trokiti disa herë në derë. E alarmuar, ajo i kërkoi një fqinji që të njoftonte autoritetet zyrtare, e të kërkonte ndihmë për një person të mbyllur prej katër ditësh, pa asnjë shenjë jete, se aty ndodhej një person i gjallë. Disa orë më pas, fqinji erdhi i shoqëruar nga dy policë dhe një infermier, të cilët pas disa thirrjesh, shpërthyen derën. Zhurma e saj e zgjoi atë nga gjumi.Duke mbyllur hundët prej erës së rëndë, ata ju afruan atij, dhe e pyetën si ndjehej. Me sy të zgurdulluar, ngritur përgjysëm në shtrat, u përgjigj se nuk kishte nevojë për asgjë. Vetëm ta linin të qetë të flinte. Për habinë e gjyshes, ai nuk manifestoi asnjë lloj agresiviteti ndaj policëve që hynë aty me forcë. Ndoshta ushqente ndonjë frikë të fshehur ndaj tyre. Ndoshta.
Kësisoj, u zvarritën muaj të pafund tmerri për gjyshen. Në letrat që dërgonte, ajo kurrë nuk shkroi për “anëtarin” e çekuilibruar të familjes dhe vuajtjet e shkaktuara prej tij. Përpiqej e gjora të na e kursente këtë hidhërim, për të cilin ishim tërësisht të pafuqishëm ta ndihmonim.
…Dy vite më pas prindërit vendosën të më rikthenin pranë gjyshes. Isha vetëm dymbëdhjetë vjeç. Si e mitur, masa e internimit nuk ishte bllokuese për mua, ashtu siç ishte për prindërit e mi. Ata më konsideronin tashmë të përgatitur mjaftueshëm, sa për të mos e lënë gjyshen të vetme. Vërtet, vuajtjet e internimit më kishin maturuar para kohe.
Mbërritja në Tiranë më përballi edhe mua me këtë të papritur. Kapërceva pragun e shtëpisë ku kisha lindur e kaluar dhjetë vitet e para të fëmijërisë, dhe hyra paksa e përhumbur në oborrin dikur aq të dashur për mua. Gjithçka më dukej kaq ndryshe. Por në të vërtetë isha unë që kisha ndryshuar. Dy vitet e internimit kishin lënë gjurmë të thella në vetëdijen time.  
Gjyshja po më priste me padurim. Nëpërmjet një letre, prindërit e kishin njoftuar për mbërritjen time. Nuk di sa minuta qëndruam të përqafuara në oborr, ndërkohë që na rridhnin lotët. Sa shumë ishte plakur e gjora gjyshe pas internimit tonë. Së fundmi mblodhëm veten. Unë mora valixhen që e kisha lëshuar mbi dyshemenë e oborrit dhe nxitova drejt dhomës së gjumit. Gjyshja u prish në fytyrë dhe më tha: 
-…Jo aty, mos…!
-Pse, – e pyeta, çfarë ka ngjarë? 
Ajo më ftoi të shkonim në kuzhinë, dhe pasi u ulëm në minder, me zë të mekur më tregoi atë që kish ndodhur pas syrgjynosjes sonë. U tmerrova. Isha tërësisht e papërgatitur për këtë realitet. E ngrata gjyshe, ishte e detyruar të mos më fshihte asgjë, pasi dhe unë duhej të mbrohesha aq sa ishte e mundur nga ai individ i çakorduar. Më tregoi me detaje gjithçka kishte hequr. Duke e përqafuar, me lot në sy i përsërisja se ajo nuk do të vuante aq shumë, pasi nuk do të ishte më vetëm.  
Të nesërmen në mëngjes u përballa në oborr me të. Për mua nuk ishte surprizë. Fillimisht ai shtangu, dhe pastaj më pyeti kush isha unë. Me një lloj ngurrimi iu prezantova, dhe çuditërisht pashë një lloj kënaqësie në sytë e tij. Këtej e tutje do të ishin dy persona në atë shtëpi, të cilëve ai do t’u kërkonte vëmendjen. Sjellje tipike e një njeriu të braktisur e të vetmuar. Ishte ekzakt si ma kishte përshkruar gjyshja. 
Kishte pamje të frikshme me ata sy të përgjakur, me kokë të deformuar nga qepjet, apo shenjat e operacionit.Instiktivisht ndjeva një lloj mëshire për të. Ai ishte fajtor pa faj. Përgjegjës për këtë situatë kaq anormale ishte shteti bandit diktatorial që dhunonte edhe të drejtat më elementare, siç ishte privatësia e banesës. Unë u solla ekzaktësisht si më mësoi gjyshja, duke u mbyllur kur mundeshim me shula dhe duke evituar në maksimum përballjen me të. Pavarësisht gjithçkaje, së paku gjyshja nuk ishte më njeri pa njeri.
Një vit e gjysëm më pas, një epidemi e rëndë gripi i rrëmbeu jetën gjyshes sime. Dha shpirt në krahët e mi. Nuk mund ta përshkruaj dot dhimbjen e humbjes së saj dhe vështirësitë e atij funerali në mes të dimrit dhe të epidemisë. Bashkë me largimin e saj, perënduan edhe të gjitha ëndërrat e mija për një jetë ndryshe nga ajo që më impononte internimi. Çuditërisht, i çekuilibruari u zhduk për katër ditë nga shtëpia kur gjyshja mbylli sytë. Nuk mund ta di se çfarë ndjeu. Ishte kaq i mjegullt e i pakuptueshëm raporti i tij me jetën dhe vdekjen. Keqardhje ndoshta?… Nuk e di.
Pas një përpjekjeje të dështuar për të ndjekur shkollën e mesme, dhe përjashtimin pas përfundimit të vitit të parë të saj, u ktheva përfundimisht, pranë familjes sime, në fshatin e internimit.
Ndërsa shtëpia jonë në Tiranë, mbeti në duar të të çmendurit. U rrënua tërësisht. 
Qëndruam njëzet e tre vite në internim. Vuajtje, dhimbje pa mbarim. Një ditë ky kalvar mori fund, por asgjë nuk mund të kthehej më si më parë. Të marrin e mjerë, nuk e takuam më kurrë. As nuk e mësuam fundin e tij. 

