s p – Page 1748 – Dielli

VATRA U TAKUA ME KRYETARIN E PARLAMENTIT TË KOSOVËS

March 31, 2023 by s p

Kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha, Shefi i Kabinetit Dr. Pashko Camaj, Arkëtari i Vatrës z.Besim Malota dhe anëtarja e Këshillit të Vatrës znj.Merita Bajraktari morën pjesë gjatë takimit të kryetarit Glauk Konjufca me mërgatën shqiptare në Uashington.Gjatë qëndrimit në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, kryetari i Kuvendit të Republikës së Kosovës, Glauk Konjufca ka zhvilluar një takim me mërgatën shqiptare në Uashington, biznesmenë, profesionistë dhe aktivistë të shoqërisë civile.Në takimin e realizuar në Ambasadën e Kosovës i pranishëm ishte edhe ish-ambasadori William Walker, i cili inkurajoi Kosovën të vazhdojë rrugën e reformave dhe modernizimit të shoqërisë së saj.Në adresimin e tij para bashkatdhetarëve, kryetari Glauk Konjufca foli për situatën aktuale në Kosovë dhe për progresin e arritur në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, duke u ndalur në rëndësinë e zhvillimit të ekonomisë dhe të investimeve, si dhe nevojën për të punuar për integrimin e Kosovës në familjen e BE-së.Kryetari i Kuvendit vlerësoi lart përpjekjet dhe ndihmën e diasporës kosovare dhe ritheksoi se institucionet e Kosovës janë të hapura për të dëgjuar mendimet dhe sugjerimet e tyre në çështjet që kanë të bëjnë me Kosovën. Kryetari Konjufca konfirmoi se dyert e investimeve në vendlindjen e tyre janë të hapura sot më shumë se kurdoherë më parë.Gjatë bashkëbisedimit me bashkatdhetarë u diskutua gjithashtu për proceset aktuale në Kosovë dhe për sfidat e ardhshme, si dhe për forcimin e marrëdhënieve midis Kosovës dhe SHBA-së, duke përfshirë ekonominë, arsimin, kulturën dhe sigurinë.Bashkatdhetarët u shprehën se kanë shumë interes dhe dëshirë për të ndihmuar në zhvillimin e Kosovës, veçanërisht në fushat e arsimit dhe zhvillimit ekonomik.

Natyra dhe ne

March 30, 2023 by s p

Astrit Lulushi/

Natyra nuk është produkt i përfunduar; nuk është ndonjë tempull i shenjtë, as shkollë. Mund ta mendoni si një punëtori. Natyra siguron lëndët e para, por mendja duhet të bëjë pjesën tjetër. Ju duhet të shpalosni aftësinë natyrore për të përdorur mjetet e ndërgjegjes. Ju mund të luani me gjysmë zemër ose me mjetet tuaja dhe të shfaqni krijime jo të plota; ose mund t’i përdorni mjetet me njohuri dhe saktësi, duke krijuar pikërisht atë që dëshironi; bukurinë, harmoninë, lirinë, dashurinë, gëzimin, bollëkun, përmbushjen, çdo gjë. Përvoja e realitetit varet tërësisht nga ju; në sferën fizike si në të gjitha sferat, ajo mund të formohet në çdo gjë, në çdo kohë – gjithçka që ju mund të konceptoni dhe dini se është e arritshme mund të bëhet përvoja juaj. Është si të pikturosh një foto. Hapësira dhe koha është kanavaca, mendimet dhe imazhet e mendjes janë furçat dhe tehet tuaja, dhe notat e energjisë janë ngjyrat në paletën tuaj. Ju mund ta pikturoni portretin si të dëshironi; i madh ose i vogël, i guximshëm ose delikat, i gjallë ose i zbehtë, i mrekullueshëm ose i tmerrshëm, i këndshëm ose i dhimbshëm, i suksesshëm ose katastrofik, krijues ose shkatërrues; çfarëdo që ju besoni dhe imagjinoni mund të jetë fotografia juaj. Krijimi juaj është ajo që ju e quani jetë, duke u shpalosur përjetësisht në çdo sekondë të së tashmes. Fryma e saj është e ngrohtë dhe e ëmbël në fytyrën time, megjithatë, e shkrirë.Jeta duket se përfshin, për shembull, tërmetet dhe përmbytjet dhe gjarpërinjtë helmues, si dhe të aftët dashamirës. E mira dhe e keqja janë thjesht paragjykime, terma që aplikoni për gjërat sipas avantazhit të perceptuar ose dëmtimit të tyre për veten ose njerëzimin. Natyra është shumë përtej së mirës dhe së keqes. Siç thotë edhe Makiaveli, ajo që është vërtet e mirë rrallë herë përkon me atë që duket të jetë e dobishme; pak janë ata që mund t’i njohin dhe t’i pajtojnë të dyja. Nuk janë gjarpërinjtë ata që janë të rrezikshëm, është vetëm frika nga gjarpërinjtë. Çdo gjë që vdes vdes nga korrupsioni i saj, gjithçka që dëmton vjen nga brenda. Mund të kalosh jetën në dukje të tronditur dhe të rrahur nga rastësia dhe fati – fjalët e tua për gjëra që nuk ekzistojnë – ose mund të marrësh mjetet dhe me to të krijosh saktësisht jetën që dëshironi nëse nuk imponon disiplinë të patëmetë mbi veten.

Photo: the nature conservancy

TE VATRA SONTE NE ORA 6.30 PM, PROF.DR. ZYMER NEZIRI MBAN LIGJËRATË RRETH EPOSIT TE KRESHNIKEVE

March 30, 2023 by s p

Prof.Dr. Zymer Neziri sot më datë 30 mars 2023, ora 6.30 PM do të zhvillojë në Selinë Qëndrore të Federatës Vatra me adresë: 2437 Southern Blvd, Bronx, NY 10458, një ligjӫratӫ me temë: “Eposi i Kreshnikӫve – thesar monumental i trashӫgimisӫ kulturore shqiptare”. Ky prezantim vjen në kuadrin e prezantimit të folkorit shqiptar nga Prof.Neziri në Universitetin e Harvardit dhe në Universitetin Columbia.
Ftohen mediat dhe komuniteti që të marrin pjesë.

“Diplomacia ndërkombëtare dhe çështja e Kosovës 1997-1999”

March 30, 2023 by s p

Prof.Dr. Muharrem Qafleshi/

Dr. Lulzim Nika, historian, studiues dhe njohës i shquar i sferës së historisë bashkëkohore e në veçanti për ngjarjet e Kosovës në fund të viteve të ’90 të shekullit të XX-të, ku për punimet e tija shkencore rreth ngjarjeve para dhe gjatë luftës në Kosovë, hulumtoi arkivat dhe bibliotekat presidenciale të Shtëpisë së Bardh dhe raportet e Kongresit Amerikan etj.
Për këtë, Lulzim Nika do të behët ndër emrat e elitës së studiuesve të mirëfilltë të fillim-shekullit të XXI, në rrafshin e shkrimeve dhe studimeve historike, e sidomos të luftës së fundit për çlirimin dhe pavarësimin e Kosovës.
Është autor i shumë botimeve shkencore historike në revistat kombëtare dhe ndërkombëtare, po ashtu është hartuesi i dy librave të karakterit shkencor, në vitin 2019, botoi librin të titulluar “Zhvillimet politike në Kosovë gjatë viteve 1966-1974” dhe në viti 2021 botoi librin e tij, “Diplomacia ndërkombëtare dhe çështja e Kosovës 1997-1999” .
Në librin, të cilin sot po e promovojmë “Diplomacia ndërkombëtare dhe çështja e Kosovës 1997-1999” autori trajton mjeshtërisht dhe profesionalisht Veprimtarinë Diplomatike Ndërkombëtare për çështjen e Kosovës para dhe gjatë luftës së Kosovës, duke shtjelluar përpjekjet diplomatike të SHBA-së, Mbretërisë së Bashkuar dhe Bashkimit Evropian, për parandalimin e luftës që kishte shkaktuar një krizë humanitare gjatë depërtimit të popullatës shqiptare të Kosovës për në Shqipëri, Maqedoni, Mal të Zi dhe në shtetet tjera evropiane, njëherit edhe spastrimin etnik të Kosovës.
Pas Konferencës së Dayton, shumica e shqiptarëve të Kosovës synonin pavarësinë e plotë. Për të dyja palët si për serbët, ashtu edhe për shqiptarët, radikalizmi i qëndrimeve dhe përjashtimi reciprok i zgjidhjeve paqësore, e bënë të qartë se palët duhet të shkonin në luftë për të mbrojtur qëndrimet e tyre. Meqenëse kartat e irredentizmit dhe terrorizmit të përdorura nga Slobodan Milosheviq, si një maskim për të vazhduar fushatën e dhunës në Kosovë për botën e civilizuar ishte më e pabesueshme, por autoritetet serbe gjetën pretekstin tjetër atë të veprimtarisë së UÇK-së, për të ndërmarrë masa brutale të paligjshme ndaj popullsisë shqiptare të Kosovës.
Lufta e Kosovës ishte vazhdimësi e luftërave të shpërbërjes së Jugosllavisë në vitet ’90-të, ku serbet hegjemon ishin gjenerues të konflikteve politike dhe ndëretnike. Ku regjimi autoritar dhe nacionalist i satrapit të Ballkanit Sllobodan Millosheviqit, bëri përpjekje që përmes ushtrisë jugosllave të krijonte Serbinë e Madhe. Në këtë fazë, për herë të parë ndërhyrja e diplomacisë ndërkombëtare ishte specifike pasi ajo u mor në mënyrë të drejtpërdrejtë me palët në konflikt. Etapa e parë e Diplomacisë ndërkombëtare ishte parandaluese ose e përpjekjeve diplomatike për gjetjen e një zgjidhjeje paqësore për çështjen e Kosovës, duke organizuar edhe një Konferencë ndërkombëtare në Rambuje, përpara ndërhyrjes ushtarake të trupave të NATO-s me 24 prill 1999.
