Tregim nga FESTIM LITI/
Ne autostraden malore te veriut,gjarperonte nje taksi e nisur nga pika doganore qe ndante dy shtetet fqinje.
Shoderi ishte vendas,nje prag-pensionisti qe i rrinte e varur ne buze perhere nje buzeqeshje babaxhani,kurse tjetri,burre rreth te ridhjetave,me mjeker dhe mustaqe teper te zeza e te dendura,i cili kundronte me kersheri pejsazhin alpin me male dhe hone te zhveshura e te shkreta,ku ndonje koke-mali,ende ne kete fillim vere mbante qeleshe te bardhe si kujtim te borealte te dimrit qe shkoi.
Kur relievi u be me i bute e i shtruar,e gjelberimi u dendesua perreth,udhetari po veshtronte me vemendeje me te perqendruar anes asfaltit qe rreshqiste i nxituar poshte rrotave.Dikush do te mendonte se ai donte te fiksonte sa me shume ne kujtesen e tij ato pamje piktoreske qe shtriheshin ne te dy anet,por me siguri do gabonte.Per ate nuk kishin rendesi ato kodrina te gjelbera qe shfaqeshin here pas here e befasishem,as ishujt e pishave,aty-ketu,neper faqe malesh.Ai priste te rishfaqej,jo me shume se tridhjete metra larg xhadese,ne mes te nje pylli me bredha,nje manastir i rrenuar rrethuar me qiparisa hollake…
-Ja,ja ketu ma vrane pellumbin-pothuajse klithi-te lutem mbaje pak!iu drejtua ai shoferit.
Babaxhani e mori vesh se behej fjale per nje vrasje,por nuk u cudit.Per te tilla tragjedi njerzore qe ishin shpeshtuar keto vitet e fundit kish degjuar me dhjetra here.Histori rrenqethese per njerez te zhdukur pa nam e nishan,per vrasje makabre e per trupa pa jete te gjetur ne pranvere pas shkrirjes se borerave.Kur makina ndaloi,jo pa keqardhje,ai pyeti:
– Ndonje te afermin tend apo mik te kane vrare ketyre aneve?
-As njerin e as tjetrin,thjesht nje pellumb te bardhe fluturak,iu pergjigj djaloshi,kur kish hapur deren e u drejtua per nga rrenojat,te fshehura pas bredhave dhe selvive elegante qe flladi i lehte i perkedhelte e lodronte me to ne kete mengjes pranveror e ato nga kenaqesia,perkulnin majat e blerta sa majtas djathtas me ndrojtje si vajza te turpshme.Shoferi kur kuptoi se ai ishte ne kerkim te nje shpendi te vrare,ngriti supet me habi e ndezi nje cigare ne pritje te ketij pasagjeri te cuditshem.Nuk vonoi te vinte.Ne dore mbante nje qese te vogel plasmasi ku brenda kishte futur skeletin e shperber te pellumbit.Nuk ishin gje tjeter,vecse nje grusht kockash,te holla e te brishta,te cilat gjasonin me shume me ca shkarpa te thata.
– Ja se cfare ka mbetur nga krijesa ime e dashur,-belbezoi ai duke u ulur ne ndenjese-dekompozimi paska qene i pameshirshem.Pastaj iu drejtua drejtuesit te automjetit:
– Ketu e tete vjet me pare sikur ushtaret tuaj te kufirit,mos na kishin kapur,as ky pellumb nuk do ishte vrare e as une e ti nuk do komunikonim ne anglisht sot,por mbase ne gjuhen e vendit tend.Nuk qe e thene,fati na ndeshkoi…..
Vendasi po e degjonte me shume vemendje.
….te them se i desha shume pellumbat,eshte teper pak.Une i adhuroja qe femije ata shpende fisnike.Rrija me ore te tera ne shoqerine e tyre ne kopshtin e vogel pas shtepise.U rrita mes gugatjeve te tyre.Kur hapeshin dyert e kafazeve,ata vershonin per te gjetur kokrrat e grurit midis fijeve te barit,pastaj ngriheshin ne fluturim drejt lartesive te kaltra,e une kenaqesha duke pare rrathet,elipset, e lloj-lloj figura plot hir e elegance qe sajonin lart ne qiell.
