• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

KOMB SHQIPTAR, KOMB KOSOVAR?!

December 12, 2014 by dgreca

Dikujt nuk i intereson që shqiptarët në të dy anët e kufirit të afrohen vazhdimisht si shqiptarë, si pjesë të një trupi të çarë me shpatë. Dëshirojnë me i nda përfundimisht “shqiptarë” veç e “kosovarë” veç. Më keq se ç’kanë qenë ndarë mizorisht për njëqind vjet./
Nga Mehmet Elezi/
Do gazeta po na bëjnë çorbë, shkruan Flora Deda. Jo “kombi shqiptar”, jo “kombi kosovar”. Ç’duan që na ngatërrojnë, a nuk jemi të tërë një komb shqiptar?
1.Mendoj se kjo “ngatërresë” ka prapavijë politike, për të cilën jam shprehur shumë herë. Por ndodh që është edhe çështje gjuhësore. Për prapavijën politike. Është shfaqur hapur qysh fillim të viteve 1990, kur në disa media filloi me u folë për “shqiptarë” dhe “kosovarë”. Më pas një e përmuajshme lëshoi idenë e “dy kombeve shqipfolëse”. Ky “zbulim” rimerret kohë pas kohe e qitet në treg si mall origjinal.
Dikujt nuk i intereson që shqiptarët në të dy anët e kufirit të afrohen vazhdimisht si shqiptarë, si pjesë të një trupi të çarë me shpatë. Dëshirojnë me i nda përfundimisht “shqiptarë” veç e “kosovarë” veç. Më keq se ç’kanë qenë ndarë mizorisht për njëqind vjet.
Nuk është përpjekje e re.
Në librin “Në gjuhë” dhe “për gjuhë” (Dukagjini 1999), akademik Rexhep Ismajli ka nënvizuar mishërimin ligjor të kësaj strategjie. Në tri kushtetutat e Jugosllavisë (1946, 1953, 1963) dhe në tri kushtetutat e Serbisë (1947, 1953, 1963), shqiptarët trajtohen si “kombe” të ndryshme. Shqiptarët e Jugosllavisë emërtohen Shiptari, gjuha shqipe kur është fjala për ta emërtohet shiptarski jezik. Ndërsa shqiptarët e Shqipërisë quhen Albanci, gjuha shqipe në Shqipëri albanski ose arbanski jezik.
Në memorandumin e Akademisë Serbe të Shkencave e Arteve të vitit 1986, që i shtroi rrugën Milosheviçit, fakti që këtyre dy “entiteteve”, “Shiptari” e “Albanci”, u qe lejuar me njësue gjuhën dhe flamurin, cilësohet “lëshim” që prek interesat serbe.
2.“Çorba” – po përdor cilësimin e zonjës Deda – ka edhe një anë gjuhësore.
Në shumicën e gjuhëve perëndimore për komb përdoret nacion (nation). Fjalë me gurrë latine, lidhet me foljen me le, me u lindë. Fjalën nacion përkthyesit në shqip e japin gjithmonë komb. Dhe këtu shfaqet problemi. Duke qenë se në botën e sotme mungon një përkufizim i gjithëpranuar për kombin, në do gjuhë kuptohet ndryshe, në do të tjera ndryshe.
Përmbledhtazi:
Në anglisht nacion ka tjetër përmbajtje nga komb në shqip. Nacion në anglisht shpreh tërësinë e shtetasve të një vendi, pavarësisht nga prejardhja, gjuha amëtare, gjaku, raca etj. Në këtë kuptim presidentët amerikanë flasin për kombin amerikan. Në kombin amerikan bën pjesë krejt popullsia e SHBA: të bardhë, të zinj, të verdhë, latinos, indigjenë…
Komb në shqip është tjetërgjë. Për ne kombi shqiptar përbëhet nga të gjithë ata që gjuhën shqipe kanë gjuhë nëne, që kanë rrënjë, gjak e histori të njëjtë dhe nderojnë të njëjtat simbole kombëtare. Pavarësisht nga shtetet ku jetojnë e pasaportat që mbajnë.
Ky koncept është trashëguar prej rilindasve. Ata përshtatën fjalën komb me prejardhje arabe dhe e mbushën me përmbajtje sipas rrethanave politike të kohës. Për komb gjuha shqipe ka fjalën e vet të mirëfilltë lem. “Me i dhanë lemit e polemit nji të keqe të msheftë…”, thuhet në Kanunin e Skanderbegut, mbledhur e kodifikuar nga imzot Frano Ilia. Lem, ashtu si nacion, lidhet me foljen me le. Ndonëse me shtjellim jo plotësisht të saktë, këtë fjalë e kanë edhe fjalorët e akademisë (marrë prej Gazullit). Fjala shqip ka mbetur në hije
Pikënisje e kombit, në kuptimin që i jep gjuha shqipe, është etnia, por nuk janë e njëjta gjë. Kombi është koncept i shoqërive pasfeudale, është “etni” në shkallën moderne të zhvillimit.
Për një arsye të thjeshtë, kurrfarë alibie nuk mund të ndërtohet duke cituar thënie të miqve tanë që paskan përmendur “kombin kosovar”. Nëse Hillari Klintoni, Toni Bleri apo Mati Ahtisari kanë shqiptuar “komb kosovar”, ata s’kanë menduar shqip dhe nuk janë shprehur shqip. Kanë menduar anglisht dhe në mendje kanë pasur konceptin që bart fjala nation në anglisht.
Një përkthyes i saktë togfjalëshin anglisht “Kosovar Nation” nuk e përkthen “kombi kosovar”. Një përkthyes i saktë “Kosovar Nation” e shqipëron “populli i Kosovës”. Togfjalëshi “populli i Kosovës” nënkupton tërësinë e qytetarëve të Republikës së Kosovës, shumicën shqiptare dhe pakicat serbe, turke, rome…, pra “kombin” sipas konceptit amerikan. Në këtë kuptim flitet për komb shumetnik (multiethnic nation) në Kosovë. Shqip nuk mund të thuhet Kosova është komb shumetnik. Thuhet Kosova është vend shumetnik ose shoqëri shumetnike.
Me të njëjtën logjikë në anglisht mund të thuhet nacioni serb për tërësinë e shtetasve me pasaportë serbe, nacioni maqedon për tërësinë e shtetasve me pasaportë maqedonase, nacioni malazias për për tërësinë e shtetasve me pasaportë malazeze. Kjo nuk do të thotë se shqiptarët e Luginës së Preshevës janë serbë, se tetovarët e të tjerë janë maqedonas, se ulqinakët e të tjerë janë malazezë. Shqiptarët e viseve të mësipërme janë shtetas të vendeve ku jetojnë, në anën tjetër janë pjesë e pandashme e kombit shqiptar me gjuhë, gjak e histori të përbashkët.
Nëse “kombi shqiptar” qenka “komb më vete”, “kombi kosovar” edhe ky qenka “komb më vete”, atëherë, sipas përhapësve të kësaj “teorie”, ku do të futeshin shqiptarët e Maqedonisë, të Luginës së Preshevës, të Malit të Zi, cila do të ishte përkatësia kombëtare e tyre? Apo do të quheshin thjesht maqedonë, serbë, malazezë dhe do të asimiloheshin?
4.Gjuha vesh mendimin. Në të njëjtën veshje mund të futet lëndë e ndryshme. Për shembull në shqip themi: fëmijë delikat, sëmuret shpesh. Anglishtja e ka fjalën delikat (delicate), por fjalia e mësipërme në anglisht do të përkthehej: fëmijë i brishtë (fragile), sëmuret shpesh. Edhe në frengjisht e njëjta gjë. Një përkthim fjalë për fjalë do ta errësonte kuptimin.
Kështu ka ndodhur edhe me fjalët nacion (nation) dhe komb.
Miqtë tanë të çmuar, që janë shprehur në anglisht për “Kosovar Nation”, janë shprehur saktë. Pahiri a dashtas, pasaktësia niset e bitiset kur nuk respektohet kumti i tekstit origjinal, kur togfjalëshi përkthehet mekanikisht “kombi kosovar”

Filed Under: Analiza Tagged With: Komb Kosovar, Komb shqiptar, Mehmet Elezi

Artikujt e fundit

  • MID’HAT FRASHËRI DHE PËRPJEKJET E TIJ PËR TË NDALUAR SPASTRIMIN ETNIK NË ÇAMËRI DHE TROJET E TJERA SHQIPTARE
  • Gjergj Fishta – Përsiatje pas rileximit
  • “AULONA FESTIVAL” DHE VLORA, SËRISH JA BËNË FORA
  • “Festivali Shqiptar” bashkoi mijëra shqiptarë në emërtimin e rrugës “Gjergj Kastrioti- Skenderbeu” në Worcester, Massachusetts
  • “ISMAIL QEMALI” VJEN NESËR NË STATEN ISLAND, NEW YORK
  • ´´Këta janë Mjekët shqiptarë me Misionin e ngritjes së shëndetësisë shqiptare: Kontributi shkencor vullnetar i Federatës´´
  • Presidentja Osmani takoi Presidentin Macron, Kancelarin Scholz dhe përfaqësuesin e lartë Borrell
  • SINTAGMA “ZBRITJE NGA MALET”
  • Romanca e Aleksandrit
  • Milicia fashiste që sulmon Kosovën*…
  • MIDHAT FRASHËRI DHE ALBANOLOGJIA*
  • TAKIM ME VARGMALET APALASHE
  • SERBIA MBETET FAKTOR DESTABILIZUES NË KOSOVË DHE NË BALLKANIN PERËNDIMOR
  • Më 1 qershor 1850 lindi ideologu Sami Frashëri
  • Identiteti dhe integrimi në pluralizëm

Kategoritë

Arkiv

Tags

alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Hazir Mehmeti Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT