Në orën 9 të mbrëmjes të 30 Nëntorit 2023 në televizionin Fox News nga Alpharetta e Georgia-s, u transmetu debati republinan – demokrat, për efekt të zgjedhjeve presidenciale të vitit 2024. Ndryshe nga rastet e tjera, ky debat ishte një ballafaqim arritjesh, pikpamjesh, praktikash e opsionesh për të ardhmen, midis Kryetarit të Shtetit të Floridës Ron Desants (republikan dhe kandidat për President) dhe atij të Kalifornisë Gavin Newsom (demokrat).
Pyetja e parë ishte: Pse 750 mijë shtetas gjatë tri viteve të fundit kanë emigruar nga Kalifornia për në Florida? Desants u përgjigj se: Kalifornia ka taksa më të larta se Florida. Por edhe se në Florida siguria për jetën është më e mirë, punësimi po ashtu, ndihmesa për të papunët më e madhe dhe kriminaliteti më i ulët. Si kundër përgjigje demokrati Newsom shtoi se taksat janë më të larta vetëm për shtresën e pasur dhe kriminaliteti në tre qytete të vecanta të Floridës është më i madhe se San Francisko. Ai solli më shumë këndshikime politike se sa element praktik.
Ballafaqimi me të dhëna të tjera vazhdoi si më poshtë: papunësia në Florida 2.8% në Kaliforni 4.8%; në universitetet publike në Kaliforni mbështetja e studentëve është 12 mijë dollar në vit, kurse në Florida 16 mijë. Kriminaliteti për 100 mijë banorë në Kaliforni 499.5 në Florida 258.9. Vetëm për vitin 2019 rastet e përdorimit të paligjshëm të armëve në publik në Kaliforni 21 herë në Florida 9. Cmimi i benzinës 4.85$ në Kaliforni dhe 3,17$ në Florida. Familje të pa shtëpi në Kaliforni 172 mijë në Florida 26 mijë, persona të pa strehë (homeless) 44 për cdo 10 mijë veta në Kaliforni dhe 12 në Florida.
Debati u bë më i ashpër për ceshtjen e emigracionit, ku republikanët gjatë presidencës së Trump, patën sasi shumë më të vogël emigrantësh se demokratët nën presidencën Biden. Investimi i republikanëve për këtë problem ishte konkret dhe shumë më i madh se i administratës Biden. Në tri vitet e fundit kanë hyrë në SHBA mbi 8 milion të paligjshëm, ku vetëm kohët e fundit numurohen mbi 26 mijë kinez, 12 mijë rus dhe mijra të tjerë nga Afganistani, Siria, Iraku vendet lation amerikane etj. Nuk ka asnjë siguri se disa prej tyre mund të jenë kriminelë ordinerë ose dhe terrorista. Kjo e ka bërë jetën e qytetarëve amerikanë në këto momente, më të pa sigurtë se gjatë administratës republikane.
Kryetari i Shtetit të Floridas tha se në se ai zgjidhet President i SHBA-së në zgjedhjet e 2024-ës, jo vetëm që do ta vazhdojë bërjen e pritës përgjat kufirit me Meksikën, por do të marrë edhe masa të tjera shtesë për ta zgjidhur ceshtjen e emigracionit të paligjëshëm. Kurse Kryetari Kalifornisë tha se masat po shtohen dita ditës me mjete e aparatura elektronike nga administrate Biden.
Lidhur me protestat antisimitiste në SHBA e në shumë vende të botës , republikani deklsroi se ata janë mbi të gjitha dobësi e mungesë vizioni e administratës Biden. Kurse dempkrati tha se kjo është hapsirë demokratike.
Parë në tërësi mendoj se debati u moderu me shumë kujdes e me pa anëshmëri. Ai rroku problemet konkrete e parësore që shqetësojnë sot qytetarin amerikan. U ballafaquan arritjet dhe mangësitë në një shtet me drejtues republikan (Florida) dhe në një shtet me drejtues demokrat (Kalifornia), por në të vërtetë ishte një përballje politike midis Partisë Republikane dhe asaj Demokratike dhe ish administratës Trump e të sotmes Biden.
Ron Desants duke qenë akoma në garë si kandidat për president nuk e përmendi asnjëherë emrin e Donald Trump. Ai në të gjitha përgjigjet ishte praktik, i sakët, i drejtpërdrejtë dhe në tërësi e dominoi debatin me argumenta në pozicionin e një kandidati potencial .
Demokrati Gavin Newsom, ishte përgjithësisht elegant në përgjigje, por jo shumë konkret. Ai më shumë u përpoq të sillte në focus ideologjinë e së majtës duke nënvizuar se do të mbështeste përsëri Joe Biden e Kamala Harris për president e Zëvendës president në zgjedhjet e 2024-ës. Ndoshta kjo ishte edhe një lëvizje taktike nga ana e tij, duke e parë vehten si një lojtarë rezervë në stolin demokrat në se ndodh atje ndonjë “turbulencë” elektorale.
Ajo që ne shqiptarët, (në radhë të parë politikanët), lypset të mësojmë nga ky debat televiziv, është jo armiqësi por opozitaritet, jo propagandë por prakticitet, jo lajthitje e formulime amalgam por ide të qarta për këdo. Dhe më në fund doni taksa të ulta, administratë të vogël, siguri më të madhe, punësim , mirqenie apo doni të kundërtën. Mendohuni e zgjidhni.
ASLLAN BUSHATI