Vatra – Page 130 – Dielli

Një mbrëmje kulturore e deges se Vatres me artistet shqiptare në Kafe “ KUVENDI”

May 22, 2014 by dgreca

Dega e Vatrës në Michigan organizoi një mbrëmje muzikore model me këngëtarin e njohur Frederik Ndoci, këngëtaren Eglantina Toska dhe violinistin virtuoz, Zaqir Sulkuqi./
Nga Pjetër Jaku/
Ditën e shtunë, me datën 17 Maj 2014, na Kafe “Kuvendi” me organizimine Degës së Vatrës, Michigan u realizua një mbrëmje muzikore model me këngëtarin e njohur Frederik Ndoci, këngëtaren Eglantina Toska dhe violinistin virtuoz, Zaqir Sulkuqi, që kishin ardhur për një koncert në Qendren Kulturore “ Gjergj Kastrioti – Skenderbeu” të Kishës së Shën Palit. Në këtë mbrëmje me të ftuar nga Dega e Vatres dhe stafi i Revistes “ Kuvendi”, moren pjesë edhe Ambasadori i Republikes se Shqipërisë në Washington, Gilbert Galanxhi dhe bashkëshortja Eva, njëkohësisht Sekretare e Ambasadës, Konsulli i Nderit të Republikës së Shqipërisë në Michigan, biznesmeni dhe patrioti i njohur, Ekrem Bardha, Kryetari i Degës së Vatrës Michigan, publicisti dhe poeti “ Pshtari i Demokracisë”, Alfons Grishaj, aktivistët Nevrus Nazarko, Kujtim Qafa,Petrit Doda, Pal Rakaj, Luvigj Stërbyçi, poetja dhe vatranja Elinda Marku, Lush Popa, Agustin Qupi, Gjokë Ndoj, aktivisti Rrok Doka Junçaj,Bedri Ruka, Arben e Aida Gjergji, të ftuar nga Shoqata “ Mirdita”, Gjon Simoni ( Sekretar i kësaj Shoqate) Pjetër Gega ( arkëtar),Dodë Qafa,Hilë Curri, nipi i të njohurit Pashk Curri nga Fushë- Arsi, i ndodhur për vizitë në Detroit, Lekë Prendi, Bik Ndoka etj. Një mbrëmje pothuajse spontane, pa një program të paramenduar, por që doli në përmasat e një koncerti artstik, që rrallë ndodh edhe në mjediset kulturore të kryqytetit. Me artistët ishte edhe poetja e njohur Iliriana Sulkuqi, ku në tavolinën e saj qendronin poetët ( krijues të njohur nga komuniteti shqiptar i Michiganit) Nexhip Ejupi, Mensur Spahiu, Rakip Babqorri dhe Gazmend Kishta. Poashtu i pranishëm ishte njëri nga drejtuesit e organizmit të ri në komunitet Albanian Roots, Indrit Topalli.
Mrekullia e zërit të Frederik Ndocit, për të cilin shqiptarët duhet të përulen para këtij talenti të rrallë, nuk vlerësohet në nivelin që kërkon arti, ishte një kënaqësi dhe një kërkesë e vazhdueshme e të pranishmëve për ta mbajtur deri në mëngjes. Tingujt e violinës së Zeqir Sulkuqit, një ndër mjeshtrat më të mirë në Ballkan, me disa koncerte në sallat më të njohura të Evropës, nuk shoqëruan vetëm jaret e njohura shkodrane, por edhe luajten pjesë të veçanta vetëm për violinë që mbajtën autorësinë e tij, si Vallja e Kalit, një pjesë përfekte që trokon në ndjesitë e secilit, si dhe Vallja e Ciganit, plus pjesën më të vështirë për çdo violinist, imitacionin muzikor të cicërimës së zogut.
Të gjitha këto, të gërshetuara bukur me zërin e pastër e melodioz të artistës së re Eglantina Toska, e cila jo vetëm përcolli trevën prej nga vinte, Elbasanin, por edhe shumë këngë të bukura të trevave të tjera si të Krujës, Malësisë, Mirditës etj. Brishtësia e saj ishte krejt tjetër me zërin, me seriozitetin muzikor të një krijuesje të kulturuar, që këngën e kishte jo vetëm hobi por edhe profesion.
Të tre këta artistë shoqëroheshin në organo nga muzikanti i ri i talentuar Elis Lloshi, i cili veçëse muzikant ishte pedagog në Fakultetin e Artve. Të shoqërosh, ose më mirë të ndjekësh kthesat e parpitura zanore të Frederik Ndocit është vërtetë e vështirë, që rrallë muziknat e bën. Kjo më sjellë ndërmend një thenie të Aritsit tjetër të njohur në një bisedë për Rikun, Ardit Gjebrea, i cili theksonte “ Frederiku është shumë i vështirë ta shoqërosh me muzikë…” Kthesat e befta, roli i dy këngëtarve në një, siç janë duetet ( femër –mashkull), mund t’i realizoi vetëm Frederik Ndoci e askush tjetër.
Me të drejtë mbrëmja mund të vlerësohej si një aktivitet i mirëfilltë kulturor që rrallë mund të realizohet. Për këtë një meritë e veçantë është e Degës së Vatrës Michigan, që disa herë ka realizuar promovime librash e filmash, si dhe mbrëmje miqësore për anëtarët e saj, pa harruar të kënaq edhe ata që nuk janë pjesë e Vatrës.
“Në të arthmën, kjo Degë, – thotë kryetari saj, Alfons Grishaj, – do të mundësojë edhe ndonjë aktivitet tjetër si; piknik apo udhëtim tematik, në ndonjë vend që ia vlen ta njohësh, sponsorizime të ndryshme për vepra që shihen me dobi, apo me nivel si dhe mbrëmje të vazhdueshme për rastet përsonale apo familjare të miqëve tanë.”

Shkolla Shqipe: Një dritare Shqiptare në Amerikë

May 15, 2014 by dgreca

Është hapë Shkolla Shqipe nga dega e Vatrës në Jacksonville. I pranishëm edhe ambasador Bekim Sejdiu,Konsull i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës në Nju Jork/
Nga Gjergj LAÇUKU/
Vizita e Konsullit të Përgjithshëm -Ambasador të Republikës së Kosovë në Jacksonville , i ftuar nga Federata ” Vatra”, dega Jacksonville, me rastin e hapjes së shkollës së parë Shqipe në Florida, ishte një kënaqësi e veçantë për gjithë komunitetin Shqiptar në Jacksonville .Ai u prit nga kryetari i degës “Vatra” Adriatik Spahiu së bashku me kolegët e Vatrës , Rexhep Gabrica, Basri Jashari , Menderez Imeri , Ardian Gjoka e Gjergj Laçuku. Në kuadrin e vizitave, Konsulli i Përgjithshëm- Ambasador Bekim Sejdiu shkoi për vizitë në shtëpinë e vatranit , z. Bukurosh Curre ,babai i të cilit kishte ndrruar jetë para pak ditësh. Një vizitë ngushëlluse qe mbart mbi vete traditat e vyera Shqiptare .
Më pas , rrugës për në San Augustine u ndalën në “Joni’s Pizza” ku u pritën me bujari nga pronari Shqiptar, z.Lulzim Fejzo me bashkëshorten Alma Fejzo. Nga aty, bëmë një vizitë në qytetin ma të vjetër në Amerikë, pra në San Agustine , themelu nga Ponce de Leon më 1513 , një qytet që ruan në vetvete shijen e Rilindjes Europiane edhe në Botën e Re.
Data e 11 Maj 2014 do mbesin një datë historike për të gjithë komunitetin Shqiptar në Jacksonville , Florida,sepse u hap Shkolla e parë Shqipe .
Kjo ngjarje ka një domethanie shumëkuptimshme sepse fëmijët tanë nëpërmjet gjuhës së folun e të shkrume do të i ruajnë e çojnë ma tej vlerat tona Shqiptare në mozaikun ma të madh e ma të bukur në botë , pra Amerikën shumë kulturshe.. Po ashtu Shkolla do jetë edhe një pikë referimi për t’ u afru dhe konsulidu si komunitet që ka identitet e vet.
Dhurata e librave nga stafi i Ambasadës nuk ka randësi thjesht nga vlera e tyne materiale se sa nga vlera shpirtnore dhe dëshira e mirë në drejtim të një kauze fisnike dhe patriotike .
Në këtë ngjarje të randësishme, foli Kryetari i degës “Vatra” , Z. Adriatik Spahiu duke falenderu z.Sejdiu dhe stafin e Ambasadës së Kosovës për mbështetjen e kësaj nisme me vlera të mëdha për fëmijët tanë. Gjithashtu , ai falenderoi edhe Z. Lavdie Mato si promotore e shkollës Shqipe këtu në Jacksonville . Zoti Spahiu shprehi një falenderim të veçantë për patriotin Gëzim Shentolli i cili kishte dhuruar 25 fjalor elektronik në shqip- anglisht për fëmijët e shkollës dhe z. Artur Vrekaj që dhuroi libra për shkollën shqipe.Zoti Spahiu bëri edhe një analize të punës së Vatrës në Jacksonville dhe ku diskutuan edhe vatranët e tjerë si z. Shpresa Gallaj,patrioti Hasan Hakrama,Financieri Bukurosh Curre,Dr. Ali Lushnja, z. Adem Agolli; ish- futbollist i “Tirona” , z .Xhezmi Çuko e Inxhieri Vehbi Musta e shumë të tjerë. Me këtë rast u zgjodhën edhe delegatët që të do të përfaqësojnë degën tonë në Kuvendin e Madh të “Vatrës” që do mbahet me dt 14-15 Qershor në New-York ; z. Bukurosh Curre,Ardian Gjoka, Adriatik Spahiu, Z. Lavdie Mato, Jola Hodo, Linda Opari, Basri Jashari, Rexhep Gabrica, Elton Hysesani, Gjergj Laçuku
Bordi i Vatrës u rifreskua me dy zëvendësime , pjesë e tij u bënë Znj. Lavdie Mato dhe z. Ramadan Zyberi.
Më pas fjala i kaloj Konsullit të Përgjithshëm- Ambasador z. Bekim Sejdiu,i cili vuni në dukje randësinë e virtyteve tona dhe ne , diaspora, kudo që jemi , jemi pasaporta dhe identiteti i kombit shqiptar sepse nga veprimet tona të huajt krijojnë imazhin tonë si komb- u shpreh z. Sejdiu
“Me të vërtetë është një kënaqësi e veçantë kur dëgjojmë shembuj të mirë në diasporë duke pasë parasysh edhe dinamizmin e jetës, pra nuk është e lehtë të gjesh kohën e duhur për të bërë një emër shqiptar të mirë. Të gjithë së bashku duke kontribu sadopak mund të bëjmë diçka të mirë të përbashkët”- u shpreh Konsulli i Përgjithshëm-Ambasadori Bekim Sejdiu. Më pas , mbrëmja u shoqërua me kangë e muzikë Shqiptare ku mori pjesë kangëtarja Entela Ismaili , dy televizionet shqiptare në Jacksonville, “Kelmen TV” e “Borova TV” me pronarët përkatës, z Mark Dukaj e z. Pirro Raspopi,gjithashtu nuk mungoj edhe një darkë me ushqime tradicionale Shqiptare.
Në këtë mbrëmje pat edhe anëtarësime të reja si Linda Opari,Shaban Qerimi, Bardhyl Gashi, Aida Baraku, Urim Nuredini e të tjerë.Një falenderim për anëtarët e rinj që po bëjnë “Vatrën” me të ngrohtë me praninë e tyre , secili duke sjellë diçka të re .
Më poshtë po japim fjalën përshëndetëse të Sekretarit të Vatrës në Jacksonville , Gjergj Laçukut
Të dashtun bashkëkombas !
” Padyshim që secili prej nesh jeton me shpresën se çdo ditë do të na sjellin diçka ma të bukur , ma të mirë , e ma t’kándshme.
Më shpresën te Zoti, e sotmja na dhurojë një ndër ditët ma të shënueme për komunitetin Shqiptar këtu në Jacksonville , Florida , pra një ditë që prej sotit do të këtë Shkollën
Shqipe të hapur nga Shoqata Panshqiptare”Vatra”.

E kush nuk i kujton Vargjet e Naimit,
“Gjuha jonë, sa e mirë
sa e ëmbël, sa e dlirë”
E ku ka ma bukur se sa në këtë ditë hyjnore të festës së Nanave të inagurohet shkolla shqipe sepse janë pikërisht nanat tona që ndër shekuj na me shumë fjalët e para , na këndune ninullat e para edhe pse n’qiellin tonë, rè të zeza vërtiteshin , ardhun prej shkretinave të Arabisë.
E kush mund ta harroj porosinë e prelatit të madh shqiptar , At’ Gjergj Fishtës,
“Kjoft mallku ai bir shqyptari
qi ket gjuhë t’perëndisë
trashëgim q’ia la i pari
trashëgim s’ia len ai f’misë.”
Por si mund të harrohet vargjet plot melodi të Dom Ndre Mjedës që duket se ai i këndon gìuhës Shqipe me zanin e vetë Perëndisë,
“Përmbi za që l’shon bylbyli
gjuha shqype m’shungullon
përmbi erë që jep zymbyli
pa da zemrën ma ngushllon.”
E nesërmja do na gjeje ma të lumtun se kurrë sepse ne do ti mbajmë gjallë këto amanete të Rilindaseve tanë edhe këtu në anën tjetër të Atlantikut që gjithëmonë na përcjell mesazhe dashurie nga brigjet e vendlindjes.”
Fjala përshëndetëse e Kryetarit “Vatra” në Florida, z. Adriatik Spahiu.
“Të nderuar bashkatdhetarë !
I nderuar Konsulli i Përgjithshëm i Republikës së Kosovës , Z. Bekim Sejdiu,ju falenderojmë nga zemra të gjithëve për praninë tuaj në këtë ngjarje historike për komunitetin shqiptar këtu në Jacksonville .
Tani që unë flas para jush, më shkon mendja tek përpjekjet e popullit tonë për ruajtjen e gjuhës së Shéjt Shqipe dhe kurorëzimin e tyre me hapjen e shkollës së parë Shqipe në Korçë më 1887.
Emocionet tona janë të mëdha edhe pse ne jemi të lirë e kemi mundësi të bëjmë ma shumë, por imagjinoni se si do jenë ndjerë ato njerëz të mëdhenj në atë kohë kur populli ynë ishte akoma në errësinën e Perandorisë Osmane, dhe imagjinoni paradoksin ma të madh, ishim i vetmi popull nga të gjithë popujt e pushtuar nga turqit , që na mohojej hapja e shkollave Shqipe.
Vllazën e motra , sot jena këtu sepse të gjithë së bashku kemi vendosë për të ba diçka të mirë për fëmijët tanë dhe kjo e mirë kërkon përkushtim , vullnet e dashamirësi.Nuk mund të lë pa falenderu stafin e Ambasadës së Kosovës që u tregua shumë i gatshëm për të na ofrue ndihmën e duhun. Ju lutem një duartrokitje.
Gjithashtu falenderoj edhe Znj . Lavdie Mato, një mësuese e nderuar e gjuhë-letërsisë Shqipe për nismën e saj në hapjen e shkollës sepse pa një gjuhë të shkruar dhe të folur , fëmijët tanë nuk mund të ruajnë identiten e tyne , traditat dhe zakonet Shqiptare .Jemi me fat se në komunitet ka shumë mësues dhe të gjithë kanë shpreh vullnetin e tyne për të ndihmu Shkollën Shqipe sidomos z.Meri Dumi, z. Hysesani . Me këtë rast më lejoni që të ju uroj nënava Shqiptare , që janë Nënat më të mira në Botë” Gëzuar festën e Nënës!”
Kjo mbramje e kaloj jehonën e saj edhe përtej brigjeve të Altantikut , në Kopenhagen të Danimarkës , ku zoti Hilmi Gashi na lidhi drejtë për drejt me valët e radios” Projekt 21″ ku folën Konsulli i Përgjithshëm -Ambasador Bekim Sejdiun dhe Sekretari i degës “Vatra”,Gjergj Laçuku,
Ishte kënaqësi kur edhe vllaznit tanë të një gjaku interesohen dhe bahen pjesë e gëzimit tonë.
Po të i referohemi historisë së gjuhës së shkruar Shqipe , ajo u ruajt si gjuhë e shkrumë vetëm në veri të Shqipnisë , në dialektin ma të bukur në botë, atë të Gegnishtes, e kjo falë klerikëve patriotë , si ” Formula e Pagëzimit ” më 1462 nga Pal Engjulli,mik i ngushtë i Heroit tonë Kombëtar, Gjergj Kastrioti, duke u pasu nga “Meshari ” i Gjon Buzukut më 1555 e me radhë nga klerikët e tjerë Katolikë si Pjetër Budi ,Pjetër Bogdani e Frang Bardhi që mbajtën ndezun qirin e shpresës në errësinin e pushtimin të zi Turk, ai qiri për të cilin Naimi ishte gati të shkrihej për të sjellë dritën e Rilindjes Kombëtare dhe deshta ta mbyll me vargjet e Bektashianit të Madh;
” Pa shihni ç’gjuhë e mirë!
Sa shije ka e hije
Ç’e bukur edh’e lirë,
Si gjuhë Perëndije.”

VATRA’S EDUCATIONAL FOUNDATION

May 12, 2014 by dgreca

VATRA’S EDUCATIONAL FOUNDATION/

Vatra’s Educational Foundation is currently accepting scholarship applications for the academic year 2014-2015. Vatra has been providing financial support in the form of scholarships to hundreds of Albanian American students during the last five decades. This year Vatra will be awarding several scholarships in the amount of $1,000 -$1,200 to deserving students.

CRITERIA TO APPLY:
1. Applicants must be enrolled as a full time student at a college/university during academic year 2014-2015.
2. Applicants must be of Albanian descent. Priority will be given to members of Vatra and their children/grandchildren.

NECESSARY DOCUMENTS
Enclose documents in one envelope in this order:
1. Scholarship Application Form
2. An official (sealed) transcript from your school.
3. Two letters of recommendation by individuals who have known you at least one year. One of the recommendations must be written by high school teacher/guidance counselor or professor.
4. A resume (no more than one page long) with a section on extracurricular activities.
5. A personal statement on the topic of what you hope to accomplish in your field of study, not to exceed one page (8 ½ x 11, single-spaced).

EVALUATION CRITERIA
1. Academic records
2. Extracurricular activities
3. Recommendation letters
4. Personal statement

Late applications will not be considered.

DEADLINE AND SUBMISSION

All required documents must be received in one package by Saturday, July 19, 2014. Recipients of awards will be notified by Friday, July 18, 2014. Forward all documentation in one envelope to:

Vatra’s Educational Foundation
Mithat Gashi, Chair
2437 Southern Blvd.,
Bronx, New York 10458

VATRA’S EDUCATIONAL FOUNDATION

SCHOLARSHIP APPLICATION FORM
(Please Type or Print)

First Name: Last Name:
Mailing Address:
Permanent Address:
Telephone No: Fax No:
E-mail Address:
Date of Birth: Birth Place:
Are you or anyone in your family a member of Vatra? Who?
How did you hear about us?

Scholastic Record

Current College/University: City, State
Prior College/University: City, State
Undergraduate degree from: City, State
High School: City, State
Major Field of Study:
Present Academic Standing: Freshman, Sophomore, Junior, Senior, Other:
GPA_________
Anticipated Completion Date of the Current Study Program:

MBI SIMPTOMET KOMUNISTE TE 5 MAJIT 2014

May 12, 2014 by dgreca

Nga dr. Gjon BUÇAJ/Kryetar VATRËS/
Pesë maji ishte rast i përshtatshëm për disa dukuni të cilat, me arsye, shkaktuen reagime dhe komente të ndryshme. Në të vërtetë dukunitë që u panë me shqetsim, ishin vetëm simptome të nji semundjeje të randë nga e cila ende vuen shoqnia shqiptare. Po afrohet nji çerek shekulli prej ramjes de jure të komunizmit, por faktikisht trashigimia e diktaturës së kalueme asht ende prezente në të gjithë sektorët e jetës shqiptare, qofshin shtetnorë, politikë ose shoqnorë e kulturorë, dikund ma shumë e dikund ma pak.
Nderimet me grusht të fëmijve apo të të rritunve para varrezave ose para fotografisë së diktatorit, i cili simbolizon periudhën ma të errtë të historisë sonë, qofshin me 5 maj ose me 29 nandor, me pjesëmarrje edhe të zyrëtarve të lartë qeveritarë, arsyetojnë shqetsimet që klasa e ish të përsekutuemëvet shprehi në kohën e fushatës së fundit paraelektorale.
Dukunitë e përmenduna ma nalt, sado anakronike dhe të shëmtueme, janë legjitime sepse simbolizojnë nji sistem i cili, sado tragjik, sado antikombëtar dhe antinjerzor, nuk asht dënue as parimisht, lene ma juridikisht, për krimet e pa shembullta që kreu mbi popullin shqiptar.
Tue mos u dënue, diktatura mbetet legjitime edhe për breznitë e ardhëshme, nga do që të vijë, majtas apo djathtas.
Për demokratizimin (në vend të termit dekomunistizim) e shoqnisë shqiptare, detyra kryesore bjen mbi klasën politike, por forca promotore duhej të ishte klasa intelektuale.
Në vend të letrave të hapuna drejtue qeverisë për të ndërhy në çashtje të gjuhes, ose në çashtje të tjera si në kohe të diktaturës, intelektualët duhet të bajnë presjon mbi klasën politike për thellimin e frymës demokratike dhe shkëputjen përfundimtare nga trashigimija e së kaluemës; kjo, simbas eksperiencës së shteteve të tjera ish komuniste, do të lehetësonte edhe luftën kundër korrupsionit.
Dënimi i komunizmit si sistem dhe i krimeve të tij, si dhe zbatimi i ligjit të lustracionit, do të realizohen në Shqipni heret a vonë, por interesi kombëtar e don ma mirë heret se vonë!

Reliket e bandës “Vatra” dhe si mbërritën në Shqipëri

May 6, 2014 by dgreca

Nga Frederik STAMATI/
Kush e di historinë e Bandës Kombëtare “Vatra” me siguri që do të provonte nxitjet e papërmbajtura të pasionit për të ndjerë në shpirt flladin impresionues të famës së saj… Thuhet se ajo u formua më 17 dhjetor të vitit 1916, në qytetin e Usterit të Amerikës. Mirëpo ka diҫka që nuk shkon, sepse vula ka datën 11. Por kjo është një ҫështje që nuk i takon këtij shkrimi, prandaj edhe nuk do ta shtjellojmë. “Faik Konica dha mendimin që ajo të quhej Banda Kombëtare “Vatra” e që kjo bandë të kthehej në Shqipëri”, të merrte pjesë në ҫlirimin e saj dhe menjëherë mbas ҫlirimit të shpërndahej.“Banda Kombëtare “Vatra”! Historia i dha fatin e legjendës; reputacioni i saj ishte legjendar. Ajo u projektua si një gonxhe shpirti. Këtë mund ta bënte vetëm gjenia e Faik Konicës. Lulja do të ҫelte dhe kjo lule nuk do të lihej të vyshkej, do të këputej në kulmin e saj. Kështu do të mbetej në kujtesë e freskët, e bukur në përjetësi… Zor se mund të ishte projektuar një trajektore me një apogje më mbresëlënëse!…”
Thuajse i gjithë shekulli i kaluar, sidomos nga fillimi i tij, ka qenë vetëm një kushtrim trumpete lufte sa ushtarak, aq edhe policor. Njerëzit shtynin njëri-tjetrin në radhët e historisë dhe vetëm ata më pak tahmaqarë, por më shumë spiritual, vëzhgonin të kaluarën për të parë të ardhmen. Këta ishin pak, konsideroheshin si jashtë kohës, si edhe sot xhanëm, e për ta nuk e ҫante kokën njeri. Si për inat të neglizhencës pikërisht këta pak njerëz që njohën ligjësinë e ecurisë së shoqërisë njerëzore menduan për vulën historike të kombit të tyre. Kështu ata përjetësuan fakte materiale, pra objekte, për të cilat sot ne, që merremi me muzeologjinë e që konsiderohemi po aq kot apo të tepërt, i falenderojmë. Sot nuk ka më nostalgjikë të asaj periudhe, por ka vlerësues maksimalë, ka nga ata kuq e zinj, sublimatë të ndritur të atdhetarisë. Këta dhe të tjerë që do të dëshironin të preknin apo të ndjenin Bandën Kombëtare “Vatra” do të mund ta bënin atë vetëm në dy mënyra: duke dëgjuar të regjistruar në disqe muzikën e realizuar nga ajo ose duke parë instrumentet me të cilat është luajtur ajo muzikë, partiturat, uniformat e instrumentistëve dhe gjithҫka tjetër të orkestrimit. Në Fondin ertnografik janë zbuluar herë mbas here relike të saj. I pari ka qenë flamuri i bandës. Vite të tëra e patëm enigmë historinë sesi u bë pjesë e këtij fondi, por ja, erdhi një ditë dhe fare rastësisht gjetëm në Arkivin e Shtetit disa dokumente që na ngritën mendjen. Ato mund të kërkohen në AQSH, Fondi 295, Viti 1939, Dosja 272 (450). Po i botojmë për herë të parë:Dokumenti i parë:MBRETNIJA SHQIPTAREMINISTRIJA’ E ARSIMITNr 2351Tiranë, më 13/6/1939Drejtoris së Bibliotekës KombëtareKëtuShkurtim:Autorizoheni me marrë në dorëzim nga P.T. Komanda e Mbrojtjes Kombëtare nji gran cassa (daulle e madhe) e nji tambure (daullkë) t’ish Bandës Kombëtare “Vatra” si edhe nji Flamur i dhuruem Bandës në fjalë prej Shoqnisë Drenovare t’Amerikës në vjetin 1918 për t’i ruejt si vlera historike.MinistriDokumenti i dytë është ai i datës 3/VII/1939, me Nr. Prot 1461 që Biblioteka dhe Muzeu Kombëtar i dërgonte Ministrisë së Arsimit:Ministrisë së ArësimitTiranëNë lidhje me shkresën Nr 2351 dt. 13/VI/1939 të së Shkëlq. Ministri, kemi nderin t’ju bëjmë të njohur se të Premten më 30 Qershor 1939 na u dorëzuan për t’u ruajtur si vlera historike, prej Kapterit Aleks Lubonja, sekretar i Bandës Ushtarake, një flamur, një gran cassa dhe një tambure, pronë të ish Bandës Kombëtare “Vatra”. Me rastin e dorëzimit të tyre u nënshkrua një proces-verbal, dy kopje prej të cilave u ҫkëmbyen dhe njëra ju përcjellet bashkë me këtë shkresë.DrejtoriDokumenti i tretë është procesverbali përkatës:MBRETNIJASHQIPTARE Tiranë, më 3/VII/1939BIBLIOTEKA DHE MUZEU KOMBETARPROCES –VERBALSot, më tridhjetë Qershor një mijë e nëntëqint e tridhjetë e nëntë, në selinë e Bibliotekës dhe Muzeut Kombëtar, në praninë e Kapterit Zotit Aleks Lubonja, Sekretar i Bandës Ushtarake, në vështrim të shkresës Nr 2351 dt 13/VI/1939 të Ministrisë së Arësimit, iu dorzua Bibliotekës dhe Muzeut Kombëtar, në praninë e Drejtorit të saj Zotit A. Tasi, për t’u ruajtur si vlera historike, sendet që vijojnë:1)Një flamur i vjetër me shkronjat:BANDAKOMBETAREVATRADHURATENGA SHOQERIADRENOVAREBASHKIMI19182)Një Gran Cassa3)Një Tamburozv. Drejtor i Bandës Ushtarake Drejtori i BibliotekësKapiten. IIKështu u zgjidh enigma e pazbuluar e dorëzimit të flamurit të Bandës Kombëtare“Vatra” dhe e trashëgimisë së tij në Fondin etnografik që na ngacmonte që nga viti 1999. Mirëpo aq sa na qetësoi nga ana “muzeore”, po aq na trubulloi mendjen enigma e ekzistencës së dy instrumenteve të tjerë, e trumpetës dhe e daulles së madhe që në gjuhën e specialistëve të muzikës quhet “gran cassa”. Jemi të sigurtë se shumë lexues që nuk e dinë historinë e Bandës Kombëtare “Vatra” do të ҫuditen për shqetësimin tonë, do ta quajnë të kotë, madje edhe të ҫuditshëm dhe kanë të drejtë. Po ju lutemi, mos u ngutni në mendimet tuaja. Rilexojeni paragrafin e parë të këtij shkrimi, mundohuni të gjeni botime të tjera për Bandën Kombëtare “Vatra” dhe atëherë do ta kuptoni përkujdesjen tonë dhe përpjekjen e vazhduar për zbulimin e enigmave tunduese. Gjithҫka lidhet me ata instrumentistë në mos virtuozë, patjetër përҫues të entuziazmit të lirisë.Deri më sot janë shkruar disa artikuj studimorë ose përkujtimorë për këtë bandë, por ka akoma aromë për të thithur nga ajo lule. Në rolin e konservuesit kemi detyrën e trashëgimisë së relikeve të saj, të gjithҫkaje, sado të vogël të ardhur deri në ditët e sotme, pasojë e një neglizhence të pashpjegueshme jo nga ata që nuk lidhen me botën e muzeumeve, por nga ata që duhej ta kishin bërë këtë dhe ndoshta të larguar nga padija apo prirja e kufizuar nga atraksioni për profesionin e ngushtë: se kush ka thënë që po të jesh në fushë nuk sheh dot përtej kilometrit të nëntë.Gjetja në nëntorin e vitit të kaluar e disa prej flamujve më të famshëm historikë të Shqipërisë na bëri të ndjejmë drithërimën shtytëse për të zgjidhur enigmat e tjera që flenë në fondin etnografik. Të gjithë punonjësit u bënë robër të interesit që imponon zbulimi. Kurrë ndonjëherë më parë nuk ishte parë një këmbëngulje aq e shqetësuar, një shqetësim përpara dëshirës së papërmbajtur. U bë temë e ditës, e ҫdo dite. U kërkua në të gjitha mënyrat. E në këtë rast duhet të përmendim patjetër të dyja punonjëset e Fondit etnografik, Vilma Nallbanin dhe Violeta Malokun.Ethim Dodona na dha një fotografi të bandës. Ajo është kopjuar nga kalendari i “Vatrës” i vitit 1918. I ati i Ethimit, Petro Themistokli (Dodona), ka qenë klarinetist në atë bandë. Ethimi e di historinë e saj ashtu si nxënësi di mësimin. Në fotografi duket edhe trumpeta dhe daullja me një shkrim rrethor.E në këtë moment njëri nga autotët e këtij shkrimi, F. Stamati, shprehet:“Dhe atëherë kujtesa e fjetur nga vitet e kaluara filloi të riprodhojë trubullt ngjarje të dyzet vjetëve më parë… Sapo kisha filluar punën…Detyra ime ishte arkeometria dhe jo trashëgimia. Po kaloja nëpër korridor… Nga një derë e hapur pashë në gjysmë errësirën e dhomës një daulle të madhe… Në të ishte shkruar në formë rrethore diҫka e palexueshme nga larg…Shkrimi ishte i kuq dhe blu…Lëkura në mes të daulles ishte e ҫarë…I telefonova menjëherë Pandora Plakut, njërës nga punonjëset më të para të fondit etnografik. Nuk e mbante mend një daulle të tillë. Mbas dy javëve i telefonova përsëri. Si është njeriu! Pandora ka më shumë se tridhjetë vjet që ka dalë në pension. E megjithatë gjatë atyre dy javëve ishte përqendruar në kujtimet e mëparshme. Po, i kujtohej diҫka e tillë…U zhyta më tepër në kujtime…Atëherë bëhej një festival apo një konkurs midis grupeve amatore të shtëpive të kulturës. Grupi i Tiranës nuk kishte daulle. Nuk e di sesi iu drejtuan për ndihmë Institutit tonë. Me fondin etnografik merrej i ndjeri Abaz Dojaka. Më pyeti nëse mund të rregullohej ajo daulle e të bëhej për t’i rënë. I thashë se jo…Dikush u shpreh se ajo daulle nuk duhej për gjë…Atëherë shfaqën mendimin për t’i vënë një lëkurë të re…Nuk e di sesi shkuan punët më tej…I shkruajta këto tre paragrafë jo vetëm për kuriozitet, por për të parë se ҫfarë ndodhi…”Ethimi na tregoi se tamburisti i bandës kishte qenë babai i Aneta Takes. U lidhëm në telefon. Emocione nga të dy receptorët…Ndërkohë vazhdonte kërkimi intensiv, ndonjëherë edhe me deziluzion. Pastaj përsëri, përsëri. Dhe ja, erdhi një ditë kur u zbulua trumpeta. Është po ajo që shihet në fotografinë e bandës. Lëkura e njërës anë është ҫarë nga rrudhosja e tharjes së përtejme, kurse nga ana tjetër sapo ka marrë ndonja dy dëmtime të vogla. Kurioziteti na shtyu t’i biem. Tingulli i saj të kujton akordet e baterisë: ai vjen i thellë, i thellë… Apo është vetëm një iluzion psikik i shkaktuar nga hershmëria e kohërave nga ku vjen? Trokitëm më fort: thirrje luftarake! “Tamburxhi, tamburxhi, thirrja jote ushton…”Si shuam kuriozitetin muzikal u përqendruam në të tjera kuriozitete. Brenda tambures është ngjitur stampa e firmës prodhuese; ruhet shumë mirë. Në të lexohet:WALBERG & AUGEWORCESTER . MASS USATë nesërmen u zbulua daullja. Ajo kishte patur fatin e transformimit shfytyrues…apo të një restaurimi primitiv, jo muzeal, i cili i kishte hequr përgjithmonë ndjesinë e të qenit të atyre kohërave aq emocionuese. Lëkura origjinale ishte zëvendësuar me një të re, që ta bënte daullen të binte në konkurrimin amator. Cili vallë ka qenë ai daullexhi fshatar që ka patur fatin të luajë me një instrument historik? Edhe lëkura e re, e vënë në fillimvitet e shtatëdhjeta që lamë pas, është ҫarë në të dyja anët. Si lëkurë përdoret lëkura e kecit. Sa më i madh instrumenti, aq më i madh duhet të jetë keci që theret. Lëkura pastaj përpunohet, rregjet dhe montohet. Me sa duket kecat e therur nuk kanë qenë aq të mëdhej, prandaj kanë therur katër për të plotësuar daullen. Pastaj dy lëkurat janë ngjitur bashkarisht me rripa lëkure. Ata rripa lëkure ishin prerë nga lëkura origjionale; në ta dalloheshin disa gërma blu dhe kuq, që po t’i shikoje me kujdes dalloje fjalët ALBAN dhe BAND dhe disa të tjera të cunguara më keq. Nuk gjejmë dot fjalë për të përshkruar këtë punë xherahu!Në faqen e përparme të daulles ka qenë shkruar në formë rrethore me gërma të mëdha blu e me hije të kuqeALBANIAN NATIONAL BAND VATRAORGANIZED DECEMBER 11 1916WORCESTER. MASSQë përkëthehet:BANDA KOMBËTARE SHQIPTARE VATRAORGANIZUAR MË 11 DHJËETOR 1916USTER.MASS. Në mes ishte pikturuar lira.Në trupin e daulles është montuar edhe një pafte metalike, prej bronzi të nikeluar, e punishtes së prodhimit.
Në të shkruhet:
MADE BYC. G. CONN LTD9563ELKHART-IND
Pra kjo është ҫfarë ka mbetur nga daullja e fotografisë së vitit 1918, ndoshta pranë së cilës qëndron Petro Bexho, ai “i daullkave”, apo në një gjuhë më “akademike” instrumentisti i perkursionit, gjë që duhet përcaktuar më mirë. Dhe me siguri dikush po punon.Të gjitha veglat muzikore u blenë në Amerikë, të reja dhe nga më të mirat, sipas udhëzimeve që u dha instrumentistëve Thoma Nashi.Ja përshembull të dy rastet. C. G. Conn LTD , (Charles Gerard Conn), ishte fabrika më e madhe dhe më e mirë në botë për prodhimin e instrumenteve muzikorë, të cilët njiheshin si instrumenta “kon”. Kaq të famshëm ishin, sa që pronari i ri, Diamond Greenleaf, që e bleu në vitin 1915, vazhdoi të mbante të njëjtën markë tregëtare, pra C. G. Conn LTD. Ndërsa Ëalberg & Auge ka qenë një nga firmat më të famëshme të shekullit të njëzetë për prodhimin e instrumentave muzikore të perkursionit.Duke i parë me kujdes këto dy instrumente vërejmë se ato janë shumë të dëmtuar, gjë e shkaktuar nga përdorimi dhe koha. Trumpeta është prekur edhe nga insektet që sulmojnë drurin. Disa pjesë mungojnë apo janë dëmtuar. Daullja ka edhe arna prej sholle, të mbërthyera nallbanҫe. Restaurimi do të jetë një brazdë mëdyshjeje midis teorisë së rikthimit të funksionit dhe këshillës së urtë të Kongresit të Berlinit, në mos gabojmë, e vitit 1990, për të mos ndërhyrë në instrumentet muzikore, por vetëm për t’u krijuar kushte të mira ruajtjeje, duke i mbajtur të mbyllura nëpër kutitë e tyre.Bandat veprojnë si një e tërë. Kanë një harmoni të përgjithshme, edhe në paraqitje. Nuk besoj se mund të ketë njeri që ta parafytyrojë një bandë pa uniformën e saj. Edhe Banda Kombëtare “Vatra” e kishte uniformën e vet: një kostum të zi dhe kasketë me stemë. Prej kohe ëndërronim të kishim në koleksionet tona muzeale një kostum përfaqësues. Por ja, e pamundur! Dhe pikërisht kur i kishim humbur të gjitha shpresat gjetëm në Fondin Etnografik të QSA një xhaketë të zezë të uniformës. Gjoksi dhe mëngët janë mbushur me dekoracionet standarde të zbukurimit të uniformave ceremoniale, të realizuara me shirita kuq e zi. E ka grirë mola! Në kopsat e verdha është stampuar lira.Gjetëm edhe një kasketë po të bandës. Ajo ka të qëndisur me fill të verdhë shqiponjën me krahët e ngritur përpjetë: mbi shqiponjë shkruhet VATRA. Edhe kasketa është shumë e dëmtuar. Madje kësaj i mungon edhe shiriti mbi strehë. Rrethi prej lëkure sintetike në pjesën e brëndshme të saj është thërrmuar keq.Megjithatë u kënaqëm me fatin: ai na dha një ҫek kulture. Restaurimi i të gjitha këtyre sendeve, duke përfshirë edhe flamurin, do të jetë një punë që do ta dinë vetëm ata që do të merren me të!Kurioziteti na shtyu të interesohemi më tej për relike të mbetura nga kjo bandë.Takuam z. Ilia Terpini. Babi i tij, Petroja apo Peti, ka qenë flautist në bandën “Vatra”. Ilia e ruan me kujdes të rrallë instrumentin e trashëguar. Madje një herë e mori në Amerikë. Ҫfarë nuk i ofruan për shkëmbim! Por jo! Besojmë se ai do ta botojë vetë me hollësi historinë e tij. Kurse Ethim Dodona na premtoi se do të na dhurojë diҫka nga ajo bandë. Sado që u munduam nuk arritëm ta mësonim me saktësi se ҫfarë: ai e ruan surprizën për ndonjë rast më të shënuar. Mësuam se zoti Kristaq Jorgji i ka dhënë zotit Pandi Bello një fotografi të bandës, së bashku me emrat e instrumentistëve. Por ka edhe një rast të cilin nuk duam ta besojmë: zoti Vaskë Morcka thotë se vëllai i tij, Roberti, ka dorëzuar në Muzeun Historik të Korҫës, natyrisht në kohën kur ai muze funksiononte, një uniformë të plotë të njërit prej instrumentistëve të bandës. Sot ajo uniformë nuk gjëndet më. Aktualisht muzeu është i mbyllur dhe materialet e tij ndodhen diku në ruajtje. Kërkuam informacionin që ka Qendra Kombëtare e Inventarizimit të Pasuriveve Kulturore. Në inventarin e muzeut nuk figuron një uniformë e tillë… Ndoshta është harruar diku…Duhet kërkuar! Disa vite më parë Muzeu Historik Kombëtar bleu nga Zonja Krisidha Rali një instrument frymor, i cili quhet korno, e që sipas saj ishte i një instrumentisti të Bandës Kombëtare “Vatra”. Por në kartelën përkatëse nuk mund të lexosh asnjë hollësi më tepër. Duke e shqyrtuar me kujdes instrumentin pamë stampën në të cilën shkruhet se është e prodhuar në Milano. Me sa duket ky instrument duhet të lidhet me një kohë të mëvonshme, ndoshta mbas dy-tre viteve, kur Banda Kombëtare “Vatra” u përfshi në Bandën Presidenciale.(Dielli Arkiv)