Mbetën vetëm kujtimet. Ato na shoqërojnë si bashkëudhëtarë të pandashëm në trenin e kohës. Nuk mundet askush të na i rrëmbejë. 

*Ps. Dedikuar një periudhe shumë traumatike të jetës së gjyshes sime, Shefikat Sefa. (Narazani). Në nderim të figurës së saj, si një ndër mësueset e para (gra) të rrethit të Elbasanit, sot një rrugë e këtij qyteti mban emrin e saj.

Viti 1932. – *Në foto (në qendër) gjyshja ime me nxënësit e saj. Fëmija që mban në krahë është mama ime.

Filed Under: Featured Tagged With: Alma LIÇO, Fqinji i çmendur, Gjyshja

Gjyshja që iku lart me zërin e ëmbël të mbesës

April 15, 2020 by dgreca

Tregim nga Keze Kozeta Zylo/

Vetmia përpirëse e detyruar sjellë një mori kujtimesh ose telefonata herë-herë të pazakonta që mund të mos i presësh kurrë në trurin tënd si i koduar me Covidin 19-të aq të mallkuar në gjithë botën.  Në këtë vetmi shkrimtari ka penën dhe librin si mikun më të afërt.

Duke rufitur kafenë e mëngjesit që çuditërisht më pëlqen ta shijojë vetëm nën lajmët e krisura pandemike, bie një zile qëzakonisht tingujt e saj në se dëgjohen natën ose dhe në mëngjes herët, më sjellin drithërima për ta kapur telefonin… 

E marr në dorë celularin dhe një zë i dobët paksa i ngjirur më duket se më vjen nga një planet tjetër, por që mëafrohet aq shumë sa një hap zogu nëpër telin e ballkonit tim…  

-Alo mike, jam Arba, por më tha mami t’ju them se Drita është shumë e sëmurë, është në “Intensive Care” me tubin e frymëmarrjes…Ajo donte t’ju lajmëroja përpara se t’ja vendosnin…  

Unë vazhdoja ta dëgjoja dhe asnjë fjalë nuk nxirrja nga goja, zëri im ishte mpiksur si pikë gjaku tek dredhëzat e avullit të kafesë që dukej sikur ngrihej një skulpturë njeriu lidhur ndër zinxhira nga satanai i padukshëm…  

-Alo më dëgjon më thoshte Arba dhe vazhdonte me zërin e saj valëngjethës… 

-Po doemos të dëgjoj zemër Arba, iu përgjigja dhe gjeta forcën për t’i dhënë kurajo se fundja për atë kurajo më kishte marrë, për të lehtësuar sadopak shpirtin e saj të hidhëruar si helmi i vdekjes.  Më vjen shumë shumë keq i thashë, por mendo pozitiv se ajo do të bëhet mirë dhe shumë shpejt do ta marrë vehten, mendo që shumë njerëz kanë shpëtuar mëshumë se kanë ikur. 

-Unë ndihem keq dëgjohej zëri i shqetësuar i Arbës se nuk më lenë të shkoj atje, ne spital, ajo po e përjeton vetëm, vetëm pa asnjë tek koka, kurrë s’mund ta mendoja se do ta lija mamin vetëm në ditët e saj më të vështira….  

A e beson se vajza ime Rozafa gjithmonë i thoshte: “Nëna, kur të plakesh ti, unë do të shërbej, psh: do të mas temperaturën, tensionin, frymëmarrjen dhe vinte mjetet e doktorit mbi kraharorin e saj të bardhë, aparatin lojë që ajo ia kishte blerë dhuratë për Vitin e Ri.  Zot sa kënaqej dhe rinohej kur luanin së bashku!  

Unë e dëgjoja Arbën me një tronditje të pazakontë.  Ajo kuptonte ndonjë shkëputje të përgjigjeve të mia dhe më tha: – “Ju lutem bëni kujdes për vehten tuaj se kjo flamë të ngjitet si magnet në lekurë dhe personi që e merr se kupton kurrë ashtu si dhe ai që e transemton”.  

-Po Rozafa e di e pyeta vazhdova unë?  

-Po. I tregova, ishja e detyruar, sepse ajo fliste në telefon me gjyshen disa herë në ditë në “facetime”.  Sa kënaqej kur Rozafa i tregonte ndonjë fragment në shqip nga ditari i saj brenda karantinës, por sidomos kur i shkruante në fund tëfragmentit:  “Gjyshja ime e dashur, unë lutem që të takohemi sa më parë dhe i vizantonte pëllëmbën e vogël me pesëgishtat e saj dhe brenda dorës vinte: Të dua shumë të  shoqëruar anash me një vizatim zemre të  kuqe!  

Para se të  të postoja vidion e Rozafës për emisionin tuaj: “Përshëndetje nga karantina, New York” Rozafa mori aprovimin e gjyshes për ta sjellë pranë jush dhe gëzimi i saj ishte i papërshkrueshëm.  

Se mendonte kurrë se ajo do të përfundonte me një temperaturë shumë të lartë dhe bllokim frymëmarrje. 

-Oh të lutem më fal, më fal që po e ndërpres se po më telefonojnë nga spitali…  Zëri i saj u ndërpre siç ndërpritet dëgjimi i një zëri nga një tornedo, furtunë e zezë që përfshin ç’gjen përpara. 

Shqetësimi rritet në maksimum kur je në telefon, sepse gërshëra e pandemisë e pret dhunshëm në mes.  Ndihmës infermierja kishte qëlluar shqiptare dhe para se t’i fusnin tubin e frymëmarrjes ajo i kishte thënë që dua të flas me bijën time.  