Ndonjeri do ulej ne supin tim,ndonjeri siper kokes,nje tjeter do cukiste kokrrat e grurit qe mbaja ne pellemben e hapur.Lumturohesha nga lumturia e tyre.Ngazellehesha nga liria e tyre.Ata ishin jeta ime,e varfer dhe e mjere pa argetime te tjera,ishin bota ime….pastaj,ah pastaj,erdhen dite te veshtira,aq te veshtira sa u pa e nevojeshme te beja dhe une nje fluturim te detyruar,te shkulesha nga toka ku u linda dhe u rrita,ku endrrat ishin te bukura dhe vuajtjet torturuese….
Ishim tre shoke qe u nisem ne ate fillim dimri drejt nje jete te re,duke kerkuar nje oas shpetimi.Zgjodhe vendin tuaj qe e kishim aq afer,gjithsesi edhe shume larg.Me tufen gazmore te pellumbave u ndava me lot ne sy.I ushqeva per here te fundit ne ate mengjes te vrenjtur e te trishtuar.Edhe ata,sikur e kishin kuptuar brengen time dhe nuk u ngriten per te bere xhiron e zakonshme por qendruan me mua deri ne castin e ndarjes.Pellumbi i bardhe qe ishte me i vjetri dhe me i vecanti ne fluturim,nuk po shkulej nga supi im,me cukiste miqesisht veshin e qafen e bente ca levizje te cuditeshme siku donte te me thoshte dicka.Papritmas me goditi trurin nje mendim i befasishem:
– Mos mu lut shume,e kuptova se c’do te me thuash,vendosa te te marr me vete!-i peshperita embelsisht duke e marre ne duar e duke e perkedhelur lehte-lehte ne pendet e ndriteshme e te lemuara.Desha te beja dicka qe nuk e kish bere askush nga te ikurit,dicka origjinale,do t’i dergoja motres dhe te fejuares mesazhin e mbrritjes me kete pellumb qe po me pergjerohej per te me shoqeruar drejt se panjohures.Kisha besim tek ai,ishte fluturak i lartesive dhe kishte krahe te forte.E rehatova ne nje kafaz qe zakonisht mbahen kanarinat e gardalinat,u takova mes ngasherimeve me njerzit me te shtrenjte qe kisha ne kete bote,motren dhe te fejuaren dhe u nisa….Pas nje jave udhetimi neper monopate malesh e pyjesh,bokerima,,rrafshnalta dhe rafshulta,ku nuk na u nda dhe nje shi i imet,arritem ne ate manastir te braktisur mesjetar,te cilit i kishi mbetur ne kembe vetem muret,dhe ato gjysem te rrenuara.Ishte nje fillimdite e turbullt.Here pas here,rete,ne vrapimin e tyre,lejonin te arrinin deri ne toke rrezet e vageta te diellit.Ishte nje feshtje e shurdher,e trishtuar.Te dukej sikur pertej mureve te gurta rrethuese pergjonte nje rrezik i papercaktuar,ndjesi qe te jep vetem dyshimi dhe pasiguria qe shtohej me shume nga kerrkellima e cjerre e ndonje korbi fshehur diku mes blerimit te bredhave.
– Tani jemi te sigurte.- prishi heshtjen zeri njerit prej shokeve qe e kish bere dhe here te tjera kete rruge e qe e njihte mire edhe gjuhen e vendasve.- pasi te hame ato qe na kane mbetur,te shlodhemi e te freskohemi,do marrim autobusin e linjes qe eshte fare afer qe ketej.
U ula mbi nje pllake guri.Gjeja e pare qe mendova ishte te ushqeja pellumbin e bardhe per ta pergatitur per rrugen e gjate te kthimit….Shkruajta ne nje cope leter frazen:”Arrita shendoshe e mire,iu puth nga larg me mall!” dhe e lidha ne kemben e ketij shpendi te bukur qe si c’duket e kuptoi qe erdhi casti per t’u ndare.E leshova duke i uruar rruge te mbare,por mjerisht,vetem pak metra fluturoi ai mbi koken time….sepse nje urdher,nje ulerime e eger,shungulloi e drodhi ajrin:
– Duart lart,mos levizni!- dhe per te na frikesuar,kater djelmosha me uniforme ushtarake qe behen befas prane nesh,leshuan lart bresheri plumbash,pothuajse ne nje kohe.Si c’duket,njeri nga plumbat gjeti edhe trupin e vogel te pellumbit te bardhe e i preu fluturimin ne mes.Pas pak sekontash,ai u gjet perseri para kembeve te mia,por tashme,por tashme duke u perpelitur ne agonine e vdekjes se sigurte.Duke rene shpendi i gjore kishte mbledhur kaltersine qe i mungonte asaj dite.Syte e tij ende shkelqenin e vezullonin si dy qiej te vegjel e kerkonin ndihme prej meje.Pika loti filluan te me rridhnin instiktivisht nga syte.Vura re se midi sqepave kockore kishin mbetur pa u pertypur ende disa kokra gruri.
– O Zot!- i peshperita me ze te ulet shokut ne krah-edhe hasmi nuk vritet me buke ne goje e jo me nje shpend fisnik e paqesor…….
Veshtrimet tona u kryqezuan si thika te mprehta.Ata ishin ne kembe,ne ne gjunje.Ata me arme ,ne me duar te lvendosura pas qafes.Midis nesh,nje pellumb qe perpelitej ne prag-vdekje…..
Me lejuan t’a mbeshtjel ate kurm ende te ngrohte me nje cope nga kemisha ime dhe t’a vendos ne zgavren e nje lisi te mocem ne hyrje te ngrehines po aq te mocme.Njeri u afrua te me vinte prangat.Shikimet tona ishin shume prane per t’u zhvilluar nje dialog qe askush nuk e degjoi.Flisnin vetem syte,nje pale te egersuar dhe tjetra mbushur me dhimbje shgenjim:
-“Ti je per t’u vene ne pranga,sepse vrave nje pellumb te bardhe!”
-“Une bera detyren.”
-“Askush nuk te urdheron te vrasesh pellumba.”
-“Mund te te vrisja edhe ty.”
-“E di,e ke bere here tjeter dhe askush nuk te ka prangosur.”
-“Te thashe,bera vetem detyren.”
-“Dije pra!Eshte e pamoraleshme dhe cnjerezore te vrasesh pellumba,shpresa dhe endrra,aq me pak njerez te pafajshem…..”
Poshte ne xhade na priste autoburgu.i gatshem te na kthente andej nga kishim ardhur…….
Me pas jeta per ne dy jetimet mjerane qe prinderit na lane te vegjel,e u rritem dyerve te botes,erdhi me normale.Motra ra ne dashuri me nje kineast te njohur tuajin,i cili kishte ardhur per te xhiruar nje film dokumentar ne qytetin tone.Dy her kam qare ne jeten time,kur me vrane pellumbin dhe kur u martua motra.Nuk e desha ate martese,por edhe nuk bera asgje per ta penguar.U ndjeva tmerresisht i vetmuar,megjithse kisha per krah nje vajze te mrekullueshme qe ma lehtesonte dhimbjen.Vetem pak muaj pas ikjes se motres,u martova dhe une dhe si nje dhurate nga qielli,ne ato caste te pashpresa e te trishtueshme,ishte fitimi i nje llotarie rezidenciale amerikane qe e ndryshoi krejtesisht jeten time qe me pat ndeshkuar aq mizorisht.Dihet qe kontinenti i larget eshte vendi i mundesive te medha….
– Jam kureshtar te di se cfare do besh me ate grusht eshtrash te pellumbit?-pyeti shoferi plak,duke e nderprere per here te pare monologun e gjate te djaloshit.
-Gjithe keto vjet u mundova t’a harroj ate vdekje.Ngushelloja veten se ishte dicka qe nuk kishte ndodhur kurre,nje enderr e keqe,delir i nje drite-erresire qe me fanitej nga kohe te shkuara si nje vegim qe donte patjeter te me prishte qetesine e neteve.Ishte ndricimi i syve te tij si dy dete te vegjel qe perenduan ne menyre tragjike e qe me thoshnin se ke nje amanet per te cuar ne vend.Ato kocka do t’i varros ne kopshtin me bar,pas shtepise se vjeter.Aty ende gugasin pellumba…..
Taksia hyri ne qytetin e zhurmshem mes vezullimesh dritash,reklamash,semaforesh marramendes…
-Besoj se je i gezuar qe do takohesh me motren pas kaq vjetesh-foli plaku
-Padyshim qe eshte lumturi e vecante,do cmallem edhe me dhendrrin dhe me dy mbesat binjake qe nuk ikam pare kurre.Do t’i njohesh edhe ti,do ta pime nje kafe sebashku pas ketij udhetimi te gjate qe na lodhi te dyve,pa do njohesh edhe djalin tim qe e kam te mrekullushem,gruan,te cilen e nisa me avion para dy ditesh.
– Si ja ke vene emrin vogelushit?- pyeti papritmas shoferi babaxha-Pellumb.- u pergjigj aty per aty djaloshi qe vinte nga larg.
– O Zot!- i peshperita shokut ne krah-edhe hasmi nuk vritet me buke ne goje.
Larisa 2001