Opinion – Page 733 – Dielli

MALËSI E MADHE, O NDERI I KOMBIT

November 14, 2012 by dgreca

Nga Frank Shkreli/

Njoftohet se Presidenti i Republikës së Shqipërisë zoti Bujar Nishani ka vendosur të dekorojë Malësinë e Madhe me titullin ”Nderi i Kombit”. Pritet që Presidenti Nishani të zhvillojë cermoninë e dorëzimit të titullit, “Nderi i Kombit” Malësisë së Madhe më 25 Nëntor, pak ditë para Festës së Madhe të 100-vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë, për të cilën trevat e Malësisë së Madhe , kësaj kalaje të patundur të Arbërit ndër shekuj — kanë dhënë një kontribut të çmueshëm dhe historik. Është e drejtë historike dhe morale që Presidenti Nishani njeh meritën dhe kontributin e malësorëve, të cilët me ndihmën e Ismail Qemalit, Luigj Gurakuqit, dhe patriotëve të tjerë, përpiluan memorandumin me 12 pika, të ashtuquajturin ”Libër i Kuq”, e i cili përfshinte kërkesat e të gjithë shqiptarëve, ndër të tjera, për vet administrim, me gjuhë, buxhet dhe guvernator të vetin. Memorandumi, që në atë kohë bëri jehonë të madhe anë e mbanë Evropës, përfaqësonte kërkesat e të gjithë shqiptarëve. Në një gazetë të kohës Kolnische Zeitung, cituar në librin Kosova të Jusuf Buzhovit në artikullin, ‘’Shqiptarët dhe Evropa’’ thuhet se ‘’Malësorët e fiseve shqiptare të Grudës, Hotit, Kastratit, Kucit dhe të Shkrelit nuk i lëshojnë armët prej dore dhe më me dëshirë vdesin për çështjen e tyre të shëjntë se sa të jetojnë në robëri.’’

Sipas revistës Leka të vitit 1937, nënshkruesit malësorë të këtij memorandumi ishin: Sokol Baci i Grudës, Ded Gjon Luli i Traboinit të Hotit, Dedë Nika Bajraktar i Grudës; Dodë Preçi Bajraktar i Kastratit; Tomë Nika i Shkrelit, Col Dedi i Selcës Këlmendit; Lul Rrapuka i Vuklit të Këlmendit; Llesh Gjergji, Bajraktar i Nikçit; Gjeto Marku i Hotit; Mehmet Shpendi, i pari i Djelmënisë së Shalës; Martin Preka i Shkrelit; Prelë Marku, Bajraktari i Shalës, Avdi Kola Bajraktar i Gimaj, Nik Mëhilli i Shllakut, Pup Çuni Prekalor, Binak Lulashi Toplanas; Bash Bajrami Bajraktar i Nikajve dhe Bec Delia.

Këta ishin prijësit heroikë të malësorëve trima, këtyre rojtarëve të fateve të kombit shqiptar ndër shekuj, që sipas Ismail Qemalit ”ishin pushkë të ngrehura të Shqipërisë”, të cilëve gjatë asaj periudhe kritike për shpëtimin e kombit shqiptar nga copëtimi, iu bashkangjitën në Podgoricë edhe mendjendriturit e atëhershëm të kombit shqiptar, Ismail Qemali, Ekrem Vlora, Luigj Gurakuqi, Fadil Pashë Toptani, Pandeli Cale, Qazim Kokoshi, Hamit Bej Toptani, Risto Siliqi, Xhemal Kondi, Hil Mosi, Mark Kakarriqi e të tjerë. Ishte ndoshta hera e parë, ç’prej Lidhjes së Prizrenit, që kryengritja e malësorve kishte përkrahjen e të gjithëve, gjë që i jepte asaj edhe një frymë pjekurie kombëtare që do ta çonte Shqipërinë në pavarësinë e saj. Më 24 Mars 1911, malësorët trima, me kryengritjen e tyre hodhën hapin vendimtar drejtë lirisë dhe pavarësisë së Shqipërisë, megjithëse e copëtuar, e pasuar nga kryengritja e Kosovës më 1912, e prirë nga Bajram Curri, Hasan Prishtina dhe Isa Boletini, duke kurorëzuar kështu një mori kryengritjesh të shqiptarëve anë e mbanë trojeve të tij kundër robërisë shekullore otomane.

