Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Nation Overcoming: A Political Mistake of the Albanians

by

Viliem Kurtulaj/


Since World War II, but even before, there is a tendency among Albanians to avoid the idea of nation, even in public articulation. Albanian academics generally shy away from nationalist studies, often even stating phrases like “science does not care about the nation.” I do not know what they mean by science, but political sciences care a lot about the nation, as prestigious universities worldwide have numerous programmes and departments for nationalism studies.

In fact, the nation is an artificial construct, or as Benedict Anderson calls it, an imagined community. Anderson’s conclusion is as important as stating that the lion is an animal. How Anderson became famous by stating something everyone knows remains a kind of mystery. We all agree that the nation is an imaginary or artificial production. In fact, it is a characteristic humans to produce in an artificial way, unlike animals that only have natural, biological production.

A similar approach is observed in Hannah Arendt’s book “The Human Condition,” where she distinguishes between Labour and Work. Labouring is an activity that corresponds to the processes and biological needs of human existence, survival itself. In this aspect, humanity is very close to animals, and Arendt refers to humans in this modality as “animal laborans.” While, Work is related to the non-natural, the fabrication of an artificial world of ideas, concepts, objects, artifacts that exist beyond the act of creation. In this modality, Hannah Arendt refers to humans as “homo faber,” who manage to create the space and institutions where human life can unfold.

As mentioned above, animals produce only in a natural or biological way. For example, animals produce their descendants through reproduction, producing lifestyles based on blood, gender, or species, which are all biological productions. Humans, on the other hand, besides natural production, mainly produce in an artificial way, making them fundamentally distinct from animals and other species. For example, humans produce language, religion, nation, politics, institutions, sports, science, music, poetry, etc. Thus, belonging to a nation is just as artificial as belonging to a political ideology or religion. If one says that s/he is Albanian or English, conservative or liberal, capitalist or communist, Muslim or Catholic, a Liverpool or Real Madrid fan, etc., the way humans produce all of these is artificial. Regardless of the different circumstances in which humans produce these social constructs, they are the same in the logic of creation. The question that arises here is: If the concept of the nation is considered worthless because it is an imaginary or artificial production, then why are other concepts or attributes I mentioned above considered valid, given that these are also imaginary or artificial productions?!

Nationality or national belonging continues to be a very important feature of societies in the modern world. The most powerful country in the world, the United States, has long been trying to create its own nation. Albanians, on the other hand, are a nation, and for some time now, they have been trying to destroy it. Moreover, the main political body in the world today is the United Nations. How can one be part of a global organization in which nations participate while being against the nation or not considering themself a nation?! This remains a challenge to understand even for logicians. It is like being part of a global Marxist organization and being against Marxism.

Perhaps in the future, the idea of the nation will disappear, and the world tomorrow might function undivided into nations. Maybe that would be better. I do not know. However, as long as the most powerful countries in the world do not give up on the nation, it is incomprehensible for Albanians to abandon it first. If denationalization is a process that needs to be carried out, it should start with the most powerful nations in the world.

If the idea of the nation needs to be left behind, it is not done by overcoming or bypassing the nation but by going through it. Overcoming the nation without going through it means to burn the stages. Overcoming or burning out the stages is, in fact, a characteristic of the Albanian society. The Albanian society tries to burnout the stages of adolescence and youth of young boys by considering them grown men at the age of 14. Being afraid that a child will become an adolescent, young man, and then a grown man, and for this reason seeking him to become a grown man immediately by burning out the stages, does not mature the child; on the contrary, it may leave him a child for a lifetime. The same goes for the nation. Being afraid of the nation and, for this reason, overcoming or bypassing it as a stage without living it, risks having a nation-child forever.

