-Një firmë private po tenton t’ua marrë banorëve ujin e Sinecit në Kuçovë, për të ndërtuar një HEC, edhe pse ky burim është shpallur “Monument Natyror”, me VKM.Nr. 676. dt. 20.12,2002./

-Kjo zonë ka axhendë të pasur turistike për shkak të bukurive natyrore, ushqimeve bio, trashëgimisë historike, shpellave, kanjoneve, fragmente muresh të vjetër etj. Këtu vijnë turistë nga Gjermania, Zvicra, Çekia, Franca, Turqia, Amerika e Italia…

Nga Sulo Gozhina/

LUMAS – E keni dëgjuar atë përrallën me Kuçedër që zë ujin e fshatit? Pak a shumë kjo po ndodh edhe në Lumas, bashkia Kuçovë, në qarkun e Beratit. Janë me qindra banorë, të rinj, të moshuar, gra dhe fëmijë, të cilët u mblodhën tek i vetmi burim uji në zonën e tyre, i njohur brenda dhe jashtë kufijve të vendit si “burimi i Sinecit”. Arsye e këtij tubimi është se dikush i ka lajmëruar banorët se tek burimi janë parë njerëz të panjohur që bënin matje, edhe pse ishte shpallë karantina nga Qeveria Rama.  Po siç duket këta e kishin lejen në xhep. Burimi I Sinecit është vetë jeta e banorëve. Mirëpo Qeveria ka evndosur që t’ia japë një firme private, e cila do ta përdorë për devijimin e ujit dhe ndërtimin e një HEC-i. Ndaj shkaku i kësaj proteste është bërë uji i Sinecit i cili rrjedh nga burimi me të njëjtin emër. Banorët shprehen të shqetësuar se marrja e këtij burimi shaktërron totalisht fshatin dhe zonën e më gjerë, shkatërron florën e faunën. 
 Në këtë tubim banorve të zonës u është bashkur edhe Profesor Sazan Guri, një nga zërat e fuqishëm të ambientalistëve, i cili është totalisht kundët shkatërrimit të kësaj zone të virgjër dhe turistike, pa harruar se me një veprim të till shkatërrohet flora dhe fauna e krej kësaj zone, që fillon në zonën e Lapardhas me mbi 6 mijë banorë e përfundon në zonën e Gramshit. Janë banorët e zonës që me shpenzimet e tyre dhe me punë vullentare ndërvite kanë bërë edhe rrugën prej më shume se 7 km deri tek burimi pasi më pare ishet shumë e vështirë të vije tek burime sepse ka pasur vetëm rrugë dhish. Në këtë protestë banorët kanë shkruajtur dhe pankarta, si: “Larg duart nga Sineci”, ..ose “Sineci është Yni” ,”Sineci është jeta jonë” etj…etj. Banorët pohojnë për medien e shkruar dhe atë vizive se vetë fshati ynë e ka emrin Lumas, pra vendi që rron me këtë burim ujor, po na morën edhe këtë burim , na marrin jetën….

Banorët e zonës tregojnë se ujin e këtij burimi e përdorin jo vetëm për të pirë njerëzit, por dhe si burim kurativ, për tu kuruar e shëruar nga ekzemat të llojeve të ndryshme dhe mbi të gjitha për të ujitur tokat e tyre me sipërfaqe prej mbi 120 hektar, pa harruar këtu se dhe bagëtitë aty pijnë ujë. 

Ky vend është i frekuentuar nga turistët – Sipas pohimit të banoreve janë me qindra turistë vendas dhe të huaj, cilit nëpërmjet guidave turistike kanë mbrritur në këtë vend turistike, të begatë e të virgjër.

Aty është ndërtuar edhe një pikë turistike prej njërit nga banorët e zonës, Sokol Shurdha, i cili  tregon për gazetën se të gjitha të ardhurat familjare për rreth 20 vjet në emigracion i kanë hedhur këtu. 

Në këto pak vite me mundin e me djersën time e të familjes, ne kemi investuar gjithçka. Ka kohë që këtu vijnë turistë nga Gjermania, Zvicra, Çekia, Franca, Turqia dhe nga Amerika e Italia etj., thotë Shurdha.

Ata janë bërë dhe miqtë tanë dhe çdo sezon na marrin në telefon, bëjnë prenotimet. Edhe për këtë vit i kanë pronotuar dhe i kam të zëna të gjitha javët, duke filluar nga korriku e deri në dhjetor, pasi këtu bëhet turizmi gjithëvjetor. Turistët kënaqen jo vetëm me pamjet e bukura të natyrës së mrekullushme, por dhe ushqimet e shijshme bio, gatimet e traditës. Asnëj ushqim nuk e blejmë në treg, por e prodhojmë këtu.Këtu rriten të gjitha pemët që nga qershia, mani, fiku, kumbullat, rrushi,dardha, por edhe pemët e egra që janë shumë të kërkuara si thana, larushku, gorrica, por edhe të gjitha perimet e buta dhe të egra.

            Por si për çudinë e rastit si dhe veprohet kudo në Shqipëri ditët e muajt e fundit në këtë vend përrallor, fsheurazi edhe pse është e ndaluar të lëvizin për shkak të Covid-19, vijën grupe të ndryshme me litar e me metra në duar dhe kanë filluar matjet në këto burime. Veprime që i mbajnë të fsheta për banorët e zonës e më gjerë, madje në ndihmë të tyre ditët e fundit ka ardhë edhe policia, e cila kur banorët kanë dashur ti përzënë prej burimit, për veprimet e tyre të fshehta e tinëz, uniformat blu u kanë ardhur në ndihmë, madje edhe duke shoqëruar disa nga banorët e zonës, por që më pas i kanë liruar. Banorët kanë bërë disa herë ankesa, por zëri tyre ka vajtur në vesh të shurdhër. Banorët janë ngritur në protestë për këtë problem tepër jetik të tyre duke pohuar se: ”jeta jonë është ky burim, ne nuk mund ti lejojmë t’na e marrin”. Burimi i Sinecit është nje nga burimet më të bukura në zonë. 

Ata janë ankuar dhe ankohen, por askush nuk I dëgjon. Duket se qeverinë vendore me leje nga lart, e kanë me vete ata që duan t’ua rërmbejnë ujin. Kanë shkuar edhe tek kryetari i bashkisë Kreshnik Hajdari, por ai i ka kthyer mbrapsht me argumentin se: Kemi projekt, do ta zbatojmë projektin…”

Nëse na merret ky uji, zona vdes, se ai është burim jete si për banorët, për bagëtinë, për bimët, u pret rrugën turistëve, me një fjalë, për gjithçka është jetë ky uji, thotë Sokol Shurdha.

        Paradoksi qëndron në faktin se Burimi i Sinecit vite më parë është shpallur “Monument Natyror”, me Vkm.Nr. 676. dt. 20.12,2002. Sokol Shrurdha tregon se zona ka një guitë shumë të mirë turistike, pasi në këtë zonë ndodhen disa shpella,kanione, mure e fragmente muresh të vjetër, që tërheqin turistët. Ai përmend  toponime të tilla me vlerë si Kasha e Kaurit, Shpella e Xhinxhilesë, Kanionet e Sinecit, Mali i Goricës, Kisha te Mulliri, Shpella e Katundasit etj…

Nëse na e marrin me forcë burimin e jetës stonë, ne më mirë të largohemi, thonë banorët.Po ku? Qeveria e di….

Dhe ne pyesim: Përse braktiset Shqipëria nga Shqiptarët?