Pra, ngjarjet që ndodhen në Kosovë, gjatë vitit 1997-1999, kanë pasur pasoja të rënda për popullin shqiptar të Kosovës dhe rajonin në përgjithësi, këtyre ngjarjeve të zhvilluara në këtë periudhë kohore, studiuesi dhe hulumtuesi Lulzim Nika i kishte kushtuar një vëmendje të veçantë, duke u bazua në dëshmitë e dokumentet-eve të de-klasifikuara për publikun, të Departamentit të shtetit të SHBA-së, Raporteve të Kongresit Amerikanë dokumenteve nga Biblioteka Presidenciale, gjatë qeverisjes se presidenteve Bill Klinton, Xhorxh Bush dhe dokumentet e Fred Uillams-it, i ngarkuari i SHBA-së gjatë vitit 1914 në Greqi, Mal të Zi dhe si vëzhgues i Komisionit ndërkombëtar në Durrës, si dhe Agjencisë Qendrore të Inteligjencës (CIA-së), si fakte që ka zhvilluar diplomacia e SHBA-së dhe Mbretërisë së Bashkuar në një anë, hezitimit diplomatik të Evropës Perëndimor dhe diplomacisë kundërshtuese ruse, për zgjidhjen e Çështjes së Kosovës për parandalimin e Krizës Humanitare dhe spastrimit etnik të Kosovës.
Autori me të drejtë konstaton se përkrahja amerikanë për Kosovën ishte në suaza të globalizmit të demokracisë dhe respektimit të identitetit individual e kolektiv dhe përpjekjet për parandalimin e tiranisë dhe autokracisë në vendet jo demokratike, siç ishte Serbia, e cila udhëhiqte një politikë dhe diplomaci me plot paradokse e djallëzi për të ushtruar dhunë brutale ndaj popullatës kosovare, andaj edhe kontributi diplomatik e ushtarak amerikan nuk mungojë për ta parandaluar eksodin e popullsisë kosovare.
Politikë të ngjashme diplomatike ka udhëhequr edhe Mbretëria e Bashkuar nën drejtimin e kryeministrit të asaj kohë Toni Bler dhe ministrit të Punëve të Jashtë Robin Kuk! Ndërsa, për diplomacinë evropiane luftërat ballkanike ishte një kthjelle për ta, sepse po goditej rëndë projekti i tyre, ku vlerat themelore nga ana e Serbisë u shkelën në mënyrën më drastike dhe Evropa nuk ia doli që ta pengoj ngase proceset vendimmarrëse në BE ishin të gjata, andaj ishte e qartë se pa angazhimin amerikan vështirë së do t’ia dilnin. Prandaj, autori i këtij libri diplomacinë evropiane e quan me të drejtë si hezituese. Diplomacia ruse, kundrejt ngjarjeve në Kosovë ishte mbështese e Serbisë ortodokse dhe kundërshtuese e çështjes kombëtare të Kosovës!
Ngase dihet botërisht se Serbia është vendi me një angazhim të tejskajshëm në aleancën e vet strategjike ushtarake me Federatën Ruse. Serbia, e cila kishte dhe ka traktat bashkëpunimi strategjik e ushtarak me Rusinë, bën trageti armësh më të, organizon stërvitje ushtarake të përbashkëta pra, gjithçka e lidh Serbinë me Rusinë duke e mbështetur njëra tjetrën në arenën ndërkombëtare. Në fund mund të themi se studiuesi dr. Lulzim Nika, i ka shqyrtuar dhe analizuar mjeshtërisht 179 dokumente arkivore, që gjenden në shtojcën e librit nga faqja 319 deri në faqen 498, në të cilat paraqiten përpjekjet diplomatike të botës demokratike për periudhën më të rëndësishme që po kalonte populli shqiptar i Kosovës gjatë viteve 1997-1999, duke ia sjell një risi të mirëfilltë shkencor historiografisë sonë Kombëtare.

Bektashizmi në Shqipëri dhe roli i tij në përhapjen e shkollave shqipe

March 30, 2023 by s p

Shkruan: Hamid Alaj

Roli i bektashizmit dhe i klerikëve intelektuat bektashinj ka qenë i çmuar në lëvizjen kombëtare shqiptare për liri dhe pavarësi. Shumë nga klerikët e këtij sekti i hapen dyert e teqeve të tyre duke u bërë strehë për patriotët shqiptarë që luftuan kundër sundimit osman por edhe kundër pushtuesve fqinjë. Jo vetëm që dhanë këtë llojë kontributi për lëvizjen kombëtare shqiptare, por intelektualët dhe baballarët bektashian dhanë edhe në fushën e arsimit, ku spikatë puna e tyre e shkëlqyer dhe e pa lodhur. Kështu, puna e tyre u bë “zenit” në fushën e nacionalizmit shqiptarë dhe në fushën e arsimit. Edhe përkundër vënies së “gishtit” të Sulltan Abdul Hamidit, teqeve dhe intelektualëve bektashian, ata nuk e ndalen veprimtarin e tyre patriotike dhe arsimore të popullit të vet. Kështu, kush më shumë e kush më pak nga intelektualët bektashian, morën rolin (me vendime të prera) për përhapjen dhe mësimin e gjuhës shqipe. Padyshim se në këtë fushë një kontribut të çmuar dhanë baballarët bektashian, ku njëri ndër to spikatë “Dervish Meleq Tahir Staravecka, i cili i kaloi tridhjetë vite duke udhëtuar nëpër Shqipëri, nga fshati në fshat, nga Ulqini në Prevezë, për të shpërndarë libra për zgjimin kombëtarë të Shqipërisë. Të gjitha teqet u shdërruan në shkolla shqipe.⁵“

Sekti bektashijan në Shqipëri por edhe në trevat tjera shqipfolëse u jepte mundësi klerit (dervishëve) të tyre që të vazhdojnë me propagandën e tyre për të luajtur një rol kyç për pavarësin e shtetit të tyre. Një punë të lavdërueshme baballarët bektashianë bënë edhe në fushën e arsimit. Njëkohësisht në këtë aspekt ato nuk lanë pas dore edhe përhapjen e shkollave dhe të mësuarit e gjuhës shqipe. Mirëpo, Perandoria turke e pa rrezik që shqiptarët të lejoheshin të lexonin e shkruanin gjuhën shqipe, prandaj e ndaloi hapjen e shkolla dhe shtypjen e librave shqip si dhe importimin e tyre nga jashtë dhe shtypjen e tyre brenda Perandorisë turke. Mirëpo, bektashinjtë dhe klerikët e tyre rrezikuan në këtë aspek duke sjellur libra në gjuhën shqipe dhe duke i shpërndarë tek nxënësit e etur për shkrim-lexim të gjuhës së tyre. At rrezikuan aq shumë sa po të ziheshin dënoheshin me burgim nga autoritetet osmane. Dhe kështu, përkundër rrezikut që u kanosoej lëvizja edukuese filloi të zhvillohej dhe të përhapej ngadalë.

Një rol vendimtarë në këtë aspekt kanë luajtut vëllezërit Frashëri, Samiu, Abdyli dhe Naimi edhe pse nuk ishin bektashijan , por vinin nga trungu bektashian. E dinin mirë se në atë kohë gjuha shqipe nuk kishte alfabet dhe të parët që u përpoqën të formonin alfabetin e gjuhës shqipe pikërisht ishin këta vëllezër, duke e ditur se krijimi i alfabetit shqip dhe kultivimi i gjuhës amtare shqipe do të sillte mjete të shkathëta për të menjanuar dominimin e Perandorisë turke. Këtë detyrë pikërisht, për të formuluar alfabetin e gjuhës shqipe dhe për të hartuar libra shqip e mori si detyrë Naimi.

Duke ndjekur shumë bektashinj dhe klerikë të këtij sekt dhe të tarikatëve të tij, filluan të merren me ativetetet e lëvizjes kombëtare shqiptare dhe njëkohësisht me përhapjen e shkollave shqipe. Kështu, shumë teqe me udhëheqësit e tyre (dervishë) u bënë çerdhe e mësimit të gjuhës shqipe dhe ato vetë shkolla në vete. Bie fjala teqja e Hajdërie në Gjirokastër ishte vërtet një shkollë në vete. Kur qeveria turke e mësyu këtë teqe, aty gjetën libra shqip i morën dhe i dogjën të gjitha kurse dërvishët e asaj teqeje i dëbuan në Janinë.

Përkrahës të denjë të klerikëve bektashian në përhapjen e shkollave dhe arsimit shqip padyshim se janë edhe figura të shquara nacionaliste, si bie fjala: Rexhep Mati, Shahinj Kolonja, Ismail Qemali, Fadil Pashë Toptani, Bajo Topulli etj., që ishin mbështetës të denjë të të tyre ku njëkohësisht në raste të shfaqjes së rrezikut nga Perandoria turke ato gjenin strehim dhe në teqet bektashiana, si në atë të Melçanit, Frashërit, Elbasanit, Koshtanit, Prtishtës dhe Përmetit.

“Kur në vitin 1902, Sulltan Abdul Hamidi urdhëroi mbylljen e të gjitha shkollave dhe ndaloi botimin e librave shqip,pas revolucionit të xhonturqëve ato u hapën përsëri për një kohë të shkurtë, dhe u mbyllën përsëri në tetor 1910. Duke e parë këtë veprim të sulltanit turk, teqet bektashiane, ku dervishët kishin vetëm një shkollim elementar, shumë shpejt u shdërruan në rrjet të shkollave të fshehta dhe shërbyen si sistem për të shpërnda libra të drejshqiptimit, gazeta e libra shqip.⁶” ky rrejt i ngritur nga kleri bektshinj shqiptarë ishte mbështetur edhe nga jasht, sidomos nga teqeja e Karjos (Egjipt) ku një dervish me origjinë shqiptare i quajtur Baba Meleq Shëmbëdhenji ishte dërguar nga aty për në Shqipëri me misionin që kishte ngarkuar vetes për shpërndarjen e librave shqip.

Kleri bektashian (dervishët dhe baballarët) ishin shumë të kënaqur kur mësonin dhe ishin në dijeni se fëmijët që ndiqnin shkrim-lexim në teqet bektashiane. Kur ishin në dijeni se fëmijët kishin mësuar alfabetin dhe dinin të lexonin shqip librat që u vinin nga Manastiri ndiheshin shumë krenarë, që mundi i tyre nuk u kishte shkuar bosh me hapjen e teqeve si shkolla në vete.

Në vazhdim të këij shkrimi do të paraqesim shkurtimisht edhe teqet bektashiane shqiptare që luajtën një rol vendimtar në përhapjes e shkollave dhe arsimit në gjuhën shqipe. Duke nisur nga Teqeja e Baba Jusufit, në Bllacë të Qarkut të Dibrës, e themeluar në vitin 1893, ishte një teqe, apo thënë ndryshe një qendër e fshehtë e mësimit të gjuhës shqipe në rajonin e Dibrës. Teqeja në Backë në Qarkun e Skraparit e themeluar në vitin 1889 nga Baba Hamiti i Melçanit por e udhëhequr nga shumë baballarë (6) deri në vitin 1923, ndryshe e njohur si Teqeja e Baba Fetahut ishte shumë e njohur për përhapjen e të shkruarit e të lexuarit të gjuhës shqipe sepse ishte vetë ai që i mësonte njerëzit si të lexonion e si të shkruanin në gjuhën amatare. Teqeja e Bulqizës në Qarkun e Bulqizës u themelua në shekullin nëntëmbëdhjetë nga Fejzi Bulqiza i cili ishte shkolluar në Anadoll dhe ktheu në Shqipëri në vitin 1827 dhe udhëhoqi këtë teqe. Ai menjëherë si u bë baba i kësaj teqeje mori iniciativen për të hapur shkolla në rajonet përreth dhe ashtu veproi. Ai me admirit ua mësonte shkrim- lexim njerëzve që e rrethonin dhe kështu teqeja ku ai shërbente u bë një shkollë në vete. Teqeja e Frashërit në Qarkun e Permetit ishte një ndër teqet më të mëdhaja dhe më të rëndësishme në Shqipëri e cila luajti një rol shumë me rëndësi në lëvizjen nacionaliste në fund shekullin nëntëmbëdhjetë. Ajo u themelua nga poeti mistik, Baba Tahir Nasibi i Frashërit i cili kaloi një kohë të gjatë në Lindjen e Mesme dhe pas kthimit të tij në vendlindje në vitin 1825 themeloi këtë teqe. Kjo teqe më vonë shëberbeu si qendër për shpërndarjen e paligjshme të librave shqip dhe për përhapjen e ndjenjave nacionaliste sidomos në udhëheqjen e Baba Alushit. Mihal Grameno në vitin 1907 për këtë teqe thotë: “Frashëri ishte vend i shenjtë për Shqipërinë për shkak se ishte Frashëri nga ku emisarët dhe predikuesit e gjuhës shqipe u nisën për të ndriçuar popullin e vet”⁷. Kjo teqe ka qenë vërtetë një çerdhe e patriotëve shqiptarë, për shkak se aty ishte shkolla e madhe e kombit shqiptar.

Teqeja Hajdërie, Qarku i Gjirokastes u themelua nga vetë Baba Hajdari por njihet edhe si teqeja e Stufit apo si teqeja e Baba Sulejmanit. Edhe kjo teqe luajti një rol shumë të rëndësishëm për përhapjen e shkollave dhe gjuhës shqipe. Nën udhëheqjen e Baba Sulejmanit, në vitin 1904, në deekadën e fundit të sundimit osman, teqeja ishte denoncuar si strehë për librat shqip dhe si qendër e mësimit të gjuhës shqipe, dhe kështu Ai ishte nga trupat osmane dhe e kishin dërguar në burgun e Janinës për të vuajtur dënimin. Teqe tjera që luajtën një rol shumë të madh në përhapjen e shkollave dhe arsimit shqip padyshim se është edhe teqeja në Matohasanaj, Qarku i Tepelenës e udhëhequr nga Baba Salihu. Ai ishte nxitës i madh i shkollimit në gjuhës shqipe të popullatës për rreth. Kjo teqe gjatë Lidhjes së Prizrenit (1878) ishte përdorur si shkollë e fshehtë për mësimin e gjuhës shqipe.

Në përhapjen e shkollave dhe mësimit në gjuhës shqipe, padyshim se spikatë edhe puna e palodhur e Baba Jasharit, që arriti të hapë shkollë shqipe në Martanesh në vitin 1909, që për hirë të vërtetës shkolla të tilla nuk gjendeshin në atë kohë në Tiranë, Durrës, Shkodër e mos të themi në vende e qytete tjera shqiptare. Ka edhe të tjera teqe dhe të tjerë klerikë bektashian që këtu nuk i kemi ceku në këtë punim por shkurtimisht jemi thelluar vetëm në disa sa për ta plotësuar rolin e tyre në përhapjen e shkollave dhe arsimit shqipe gjatë periudhës së tyre.

Pas viti 1908-1909, populli shqiptarë përfitoi nga shpallja e kushtetutës turke e shpallur nga xhonturqit, ku shumë nga intelektualës shqiptarë filluan të mësonin popullin si të shkruanin dhe të lexonin në gjuhën shqipe. Me këtë rast edhe teqet bektashiane ishin të lira dhe ishin të transformuara pak a shumë në shkolla të mësimit në gjuhën shqipe. Ato luajtën një rol të madh edhe në “çështjen e alfabetit” pra zgjedhja e alfabetit me të cilën duhej të shkruhej gjuha shqipe. Zgjedhje themelore natyrisht ishte mes alfabetit arab që frymëzohej nga brendia e Perandorisë Osmane dhe alfabetit latin . me këtë rast Kongresi i Manastirit (14-18 Nëntor 1908) vendosi në favor të alfabetit latin. Edhe pse bektashinjtë ishin pjesë e bashkësisë muslimane, të cilët edhe më herët kishin kontribuar në përparimin dhe përhapjen e gjuhës dhe letërsisë shqipe me alfabet arab, ato prapë se prapë nga ana e bektashinjëve nacionalistë morën anën e mbështetësve të alfabetit latin.