Format klasike të pedagogjisë

by

Viliem Kurtulaj

Universiteti Qiriazi/

Leksioni dhe seminari janë dy nga format më të spikatura dhe më të njohura të mësimdhënies. Në thelb, leksioni mund të cilësohet si pedagogji jo-ndërvepruese, ndërsa seminari si pedagogji ndërvepruese. Në pamje të parë, leksioni është jo i ndërsjellë, asimetrik dhe i pabarabartë për sa i përket komunikimit dhe marrëdhënieve të pushtetit. Seminari, nga ana tjetër, tenton të jetë më i barabartë, më simetrik dhe i ndërsjellë. Në seminar, mësimdhënësi ushtron më pak pushtet mbi nxënësit/studentët sepse kjo formë e mësimdhënies bën të mundur që pushteti të qarkullojë dhe të ushtrohet te të gjithë në mënyrë më të barabartë. Nga ana tjetër, në leksion, folësi i vetëm është mësuesi/pedagogu, ndaj pushteti përmes diskursit/ligjërimit ushtrohet vetëm në një drejtim, nga mësuesi te nxënësit. Në fakt, po të bazohemi tek idetë e filozofit francez Michel Foucault, vëmë re se marrëdhëniet reale të pushtetit në klasë ose auditor funksionojnë ndryshe. Sipas Foucault, leksioni është më i sinqertë dhe më pak “dinak” se seminari për sa i përket marrëdhënieve të pushtetit sepse nuk përpiqet të fshehë apo kamuflojë pushtetin që ka mësimdhënësi, dhe pushtetin që ushtrohet në klasë/auditor. Për të qenë të qartë, në të dyja format e mësimdhënies ka në mënyrë të pashmangshme marrëdhënie dhe ushtrim pushteti. Dallimi në marrëdhëniet e pushtetit fshihet pas pretendimeve të secilës nga dy metodat e mësimdhënies.

Studiuesi Roger Deacon argumenton se leksioni, i cili është një tentativë rreth pretendimeve të veta për të vërtetën, dhe që ekspozohet ndaj kritikave, mund të neutralizojë marrëdhëniet e pushtetit duke i bërë ato më të dukshme; ndërsa liria dhe reciprociteti i supozuar i seminarit mund të maskojë marrëdhëniet e pushtetit deri në atë masë që nxënësit/studentët të absorbojnë në mënyrë jokritike atë që është vetëm opinioni i informuar i mësuesit/lektorit.

Kur nxënësi apo studenti merr pjesë në leksion, ai është i vetëdijshëm për pushtetin e mësuesit/pedagogut. Duke qenë i ndërgjegjshëm për këtë, nxënësi/studenti përgatitet – ndonjëherë edhe pa vetëdije – të përballet me pushtetin e ushtruar nga mësuesi/pedagogu. Rrjedhimisht, duke qenë i vetëdijshëm dhe i përgatitur, ai është më pak i ekspozuar ndaj këtij ushtrimi pushteti mbi të. Nga ana tjetër, nxënësit/studentët marrin pjesë në seminar me mendimin se aty do të jenë pjesë e një procesi komunikimi ku të gjithë janë të barabartë dhe të lirë të flasin, dhe për rrjedhojë nuk ushtrohet pushtet mbi ta.

Në parim, seminari u jep të gjithëve mundësinë të flasin dhe të shprehen. Nga ana praktike, ai e bën mësimdhënësin më të barabartë me studentët. Në këtë mënyrë, seminari pretendon se aty ushtrohet më pak pushtet, pasi figura e pushtetit, pra mësuesi/pedagogu, bëhet pjesë e diskutimit me studentët. Kështu, studentët, duke parë formën e seminarit ku pedagogu nuk flet gjatë gjithë kohës, por bisedon me ta, instinktivisht bëhen më pak të vetëdijshëm për pushtetin që ushtrohet në seminar, dhe për këtë arsye janë të papërgatitur për të. Duke mos qenë të përgatitur për pushtetin që mund të ushtrohet mbi ta, nxënësit/studentët janë më të ekspozuar dhe më të prekshëm ndaj një pushteti të “fshehur” që mund të vijë nga mësuesi/pedagogu, por edhe nga vetë nxënësit/studentët e tjerë. Në seminar, nxënësit/studentët janë të lirë të flasin, por, edhe në këtë aspekt, mbi ta ushtrohet pushtet. Nxënësi/studenti ndjen trysninë e pushtetit që ushtrohet mbi të sa herë që ai duhet të flasë; kur kërkohet të jetë aktiv në klasë; ose në situata të tjera të mundshme që mund të lindin gjatë procesit mësimor ndërvepruese në seminar.

Përveç faktit që të qenit të pavetëdijshëm dhe të papërgatitur për ushtrimin e pushtetit i bën nxënësit më të prekshëm ndaj marrëdhënieve të pushtetit, ka, të paktën, edhe dy arsye të tjera pse në seminar trysnia dhe ushtrimi i pushtetit nuk zhduken apo dobësohen, edhe pse supozohet se të gjithë janë të barabartë dhe secili ka të drejtë të flasë ose të shprehet.

Arsyeja e dytë ka të bëjë me vetë natyrën e pushtetit. Ai nuk ushtrohet vetëm nga mësuesi/pedagogu. Në marrëdhënie, pushteti mund të vijë nga kudo dhe çdokush mund të jetë subjekt i ushtrimit të pushtetit. Kështu, në seminar, pushteti mund të ushtrohet nga mësuesi/pedagogu dhe nga secili nxënës/student. Çdo student që flet në seminar ushtron pushtet mbi studentët e tjerë, madje edhe mbi vetë pedagogun. Për më tepër, për shkak se studentët, në seminar, duhet të flasin dhe të jenë aktivë, ata ndjejnë një trysni për ta bërë këtë edhe kur mund të mos kenë asgjë për të thënë. Është pushteti i mësuesit/pedagogut dhe i nxënësve/studentëve të tjerë në klasë që ushtrohet mbi nxënësin/studentin sa herë që ai merr vendimin për të folur ose jo. Nxënësi/studenti është nën pushtetin e reagimeve jo vetëm të mësuesit, por edhe të nxënësve/studentëve të tjerë. Pra, në seminar, nuk ka ulje të nivelit të pushtetit të ushtruar në klasë, por diversifikim dhe, mbase, rritje të tij. Ndoshta ka një ulje të dominimit të mësuesit/pedagogut, por dominimi është një koncept i ndryshëm nga pushteti.

Në seminar, pushteti i mësuesit/pedagogut mbi nxënësit/studentët nuk humbet, por vetëm kamuflohet. Marrëdhënia e mësuesit/pedagogut me nxënësit/studentët në seminar mund të bëhet më e ngushtë dhe më miqësore sesa marrëdhënia e mësuesit/pedagogut me nxënësit/studentët në leksion. Në fakt, kjo mund të jetë e vërtetë. Megjithatë, sado miqësore apo informale, gjatë procesit mësimor në institucionet e arsimit, marrëdhënia mbetet hierarkike dhe zyrtare. Kjo do të thotë se statuset e pjesëmarrësve në klasë/auditor nuk ndryshojnë. Nuk ndryshon as statusi apo natyra e marrëdhënies së tyre. Marrëdhënia mund të ndryshojë formën, por statusi i pjesëmarrësve në këtë marrëdhënie mbetet i njëjtë. Rrjedhimisht, nuk ndryshon as thelbi dhe as funksioni i marrëdhënies. Edhe në seminar, mësuesi/pedagogu është ai që ka statusin e personit që mëson të tjerët, paçka forma e mësimdhënies mund të jetë e ndryshme. Për më tepër, për sa kohë që statusi i pjesëmarrësve në seminar nuk ndryshon, mësuesi/pedagogu mbetet autoriteti që vlerëson nxënësit/studentët. Pra, mësuesi/pedagogu, duke përdorur notat, ka ende fuqinë për të “ndëshkuar” nxënësit/studentët që nuk performojnë mirë ose për të “shpërblyer” ata që performojnë mirë. Nxënësit/studentët janë vazhdimisht nën trysninë e vlerësimit, ndaj, për pasojë, janë deri diku nën pushtetin e atij/asaj që i vlerëson për atë që ata thonë ose nuk thonë. Pra, do të ishte naive të pretendohej se pushteti i mësuesit/pedagogut në seminar zhduket apo minimizohet.

Argumentet e parashtruara më sipër, në lidhje me ushtrimin e pushtetit brenda klasës apo auditorit në institucionet arsimore, tregojnë se ndryshimi i teknikës së mësimdhënies nga leksioni në seminar nuk e zvogëlon detyrimisht ushtrimin e pushtetit. Seminari, si formë pedagogjike, mund të jetë më i përshtatshëm për t’u përdorur për trajnime rreth metodave; mësime dhe trajnime profesionale e teknike, sesa për të nxitur apo zhvilluar mendimin e lirë dhe kritik. Nga ana tjetër, leksioni, i cili i jep nxënësit/studentit më shumë hapësirë dhe liri për të menduar – pa ushtruar trysni rreth nevojës për të folur shpesh dhe shpejt siç ndodh në seminar – mund të jetë më i përshtatshëm dhe më i vlefshëm për t’iu mësuar nxënësve/studentëve lëndë teorike që kërkojnë një mendim më të thellë për t’u kuptuar dhe përvetësuar.

Mbi pedagogjinë: konfliktet mbi dijen dhe marrëdhëniet e pushtetit

by

Viliem Kurtulaj/

Kur një ligjërim institucionalizohet në shoqëri, ai tenton të prodhojë të vërteta për të gjithë shoqërinë dhe çdo e vërtetë shoqërohet me pushtet. Ndërsa komunikimi dhe diskursi zhvillohen në procesin arsimor, një lloj pushteti ushtrohet, sepse pushteti mund të prodhohet kudo, në çdo kohë, në çdo pikë të çdo marrëdhënieje. Një institucion arsimor supozohet të jetë një vend dhe hapësirë ku dija mësohet dhe prodhohet, dhe ku zbulohen e zhvillohen talentet, interesat dhe prirjet e nxënësve dhe studentëve. Për të qenë i tillë, institucioni arsimor duhet të jetë një vend lirie ku ushtrimet e pushtetit nuk mund të vendosin kufizime apo limite për aktorët e përfshirë (nxënësit/studentët apo mësuesit/pedagogët). Prandaj, është e rëndësishme të kuptohet se si marrëdhëniet e pushtetit ndikojnë në procesin e krijimit dhe transmetimit të dijeve/njohurive, si dhe mbi vetë aktorët në institucionet arsimore.
Sipas Michael W. Apple, si brenda, ashtu dhe jashtë institucionit arsimor, ka konflikte të theksuara mbi dijen dhe marrëdhëniet e pushtetit. Procesi arsimor në institucion duhet të konsiderohet si pjesë e botës së përvojës. Apple pretendon se nuk ka asnjë autoritet tekstual, asnjë grup përfundimtar faktesh që është i ndarë nga konteksti i marrëdhënieve të pushtetit. Shkollat dhe universitetet janë pjesë integrale e një sistemi të ndërlikuar dhe të ndërthurur që u ofron legjitimitet grupeve shoqërore dhe lejon rikrijimin, mirëmbajtjen dhe ndërtimin e vazhdueshëm të ideologjive sociale dhe kulturore. Procesi pedagogjik përmban në mënyrë të pashmangshme marrëdhënie pushteti. Në institucionet arsimore, pushteti ushtrohet nga çdo pjesëmarrës, si dhe nga vetë dija që qarkullon dhe shpërndahet atje. Apple e sheh arsimin si të ndërlidhur me të paktën tre elementë: kulturën, qeverinë dhe ekonominë. Për rrjedhojë, procesi arsimor zhvillohet në një mjedis ku ushtrimi i pushtetit është i pranishëm.
Pavarësisht nga mënyra e mësimdhënies, është e rëndësishme që mësuesi apo pedagogu të mos e konceptojë nxënësin apo studentin si objekt, sepse, siç thotë Apple, nëse një mësues e trajton një nxënës vërtetë si “memec”, ai/ajo mund të bëhet me të vërtetë i tillë. Për më tepër, procesi i të nxënit në klasë ka gjasa të ndikohet edhe nga marrëdhënie të tjera pushteti jashtë klasës që lidhen me strukturën shoqërore, siç janë konteksti simbolik dhe rrethanat materiale. Sipas kësaj qasjeje, në klasë, pedagogjia duhet të dallojë pozicionet e ndryshme shoqërore dhe repertorët kulturorë, si dhe marrëdhëniet e pushtetit ndërmjet tyre. Si rezultat, Apple sugjeron që metodat e komunikimit dhe format e kontrollit në klasë duhet të shihen si një marrëdhënie dialektike midis ideologjisë dhe mjedisit material dhe ekonomik.
Në librin e tyre “Reproduction in Education, Society and Culture”, Bourdieu dhe Passeron dalin në konkluzion se autoriteti që buron nga njohuritë e bazuara në shkollë është jo vetëm shumë subjektiv, por edhe reflektues i një pushteti ose autoriteti kulturor në punë. Një studiues tjetër, Paul Willis, e koncepton pedagogjinë si një instrument që luan një rol shpesh të mistifikuar në artikulimet e instrumentalizmit dhe ekspresivizmit. Sipas tij, autonomitë e mbetura arsimore, si dhe shpresat e tyre për përfshirje në praktikat dhe iniciativat emancipuese, duhet të formohen mbi bazat e marrëdhënieve të prodhimit dhe konsumit. Përhapja dhe përvetësimi i dijeve në shkollë nuk është një proces linear, neutral, teknik ose mekanik. Përkundrazi, është proces shumë më kompleks i cili ngërthen pushtet gjithashtu. Fiske nënvizon se dituria nuk është kurrë neutrale, ajo nuk ekziston kurrë në një marrëdhënie empiriste apo objektive me të vërtetën. Dija është pushtet, dhe qarkullimi i dijes është pjesë e shpërndarjes shoqërore të pushtetit. Lidhur me dijet/njohuritë e shpërndara në shkollë, do të ishte naive që kurrikula e shkollës të konsiderohej si dije/njohuri neutrale.

Fetari Filozof

by

Viliem Kurtulaj/

Feja dhe filozofia shpeshherë takohen me njëra-tjetrën te metafizika. Përveç kësaj, ato nuk kanë pothuajse asgjë tjetër të përbashkët. Të vërtetat universale feja i ka të zbuluara në një libër të caktuar (p.sh. Dhjata e Vjetër, Bibla, Kurani, etj.), të cilin nuk ka as lejen e as guximin ta vërë në dyshim. Për sa kohë që je besimtar i një feje, të vërtetat që zotëron ajo fe janë absolute, përfundimtare, universale dhe nuk mund të vihen në dyshim e aq më pak të hidhen poshtë. Pra, pak a shumë, feja e ka arritur fundin e historisë pasi i di të gjitha të vërtetat në mënyrë absolute. Në fakt, përdorimi i termit “fundi i historisë” na kujton librin e Francis Fukuyama me të njëjtin titull. Fukuyama në këtë libër hidhte idenë se tashmë njerëzimi në botën e zhvilluar perëndimore e kishte zbuluar dhe arritur tashmë fundin e historisë së vet në aspektin politik dhe ekonomik. Vetëm këtë të vërtetë përfundimtare pretendonte se kishte zbuluar Fukuyama dhe rrezikoi të bëhej aq qesharak sa u detyrua më vonë të shkruante librin “Second Thoughts”. Pra, filozofia dhe feja nuk pajtohen me njëra-tjetrën, pasi e para është gjithmonë në kërkim të së vërtetës, ndërsa e dyta i di të vërtetat të cilat për të janë të pandryshueshme. Filozofia dyshon mbi gjithçka, feja nuk dyshon mbi asgjë që ndodhet në librin e saj të shenjtë.

Filozofia nëpërmjet dyshimit dhe kërkimit të pafund të së vërtetës është kontribuues në zhvillimin e botës. Feja nga ana tjetër, me pasjen e të vërtetave absolute përfundimtare universale, ka ndaluar në zhvillimin e botës. Po t’i referohemi filozofit të madh gjerman, Immanuel Kant, në esenë e tij “Ç’është Iluminizmi”, botuar në revistën “Berlinische Nonatshrift” në vitin 1784, në lidhje me fenë, ai shkruan: “Të bashkohesh me një institucion fetar të pandryshueshëm, askush të mos e vërë në dyshim, qoftë edhe për një periudhë kohe të gjatë sa jeta e njeriut, e thënë ndryshe, të anulosh një periudhë kohe në progresin e njerëzimit drejt përmirësimit, ta shterpëzosh, madje ta bësh dëmprurëse edhe për pasardhësit, është absolutisht e paligjshme”. Pra, sipas Kantit, feja e cila pretendon që zotëron pa asnjë dyshim të vërtetat e universit dhe si pasojë është e pandryshueshme, madje e padyshueshme, është një pengesë në përparimin e botës dhe si pasojë duhet të shpallet e paligjshme. (Theksojmë këtu se Kanti në asnjë vepër të tij nuk e ka mohuar ekzistencën e Zotit.) Për sa kohë që filozofia dhe feja kanë këtë përplasje themelore, është e pamundur që një person të jetë edhe besimtar i një feje (islam, krishtërim, judaizëm) dhe filozof në të njëjtën kohë. Mund të jetë fetar dhe studiues i filozofisë, por kurrsesi nuk mund të jetë fetar dhe filozof për sa kohë që nuk vë në dyshim asgjë nga Kurani, Bibla, Dhjata e Vjetër apo ndonjë libër tjetër i konsideruar i shenjtë. Dikush që i di të vërtetat e botës, madje dhe të universit, dhe nuk guxon t’i vërë në dyshim ato, e ka të pamundur të jetë filozof, detyra e të cilit është të vërë në dyshim çdo gjë dhe të rendë pa fund pas të vërtetave.

Në fakt, në histori njohim disa fetarë të cilët kanë shkruar libra me pretendime filozofike. Të tillë mund të përmendim Shën Agustinin, Thoma D’Akuinin, Al-Ghazalin, Al-Farabin, etj. Pikërisht këtu na del në shteg teologjia, e cila merret me studimin e feve. Shpeshherë teologët, kryesisht besimtarë të një feje, përdorin mjetet, konceptet, qasjen filozofike për të shpjeguar apo mbështetur një fe të caktuar. Pra, ata nuk kërkojnë të zbulojnë të vërtetat pasi të vërtetat për ta janë të shfaqura prej kohësh në librat fetarë. Ata thjesht mundohen që nëpërmjet qasjeve filozofike, t’i arsyetojnë ato. Kjo në fakt më kujton kohën e regjimit komunist në Shqipëri, ku në shumë fusha, të vërtetat i caktonte partia dhe shkencëtarëve iu mbetej vetëm t’i vërtetonin ato. Teologu mund të jetë ose jo fetar. Ai mund të studiojë fetë, duke besuar ose jo në ndonjërën prej tyre apo edhe në Zot. Madje mund të jetë teolog dhe klerik në të njëjtën kohë. Pavarësisht kësaj, si klerik ai ka një detyrë të caktuar, ndërsa si studiues, ka detyrë tjetër. Po t’i referohemi sërish Kantit në të njëjtin shkrim, ai shprehet: “Përdorimi që i bën një famullitar arsyes së tij përballë bashkësisë është vetëm një përdorim privat, meqenëse kjo është gjithmonë një mbledhje familjare, sado e madhe; përballë saj ai, si prift, nuk është i lirë, madje s’duhet të jetë, sepse zbaton një detyrë të ngarkuar nga të tjerë. Nëse ai gjen në fe diçka kundërshtuese, nuk mund ta administrojë pozicionin e tij me ndërgjegje, kështu që duhet ta braktisë. E kundërta, si studiues, kur i drejtohet publikut me mendimet e veta, domethënë gjithë botës, pra si klerik por në përdorimin publik të arsyes vetjake, gëzon liri të pakufizuar për ta shfrytëzuar arsyen e tij dhe për t’iu folur të tjerëve në vetën e parë”. Ky është dallimi që kleriku dhe teologu duhet të kenë, edhe pse mund të jenë i njëjti person.

Pra, fetari, kur e vendos arsyen në përdorim privat, mbetet thjesht një zbatues i doktrinës fetare. Kur e vendos arsyen në përdorim publik, ai mund të bëhet teolog, mund të dalë nga besimi i tij fetar, madje mund të bëhet edhe filozof. Ai ka mundësi të bëhet filozof atëherë kur vë në dyshim çdo gjë dhe është gjithmonë në kërkim të të vërtetave, duke lënë sërish hapësirë për dyshim në çdo të vërtetë që mund të zbulojë. Fetari nuk mund ta vërë në dyshim fenë e tij për sa kohë është i tillë. Mirëpo, pa vënë në dyshim fenë dhe ato çka thotë feja, ai mund të jetë teolog, por nuk mund të jetë filozof. Kështu që atij i duhet të zgjedhë ndërmjet fetarit dhe filozofit.