Nga kërkesat shumë të pakta të saj në atë lodhje sfilitëse ishin që të dëgjonte zërin e Rozafës, intepretimin e këngës në vidio për emisionin “Përshëndetje nga karantina, New York” që midis te tjerash dëgjohej:  

I ëmbël zëri gjyshes,

Kur ngjarjen ma tregon,

E lehtë dorë e saja,

Mbi krye m’ledhaton.

Por…gjyshja iku në vetminë gëlltitëse, ajo fluturoi lart si një pulëbardhë me pendët e hapura si tastierë ku nëpër ajri vazhdon të dëgjohet melodia e një kanarine të bukur që e donte pafund gjyshen e saj.

(dita e 31-të e izoluar brenda mureve nga Lufta pandemike botërore)

15 Prill, 2020

Staten Island, New York

Ps: Për të ruajtur privatësinë, emrat nuk janë real)

Filed Under: LETERSI Tagged With: Gjyshja, Keze Kozeta Zylo

TREGIM PËR GJYSHEN TIME DHE NJI FOTO ME NANË TEREZEN

September 13, 2016 by dgreca

Nga: Gresa KAMBERAJ/New York/

… Gjyshen time e duen të gjithë. Edhe djemtë, edhe vajzat, edhe nipat, edhe mbesat. Të gjithë thonë “asht e imja”.Them edhe unë. Por, vonë e kam kuptu’ se, përveç meje, gati të gjithë të tjerët e kanë me ngapak “hile”.

Po ju tregoj pse: e duen për shkak të – trashëgimisë.

image1.jpeg

Me Gjyshen Zade

Të gjithë duen me trashëgu’ diçka prej saj… Anipse ajo s’ka as pallate, as dyçane, as vilë në bregdet. E ka vetēm një konto të pensionit të moshës dhe, nga bota materiale – kaq.

Eh, ç’pasuri tjetër ka Ajo?!

Çfarë trashëgimie të madhe që ka: i ka mbushë 94 vjet, gati nji shekull jetë, pa u idhnu kush prej saj dhe pa e idhnu kend ajo.

Të gjithë çohen dhe e lusin për kafe; e lusin çka don me hangër e me pi.

– Me “hile” e kanë, oj Gjyshe, i kam thanë asaj, yhy … shumë vjet ma parë – se i kam ndëgju tu’ thanë: “Gjenet … gjenet … Kqyrmi sytë! Sytë e saj – sytë e mi. Goja e saj … “.

Dhe, i kam pas’ thanë asaj: kur ta kthejnë shpinën, thonë “ishalla i trashëgoj gjenet e saj”!

94 vjet!

Kur i ndëgjoj, shpesh më vjen me u thanë: veç pritni!

Ajo, jam e sigurt, më ka dashtë dhe më don mu’ ma së shumti. I kam pas’ tregu edhe vjet pse e duen, ose pse thonë se e duen kaq shumë.

Dhe, ajo ka qeshë shumë … Kur qeshte ajo, më dukej se gurgullonte kroni i katundit të Babit.

Vetëm njiherë e kam pa tu’ qajtë;  ka qajtë shumë, fshehtas; ditën që jam nda prej saj, kur jam nisë me shku’ te Babi në Amerikë …

Më kanë pasë marrë me zor, ose ma mirë me thanë m’kanë mashtru, mami dhe motra me dy vllaznit e mi ma të mëdhej se unë. Kam qenë gjashtë vjeçe, por e mbaj mend  se jam mërzitë shumë dhe, ashtu si ajo, kam qajtë shumë, shumë, kur ma ka ba me dorë në Aeroport … Derisa kam hy mbrenda në avion.

Kur ka fluturu’ aeroplani, m’asht dukë se ka fluturu në qiell edhe gjyshja, në anën tjetër të aeroportit. Sikur në atë lojën: “Fluturon, fluturon …”, kur luejshim në Dragodan.

(Tash i thonë Arbëri. Bile, si për inati, mu aty ku dikur rrijshin shumë milicë serbë dhe i rrehshin e i detyrojshin shqiptarët me thanë ‘këtu asht Serbia’, sot po ndërtohet Ambasada Amerikane).

Ku e kisha fjalën? Po, te loja me Gjyshen “Fluturon-fluturon!…”

Eh, çfarë loje ka qenë ajo! Kur më vinte radha mu’ me thanë: “Fluturon, fluturon …” dhe unë thojsha: “Fluturon Gjyshja!”, ajo  e çonte gishtin nalt “gabimisht”, tue ba: uh – uh!, mue më dukej se nuk kishte fëmi ma të lumtun në botë.

Por, kur në Aeroport u binda se nuk do të “fluturonte” Gjyshja, por unë dhe, kur e kam pa se ajo po qante me dënesë, bile ma shumë se të gjithë njerëzit që kishin dalë me i përcjellë të vetët, kam qenë fëmiu ma i pikëlluem në botë.

Ajo skenë kurrë nuk m’asht hjekë prej syve.

*

Para katër muejsh, kur shkova nga Nju Jorku në Prishtinë për vizitë, Gjyshja u gëzu’ pa masë dhe u çu’ me ma qitë vetē nji kafe, për qef.

– Sa vjet i mbushe , oj Gjyshe?, i thashë.

– Shumë. Tash nuk po numroj mâ, – tha ajo me humorin e saj …

Ajo ka kujtesë të jashtëzakonshme. Nuk harron kurrgja. Më pyeti për të gjithë në Amerikë, emën për emēn.

Tu’ pi kafe, ia kujtova lojën “Fluturon, fluturon … “, në Arbëri, kur “fluturonte maca”, “fluturonte tavolina”, “teVelizori” …

– Atëherë fluturonte gjithçka, moj Gresë. Edhe në  Aeroport, kur ke “fluturu'” ti, ka pasë fluturu’ gjithçka … Rruga, automobilat, unë, Gjyshi yt, krejt Prishtina …

Mu’ gati m’u mbushën sytë me lot. Si ishte e mundun t’i dukej edhe asaj atëherë, krejt si mu’, në të njëjtën kohë, me fluturu’ gjithçka në aeroport, kur ndahet njeriu prej njerëzve të dashtun.

Papritmas, ajo filloi me qeshë. “Fluturon – fluturon!, – përsëriti. Edhe tash fluturojnë e shkojnë, po edhe fluturojnë e vijnë, oj Gresë”, tha ajo.

Për fat të mirë, kur kam “fluturu'” unë për Nju Jork, me Gjyshen patën  mbetë në Prishtinë edhe shumë nipa e mbesa, që e donin dhe e duen atë, sa unë.

Dhe, edhe ajo i don të gjithë – sa mu.

Tjetër punë asht se unë po du’ me bâ pak shaka.

– Hë? – ma ban, – dhe pret me e pyet si atëherë kur isha e vogël, – kë e don ma së shumti.

Unë nuk ia ndaj sytë dhe ajo ngutet:

– Krejt, si nipat, si mbesat, janë të barabartë. Po, do të tjerë ishin pak ma të barabartë se nipat e mbesat. Dhe, tha diçka si … “mjalti i mjaltit”    …

–  Çka asht kjo, –  i thashë. – Vete Nânën tane. Ajo asht gjyshe, unë stërgjyshe, oj Gresë!

– Sa i ke gjithsej, gjyshe?, – i thashë.

– I kam, – tha, – shyqyr, shumë. Nalu niherë, nalu, oj çikë … Dhe nisi me i numru: 1, 2, 3 … gjashtë… Manej, nipa e mbesa …

Nuk i dolën gishtat e saj dhe m’i mori hua të mitë .. 11, 12, 13 … 20. S’i dolën as gishtat e mi … 24, djem e çika, nipa, mbesa, stërmbesa, stërnipa … – Kam ni

diçka, – më tha, me zä pak ma të ulët. Po vjen edhe ni stërnip, dhe ni stërmesë.  Mirëseardhshin 26.  Prej tyne, pa nalu pak, niherë … 9 në Kosovë, 7 në Gjermani, 8 në Amerikë. Prej tyne 15 – jashtë Kosovës.

S’di a ju thashë se gjyshja ime mban mend shumë … Ngjarje, emna, jashtëzakonisht shumë …

Ec e mos lakmo të keshë memorje si ajo!

Ajo i ka përjetu’ dy lufta. – Të Parën e mbaj mend mirë, si sot, – thotë ajo. Kishte qenë e fejueme dhe e kishte pritë Gjyshin me u kthy prej ushtrie. Partizanët serbë, tregon ajo, e kishin çu’ me zor larg, deri në Austri, me “i ndjekë” gjermanët. Në  luftën e Dytē, – thotë ajo, – para 17 vjetësh, kemi ikë vetë – tash po prej atij rodi të “partizanëve” serbë, nëpër tym e flakë prej Prishtine, nëpër Bllacë e në Shkup, me e pshtu’ kryet. Prej aty – në Francë. Se, Serbia dojke me i qitë fare krejt kosovarët.

Ajo thotë se kur ka pa shumë aeroplanë tu’ fluturu’ prej Shkupit, plot njerëz, plot thmi, gra, njerëz të smutë, familje të ndame, desh e ka lshu shpirti.

– Luftë e flliqtë. Mos na raftë me e harru’! – thotë ajo.  – Eh, sa aeroplanat kanë fluturu’ … Kanë bajtë njer’z  që ikshin pej zorit …

–  Sot asht tjetër gja. Për gëzim, – thotë ajo, – prapë “fluturon, fluturon.. gjyshja”.

Ajo ka qenē në Gjermani, para lufte, për qef. Atje e ka pasë dhe ka një pjesë të familjes. Dëshiron me shku’ prapë, por, thotë se nuk shkon pa sebep.

– Më duhet me shku’ kur të dilomojnë Miloti e Loni në Fakultet. Edhe për Anilën,  Lirakun e Arditin,  “në m’çofshin fjalë”. Dhe, ngutet: Pēr Lenën, Labin e Malin, s’kam pasë nevojë me “fluturu”. Këta kanë diplomu këtu. Edhe Likun, e pres, kismet!

– Ana e Bledi m’kanë pas’ thirrë n’Amerikë, kur kanë diplomu’, për nji ditë. Kam ardhë, ti e mban mend, me Gjyshin tand. Për Tilin jo, po nashta vi për tjetrin gëzim të tij. A të thashë se kam ni diçka?

– A e harrove dikend tjetër, Gjyshe? Ajo rrudhë krahët. Mu’, – i thashë. – Uh, uh, – bani, – si në atë lojën e vjetër, “Fluturon, fluturon …”.

Atëherë, më ka pas metë pak hatri n’ ty, – i thashë.

– E di, – tha. – I ka fajet baba yt. Kurrë s’e kisha lanë pa ardhë  edhe për ty …

– Të ka hije me ardhë sivjet në Nju Jork, – i thashë, pēr Florën. Të regjistrohet stërmbesa në Fakultet.

– Vi, vi, po ma mirë me ardhë kur të diplomon, – tha tu’ qeshë.

– Unë të fali, – i thashë, – që nuk ke ardhë për mu’. A po ndëgjon? Të fali, (mendova, hajt ta korruptoj) – nëse më jep diçka mu, “ryshfet”. I hapi sytë. Diçka nga “trashëgimia” jote… A po më kupton? – i thashë.

– Po, po, – më tha. Atë për çka më dojnë të tjerët … qysh më ke thanë ti. S’kam nevojë me të thanë as me të dhânë kurgja. Ti je si unë. Krejt si unë…

Kur u sigurova mirë, vendosa ta ndaj me ju këtë status në fb. dhe, sidomos me ata që i kam “konkurentë”, – me vëllaznit dhe motrën time, Ardianën, që thotë se, gjoja, të gjithë thonë se  i ngjan asaj, se “ia ka këputë kry’t gjyshes”.

Bana pak shaka. I thashë se krejt çka kemi folë sot du me e “bâ status në fejs-buk”.  “Në telefon? Jo ishalla!, – tha shpejt e shpejt. Po ban hajgare. Din ti me shkru shqip, a ?”, më pyeti. Kur i thashë se ma përkthen Ardiana prej anglishtes, – se m’ka borxh, – tha se po dojshe me na ba “prrallë”.

– Si ato përrallat që m’i ke tregu’ në Arbëri?, – i thashë.

– Tjera janë ato. Atëherë s’ka pasë telefona me gisht… – tha. Dhe, më dha leje, ma në fund me “çkru” çka të du.

– Me telefon? Keni m’u çorru me këta telefona, – tha dhe filloi me qeshë. Erjoni më ka pasë thanë kur asht kanë i vogël, – kur më patën hupë diku syzat, – ishalla s’i gjen ma kurrë, oj gjyshe, se i ke çorru syzat tu bä vegëza me krrabëza!

Sa e mirë asht Gjyshja, mendova. Si duket e “la” keq Erjonin. Dhe e korrigjoi “gabimin”, pa u hetu.

– A harrova tjetër? – më pyeti. – Rronin, – i thashë. – Uh! – ma të mirin e shpisë, lazdranin e qerdhes!

Gjyshja ka qinda nipa e stërnipa nga ana e motrave dhe vëllazënve të saj, shumicës prej të cilëve thotë se ua din emnat …

Dhe, tash, seriozisht. Do të kisha dashtë shumë me trashëgu diçka nga mirësia, bujaria, zemërgjanësia dhe mbi të gjitha fisnikëria e saj.

Të gjitha gjyshet janë të mrekullueshme, por Gjyshja ime, Zade Bajraktari – Kamberaj, e lindur në janar 1922 në Rudicë të Dukagjinit, asht ma e mira në Botë.

NJË FOTO ME NÂNË TEREZEN DHE VËLLAU IM ‘XHELOZ’

Dje, kur vendosa ta dërgoj për botim si dhe ta postoj në fb. këtë shkrim, kur po mundohesha me e zgjedhë një foto me gjyshën time, Zaden, e gjeta foton që e kisha bâ me Nanë Terezën, në Nju Jork, në vitin 1995, foton time jashtëzakonisht të dashtun. (Bashkë me të, efhe një distingtiv të argjentë, dhuratë prej saj, që e ruej si nji gja të shtrejtë).

image1.jpeg

       Gishtat magjikë të Nanë Terezës

Ky takim e ka nji histori. Sapo kishim ardhë nga Kosova dhe ishim bashku’ me Babin, unë, mami, motra ime ma e madhe dhe dy vllaznit, poashtu ma të medhej se unë. Mbas nji debati të vogël, babi vendosi me më marrë mu’ në takimin që e kish organizu’ me Nanë Terezen, Misioni i Shqipërisë. Ata që do të takoheshin me Nanë Terezën mund të merrshin me veti vetën nga një fëmi.

–  E bajmë me short, thanë motra dhe dy vëllaznit e mi, po babi zbatoi kriter tjetër: vjen ma e vogla. Pikë.

Të tretë varën buzët. Më i ashpër u ba, vëllau im i dytë, Tili. Por, vendimi nuk ndryshoi.

Kur u kthyem nga Takimi, plot krenari fillova rrëfimin tim. Uh, uh, çfarë duersh të ngrohta kishte Nanë Tereza! Ah, sa e lumtun që jam, duer si të Gjyshes! Të ngrohta, të buuuta! I thosha këto me ua shtu’ xhelozinë atyne që u pëlqente shorti ma shumë se vendimi i babit.

– Më ka pyet nga jam. I kam tregu’. Më ka thënë God Bless you, Gresa!

Tili shpërthei plot inat: – Patjetër që të ka thanë. Kur të ka pa kështu si je, ka mendu’ se ke ardhë nga Kalkuta!, – shfryu.     –  Ani pra, plas ti ?, – ia ktheva pa e kuptuar ironinë.

Disa vjet ma vonë, kur e kam lexu’ reportazhin e babit nga Takimi me Nanë Terezen, konstatimi i tij se “fytyra e Nanë Terezës asht mishnim i të gjitha fytyrave të nanave shqiptare, i atyne nanave që sa ma shumë u randojnë vitet mbi supe, fytyrat e tyne bahen gjithnjë e ma engjëllore”, mendoj se asht shumë i saktë.

Gjyshja ime, – padyshim edhe gjyshet tueja, -ka fytyrë të tillë: të butë, me sy që shkëlqejnë, plot dritë e fisnikëri …

Nana Terezë para pesë ditësh u shpall E SHEJTË!

Çfarë fati kam pasë unë që e kam taku’ Nânë Terezën. Ia kam prekë duert, m’i ka përkëdhelë flokët, më ka ledhatu, bash si Gjyshja ime në Aeroport dy dekada ma parë, kur kamë ikë nga Kosova. Ajo kishte gishta magjikë dhe sy që rrezatonin dritë hyjnore.

Ajo tashma asht Shejtorja jonë!

9 shtator 2016

______________________

Shënim për autoren:

Gresa Kamberaj ka ardhë  nga Kosova në Amerikë më 1994, bashkē me familjen, në moshën gjashtë vjeçare.

Ka mbaru studimet për Ekonomi e Financa në New York, ku jeton dhe punon

Gjatë shkollimit të mesëm e ka redaktu’ Gazetën e Akademisë “Saint Catharine” në Bronx.

Filed Under: ESSE, Featured Tagged With: foto me Nene Terezen, Gjyshja, Gresa KAMBERAJ, Tregim

Artikujt e fundit

  • “ROLI I MËRGATËS SHQIPTARE NË BOTË DHE NË MËNYRË TË VEÇANTË I MËRGATËS TONË KOMBËTARE NË SH.B.A”
  • SHQIPËRIA, LUFTA DHE KRIZA E ÇMIMEVE, SI DO NDRYSHOJNË EKUILIBRAT
  • NË BE ME STANDARDE TË PLOTËSUARA DHE JO ME RETORIKË SARKASTIKE
  • KALATË PELLAZGE TË GANJOLLËS, PECËS E XIBRIT 

  • Përfaqësuesi Special i Bashkimit Evropian, Miroslav Lajčák takime në Kosovë
  • BETEJA E FUSHË-KOSOVËS 1389 DHE TRASHIGIMIA E SAJ…! 
  • President Biden and World Leaders Affirm Unity at the G7 Summit in Europe
  • KOSOVA PARA 33 VITEVE, DAULLE LUFTE TË SERBISË NË DITËN E VIDOVDANIT
  • Pikniku vjetor i AADLC dhe shkollës shqipe “Children of the Eagle”
  • Mundësi të barabarta? – Endërra në sirtar!
  • 20 vite më parë, Familja Mbretërore kthehej përfundimisht në Atdhe
  • “UNË JAM ANEMONE” NJË LIBËR NË KËRKIM TË DREJTËSISË DHE DËNIMIT TË KRIMEVE SERBE NË KOSOVË
  • DRITAN ABAZOVIQ, DRITE NE ERRESIREN POLITIKE TE BALLKANIT
  • Përvoja 15 vjeçare e Shkollës Shqipe “Alba Life” Ambasador i Kombit New York
  • Lunxhëria visi me heshtje dhe kambana me gjuhë

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari Albin Kurti alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fadil Lushi Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Hazir Mehmeti Ilir Levonja Interviste Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT