• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for December 2012

AK I KERKON PRESIDENTIT HEQJEN E URDHERIT “SKENDERBEU” JANULLATOSIT

December 18, 2012 by dgreca

100 Vjetori i Pavarësisë shënoi pa asnjë mëdyshje një nga ditët më të bekuara në historinë e popullit shqiptarë. I madh e i vogël në Shqipëri, në të gjitha trojet ku jetojnë shqiptarë si dhe shqiptarët e diasporës tonë kudo në botë, kremtuan të gëzuar e të mallëngjyer përvjetorin e lavdishëm të pavarësisë së Shqipërisë.

Në këtë 100 vjetor, do të ishte shumë e udhës të ishin dekoruar figura të shquara patriotike të cilat dhanë kontribut të jashtëzakonshëm për lirinë dhe pavarësinë e Shqipërisë, duke ndalur përkohësisht vlerësimet e njerëzve nga fusha të tjera si ato të shkencës, sportit, artit e kulturës. Konstatojmë me keqardhje se janë mënjanuar dhe sigurisht harruar jo pa qëllim, klerikë të lartë të besimit ortodoks, veprimtarë të palodhur të Kishës Autoqefale Shqiptare.

U harruan ata që u përleshën me hierarkët më të lartë të Kishës greke, vetëm për të mbajtur të gjallë e të pavarur Kishën Autoqefale Shqiptare. Askush nuk u kujtua nga administrata e lartë, nga institucionet e kulturës në Shqipëri, aq më pak nga Kisha aktuale pseudo-autoqefale të nderojë ata që themeluan Kishën Ortodokse Shqiptare.

Nuk u kujtua njeri në këtë 100 vjetor për Fan Nolin, Visarion Xhuvanin, Papakristo Negovanin, Kristofor Kisin e sa, e sa të tjerë që ishin jo vetëm klerikë të shquar të besimit ortodoks në Shqipëri, por patriotë e luftëtarë të çështjes kombëtare shqiptare.

Duke parë e krahasuar se çfarë kanë bërë drejtuesit aktuale të Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë e sidomos këto vitet e fundit, na vijnë nder mend ngjarjet e turpshme të ndodhura në Këlcyrë, Bularat, Himarë, Boboshticë, Kosinë e të tjerë. Në të gjitha këto ngjarje për fat të keq, ka qenë e dukshme edhe dora e drejtuesve grekë të Kishës aktuale Autoqefale të Shqipërisë. Me politikën që kanë ndjekur liderët e saj, lehtësisht bie në sy, mbështetja që ato i kanë dhënë politikës së shtetit grek si dhe pretendimeve të tij territoriale ndaj Shqipërisë.

Natyrisht, rolin kryesor në këtë aktivitet antishqiptar e ka luajtur Anastas Janullatosi, lideri uzurpator i Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë. Për dy dekada me radhë, ai punoi për interesat e Greqisë, duke vazhduar me besnikëri rrugën e Kozma Etolianit, i cili më shumë se 100 vjet më parë i kushtoi jetën e vet helenizimit të Epirit, hapjes së shkollave dhe kishave greke në territore të mbushura historikisht me shqiptarë.

Si për ironi të fatit ardhja e këtij njeriu në krye të Kishës sonë u bë në kundërshtim të hapur me interesat e Shqipërisë e të besimtarëve ortodokse shqiptare. U veprua haptas në kundërshtim me statuset e hartuara në Kongresin e Beratit të vitit 1922 si dhe në Kongresin e Korçës të vitit 1929. Si për çudi u harrua vendimi i Patriarkanës së Stambollit i marrë në vitin 1936, ku shprehimisht thuhet se “Çdo komb ka të drejtë të ketë kishën e tij të pavarur dhe Kryepeshkopin e racës së vet”.

Të gjitha këto na çojnë në konkluzionin se ka ardhur koha t’i themi besimtarëve ortodoksë të Shqipërisë brenda dhe jashtë territorit ku jetojnë të zgjedhin në krye të Kishës sonë ortodokse, një prift shqiptar, një patriot që ta dojë me shpirt popullin dhe vendin e vet.

Ka ardhur koha që t’i themi Anastas Janullatosit “largohu nga Shqipëria me paqe”. Mbylli vitet e fundit të jetës tënde sa më larg këtij vendi e këtij populli, i cili për hatër të së vërtetës duhet thënë që të ka parë qysh ditën e parë që erdhe në Shqipëri si një çiban të rrezikshëm, i cili në emër të fesë e të ortodoksisë shqiptare punoi për interesat e shtetit e të Kishës greke.

Të bindur se aktiviteti i Janullatosit nuk i ka shërbyer interesave të Shqipërisë e të shqiptarëve kërkojmë nga ju, i nderuari President i Republikës, z.Bujar Nishani, t’i hiqet atij dekorata “Urdhri i lartë Gjergj Kastrioti Skënderbeu”, që i është dhënë tre vite më parë.

Për këto arsye iu adresojmë zyrtarisht kërkesën për dekorimin e tre themeluesve të kishës autoqefale shqiptare Fan Noli, Visarion Xhuvanin, Papakristo Negovanin, Kristofor Kisin dhe njëkohësisht kërkojmë heqjen e “Urdhrit të lartë Gjergj Kastriot Skënderbeu” për kryepeshkopin Anastas Janullatos për shkak të veprimtarive të tij antikushtetuese në një shtet laik si Shqipëria ku feja është e ndarë nga shteti”

Aleanca Kuq e Zi shpreh besimin se në funksionin e Presidentit të Republikës së Shqipërisë ju do të ushtroni kompetencën në mbështetje dhe zbatim të Kushtetutës për të ruajtur vlerat dhe parimet laike të shtetit juridik në Shqipëri.(Kjo eshte letra qe AK I dergoi presidentit Nishani)

 

Filed Under: Opinion Tagged With: Ak, hiq urdherin, Janullayosit, presidentit, Skenderbeu

SHOQATA “MALËSIA E MADHE” NË DETROIT MBAJTI KUVENDIN ZGJEDHOR

December 18, 2012 by dgreca

Nga Pjeter Jaku/

Me datën 16 Dhjetor 2012, nga ora 2:30 Pm deri afer orës 6:00 Pm, në një nga Sallat e Kishës së Shën Palit në Rochester Hills Michigan u  bë takimi zgjedhor i Shoqatës “Malësia  e Madhe.” Në këtë takim merrnin pjesë më shumë se 100 përfaqësues të kësaj Shoqate, që për kohën funksionuese ka bërë disa aksione të rëndësishme, të cilat i përmendi në raportin zgjedhor, Kryetari i kësaj Shoqate, Gjergj Ivezaj, raporti i të cilit po publikohet bashkë me këtë informacion.

Siç shihet nga numri i të pranishmëve, ineteresi për këto zgjedhje ishte  më i madh se asnjëherë tjetër, që kur u krijua kjo shoqatë. Veç raportit që u ndëgjua me vëmëndje, të pranishmit i përshëndeti edhe Famullitari i kësaj Qendre, Don Fran Kola, i cili vuri në dukej rëndësinë dhe rolin që ka luajtur kjo shoqatë në ndihmat e vazhdueshme që ka dhënë, jo vetëm ëpr Malësinë, por edhe për Pavarësinë e Kosovës. “ Pa Malësi të bashkuar, – theksoi Don Frani, – nuk mund të ketë Shqipëri të bashkuar.”

Më pas u kalua direkt në rregullin e zgjedhjeve, ku më parë kryetari i deritashëm Gjergj Ivezaj, si drejtues i takimit, theksoi përcaktimin e numrit të kryesisë, ku u ra dakort të ishin 19 anëtarë dhe, më pas u kërkua të ndigjoheshin anëtarët e kryesisë se deritashme, nëse donin prapë të kandidonin. “Gjithë ata që duan të kandidojnë, ta kërkojnë  publikisht dhe në mënyrë të hapur, – u tha nga drejtuesi i kësaj mbledhje.”  Ish të zgjedhurit e mëparshëm Ruzhdi Gjokaj dhe Rush Dragu u tërhoqën,  duke mos pranuar të kandidonin për një mandatë tjetër, ndërsa 27 tjerë u përcaktuan për kandidim, nga të cilët do të zgjidheshin me votë të fshehtë 17, pasi dy ishin të paracaktuar për pjesën e Malësisë që është në teritorin juridik të tanishëm të Shqipërisë.

Nga votimet rezultoi se:

Kryesia e re e shoqates me vota te fshehta per mandatin e ardhshem eshte:
1. Zef Gjonaj
2. Malot Ivezaj
3. Luke Juncaj
4. Marash Ulaj
5. Gjergj Ivezaj
6. Leke Gjonaj
7. Paloke Lulgjuraj
8. Gjergj Vulaj
9. Nreke Gjolaj
10. Tome Gjokaj
11. Prek Gjokaj
12. Nua Nikollaj
13.Pashko Gjokaj
14. Martin Ulaj
15. Viktor Camaj
16.Rrok Dedvukaj
17.Rrok Gjelaj

Mondi Rakaj dhe Ndue Gjekaj kalojne pa u votuar ne kryesi sipas nje rregulli te bere enkas per Malesine e Mbishkodres.Drejtuesit e Shoqatës do i zgjedh kryesia e sapozgjedhur Brenda 7 ditëve të ardhshme.

***

Fjala e  Kryetari Gjergj Ivezaj me rastin e Kuvendit Zgjedhor te shoqates atdhetare “Malesia e Madhe” e mbajtur me 16 dhjetor 2012.

Te nderuar te prenishem. I nderuari famullitari i Kishes se Shen Palit Don Fran Kolaj, e nderuara kryesi e shoqates “Malesia e Madhe” mire se keni ardhe ne kete qender te madhe fetare dhe kombtare ku sot do te mbajme Kuvendin Zgjedhor te kesaj shoqate.

Prandaj me lejoni qe ne emer te kesaj shoqate t’iu pershendes te gjithve  duke iu deshirue cdo te mire ne jeten Tuaj.

Sot do te mbajme  zgjedhjet e pesta te  shoqates tone  ku besoj dhe deshiroj te plotsohemi me antar te ri ku do te sjellin fryme dhe energji  te re qe kjo shoqate te vazhdoj me punen e saje per te mire te Malesise dhe me gjere.

Shoqata atdhetare “Malesia e Madhe” mision dhe qellim te vete ka: Te ndihmoj dhe te ndikoj ne permisimin dhe avancimin politik, ekonomik, dhe social kryesisht ne Malesi e mbetyr nen Male te Zi .Te ndihmoj njerzit ne nevoje, apo sic i kemi quajte  skamnoret, te ndihmoj te semurit, studentet si dhe raste tjera ne nevoje.

Per fat te keq nevojat dhe kerkesat e Malesise nuk kane ndryshue shume  prej atyre te para dhjete viteve kur ne jemi formue. Koha po verteton planin e kahmotshem te atye pushteteve sllave edhe pse munde te ndrrohen dhe te quhen edhe “demokratike” qe qellimi i tyre i vetem dhe kryesor ka qene dhe eshte moszhvillimi i trojeve tona te mbetura nen administrimin e shtetit malazez pa vullmetin tone, ndryshimi i struktures demografike, asimilimi i popullates shqiptare, shperngulja e tyre qe statistika  tregon se  dy pjese te popullates se saje gjinden jashte si pasoje  e ketyre rrethanave, si dhe kolonizimin me popullate jo shqiptare sic po nodhe tash sa vite  ne Malesi.

Per te vertetue  mos vullnetin politik te atije shteti karshi nesh si popull autokton ne trojet tona shekullore me se miri konstatohet me pamundesine e realizimit te kerkeses se Malesise per nje Komune si te gjitha Komunat tjera ne Male te Zi. Komune  qe i plotson te gjitha kushtet me pare se shtate komuna tjera ne ate shtet.

Komune e plote per Malesi eshte kerkese minimale sepse kerkesa e drejte  jo vetem e Malesise por e te gjithe popullit shqptar sot te shperndar ne 6 shtete eshte bashkimi i tyre ne nje shtet te lire etnik dhe demokratik qe i thone Shqiperi.

Prandaj duke marre per baze situaten atje, Malesia ende ka nevoje per ne, dhe ne qe e kemi leshue ate, nuk duhet te harrojme se prej kah kemi ardhe, nuk duhet te harrojme se jemi bijte e asaj Malesi dikur krenare dhe flamurtare.

Kurse sot, e perbuzur, e lodhur dhe e merzitur, ne rrezik per te ardhmen e saje si Malesi shqiptare. Qellimi i atij pushtetit eshte qe Malesia te jete multietnike  qe do te thote e gjithkujte dhe e askujte, por jo Malesi shqiptare.

Pra e kemi obligim moral dhe kombetar qe ta ndihmojme Malesin per te drejta njerzore, humanitare, politike dhe kombetare qe i garantojne te drejtat nderkombtare por te neglizhuara dhe te mos realizuara nga qeveria malazeze dhe disa njerez tone te shitur ne kete pushtet.

Shoqata jone prej fillimit te veprimtarise e deri sot mbrenda kapaciteteve dhe mundesive te saj  eshte mundue qe Malesise t’i vine ne ndihme me menyra te ndryshme si me protesta, peticione, shkresa, ankesa, takime dhe kerkesa   nga institucinet dhe personalitete te ndryshme amerikane, europiane shqiptare dhe malazeze.

Sikurse edhe me pare gjate mandateve tjera edhe gjate ketij mandati  kemi pase takime me personalitete te njohur te politikes amerikane qe jane edhe te njohur si miq te medhenje te popullit shqiptar si: Vllezrit Senator dhe Congresman Carl dhe Sander Levin, Congresmanet Eliot Angel  Gary, Peters dhe te tjere, qe shoqata jone i ka perkrah edhe financiarishte ne fushata te tyre zgjedhore.

Si pergjegjeje te kerkesave tona keta politikan amerikan iu jane drejtue per shqetsime te tyre per situaten  e shqiptarve nen Male te Zi institucioneve me te larta si Departmentit shtetror dhe sekretares  Clinton, si dhe Kryeministrit te Malit te Zi Millo Gjukanoviq.

Gjithashtu nje delegacion ne emer te shoqatave tona ne Diaspore ne gusht 2010 ka pas takim me zyrtarin e larte te departmentit shtetror z. John Buzbi ku i jane paraqite kerkesat dhe te pa drejtat qe po u bahen shqiprave ne shtetin malazez.

Si dhe ky delegacion ka pas takime me ambasaden e shtetit shqiptare, shtetit te Kosoves dhe Malit te Zi  ne Ëashington, ku po ashtu jane shtrue te gjitha kerkesat tona dhe iu eshte dorzue Elaborati i punuar prej experteve te ndryshem qe verteton se Malesia e meriton Komunen e Plote me pare se 7 Komuna tjera ne Male te Zi,

Shoqata jone me letra, deklarata dhe shkrime te ndryshme shume here ka kundershtue politiken e qeverise malazeze ku ne disa raste edhe jane pergjegje tue pergnjeshtrue gjoja akuzat tona te pa baza si me rastin e gazetes ne gjuhen shqipe Koha Javore.

Jemi deklarue se nuk perkrahim te ashtuquajturen“Shpija Malazeze”ne Neë York ku per fat te keq drejtues dhe kontributor jane edhe disa te pa ditur apo te shitur shqiptar.

Me shkrim iu jemi drejtue qarqeve shtetrore malazeze dhe opinionit te gjere ku ke mi kundershtue ligjin per ndarjen teritoriale ne Male te Zi ku Malesia parashihet pa Komune, si dhe te drejten per perdorimin e Simbolit kombetar Flamurin tone Kuq e zi ku ligji parasheh marrjes se lejes speciale nga organet kompetente per perdorimin e tije.

Me 24 Tetor 2009 ne qytetin Do Bois te Pensellvenise  u zhvillue takimi i kater shoqatave  dhe aktivisteve tjere te komuniteteve tona . Nga shoqatat pjesmarrse ishin: Shoqata “Malesia e Madhe”nga Detroiti, Levizja “Atdheu na Bashkon” “Shoqata Ded Gjin Luli” si dhe “Fondacioni Malesia” nga Neë Yorku.

Qellimi i ketije takimi ishte Uniteti i Diaspores tone per realizimin e kerkesave te drejta te Malesise si kerkesa per Komunes se Plote te saj e tjera. Si dhe ne vazhdimsi per intersa  te perbashkta tonat dhe te Malesise te veprohet ne emer te ketyre shoqatave qe eshte quajte keshilli per Komunen e Plote te Malesise.

Ne emer te ketyre shoqatave dhe Diaspores tone jemi drejtue shume institucioneve nderkombtare per problemet dhe kerkesat tona, si dhe  shtetit tone ame shqiptar dhe institucioneve me te larta te tije, ku kemi kerkue  vlersim te larte shtetrore per heroin tone kombetar Ded Gjon Luli dhe Malesine e Tije.

Po paraqes nje paragraf  qe ka te beje me kerkesen tone:

Citoj: I nderuari Kryeminister: “Ne kete kontekst, duke na kosideruar si pjese e kombit, ju lutemi pranoni propozimin tone qe krahas nderimit te shtyllave te shtetit shqiptar si I. Qemali, H. Prishtina, N. Kacori, I. Buletini, L. Gurakuqi e te tjere, te parashikoni  edhe vleresimin me dinjitetin qe e meriton te prijesit te Malsise se Madhe, heroin e popullit Ded Gjo’ Lulin, i cili me 6 prill 1911 ngriti flamurin kombetar ne Bratile te Deciqit duke i paraprire keshtu ngjarjes me madhore ne historine e re te kombit tone, shpalljes se pavaresise. Gjykojme se do t’i bente ndere kombit neqofte se ne nje nder qytetet kryesore te Shqiprise, per 100 vjetorin e pavaresise, do te ngritej nje monument per Kryengritjen e Malesise dhe prijsin e saj Ded Gjo’ Luli”.

Gjthashtu nga shteti shqiptar kemi kerkue  mirnjohje per z. Pjeter Ivezaj ku rasti i te cilit me 1986  me burgosjen  ne burgjet Jugosllave dhe lirimin e tije te detyrueshem nga Shtetet e Bashkuara te Amerikej  bani buje te madhe nderkombetare dhe kombetare ne ate kohe  e sidomos per ceshtje e Kosoves.

Meqense per kete rast ne publikim per opinjon eshte be nje leshim-gabim pa fajin e publikuesit,  ku thuhet se kerkesa jone per Pjeter Iveza ka qene  “Nderi I Kombit” Per hire te vertetes ne kerkesen tone qe iu eshte dergue shtetit shqiptar  nuk ka qene kerkesa “Nderi  Kombit” por vetem dekorim nga shteti shqiptar.

Po citoj paragrafin qe sqaron thelbin e kerkeses:

“Dy shoqatat e lartepermendura vlersojne se me rastin e jubileut gjithekombetar-100 vjetorit te Pavarsise se Shqiperise te dekorohen per kontributin patriotik edhe shqiptaret e Amerikes. Ne kete kuader propozojme qe te dekorohet Z. Pjeter Ivezaj”.

Perpos perpjekjeve ne aspektin politik dhe kombetar per t’u ndihmue Malesia dhe me gjere shoqata jone per kete periudhe kohore ka zhvillue aktivitete  te ndryshme edhe shoqrore, letrare dhe kulturore.

Kemi organizue nje pritje madhshtore  per lirimin e dy burgosruve politik te rastit famekeq “Fluturimi i Shqiponje”  nga burgjet malazeze  Kole dhe Rrok Dedvukaj.

Kemi perkujtue burgosjen dhe lirimin e 25 vjetorit te Pjeter Ivezaj nga buegjet Jugosllave.

Kurse ne aspektin letrar kemi organizue promovime librash te ndryshem.

Kemi promovue romanin “Meshira e Pameshirshe” te Shkrimtarit Fran Camaj.

Romanin “Dosja e Tmerrit” poashtu te Fran Camaj.

Romani “Vdekja e Valeve” te autorit Anton Gjuravcaj

Kemi promovue librin “Pishtaret e Lirise” te autorit Gjylafer Avdiu.

Kemi kremtue Festat Kombtare kryesisht ne Bashkpunim me Qendren dhe Kishen e Shen Palit, si dhe me qendrat dhe soqatat tjera si per rastin e fundit te kremtimit te 100 vjetorit te Pavarsise se Shqiperise.

Kurse  kryetari i shoqates une Gjergj Ivezaj  ka marre pjese ne mbledhjen komemorative  dhe ne vorrimin e Akademik dhe Gjeneral Tome Berisha ne Malesi ku pati edhe fjale rasti.

Per kete perjudhe kohore edhe pse jemi gjinde ne kohen e krizes ekonomike prap se prap shoqata jone kuptohet cdo here me ndihmen e perkrahesve tone dhe te Malesise kemi ndihmue njerez ne nevoje dhe projekte dhe aktivitete qe ne kemi mendue se jane ne interes te Malesise dhe ceshtjes tone Kombetare.

Megjithse nuk kemi pas mundesi t’u pergjigjemi te gjitha kerkesave qe na kane ardhe.

Megjithate prej vitit 2009 e deri sot shoqata jone ka dergue dhe shpernda ne Malesi dhe me gjere ndihmat ne vijim.

Ne vitin 2009 jane ndihmue njerzit te nevoje ne Malesi me $ 12,300

Shoqates “Kosove Malesi” Martin Dreshaj per punen e tyre  ne interest e Malesise dhe me gjere $2,000

Shoqates Rapsha ne Malesi  per mbajtjen e Festivalit kombetar ne Vitoje $1000

Shoqates Bashkimi Kombetar nga Neë Yorku per pjesemarrje ne Gjirokaster $ 500

TV Boin dhe Nikolle Nikprelaj per programin e Vitit te Ri $3500

Valltarve Prane kishes se Shen Palit ne Detroit per pjesmarrje ne Gjirokaster $1,500

Shoqates Gruda ne Malesi per pjesemarrje ne Gjirokaster $1,000

Shoqates Besa e Trieshit-Nikolle Nikprelaj per kremtimin e 28 Nentorit $1,000

TV Boin nen organizimin e antarit te kryesise Malot Ivezaj ne shtepi te tije $5,000

Per  Elaborat i punuar nga nje grup expertesh qe verteton qendrueshmerine  ekonomike per Komune te Plote te Malesise $2,500. Elaborat qe eshte shpernda Departmentit shtetror te SH B A, shume Senatorve dhe Congresmanve Amerikan, Institucioneve te Bashkimit Europian, si dhe institucioneve me te larta shtetrore te Shqiperis, Kosoves dhe Malit te Zi.

Do te vecoja ne menyre te vecante nje aktivitet te shoqates tone per te cilin te gjithe jemi ndije mire dhe te lumtur qe patem mundesi qe ne kohe te duhur ta realizojme.

Fjala eshte per nje familje te cilen ne ate kohe e kishin kaplue  problemet jo vetem te shkaktuara nga varferia, por te shumefishuara nga diskriminimi, burgosjet dhe torturat e policies malazeze qe ne menyre cnjerzore trajtoj keta dhe disa tjere me rastin famekeq “Fluturimi i Shqiponje” ne vitin 2006.

Rasti eshte i njohur per te gjithe dhe fjala eshte per familjen Berishaj ku shoqata Malesia e Madhe ia ndertoj shtepine e re e cila kushtoj $64,300, shfrytzoj rastin qe edhe nje here ne emer te shoqate dhe te gjithe atyre qe ndihmuen per te t’u them e gezofshin.

Gjithashtu shfrytzoj rastin te faleminderoj Z. Palok Vulaj qe ne ate kohe gjindej ne Malesi, qe ne emer te shoqates “Malesia e Madhe”  falas menaxhoj  dhe ndertoj shtepin e vllezerve Berishaj.

Vazhdoj me ndihma per  shoqaten “Ded Gjon Luli” ne Malesi per kremtimin e Kryengritjes se Malesise $500

Sokol Lulgjuraj per botimin e librit te tije $1000

Anton Sinishtaj i burgosur ne aksionin “Fluturimin e Shqiponjes” $2000

Viktor Sinishtaj i burgosur ne aksionin “Fluturimin e Shqiponjes” $1000

Fahrudin Orahovac ndihme humanitare $300

Per Kremtimin e 100 vjetorit te Kryengritjes se Malesise ne Malesi $5,000

Per mos extradimin e Gjon Lucaj ne burgjet malazeze nga shteti shqiptar i akuzuar ne Aksionin “Fluturimi I Shqiponjes” $7,500

Portalit Malesia.org- Robert Ivezaj $550

Muzeut Etnografik ne Lekaj Malesi me pronar Shtjefen Ivezaj $500

Shoqates Kosove-Malesi, Martin Dreshaj per Kremtimin e I00 vjetorit te Pavarsise se Shqiperise  $500

Romeo Gurakuqit- historian i njohur nga Shkodra per botimin e librit te tije te ri qe kryesisht ka te beje me historin e Malesise  $500

Shoqates Artistike Ded Gjon Lulu ne Malesi per pjesmarrje ne Vlore per 100 vjetorin e Pavarsise se Shqiperise  $1000

Celebrimin me rastin e marrjes “Nderi I Kombit”per Malesi i ndare nga Presidendi I Shqiperise Bujar Nishani  $2,200.

Nje grup biciklistesh qe nga Bratila e Deciqit cuen Flamurin ton kombetar  ne Flore, dhe ky flamur rrugetoj prej Bratilet dhe simbolikishte u dorzue ne Vloren heroike  $300

Te dashur bashkatdhetar,

Keto ishin aktivitetet kryesore te shoqates atdhetare “Malesia e Madhe”  per keto kater vitet e fundit te veprimtarise se saje,  megjithse ka pas edhe takime dhe aktiviteta  tjera por per te gjitha kerkohet nje raport me konkret dhe analize me e gjere.

Prandaj ne emer te shoqates Malesia e Madhe ndiej obligim moral t’i beje disa faleminderime per perkrahje dhe ndihme qe iu dha kesaj shoqate, ndihme pa te cilen ne si shoqate kurr nuk do kishim pas mundesi te arrijme as minimumin e ketyre ndihmave dhe  aktiviteteve  qe ne i kemi zhvillue.

Se pari nje faleminderim i madh shkon per qendren tone te madhe Fetare dhe Fombetare Kisha e Shen Palit, dhe udheheqsve  shpirtor dhe administrativ te saj Don Anton Kqira- tash ne pension  dhe famullitarit te tanishen Don Fran Kolaj.

Perkrahja e tyre nuk ka mungue dhe nuk mungon as sot. Sa per ilustrim po ceki vetem per darkat vjetore qe shoqata jone i mban per mbledhjen e fondeve. Perpos ndihmes te rregullt personale materiale te tyre   Kisha e Shen Palit na kan dhan falas sallen , ushqimet dhe pijet per darke qe eashte shtrue per kontributoret e shoqates tone, si vitin e kalur nga Don Frani, si vitin me pare nga Don Antoni, per cgje nga zemra i faleminderojme shume.

Gjithashtu faleminderim i posacem shkon te kontributoret tone te shumte qe gjate te gjithe ketyre viteve na perkranen  moralisht dhe materialisht pa te cilet shoqata “Malesia e Madhe” nuk do te ishte kjo shoqate qe eshte.

Per shkak te listes se gjate te kontributorve ne kete raste nuk munde t’i permendi te gjithe dhe u kerkoj ndjese,  por po vecoj vetem disa prej tyre si: Pjeter Stanaj, Konzullin e nderit te shtetit shqiptar Z. Ekrem Bardha, Zef Dedivanaj, Gjon Gojani, Pashko Gjolaj, Zef Vulaj,Palok Camaj, Marash Nucullaj, Malot Ivezaj, Nikoll Toma Lulgjuraj, Mark Kola Gojcaj,Martin Nikolla Berishaj, Gjoke Pjetri Gjolaj, Prele Dedvukaj, Gjon Lulgjuraj, Fran Pjetri Ivezaj e tjere qe ndihmuan  me nje shume te konsiderueshme shoqaten tone per keto vite.

Faleminderoj televizionet shqiptare te Komunitetit dhe ëeb faqet tona ketu dhe ne Malesi qe per keto vite falas  pasqyruen  aktivitetet tona.

Faleminderoj shoqatat  nga Neë Yorku:  “Fondi Humanitar Malesia” shoqaten “Ded Gjon Luli” si dhe “Levizja Atdheu na Bashkon” per bashkpunimin e tyre per keto kater vite si dhe per ndihma materiale qe e ndihmuen shoqaten tone ne disa raste per aktivitete te saj.

Faleminderoj kengetarin e mirnjohur shqiptar Z. Nikolle Nikprelaj qe nga Malesia ne perkrahje te  shoqates tone i dergoj 1000 Euro. Si dhe nje shoqate te komunitetit tone me emer Albanian Legasi apo Trashigimia Shqiptare me kryetar Muhamed Myftari per ndihme te shoqates “Malesia e Madhe” me $500.

Dhe se fundi nje faleminderim i sinqerte nga une si Kryetar i shoqates atdhetare“Malesia e Madhe” deri  ne kete moment, shkone per antaret e  Kryesine se  kesaj shoqate,  qe punuan pa u lodhur per keto kater vite edhe pse me sfida te ndryshme dhe jo te lehta gjate kesaj kohe. Por per fat tonin i perballuem.

Zoti ju bekofte juve ketu te prenishem, Zoti i bekofte shtetet e Bashkuara te Amerikes dhe Zoti i bekofte te gjithe  shqiptaret me nje mirqenje, mirkuptim dhe bashkim kombetar.

Ju faleminderit.

Gjergj Ivezaj,

Kryetar i Shoqates “Malesia e Madhe

Detroit, 16 – Dhjetor -2012

 

 

 

Filed Under: Kronike Tagged With: i Shoqates, Kuvendi Zgjedhor, malesia e Madhe, Pjeter Jaku

PERSEKUTIMI I SHKRIMTAREVE DHE ARTISTEVE NGA DIKTATURA KOMUNISTE

December 17, 2012 by dgreca

Nga Visar ZHITI/

Ka patur një kohë paradoksale, të pabesueshme dhe të rëndë, aspak të largët, madje ngjitur me tonën si pas një muri tashmë të shembur, kur në Shqipëri dënoheshin shkrimtarë e artistë, libra, lexues, drama, festivale këngësh, ngrehin bibliotekash, madje dhe vetë metafora, edhe pse duket e pamundur të arrestohet një figurë letrare, duke shkuar deri në dënime varre shkrimtarësh. 
Goditeshin vandalisht realiteti përballë dhe kolonat e traditës, gjithçka që dilte kundër sundimit të fitimtarëve të pasLuftës II Botërore, utopisë së tyre me doktrinë gjysmake, socializmit real, asaj diktature që gjakonte me gjak të krijonte rendin e ri të njeriut të ri. Dhe më përpara se të hapeshin universitete, u hapën burgje.
Shqipëria ishte vendi më i vogël në perandorinë komuniste me diktaturën më të madhe në Europë, ku u provuan të gjitha: komplotet e heshtjes vrastare, zhbërjet, larje kolektive trush, internime, burgosje, pushkatime, madje dhe krijuesi suprem, vetë Zoti, u ndalua, pasi u shembën tempujt e besimeve dhe kulteve.
Ndërkohë diktatura kultivonte shkrimtarët e saj, artistët e vet dhe i mirëmbante ata ashtu si policinë, fabrikat apo fermat, ndërkaq duke bërë zëvendësimin e Zotit me vetveten dhe kishat e xhamitë me komitetet e partisë dhe ekzekutive. Në fund të fundit, dhuna permanente ushtrohej po me intelektualë, jo vetëm me policë, me propagandistë, me shkrimtarë dhe veprat të tyre në shërbim të ideokracisë dhe sistemit totalitar. 
Njohja e së keqes, studimi i saj tani, institucioni i kujtesës janë të domosdoshëm, për t’u njohur e kaluara, historia jonë dhe e vërteta jonë, pra vetja si individ dhe kolektiv, që shumëçka të shndërrohet në përvojë dhe vizion, me qëllim që të mos përsëriten diktaturat dhe e ardhmja të bëhet sa më shpejt e tashme. 
Kundërshtimet e mëdha, ndarjet, disidenca, martirizimet, revoltat, diksioneri i qëndrestarëve, deri dhe te viktimat, jo vetëm që meritojnë nderim, por shërbejnë dhe si mësim i mekanizmit të madhërishëm të kundërveprimit ndaj makinerisë së përbindshme të dhunës dhe tjetërsimit çnjerëzor. Të kujtojmë. Kemi 20 vjet që kujtojmë me mençuri, duke (ri)edukuar kohën tonë.
Fitimtarët e tmerrshëm
Menjëherë sa erdhën në pushtet fitimtarët, pas 1944, teatrot dhe kinematë ekzistuese i shndërruan në salla gjyqesh. Në skenën e Teatrit Kombëtar u vendos trupi gjykues, jo me aktorë, por me komisarë dhe komandantë të luftës, përballë intelektualë, deputetë, gazetarë e shkrimtarë mes tyre, patriotë, etj., ata që ishin kundërshtarë, por që sistemi i shihte dhe i trajtonte si armiq që duheshin vrarë. Në llozha të teatrit rrinte Enver Hoxha, ndiqte gjyqin dhe ndoshta, teksa dora zgjatej për monoklin, kapte revolverin. Në altoparlantët jashtë në rrugë dëgjohej gjyqi si gjëmim, formë e re kërcënimi. Dënohen me pushkatim: Kol Tromara, Alizoti… Hurshiti… Konstandin Kote… Leka, Merlika, Golemi… Terenc Toçi, Zef Kadarja… Borshi… Valteri… Omari… Cani… Përmeti, Daut Çarçani, Gustav Mirdashi… 
Me burgime të rënda: Koço Kota, Vrioni… Cara, Leskoviku… Jakov Mile, Mihal Zallari, Lazer Radi… Gjergj Bubani, Libohova… etj., etj. Duartrokitje si batareja e plotonit të pushkatimit. Vazhdojnë vrasjet: Dom Ndre Zadeja… Intelektuali i lartë Xhevat Korça vendos të vdesë në burgun e Burrelit me grevë urie, e para grevë në komunizmin e këtushëm. 
Ndërkaq poetit Gjergj Fishta, i cilësuar si “Homeri i fundit”, madje i propozuar dhe për Çmimin “Nobel”, do t’i prishin varrin dhe do ia hidhnin eshtrat në lumin Drin. Ngaqë kishte qenë prift antibolshevik dhe nacionalist, s’duhej të ishte as i vdekur.
Edhe autori i romanit të parë shqiptar Dom Ndoc Nikaj u fut në burg në moshën 82-vjeçare si kundërshtar i regjimit dhe vdiq po në burg pas 5 vjetësh. Dhe tragjediani Ethem Haxhiademin e helmojnë një javë para lirimit. Edhe dramturgu tjetër Krist Maloku vdes në burg.
Madhështia e qëndresës
Megjithatë “Shqipëria që shtypej” ruajti dinjitetin, guxoi dhe u ngrit. Kryengritja e Postribës më 1946. Këtu u kap dhe poeti Martin Camaj, që do të arratisej për në Gjermani, sipas dëshmisë së poetit të burgosur politik Pano Taçi. 
Vetëm 19 ditë ishte ajo që bota e quan Revolucioni hungarez i 1956-ës, ndërsa maleve të Shqipërisë do të vazhdonin të qëndronin me armë në dorë Gjomarkajt, Mirakajt, Bajraktarët, Kolët, Sulkurtët, Merlikajt, Kazazët, Lleshanakët dhe betejat e tyre do të zgjasnin 10 vjet. Përrenjtë sillnin dhe gjakun e tyre. 
Në burg çuan dhe autorin e librit të parë me kritika, shkrimtarin Mitrush Kuteli, themelues i tregimit modern shqiptar së bashku me Ernest Koliqin, por ky i dyti i shpëtoi dënimit, u arratis në Itali, ku themeloi në Romë katedrën universitare të gjuhës dhe letërsisë shqipe. Por në atdhe u dënua vepra e tij, u ndalua dhe dënohej lexuesi i tyre. Po edhe ai i dënoi diktaturën komuniste duke shkruar dramën e mrekullueshme “Rrajët lëvizin”, ku si një antioruellian, me të cilin ishte moshatar, parashikoi, si asnjë shkrimtar tjetër, rënien e komunizmit, që e filloi tatëpjetën pothuaj kur ai e profetizoi. 
Edhe gruan e parë shkrimtare, Musine Kokalari, e lauruar në Romë, disidenten e parë grua në të gjithë perandorinë komuniste, themeluese e një partie demokratike, e burgosën, më pas e internuan, punoi si punëtore në ndërtim dhe vdiq e vetmuar, ndërsa kamioni i llaçit, pa funeral, e hodhi në gropën e hapur për të.
Poeti dhe studiuesi, profesor Arshi Pipa, kundërshtar i hapur, pasi doli nga burgu, u arratis bashkë me poezitë e tij, i kishte shkruar fshehurazi në letra të holla cigaresh, i gjithë libri ishte më i vogël se një kuti shkrepseje. E botoi në Romë më 1959. 
Në burg futën dhe drejtorin e parë të radios shqiptare, gazetarin dhe përkthyesin, Gjergj Bubani. Edhe autori i operas së parë që u vu në skenë pas luftës, Preng Jakova, pasi i vranë vëllanë si kundërshtar, kurse atë e liruan si moshë e vogël, do të mbetej gjithë jetën me maninë e persekutimit derisa vrau veten. 
Në burg ishin përkthyesit e mëdhenj të Homerit, Dantes. I Shekspirit nuk u kthye kurrë nga Amerika.
Shkrimtari Kasëm Trebeshina, “më i njohuri i të panjohurve” siç e ka cilësuar përkthyesi i tij në gjermanisht, Hans Joackim Lancksh, ende nuk e ka botuar dot të plotë veprën e tij të shkruar burgjeve dhe internimeve. Ai luftoi si partizan, por u nda nga diktatura e fitimtarëve, madje la studimet përgjysmë në Bashkim Sovjetik se u neverit nga realizmi socialist dhe e kthyen në atdhe si të çmendur. Kundërshton që të votojë dhe kërkon t’i jepet leje të ikë nga Shqipëria. Meqenëse çmendina ishte më e mirë se burgu, Trebeshinën e fusnin herë pas here në burg, por ai nuk nënshtrohej dhe as sot nuk i ka ikur zemërimi me të gjithë. U lodh së qeni shqiptar dhe befas shpallet se është turk. 
Siç thashë, këtu dënoheshin dhe libra, edhe kur ishin letërsi e përkthyer po nga vetë sistemi, ndaloheshin sipas konjukturave për shembull, Remarku, Hemingueji, Shollohovi, Mopasani, madje dhe Go Mo Zho, etj., nxirreshin nga qarkullimi për arsye ideologjike dhe bashkë me libra të tjera nga letërsia shqipe, të traditës ose të porsabotuar gabim dhe çoheshin në fabrika për t’u ricikluar në letër. Ndodhte që punëtorët vidhnin ndonjë, unë ende ruaj libra të tillë në bibliotekën time, nuk m’i gjetën kur më arrestuan dhe mua për metaforat, se nuk lejohej hermetizmi i tyre, shumëkuptimësia e dëmshme, se përçonte ide të fshehta kundërshtuese. Më dënuan me 10 vjet burg. Aktekspertizuesit e poezisë time ishin dy anëtarë të Lidhjes së Shkrimtarëve, që zbuluan se nxinin realitetin dhe shpesh aludonin hapur kundër udhëheqjes së partisë dhe sistemit socialist. 
Perspektivë dhe retrospektivë:
I ndihmuar nga distanca kohore dhe nga vizionet e reja që të jep liria, unë them tani se shkrimtarët dhe artistët shqiptarë kanë qenë të dënuar në mënyrë gjenerale: një pjesë e ndjeshme, si kundërshtarë, duke i futur burgjeve, duke u ndaluar veprën dhe duke mos i lejuar të shkruajnë a vrarë dhe pjesa tjetër u mbyllën në metodën e realizmit socialist, duke krijuar letërsi propagandistike, mashtruese dhe lajka për sistemin, derisa u tjetërsuan, në viktima fatlume, po i quaj. Mediokriteti kështu ishte dënim po aq i rëndë, por për letërsinë dhe kulturën, jo për autorët e tij të privilegjuar. 
Prandaj dhe poeti qiellor shqiptar, liriku i mrekullueshëm Lasgush Poradeci vendosi të mos shkruante më. Ai thuri poemën e mallkuar të heshtjes së vet dhe për të mbijetuar, përkthente Gëten, Hajnen, Pushkinin, por edhe Brehtin. Nga klasikët e vdekur lejohej ndonjë gjë. Madje një hebre shqiptar, Robert Shvarc, guxoi dhe përktheu nga Brehti “Marshi i viçave” si i shkruar posaçërisht për këtu: Dhe viçat pas daulles/ hedhin çapin/ lëkurën për daulle/ vetë e japin.
Është paradoksale dhe shtirje naive të besosh që në dikturë, me mungesë të tmerrshme lirie, mund të bëhen vepra të mëdha. Regjimet totalitare e racionojnë lirinë ashtu si ushqimet e përditshme. Cave ua heqin lirinë fare dhe ndocave, të përzgjedhur dhe këta, u japin më tepër se racioni. Pse? Që të shkruajnë për të bërë alibinë e diktaturës ndaj botës jashtë dhe ndaj së ardhmes. Pati shkrimtarë në komunizëm që ditën ta shfrytëzojnë këtë kusht dhe kjo është arsyeja kryesore që dhe në diktaturë arrihen të bëhen vepra jetëgjata, të cilat ndodhte t’u jepeshin që t’i përkthenin të burgosur pa emër dhe shteti ua ofronte që të botoheshin në vende të tjera si maskë politike e diktaturës, që ajo të mos dukej aq e keqe. Dhe shpenzimet merreshin nga puna e papaguar e të burgosurve nëpër minierat infernale, ku ishin dhe kolegë të tyre, por me shenjën minus. 
Me shpërbërjen e perandorisë komuniste dhe me rënien e diktaturave të saj, Shqipëria zbuloi një letërsi tjetër, e rroposur, që vinte nga nëntoka, por që dukej se kishte dalë të priste në të ardhmen. Letërsia tjetër po sillte dëshminë e saj dhe vlera artistike të tjera dhe nuk kërkoi të përzërë ç’ka qenë vlerë, por për të sjellë vetveten. Dolën vepra nga burgjet, erdhën nga balta e internimeve, i nxorën nga sirtaret e brejtur nga koha. Shqipëria e mrekulluar pa se paskësh patur, edhe pse ilegale, disidencë, kundërshtarë, martirë, jo vetëm viktima, të cilat edhe ato ndërgjegjësoheshin në burg. 
Persekutimi frymëzoi dhe tragjeditë e antikitetit grek e shkrimet e shenjta.
Na trondit së thelli aq sa revoltat ajo që kanë shkruar poetët e pushkatuar, aq të rinj në moshë, Trifon Xhagjika, që pasi recitoi në gjyqin e tij “Atdheu është lakuriq”, në fjalën e tij të fundit kërkoi, si altilier që ishte, një top, që t’i binte Komitetit Qendror. Poeti Bedri Blloshmi edhe para pushkatimit refuzoi kërkesën për t’u bërë bashkëpunëtor, më mirë baltë, u tha, se sa me ju. I varuri i fundit në perandorinë komuniste është bashkëvuajtësi ynë Havzi Nela, ai kishte shkruar në burg poezi për Helsinkin dhe të drejta e njeriut, kur këtu jashtë burgut nuk i dinin ç’ishin këto.
I burgosuri politik Astrit Delvina ka ende romane në dosjet e Ministrisë së Punëve të Brendshme, si dhe polemikat e tij kundër socrealizmit në hetuesi. Por ai ka vdekur që t’i kërkojë dhe në vendin tonë të vdekurit harrohen shpejt. 
Letërsisë shqipe iu shtuan veprat monumentale të kujtesës të At Zef Pllumit dhe Amik Kasoruhos, nga Fatos Lubonja e Marsen Bungo, nga Pjetër Arbnori e Agim Musta, Engjëll Çoba e Spartak Ngjela, Jorgo Bllaci e Pano Taçi, Petrit Kalakulla e Zyhdi Morava, Ahmet Kolgjini, Ylber Merdani e Leka Tasi, Frederik Rreshpja, Henrik Gjoka e Eugjen Mërlika, Gëzimët, Çela e Medolli, vëllezërit Çoku, që ishin bashkë në burg me një prangë dorë më dorë.
Dolën nga varret e heshtjes poezitë moderne të ish-të burgosurit Zef Zorba dhe komeditë e ish-të burgosurit tjetër Hekuran Zhiti. Edhe vepra madhore shkencore e Profesor Kolec Topallit, por edhe lutjet e shenjtores tonë Nënë Tereza…
Emra, emra, emra, emra një apel i hatashëm. Unë kam nxjerrë 201 emra shkrimtarësh dhe artistësh të dënuar, 43 në Kosovën e pushtuar, pra sa 1/5, kurse në Shqipëri më shumë se aq u pushkatuan, edhe gra si shkencëtarja që kishte studiuar në Torino, zonja Sabiha Kasimati. Në Kosovë u vranë vetëm 15, shumica në luftën e 1999, është fjala për shkrimtarë e artistë, kur dhe një njeri është shumë. 
Ndërkaq në Shqipëri po ndodh një dukuri e çuditshme, nëse trashëgohej dënimi si një pasuri e patundshme si për shembull, at e bir, Lazër dhe Jozef Radi, bij të dënuarish po tregojnë tani për burgun, kur shkonin të takonin prindërit si shkrimtari Agron Tufa, poetja Luljeta Lleshanaku, studiuesi Leka Ndoja, Ron Kubati dhe Ornela Vorpsi përtej detit në Itali.
Edhe unë arrita të nxjerr poezi nga burgu, botova dhe të tim eti duke besuar se po vëmë gurët tanë në këtë mozaik marramendës, që nuk është më i nëndheshëm. 
Ringjallje e quan në një nga veprat e tij historiani-shkrimtar, Uran Butka, që bashkë me Pjetër Pepën kanë zhvarrosur histori kombëtare. Por mjerisht kurrë nuk do të vijë dot ajo që nuk u la të bëhej nga jetët e ndërprera, kultura jonë do të ketë brenda një si varrezë të madhe kolektive. Koha do ta kujtojë gjithmonë që është vrarë kohë njerëzore: 
Në Shqipërinë e diktaturës socialiste shqiptarët bënë: 914.000 vjet burg dhe 256.146 vjet internim, pra më shumë se 10 mijëvjeçarë dënim. Kurse koha pas pushkatimeve është e pamatshme, llahtar me shenjën infinit.
I vetmi ngushëllim është mospërsëritja e tyre. 

LISTA IME ME TË DËNUAR, SHKRIMTARË E ARTISTË: 

1. Arbnori Pjetër – shkrimtar
2. Ahmeti Sadri – piktor, poet
3. Ajazi Beqir – historian
4. Ajazi Namik – kineast (i biri)
5. Aliaj Kujtim – poet
6. Aliko Tomorr – studiues
7. Andoni Sotir – shkrimtar
8. Araniti Mit’hat – shkrimtar, shqipërues
9. Agolli Telat – artist cirku
10. Bego Medin – gazetar, kineast
11. Belishova Bardhyl – studiues
12. Berberi Abdulla – prozator
13. Biba Eqerem – shqipërues
14. Bishqemi Osman – shkrimtar
15. Bllaci Jorgo – poet, shqipërues
16. Blloshmi Bedri – hulumtues
17. Boriçi Nuredin – shkrimtar
18. Bubani Gjergj – gazetar, shqipërues
19. Bungo Makensen – shkrimtar
20. Burimi Luan – poet
21. Bushati Ahmet – prozator
22. Cangonji Abdullah – piktor
23. Çela Gëzim – tregimtar
24. Çobani Ron – kritik
25. Çoku Bedri – prozator
26. Çoku Zeus – poet (vëllai)
27. Çomo Drita – poete
28. Culaj Caf Jonuz – prozator 
29. Dashi Veniamin – përkthyes
30. Deda Guljelm – shqipërues, kritik
31. Delvina Astrit – shkrimtar
32. Dema Mark- shqipërues, studiues
33. Dine Dine – kritik letrar
34. Dizdari Tahir – shqipërues, orientalist
35. Donat Kurti – at, etnograf, kompozitor
36. Dushi Kin – shkrimtar
37. Dushi Mark – folklorist, gjuhëtar
38. Dyrzi Inga Tarasova – studiuese, stiliste
39. Dyrzi Valer Tarasov – piktor (i biri)
40. Farka Ismail – inxhiner-shkencëtar
41. Filaj Luigj – muzikolog
42. Filipeu Fotaq – muzikant, kompozitor
43. Fishta Bashkim – prozator
44. Fishta Filip – studiues, kritik
45. Floqi Kristo – dramaturg, shqipërues
46. Frashëri Anton S. – shkrimtar
47. Furxhi Dhimitër – aktor estrade
48. Gardini Giacomo – at, italian, studiues 
49. Gazulli Nikollë – gjuhëtar
50. Gjeçi Pashko – shqipërues
51. Gjergo Edison – piktor
52. Gjergji Kolec – shkrimtar
53. Gjini Miho – kritik teatri
54. Gjini Pjetër – poet, kompozitor
55. Gjoka Henrik – shkrimtar
56. Gjolaj Konrad – at, shkrimtar
57. Golemi Ahmet – shkrimtar
58. Greblleshi Mustafa – shkrimtar
59. Gruda Zef – kompozitor
60. Gumeni Daut – poet
61. Haçi Beqir – poet
62. Hakiu Nexhat – poet 
63. Hamiti Agim – shkrimtar 
64. Hamzaraj Ventigjar – shkrimtar
65. Harapi Mark – at, shkrimtar, shqipërues
66. Hasanaj Ibrahim – poet bektashian
67. Hasanaj Xhevdet – folklorist
68. Hisku Halida – këngëtare
69. Hyseni Bajram – poet
70. Ilia Frano (Dom) – folklorist
71. Jakova Prenk – muzikant,
72. Jakova Tuk – gazetar
73. Jubani Simon, dom – studiues i letërsisë 
74. Jero Minush – kritik teatri
75. Kabashi Leon – at, piktor ikonograf
76. Kaçaj Lluk – këngëtar opere
77. Kalakulla Uran – shkrimtar
78. Karma Gjon – at, folklorist
79. Kaso Tanush – shkrimtar 
80. Kasoruho Amik – përkthyes, shkrimtar
81. Kati Vasil – shkruan kujtime 
82. Koçi Mandi – kineast
83. Kodra Lame – poet, përkthyes
84. Kokoshi Kudret – poet, përkthyes 
85. Kolgjini Ahmet – poet
86. Koliqi Mikel – at, kompozitor, kardinal
87. Komnino Gjergj – poet
88. Kostreci Uran – poet
89. Kotani Niko – studiues 
90. Kote Nikolla – përkthyes
91. Kuteli Mitrush – shkrimtar, shqipërues
92. Kripa Reshat – shkrimtar 
93. Kuqi Pirro – poet
94. Lala Dhimitër – kineast
95. Lamaj Fatmir – publiçist
96. Lamaj Klito – publiçist
97. Laze Halil – shkrimtar, gazetar
98. Leka Dhora – kompozitore
99. Leka Zef – kompozitor
100. Luarasi Mihallaq – regjisor
101. Lubonja Fatos – shkrimtar
102. Lubonja Liri – autore kujtimesh (e ëma)
103. Lubonja Todi – autor kujtimesh (i ati)
104. Luci Namik – studiues shkencor nga Kosova
105. Maluka Luan – regjisor
106. Marko Petro – shkrimtar
107. Marko Jamarbër – poet (i biri)
108. Martini Viktor – prozator 
109. Mazreku Filip – at, muzikolog
110. Mazreku Nikollë (Dom) -studiues
111. Medicina Maria (Dvorani) – shkrimtare 
112. Medolli Gëzim – poet
113. Mëhilli Xhavit – pedagogjist 
114. Merdani Sherif – këngëtar
115. Merdani Ylber – poet
116. Merlika Elena Gjika – studiuese
117. Merlika Eugjen – shkrimtar (i biri)
118. Mëshkalla Pjetër, at- poet, teolog
119. Miçaço Dionis – publicist
120. Mirakaj Lek – gazetar
121. Mishtari Loni – shkrimtar
122. Morava Zydi – shkrimtar
123. Moreka Llazar – kompozitor
124. Mulleti Tanush – gazetar 
125. Murati Kujtim – poet
126. Musta Agim – historian
127. Myftari Bedri – shkrimtar
128. Myftiu Luan – tregimtar, eseist
129. Myftiu Mehmet – shkrimtar
130. Namik Ajazi – kineast
131. Ndoja Mark – poet, shqipërues
132. Ngjela Spartak – prozator
133. Nika Ndoc – shkrimtar
134. Dakaj Nikollë – shqipërues, poet
135. Ogranaja Zhaneta – poete
136. Oseku Ali – piktor
137. Paçrami Fadil – dramaturg
138. Palaj Bernardin – at, shkrimtar
130. Peci Gaqo – prozator 
140. Peçi Gjergj – poet 
141. Pengili Natalia Arkadij Rozengolc – përkthyese 
142. Pervizi Lek – piktor
143. Peshkëpia Gëzim – prozator
144. Perdoda Ernest -poet
145. Pipa Arshi – shkrimtar
146. Pllumi Zef – at, studiues, shkrimtar 
147. Prifti Leonard – studiues, psikolog
148. Prodani Medi -kitarist 
149. Radi Lazer – shkrimtar, përkthyes
150. Radi Jozef – poet (i biri)
151. Rafaeli Stavri – këngëtar opere
152. Rakipaj Maksim – përkthyes
153. Ratkoceri Gani Demir – prozator 
154. Repishti Sami – eseist, historian
155. Reshpja Frederik – poet
156. Resuli Kapllan – shkrimtar
157. Riza Selman – gjuhëtar, albanalog
158. Rrapaj Mero Fatos – folklorist
169. Sadiku Hito – poet (sekretar i Faik Konicës)
160. Selfo Halit – shqipërues
161. Shehu Bashkim – shkrimtar
162. Shehu Mehmet (Tepelena) – studiues 
163. Sheldija Gjush – folklorist
164. Shllaku Gjon – shqipërues
165. Simoni Zef – at, studiues
166. Sirdani Marin – at, historian, studiues
167. Skanjeti Marin – shkrimtar
168. Skura Gani -poet
169. Sokoli Ramadan – muzikolog, folklorist
170. Spahiu Islam – shqipërues
171. Starova Dylber – muzikant
172. Stratobërdha Viktor – regjisor, kineast
173. Taçi Anastasia – librare, studiuese
174. Taçi Pano – poet
175. Tase Leka – instrumentist, shkrimtar
176. Tasi Akile – gazetar
178. Tasi Koço – gjuhëtar
179. Tasi Napolon – shqipërues
180. Titani Gjergj – poet 
181. Toto Leka – dramaturg
182. Trebeshina Kasem – shkrimtar
183. Vako Milto – dirigjent kori
184. Vaqari Selman – shkrimtar
185. Varfi Andrea – poet
186. Vasija Ndoc – shkrimtar
187. Velaj Petrit – shkrimtar
188. Velo Maks – arkitekt, shkrimtar
189. Volaj Viktor – at, studiues
190. Vrioni Hazis – shqipërues
191. Vrioni Jusuf – përkthyes
192. Vullkani Robert – përkthyes, kritik
193. Xhaferri Astrit – tregimtar. 
194. Xhuvani Visaroin – teolog, gjuhëtar
195. Zallari Mihal – publicist, shqipërues 
196. Zeka Aleksandër – poet
197. Zezaj Gjovalin – studiues 
198. Zhiti Hekuran – dramaturg, aktor
199. Zhiti Visar – shkrimtar (i biri)
200. Zorba Terezina Pali – aktore 
201. Zorba Zef – poet, regjisor (i shoqi)

nga Lega në Prishtinë:

1. Abazi Hajdin (Lum Haxhiu) – poet, publicist
2. Avdyli Merxhan – poet
3. Beqiri Azem – poet
4. Brovina Flora – poete
5. Buja Ramë – publicist
6. Bytyçi Sali – poet, studiues i letërsisë
7. Ceraja Jakup – poet
8. Çuni Martin – poet, publicist
9. Demaçi Adem- shkrimtar
10. Demolli Arif – shkrimtar
11. Dervishi Teki – shkrimtar
12. Fetiu Sefedin – kritik letrar, prozator
13. Gashi Adem – poet
14. Gërvalla Zeqir – poet 
15. Hajrizi Mehmet – publicist
16. Halimi Bedri – poet
17. Hasani Nait – poet
18. Haxhaj Ardian – poet, prozator
19. Haziri Ramadan – shkrimtar
20. Hyseni Hydajet – poet, publicist
21. Kelmendi Ramiz – shkrimtar 
22. Kosumi Bajram – poet dhe publicist
23. Krasniqi Jakup – publicist (historian)
24. Kryeziu Ekrem – dramaturg
25. Kurti Albin – gazetar
26. Matoshi Halil – poet
27. Musliu Beqir – poet, shkrimtar 
28. Novosella Selatin – publicist
29. Nura Xajë – poet
30. Radagoshi Kadrush – shkrimtar
31. Ramadani Sali – poet, publicist
32. Rogova Muhamet – pedagog, publicist
33. Riza Selman – gjuhëtar, albanalog*
34. Rrustemi Sabit – poet 
35. Sadiku Rrahim – poet, gazetar
36. Selmanaj Rasim – poet
37. Shatri Xhafer – publicist (më pas i arratisur)
38. Sinani Ramadan – poet
39. Smajli Rexhep – akademik
40. Syla Ismail – poet
41. Ukaj Vezir – poet
42. Vinca Agim – poet, studiues.
43. Zyberaj Bedri – poet, publicist

VARREZA MONUMENTALE
në letërsinë shqipe: 
të pushkatuar, varur, vdekur në tortura,
pa varre:

1. Blloshmi Vilson – poet, përkthyes, pushkatuar
2. Bonati Jul – imzot, përkthyes, pushkatuar 
3. Çela Beqir – poet, pushkatuar 
4. Çika Nebil – gazetar, pushkatuar
5. Çuçia Gasper – muzikant, pushkatuar 
(akuza: falsifikim parash) 
6. Çuni Sem Mark – stilist, pushkatuar 
7. Deda Simon – shqipërues, vdekur në burg 
8. Draçini Qemal – kritik, vdekur në burg 
9. Dushi Mark – folklorist, arkeolog
10. Falla Dhimitër – përkthyes, pushkatuar
11. Haxhiademi Et’hem – dramaturg, vdekur në burg
12. Gazulli Nikollë – at, gjuhëtar, vdekur në hetuesi
13. Gruda Pjetër – aktor, vdekur në kamp 
14. Ivanaj Mirash – poet, studiues, ministër i Arsimit,
vdekur në burg
15. Idrizi Sulejman – gjuhëtar, vdekur në burg
16. Janina Myqerem – përkthyes, vdekur në burg
17. Fundo Zai – poet, filozof, masakruar
18. Kasimati Sabiha – shkencëtare zoologe, pushkatuar
19. Kokalari Musine – shkrimtare, vdekur në internim, pas burgut.
20. Kokalari Muntazi – botues, pushkatuar (vëllai Musinesë)
21. Kokalari Vesim – botues, pushkatuar (vëllai Musinesë)
22. Kokalari Syrja – pedagog, pushkatuar (kushëriri)
23. Kokalari Salim – studiues, pushkatuar
24. Kokomani Fadil – gazetar, pushkatuar 
25. Koprencka Xhelal – poet, pushkatuar
26. Leka Genc – poet, pushkatuar
27. Korça Xhevat – studiues, historian, vdes me grevë
urie në burg
28. Lezho Vangjel – gazetar, pushkatuar 
29. Mala Zef – drejtor biblioteke, vdekur në burg
30. Nela Havzi – poet, varur
31. Omari Gramoz – fizarmonikist, pushkatuar
32. Panariti Qani – përkthyes, pushkatuar
33. Pantalia Gjon – regjisor, vdekur në hetuesi 
34. Peshkëpia Manush – poet, pushkatuar
35. Pipa Myzafer – gazetar, kritik, vdekur në hetuesi
36. Prennushi Vinçenc – poet, vdekur në tortura
37. Shantoja Lazër – (Dom) shkrimtar, pushkatuar
38. Toçi Terenc – gazetar, historian, pushkatuar
39. Tushi Vangjush – piktor, vdekur në burg
40. Xhagjika Trifon – poet, pushkatuar
41. Shllaku Gjon – at, kritik, gazetar, pushkatuar
42. Sirdani Aleksandër – folklorist, vrarë 
43. Stefa Kristaq – studiues, pushkatuar 
44. Tomorri Ali – poet, pushkatuar
45. Toto Selaudin – shkencëtar, deputet, pushkatuar
46. Venetiku Kiço – dirigjent, vdekur në burg
47. Venetiku Krisanthi – fotografe, vdekur në burg
48. Zadeja Ndre – (Dom) dramaturg, poet, pushkatuar 
49. Zdrava Dane – akademik (hap kinemanë e parë.
në Berat), vdekur në burg 
50. Zhiti Maksut – studiues, poet, vdekur me tortura 
në hetuesi

nga Prishtina: 

1. Agani Fehmi – sociolog, filozof
2. Berisha Latif – poet, studiues, vrarë, 1999
3. Bicurri Esat – artist, këngëtar, vrarë, 1999
4. Elmazi Rexhep – poet, vrarë pas burgut 
5. Graiçevci Fazli – poet, mbytur me tortura nga 
UDB-1964
6. Çaushi Bardhyl – jurist, prof. i së drejtës romake, vrarë
7. Gërvalla Jusuf – shkrimtar, vrarë
8. Hadri Enver – poet, publicist, vrarë, 1990
9. Hoti Ukshin Hoti – politolog, filozof (i zhdukur)
10. Konjusha Selman – poet, vrarë, 1999
11. Mustafa Xhemail – publicist, kritik letrar
12. Ramadani Agim – poet, piktor
13. Sulejmani Gursel – piktor, rënë në luftë
14. Topalli Enver – poet, publicist, vrarë në burgun
e Dubravës, 1999
15. Zeka Kadri – publicist, vrarë.(Kortezi-RD)

Filed Under: Kulture Tagged With: nga diktatura komuniste, Persekutimi i shkrimtareve, Visar Zhiti

KOMEDIA E PARTIVE: U NGJALL NGA IDEALISTËT/U RUAJT NGA RASTET\ U VRA NGA POLITIKANËT

December 17, 2012 by dgreca

SHKROI: Faik KONICA/

Korrespondenca e mikut t’one të kthiellt, Francesco Argondizza, që “Dielli” boton në numër të sotmë, na heq përsëri vërejtjen mi reziqet që e rethojnë Shqipërinë. Kur popujt dëshërojnë paqe dhe kërkojnë marëveshje e mëiqësi në mes tyre, aventurierët e politikë nërkombëtare si Mussolini dhe Pashicci e shkojnë kohën duke bërë plane për të turbulluar qetësin e botës, për të derdhur përsëri gjak, dhe për të shtuar mjerimet që rendojnë si plumb i nxehtë në kurriz e në shpirt të njerëzisë. Nuk është punë aq e lehtë të prishet një Shtet i vendosur, dhe s’duhet të na trembet aqë shumë syri. Atë lakmi ccakalle që kanë sot, fqinjtë t’anë e kishin dhe die. Ish më lehtë të prishej die se sa sot Shqipëria; më lehtë në kohë të Konferencës së Parisit, kur Shqipëria nuk ish edhe e njohur si Shtet dhe armiqt’ e saj flisjin si shokë dhe aliatë të nderuar të Fuqive të Mbëdha mundëse, se sa sot që Shqipëria jo vetëm është një Shtet i njohur po mer pjesë dhe në Lidhje të Kombeve. Pastaj, ka sot n’Evropë burra si Radicc-i i Kroatisë dhe Morel-i i Inglisë, fytyra fisnike që përfaqësojnë ndërgjegjjen e njerëzisë dhe zëri i të cilëve, i shtrënguar të heshtë gjer die nga gishtërinjt’ e hekurt të despotismave e të censurave të lindura nga lufta, dëgjohen tani anë mb’anë të botës dhe janë të zotët të bashkojnë për veprim gjithë forcat morale të dheut.
Jo. Nuk besoj se Shqipëria është në rezik, – të pakën jo dhe për shumë kohë. Po kjo s’do të thotë se jemi të siguruar në ccdo rast dhe në ccdo mënyrë.
Asnjë Shtet nuk është i siguruar plotësisht dhe pa konditë. Nuk është nevojë të kërkojmë shëmbëlla në histori të shkuar, arrin të hedhim një sy në historin’ e sotme, për të kuptuar se Shtetet, si njerëzit, lindin, riten dhe vdesin, – dhe ca vdesin që në foshnjëri, nga sëmundjet ose nga aksidentet. Në qoftë se anarkia, e cila mbretëron që katër vjet e tëhu në Shqipëri vazhdon dhe ca kohë, ahere optimisma s’ka vent dhe trëmbem se dicc do të ngjasë. Le të kemi shpresë se të vetë-qojturve “udhë-heqës” do t’u vijnë
menttë dhe punët do të shtrohen. Po në qoftë se e papritura ngjet, në qoftë se Shqipëria – fjalë fatale – vdes, ahere munt pa ccpifje të shkruajmë këto fjalë në gur të varrit të saj:

U NGJALL NGA IDEALISTËT
U RUAJT NGA RASTET
U VRA NGA POLITIKANËT

Po. S’ka dyshim se politikanët – turma e erët e njerësve që e përdorin politikën jo si një udhë po si një qëllim – kanë zënë t’i vënë kazmën Shqipërisë. Unë që s’këndoj kurrë gazetat e Shqipërisë (e kam ccfaqur arësyen tjatër herë), zura këto javët e fundit t’i këndoj me regull që të kuptoj rrjedhjet politike të vendit, dhe gjer tani nuk arrita të zbuloj gjësendi. Këtu këtje, nonjë artikull i veccuar ccfaq te bërësi një ndienjë të problemeve të mbëdha që janë shtruar përpara Shqipërisë; po përgjithësisht s’duket gjëkundi filli i pakëputur i mendimeve të përgjithëshme, po vetëm një bisedim i rëmbyer hollësirash, detajesh.
Për shembëll, le të marrim reformën e kodit. Pse duan t’a reformojnë dhe me cc’frymë do t’ reformohet? S’meret vesh mirë. A duan t’a shkurtojnë kodin dhe t’i përmbledhin gjithë kanunet në një pakicë faqesh, sicc bëri tani shpejt Japoni, gjë për të cilën ky vent u lëvdua nga juristët, se shumësia e kanuneve është një sëmundje dhe një pengim? Po të kishin një ide t’atillë reformatorët t’anë, ahere ja një fill udhëheqës, një mendim i përgjithëshm: arsyeja e reformës do t’ish simplifikimi. – A duan t’i lënë më tepër liri njeriut dhe të shkurtojnë gjer në kufirin më të ngushtë nërhyrjen e Shtetit në punët individuale, dhe jo si në Prusi ku për të ndruar odë duhet të kërkosh leje nga opolicia, sistem skllavërie i kopiuar gjer më një pikë dhe nga Turqia? Ja përsëri një fill udhëheqës: zgjerimi i lirive individuale dhe pakësimi i pengimeve të vëna nga Shteti. – A duan të kenë kanune më elastike, më t’ epëshme, dhe jo rigide pa nevojë, – si për shembëll në Skolland ku ka shumë forma martese: përpara një njeriu feje, ose përpara registar-it, ose përpara miqsh të thirur si dëshmonjës në shtëpi, etj., të gjitha forma legale, kurse në Francë ka vetëm një formë legale dhe do s’do je i shtrënguar t’i bindësh asaj forme? Ahere, ha bhë thatër fill udhë-heqës: të reformuarit e kodit për të kallur ane mb’anë një epërsi më të madhe në formalitetet. Munt të vazhdojmë duke dhënë shembëlla të tjera. Këto arrijnë për të treguar se një reformë, që të jetë reformë e dobishme, duhet të ketë një fill udhëheqës, një frymë përmirësonjëse të re. Në këtë reformë të kodit, s’shohim për kundrë veç se një ndryshim. Po çdo ndryshim nuk është doemos një përparim. Dhe po të përmbledhim fjalët e reformonjësve dhe fjalët e kundërshtarëve do të gjejmë këto mendime: Reformonjësit duan t’a reformojnë kodin e sotmë se s’janë mësuar me të, kundërshtarët e mprojnë se janë stërvitur pas tij. As gjë tjatër.
Që Shqipëtarët, në çdo çap të jetës politike dhe sociale, tërhiqen nga hollësirat dhe kurrë nga mendimi i përgjithëshëm; dhe nga ana tjatër, që Shqipëtarët kujtojnë se çdo ndryshim është përparim: – ato janë dy fakte që duhet t’i kenë vënë re gjithë vëzhgonjësit e shvillimeve në të katër vjetët e fundit. Patmë këto ditë një provë tjatër në të “themeluarit” e dy “partive” të “ra”. Asnjë nga këto të dy “parti” s’ka nonjë gjë të re brenda, as njerës të
rinj as parime të ra: njerëzit jan’ ata që i kemi njohur në disa partira të tjera, – parti “‘nacionaliste”, “popullore”, “përparimtare”, “liberale” dhe s’di se ç’emëra të tjera me -ore, -are, -ale ose -atre: po kurdohere ”the same old damned thing”, një grup njerëzish që nuk i lith as një e shkuar e përbashkm: as dashuria për një ideal të përbashkët, po vetëm ca inate e ca interesa të çastit. E vetëma gjë e re ketu jan’ emërat e “partive”, emëra që s’kan’ asnjë kuptim të caktuar: fjala “demokrat” ësht’ aq’ elastike, sa ka ngjarë shumë herë të meret për flamur mbulonjës nga reaksionarët më të tërbuar; sa për fjalën “radikal”, kjo ësht edhe me elastike, -aq’ elastike sa më Sërbi “radikale” një kohë quhej partia rusofile, në Francë “radikale” ka qenë partia që lëftonte lidhjen e Shtetit me Kishën Katholike, n’Ingli “radikale” jan’ ata liberalë që anojnë nga partia e punëtorëve, dhe n’Amerikë më në fund fjala “radikal” është një emër i mbuluar për të thënë socialist. Aqë kuptime sa edhe vende. S’munt të mohojmë se në të dy “partitë” që u themeluan ka njerës të mirë; përveç kësaj, sekretarët që të dy partive janë miqatë t’anë, dhe nukë munt të vënë në dyshim kthiellësin’ e qëllimeve të tyre. Po dhe njerës të mirë shumë herë bien viktima të rrethit e të rasteve. Themelimi (i cili do të mbetet themelim në kartë vetëm) i të dy partive të ra, nuk është veç se një lodrë fjalësh, – një ndryshim etikete, ndryshim që Shqipëtarët pas zakonit të tyre e kujtojnë përparim. Po a do t’ gënjehet Populli? Besoj që jo.
Besoj që Populli kur të shohë se gjith’ ata njerës që i kanë dalë një mot më parë n’emër të një partie tjatër dhe tre vjet më parë n’emër të një partie tjatër prapë, do të thotë me vete të tij se këta njerës tallen me të, dhe do t’u kthejë kurrizin. Dhe do t’ votojë pas mendjes tij, – do t’votojë për njerëzit e “ndershëm”, pa vënë re maska, etiketa, dhe emëra. Kemi shvilluar shumë herë në këto shtylla mendimin që një vent nukë munt të qeveriset mire po s’pati dy parti t’ organizuara, po parti në kuptimin e vërtetë të fjalës, do me thënë parti që kanë një parim udhëheqës të kthiellt, një program me hollësira të caktuara mirë, me anëtarë besnikë e të patundur, dhe me një kryetar të njohur e të dëgjuar. Që të gjitha këto mungojnë në Shqipëri. Dhe kur na çfaqen dy parti pa kokë, pa trup, dhe veçan pa frymë, besojmë se nuk do t’gënjehet njeri me etiketa, – etiketa që janë dhe fallse, se etiketa e vërtetë e që të dy partive në fjalë duhej t’ish “konservative e matur”; që t’i çquajme duke marë hua një fjalë nga jargoni i parlamentit të Francës, njëra munt të quhet “parti centre-gauche” dhe tjatëra “parti centredroit’: S’shohim, gjë tjatër n’ato “partira”.
Po pse te humbasim kohën? Populli u ngop me gënjeshtra. Ka humbur besimin në politikanët. Dhe Populli s’ka aspakë faj, se politikanët më të vërtet s’meritojnë aspakë besim. Aherë ç’do të dalë nga zgjedhjet? Hiç gjësendi. Populli shqipëtar – si popujt e tjerë të Ballkanit, si Grekët për shembëll që një-qint vjet me radhë s’kanë patur veç se partira personash, “Trikupiste” dhe “Delijaniste”, “Venizeliste” dhe “Kostandiniste” – do t’ grupohet pas personave. Populli Shqipëtar do t’votojë për njerëzit “më të ndershëm”, dhe Perëndia e di se ç’farë njerës jan’ ata që Populli i gjykon të ndershëm.
Përpara një kauzi ballkanik si ky, është më kot të thajmë gurmazin duke predikuar në shkretëtirë. Besojmë se detyra e vatrës është paskëtaj të rij’ e paanëshme, duke stërvitur Popullin për një të nesërme më të kthiellt dhe duke përkrahur, çdo guvernë që të japë ca garantira të paka ndërgjegjjeje dhe pune, pa kërkuar nga ky brez i korruptuar gjëra të pamundura.

Botuar më 1924

Filed Under: Editorial, Politike Tagged With: Faik Konica, shqiperia, u ngjall nga idealistet, u vra nga Politika

Një tregim i pabotuar i Andersenit

December 17, 2012 by dgreca

Nga Arjan Th Kallco/

 Autori i famshëm danez flet përsëri për veten. Kështu e kanë shkrimtarët e mëdhenj që gjithmonë nxjerrin nga një trill të fshehur diku në skutat e pafund të botës që të thonë se përsëri janë gjallë dhe mes njerëzve. I njëjti fat u ka buzëqeshur të gjithë atyre që me veprën e tyre jetojnë mes faqeve, disi të zverdhura të historisë së letërsisë, por që zor se perëndojnë, sado që koha të kryejë detyrën  e vet të largimit drejt destinacioneve të rinj të shoqërisë. Do të ketë edhe vendndodhje të tjera, sepse bota ka qënë dhe është në kërkim të modeleve të  përkryera për ekzistencën e vet që edhe kur nuk i gjen, përpiqet të krijojë ato më të mirat, sigurisht kur zgjuarsia është rrugëtarja e parë. Natyrisht vepra e tij më e re që e sjell në kronikat e sotme dhe që mban një titull shumë simbolik që përputhet me atmosferën festive të këtij fundviti dhe me festën tradicionale të Krishtlindjes, quhet Qiriri prej dhjami. Është historia e një qiriri të prodhuar ndoshta për të ndriçuar dhomat e errëta të shtëpisë dhe që në mënyrë krejt të papritur ai rigjen shkëlqimin e vet, me një mjet të imagjinatës së shkrimtarit të madh danez. Dorëshkrimi Qiriri prej dhjami iu nënshtrua shqyrtimit të ekspertëve të cilët janë të një mendje se është një vepër e hershme që i përket rinisë së autorit të përrallave, e shkruar rreth vitit 1820, kur ndiqte ende shkollën e mesme. Një e përditëshme daneze e botoi versionin e plotë të përkthyer në anglisht dhe njëri prej ekspertëve më në zë të tij, Askgaardi, e quajti një zbulim shumë sensacional dhe deklaroi se s’ka asnjë dyshim se vepra i përket atij, dhe është e shkruar me dorën e tij.

Zbuluesi i rastësishëm po kërkonte mes kutive të arkivit kombëtar të Funenit dhe krejt papritur e gjeti dorëshkrimin që përmabnte gjithësej 700 fjalë. Mbi të  dukej qartë edhe dedikimi i tij për Zonjën Bunkelfod me dashuri Anderseni.

Po sipas ekspertëve mund të bëhet fjalë për ndonjë grua të ve, tek shtëpia e së cilës ai shkonte që të lexonte dhe të merrte hua librat e bibliotekës së saj.

Një përrallë e shkurtër e fokusuar tek qiriri prej dhjami, yndyrë shtazore, fryt i një bashkëpunimi të deles dhe kazanit, ku yndyra ishte transformuar në një qiri të bardhë dhe shkëlqyes. Por kaq bardhësie i vihet përballë një jetë e vështirë me duar të ndotura që e prekin dhe e konsumojnë me vetëdije pa asnjë dhembshuri, derisa troket momenti i dhimbshëm i flakjes tutje, si një send i kotë dhe i padobishëm. Përralla vazhdon me monologun e qiririt që pyet veten, i mbytyr nga trishtimi, lidhur me kuptimin e jetës së vet. Por kthesa vjen menjëherë sapo takon një tinder box që e ndez qiririn, duke i dhënë kështu mundësinë e munguar, por të lumtur që të ndriçojë gjithçka përreth vetes në vite . Edhe pse sipas ekspertëve tregimi nuk ka finesën stilistike të veprave më të pjekura, në përrallë ka elementë tipikë të shkrimit andersenian, si p.sh tema e bukurisë së humbur dhe zakoni i autorit, në gjurmët e Ezopit dhe të La Fontenit, që ta përdorë prozopopenë, personazhe të veprave bëhen kafshë dhe sende me karakteristika, dilema dhe difekte tipike njerëzore.

 

Filed Under: Kulture Tagged With: Andersen, Arjan Kallco, i pabotuar, Tregim

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 18
  • 19
  • 20
  • 21
  • 22
  • …
  • 43
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë
  • JAKOBSTADS TIDNING (1939) / MBRETI ZOG, SHUMË BUJAR ME BAKSHISHE. — EMRI I TIJ NUK DO TË HARROHET KAQ SHPEJT NGA PRONARËT DHE PERSONELI I HOTELEVE NË VARSHAVË.
  • HAFIZ SHERIF LANGU, DELEGATI I PAVARËSISË TË CILIT IU MOHUA KONTRIBUTI PËR 50 VJET ME RRADHË, KLERIKU DHE VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE
  • RIPUSHTIMI I KOSOVËS – KUVENDI I PRIZRENIT 1945
  • Nikola Tesla, gjeniu që u fiksua pas pëllumbave dhe u dashurua me njërin prej tyre
  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare
  • Në sinoret e Epirit…
  • Mbrëmë hyri në fuqi Ligji i SHBA për autorizimin e mbrojtjes kombëtare
  • Skënderbeu “grek”, ose si të bëhesh grek pa e ditur
  • A historic moment of pride for the New Jersey Albanian-American community

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT