Roli i autostarëdës – Dielli

unnamed (1)

-Kryeministri i Kosovës Isa Mustafa së bashku me ministrat Hykmete Bajrami, Memli Krasniqi, Avdullah Hoti dhe Valon Murati, kanë shpalosur planet për avancimin e politikave ekonomike dhe punën që po bëhet që ambienti i biznesit të përmirësohet/

unnamed (2)

PRISHTINË, 11 Shkurt 2017-B.Jashari/ Infrastruktura e Kosovës tajkalon atë të disa vendeve fqinje, tha sot kryeministri Isa Mustafa, duke theksuar veçmas rrugën e kombit që lidhet me pjesën e ndërtuar më parë në Shqipëri drejt bregdetit shqiptar. “Roli i autostarëdës ‘Ibrahim Rugova’ që na lidhë me Durrësin dhe me Shqipërinë po rritet dita-ditës. Kurse, hapja e kësaj autostrade me Serbinë do të krijojë korridore të daljes me vendet e Ebvropës qendrore dhe perëndimore”, u shpreh ai.Kreu i qeverisë kosovare më tej shtoi se, autostrada tjetër drejt Shkupit po bëhet arterie shumë e rëndësishme, e cila do e lidhë Kosovën me Maqedoninë, Greqinë, Turqinë dhe vendet tjera aziatike.

“Edhe rekonsturimi i hekurudhave, për çka kemi siguruar fonde të nevojshme, poashtu do jetë një resurs shumë i rëndësishëm i transportit edhe për mallara, edhe për udhëtarë”, theksoi kryeministri i Kosovës.Kryeministri Mustafa po merr pjesë në konferencën “Ambienti i Biznesit 2017”, organizuar në Prishtine në kuadër të aktiviteteve “Ditët e Biznesit të Vogël 2017”, ku po prezantohen planet e qeverisë së Kosovës drejt zhvillimit të sektorit privat.
“Tani ne po punojmë në axhendën e reofrmave evropiane. Jam i bindur se kjo axehendë na afron me Bashkimin Evriopian dhe se rruga më e mirë drejt integrimit është edhe fuqizimi i sektorit ptivat”, u shpreh kryeministri i Kosovës.Ai theksoi se në Kosovë në vitin 2015 dhe 2016 rritja reale ekonomike ka arritur 4 % . “Vlerësoj se në bazë të trendëve që ne i kemi tani, mund të presim që rritja ekonomike në vitin 2017 të jetë rreth 5 %”, tha kreu i qeverisë së Kosovës.Kryeministri Mustafa së bashku me ministrat Hykmete Bajrami, Memli Krasniqi, Avdullah Hoti dhe Valon Murati, kanë shpalosur planet për avancimin e politikave ekonomike dhe punën që po bëhet që ambienti i biznesit të përmirësohet duke iu mundësuar bizneseve vendore të jenë konkurrentë me prodhimet e tyre, me bizneset e vendeve të Bashkimit Evropian.

Pas fjalëve hapëse, kryeministri Mustafa dhe ministrat e qeverisë së Kosovës kanë bashkëbiseduar me bizneset ku i janë përgjigjur dhjetëra pyetjeve dhe kanë trajtuar detajisht mundësitë e zhvillimit të mëtejmë ekonomik si dhe tejkalimin e sfidave si dhe çështjet tjera të rëndësishme për sektorin privat.

***

Kryeministri Mustafa bashkëbisedon me bizneset, trajtohen detajisht mundësitë e zhvillimit të mëtejmë ekonomik

Prishtinë, 11 shkurt 2017/

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Isa Mustafa, mori pjesë në konferencën “Ambienti i Biznesit 2017”, e organizuar në kuadër të aktiviteteve “Ditët e Biznesit të Vogël 2017”, ku ka prezantuar planet e Qeverisë së Republikës së Kosovës drejt zhvillimit të sektorit privat.

Kryeministri Mustafa së bashku me ministrat Hykmete Bajrami, Memli Krasniqi, Avdullah Hoti dhe Valon Murati, kanë shpalosur planet për avancimin e politikave ekonomike dhe punën që po bëhet që ambienti i biznesit të përmirësohet duke iu mundësuar bizneseve vendore të jenë konkurrentë me prodhimet e tyre, me bizneset e vendeve të Bashkimit Evropian.

Pas fjalëve hapëse, kryeministri Mustafa dhe ministrat e Qeverisë së Kosovës kanë bashkëbiseduar me bizneset ku i janë përgjigjur dhjetëra pyetjeve dhe kanë trajtuar detajisht mundësitë e zhvillimit të mëtejmë ekonomik si dhe tejkalimin e sfidave si dhe çështjet tjera të rëndësishme për sektorin privat.

Fjala e plotë e kryeministrit Mustafa.

Ndoshta po e filloj fjalën time në mënyrë pak të pazakontë, por dëshiroj të shpreh mospajtimin tim dhe irritimin tim me të gjithë ata që për arsye të ndryshme ndjejnë kënaqësi duke konstatuar se Kosova është shteti më i pazhvilluar, duke thënë se jemi shtet me papunësinë dhe me varfërinë më të madhe, se jemi shteti me korrupsionin më të madh dhe me arsimin më të keq. Nuk shohin asgjë të bardhë në këtë vend, por nëse i shohim ata veç e veç, gjithë i kanë punët mirë.

Dëshiroj po ashtu të theksoj se ne kemi përqafuar ekonominë e tregut, të bazuar në iniciativën private, por se akoma kemi probleme me pak mendësi socialiste, sidomos në sektorin e punësimit.
Shumica nuk e trajtojnë veten tamam të punësuar, nëse nuk janë të punësuar në sektorin publik, ku pagat janë më të larta, siguria në punë është më e madhe, mundësitë për të mos punësuar janë shumë më të mëdha, edhe mundësitë për të abuzuar janë më të mëdha, ndryshe nga sektori privat ku efektet dhe angazhimi në punë është më i madh, ku të ardhurat nuk rriten jashtë rezultateve të arritura në treg, ku kemi ballafaqime me riskun dhe ballafaqime me konkurrencën, dhe se dallimet në paga në sektorin publik dhe sektorin privat kanë ndikuar negativisht në tregun e punës.

Kur jemi te varfëria, mund të konstatoj se Kosova shumë shpejt do ta kalon pragun ndërkombëtar të varfërisë, dhe do të konsiderohemi si shtet me të ardhura të mesme. Prandaj, qysh në këtë pjesë të parë të vitit, ne presim që sipas kritereve të Bankës Botërore, nuk do të kemi më argumente që ta quajmë veten vend të varfër, por nuk do të kemi po ashtu mundësi që të shfrytëzojmë fondet nga institucionet ndërkombëtare të cilat ndahen për vendet e varfëra. Ambienti në të cilin zhvillohet jeta ekonomike në Kosovë, po ashtu nuk varet vetëm nga masat e politikave makroekonomike të cilat ne i ndërmarrim, por varet edhe nga segmentet e tregut, nga politikat e Bashkimit Evropian dhe më gjerë. Fillimi i implementimit të Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit paraqet hap të parë të daljes nga lëvozhga e ekonomisë lokale në një ekonomi e cila operon karshi ekonomive tjera të tregut të Bashkimit Evropian, dhe po ashtu ballafaqohemi me risqe dhe të mirat e kësaj rruge të cilën ne po e ndjekim.

Duhet nënvizuar po ashtu që jemi vendi i fundit i tranzicionit, pra vendi që 10 vite më vonë ka hyrë në tranzicion për shkak të luftës dhe për shkak të okupimit, se akoma nuk kemi përfunduar procesin e privatizimit dhe se shumë prona janë jashtë përdorimit ekonomik, se thënë kështu në gjuhën popullore “për kaçikun tonë”, kemi një shumë të madhe të parave, rreth 1.9 miliardë euro të Fondit të Privatizimit dhe të Trustit të Kursimeve Pensionale, përkatësisht 31 % të GDP-së të cilat qëndrojnë jashtë funksionit ekonomik, ndryshe për masën e këtyre mjeteve zvogëlohet kërkesa agrekate në treg dhe mundësitë që ne ta nxisim prodhimtarinë edhe ekonominë e brendshme, se investimet kapitale dominojnë në fushën e infrastrukturës ku kthimi nga investimet është shumë i ngadalshëm me efekte shumë indirekte, se kemi një bilanc tregtar shumë negativ me pjesëmarrje të madhe të importit sidomos të produkteve të cilat ne mund t’i prodhojmë brenda dhe mund t’i zëvendësojmë, por po ashtu duhet të konstatojmë se të gjitha këto procese janë ato të cilat ne duhet t’i tejkalojmë dhe duhet t’i marrim si objektive.

Po ashtu të konstatoj që ne jemi këtu dhe jemi të gatshëm që t’i bëjmë këto ndryshime. Themi se mund të shënojmë procese shumë të suksesshme, sepse çdo ditë e më tepër bizneset po tregohen të suksesshme dhe ndërmarrësit tanë po tregohen të suksesshëm. Për më tepër mua më gëzon fakti që kemi arritur të krijojmë një koalicion të përbashkët të ndërtimit të politikave ekonomike me biznese që është për tu vlerësuar në mënyrë të veçantë. Prandaj, sot edhe ne bashkërisht mund të krenohemi për rritje të qëndrueshme ekonomike, jo për rritje të cilën e kemi synuar dhe e synojmë, por për një rritje e cila në pikëpamje progresive po tregon rritje, pra edhe në pikëpamje matematikore është një rritje mbi rritje ekonomike.

Duhet të theksojmë se në vitin 2015 dhe 2016 rritja reale ekonomike ka rritur 4 %, duhet po ashtu të nënvizojmë se kjo rritje bazohet në ekonominë private, në bizneset private, pra gjeneron nga biznesi dhe jo nga investimet në sektorin publik, që është hera e parë që kemi këtë ndryshim, dhe se për dallim prej nesh që kemi një rritje mesatare prej 4 %, në vendet në regjion për këto dy vite ka qenë 2.9 %.
Dhe po ashtu më lejoni të vlerësoj se në bazë të trendëve që ne i kemi tani, mund të presim që rritja ekonomike në vitin 2017 të jetë rreth 5 %.

Produktet tona shikuar nga dizajni, nga cilësia, nga mënyra e prezantimit, nuk mbesin fare prapa produkteve të vendeve të BE-së, edhe pse ne nganjëherë dimë të nënçmojmë vetveten dhe prodhimtarinë vendore. Shërbimet tregtare, duke filluar nga infrastruktura, nga objektet tregtare, nga ofrimet e këtyre shërbimeve po ashtu janë konkurruese dhe të krahasueshme me vendet tjera. Infrastruktura rrugore tejkalon atë të disa vendeve fqinje. Roli i autostradës “Ibrahim Rugova” që na lidh me Durrësin dhe me Shqipërinë po rritet dita-ditës, kurse hapja e kësaj autostrade me Serbinë do të krijoj korridore dalëse me vendet e Evropës qendrore dhe të Evropës perëndimore.

Autostrada tjetër për në Shkup po bëhet arterie tepër e rëndësishme e cila do të lidh me Maqedoninë, me Greqinë, me Turqinë dhe vendet tjera aziatike, rekonstruimi i hekurudhës për të cilën kemi siguruar fondet e nevojshme, do të jetë po ashtu një resurs shumë i rëndësishëm i transportit edhe për mallra edhe për udhëtarë.

Të nderuar pjesëmarrës

Gjatë kësaj periudhe ne kemi lidhur shumë marrëveshje për financim për projekte të ndryshme me shumë vende perëndimore, kemi lidhur me Gjermaninë, me Austrinë, me Francën, Zvicrën, Luksemburgun, me Suedinë, kemi përgatitur marrëveshjen me Hungarinë, janë në vijim marrëveshjet me Italinë, kemi arritur të plotësojmë kushtet për të qëndruar në programin e Fondit Monetar Ndërkombëtar, dhe të përfitojmë nga financimi i projekteve nga ky fond, nga Banka Botërore, nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim, nga Banka Evropiane për Investime dhe nga Banka Gjermane për Zhvillim.

Me Shtetet e Bashkuara të Amerikës do të ndërtojmë Termocentralin Kosova e Re, një investim prej mbi 1 miliard euro, po realizojmë projektin e veçantë me Korporatën e Sfidave të Mijëvjeçarit, me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, dhe përfundimisht, gjitha këto marrëveshje dhe gjithë ky bashkëpunim flet se ne jemi të orientuar për zhvillim ekonomik që na lidh me botën perëndimore, pra orientimi ynë ekonomik është evropian dhe amerikan, politikat tona ekonomike, politika që vlerësojnë tregun dhe kushtet e tregut, por edhe në efekte sociale të tyre.

Për herë të parë kjo qeveri e koalicionit ka një buxhet zhvillimor me një rritje për investime kapitale prej rreth 50 %, në krahasim me vitin që e lam pas. Këto investime në mënyrë direkte apo indirekte do të kenë efekte në angazhimin e bizneseve dhe efekte në punësim. Kritikuesit do të thonë çfarë buxheti është ky, i cili bazohet në huazime, por logjika ekonomike thotë se për sa më tepër investojmë në infrastrukturë publike, në arsim e shëndetësi, si investime produktive, për aq më shpejt do të kemi kthim nga këto investime, do të kemi kushte për rritje më të hershme ekonomike të vendit.

Po ashtu ju keni sprovuar se investimet përmes kreditimit në rrethana stabile ekonomike krijojnë kushte që fitimi në asetet vetanake të jetë më i lartë.
Jemi të interesuar po ashtu që të shpejtojmë procesin e privatizimit dhe unë me këtë rast dëshiroj që të përgëzoj për punën e mirë që po e bënë Bordi i Agjencionit Kosovar të Privatizimit, prandaj ne bashkërisht do të identifikojmë projektet dhe pasuritë për të cilat do të kërkojmë investitorë strategjik, sipas Ligjit mbi Investimet Strategjike i cili tash ka hyrë në fuqi.

Dua të them po ashtu se sektori bankar gjithnjë më tepër po përshtatet për nevoja e kreditimit të bizneseve, veçmas të prodhimit, si në pikëpamje të zbutjes të normave të interesit, në pikëpamje të afateve të kreditimit, dhe në pikëpamje të kushteve të kolateralit.

Edhe risku i moskthimit të kredive tek ne është gjithnjë e në rënie në krahasim me vendet në regjion dhe më gjerë. Ne kemi intensifikuar agjendën e reformave tani po punojmë në pakon e dytë fiskale e cila ka për qëllim që ne të barazojmë kushtet e të bërit biznes për të gjitha bizneset, jo vetëm brenda por edhe me bizneset tjera në pikëpamje të konkurrencës. Rezultatet e këtyre reformave janë të njohura dhe në Raportin e të Bërit Biznes të Bankës Botërore. Ky raport e rendit Kosovën në disa vende më lartë në krahasim me atë që kemi qenë më parë, dhe ne do të vazhdojmë për të lehtësuar kushtet e të bërit biznes.
Mendoj se këto reforma kanë reflektuar edhe numrin e bizneseve që janë hapur gjatë këtyre dy viteve. Janë 10 mijë e 549 biznese të cilat janë regjistruar në vitin 2016. Një numër i rëndësishëm i këtyre bizneseve janë të fushës së bujqësisë, janë të sektorit të prodhimit dhe janë të sektorit të teknologjisë informatike.

Sipas të dhënave të Agjencionit të Regjistrimit të Bizneseve në Kosovë dhe sipas të dhënave krahasuese të vendeve tjera, shihet qartë se rritja e vazhdueshme e numrit të regjistrimit të biznesve duke arritur numrin më të madh në vitin që e lam pas, është më e madhe sesa në vendet në regjion, ndërsa shuarja vullnetare e bizneseve është bindshëm më e vogla. Do të thotë në vitin 2016 janë shuar 2 mijë 379 bizneseve prej 10 mijë e 549, prandaj kemi një rritje neto të bizneseve prej 8 mijë biznese të reja, dhe në qoftë se këtë e shndërrojmë në efekte të punësimit, e shohim që është me rëndësi shumë të madhe.

Mund të konstatoj po ashtu se duke përjetuar një trend normal të krijimit dhe të zhvillimit të biznesve, dhe të shuarjes së tyre, ky trend është pozitiv në raport me vendet fqinje. Gjatë vitit 2016 në Serbi janë shuar 84 % e bizneseve në krahasim me ato që janë regjistruar, në Maqedoni 72 % e bizneseve, në Mal të Zi 63 %, në Kroaci kemi rënie negative, sepse janë shuar 26 për qind më shumë biznese sesa ato që janë regjistruar gjatë vitit, kurse edhe në Slloveni kemi një trend negativ sepse më shumë janë shuar sesa që janë regjistruar për një vit.

Në qoftë se e marrim Gjermaninë si një vend të zhvilluar, kemi shuarjen prej 67 për qind të bizneseve në raport me ato që regjistrohen gjatë vitit.
Investimet e huaja direkte gjatë dy viteve të fundit kanë pas po ashtu performancë relativisht të mirë. Në vitin 2015 investimet e huaja direkte kanë arrit në 360 milionë euro, në vitin 2016 në 220 milionë, që përbëjnë 4.5 % të GDP-së ose pjesëmarrjen në GDP.

Kjo e bënë Kosovën një vend me performancë mesatare për investime të jashtme, jemi më mirë se disa vende, do të thotë më mirë se Bosnja, se Maqedonia, por jemi më keq se Mali i Zi, se Shqipëria dhe ne duhet të bëjmë përpjekje që të përmirësojmë performancën në këtë fushë.
Kemi ngec me liberalizimin e vizave. Unë jam i vetëdijshëm që kjo e dëmton shumë biznesin tek ne, i dëmton shumë qytetarët e Republikës së Kosovës, por po ashtu jam i bindur që deputetët të cilët po kundërshtojnë ta bëjnë këtë, nuk i kanë bërë mirë llogaritë e tyre as llogaritë e vendit të cilin ata e përfaqësojnë.

Është një çështje tjetër të cilën desha ta hap para jush, është problemi i ekonomive në trancizion dhe ballafaqime të tyre me korrupsionin. Me këtë dukur ballafaqohemi edhe ne jemi të shqetësuar për raportet që flasin për korrupsionin tek ne. Në raportin e fundit të Transperency International, raportohet se 65 % e qytetarëve tanë e shohin korrupsionin si problemin kryesor në vend, në anën tjetër qytetarët e Kosovës shprehën se 10 për qind e tyre janë ballafaquar me kërkesa të drejtpërdrejta për mito në shërbime të ndryshme. Në këtë rast shohim se perceptimit realiteti sa i përket korrupsionit nuk janë në harmoni me njëra-tjetrën. Por pa marrë parasysh këtë, si kryeministër i vendit, unë edhe sot ju bëjë ftesë juve, biznesmenëve, mediave, shoqërisë civile, qytetarëve, që të paraqitni çdo kërkesë korruptive e cila eventualisht ju paraqitet nga zyrtarët shtetërore.

Ne korrupsionin duhet ta luftojmë për aq sa ekziston, nuk guxojmë të lejojmë që korrupsioni të jetë pengesë e zhvillimit ekonomik, pengesë e investimeve të huaja dhe pengesë e qytetarëve në institucionet e vendit.
Punësimi si objektiv i yni tjetër mbetet i prioritetit të lartë. Por në punësim po ashtu kemi rezultate të cilat janë të pamohueshme. Brenda dy viteve norma e papunësisë sipas të dhënave statistikore ka rënë prej rreth 35 % në vitin 2014, në rreth 26 % në vitin 2016. Për dy vite ne llogarisim se kemi krijuar 40 mijë vende pune, shumica prej tyre janë vende të reja të punës, megjithatë bindja ime është që papunësia është edhe më e ulët, sesa që figuron, sepse sidomos në sektorin e bujqësisë, sipas anketës të fuqisë punëtore dhe ATK-së, ka vështirësi të identifikohet papunësia reale.

Statistikat zyrtare flasin se ne kemi 10 mijë të punësuar në bujqësi, por vlerësimet e specializuara vlerësojnë se kemi rreth 0 mijë vende të punës në bujqësi por të cilat nuk janë të formalizuara. Në anën tjetër shprehet edhe mungesa e punëtorëve në disa regjione të cilët nevojiten për bujqësi. Aktualisht janë 110 mijë persona që janë të regjistruar si punëkërkues, në zyret e punësimit, dhe ky numër është edhe rezultat i masave të cilat janë marrë nga investimet e jashtme nga bashkatdhetarët tanë dhe nga Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale në ndërmjetësime në punësim.

Mund të presim që në vitin 2017 të kemi rreth 25 mijë vende të reja të punës, dhe po ashtu jam i bindur që në vitin 2017 ta ulim normën e papunësisë nën shifrën prej 20 për qind.

Të nderuar pjesëmarrës

Tani ne po punojmë në reformën e agjendës evropiane. Kemi mjaft shumë punë për të bërë punë, por këtë punë duhet ta bëjmë bashkërisht.

Kjo reformë ka të bëjë me rritjen e konkurrencës, përkatësisht me rritjen e konkurrueshmërisë së bizneseve tona, ka të bëjë me forcimin e shtetit ligjor dhe luftën kundër korrupsionit dhe ka të bëjë me punësimin dhe lidhjen e drejtpërdrejt të punësimit me arsimin, e cila lidhje akoma po na mungon, sepse ne kemi disproporcion mes tregut të punës dhe asaj që ne prodhojmë përmes arsimit, qoftë publik apo provat.

Unë jam i bindur se kjo agjendë neve na ofron me vendet e Bashkimit Evropian dhe po ashtu jam i bindur se rruga më e mirë drejt Bashkimit Evropian është fuqizimi i sektorit privat, dhe me këtë dëshiroj t’ju uroj sukses në këtë punë dhe t’ju shpreh përkrahjen e plotë të Qeverisë.

Faleminderit.