Nga Uran Butka/
Me Uran Kostrecin jemi njohur në fillim të vitit 1991, kur ai vinte nga Elbasani, ku banonte mbasi kishte dalë nga burgu, për në Tiranë, ku e kishte selinë Shoqata e të Përndjekurve Politikë. Mandej, kur u themelua gazeta “Liria”, organ i kësaj shoqate dhe ai u caktua kryeredaktor i parë i saj, bashkëpunimi dhe miqësia jonë u shtua.
Ai është një njeri krejt i veçantë. Profilin e tij, sidomos sjelljen, ia ka theksuar më së shumti jeta në burg, ku njeriu ose shkatërrohej krejtësisht, ose dilte më i fortë e më i mënçur- siç ndodhi me Uranin.U dënua për tentative arratisjeje dhe, natyrisht, sepse ishte i biri i Fuat Kostrecit, nacionalist dhe antikomunist nga Kostreci i Dangëllisë, i burgosur politik edhe ai me akuzën e rreme se gjoja bënte pjesë në një grup armiqësor. Në burgun e Burrelit ai pati fatin të njihte personalitete të shquara si Engjëll Çobën, i cili idha mësime italishteje dhe e kalli në botën poetike të Dante Aligierit; Koço Tasin, që i dha mësime filozofie, Kudret Kokoshin, nacionalist dhe poet, Dom Nikollë Mazrekun e të tjerë, nga të cilët mësoi ato vlera e njohuri, që regjimi ia kishte ndaluar.
Kohën më të gjatë në burg e kalonte në vetmi në birucë, nga që dënohej vijimisht nga komanda për mosbindje.
Një herë burgun e Burrelit e vizitoi një titullar i Ministrisë së Brendshme. Me këtë rast i mblodhën të burgosurit që të dëgjonin. Ai ishte minoritar grek dhe nuk e fliste mirë shqipen. Shpesh përmendte emrat “Skipëri” dhe “skipëtar” në fjalën e tij. Kur mbaroi, drejtori i burgut tha: “A ka ndonjë pyetje?”. U ngrit Urani më këmbë dhe foli kështu: “Faleminderit që na lejoni të bëjmë ndonjë pyetje. Unë kam lexuar mjaft dhe kam bërë, fatmirësisht, ca vite shkollë, po emrat “Skipëri” dhe “Skipëtar” nuk i kam dëgjuar. Dhe nuk e di ku bien. A mund të na i thoni se në ç’anë bien?!”
Mbledhja u mbyll dhe Urani përfundoi 15 ditë në birucë për tallje ndaj të deleguarit.
Një herë tjetër, shkoi në burg një i deleguar tjetër nga Ministria e Brendshme, por më i nxënë, tip intelektuali. Ai foli për politikën e jashtme të RPS të Shqipërisë, ndërkohë që dënoi agresionin dhe ndërhyrjen ushtarake brutale të Brezhnjevit e të ushtrisë sovjetike në një vend sovran si Çekosllovakia, e cila donte të shkëputej nga kampi revizionist. Ndërkohë, tha, që Shqipëria ështe larguar me të drejtë dhe largpamësi nga Traktati i Varshavës, përndryshe mund të bëhej edhe ajo prejë e një agresioni të tillë, por që natyrisht, do të merrte përgjigjen dhe goditjen e merituar, se Shqipëria është shkëmb graniti në brigjet e Adriatikut dhe çdo agresor do të thyejë kokën atje, tha i deleguari. Në përfundim të ligjerimit, i deleguari i kënaqur pyeti nëse kishte ndonjë gjë të paqartë.
– Jam në një mendje me zotërinë tuaj, që mësymja kundër Çekosllovakisë është një agresion i pastër kundër një vendi sovran dhe bëri mirë qeveria jonë që e denoncoi, – tha Urani. – Po përse nuk e bëri qeveria jonë këtë denoncim edhe në vitin 1956, kur ushtria sovjetike e pushtoi dhe e përgjaku Hungarinë?
– Nuk ka lidhje. Janë dy gjëra të ndryshme, – tha i deleguari dhe u err në fytyrë. Po Urani vazhdoi.
– Janë të ngjashme si dy pika uji, por qëndrimi juaj është i ndryshëm.
– Mendimi yt është i ndryshëm, – u hakërrua i deleguari dhe e mbylli mbledhjen.
Këtë herë Uranin e lidhën, e torturuan dhe e hodhën rrëshqanthi në një birucë me ujë.
Kjo i ndodhte shpesh Uranit përgjatë 20 vjetëve që vuajti në burg, madje s’kishte muaj që të mos dënohej për kundërshtim të urdhrave të eprorëve, apo për pyetje provokuese. Gradualisht ai u kthye në një rebel, që ndihej mirë vetëm kur ironizonte apo kundërshtonte urdhrat e padrejta dhe fyerjet e dhunimet që u bëheshin të burgosurve.
Gjithsesi, në heshtjen dhe vetminë e qelisë, Urani i pranguar dhe i dhunuar, zbuloi alter-egon e tij dhe nisi të hahej me të. Ajo ishte një qenie e brishtë, e ndieshme, poetike, ndryshe nga dukja e ashpër, e palëkundur, rebele e Uranit. Ai kishte brenda poetin, që jetonte në një botë ideale dhe që e bënte edhe zhguallin e tij fizik të mbijetonte.
Poeti krijonte në mendje, ndonjëherë edhe në ndonjë copëz letër, sonetet lirike, mandej edhe poemën “Epopeja e karkalecave (komunistëve). Dhe, kur disa nga ato ia sekuestruan gardianët, ai u tha “I kam në mendje”. Edhe për këtë përgjigje u dënua sërish dhe u mbyll në birucë, sepse i paskësh pasur mendimet dhe vargjet e fshehura në mendje!
Mirëpo, ndonjë herë kur shpirti poetik prekte realitetin e dhimbshëm, torturat dhe poshtërimet e burgut, atëherë jeta s’kishte më kuptim dhe vihej në pyetje ekzistenca e saj. Përse duhet të jetonte? Kështu, një çast ai iu drejtua telave me gjemba, që ngriheshin mbi muret e burgut, jo për t’i kapërcyer e për t’u arratisur, por për të prekur fundin e tij. Zgjati duart drejt telave, dëgjoi thirrjet e rojave: “Ndal! Ndal!”, mandej krismat e automatikëve dhe vërshëllimat e plumbave, që i shpuan xhupin, nga i cili dolën fllucka pambuku të zi. Një plumb e fshiku mbi ballë dhe e përgjaku. Mandej duart e rojeve që e zaptuan, e goditën dhe e tërhoqën zvarrë deri në birucë, ku e kishte vendin dhe hodhën atje si një kufomë. Dhe kur trupi i tij nuk ndiente më, kishte vdekur, shpirti i poetit gjallonte, gëlonte nga dëshira për jetën, gëzonte që kishte mbetur gjallë, ndonëse për një çast dëshpërimi kishte kërkuar mortjen. Dashuria instiktive për jetën, sido që të ishte ajo!
E kini vënë re që Uran Kostreci mban mbi krye vazhdimisht një kapele republike? Ai nuk e heq kurrë, veçse kur fle, gjithnjë i vetmuar dhe i heshtur, si në burg, ndonëse tashmë i lirë. Ai e mban kapelën në kokë, që të mos i duket shenja e plumbit mbi ballë, që të mos duket si hero apo si viktimë, por si një njeri i zakonshëm, ndonëse përbrenda – poet i pazakonshëm.*Nxjerrë nga libri “Kujtime” të Uran Butkës
“MBRETËRIA” E ÇOLIQIT NË SHQIPËRI!
Nga AFRORE SHAIPI*/
“Arti duhet t’i paraprijë politikës” ky ishte justifikimi i disa shqiptarëve që e mbështetën ftesën e Zdravko Çoliqit në spektaklin shqiptar në TV Klan. Parimisht të gjithë jemi dakord se arti duhet të jetë nje hap përpara politikës, por ama në rastin e fundit nuk ishte personi i duhur, në vendin e duhur dhe kohën e duhur.
Shqiptarët, sidomos ata jashtë kufijve të Shqipërisë, nuk ishin ende gati të shikonin sesi një serb pritet me aq entuziazëm e ngrohtësi në një festival shqiptar, të dëgjonin ato fjalë e epitete që e ngritën në qiell këngëtarin serb, i cili realisht nuk u duk i jashtëzakonshëm; të shikonin sesi ata 300 veta që ishin në sallë “u çmendën” e veç sa s’u ngjitën në skenë bashkë me të teksa kërcenin me aq shumë energji nën tingujt e këngës serbe, e cila sinqerisht nuk meritoi kaq shumë brohoritje. U duk qartë se ata mezi paskan pritur të kenë para syve idhullin e tyre, Zdravko Çoliqin! Për më tepër u thonë kosovarëve “Turp të keni që keni braktisur këtë festival”, “Zdravko nuk ishte këngëtar nacionalist”, “Çoliq s’ka faj për krimet e Serbisë”, “Zdravko ishte pacifist”…duke i dhënë kështu një shuplakë vuajtjeve të shqiptarëve të Kosovës.
Më falni por, ku e shihni ju qëndrimin pacifist të Çoliqit? Meqenëse arti i paraprin politikës, përse nuk morën guximin Zdravko Çoliqi dhe kolegët e tij artistë, të kërkojnë falje për gjithë ato krime e masakra të kryera nga shteti i tyre në Kosovë? Mbi 10 mijë shqiptarë të vrarë, rreth 20 mijë gra të dhunuara, mijëra të zhdukur, mbi 1 milion shqiptarë të shpërngulur nga shtëpitë e tyre…dhe asnjëherë deri tash nuk u dëgjua zëri i këtyre artistëve pacifikë, s’u dëgjua një këngë apo një vepër arti kushtuar vuajtjeve të gjithë atyre njerëzve të pafajshëm që ranë viktima të tragjedive të shkaktuara nga Serbia. Ishin po këta artistë paqësorë e për të cilët arti duhet ndarë nga politika, që këndonin nëpër koncertet e organizuara nga politika e atëhershme pas masakrave të kryera, zbavitnin dhe motivonin edhe më tej paramilitarët serbë dhe ishin kundër bombardimeve të NATOs. Pra, ky “qëndrim i tyre pacifist” nuk u doli në mbrojtje vlerave të humanizmit, atyre vlerave që i dalin në mbrojtje artistët e mirëfilltë.
Nuk duhet përzier arti me politikën, por të gjitha ato vrasje, humbje e dhimbje, tragjedi e tmerre të luftës, në fund të fundit nuk janë as politikë, as art, por ndjenja të thella shpirtërore që kërkojnë respekt dhe mbështetje. Arti duhet të shërbejë për t’i zbutur dhimbjet njerëzore, e jo për t’i ringjallur urrejtjet për të kaluarën e dhimbshme, e këtë gjë “Klani” duhet ta kishte parasysh para se të ftonte një këngëtar serb në një festival të këngës shqipe. Meqë gabuan njeherë, mos të gabojnë përsëri duke akuzuar këngëtarët e Kosovës për tërheqjet e tyre. Vendimi i tyre ishte dinjitoz, sepse treguan se arti i tyre bashkëjeton me ndjenjat e qindra e mijëra vendasve që i përfaqësojnë.
Natyrisht që arti duhet respektuar dhe vlerësuar në bazë të meritave, pa dallim kombi a feje. Por arti i nje serbi, kroati, slloveni a cilitdo inidvid të një etnie tjetër, mund të respektohet pa patur nevojë të ftohet si mysafir special i një festivali. Në qoftë se do të organizohej në Shqipëri ndonjë festival në nivel ndërkombëtar, qoftë edhe vetëm ballkanik, sigurisht që meritojnë të ftohen edhe artistë serbë dhe të mirëpriten njësoj, si gjithë të tjerët. Por, të ftosh mysafir special një këngëtar serb në një festival ku promovohet muzika e mirëfilltë qytetare shqipe, ku marrin pjesë këngëtarët më eminentë të të gjitha trevave shqiptare me këngët më të mira popullore shqipe, është e tepërt. Madje, ta ftosh atë dhe të argëtohesh pa fund me muzikën e tij, ndërkohë që pjesa tjetër e shqiptarëve me lot në sy kujtonin 15 vjetorin e eksodit të kosovarëve e kur edhe sot e kësaj dite, vazhdojnë të hapen varreza masive e të nxirren eshtrat e qindra njerëzve, kjo është fyese dhe e pandershme. Në vend që dhimbja e tyre të bëhej më e lehtë, plagët u trazuan edhe më tej kur në një prej televizioneve më të mira shqiptare, performohej, këndohej e vallëzohej serbisht. A thua kanë menduar organizatorët dhe vetë Pandi Laço si njohës i mirë i muzikës, se si janë ndier të gjitha ato nëna e baballarë, motra e vëllezër, bij e bija që i kanë humbur më të dashurit e tyre në luftën, së cilës i thurrej lavd në veprat e këtyre artistëve? Kanë kaluar vetëm 15 vite nga gjenocidi i fundit i shekullit 20, është ende herët të argëtohesh me aq eufori me këngë serbe.
Shumë shqiptarë në Shqipëri, paskan ndjerë nostalgji për muzikën sllave gjatë regjimit të Enver Hoxhës e po thonë shyqyr që erdhi koha të dëgjojmë këtë muzikë, pa frikë dhe haptazi, e disa madje edhe po i ankohen shqiptarëve të Kosovës se si regjimi i Millosheviqit paska qenë më i mirë sesa ai i Enver Hoxhës në Shqipëri. Ata që mendojnë ashtu, le t’u mbetet në ndërgjegjen e tyre. Por pyetja është se pse nuk ndjejnë nostalgji për muzikën përëndimore, angleze apo amerikane, meqenëse edhe ato nuk ishin të lirë t’i dëgjonin, por mendja i paska ngelur pikërisht te ato sllave? A nuk pat Europa këngëtarë aq të mëdhenj e cilësorë, sa t’i kënaqnin shijet e publikut shqiptar, por u desh patjetër të ftohej pikërisht Zdravko Çoliqi?
Meqë shqiptarët paskan qenë që moti të dashuruar në muzikën sllave, atëherë pyetja që lind natyrshëm është: Po në kohën kur shqiptarët e Shqipërisë strehonin në shtëpitë e tyre shqiptarët e dëbuar nga Kosova, po t’i vinte rasti, a do të këndonin e vallëzonin serbisht me aq entuziazëm siç bënë atë natë te “Kënga ime”? A do t’u vinte turp para bashkombasve të vetë të vuajtur?” Nga ajo që pamë atë natë në “Klan”, personalisht nuk do të çuditesha!
Po nëse në ndonjë trevë shqiptare të duartrokitej me aq shumë dashuri një këngëtar grek, vetëm 15 vite pas masakrës së Çamërisë, si do të ndiheshin viktimat e prekura nga ajo ngjarje?
Po në Beograd, a ka pasur ndonjëherë ftesë speciale dhe mirëpritje aq bujare, “të tipit mbretëror” për ndonjë artist shqiptar? Disa do të thoshin “po ne nuk jemi si ta, ne jemi me të mirë se ata” dhe eshtë e vërtetë që ne si popull duhet të tregojmë një nivel civilizimi, por të respektosh tjetrin, mjafton të mos e shash dhe ofendosh, por jo të arrish në atë masë sa të humbasësh respektin për veten dhe kombin tënd. Adhuruesit e Çoliqit mund të na quajnë nacionalistë, por ky është patriotizëm qytetar. Duket qartë se shumë herë, shqiptarët duke u munduar të respektojne dhe të duan të tjerët (të huajt), harrojnë të respektojnë dhe të duan njëri-tjetrin.
Pandi Laço tha se është debatuar më shumë se duhet për këtë çështje, por kjo ishte një çështje që meritonte të debatohej. Bile bile edhe Ministria e Kulturës e Republikës së Kosovës, do duhej të reagonte dhe të dilte me një qëndrim të hapur ndaj ngjarjes e cila revoltoi disa artistë nga Kosova dhe jo vetëm. E ajo që i mbetet Pandi Laços dhe organizatorëve të tjerë është të paktën të kërkojnë falje, sepse qëllimisht apo jo, me gjestin e tyre, ofenduan kryesisht ndjenjat e shqiptarëve të Kosovës dhe të trevave të tjera jashtë Shqipërisë. E për ata që thonë se Kosova nuk do të mund të përparojë më një mentalitet të tillë, duhet ta dijnë se edhe shqiptarët e Kosovës, dinë të bëjnë art, ta vlerësojnë atë dhe të nderojnë artistët e huaj, por arti i tyre ngërthen në vetvete një vetëdije dhe respekt kombëtar, që mesa duket, i mungon disave në Shqipëri.
*(gjimnaziste nga Presheva)
ATË MARTIN GJOKA – KOMPOZITOR E MËSUES I MADH I PLEJADES SË MUZIKANTËVE SHQIPTARË
Nga KOLEC TRABOINI/
Kam parë në lulishten para Vllezërve Frashëri në qëndër të Tiranës që “kuq e zinjtë” e politikës kishin vënë ca tabela me fotot e 101 personaliteteve të shekullit në kuadër të 101 vjetorit të shtetit shqiptar e thashë mos shoh mes tyre portretin e Martin Gjokës, kompozitorit themelues të muzikës sinfonike dhe i operes së parë shqiptare, si dhe mësues i plejadës së muzikantëve shqiptarë që dominuan gjysëm shekullin që shkoi dhe bene histori. Por jo nuk e pashë. Kish gjetur dikushi edhe ndonjë emër pak të njohur, diku andej nga nahija vet, por Martin Gjokën jo. A thua se nuk merr vesh fare njeriu politik nga muzika apo se nuk e di se në kulturat kombëtare, kombet lavdërohen më së shumti për poetët dhe muzikantët e vet para se atyre që kanë kënduar me dyfek e jo se dyfeku nuk ka bërë punë për kombin, por forca e shpirtit gjithmonë e mbizotëron forcën fizike dhe është më jetëgjatë në histori. Por edhe ngre supet tek shoh se si i bëjmë punët këtu në Shqipërinë tonë. E vetmevete më lind pyetja: Pse nuk e bëjnë këtë muzikant të madh Nderi i Kombit. Apo e kanë bërë e unë nuk e di!!!
Eh kjo botë e marrë ku jetojmë – nuk njeh as vetveten.
Po le të themi dy fjalë kush është Martin Gjoka? I lindur 20 prill 1890 në Tivar, qytet shqiptar në breg të detit, sot në Mal të Zi me emër të ndrruar, bir i kapitenit të portit Filip Gjoka, në moshën 15 vjeçare e çojnë në shkollën e Françeskaneve në Shkodër ku drejtor ishte Atë Gjergj Fishta. Martini 18 vjeçar u dërgua në qytetin e Moxartit Salzburg të Austrisë ku studioj filosofi e teologji, por pasioni i tij për muzikën e shty qe të ndiqte edhe mësimet muzikore në Institutin e Profesorit me famë Hartman. Kthehet në Shkodër pak para shpalljes së Pavarësisë dhe jep mësime në Kolegjin e Fretenve. Në 1922 krijon orkestren “Illyricum” me të cilën do të fitonte konkursin kombëtar muzikor në vitin 1930. Atë Martin Gjoka jepte koncerte nëpër shoqëritë kulturore të Shkodrës, shumë të zhvilluara në atë kohë.
Krijoj në zhanre të ndryshme muzikore, polifonike dhe korale, krijoj opera dhe simfoni si dhe një numër këngësh epike dhe lirike. Martin Gjoka hapi i pari shtegun e artit muzikor shqiptar, krijuesit i të parës simfoni shqiptare “Dy lule mbi vorr të Skanderbegut” (1919) si dhe krijuesi i operas shqiptare “Juda Makabe” me libret të Gjergj Fishtës kompozuar në vitin 1917. Falë punës së Atë Martin Gjokës dhe muzikantëve të tjerë natyrisht Shkodra u bë qëndra më e rëndësishme e jetës muzikore në Shqipëri dhe djepi ku kanë lindur talente të mëdha.
Muzikologu dhe studiuesi i apasionuar i historisë së muzikës shqiptare Tonin Zadeja, në një jetëshkresë të shkurtër të At Martin Gjokës shkuan: “Janë kuptimplotë, dhe një vlerësim i madh i punës së tij, fjalët që Bajram Curri i drejtoi atij kur, në krye të orkestrës frymore, shkoi për ta urue me 1924: “ Ky peshqesh( asht fjala për një sasi të hollash- T.Z.) asht për kalamajt dhe për Ju, uratë. Vazhdoni të punoni pa u lodhun për idealin kombëtar e përparimin e vendit”.”
Për 50 vjet është thënë se opera e parë është krijuar në vitin 1958, por e verteta është ndryshe. Madje shumë prej pjesëve muzikore apo këngëve të Martin Gjokës se ndaluar, kanë arrit të futën në repertore pa emrin e tij.
At Martin Gjoka edhe pse vdiq në moshën 50-të vjeçare nga nje atak në zemër, në moshën më prodhimtare për një kompozitor, na ka lënë një pasuri të madhe muzikore në të gjitha gjinitë.
Simfonia “Dy lule mbi vorr të Skandërbegut” është ekzekutuar nga Orkestra e Operas nën drejtimin e Eno Koços në vitin 1986 i cili e vlerëson: “At Martin Gjoka, mund të thuhet me plot zë, është krijuesi i një gjuhe muzikore specifike shqiptare e cila rrezatoi tek mjaft kompozitorë shkodranë që, të gjithë e dimë, kanë qënë në pararojë të artit muzikor shqiptar” .
Një punë pasionante për nxjerrjen në dritë të veprës së këtij kompozitori të madh ka bërë me librin e vet Robert Prennushi, ku krahas shkrimeve mbi jetën e veprën e Atë Martin Gjoka OFM janë botuar edhe partiturat “Album për harmonium për 24 copa” e tjerë pjesë muzikore.
E kemi “takue” të madhin At M. Gjoka, tek filmi “Skënderbeu”, ku kompozitori Çesk Zadeja, shfrytëzon me mjeshtri temën e këngës së Martin Gjokës e mbështetur kjo në një motiv të vjetër të këngëve malësore.
Motivi i huazuar i filmin “Skënderbeu” nuk është vështirë të dallohet. Është marrë nga kënga “Kenkan mbushun malet me borë” por Martin Gjoka ishte i ndaluar , thjeshtë se qe prift ndaj atëherë u tha se është shfrytëzuar një këngë popullore, vetëm e vetëm që të mos dilte emri i më të madhit muzikant shqiptar, ai që hapi shtigjet e artit muzikor klasik në Shqipëri, ai që mësoi në shkollë e ngjalli pasionin për muzikën tek plejada e muzikantëve të mëvonshëm si Çesk Zadej, Tish Daija, Tonin Harapi, Simon Gjoni, Abdulla Grimci, Pjetër Dungu, Gjon Kapidani e tjerë.
Gjithësesi muzika e filmit “Skënderbeu” është vertetë një mrekulli në të cilën kanë shkrirë talentin e tyre dy artistë të mëdhej mësues e nxenës: At Martin Gjoka e Çesk Zadeja.
REKUJEM PËR SKËNDER SKËNDERIN, XHAXHAIN TIM TË MIRË – MALLKUAR QOFTË POLITIKA
Nga ELIDA BUÇPAPAJ/
Dje më mori në telefon vajza e hallës nga Italia dhe më tha se daja i saj dhe xhaxhai im është shumë keq. Kisha folur me të ndofta një muaj apo diçka më parë. Më mori ai. Lidoçka si je, më tha. Mirë jam xhaxhi, ia ktheva. Më fal, që nuk të kam marrë në telefon, por do ta ndreq gabimin. Të dua shumë, i thashë prapë. E di më tha, dhe qeshi. Kështu e mbaj mend gjithë jetën, me fytyrë të qeshur, energjik dhe gjithë shpresa.
Duke mos dashur që ta besoja vajzën time të hallës, i rashë menjëherë telefonit te xhaxhi. Më doli vajza e tij. E pyeta për xhaxhin tim. Më tha është keq. Po si është keq e pyeta, si është e mundur. Po më tha, rënkon natë e ditë. Nisa të dënes në telefon. Brenda një çasti m’u kujtua gjithë jeta.
Xhaxhai im, i treti nga katër djemtë e Kryeimamit Demir Skënderi, kishte studjuar për mbrojtje kundërajrore në Odesë. Aty ishte lidhur me një vajzë hebreje dhe patën një djalë, Aleksandrin. Por prishja e marrëdhënieve e ktheu xhaxhin në Shqipëri vetëm. Ai filloi punën në Durrës, në repartet ushtarake kundraajrore. Kur isha e vogël më merrte ndonjëherë me vete në repart. Ishte punëtor i madh dhe njeri shumë i ndershëm.
Në vitin 1976 na vdiq gjyshja. Tim atë e kishin përjashtuar nga partia më 1974. Pasi e pushuan nga puna,ne na internuan në një fshat të humbur rrëzë Dajtit, ku shpëtuam rastësisht, por nuk na u ndalën kurrë torturat, të detyruar të jetonim në një shoqëri që ushqehej me dramat e bashkëkombësve. Mezi prisnin që të shpallej ndonjë armik i popullit dhe të ngopeshin, tamam si një shoqëri vampire, që jetonte me gjakun e familjeve shqiptare që vuanin. Ky ishte gjyqi i dytë që i bëhej tim eti, pas atij të 1966 kur e përfshinë në grupin antiparti të Institutit të Historisë dhe Gjuhësisë dhe e dërguan pesë vjet për riedukim në Hidrocentralin e Vaut të Dejës si punëtor, duke ia hequr të drejtën e shkrimit dhe botimit. Përveç të tjerave, babin e akuzuan edhe si “nacionalist”, sepse kur e pyetën për Kosovën, u tha se “Kosovën e mban gjithnjë në zemër”.Por kalvari i 1974 ishte larja e fundit e hesapeve që shteti diktatorial ndërmerrte kundër tij dhe familjes, të përbërë nga tre veta, ai, im më dhe unë.
Siç ju thashë, më 1976 na vdiq gjyshja dhe im atë e xhaxhai u takuan gjatë ceremonisë të varrimit nën praninë e kolegëve ushtarakë të xhaxhait tim. Ky takim midis dy vëllezërve në mortin e nënës të tyre u konsiderua krim dhe xhaxhain tim e përjashtuan menjëherë nga partia e pak më vonë do ta lironin nga ushtria si i padenjë.
Por ai nuk u dorëzua dhe bëri gjithçka të mbijetonte bashkë me buzëqeshjen e tij që nuk iu shua kurrë. Me babin ishin vëllezër dhe miq të ngushtë. Duheshin shumë. Kur e liruan nga ushtria ai filloi të mblidhte bime mjekësore. Kur u përmbys diktatura punoi si shitës ambulant afër plazhit të Durrësit. Shiste çadra dielli, banane dhe gjithçka.
Gjithmonë buzëqeshur me shpresë se demokracia do t’i buzëqeshte atij dhe gjithë shqiptarëve. Ishte njeri i kulturuar dhe një nga mbështetësit vullnetarë të PD-së, që trokiste derë më derë, pa u lodhur kurrë. Asnjëherë nuk përfitoi gjë. Edhe pensionin si ushtarak, në mos gaboj, e ka marrë vetëm përpara një viti, por nuk jam e sigurt. E bija e vetme pa punë ishte dhe papunë ka mbetur.
Sa herë që ndonjë shkrimi i Skënderit dhe imi botohej në Tiranë, ai na merrte në telefon dhe na shprehte kënaqësinë e tij. Na thoshte shkruani më shpesh. I thoshim se ne shkruajmë por atje nuk na botojmë. Dhe përgjigja e tij ishte ajo qeshja, nën ata sytë e bukur të kaltër ku fshihej drama e një njeriu të ndershëm dhe e miliona shqiptarëve.
Tek ne ndoshta kishte patur shpresë se do ta ndryshonim botën, por asnjëherë nuk u ankua dhe nuk na tha se kishte mbetur i zhgënjyer prej nesh. Vetëm më thoshte se e kishte zënë malli. Lidoçka mos na harro, më thosh. Po si të të harroj Xhaxhi, po unë të dua si Babin, ia ktheja, me gjithë shpirt.
Dhe kjo bisedë zgjati 18 vjet që ne jemi larg Shqipërisë, një largësi fizike që nuk na ka lejuar të përqafojmë njerëzit tanë, që me kalimin e kohës shuhen një e nga një. E mallkoj politikën me gjithë shpirt, që u shkaktoi njerëzve drama të tjera sikur të mos kishte mjaftuar diktatura. Por mallkimet e mia nuk e shërojnë dot Xhaxhain tim të shtrenjtë. Mallkimet e mia nuk e kthejnë pas kohën – 18 vite nuk i kthejnë pas – që ne të nisnim bashkë bisedën aty ku e kishim lënë.
Tani xhaxhi im ndodhet në shtratin e vdekjes. Ndofta Zoti bën mrekulli dhe e kthen mbrapsht nga rruga ku do të shkojmë të gjithë. Ndërsa unë do të desha që të kisha fuqi të tillë aq sa ai të më dëgjonte, kur t’i thosha, xhaxhi Skënder të kam dashur shumë, sa babin. Dhe e di se ai do të ma kthente me buzëqeshjen e tij të mrekullushme. E di Lidoçka, e di!
VOTATA NUK BLIHEN VETEM NE SHQIPERI
Prokuroria rumune akuzon deputetin për blerje votash me pula!/
Prokuroria Antikorrupsion e Rumanisë kërkoi sot arrestimin e një deputeti të opozitës, të krahut të djathtë, nën akuzën për përpjekje të blerjes së votave me 70 ton pula.
“Gjatë vitit 2012, Florin Popescu përdori influencën e tij si president i një filiali të degës së një partie politike për t’i kërkuar drejtorit të një shoqërie tregtare 60 deri në 70 ton pula me vlerë rreth 90 mijë euro për t’ia shpërndarë qytetarëve për qëllime elektorale”, saktësoi prokuroria në një komunikatë.
“Më akuzojnë se kam kërkuar produkte ushqimore, por nuk ishte drogë”, u shpreh Popescu, cituar nga agjencia e lajmeve “Mediafax”, në dalje të seancës dëgjimore.
Prokurorët kërkuan arrestimin e tij, por ky akt do të ndodhë nëse deputetët bien dakort t’i heqin imunitetin.
Gjykata rumune ka ndërmarrë prej disa vitesh një luftë kundër korrupsionit në nivele të larta, natyrisht atyre politike. Shumë zyrtarë të lartë mes së cilëve edhe ish-kryeministri Adrian Nastase vuajnë aktualisht dënime me burg pasi janë cilësuar fajtor për çështje korrupsioni.
Komisioni Evropian e ka vendosur Rumaninë dhe Bullgarinë nën mbikëqyrje me synim që të forcojnë luftën kundër këtij fenomeni.(Ne foto: Deputeti Popescu)