Archives for December 2014

Pas gjurmëve tragjike të “Ikjes së Madhe” të Albert Zholit

December 11, 2014 by dgreca

Nga Prof.dr. Eshref Ymeri/
Santa Barbara, Kaliforni/
Mpakja dëshpëruese e popullsisë së vendit tonë/

Librin e shkrimtarit dhe të publicistit të talentuar Albert Zholi, me titull “Ikja e madhe: emigracioni i shqiptarëve në Greqi”, të cilin Shtëpia Botuese “Thamiras”,e ka vënë në qarkullim në vitin 1997, nuk më kishte qëlluar rasti ta lexoja më parë. Me zotin Albert u takuam një ditë verën që kaloi aty pranë Pallatit të Kulturës, kur një miku im na krijoi rastin për t’u njohur. Shkëmbyem numrat e telefonave dhe e lamë të takoheshim dikur. U takuam pas ca ditësh. Pavarësisht se nuk njihesha më parë me këtë publicist të mirënjohur në faqet e shtypit të Tiranës, artikujt, analizat dhe intervistat e tij i kisha ndjekur rregullisht në faqet e internetit. Më bënte përshtypje puna e tij e palodhur dhe pasioni i tij i admirueshëm për të hyrë në botën e njerëzve të të gjitha shtresave të popullsisë.
E pyeta për librin se mos i gjendej ndonjë kopje. Më premtoi të ma dërgonte me internet, pasi kopje nuk gjendeshin më. Libri ishte botuar 17 vjet më parë. E lexova në internet. Një libër prekës që të trondit për të vërtetat që autori shpalos në faqet e tij. Eh, ky emigracioni i shkretë i shqiptarëve! Kur mbarova së lexuari faqen e fundit, më erdhën ndër mend menjëherë ca vargje të dhimbshme të këngës së poetit dhe të këngëtarit mitik Neço Muka Himarioti “Vajza e valëve”: “… Ju të bukur zogj, te ju kam një shpresë, ju që çani det’ e male, dua t’ju pyés, e mjera, dua t’ju pyés: vallë mos e patë? Rron apo nuk rron? Ndonjë lajm a ndonjë letër? Vallë më kujton, e mjera, vallë më kujton?…”.
Albert Zholi, si një gazetar me një talent mjaft të spikatur, që ka jetuar dhe punuar disa vjet në Greqi, ka ditur të hyjë mjeshtërisht në të gjitha poret e shoqërisë greke: nëpër faqet e librit shpalosen pamje të gjithfarëllojshme të realitetit grek, që nga mjediset luksoze me drita llamburitëse, supermarketet me produkte të bollshme ushqimore, pallatet e bukura hijerënda e deri te zgëqet e braktisura e të pista, ku enden lloj-lloj njerëzish nga radhët e hajdutëve, e prostitutave, e lypsarëve dhe e kriminelëve të rëndomtë.
Ky libër është i pari që i shpalos lexuesit një të vërtetë tragjike për një zhvendosje kaq të madhe të një mase njerëzore shqiptare, e cila i largohet atdheut të vet sikur atje të kishte pllakosur murtaja. Historia e zhvendosjeve masive të njerëzve nga një hapësirë në një tjetër, është e kahershme.
Në sagat irlandeze dhe groenlandeze flitet për udhëtimet e lundërtarëve groenlandezë drejt Amerikës rreth vitit 1000 të erës sonë, nën drejtimin e vikingut Lejf Erikson (970-1020). Historianët irlandezë argumentojnë se që në shek.VI në Amerikë ka qëndruar për ca kohë lundërtari legjendar Sent-Brendan, për çka bën fjalë një libër i lashtë kelt. Ndërsa, në bazë të të dhënave arkeologjike, zhvendosjet masive të njerëzve drejt Amerikës kanë pas filluar shtatëdhjetë mijë vjet më parë, kur nga Azia, përmes ngushticës së Beringut (“urës së akullt”), fise të shekullit të gurit patën lëvizur drejt kontinentit të ri.
Brenda kontinentit evropian, mund të mjaftohemi me një zhvendosje masive njerëzish që pati filluar jo me dyndjen e hunëve që mendohet se popullonin hapësirat sipër Kinës Veriore, por me lëvizjen e gotëve që patën braktisur territorin e Suedisë Qëndrore, e cila asokohe quhej Goti, dhe u dyndën drejt brigjeve të Detit të Zi në shek.II-III të erës sonë. Arsyen kryesore të kësaj dyndjeje masive që vazhdoi drejt jugut gjatë gjysmës së mijëvjeçarit të parë (nga shek. II deri në shek. VII), shkencëtarët e shpjegojnë me uljet e ndjeshme të temperaturave, çka pati sjellë si pasojë zhdukjen e kafshëve të gjuetisë.
Si veçori karakteristike e zhvendosjes së njerëzve në kontinentin tonë ka shërbyer fakti se bërthama e Perandorisë Romake të Perëndimit, përfshirë fillimisht Italinë, Galinë, Spanjën dhe pjesërisht Dakinë, për ku qe drejtuar masa e të shpërngulurve gjermanë, në fillim të shek V të erës sonë, ishte mjaft e populluar prej vetë romakëve dhe prej popujve keltë të romanizuar. Prandaj zhvendosja në fjalë qe shoqëruar me konflikte kulturore, gjuhësore dhe më vonë edhe me komflikte fetare. Ato zhvendosje të mëdha të masës së njerëzve krijuan parakushtet për formimin dhe për zhvillimin në kontinentin tonë të shteteve të reja në periudhën e mesjetës.
Por zhvendosjet masive të shqiptarëve i ka shoqëruar një fat tragjik. Zhvendosja e parë masive ishte e dhunshme. Le të sjellim ndër mend për një çast rrënimin e kulturës mijëravjeçare iliro-epirote nga ana e gjeneralit romak Paul Emile, i cili, në vitin 168 p.e.r. rrafshoi 70 qytete dhe shiti si skllevër 150 mijë banorë vendës. Ky ishte rezultati i përplasjes së përgjakshme të Romës me Ilirinë që pati vazhduar pa ndërprerje gjatë një periudhe 60-vjeçare (228-168 p.e.r.).
Zhvendosja e dytë masive erdhi pas vdekjes së Skënderbeut, kur rreth 200 mijë shqiptarë, për t’i shpëtuar zgjedhës turke, u detyruan të zhvendosen drejt Italisë së Jugut, ku u themeluan kolonitë arbëreshe.
Zhvendosja e tretë masive ishte kjo e funddhjetorit dhe e fillimjanarit të viteve 1990-1991, të cilën Albert Zholi e ka bërë objekt të studimit të tij mjaft interesant në faqet e librit të lartpërmendur.
Arsyet e largimit masiv të shqiptarëve drejt vendeve të tjera, duke filluar nga vera e vitit 1990 dhe më pas, gjenden në realitetin e vajtueshëm që krijoi diktatura e egër komuniste, veçanërisht në dhjetëvjeçarin e fundit të grahmave të saj. Varfëria proverbiale që pllakosi mbarë vendin tonë për qejfin e diktaturës më të egër dhe më shtazarake enveriane që ka njohur historia e kombit shqiptar, ishte arsyeja kryesore që qindra mijë të rinj dhe familjarë u detyruan të braktisin atdheun që për ta ishte shndërruar në një skëterrë të vërtetë. Zbrazja e atdheut prej të rinjve shqiptarë dhe prej pjesës tjetër të popullsisë më të aftë për punë, ishte pasojë e krimit më të rëndë që diktatura enveriane bëri në vendin tonë. Një vend me pasuri të bollshme mbitokësore dhe nëntokësore, me rezerva të pamata energjetike, me kushte të jashtëzakonshme për zhvillimin e turizmit detar dhe malor, me një popullsi me mesataren më të re të moshës në kontinentin evropian, mund të qe shndërruar në një oaz të begatë në brigjet e Adriatikut dhe të Jonit, në një vend të dëshiruar për mjaft investitorë dhe turistë të huaj. Por banda komuniste e Enver Hoxhës, këtë vend të bekuar nga Hyjnia e shndërroi në një bunker të vërtetë, të mbështjellë me tela me gjemba, vetë u mbyll brenda Bllokut kriminal, të rrethuar nga muri i bajonetave të diktaturës, dhe popullin po e çonte drejt degjenerimit gjenetik për shkak të mungesës së ushqimit.
Autori, me mjaft vërtetësi, i ka dhënë lexuesit një pasqyrë të qartë të gjendjes ekonomike ku e kishte katandisur vendin tonë diktatura komuniste, e cila do të jepte shenjat e para të shkërmoqjes që në dhjetor të vitit 1985, kur gjashtë pjesëtar të familjes Popa kërkuan strehim politik në ambasadën italiane. Pas pesë vjetësh, në korrik të vitit 1990, shkërmoqja e ngrehinës socialiste enveriane do të merrte përmasa gjigante me dyndjen drejt ambasadave të huaja të 4795 vetave. Mes të larguarve, pati edhe nga ata që grisën pasaportat shqiptare dhe i flakën poshtë, sikur të ishin të infektuara me mikrobin e kolerës. Ato skena ishin llahtarisëse për faktin se mikrobin e kolerës së varfërisë rrënuese e kishte mbjellë në Shqipëri banda kriminale e Enver Hoxhës dhe pasaportat e gjora shqiptare nuk kishin ndonjë faj. Por të larguarit e shkretë të muajit korrik nuk kishin se ku ta shfrehnin mllefin e tyre që u ziente përbrenda për vite me radhë.
Ca muaj më pas, në fundin e dhjetorit 1990 dhe në ditët e para të janarit të vitit 1991, dyndja e njerëzve drejt kufirit grek mori përmasa mitike. Largimi marramendës i njerëzve drejt territorit grek ishte aq i paimagjinueshëm, saqë të kujtonte një ushtri të mposhtur që tërhiqet në panik e sipër. Largimi i njerëzve drejt Greqisë në palcë të dimrit, domosdo që u shoqërua dhe me viktima të shumta që nuk dihet se në ç’humnera përfunduan apo thjesht ngrinë nga të ftohtët. Kur lexon rrëfimet e autorit në faqet e librit për atë ikje të gjëmshme në një mot të acartë, nuk mund të mos tronditesh deri në palcë. Keqardhja e thellë për ata njerëz të mjerë, të katandisur në pikë të hallit për kafshatën e gojës, lexuesit ia pushton qenien në çdo qelizë. Kaq mjeshtërisht i ka pasqyruar Albert Zholi ato skena tronditëse të largimit masiv të njerëzve drejt së panjohurës.
Çdo lexues gjakftohtë i këtij libri, kur ka kthyer faqen e fundit të tij, rri e vret mendjen: po si qe e mundur që ata mijëra njerëz që hynë në ambasadat e huaja në korrik të vitit 1990 dhe ata qindra mijëra që u dyndën drejt kufirit grek, nuk hasën në asnjë pengesë? Lexuesit, me të drejtë, i lind dyshimi se në këtë mes ka pas ekzistuar një marrëveshje e fshehtë mes autoriteteve komuniste të Tiranës dhe autoriteteve të huaja. Me siguri që duhet të jenë vënë disa kushte. Por mbetet enigmë se cilat kanë qenë ato kushte që duhet t’u jenë vënë autoriteteve komuniste shqiptare nga vendet e Evropës Perëndimore, para se të hapeshin dyert e ambasadave. Ndoshta kushti kryesor mund të ketë qenë vendosja e pluralizmit politik. Sa për kushtet që pati vënë Greqia para Tiranës zyrtare për hapjen e kufirit, mund të thuhet me siguri të plotë se ato u bënë të njohura shumë shpejt, me vizitën e rrufeshme të kryeministrit grek Micotaqis në Tiranë më 13 janar 1991, kur kishin kaluar gati dy javë nga hapja kat e kat e kufirit grek. Në takimin që pati me Ramiz Alinë, Micotaqisi shtroi kërkesën e parë politike: kërkoi me këmbëngulje që në Tiranë të dërgohej Janullatosi, gjoja nën maskën e eksarkut, por që në të vërtetë synohej të hidhej në dorë drejtimi i kishës ortodokse fanoliane, siç u bë fakti i kryer më 02 gusht 1992. Pushtimin e kishës ortodokse fanoliane e pranon haptas historiani grek Nikolas Stavros, i cili në librin e tij me titull “Grekët dhe ballkanasit e rinj”, ka deklaruar shkoqur fare:
“Hedhja në dorë e kishës ortodokse të Shqipërisë, është fitorja jonë më e madhe në shek. XX”.
Pushtimi i kishës ortodokse fanoliane, me kontributin e drejtpërdrejtë të Athinës zyrtare, përmes shumave kolosale të parave që kalonin nëpër duart e Janullatosit, bëri të mundur të ngrihen varreza për ushtarët agresorë grekë, manastire dhe memoriale në nderim të tyre, të ndërtohet katedralja gjigante në qendër të Tiranës që u bën karshillëk të gjitha institucioneve qëndrore pranë Sheshit Skënderbej, e cila të krijon përshtypjen sikur Shqipëria është një vend ortodoks.
Pas vizitës së Micotaqisit dhe tradhtisë kombëtare që bëri Ramiz Alia në takimin me të, për shitjen e kishës fanoliane kishës shoviniste greke, shovinizmi grekokaragjoz, përmes Janullatosit, i ka futur kthetrat thellë në punët e brendshme të vendit tonë dhe deri tani, në Shqipëri, ende s’po dalin dot në skenë burra me dinjitet të lartë kombëtar që t’i presin ato kthetra një herë e mirë dhe t’i flakin në koshin e plehrave, të rivendosin autoritetin e nëpërkëmbur të Nolit të Madh dhe të të gjithë martirëve të ortodoksisë shqiptare, si edhe të krijojnë kushte për ardhjen në krye të kishës në fjalë të një Kryepeshkopi me gjuhë, me gjak, me prejardhje dhe me shtetësi shqiptare.
Më 17 maj 1993, kryeministri shqiptar Aleksandër Meksi ishte për vizitë në Greqi. Gjatë asaj vizite, pala greke nguli këmbë që të shfuqizohej ligji për zonat minoritare, i vendosur nga regjimi komunist dhe që përcaktonte si të tilla zonat me popullsi kompakte minoritare. Sigurisht, duke pasur si peng emigrantët shqiptarë, Athina vinte dhe i shtonte gjithnjë e më shumë presionet ndaj palës shqiptare, për t’i zhvatur asaj sa më shumë lëshime politike, siç edhe ia ka zhvatur deri tani. Pra, sipas palës greke, Shqipëria duhej të shpikte të tjera zona “minoriteti”, se kështu i donte qejfi shovinizmit grekokaragjoz, i cili ka vënë edhe një tellall të regjur, si puna e Vangjel Dules, i cili çirret në të gjitha udhëkryqet se Himara na qenka zonë “minoriteti”.
Albert Zholi shkruan në libër me shumë të drejtë se populli grek i priti shumë mirë emigrantët e parë. Por kufijtë i hapi klasa politike greke në pushtet, nuk i hapi populli grek që s’e pyeti kush. Se po të pyetej edhe populli grek, atëherë mund të lindte edhe ndonjë rezervë nga ana e tij: mirë që do të hapen kufijtë, por kush na siguron se midis emigrantëve nuk do të sulen drejt Greqisë edhe elementë nga radhët e vulgut shqiptar, si dembelë, hajdutë, hileqarë, imoralë, ish-të burgosur ordinerë, kriminelë, mashtrues, parazitë, vrasës etj.? Gjithë këta përfaqësues të fundërrinave të shoqërisë shqiptare, siç rrëfen me shumë objektivitet Albert Zholi, do të hapnin shumë probleme në radhët e emigrantëve korrektë, të ndershëm shqiptarë, të cilëve do t’ua nxinin faqen para opinionit publik grek.
Duhet thënë se Athina zyrtare, në këndvështrimin tim, i shqeu kufijtë me Shqipërinë për dy arsye.
Së pari, Greqia, tradicionalisht, ka qenë e përkëdhelura e Evropës, e cila e ka mbajtur gjithmonë me pekule. Përveç kësaj, gjatë periudhës së Luftës së Ftohtë, në Greqi kanë qenë të instaluara dy baza të fuqishme ushtarake amerikane, për çka ajo shpërblehej çdo vit nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës me një shumë prej 2 miliardë e 100 milionë dollarë. Këto ishin të ardhura kolosale që futeshin qyl në bankën e shtetit grek. Turizmi ishte, gjithashtu, një burim të ardhurash kolosale. Veç kësaj, siç doli nga kriza e fundit që Greqia përjetoi dhe vazhdon ta përjetojë ende, Athina zyrtare, gjatë disa dhjetëvjeçarëve, e ka mashtruar rregullisht Bashkimin Evropian për gjendjen e vet finaciare, duke zhvatur prej tij male të tëra me kredi. Kjo bëri që shoqëria greke të aristokratizohej në kulm dhe erdhi një ditë që ajo, e tejvelur tashmë, sipas klasës politike greke, nuk kishte qejf të merrej më me punë të rëndomta, dosido, të cilat vendosi t’ua linte në kurriz emigrantëve që do të dyndeshin drejt saj pas shembjes së sistemit komunist në vendet fqinje. Dhe përparësi për t’u dyndur drejt Greqisë do t’u jepeshin emigrantëve shqiptarë, si më të varfërit në mbarë kontinentin.
Së dyti, hapja e kufirit me Shqipërinë fshihte në vetvete, çka është më kryesorja, një prapavijë tepër të djallëzuar: emigrantët shqiptarë Athina do t’i shfrytëzonte si peng për të zhvatur nga Tirana sa më shumë lëshime politike. Këtë fakt, dikur, para vitit 1990, e ka pranuar në një mënyrë konfidenciale vetë Papuliasi, kur ishte ministër i punëve të jashtme. Dhe mbarë shqiptarët janë dëshmitarë se deri tani Greqia i ka zhvatur Shqipërisë lëshime politike skandaloze, të cilat nuk mund të komentohen ndryshe, përveçse si tradhti kombëtare nga ana e klasës politike të Tiranës, ndërkohë që kjo e fundit nuk i ka zhvatur Athinës kurrfarë lëshimi.
Në këto pazare të pista mes Athinës e Tiranës, më të humbur kanë dalë emigrantët shqiptarë, ndaj të cilëve shteti grek ka mbajtur një qëndrim shovinist dhe racist të kulluar. Këtu po majtohem vetëm me dy fakte:
“Ne emigrantët shqiptarë kemi qenë në 20 vjet viktima politike e çdo qeverie greke, ne emigrantët shqiptarë jemi përdorur nga qeveritë greke si viktima të presioneve politike të qeverive greke ndaj Shqipërisë. Prandaj edhe pse që nga viti 2001, në Ligjin e emigracionit 2910/2001 parashikohej që çdo emigrant që plotëson 10 vjet qëndrimi pune në Greqi, fiton shtetësinë greke, deri më sot, më 2011, asnjë emigrant shqiptar nuk e ka fituar shtetësinë greke. Kjo është provësia e përdorimit të emigrantëve ekonomikë shqiptarë si mjet presioni politik të qeverive greke ndaj Shqipërisë” (Citohet sipas: Jakup B. Gjoça.“Përse ne – të tjerët emigrantë – nuk jemi të njëjtë me 300 emigrantët e grevës së urisë”. Marrë nga faqja e internetit. 28 shkurt 2011).
“Populli dhe qeveria greke i pritën fillimisht krahëhapur emigrantët, por brenda një kohe të shkurtër Athina zyrtare tregoi prirjen që praninë e emigrantëve të paligjshëm ta shfrytëzonte si një mjet presioni për realizimin e pretendimeve që lidheshin me minoritetin grek që jetonte në Shqipëri dhe që pjesa më aktive e tij, në masë të madhe, kishte emigruar gjithashtu në Greqi”. (Citohet sipas: Robert Goro. “Ditari i krizave”. Shënime mbi marrëdhëniet greko-shqiptare në vitet 1993-1996”. Botimet“Toena”. Marrë nga faqja e internetit “Athinë – Tiranë. Ditari i krizave”. Shtator 2012).
Skenat që Albert Zholi përshkruan për fatkeqësitë e shumë emigrantëve, madje të fëmijëve të vegjël, të trafikuar nga mafia shqiptare, janë me të vërtetë tronditëse: fëmijë të moshës së njomë, 10-12-vjeç, viktima të trafikut të mafies shqiptare, në bashkëpunim me mafiem greke, që enden nëpër mjediset e Athinës, duke lypur rrugëve, trotuareve, para semaforëve e gjithandej, vajza bukuroshe, të mashtruara prej njerëzish të hurit dhe të litarit që kanë përfunduar ose në prostituta, si puna e një bukurosheje me hire të magjishme që e quanin Karmen, ose të dëshpëruara deri në shpirtplagosje, si puna e Matildës, të cilat marrin rrugën e kthimit për në atdhe, pa kurrfarë shprese vetëngushëllimi, ta lëndojnë shpirtin thellë. Albert Zholi, me humanizmin e admirueshëm që e karakterizon, ka hyrë mjeshtërisht në psikologjinë e shumë emigrantëve fatgremisur që enden në dhe të huaj për të siguruar kafshatën e shkretë. Por ajo që lexuesit i lë një përshtypje të pashlyeshme në kujtesë, është fakti që Albert Zholi, me shqetësimin e një gazetari të ndershëm shqiptar, ngre zërin e tij të fuqishëm për shpërfilljen skandaloze të klasës politike shqiptare ndaj emigrantëve në Greqi. Kjo shpërfillje është e papërfytyrueshme, por, fatkeqësisht, ka qenë dhe vazhdon të mbetet një realitet i dhimbshëm që nuk ka të krahasuar me asnjë vend tjetër. Ajo i ka pas zëmëruar keq emigrantët e gjorë me klasën politike të Tiranës dhe i ka ftohur me atdheun amë.
Më ka bërë përshtypje të thellë parathënia e bukur e Mihallaq Qillerit në këtë libër. Ai shkruan për vendin tonë fatkeq:
“Edhe ashtu i paktë siç ka qenë, me pjesë të tëra territori e popullsie të ndarë nga trungu, kur priste t’i rritej shtati, duke u bashkuar me Kosovën martire, ky dhe u mpak nga njerëzit që po i iknin, shumica pa kthim”.
Shprehja “po i iknin, shumica pa kthim” më la një vrragë të thellë në shpirt. Është një e vërtetë tragjike që e pohon një krijues i talentuar në lëmin e letrave shqipe. Dhe ky është fakt. Shpërfillja e klasës politike ndaj emigrantëve në Greqi, shoqërohet me pasoja të pariparueshme për Republikën e Shqipërisë: ata emigrantë që nuk kanë arritur ta gjejnë dot veten në realitetin grek, nuk shikojnë asnjë perspektivë për t’u kthyer në atdhe, prandaj detyrohen të emigrojnë në vende perëndimore, deri edhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Më kujtohet një bisedë telefonike që pata para ca ditësh me njërin prej tyre: dikur, në periudhën e diktaturës komuniste, ai ka qenë përkthyes në Redaksinë e Botimeve në Gjuhë të Huaja në Shtëpinë Botuese “8 nëntori”, ku punoja edhe unë asokohe. Në vitin 1992 ai emigroi në Greqi familjarisht. Por pas disa vjetësh, pasi nuk u ngul dot atje, emigroi drejt Perëndimit dhe tani jeton në Boston, ku është rregulluar shumë mirë familjarisht. Kur e pyeta nëse mendon të rikthehet në Shqipëri, më tha: as që bëhet fjalë.
Por midis emigrantëve tanë në Greqi, siç thekson autori i këtij libri, ka shumë nga ata që punët u kanë shkuar mirë, janë sistemuar për bukuri, kanë hapur bizneset e tyre, kanë blerë shtëpi, kanë depozita të majme bankare. Pra, rrojnë për bukuri, meqenëse kanë hyrë mirë në indin e shoqërisë greke. Por, me kalimin e kohës, duke mos parë kurrfarë interesimi nga ana e Tiranës zyrtare, domosdo që këta emigrantë do të vijnë duke u“arvanitizuar”, duke e harruar gjuhën shqipe dhe duke shkëputur edhe çdo lidhje me atdheun e tyre të dikurshëm. Kjo është fatkeqësi e rëndë kombëtare që e ka burimin te faji i rëndë, mëkatar, i pafalshëm i Tiranës zyrtare në qëndrimin ndaj emigrantëve. Në qoftë se Tirana zyrtare do të kishte qenë e vendosur në raport me emigrantët dhe në tërësi në marrëdhëniet e saj me Greqinë, me siguri që ngjarjet do të kishin rrjedhur ndryshe: ligji paradoksal i luftës do të ishte shfuqizuar, emigrantët do ta ndienin ngrohtësinë e shtetit amë, Çështja Çame do të kishte hyrë në rrugën e zgjidhjes. Por Tirana zyrtare zgjodhi rrugën e servilizmit të pështirë dhe të lëshimeve të vazhdueshme politike në raportet e saj me Greqinë, lëshime këto që bien era thjesht tradhti kombëtare, prandaj edhe Athina zyrtare nuk ushqen kurrfarë respekti ndaj saj, duke e shtrirë këtë mungesë respekti edhe ndaj çdo qytetari shqiptar, përfshirë këtu edhe emigrantët. Shfaqjen më skandaloze të mungesës së respektit ndaj Tiranës zyrtare, e manifestoi açik ministri i jashtëm grek Venizellos, i cili, gjatë vizitës së tij në Tiranë më 14 tetor 2013, në konferencën e shtypit deklaroi pa iu dridhur qerpiku: nuk e njoh Çështjen Çame!
Libri i Albert Zholit është një kontribut mjaft i shquar në publicistikën shqiptare për faktin se në të hidhet dritë mbi një ngjarje epokale në historinë e Republikës së Shqipërisë në periudhën e një kthese dramatike pas shembjes së diktaturës komuniste.
Botimin e këtij libri duhej ta kishte sponsorizuar shteti shqiptar, për të lënë vulën e vet në zbulimin që Albert Zholi u bën shkaqeve që nxitën atë zhvendosje mitike të një përqindjeje të konsiderueshme të popullsisë shqiptare drejt vendeve të huaja e sidomos drejt Greqisë. Por shteti s’mund ta bënte një sponsorizim të tillë se atij nuk i ka interesuar kurrë fati i qindra mijëra emigrantëve që e braktisën atdheun me lot e me vaj dëshpërimi në buzë, shumica prej tyre përgjithmonë, siç thotë shkrimtari dhe dramaturgu i nderuar Mihallaq Qilleri.
Më bën përshtypje figura e gazetarit, e publicistit dhe e shkrimtarit të talentuar Albert Zholi. I admirueshëm në heshtjen e tij, punon pa zhurmë e pa bujë, nuk rreket të dalë nëpër ekrane televizionesh dhe të rrahë gjoksin për punën që bën. Por, çuditërisht, asnjë moderator kanalesh televizive s’e ka ftuar një herë dhe ta intervistojë për atë punë aq të mundimshme që ka përballuar dhe vazhdon të parballojë në botën e gazetarisë dhe të publicistikës. Përkundrazi, moderatorët ftojnë nëpër studiot e televizioneve vetëm ca “gjithologë” të çngjyrosur që janë “specialistë” për gjithçka, që u kanë mbirë në sy teleshikuesve dhe që janë bërë për ta si puna e gjellës së thartuar.
Santa Barbara, Kaliforni
10 dhjetor 2014

AI ISHTE SALI BERISHA

December 11, 2014 by dgreca

Nga Ramiz LUSHAJ/
Ajo ditë e ftohtë e 12 dhjetorit 1990 ishte nga ma të veçantat. Aty kah pramja, nga valët e “Zërit të Amerikës” në Uashington, një za i paharrueshëm po fliste nga kryeqyteti i Shqipërisë Londineze – nga Tirana komuniste, për idealin e madh të kohnave, ëndrrën e pambyllun të brezave: “Kosova të Bashkohet me Shqipërinë”!
Askush në Shqipërinë komuniste, Brenda kufijëve të saj të izolimit të hekurt, deri në atë çast të rrallë nuk kishte marrë guxim shqiptar kaq madhor e sfidë kaq të lartë për me fort folun zyrtarisht e botnisht për Bashkim Kombëtar, për Shqipërinë Etnike.
Atë ditë ishte themelue Partia Demokratike e Shqipërisë nga Studentët e Dhjetorit ’90 e Intelektualët e Kombit. E para parti opozitare demokratike postkomuniste, që do të sillte Pluralizmin dhe Demokracinë, një Kohë Tjetër, një Jetë Ndryshe, një të Ardhme përtej Ëndrres…
Ai, Sali Berisha, po fliste në “Zëri i Amerikës” për Bashkim Kombëtar – kauzën genetike të jetës së tij, ideali kryerend i Programit të Partisë Demokratikë të porsalindur për vepra të mëdha.
Atë ditë i lumturoheshim mrekullisë diellore të kësaj fjale kombëtare hyjnore: Kosova të Bashkohet me Shqipërinë”.
Njëherash, gjithandej, tek shumëkush, ngriconte frika se mos rregjimi komunist i Tiranës do ta arrestonte Sali Berishën, Fjalësin e Lajmësin e kësaj ëndrre të pashueme, të burgosur, të përgjakur, të pamposhtun. Atë natë mijëra familje e sy i mbajtën dritat e shpirtit të ndezuna: Kosova ishte kryefjala e atij mëngjezi që po rilindte për me thye klonin e kufinit, me rrëzue piramidat, me bashkue gjakun shqiptar e tokat etnike.

Njeriu që po i diellnonte kohës shqiptare dhe botës së re euro-atlantike me thanien historike, hyjnore, aksiometrike: “Kosova të Bashkohet me Shqipërinë” ishte ky i sotmi dhe i nesërmi, kombëtari i përjetshëm, Lideri Historik i Shqiptarëve, ish-kryeministri e ish-presidenti: Sali Berisha.
Këtë fakt rideshta ta përcjell sot në përvjetorin e Pavarësisë së Kosovës, veçmas për të gjithë ata që iu rrenë mendja se prof. dr. Sali Berisha nuk i ka këto qëndrime e veprime genetike të truallit e derës së tij fisnike e patriotike, të vetëdijes së tij kombëtare, të prejardhuna prej të djeshmes në rrugëtim paqësor e suksesor drejt të nesërmes.

Tiranë, 11 shkurt 2014

KRAHINA AUTONOME E KORÇËS

December 11, 2014 by dgreca

Sipas kronikave të publikuara nga “Gazeta e Korçës” më 1920/
Nga Vepror Hasani/
KORÇË- “Ishte dit’ e dielë, 22 tetor 1916, shkruante “Gazeta e Korçës”, një dëborë kishte zbardhur tërë faqen e kazasë së Korçës, kur pasdarke hyri në Korçë ushtria franceze. Ishte i pari regjiment i kalorësve të gjatorëve të Afrikës, nën komandën e kolonel De Burnazel, i cili pasi zaptoi gjysmën e katundarisë, (bashkisë së Korçës), dhe vuri karakoll atje, deklaroi që erdhi të shkelë Korçën në emër të kryekomandantit të ushtrisë aleate dhe urdhëroi komandarë dhe prefektin grek të Korçës të xbrazin qytetnë, dyke larguar ushtrinë, (të 42 regjiment grek), si dhe xhandarmërinë, mbretëroren, drejtim për në Janinë; të paktët ushtarë venizelistë mund të drejtoheshin për në Selanik ose mund të rrinin të prisnin në Korçë. Sa për nëpunësit grekër, mbretërorë, komandanti frëng pas udhëheqjet e Venizelos ndaloi për të ikur në Athinë dyke pandehur që do shtrëngoheshin të ktheheshin venizelistë dhe të mbeteshin në Korçë; po u gënjye. Kështu u ngrys e diela e 22 tetorit 1916 dhe populli i Korçës e kuptoi që qeveria greke po ngriheshe megjithsej nga Korça, dhe çështja ishte, çfarë lloj qeverie do ta zinte vendin e saj. Ca thoshin që vijnë venizelistët, të tjerë, që do ta marrin qeverinë shqiptarët, ca që do të vijnë italianët, dhe ca të tjerë, ata më të dalldisurit, thoshin që do të vinë austro-bullgarët për të përzënë francezët nga Korça. Por që të gjithë më një mendje ishin, që: me ardhjen të ushtrisë franceze në Korçë, arriti dhe lufta evropiane këtu, dhe që më parë ose pastaj, bombat e aeroplanëve, gjylet e topave, dhe plumbat e fishekët do të binin mbi çatitë të Korçës ose fshatrave të saj. Me një fjalë, Korça ndodheshe në rrezik, buzë prishjes; gjë e tmerruar dhe e keqe për të gjithë po thua, po jo dhe për ata të paktit që kuptonin nevojat ushtarake dhe kishin hyrë brenda në të fshehtat të politikës ballkanike dhe më tepër shqiptare”. Kështu shkruante “Gazeta e Korçës”, e datës 16 nëntor 1920 dhe e ditëve në vijim, e cila po i sillte ngjarjet e vitit 1916 në formën e kujtimeve. Autoritetet mbretërore greke të Korçës, dyke kuptuar që prej kohe të ardhurit e afërm të francezëve, kishin marrë tërë masat e duhura që me kohë. Një javë më parë zunë të heqin ushtrinë nga kufijtë perëndimore në qytet. Shitnë tërë të ngrënat e ushtrisë, dërguan arshivat dhe çdo send me vleftë në Janinë dhe po prisnin me duar kryq francezët; kështu që kur erdhë këta dhe urdhëruan për të xbrazur Korçën, ata më 24 orë e sipër ngarkuan plaçkat që u kishin mbetur dhe me ushtrinë xhandarme përpara, muarë udhën e Kolonjës, Janinës. Të gjithë pothuaj, Korçarët e krishterë të rekrutuar në ushtrinë greke të Korçës, u xhveshnë dhe mbetnë në Korçë se kaq (shumë) u ishte mërzitur greqizma”.

USHTRIA MBRETËRORE NGARKON PLAÇKAT

“Me të lënët të kufijve prej ushtrisë greke, çetat shqiptare po pregatiteshin të zaptonin vendet e zbrazura për të afruar (kapur) Korçën, ku dhe të hynin bashkë me austro-bullgarët, vijon me rrëfimin e saj gazeta në fjalë të cilin po e rendisim më poshtë të plotë. Kësisoj, kur më 24 tetor 1916, i fundit ushtar grek kishte ikur, nga ura e Maliqit dhe nga tërë fshatrat e fushës së Korçës, Themistokli Gërmenji atë ditë, vet’ i dytë niset që nga Pojani dhe i bie përmes fushës së Korçës nga Pendavini, Tërova, Orman-Çiflig, Bulgarec, dhe xhadesë del në Maliq, dyke lajmëruar kudo popullin, që e shkeli vendin në emër të Shqipërisë. Gjithë atë ditë, një patrullë prej 25 kalorës francezë hynë për të parën herë nga mal’ i Moravës në Korçë për të kthyer prapë pas 3 orë andej nga ardhë. Mbrëmanet të asaj dite, 24 tetor, Themistokli Gërmenji niset nga ura e Maliqit, ku ndodheshin bullgarët, vet i katërt dhe hyn më ora 10 allafranga fshehurazi në Korçë për të pregatitur ardhjen e tij të afërme dhe zyrtare në qytetin e vet, dhe në mes të natës kthehet prapë për në Maliq. Kështu Korça, të hënë, më 23 tetor 1916, përnjëherësh dhe pa dyfeg u zbraz prej grekëve dhe mbeti e lirë e pa qeveri. Atëherë, Gaqi Th. Viso, në emrin e patriotëve shqiptarë korçarë çfaqet përpara Efrim Gjinit, të cilin e njihte fort mirë dyke me patur kaq herë më parë udhëtuar së bashku në Maliq dhe Leshnicë për të hasur me Themistoklinë, dhe e pyet në do t’i kundërshtoheshe të ngriturit të flamurit shqiptar dhe formimit të një qeverie shqiptare, posa që e quan vehten e tij shqiptar dhe i kishte dhënë fjalën Themistokliut që do të punonte për Shqipëri!”

TENTON ARDHJEN USHTRIA VENIZELISTE

“Efrem Gjini nuk pati guximin të përgjigjet dreq, po i shtiri sytë Gaqit, lojti supet dhe dyke nënqeshur i thotë: E pa të shohim; po francezët janë aleatët e Venizellos dhe nuk e njohin Korçën për Shqipëri. Po kur Gaqi e kundërshtoi, që vetë oficerët francezë me të hyrë në Korçë thanë që po shkelnin në vend të Shqipërisë, Efremi u zemërua, kthehu krahët dhe u largua. Që atë orë çoi letër në Kostur dhe Follorinë, ku kërkoi që të dërgonin një orë e më parë ushtri venizeliste për të mbrojtur kufijtë dhe për të formuar një qeveri venizeliste në Korçë; u çkoqitte edhe në letër që populli i Korçës është gjoja gati të bashkoheshe me këtë ushtri dhe me francezët për të goditur dhe prapsur çetat shqiptare. Po gjer sa letra të arrinte në vend dhe të vinte ushtria e kërkuar, komandari frëng ishte i detyruar me ushtrinë e tij të mbroheshe nga armiku dhe të na mbante qetësinë e vendit. Se sido që prefekti grek i mbretërisë mbeti në Korçë dhe pak ditë, po nuku vështronte asnjë detyrë se me mos patur më fuqi dhe të tjerët nëpunës mbretëristë sa nuk ikën dot në Janinë, i mbylli frëngu në arraba dhe i dërgoi në Selanik. Të katër ditët e para, 22-26 nëntor, sa ishte vetëm ushtria franceze në Korçë, populli i këtushëm u suall fisnik kundreq kësaj ushtrie dhe nuku i solli as nonjë ndalim në veprimin e detyrave ushtarake të saja. Kalorës francezë dilnin patrullë udhës së Maliqit dhe përpiqeshin (përballeshin) me kalorës bullgarë; çkrehnin ca dyfegje dhe largoheshin; fshatarët tanë as ruheshin, po bënin sehir. Po fillimi i të mbledhurit e një ushtrie venizeliste me formë andarësh në Korçë nga ana e francezëve dhe hajdutllëket e të vetëquajturit oficerit Konduli, si dhe kërkimi i patriotëve shqiptarë të Korçës që ditët e para nga koloneli francez për formimin e një qeverimi shqiptar dhe ndalimi i këtij, si dhe të kapërcyerit e kufijve të vjetra prej çetave shqiptare, të gjitha këto ngjarje shkaktuan përnjëherësh një lëvizje dhe një paqetësi midis popullit, i cili zuri të marrë masat për shpëtimin dhe mbrojtjen e tij”.

VENIZELISTËT NË VOSKOPOJË, SI DHËNDRI TE VJEHRRA

“E ardhura më 26 nëntor 1916 e ushtrisë venizeliste prej 120 vetash nga ana e Moravës, xhadeja e Bilishtit, bëri më të ligën përshtypje në Korçë. Hyrja (u bë) nga fshatrat e krishterë afër kufijve, për të kuptur gjendjen e këtushme, dhe kur panë kavalerinë franceze që nuk përparonte nga Korça përveçse gjer në lumi i Dunavecit dhe ushtrinë venizeliste të pakët dhe të handakosur, (të krishterët) ishin gati të ktheheshin prapë në fshatrat e tyre për të ngritur flamurin e Shqipërisë dhe për të pritur miqësisht çetat shqiptare, të cilat duhet kuptuar, nuk kishin as nonjë qëllim të lig kundër ndenjësve vëllezër. Por, të vetëquajturit kryetarë venizelistë të Korçës, i trembnë dhe i gënjyen fshatarët e krishterë. Ju dhanë nga një barrë armë, i urdhëruan të kthehen prapë në vend për të luftuar çetat shqiptare dhe i siguruan gjoja, se një ushtri e shumtë venizeliste dhe franceze me topa dhe mitraloza dhe një tufë prej andarësh do t’u vinte për ndihmë

Po i gënjyen dhe i morën në qafë. Dërguan ndo 20 ushtarë në Panarit, aq të tjerë në Marjan dhe kusuri ndo 100 venizelistë vajtën në Voskopojë, ku ia shtruan si dhendri të vjehrra! As top, as mitraloz nuk u duk gjëkundi. Çetat shqiptare në përparimin e tyre xbuluan lehtë venizelistët e Panaritit dhe Marjanit, të cilët dyke kthyer nuku harruan të ngrehin dhe tërë fshatrat e krishterë të asaj ane për të shpëtuar, po gjetën kundërshtim në Voskopojë, ku venizelistet kishin mvarur tërë shpresat e mbrojtjes dhe të fitimit të luftës”

VENIZELISTËT TË DEHURA NGA MISHI DHE VERA

“Sali Butka, komandar i çetave shqiptare të Oparit lajmëroi voskopojarët të përzënë venizelistët dhe të grehin flamurin kombëtar, duke u zotuar që asnjë njeri nuk do të pësonte gjësendi. Por voskopojarët me venizelistët të dehur nga vera dhe qejfet u kthyen dyfek shqiptarëve, të cilët,(shqiptarët), për të ruajtur nderë e armëve, bënë hyrysh dhe i ranë Voskopojës (29 nëntor 1916), ndenjësit e së cilës si panë rreziknë mbi kokë ngritnë nga pak plaçkë dhe muar udhën e Korçës. Ushtarët francezë, të cilët nuk e kishin gjetur për të mbarë të vinin për të luftur në Voskopojë, kishin dalë në Gjonomadh dhe prisnin atje muhaxhirët e Voskopojës dhe i dërguan në Korçë. Dhe si mbaruan këtë detyrë u kthyen prapë në qytet pa zbrazur asnjë dyfek. Është për të treguar që Sali Butka u rrëfye fisnik në luftën e Voskopojës se nuku la të trazoheshe asnjë grua, asnjë fëmijë, po me të plasur dyfeku u lëshoi të lirë udhën e Korçës. Gjithë kështu u suall dhe për ata burra që dorëzuan armët dhe nuk kundërshtuan. Pas luftës së Voskopojës ushtria venizeliste pa shënuar (fitore) dhe me kokën unjur u kthye në Korçë. Sali Butka me çetat e tij zaptoi tërë fshatrat në jugperëndim të Korçës gjer në Boboshticë pa bërë dëm asgjëkundi

Nga ana e Maliqit, gjithë ato ditë, Themistokli Gërmenji me shokët e tij që formonin një ushtri prej 800 vetash të armatosur zaptoi teqenë e Melçanit ( e cila ishte në përkrahje të çetave shqiptare), ku ngriti flamurin e Shqipërisë dhe ardhi gjer në Vashtmi dhe Dunavec. Atëherë Themistokliu shkrojti tekstin e letrës së parë, të cilën ia dërgoi Sali Butkës për të nënshkruar, dhe i cili pastaj nga ana e tij ia çoi kumandarit francez në Korçë”

LETRA DËRGUAR FRANCEZVE

“Në përmbajtjen e asaj letre i kujtoheshe ( i vinin në dukje) komandarit frëng se pas traktatit të Konferencës së Londrës, të nënshkruar dhe prej përfaqësonjësit frëng, se kaza e Korçës bën pjesë të pandarë të shtetit Shqiptar, dhe se pas atij vendimi nuk duheshe të harronte se ushtria e tij kishte shkelur në tokë shqiptare. Prandaj, mbi bazën e këtij akti ndërkombëtar të parrëzuar me ndonjë vendim tjetër, i kërkoheshe në letër që të përzinte ushtrinë greke dhe andartët nga kaza e Korçës dhe të mos ndalonte të ngriturit të flamurit shqiptar dhe të formuarit e një qeverie shqiptare në Korçë. E përmbushura e këtyre kërkimeve do të kishte për çpërblim zotimin e shqiptarëve të mos goditnin Korçën dhe liriveprimi në veprimet dhe lëvizjet të ushtrisë frënge kondra austro-bullgarëve

Komandari freng i atëhershëm, leitant kolonel De Burnazel e mori ndër sy këtë letër dhe pasi e çoi në kryegjenerali Sarrail në Selanik, i ktheu përgjigjen Sali Butkës me një letër në gjuhën shqipe, ku i shkruante se nevojat ushtarake e suallë në këto vise e jo për të lëftuar me shqiptarët, kundra të cilëve nuk kishin as ndonjë armiqësi, por për të lëftuar kundër austro-hungarezëve që kishin arrirë në këtë qark, dhe kërkonte të kishte udhën hapur në lëvizjet e tij ushtarake, se tjatër soj do të quante atë si gjithë çetat shqiptare, si çeta hajdutësh dhe do silleshe kundreq tyre pa mëshirë e pa marrë ndër sy nomin (ligjin) ndërkombëtar të luftës”.

TË PËRZËMË EDHE FRANCEZËT!

“Ishte ditë e premte, 3 nëntor 1916, kur e mori vesh populli i Korçës dërgimin e letrës të Sali Butkës në kolonel De Burnazel, si dhe të një letre tjatër në Dhespoti dhe Katundari (bashki) dhe me që u kuptua se frëngjit nuk kishin ndërmend të sillnin fuqi të tjera e as që të linin të ngriturit të flamurit shqiptar, po përkundrazi po bënin tabje (plane) dhe mure më të dalë të udhëve nga perëndimi i qytetit, me qëllim, sheshazi, që të kishte ku të mbaheshe ushtria frënge e të lëftonte po ta deshte nevoja brenda në udhët e Korçës më ndonjë goditje eventuale nga an’ e shqiptarëve; vendosi në mendjen e tij populli i Korçës që t’i binin Korçës për të përzënë francezët dhe venizelistët. Dhe për të mos u dhënë kohë francezëve të forcohen edhe më tepër, u përhap vet-vetiu atë ditë midis popullit, që çetat shqiptare do të hynin në Korçë të nesërmen, të shtunë, në mes të ditës. Të gjitha këto të pandehura që mund të ngjisnin i futnë në mejtim të thellë gjithë korçarët e më tepër tregtarët, të cilët u mblodhë atë ditë pasdarke për të çkëmbyer mejtime mbi gjendjen e rrezikshme, në zyrë të klubit tregtar. Në këtë mbledhje, pasi foli si cilido mentimin e vet dhe pasi u dëgjuan dy tregtarë të dëgjuar, njëri prej Themistokliut dhe tjatri prej Sali Butkës, për t’u treguar korçarëve udhën e shpëtimit që duheshe nisur, dhe pasi u bisedua gjer’ e gjatë mbi letrat e sipërshënuara dhe u muar ndër sy rreziku q’i mvaresh Korçës dhe fshatrave të saj, u vendos në atë mbledhje prej tërë tregtarëve që të ngriheshe flamuri shqiptar dhe të bëheshe lutje komandarit francez të mos ndalonte flamurin kombëtar, po të përzinte venizelistet dhe të mos godiste shqiptarët. U ngrit komisioni prej dy vetash e vajti në kumandari frances, në Katundari, (bashki), që i njoftuan vendimin e sipërshënuar të mbledhjes së tregtarëve. Në fund të kësaj mbledhjeje u vendos që atë mbrëma të vinin të gjithë në Mitropoli për të paraqitur këto vendime përpara dhespotit dhe përfaqësonjësit të qeverisë venizeliste z. Argjiropulos që do të arrinte atë mbrëma nga Selaniku. U lajmërua edhe populli që të ndodheshe atë mbrëma në Mitropoli”

DHESPOTIT MASHTRON BESIMTARËT

“Atë mbrëma, më ora 9, të dy patomat e Mitropolisë ishin mbushur plot njerëz, në të sipërmen ndodheshe dhespoti Argjiropulli dhe tërë parajsa e Korçës. Argjiropuli si përfaqësonjës i qeverisë venizeliste në Korçë i kishte marrë vesh tërë lëvizjet e shqiptarëve dhe e kishte shkuar ndërmend që mund këta ta fitonin Korçën me që ishin një shumicë e madhe dhe përkraheshin prej tërë popullit dhe mbaso në zemrën e tij deshte që të linte të lirë shqiptarët të ngrinin flamurin kombëtar dhe të formonin një qeveri të tyre, po detyra e tij si përfaqësonjës i qeverisë e ndalonte nga kësilloj vepër fisnike dhe vendosi që të mbajë lart autoritetin e Greqisë në Korçë dhe të prapsë çfardo paramendim tjatër. Prandaj në këtë mbledhje në Mitropoli, Argjiropuli e mori vetë fjalën dhe e mbajti pa reshtur që në krye e në fund, dyke mos lënë asnjeri tjatër të flasë; dhe në iu kundërshtuan ca të pakët, ay u priste fjalën dhe i ndalonte të zgjateshin më tepër. Nga tërë fjalimi i tij u kuptua që ay ishte i mendjes të forcoheshe qeveria e ushtria venizeliste në Korçë dhe së bashku me francezët t’u bënte ballë dhe çetave shqiptare. Siguroi dhe popullin me fjalët, të ishte i qetë, të mos kishte frikë dhe të mos ikte nga Korça

Kështu u përndanë të gjithë dhe vajtnë nëpër shtëpitë të frikësuar tepër dhe të menduar se ç’më të keqe do të sillte e nesërmja kur të hynte më drekë Sali Butka në Korçë se ky mendim nuk i hiqeshe popullit nga mendja”

ALARMOHEN VENIZELISTËT

“U gdhi e shtunë, 4 nëntor 1916, ditë pazari. Pazarakë nuk kishte shumë, po pazari ishte mbushur mjaft me bereqet dhe dyqanet tërë ishin të hapura. Më drekëherë tamam, kur tërë çarshia kishte rënë pas blerkave dhe shitkave, mjafton e përfolura e një tregtari me një myshteri dhe përhapja në tërë tregun se ardhi Sali Butka, përnjëherësh gjithë tregtarët lanë mallë në shesh e dyqanet e hapura dhe muarë të rendur me të katra lart nga Varoshi

Që atë minutë, dhe posi elektrik u përhap paniku në gjithë Varoshë (lagjet ortodokse) dhe gratë me të vegjlit në duar dhe fëmijën zbathur, lanë shtëpitë dhe muar të ikur lart nga vreshtat. Udhët e Korçës u mbushnë plot burra, gra dhe fëmijë dhe të gjithë po iknin me nxitim pa mos ditur se ku do vinin, po largoheshin ashtu si ca të marrë, dyke lënë prapa tërë gjënë e mallë nga frika e madhe që u kishte hyrë për zemre. Dhe nuk dihet sa prishje e madhe do të ngjiste po të mos ishin ndodhur ca të mençëm, të cilët rendë për të qetësuar dhe siguruar popullin të ktheheshe prapë në dyqane ose në shtëpi se nuk kish gjësendi. Kjo e ikur e këtij paniku mbajti një të katërtën të orës dhe lebetija ishte kaq e madhe sa më pastaj po të dëgjoheshe fjala “ardhë, ardhë” i dridheshe zemra sicilido, se kaq u kishte hyrë frika për palcë. Policia venizeliste burgosi atë ditë mjaft shqiptarë, dyke pandehur këta për shkaktarët e panikut. Po me të kuptuar që kësilloj me mënyra të rrepta e të padrejta nuk do t’u delnin për mirë, i lëshuan prapë. Se edhe patriotët shqiptarë nuk rrinin me duar kryq; zunë t’u afroheshin francezëve dhe të njiheshin me ata drejtpërdrejt dhe përgatitnë për në komandari francez një shkresë, e cila përnjëherësh u mbush me nënshkrime ku i kërkonin të përzënit e venizelisteve dhe të çpallurit e vetëqeverimit shqiptar në Korçë.”

HARROHEN ARMIQËSITË E VJETRA

“Tërë këto ngjarje dhe ndryshime të papandehura që po zhvilloheshin me shpejtësi njëra pas tjatrës e bënë popullin e Korçës të paqetë dhe të pashtruar në punërat vetiake. Përveç shumicës së fshatrave kufizore, zunë po vinin në Korçë edhe shumë ndenjës nga fshatrat e fushës me gjithë bagëti, drith etj. Tregtarët nga frika se mos me rastin e parë prisheshe çarshia, zunë po ngrinin tërë sendet e vyera nga dyqanet dhe i ngjitnin nëpër shtëpitë në Varosh. Po edhe Varoshi edhe Kasabaja dyke mos ditur se ç’të papandehura mund të sillte e nesërmja zunë po merrnin tërë masat për çdo prishje eventuale. Siclido pas gjykimit të tij, kishte vendosur ose pregatitur për të vendosur plaçkat e vyera më ndonjë shqiptar ose grekoman. Shumë veta nuk flinin në shtëpitë e tyre dhe shumë familje dyke mos ditur ç’mund të pillte nata mblidheshin me radhë shtëpi më shtëpi për të gdhirë natën së bashku dhe për të dhënë gajret njëri-tjatrit. Tërë këto frikëra nga rreziku që mvaresh mbi kryet, tërë këto masa dhe lëvizje për të siguruar jetën dhe për lëvizje për të shpëtuar kamjen nga prishja, e bënë popullin e Korçës të harrojë armiqësitë e vjetra, të afrohen njëri me tjatrin pa ndryshim ndjenje për të shpëtuar nga çdo e keqe që mund të vinte nga ndonjë anë dhe kështu pakë nga pak të bëhet vetvetiu një bashkim i papandehur midis të gjithëve”
DHESPOTI IKËN NATËN, VENIZELISTËT ËNDËRROJNË…
“Në mes të këtyre trazirave, dhespoti i atëhershëm i Korçës që përgjigjeshe me emrin Gjermanos, si kondravenizelist që ishte, me dijen e Argjiropulit ngarkoi një natë plaçkat dhe natën tjatër la Korçën fshehurazi dhe mori udhën për në Athinë. Pas tij zunë të shkojnë dhe ca të tjerë, dhe mjaft familje po përgatiteshin për të larguar përkohësisht nga Korça. Po të mos ishin ndaluar nga Argjiropuli, i cili i siguroi që të mos kenë frikë dhe u zotua se për pak ditë do të shtrëngonin çetat shqiptare për t’i prapsur. Për të dhënë prova të vërteta me fuqinë e qeverisë venizeliste, Argjiropuli, kurdisi dhe zyrat e ndryshme të Prefekturës së Korçës. Vetë ay si përfaqësonjës i qeverisë, mori kryesinë dhe qeverimin mbi tërë zyrat e Korçës dhe emëroi nëpunës të rinj në Prefekturë, në Polici në Gjykatë, në Financë etj, dyke caktuar rroga të mëdha për të qasur njerëz me vehte. Deshte që në krye të formonte një komision prej 12 vetash për të qeverisur bashkë me të, po përveç dy vetave, të tjerët korçarë q’u proponuan nuk u afruan fare. Por, për të dhënë prova më të çquara mbi të forcuarit dhe të shënuarit venizelistë në Korçë, dhe për të ngritur moralë e popullit, kryetarët venizelistë të Korçës së bashku me komandarë francezë vendosnë që të goditnin çetat shqiptare. Më 7 nëntor pra, ca ushtarë venizelistë së bashku me andarë dhe kalorës francezë me dy topa të mushkave, u nisnë që në mëngjes kundreq Melçanit. Vajtnë gjer nga Dunaveci, shtinë ca dyfegje dhe gjyle, po si s’gjetnë kundërshtim të fortë nga ana e Themistokliut u kthyen prapë në Korçë, pa fituar asgjë”

VENIZELISTËT U SERVILOSEN FRANCEZËVE

“Më 8 nëntor, ditën e “Shën Mërtirit” u kremtua në Korçë fitimi i luftës së francezve në ballë (front) të Manastirit. Kryetarët venizelistë të Korçës e lusën atë ditë me një bujë të patreguar për të bërë rekllamë të madhe, u ranë kambanave dhe përpara drekës u bë një falje në kishën e “Shën Gjergjit”, ku muarrën pjesë përveç zyrtarëve francezë dhe venizelistë dhe një shumicë e madhe prej shqiptarësh. Si doli nga kisha, komandari francez me ca të tjerë të vetëqojtur kryetarë korçarë, vajtën në Katundarie, nga ballkoni i së cilës manifestuan… (gazeta e dëmtuar nuk lexohet), por kuptohet se është folur për greqishten dhe shkollat greke. Ndërsa më pas vijon: Prej Efrimit me shokët e tij, këta deshnin të tregonin atë ditë që populli i Korçës ishte thjesht venizelist; që simpathiste aleatët dhe veçanërisht francezët; që gjeromano-bullgarët ishin thyer megjithsej në ballën e Manastirit; që qeveria venizeliste do të zinte rrënjë në Korçë, dhe përhapnë një fjalë që gjoja çetat shqiptare do të përndaheshin për pakë ditë. Po edhe këtë lodrë venizeliste s’e fituan dot, se asnjëri prej popullit të Korçës nuk mori anën në atë manifestasion udhëve, po vetëm fëmijët e vegjël, çuna dhe goca të shkollave të tyre, (greke), të cilët i gënjyen me ca llokume dhe me nga ca flamurë të vegjël prej greku. Ishte pregatitur të mbaheshe dhe një fjalë panagjirike nga ballkoni i Katundarisë me rastin e këtij fitimi të armëve aleate, por edhe oratori, sido që frakofil i flaktë, kur e pa që populli nuku u bashkua në këtë kremtim me venizelistet, hoqi dorë nga të mbajturit e fjalës”

VENIZELISTË DHE FRANCEZË BËHEN BASHKË

“Argjiropuli dhe të katër kryetarët venizelistë të Korçës, dyke parë që nuku ishte e mundur ta fitonin popullin me vehte me politikë, me gënjeshtra dhe me të taksura të mëdha, pregatitnë bashkë me komandarë francezë një goditje tjatër kondra çetave shqiptare, dyke pandehur se këtë radhë do t’i thyenin dhe do t’i largonin nga fusha e Korçës dhe do të prapsnin rrezikun. U nisën pra, më 10 nëntor 1916 pa gdhirë, ushtria e tërë venizeliste nja 200 veta bashkë me francezët dhe topa të mushkave në drejtim, këtë radhë të Boboshticës. U bë dyfek i fortë, topi kërciti tri orë pareshtur, po shqiptarët, sido pa top, u kundërshtuan burrërisht dhe nuk lanë asnjë pëllëmbë vend. Venizelistët, sido që humbnë dhe këtë luftën e Boboshticës, prapë nuk vunë mend; në vend që të mblidhnin bishtin dhe të shkonin andej nga ardhë, ata po mblidhnin edhe të tjerë shokë dhe pregatitnin tjatër goditje kundër shqiptarëve”.

FLAMURI VALONTE MBI TEQENË E MELÇANIT

“Kështu, më 13 nëntor nisnë përsëri tërë ushtrinë venizeliste për mbi 400 këtë radhë, bashkë me ushtrinë franceze dhe me topa, udhës së Maliqit kondra çetave shqiptare të komandura prej Themistokli Grëmenjit. Kjo është më e madhja luftë midis franko-grekëve më një anë, dhe çetave shqiptare më tjatër anë.

Venizelistët me francezët, siç kapërcyen lumin e Dunavecit afër Bulgarecit, bënë yrysh për mbi Vashtiminë, të mbrojtur prej një tok të vogël shqiptarësh, të cilët e zaptuan dhe vunë zjarrë më shumë shtëpi. Lufta u ndez që në ura e Turanit gjer afër Pocestës. Që nga Korça dukeshin gjylet kur binin mbi Lumalas dhe mbi Teqenë e Melçanit, mitralozat dhe dyfegjet punonin pa reshtur. Venizelistët bënë sulme mbi sulme dhe u pandye njëherë se shqiptarët u thyen, po nuku ishte kështu, se këtu u prapsën sa pak nga mesi, si ay rrethi prej llastiku’ po jo që të çpohet dhe të këputet fronti. Themistokliu tërë atë ditë, hipur mbi kalë, vizitonte nën breshëri të plumbave frontin, dyke dhënë urdhër ku të mbahen e ku të prapsen, dhe dyke dhënë kurajo shokëve të tij, për të mos kursyer gjësendi dhe për të mbrojtur flamurin kombëtar që valonte mbi Teqenë e Melçanit. Dhe me të vërtetë shqiptarët nuk u tundnë, por i nderuan armët. Mbrëmanet venizelistët me humbje të mëdha dhe pa ndonjë fitim u kthyen prapë, dyke sjellë ngarkuar dhe trupnë të një kapedani të tyre të vrarë” Kështu e përfundon rrëfimin e saj, Gazeta e Korçës, e cila ngjarjet e asaj kohe i ka sjellë në formën e kujtimeve”

Përgatiti Vepror hasani

(Shënim: Materiali i mësipërm u referohet kronikave të datave 16, 20, 24 dhe 28 nëntor si dhe kronikave të datave 1, 4 , 11 dhe 18 dhjetor të vitit 1920. Titulli në origjinal: “Kujtime historike të Korçës”. Nëntitujt janë vendosur nga ana jonë V.H)

10 dhjetor 1916 shpallet krahina autonome e Korçës

Anëtarë të Këshillit Qeveritar u zgjodhën 14 veta: 7 myslimanë dhe 7 ortodoksë
1. Shaqir Shabani, 2. Tefik Rushiti, 3. Hysen Dishnica, 4. Emin Rakipi, 5. Qani Dishnica,, 6. Sali Babani, 7. Haki Shemshedini
1. Vasil Singjello, 2. Kostandin Noçka, 3. Rafail Avrami, 4. Nikolla Evangjeli, 5. Eftim Cale, 6. Vasil Kondi, 7. Llambo Mborja
Përveç këtyre u zgjodh dhe z. Petro Harizi Sekretar i Përgjithshëm
Kryetar i Këshillit Qeveritar u zgjodh Tefik Rushiti
Nënkryetar z. Cale
(Gazeta “Adriatiku”, 12 dhjetor 1916)

Protokolli i nënshkruar nga dy palët

“I. Në përputhje me dëshirën e popullit shqiptar të shprehur nëpërmjet delegatëve të tij, kazaja e Korçës me rrethet e varura prej saj të Bilishtit, të Kolonjës, të Oparit dhe të Gorës formohet si krahinë autonome e administratës nga njerëz shqiptarë nën mbrojtjen e pushtimit ushtarak francez
II. Administrata e kazasë i besohet një këshilli prej 14 anëtarësh, gjysma të krishterë dhe gjysma myslimanë. Ky këshill ngarkohet: 1) me studimin e të gjitha masave të nevojshme për një administrim të mirë të kazasë së Korçës dhe të rretheve të varura prej saj. 2) me kontrollin e funksionimit të të gjitha shërbimeve publike.
III. Këshilli do t’i parashtrojë për miratim pushtetit ushtarak francez emrat e titullarve të nëpunësive të ndryshme. Emërtimet për këto nëpunësira do të bëhen nga pushteti ushtarak francez
IV. Do të krijohet nën autoritetin e një prefekti policie një trup xhandarmërie-policie me detyrën e ruajtjes së rendit të brendshëm.
V. Do të krijohet një trupë “xhandarmërie e lëvizshme shqiptare” me detyrën që të ruajë pavarësinë e territorit dhe lirinë e banorëve të saj
VI. Do të mund të krijohen gjithashtu, për të njëjtin qëllim, njësi të rregullta vullnetarësh, efektivi i të cilave do të varet nga rrethanat dhe nga kreditë e disponueshme
VII. Kur do të urdhërohen të veprojnë forcat e policisë, gjendarmëria lëvizëse dhe trupat e vullnetarve do të jenë nën autoritetin e epërm të oficerit francez, që është komandant i rrethit të Korçës
VIII. Gjuha Zyrtare do të jetë shqipja
IX. Flamuri i kazasë së Korçës do të jetë flamuri tradicional i skënderbeut me shiritat tringjyrësh të flamurit francez.
Për autoritet ushtarke franceze; Kolonel Dekoen, komandant i sektorit të Korçës
Për popullin shqiptar, delegatët: Vasil Singjello, Kostandin Noçka, Rafail Avrami, Nikolla Evangjeli, Shaqir Shabani, Tefik Rushiti, Hysen Dishnica, Emin Rakipi, Eftim Cali, Vasil Kondi, Qani Dishnica, Sali Babani, Haki Shemshedini, Llambro Mborja
(AQSH, F.617 (Pref. e Korçës), D.14, fl. 1-2, përkthim nga origjinali në frëngjisht).

Marrë nga libri “Shqiptarët dhe francezët në Korçë, 1916-1920 i Muin Çamit
Përgatiti Vepror Hasani

Turne i Perlave të Muzikës shqiptare

December 11, 2014 by dgreca

Turne i suksesshëm i i Perlave të Muzikës shqiptare, i Trio-s;- Irini Qirjako, Petrit Lulo dhe Nokja i Beratit-në emër të shqiptarisë, në Mërgatën Shqiptare të Amerikës!/
Nga Raimonda MOISIU/
Të jetosh larg atdheut, –jo vetëm na shton mallin për gjithcka mbart toka mëmë, por është një dashuri pa kushte, një marrëdhënie e fortë emocionale që nuk e kërcënon asgjë, dhe e ka emrin Atdhedashuri. Jeta midis atdheut e mërgimit simbolizon historinë, gjeografinë, letërsinë, traditën e vlerat tona kombëtare, muzikë, art, kulturë, vizioni dhe pasaporta e një kombi për të kaluarën, të tashmen e të ardhmen. Gjithsecili prej mërgimtarëve përpiqet me të gjitha mënyrat dhe përpjekjet e tyre, gjen forcën e shpirtin shqiptar, për të njehsuar identitetin kombëtar në formë e përmbajtje me barasvlerën e vlerave kombëtare mes gamës së gjerë të kulturave dhe komuniteteve të ndryshme në shoqërinë demokratike amerikane -multikulturore. Emigrantët shqiptarë të vendosur në shtete të ndryshme të Amerikës asnjëhërë nuk harrojnë të festojnë Festat Kombëtare dhe ato fetare, vecmas Festën e Flamurit, datën historike të 28 Nëntorit, që për kombin shqiptar është një ditë e shenjtë- kur lideri i parë shqiptar me vizion evropian, Ismail Qemal Bej Vlora, do të shpallte Shqipërinë të pavarur, dhe i dha formën në historinë e shtetit shqiptar-Qeverinë e Parë Shqiptare dhe njohjen e pavarësisë nga komuniteti politik europian. Nën kujdesin e vecantë e të drejtpërdrejtë , të bisnesmenit shqiptaro-amerikan, z.Hysen Elmazaj, tashmë i integruar sukseshëm në pjesën e emigracionit të vjetër e të ri shqiptar, i ngrohur me idenë e krenarinë e të qenit shqiptar; si qytetar i kulturuar e i emancipuar , në Amerikën e madhe e të lirë, që ju jep shanse e mundësi të barabarta kulturave të ndryshme, duke u bërë pjesë e komunitetit. Z.Elmazaj veçmas arritjeve të ndjeshme, të prekëshme e të realizueshme, në fushën e bisnesit, aktivist i cështjes kombëtare, ai është dashamirës dhe nostalgjik i pandreqëshëm i artit, i trashëgimisë kulturore dhe i muzikës shqiptare, aq modest sa që preferon Olimpin e heshtjes, për atë që bën. Duke qenë i tillë, bisnesmeni shqiptaro-amerikan, z. Hysen Elmazaj nëpërmjet Albanian Entertainment bëri të mundur për Festat e Nëntorit mbërritjen në Amerikë, të Yjeve të Muzikës Populllore, në mbrëmjet festive mes komunitetit shqiptaro-amerikan të; -Brilantit të Polifonisë Shqiptare, Irini Qirjako, Bilbilit të Këngës Popullore të Jugut, i vlerësuar gjithashtu si Perla e Këngës Polifonike, Petrit LULO, dhe atë që shpesh e identifikojmë me “Halitin e Beratit”, -mjeshtërin e klarinetës, por që e thërrasin, Nokja i Beratit, artisti që i dha zë e famë rolit të tij në filmin”Gjeneral Gramafoni”.
Novrus VENGO-alias –Nokja i Beratit është një nga klarinetistët e shquar e të talentuar, pasardhës i denjë dhe virtuoz i elitës të klarinetistëve -mjeshtra të muzikës shqiptare, që kanë bërë historinë, që nga Laver Bariu i Përmetit dhe Lulushi i Korcës, etj. Gjithashtu mes tyre gjendet edhe orkestranti i talentuar në organo, Artur Vengo. Që nga mesi i Nëntorit Festiv Historik e Simbolik i Pavarësisë dhe i Lirisë për shqiptarët, nën menaxhimin dhe investimin e z.Hysen Elmazaj, artistët shqiptarë po japin koncerte madhështore për komunitetin shqiptaro-amerikan, me ndjenjën e atdhedashurisë, patriotizmit e shqiptarisë nga Detroit, Ëaterbury, Connecticut, Boston Massachusetts, Chikago, Neë York, Detroit, duke u rikthyer disa herë në të njëjtët shtete, pas kërkesave të shumta që kanë nga shqiptarët e Amerikës! Qëllimi kryesor i këtyre koncerteve është jo vetëm për të festuar së bashku, por edhe për të ruajtur traditën, gjuhën, zakonet, kulturën, vlerat kombëtare dhe identitetin kombëtar; për ta ruajtur nga asimilimi, ardhmëërinë, dhe për t’i transmetuar këto vlera, ndër brezat që vijnë në tokën e huaj, sidomos te ata që lindin në Amerikë, apo kanë ardhur në një moshë fare të re. Nën tingujt e muzikës shqiptare të kënduar nga Irini Qirjako, Petrit Lulo dhe të klarinetës të Nokes së Beratit, u japin këtyre mbrëmjeve festive; hare, shqiptari, gjeografi, muzikë sipas trevave shqiptare, pamje festive të mrekullueshme në sinkron me ngjyrën kuq e zi—ngjyrën e flamurit tonë kombëtar. Mallëngjehesh kur shikon fëmijë të vegjël nga mosha 2 vjec, 4 vjec e shtatëvjec e më shumë, të lindur në Amerikë, nën përkujdesjen e prindërve të tyre, të veshur me ngjyrat e flamurit kombëtar, deri edhe në kostume popullore e luftëtarësh nga të gjitha trevat e Shqipërisë, dikush si Isa Boletini, kush si Ismail Qemali e Bajram Curri, dikush si Cerciz Topulli e Adem Jashari, deri edhe T-shirt-me flamurin shqiptar, duke treguar Krenarinë Fisnike e të qënit Shqiptar! Nën përformancën e shkëlqyer të zërit energjik e të mrekullueshëm, të Irini Qirjakos dhe Petrit Lulos, mbrëmjet hapen duke kënduar hymnet respektivë të dy “Atdhe-ve” –Hymni Shqiptar dhe Hymni Amerikan. Më pas të gjithë vallëzojnë, ngrejnë dollitë e trokasin gotat e shqiptarisë, dhe Trio-ja, Irini Qirjako, Petrit Lulo dhe Nokja i Beratit nuk dorëzohen, por ata ndezin Flakadanin e Shqiptarisë me muzikën shqiptare sipas krahinave e trojeve shqiptare, të gjithë festojnë, të gjithë gëzojnë, të gjithë kërcejnë, brenda atyre sallave –të quajtura “Shqipëria e vogël” , shpalosin Krenarinë Kombëtare si pjesë e Identitetit Shqiptar në Tokën e Bekuar të Amerikës për orë me rradhë, deri në agimin e ditës tjetër, duke i shëndrruar ato, në “Vlora Shëqiptare e Pavarësisë dhe e Flamurit”, në Kosovë e Camëri , në Shqiptarinë që nuk njeh kufij! Është nder dhe vlerësim të dëgjosh këto perla të muzikës popullore shqiptare. Me përformancën e tyre të shkëlqyer, shpirtërisht e profesionalisht, Irini Qirjako, Petrit Lulo dhe Nokja i Beratit u dhurojnë bashkëatdhetarëve në Amerikë, momente të mrekullueshme, plot drite, jetë ngrohtësi dhe shqiptari, shqiptarët bëhen njësh me muzikën dhe së bashku tregojnë vlerat madhështore të kulturës shqiptare e kombit. Aty ata gjejnë gjithçka por edhe edukohen ndjeshëm me ndjenjën e atdhedashurisë këtë ndjesi margaritarësh që nuk i gjendet fundi asnjëherë, por vetëm se të bën krenar si vetë historia e shqiptarëve.
-Irini QIRJAKO i përket binomit të madhërishëm Artist & Njeri, që i kapërxen kufijtë e mirësisë, vitalitetit dhe talentit që ajo përcon me zërin e saj si gurra e ujit të kristaltë mes dinamikës së muzikës, të kënduarit dhe interpretimit emocional, e cila u jep fuqinë e tingujve, melodisë së këngës popullore por edhe asaj të trevave të ndryshme shqiptare, vecmas të polifonisë. E kanë quajtur Princesha e Polifonisë, e kanë nominuar me “Mjeshtre e Madhe”, “Qytetare nderi” e Sarandës, por te kjo grua e shquar shqiptare qëndron modestia fisnike, që me muzikën popullore të interpretuar prej saj qetëson shpirtrat e njerëzve dhe i largon për disa momente nga streset e mosmarrëveshjet e ditës, mes të përditshmes e të bukurës njerëzore.
-Petrit LULO, një nga zërat më të vlerësuar të këngës së jugut dhe asaj të përpunuar qytetare, për dekada ka përcjellë tek publiku vlerat më të mira të folklorit shqiptar. Kënga e tij nuk arrihet nga të tjerët, ndërsa vazhdon ti mbajë denjësisht këto vlera të folklorit shqiptar. Jeta e tij artistike i ka dhuruar shumë momente të veçanta, të cilat për këngëtarin kanë mbetur si kujtimet më të bukura.
Shumë e njohin si interpretues të këngës, por ai ka gjithashtu dhe shumë vite që kompozon këngët e tij. Kantautori Petrit Lulo pohon se polifonia është një vlerë e madhe në krijimtarinë tonë popullore, ndërsa gjatë viteve i ka falur shumë dhe për të polifonia mbetet unike.
-Nokja i Beratit -Atë tani e identifikojnë me Halitin e Beratit, klarinetistin që është bërë me famë në filmin “Gjeneral Gramafoni” . Për këtë arsye edhe Noken nuk i flasin në emër Novrus Vengo, por Nokja i Berait. I bëshëm, serioz, plot fuqi, ai kur të shtrëngon dorën duket si ata burrat e sertë, por të ndjeshëm të filmit në fjalë. Berati qyteti i klarinetës së bashku me Tepelenën, Përmetin dhe Gjirokastrën përbëjnë një kuartet nga ku kanë dalë klarinetistët më të shkëlqyer shqiptarë që kanë tronditur dhe platetë e botës. I tillë është dhe Nokja, madje ai ndihet më krenar kur i flasin Nokja i Beratit pasi e identifikojnë me qytetin e lashtë të 1001 dritareve, ku historia e këngës është po aq e bukur sa e luftës.
Dhe këta Artistë Shqiptarë, kjo Trio e mrekullueshme, Perlë e Muzikës Shqiptare vazhdojnë turin e tyre në Tokën e Bekuar të Amerikës mes komunitetit shqiptaro-amerikan, në Festat e Fundvitit!
Raimonda MOISIU
Hartford CT USA

Kah po shkojnë Goranët e Gorës

December 11, 2014 by dgreca

Të kota kanë qenë përpjekjet e liderëve boshnjak dhe shqiptar nga të gjitha viset e Ballkanit që në kuadër të gjithëkorpusit boshnjak t’i fusin edhe popullsinë gorane të trevës së Gorës, me gjithatë ata mbetën goran, e jo boshnjak, e që për shumë kend është shumë e natyrshme. Që nga viti 1990, kurë në Pazarin e Ri të gjithë myslimanët jo shqiptarë ranë në dakort që të përfshihen të gjithë në korpusi gjithëboshnjak, por goranët e Gorës ende nuk kanë arrit të jenë pjesë e popullit Boshnjak./
Nga Ismet Azizi/
Goranët janë popull i veçantë i sllavëve të jugut të cilët jetojnë rrëzë maleve të Sharrit në trekufishin e Kosovës, Shqipërisë dhe Maqedoninisë. Për shkak të largësisë së kësaj zone nga rrugët kryesore, te ta janë ende të ruajtura kryesisht elemente e gjuhës së shekullit të tetëmbëdhjetë, dhe madje edhe elementet e sllavishtes së vjetër. Goranët gjuhën e tyre e quajn neshki e cila është më e përafërt me gjuhën maqedone. Goranët i përkasin fesë islame. Xhamia e parë është ndërtuar në fshatin Mlike në vitin 688 sipas hixhres, ndërsa në themelet është shënuar se Ahmed -agë Piri e ka rindërtuar na vitin 1238.
Nuk është problemi te deklarimi i tyre. Tek e fundit është e drejtë elementare e çdo kujt të deklarohet ashtu siq edhe ndihet. Por problemi me goranët e Gorës qëndron krejt ndryshe.
Të kota kanë qenë e përpjekjet disa vjeçare të liderëve politik të Kosovës dhe atzre Boshnjak nga Sanxhaku dhe Bosnja, që goranët t’i joshin të inkurporohen në institucionet e Republikës së Kosovës. Ata mbetën sot e kësaj ditë pjesë e sistemit të republikës së Serbisë.
Popullata e Gorës, trevë e cila shtrihet në skajin më jugorë të Kosovës nuk e njohin realitetin kosovar, gjegjësisht për ta nuk ekziston Republika e Kosovës. Goranët e Gorës jetojnë dhe veprojnë nën sistemin ligjor dhe institucioneve të Srebisë. Tetëdhjetë për qind e e kësaj popullate në forma të ndryshme marrin të ardhurave nga Serbia. Shkollat pa kurfar problemi punojnë dhe finanacohen nga sistemi serb.
Vranishta, është njëri nga fshatrat më të mëdha në Gorë ku është selia e komunës e cila funksionon sipas sitsemit te Serbisë.
Rreth 9 ooo banorë të kësaj treve bazë për të mbijetuar i kanë pagat e punonjësve në sektorin e arsimit dhe të komunës dhe marrjae pagës minimale që marrin punëtorët e ish-kompanive, mandej ndihmat sociale dhe shtesat fëmijënore, të cilat për rrethanat kosovare janë deri diku të larta.
Në kuadër të sistemit arsimor serb këtu veprojnë gjashtë shkolla fillore dhe një shkollë e mesme, ku vijojnë mësimin rreth 900 nxënës. Megjithatë, në krahasim me arsimin, shëndetësia sipas tyre ballafaqohet me më shum probleme, sepse të sëmurit trajtohen në institucionet shëndetësore shqiptare, për shkak të largësisë së institucioneve shëndetësore serbe.
Goranët mëtojnë të jenë në kuadër të Bashkësisë së komunave serbe/
Pos serbëve të Kosovës qendrore edhe përfaqësuesit e goranëve në zgjedhjet e kaluara lokale shpallën listë të përbashkët për zgjedhjet e ardhshme. Ata ishin të vendosur se pas zgjedhjeve lokale do të jenë pjesë përbërëse e Bashkësisë së komunave serbe. Një pjesë e Goranëve nën udhëheqjen e Adem Hoxhës, tentuan edhe ta regjistrojnë partinë e tyre të quajtur “Jugo”, që sipas tyre për shkak të emrit i cili përkon me ish shtetin Jugosllav,KQZ-ja nuk ua lejoi.
Qeveria e Serbisë sikurse në të gjitha komunat edhe në Gorë, gjithmonë ka emëruara kryetar të trupit të përkohshëm. Kryetar i trupit të përkohshëm i komunës së Gorës , ka qenë i meruar Adem Hoxha, i cili posa ishte emëruar u bëri hirrje të gjitha Goranëve të dalin në zgjedhjet lokale të Kosovës të caktuara për 3 nëntor me qëllim të marrjes së pushtetit në këtë komunë, të cilën do t’ia bashkangjes Bashkësisë së komunave serbe.
Duke i analizuar të gjitha rrethanat e krijuar shihet qartë se qëllimi është që Goranët pas zgjedhjeve lokale të bëhen pjesë përbërëse e Bshkësisë së komunave serbe, sepse edhe deri më tash arsimi dhe shëndetësia e trevës së Gorës funksionon në kuadër të sistemit shtetëror serb.
Të gjitha këto rrethana të krijuara, apo që do të krijohen në të ardhmen, na bëjnë të kuptojmë se Bashkësia e komunave serbe do të shtrihet deri në pjesën më jugore të Kosovës