Si një mërgimtar me origjinë nga ato treva, falenderoj Presidentin e Republikës për akordimin e titullit ”Nderi i Kombit”, Malësisë së Madhe me rastin e 100-vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë, në këtë ditë të shënjtë të kombit shqiptar. Ky përvjetor, le të festohet në trekëndshin shqiptar: Tiranë-Prishtinë-Shkup, si një festë mbarë-kombëtare në të gjitha trevat, përfshirë edhe Malësinë e Madhe, duke shënuar një moment historik të kombit, kur shqiptarët janë më të lirë se asnjëherë tjetër në historinë e tyre, kurë me fatin e tyre nuk luan më as sllavi as greku e as edhe Evropa shtrigë — dhe kur kombi shqiptar është duke luajtur rolin që i përket atij për ruajtjen e paqës dhe të stabilitetit në Balkan, ndërkohë qe ëndërra e rilindasve të kombit shqiptar, që Shqipëria e natyrshme të jetë pjesë e pandarë e botës përendimore ështe në prag të realizimit.

Le të shpresojmë qe brezat e sotëm shqiptarë të jenë bartës të denjë të vuajtjeve, sakrificave dhe luftërave të malësorëve dhe të gjithë shqiptarëve gjatë historisë, duke jetuar sipas trinomit në bazë të cilit jetonin dhe vepronin malësorët tanë, e që janë besa, nderi e burrënia, të bindur se këto vlera bazë të përmblidhej udhëzimi i drejtë për një jetesë të ndershme e të kënaqshme për të gjithë kombin. Me gjith lirinë që gëzojnë sot shqiptarët pas aq shumë vjetë mohim lirie dhe nepërkëmbje të të drejtave bazë të tyre — së bashku të gjithë festojmë këte ditë shënjte — të mirëfilltë se liria dhe shpëtimi i vërtetë i kombit vjen nga njohja e vlerave të këtij trinomi dhe të traditës frytdhënse të historisë tonë kombëtare, të pastruara nga ideologjitë dhe influencat e huaja.

Duke uruar Malësinë e Madhe për nderimin që i bën Kombi në këtë përvjetor, dhe të gjithë shqiptarët për këtë jubile historik, shpresoj dhe lutem që liria që gëzojnë sot shqiptarët, të çojë në një përmirësim të gjithanëshëm të jetës politike dhe ekonomike si dhe në një diskurs më të denjë politik dhe në një jetë më të lumtur dhe më të begatshme për të gjithë shqiptarët kudo që janë.

GORDON, JEHONË APELIT TË ZONJËS KLINTON PËR UDHËHEQËSIT POLITIK SHQIPTARË

November 14, 2012 by dgreca

Washingtoni mesazhe politikës. Në interes të kombit shqiptar votimi në Kuvend i ligjeve të kërkuara. Pa asnjë kusht

/NGA ELIDA BUÇPAPAJ/

Washingtoni mesazhe të qarta që duhen përmbushur sot ose nëse jo ata do të firmosin vetëlargimin e tyre nga politika. Në interes të kombit shqiptar është votimi në Kuvend i ligjeve të kërkuara. Pa asnjë kusht.

Ndërsa në Tiranë ka arritur kulmi i euforisë i festimeve të 100 Vjetorit të Pavarësisë, nga Washington D.C. vjen një apel i drejtpërdrejtë për kryeministrin dhe liderin e opozitës nga Ndihmës sekretari amerikan i Shtetit për Evropën dhe Euroazinë Philip Gordon, i cili në një diskutimi në organizatën e Atlantikut të Veriut, nxori në pah qëndrimin Amerikan për Ballkanin gjatë vizitës së Zonjës Clinton në rajon.

Të gjithë ne që dëgjuam fjalën e zonjës Clinton në Parlament, e aq më tepër deputetët dhe krerët e institucioneve që ishin aty të pranishëm, konstatuam thirrjen konkrete nga ana e Sekretares Amerikane të Shtetit që ajo i bëri politikës sa i përket bashkëpunimit për hir të interesave kombëtare, përballjes me korrupsionin, i cili përbën kërcënim ndaj pavarësisë, zhvillimit të zgjedhjeve të lira e të ndershme. Në fjalën e saj Zonja Clinton parashtroi një seri pyetjesh të cilat vinin në dukje problemet që ka politika shqiptare me veten e saj. Këto pyetje Zonja Clinton nuk ia parashtroi popullit shqiptar, por direkt politikës: „A do të lini mënjanë politikën personale dhe politikën partiake për të mirën e vendit? A do të kryeni reformat që mbështesin rritjen ekonomike duke krijuar mundësi për të gjithë shqiptarët? A do ta luftoni korrupsionin që iu vjen për shtat një pakice në kurriz të shumicës? A do të vazhdoni të bëni punën e madhe që kërkohet për të hyrë në Bashkimin Europian, duke pranuar që ai ofron një rrugë të paqes dhe përparimit afatgjatë për qytetarët tuaj?“ Këto pyetje kanë mbetur pa përgjigje.

Ndërsa vizita e Zonjës Clinton u përdor nga maxhoranca si trofe e fitoreve të saj, sapo Sekretarja e Shtetit la aeroportin e Rinasit, në parlamentin e Shqipërisë nisi refreni i vjetër si sulmeve dhe kundërsulmeve të pacipa, gjë që të jep të kuptosh se retorika e klasës politike gjatë vizitës të Hilly Clinton në Tiranë kishte qenë vetëm shtirje dhe hipokrizi.

Sepse nëse do të isha unë kryeministër i Shqipërisë apo lider i opozitës të Shqipërisë, apo deputet i parlamentit të Shqipërisë, do të shpallja botërisht se për hir të interesave madhore të kombit, unë do të sakrifikoja interesin partiak dhe personal dhe në datën më të parë në parlamentin e Shqipërisë do t’i kërkoja deputetëve të krahut politik që të votojnë pa asnjë koment ligjet e kërkuara nga BE, të cilat e afrojnë Shqipërinë pranë statusit.

Popullit shqiptar nuk i interesojnë fare pazarllëqet partiake apo etja e tërbuar për pushtet për të marrë apo mbajtur pushtetin politik. Në interes të kombit shqiptar është votimi në Kuvend i ligjeve të kërkuara. Pa asnjë kusht.

Kjo është detyra e kryeministrit të Shqipërisë, e liderit të opozitës dhe e deputetëve të parlamentit shqiptar. Të votojnë detyrimin ligjor si përmbushje e përgjegjshmërisë ndaj Sovranit dhe integrimit europian. Aq më tepër kur këtë kërkesë na e bëjnë edhe aleatët tanë jetikë. Pa Wilsonin nuk do të kishte 100 vjetor të pavarësisë së Shqipërisë. Pa Amerikën nuk do të kishte Shqipëri në NATO dhe Kosovë të pavarur.

Në fjalën e saj, Zonja Clinton vuri në pah tolerancën e shqiptarëve ndaj besimeve fetare, si unike dhe shembull, që të mësojnë nga kjo tolerancë edhe kryeministri e lideri i opozitës që të tolerojnë për hir të interesave kombëtare, për hir të ardhmërisë së fëmijëve tanë.

Kjo ishte detyrë imediate shtëpie për politikën nga Washingtoni, të cilën krerët e politikës shqiptare po e shpërfillin, kur e kanë shumë të lehtë për ta përmbushur, mjafton që të mos fokusohen në interesat personale, por në ato të Shqiptarëve. „Qeveria e popullit, nga populli, për popullin“. Kështu thoshte Linkolni. Nuk thoshte kurrsesi „Qeveria e pakicës, nga pakica për pakicën“. Siç thonë për veten e tyre krerët e politikës në Tiranë.

Në këtë situatë, Ndihmës sekretari amerikan i Shtetit për Evropën dhe Euroazinë Philip Gordon i rikujtoi Tiranës zyrtare apelin e Sekretares Amerikane të Shtetit, duke nënvizuar se “Investitorët e huaj, do të vazhdojnë t’i anashkalojnë vendet që janë të pllakosura nga korrupsioni, nepotizmi, struktura të dobëta shtetërore dhe paqëndrueshmëria politike”.

“Zonja Clinton e bëri të qartë se Shqipëria është në një udhëkryq kritik, ndërsa e vuri theksin tek nevoja për zgjedhje të lira, të drejta dhe transparente në zgjedhjet e vitit 2013”, tha Diplomati amerikan, i cili duke iu bërë jehonë këshillave të zonjës Clinton, theksoi se Sekretarja Amerikane e Shtetit iu bëri thirrje anëtarëve të parlamentit të bashkëpunojnë pavarësisht nga përkatësia partiake dhe të marrin hapa të shpejtë për të miratuar reforma e kërkuara nga Bashkimi Evropian.
“Veçanërisht, tha ai, udhëheqësit e Shqipërisë duhet të zgjedhin rrugën e konsolidimit të arritjeve të deritanishme duke miratuar reforma në drejtësi dhe administratë dhe të rishikojnë rregullat procedurale të parlamentit. Qeveria duhet gjithashtu të shtojë përpjekjet për të luftuar korrupsionin dhe krimin e organizuar.”

Po ashtu, nga Tirana Ambasadori i BE Sequi deklaroi se nuk ka më kohë dhe se duhet të plotësohen 3 kushtet për statusin, ndërsa Ambasadori Arvizu, duke mos pranuar të komentonte propozimin e kreut të PS-së për tryezë të përbashkët për zgjidhjen e çështjes së Fierit, solli edhe njëherë në vëmendje mesazhin që përcolli në Tiranë Sekretarja e Shtetit Hillary Clinton:
“SHBA besojnë që Shqipëria është vërtetet në një udhëkryq kritik. Qeveria amerikane nxit Shqipërinë që të vazhdojë përpara me reformat. Axhenda përfshin shumë elementë, por 2 janë të rëndësishëm. E para janë çështjet e rëndësishme ligjore dhe elementi i dytë, që është edhe më i rëndësishëm, është krijimi i një rekordi i luftës kundër korrupsionit dhe nxitjes së një qeverisje më të mirë. Një nga mangësitë këtu është komunikimi i dobët mes drejtuesve politikë. Komunikimi duhet të përmirësohet. Kemi kaq shumë gjëra përpara dhe mendoj se çelësi do të ishte përmirësimi i dialogut mes tyre,”- u shpreh ambasadori Arvizu.

Tirana zyrtare, maxhoranca dhe opozita kanë marrë mesazhe shumë të qarta nga Washingtoni, të cilat duhet t’i përmbushin pikë për pikë, pa komente dhe pa zvarritje.

Ose sot, ose kurrë. Nëse jo, ata do të vetëfirmosin largimin e tyre nga politika. Pa kushte.

MOSMARREVESHJA E KADARESE ME POPULLIN E TIJ

November 14, 2012 by dgreca

NGA AGRON GJEKMARKAJ/

Të shkruash për librat e Ismail Kadaresë është mundësi, tentacion vanitoz, por edhe risk mbytës njëkohësisht. Kur pretendon të bëhesh ndërmjetës mes tij e lexuesit, sapo ke kaluar ngushticën e Shilës e Karibdës. Më shumë se proza artistike janë esetë, të cilat shfaqen si sisteme të mbyllura të vetëmjaftueshme, intensive e munduese për një qasje recensionale.
Për ato asgjë nuk mund të thuash më mirë se autori, asgjë ndryshe nga autori, asgjë më pak se ai e asgjë më tepër. Rrezikon të ecësh nën tehun e teprimit dhe të mungesës. Mirëpo shija e udhëtimeve të tilla është ngasje unike, ia vlen të rrezikosh.
“Turk e trim” do të thoshin disa shqiptarë, duke gjykuar përmasat e sfidës. Provokative kjo “fjalë e urtë”, shenjë e “tjetërsimit” dhe “flirtit”, po a nuk thotë Kadare “nëse donim ta kishim bashkë perandorinë, duhej të jetonim e vdisnim si turq”; Tashmë jashtë perandorie falë Zotit vende-vende nostalgjia për trimërinë turke të unifikuar na ka mbetur! Kjo nostalgji në të gjitha format e shfaqjes së saj nxit “Mosmarrëveshjen” e Ismail Kadaresë me popullin e tij.
Përtej figurës, “Mosmarrëveshja”, libri i fundit i sapodalë nga shtypi (në variantin përfundimtar), paraqitet si një analizë në diakroninë dhe sinkroninë e transformimit antropologjik në amzën e këtij kombi gjatë një pushtimi pesëshekullor, plus diktaturën 50-vjeçare e tranzicionin 22-vjeçar. Një libër që e strukturon realitetin, duke reflektuar mbi të. Ky libër me një gjykim të ndërtuar mbi krahasimin shqyrton raportet e shqiptarit me veten dhe me të tjerët, me Shqipërinë dhe Kosovën, me flamurin dhe themeluesit, me mitet dhe çmitizuesit, me renegatet dhe shenjtorët, me diktatorin dhe diktaturën, me mbretin dhe mbretërinë, me Geraldinën dhe Sofinë, me identitetin e fetë, me gjuhën dhe agresorët e saj, me robërinë dhe lirinë, me krishterimin e islamin, me konvertimin dhe qëndresën, me sllavët e grekët, me italianët e gjermanët, por mbi të gjitha me pushtuesin otoman dje dhe neootomanizmin sot, me shqiptarët dhe Europën përgjithmonë, mes të cilëve qëndron “Dosja Kastrioti”.
Po si dalin shqiptarët nga kjo analizë që vetëm Ismail Kadare ka tagrin dhe fuqinë për ta bërë?! Leximi na zbulon se “Shqipëria sasinë e rimohuesve e ka tepër të lartë. Më të lartë se caku i lejueshëm, pas të cilit kombi përmbysej”. Identitetet e lëvizshme të përcaktuara nga mohimi e rimohimi janë përvijuar shpesh në historinë tonë, thelbin e të cilave shkrimtari e përmbledh edhe kështu “Jep kryqin, të marrësh grada dhe poste. Mbaj kryqin, jep gjuhën shqipe. Mbaj kishën, jep Kastriotin. Merr tituj, jep emrin shqiptar. Mbaj armën, jep kryqin. Dhe kryesorja: që të jesh turk, do të përfitosh si i tillë, por ndërkaq, si i tillë, si i pabesë do të ndëshkohesh”.
Shqipëria e Ismail Kadaresë në këtë “Mosmarrëveshje” nuk ngjason me asnjë Shqipëri tjetër, të rrëfyer nga historianë apo albanologë, nga shqiptarë apo të huaj. Temë e një karriere të sprovuar apo e një doktorate të lartë për kombin e ka quajtur një tjetër shkrimtar shqiptar.
“Mosmarrëveshja” është akti më i madh i dashurisë që shkrimtari me famë të përbotshme i blaton vendit të vet, por njëkohësisht është një shpallje lufte me artileri të rëndë, me zjarrin e së cilës duhet të bëjnë llogaritë përgjithmonë ata që në gjak kanë flirtin, tjetërsimin, nostalgjinë për pushtuesin dhe urrejtjen për Gjergjin Skënderbe, i cili do të krahasohet nga Kadare me Krishtin njësoj pa varr, i ngjitur në qiell në amshim, në përjetësi, ndaj i patakueshëm nga toka.
Gjergji hero i qytetërimit europian, i mbrojtur nga Europa si i tillë, Gjergji hero kombëtar i shqiptarëve i vënë në diskutim prej vetë shqiptarëve. Nënë Tereza gjithashtu, Ismail Qemali po aq. Te kjo përputhje dhe mospërputhje konsumohet “Mosmarrëveshja”. Por shkrimtari nuk lodhet së përsërituri se “Dosja Kastrioti” është thagma e Shqipërisë europiane, shpirti, identiteti i qytetërimit perëndimor në këtë vend dhe ndaj rimohuesit me një tjetër identitet, qerosë apo me mjekra, me gjuhë kozmopolitizmi apo mbllaçitje revanie plot gulçe e rënkim prej shekujsh, i mëshojnë mallkimit të luftës kundër padishahut.
Kadare shfaqet si racionalizues i historisë, por edhe paralajmërues për të ardhmen, njësi kohore nga anon kahu i këtij libri, kur thotë “se pa Shqipërinë ai jetonte, kurse Shqipëria s’bënte dot pa të”. Kundër tij kishin punuar “burgjet, jataganët, daullet, lajkat, zërat e zvargur të hoxhallarëve nga minaret”.
Nga ana tjetër, për herë të parë në këtë “sprovë” gjejmë një formë te re konfigurimi të krenarisë kombëtare nëpërmjet pohimit se shqiptarët nuk janë ai populli paqësor e qyqar që ka marrë shpulla nga gjithkush ndër shekuj. Jo, përkundrazi, edhe ata kanë ushtruar dhunë ndaj të tjerëve e për këtë duhet të ndihen po aq krenarë ose fajtorë si gjithë popujt europianë që në origjinë e kanë këtë fenomen. Portreti i viktimës ngjall mëshirë momentale, por jo konsideratë afatgjatë.
Kadare pothuaj i vetëm në këtë pikëpamje hedh poshtë me forcë tezën që konvertimi në islamizëm i shpëtoi shqiptarët nga asimilimi sllav. Tezë kjo sipas tij justifikuese për të përligjur flirtin. Vazhdimësinë historike të katolikëve në Shqipëri e Kosovë Kadare nuk e sheh si sasi numerike, por si qytetërim dhe njësi përbashkuese me Europën, me efekte të drejtpërdrejta mbi gjuhën dhe alfabetin.
Kadare, pasi ka evidentuar cenet, nuk është kursyer në ekspozimin e virtyteve si prani ekuilibruese, të cilat nuk janë një e dhënë e përjetshme në qoftë se nuk kultivohen.
Sot, magjepsjen ndaj Europës dhe harmoninë fetare e konstaton te shumica e shqiptarëve, i bindur që kombi paraqitet mbi besimet, e këtu Kadarenë e gjejmë në hullinë e Rilindjes Kombëtare si përmbyllës i epërm i saj, por edhe zëdhënës të mendimit laiko-liberal.
Zanafillën e diktaturës ose krimin themelues e gjen te historia tragjike e Ramize Gjebresë. Po aty zbulon simptomat e mohimit të Kosovës, mbi betejat e së cilës vetëm ndalet gjatë, kund me pesimizëm, kund me shpresë, kund me pezëm e kund pa e fshehur kënaqësinë.
Na feks mendimi që te fati i Kastriotit nën presionin e “dergjjes otomane” dhe me një Shqipëri që dergjet në portat e Europës për “tri ligje dhe një kryetar qarku”, Kadare “Mbreti i letërsisë shqipe”, nëse do të përdornim përcaktimin e një politikani të lartë shqiptar, sheh të ngjashmin fat të tij mes “moshash” e “shtresash” në një të ardhme të mesme. Mos ndoshta do të mbetet ai më shumë shkrimtar i Francës apo Europës sesa i Shqipërisë? Vallë mes kësaj të fundit dhe kontinentit do të kemi “Dosjen Kadare” një ditë? Mos transformimi i poezisë së Naimit “Fati ynë u ngrit prej gropës/Si i vdekuri nga varri/Mori udhën e Europës/ Duke rendur si i marri?/ është autoreferencial?”
Mbase janë vetëm një lajthitje e jona këto pyetje “marazi”, ashtu si yshtja e pacak për të folur mbi këtë libër të vështirë në këtë prag panairi, ngjarje kjo që do të vërtitet rreth “Mosmarrëveshjes”.
Ecëm mes mungesës dhe teprimit e të dyja nxorën krye, thamë më pak se autori, pa stilin dhe solemnitetin e tij, e përsëritëm atë, me të vetmen shpresë që së paku do të bëhemi lajmës të librit të librave mbi Shqipërinë dhe shqiptarët. Për lajmësin ka gjithmonë besë…!(kortezi Panorama)

NE QENDER TE 100 VJETORIT, BASHKIMI JO NDARJA

November 14, 2012 by dgreca

4 shekuj në mbrojtje të identitetit kombëtar-shembulli i duhur për ne/
100 vjetrori i shpalljes së Pavarësisë sonë kombëtare është eventi më i madh i historisë moderne shqiptare, prandaj në qendër duhet të jetë bashkimi dhe jo ndarja,evidentimi i përpjekjeve të patriotëve të vërtetë dhe jo i tradhëtarëve, i mendjeve të ndritura dhe jo i mendjeve të shkrurtëra. Por i gjithë viti jubilar u shënua nga shumë incidente mes vetë shqiptarëve nga paaftësia e klasës poltike shqiptare që po tregohet e papërmbajtur dhe e nervozuar që në këtë përvjetor vetë ata të mos mungojnë. Cili është kontributi i tyre real? Nuk kanë asnjë gjurmë që të mund të krenohen. Vula e gjurmëve është 100 vjet më parë me disa prej kolosëve që e ideuan. Të duash të shmangësh Vlorën nga festimet me pretekstin se edhe Amerika kështu veproi dikur, është një naivitet kryekëput. E përse duhet ndjekur shembulli amerikan edhe në festën tonë kombëtare? Një prej momenteve për të cilën duhet të krenohemi për historinë tonë është rikthimi i Mesharit të Gjon Buzukut në Atdhe, pasi është dëshmia e parë e identitetit tonë kombëtar e shprehur në gjuhë. I takonte Akademisë sonë që të organizonte një simpozium të madh për këtë gjurmë të gjuhës sonë, por ajo heshti para akademizmit diletant të një kryeministri të kudondodhur dhe në dukje poliedrik. Në Itali u festua 400 vjetori i gjurmëve të para të shkruara të identitetit, i Fjalorit të Akademisë Crusca 1612, por nuk pamë ndonjë politikan që ta rrëmbente mikrofonin dhe të mbante ligjëratë për gjuhën italiane. Tek ne orientime të njerëzve jokompetentë dhe mediokër e futën në sherr edhe gjuhësinë shqiptare me ëndrrat për ta ndryshuar atë letrare, sepse janë bërë padrejtësi ndaj dialekteve. O tempora o moris!

Një përvjetor nuk synon vetëm një datë, por vazhdimësinë e kontributeve për ta pasuruar gjuhën dhe leksikun e saj, ashtu siç bëri në të vërtetë Akademia italiane. Ishte fjalori i parë, pasi nuk e kishte asnjë prej gjuhëve moderne europiane dhe ky event e vendos Italinë në një prej vendeve që gjenialitetin e vet e kanë të shumëfishtë. U desh shumë punë deri në ditët e sotme që të inventarizohej fjalë pas fjale kjo gjuhë dhe shumë akademikë punoin gratis, nga dashuria për gjuhën. Nuk ishin vetëm filologë, por shkencëtarë dhe artistë që u shëndërruan në leksikografë të mirëfilltë për ta evidentuar këtë pasuri. A nuk e bënë këtë gjë edhe studiuesit shqiptarë në vitet e shekullit të kaluar? E kryen me devotshmëri detyrën për ta mbrojtur gjuhën tonë kombëtare, bile vendosën edhe disa standarte që sot disa pseudostudiues po përpiqen që ta përmbysin. Më datën 16 nëntor do të mbahet në Korçë një Akademi me rastin e përvjetorit të 40 të Kongresit të drejtshkrimit të gjuhës shqipe dhe do të dëshiroja që nga soleminiteti i saj të dilnin me një përgjigje të qartë se gjuha jonë letrare nuk është

një mall që ta shkëmbejmë në treg apo ta sakatosim sa herë që të ndryshojnë mendjet e politikanëve. Në gjuhë ka një natyrë dialektike të zhvillimit dhe nuk mund të veprohet sipas tekave të një grupi shoqëror që as vetë ata nuk dinë ta flasin atë korrekt atë. Çdo gjuhë ka një të shkuar që hedh bazat e saj, një të tashme dhe një të ardhme. A mund ta pranonin italianët një histori të identitetit të tyre pa veprën e Dantes, Petrarkës apo Bokaços? Jo, asnjëherë. Po të gjitha përpjekjet e shumë studiuesve të tjerë deri në ditën e shndërrimti të gjuhës italiane në letrare kombëtare? Përsëri jo, sepse nuk është kompetencë e politikanëve, por e studiuesve dhe vetëm ata e kanë ekskluzivitetin e mendimit final. Nëse një fjalor shfaqet si një regjistër i thesareve gjuhësore, përdoruesi duhet të jetë i ndërgjegjshëm që shumë prej tyre do të dalin nga përdorimi, do të zëvendësohen me të rinj, në një ripërtëritje të vazhdueshme.

Pak ditë më parë në një konferencë për gjuhët e Europës dhe mbrojtjen e tyre ku mora pjesë theksova dy gjëra që duhet t’i kemi parasysh : e para se gjuha është mjeti me të cilin ne shprehim filozofinë tonë kombëtare, pra ai nga i cili ne dallohemi në Europë dhe së dyti se gjuha shqipe si një gjuhë e Bashkimit Europian duhet mbrojtur dhe shpëtuar prej ideve të mbrapshta të kodoshëve politikë. Në konferencë doli edhe një ide tjetër shumë interesante që e ilustroi bukur edhe rektori i UPT, z. Kaçani, lidhur me kalimin nga departament të gjuhëve në një qendër tepër funksionale të tyre, ku të përmirësohet kurrikula, infrastruktura dhe t’i jepet përparësi edhe trajnimeve të stafeve dhe të studentëve. Por në këtë ide, mendoj se nuk duhet lënë jashtë gjuha jonë shqipe dhe do të ishte e udhës që një sasi orësh për ta studiuar do të ishte vendimtare. Shpresoj që kjo ide, duhet provuar nëse është efikase më parë, të implementohet edhe në universitetet e tjera shtetërore shqiptare. Ministria jonë e Arsimit duhet të jetë promotorja e universiteteve tona, pasi është tradita e gjatë e Universitetit të Tiranës, por edhe sepse mbahen nga taksapaguesit shqiptarë. Më tej duhen urgjentisht të rishikohen investimet për to, të paktën tek Korpusi qendror, kanë vite që mungojnë. Universiteti i Tiranës është pasaporta jonë kombëtare, pra nuk duhet ta humbim atë, por ta ngrejmë në standartet e Europës.

Arjan Th. Kallço

Pedagog i Gjuhës italiane

Universiteti Fan S. Noli, Korçë

Taken’ 1 and 2: Dissenting opinions

November 12, 2012 by dgreca

By GEZİM ALPİON & STEPHEN SCHWARTZ

At the beginning of the newly released “Taken 2,” Bryan Mills, a retired U.S. government assassin played by Liam Neeson, tells his daughter Kim (Maggie Grace) that what he knows about Istanbul he derived from a travel book read during his flight to Turkey, where the film is set. The fact he cites the role of the Bosphorus as a water link betweenEurope and Asia is so banal one cannot help wonder how someone with such a scant education might have been hired in any responsible position by the Americanauthorities. Perhaps this lack of knowledge is presented intentionally to portrayAmerican government agents as imbeciles. The former official employer of Bryan is left unnamed but would be imagined as the Central Intelligence Agency. As such an operative, Mills should at least know that the U.S. embassy in Turkey is located inAnkara and not Istanbul, as he repeatedly tells his daughter. Yet the Bosphorus as a frontier may be the most significant symbolic element of the film.
These howlers are aggravated midway in the film when Bryan, a “first-time visitor” to Istanbul, delivers surprisingly, to his barely comprehending ex-wife Lenore or Leni (Famke Janssen), directions on how to escape from a hiding place in the middle of the Turkish city’s famously complex Grand Bazaar. He instructs her in turning this way and that among confusing corridors and corners that even a resident born in the city might not know.
But Bryan is less than expectedly competent in other matters. He appears to have let his ex-wife and daughter know that killing people in clandestine operations was his profession. This is not acceptable behavior – it is indeed illegal – for a U.S. spy, antiterrorist elite military squad member, or other individual performing such tasks, who is supposed to keep them secret even from his spouse and offspring. Resembling blabbermouth Bryan, producer Luc Besson and scriptwriter Robert Mark Kamen do not hesitate to indulge the disreputable motive for these films: undiluted hatred of Islam, and the dissemination of abominable libels against the small and little-known nation, to outsiders, of Albania.
The “Taken” films are, indeed, both anti-American and prejudicial to Albanians. In them, ignorant Americans excel at brutal killing, and Albanians at human trafficking and torture. All else is trivial.
The anti-Arab bias visible in “Taken” has been ameliorated, however, in “Taken 2” by having Neeson’s Bryan do security work in Istanbul for an Arab. The decadent Arabs are replaced by corrupt Turks. As for Eastern Europeans, they remain Besson’s cartoonish adversaries, represented exclusively by “the Albanians.”
Neeson is assisted in demonizing Albanians by Rade Serbedzija, the Croatian-born actor of Serbian descent. Serbedzija helps Neeson to effectively, in the words of Bryan, “Do what I do best!” by supplying people upon whom the Neeson character can practice his homicidal skills. In his review of “Taken 2,” Neil Smith of Total Film concludes that “while it’s fun to watch Neeson take out the Eurotrash, we’ve seen him do it better.” This comment by Smith is revealing: “Eurotrash” emerged in America as a term referring to youthful Western European immigrants and tourists with money to spend and arrogance on display. Like Besson and Kamen, Smith apparently believes that “Eurotrash” consists of Albanians, Turks and Muslims in general. In the era of Geert Wilders and similar Islam-baiting demagogues, this is hardly an uplifting or even a minimally original view. In another subtextual element, the American family is fresh-faced, clean and pleasant, while the Albanian family is unattractive, dirty and violent.
The “Taken” films gratify an American addiction to cinematic violence – which gave “Taken 2” a surprising financial boost on its release – and Western European anxieties about immigrants and the “clash of civilizations.” The latent message would seem to be that the Eastern hordes are once again prepared to cross the Bosphorus and ravage the West. In these films, Albanians are not just ordinary criminals but Islamic enemies to the U.S. government and U.S. citizens. Equally important is the deduction thatTurkey is unsuitable to join the European Union, as a Muslim country.
Nobody denies that crime exists in Albania and that some Albanians, like members of every other nation, commit crimes outside their own lands. But a nation that counts Mother Teresa as their daughter does not need to worry about trashy films. Releasing “Taken” in February 2008, the month when Kosovo declared its independence, and “Taken 2” in the autumn of 2012, shortly before Albania celebrates the centenary of its independence in 1912, might be anything but a coincidence. The strengthening of an Albanian presence in European affairs, especially with the U.S. backing Kosovo, is bound to dismay the enemies of the Albanians in the Balkans and test the European countries that in some cases (France stands out as an example) were reluctant to support the U.S. rescue of Kosovo from Serbian aggression. In France as elsewhere, the unredeemed pledge of the European Union to complete the accession of Turkey also may figure in the ideological background.
Unfortunately, as these films demonstrate, Albanians, Turks and their friends have many tasks ahead of them in educating the Western public.