Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

RAPORTI I DASH – TEMË TABU E CENSURË NË TIRANË – SIDOMOS KUR PËRMENDET ILIR META

by

Nga ELIDA BUÇPAPAJ/

As një javë më parë Departamenti Amerikan i Shtetit (DASH) botoi raportin vjetor mbi gjendjen e të drejtave të njeriut në botë, ku si zakonisht përfshihet edhe raporti për Shqipërinë, i cili ishte me nota shumë kritike.

Ky raport do të duhej të botohej në mënyrë integrale dhe të përhapej nga mediat e Tiranës, duke shërbyer si objekt i tryezave të rrumbullakta, temë për opinionistët dhe ballafaqim me politikanët e Tiranës. Por në fakt, reagimi ndaj tij ishte indiferenca dhe heshtja.

Raporti thekson midis të tjerave se «korrupsioni në të gjitha degët e qeverisë dhe veçanërisht në sistemin gjyqësor mbetet një problem serioz; se « Institucionet shtetërore tepër të ndara në linja partiake, duke përfshirë edhe Komisionin Qendror të Zgjedhjeve, kanë minuar të drejtat e qytetarëve për të sifiduar drejtpërdrejt ligjet dhe për të marrë pjesë plotësisht në qeverinë e tyre»; se «Përpjekjet e qeverisë për të ndëshkuar zyrtarët për abuzime ishin sporadike dhe jo të vazhdueshme», se “Axhenda e reformave, veçanërisht lufta kundër korrupsionit, faktikisht ndaloi, pasi partitë politike e zhvendosën vëmendjen në zgjedhjet e përgjithshme të 2013.»

Theksi kritik në Raport do të duhej të «kënaqte» opozitën, sepse faktet e hidhura të rreshtuara aty janë argumenta të patundura që duhet të shqetësojnë jo vetëm atë, por duhet të trondisin shoqërinë civile, mediat dhe gjithë shoqërinë. Në fakt të gjitha palët heshtën ose kush botoi diçka e bëri në mënyrë të përciptë dhe spekulative, sepse fshehu faktet ose i përmendi sipas interesit partiak.

Në Tiranë u kthye në tabu dhe u censurua në të gjitha nivelet kur në Raportin e DASH flitet për korrupsionin dhe mungesën e transparencës së qeverisë dhe përmendet «vendimi i debatueshëm i shfajësimit të ish-zëvendës kryeministrit Ilir Meta nga Gjykata e Lartë, më 16 janar, ku u përjashtua si fakt videokaseta, që e tregon atë të diskutojë për rryshfet».

Asnjë gazetë e Tiranës nuk e botoi pjesën e Raportit të Departamentit të Shtetit, kur ky Raport përmend Ilir Metën. Dhe ky fakt nuk u përmend nga asnjë opinionist, nga asnjë politikan! Nga asnjë mace dhe asnjë qen! Nga askush!

Vetëm Balkanweb e ka botuar raportin në anglisht, po e ka bërë kot, sepse vetëm gazetarët skrupulozë do të shkonin tek teksti. Dhe në Tiranë mungojnë të tillët. Pasi ata e kishin tekstin në shqip, të gatshëm dhe e shmangën edhe gazetat dhe mediat e Tiranës e shkuan deri aty sa nuk botuan dhe e censuruan edhe versionin e Zërit të Amerikës shqip, ku përmendet Ilir Meta.

Kur arrihet dhe censurohet Zëri i Amerikës, ju lutem, a e merrni me mend se në çfarë niveli është censura në Shqipëri?
Po jua them unë, censura është si në diktaturë, nëse kihet parasysh sot IT – Information technology – dhe fakti se jetojmë në mileniumin e tretë!

Tashmë dihet botërisht se politikanët e Tiranës kanë mediat nën kontroll absolut, dhe se përpiqen për të mbajtur nën kontroll edhe rrjetet sociale duke filluar nga Facebook që është më i populluari.

Tre javë përpara u përpoqa të dialogoja me Kreshnik Çollakun, që dje u emërua zëvendësministër i Jashtëm, pas një statusi të tij, ku shkruante se „tani që Ilir Meta u largua nga koalicioni, 40 % e elektoratit demokrat që i iku PD prej tij, tani me zhbërjen e aleancës, do t’i rikthehen“ (!!!) Merrni me mend se çfarë absurditetesh nxjerr nga truri një zyrtar i lartë dhe kur u përpoqa të komentoja dhe t’i thosha se shqiptarët demokratë nuk janë lopë që gënjehen me bar, ai nisi të më fyente si të ishte një stalinist i fëlliqur.

Merreni me mend, kur bëjnë shantazh nëpër rrjete sociale se çfarë kontrolli ushtrojnë në shtypin e shkruar dhe atë viziv.

Prandaj nuk e përmendi askush raportin e DASH ku përmendet Ilir Meta, sepse ky fakt në raport i diskretiton të gjitha palët. Edhe Sali Berishën, edhe liderin e PS, që sapo ka filluar muajin e mjaltit me Ilir Metën, i cili nuk bëri asnjë reagim serioz ndaj raportit të DASH, veç në Twitter më 19 prill komentoi se „Raporti i Departamentit te Shtetit një flakerime syve te pushtetit te korruptuar qe po rrenon Shqiperine! Ky pushtet eshte nje turp kombetar“. Po kur DASH përmend Ilir Metën nuk e tha asnjë fjalë!

Ky është niveli i integritetit të klasës tonë politike, i shoqërisë civile dhe mediave të shkruara e vizive! Të cilat duhet të shkunden, sepse kur censurojnë dhe e kthejnë në tabu raportin e DASH, merreni me mend se si mund të çajnë kokën për hallet dhe dertet e popullit dhe të shqiptarëve të thjeshtë!

 

Hungaria ndalon simbolet komuniste dhe naziste,Rama ringjall katër parti komuniste në Tiranë!

by

Në një kohë kur kanë ndodhur ndryshime të mëdha në Europën Juglindore dhe në kampin socialist pothuajse janë zhdukur fare partitë komuniste dhe simbolet e tyre, në Tiranë Edi Rama dhe trashëgimtarja e Partisë së Punës, ka përforcuar lidhjet e saj në një koalicion me katër Parti Komuniste për zgjedhjet e 23 qershorit.

Nga Beqir SINA/

BENSONHURST BROOKLYN NY : Lajmi se Parlamenti i Hungarisë miratoi këto ditë ndalimin e demonstrimit publik të simboleve komuniste dhe naziste, pasi në muajin mars mijëra hungarezë përkujtuan viktimat e Holokaustit në sfondin e shqetësimeve të rritjes së antisemitizmit në vend, ka përfshirë pothuajse televizionet dhe gazetat më të mëdha dhe prestigjoze amerikane. Të cilat, bëjnë me dije opinionit amerikan se Hungaria është e para nga vendet ish komuniste që “zhduk” simbolet komuniste me ligj – dhe Ukraina e dyta i ka “vënë kazmën” kudo Stalinit e Leninit në vendet publike në këtë vend.

The New York Times, në një editorial të saj, dje shkruante se :”Në shkurt Gjykata e Lartë e Hungarisë e shpalli dënimin me deri me burg për demonstrimin e svastikës apo flamurit komunist si antikushtetues. Gjyqtarëve, atëhere kjo masë iu duk shumë e ashpër dhe si e tillë prej tyre ajo u argumentua sikur ua impononte kufizime të tepruara të lirisë së fjalës, megjithëse, vendimi i gjykatës hungareze kishte pasuar  vendimin analog të Gjykatës Europiane të të Drejtave të Njeriut.” shkruan NYT-si.

Por, s.d.q. Parlamenti i Hungarisë, përfundimisht tha CNN e ka miratuar me shumicë dërrmuese një plan të modifikuar për të kufizuar paraqitjen e simboleve naziste dhe komuniste të tilla si Svastika dhe Yll i Kuq ose Draper e Çekan dhe “Grushti ” lart me një tuf karafila të kuq..

Megjithëse, patrtitë komuniste në këtë vend protestuan se rregulla të ngjashme janë deklaruar jokushtetues në shkurt, për shkak se ato sipas tyre janë gjetur të jenë shumë të “ashpëra” ndaj simboleve komuniste dhe një kufizim të tepruar mbi lirinë e fjalës kan qenë ligjvënësit hungarez ata që besojnë dhe kanë sqaruar rregullat për të kaluar ligjin si kushtetuese.

Pra, që do të thotë se tani në Hungari, nuk do të këtë më, me ligj simbole të tilla naziste dhe komuniste “Svastika, Yll i Kuq ose Draper e Çekan edhe bluza apo flamuj Marxist të revolucionit Che Guevara, dhe “Grushtin” lart me një tufë karafila të kuq në vendet publike.

Propozimi ka për të marrë efektin më 30 prill(hynë në fuqi) dhe u miratua të hënën në një votim ku 320 deputet ishin për Po! dhe vetëm – 6 komunistë ishin për Jo !, dhe vetëm me dy abstenime. Ndalimi i këtyre simboleve, gjithashtu ndalon çdo shenjë “provokuese” , naziste, dhe komuniste nga ato që kan si shenjë të tillë SS, ose kryqin e thyer me shigjetë – një simbol i një partie hungareze pro-naziste në 1940 – dhe ato me Drapër e Çekiç dhe Yllin e Kuq, nderimin me “Grusht”, flamurin dhe bluzat me revuluzionarin Marksisit Ceh-Guavara, e të tjera simbole të konsideruara si provokuese në vendet publike.

Rregulli i ri specifikon se simbolet janë të ndaluara mbasi ato mendohet se në demokraci ato paraqesin rrezik për: ” Paqen, Sigurinë dhe Rendin” në Hungari. Ky vendim i Gjykatës Hungraze miratuar nga Parlamenti i saj, dhe u tha se është në përputhje të plotë dhe pasoi një vendim të ngjashëm me Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut.

Edi Rama, ringjallë katër parti komuniste në Tiranë :

Mirëpo, në një kohë kur kan ndodhur ndryshime të mëdha në Europën Juglindore – kampin socialist pothujase se janë zhdukur fare partitë komuniste dhe simbolet e tyre , apo partitë komuniste në disa vende ish-komuniste janë zhdukur edhe nga skena politike dhe nuk qasen më nga partitë e mëdha liberale, në Tiranë, Partia Socialiste në kryesimin e Edi Ramës, trashëgimtaria e Partisë së Punës së Shqipërisë, ka përforcuar lidhjet e saj në një koalicion me katër Parti Komuniste për zgjedhjet e 23 qershorit, duke i ringjallur ato dhe futur në skenën politike shqiptare.

Pas rrëzimit të rregjimit komunist, në Shqipëri këto vitet e fundit janë rivtilizuar jo pak por pesë Parti Komuniste, janë vetëm në Tiranë, dhe njëra prej tyre pas kunitave thonë se udhëhiqet nga i biri Enver Hoxhës, Ilir Hoxha. Kjo parti komuniste me ideologji ekstreme Marksite, me lidhje të forta familjare me PS-ën, vazhdoi të mbrojë me fanatizëm idealet e Enver Hoxhës, dhe quhet Partia Komuniste të Shqipërisë së Riorganizuar, dhe ka si shenjë të saj simbolet komuniste Yllin e Kuq – Drapër e Çekan si dhe “Grushtin” e ngritur lartë me një tuf karafila të kuq në mes të simboleve.

Kështu mesa duket “Rilindja”, e cila është krijuar prej Ramës për të mundur Sali Berishën, është “Rikthim” nga kreu socialist, nga  i biri i Kristaq Ramës ish anëtarit të KQPPSH, dhe nipi i Spiro Kolekës, i cili është zotuar, tash që të bëjë aleancën e tij, me mbetjet komuniste, ato parti që mbahen gjallë akoma me frymë totalitare, ideologjinë komuniste mësimet Marksite Lenisniste dhe që kan për simbolet komuniste për të rivitalizuar Enver Hoxhën, 22 vjet mbasi ky regjim u rrëzua.

Edi Rama, tash mbas “pjellës” së saj LSI së Ilir Metës, 99-shave, të Erion Velisë, ka bërë koalicion edhe me tre parti të tjera komuniste si ajo e Qemal Cicollari kryetar i Partisë Komuniste Shqiptare, Marko Dajti kryetar i partisë së Punës Shqiptare e Reformuar, Preng Cuni kryetar i partisë Komuniste Shqiptare e Reformuar. Edi Rama mbasi është edhe i detyruar, dhe “kush e di këtë”! që të rekrutojë komunistët për të marrë votat e ish-nostalgjikëve, ish Sigurimsave, ish-antarëve të zellshëm të partisë, ish-kryetarëve të koperativave, ish-byroistëve që sipas tij dhe u ka premtuar se kështu ai ka për të mundur Sali Berishën,

 

GJËNDJA E TË DREJTAVE TË NJERIUT NË BOTË

by

Korrupsioni, problem kryesor në Shqipëri dhe në Kosovë /

Nga Frank Shkreli/

Të Premtën që kaloi, Departmenti Amerikan i Shtetit (DASH) botoi raportin vjetor mbi gjëndjen e të drejtave të njeriut në çdo vend të botës. Në parathënien e raportit, Sekretari amerikan i Shtetit, Xhon Kerri thotë se raporti dokumenton rrugën, shpeshëherë të vështirë të zbatimit të të drejtave të njeriut, duke theksuar se megjithëse “është bërë përparim i dukshëm në disa vende, në një numër tepër të madh vendesh, qeveritë nuk ndajnë vizionin e “Deklaratës Universale për të Drejtat e Njeriut”, për një botë ku njerëzit jetojnë, të lire, me dinjitet dhe me të drejta të barabarta”, duke shtuar se raporti i këtij viti, në terësi, e bën të qartë se shumë prej sfidave më të rëndësishme të politikës së jashtme amerikane, sipas tij — në thelb — kanë të bëjnë, “me përpjekjet e pamohueshme dhe universale të njerëzve për liri dhe dinjitet.”  Në parathënien e tij të raportit mbi të Drejtat e Njeriut në botë, Zoti Kerri thotë se “në ato vende ku mohohen liritë dhe të drejtat bazë të njeriut, është shumë më e lehtë që të zënë rrënjë influencat negative, të cilat kërcënojnë jo vetëm  stabilitetin ndërkombëtar por edhe sigurimin tonë kombëtar.” Në raportin dërguar Kongresit amerikan, Zoti Kerri shkruan se “qeveritë dhe vendet që respektojnë të drejtat e njeriut janë më paqësore dhe më të begatshme, ato janë fqinjë më të mirë, aleatë më të fortë dhe partnerë më të mirë ekonomikë.   Sekretari i Shtetit Kerri tha gjithashtu se “Shtetet e Bashkuara përkrahin popujt dhe qeveritë që dëshirojnë he që mbështesin lirinë dhe demokracinë për veten dhe për të tjerët, duke pasur parasyshë përvojën tonë se puna drejtë një bashkimi më të përfeksionuar — të një demokracie të vazhdueshme dhe të qendrueshme edhe në vendin tonë — nuk do të marrë fund kurrë.”   Kryediplomati amerikan tha me këtë rast, se Shtetet e Bashkuara do të vazhdojnë të flasin qartë dhe në mënyrë të përcaktuar në mbështetje të barazisë dhe dinjitetit bazë për të gjithë njerëzit kudo.”

Në raportin vjetor  të  DASH thuhet se nga Irani e deri në Venezuelë është shënuar shumë pak përparim në avancimin e të drejtave të njeriut anë e mbanë botës. Raporti nënvijon edhe vështirsitë me të cilat përballen organizatat jo qeveritare – të cilat raporti i cilëson si një burim i pazëvendsueshëm për vitalitetin e një shoqërie të lirë dhe demokratike –si dhe aktivistë të shoqërisë civile dhe gazetarët,  duke nënvijuar se viti i kaluar ishte viti më vdekje-prurës për gazetarët ç’prej vitit 1997, dhe thotë se numëri i gazetarëve të burgosur është katërfishuar ç’prej vitit 2011.  Sipas raportit, shkeljet më të rënda të të drejtave të njeriut po regjistrohen në vendet e përfshira në të ashtuquajturën lëvizje e ”pranverës arabe”.  Raporti i DASH është kritik gjithashtu edhe ndaj Turqisë, vendi i cili sipas raportit, ka numërin më të madh të gazetarve të burgosur.  Kritikave të rënda për shkeljen e të drejtave të njeriut nuk u ikën as vendet si Rusia, Kina, Irani,  dhe Siria.

Raporti mbi të drejtat e njeriut,–si për çdo vend tjetër në botë — përfshinë komente edhe mbi gjëndjen e të drejtave të njeriut në Shqipëri dhe në Kosovë.  Në përmbledhjen e raportit të publikuar për vitin 2012, DASH nënvijon se plaga e korrupsionit ka përfshirë të gjitha degët e qeverisë, përfshirë edhe sistemin gjyqësor. Raporti flet për ndarjet e theksuara në linja partiake para zgjedhjeve të këtij viti, kritikon konsolidimin e pushtetit nga partia në fuqi dhe fletz edhe për probleme të tjra në fushën e të drejtave të njeriut. Raporti flet gjithashtu edhe e për (mos) ndëshkimet e zyrtarëve të akuzuar për abuzime duke thënë se ndëshkimet ishin të rralla dhe jo të vazhdueshme. Në raport thuhet se “në përgjithësi, shumë zyrtarë qeveritarë dhe politikanë, si dhe gjykatës, gëzojnë imunitet nga ndjekja ligjore dhe ata që kanë interesa të mëdha biznesi, shpesh janë në gjëndje tu ikin ndëshkimeve”. Raporti thotë se ka patur raste ku “zyrtarë të nivelit të ulët janë ndëshkuar për abuzime, por shton se ndërkohë, “zyrtarë të qeverisë që qaartazi ishin të implikuar në abuzime, u transferuan nga një një post në një tjetër, pa pësuar ndonjë ndëshkim.”

Në një reagim ndaj raportit të DASH mbi gjeëndjen e të drejtave të njeriut në Shqipëri, Zyra e Avokatit të Popullit në Tiranë e vlerësoi këtë raport duke thënë në një deklaratë për shtyp se, “Në konstatojmë se Raporti i Departamentit të Shtetit është një vlerësim dhe analizë e thelluar dhe e vërtetë e gjendjes së të drejtave të njeriut në vendin tonë dhe se në te gjëjnë pasqyrim të gjitha problematikat dhe shqetësimet e ngritura edhe nga institucioni ynë si gjëndja e minoritetit rom dhe atij egjiptian, problemet e personave me aftësi të kufizuar, gjakmarrja dhe pasojat e saj, gjëndja e të drejtave të njeriut në vendet e kufizimit të lirisë, të drejtat e komunitetit LGBT, dhuna në familje dhe veçanërisht ajo ndaj grave”, thuhet në deklaratën e Avokatit të Popullit të Shqipërisë.

Mbi gëjndjen e drejtave të njeriut në Kosovë, raporti flet për problemet më të rëndësishme të të drejtave të njeriut në atë vend, përfshirë ngritjen e bllokimit të rrugëve në pjesën veriore të vendit nga ekstremistët serbë të Kosovës, kufizimin e të drejtave bazë të njeriut, përfshirë lirinë e lëvizjes dhe transportin e mallërave.  Në raport thuhet se “ekstremistët serbë ushtruan gjithashtu dhunë dhe kërcënime kundër kundërshtarëve të tyre në vend dhe ndaj forcave ndërkombëtare të sigurisë gjatë vitit 2012.”

Raporti i DASH mbi të drejtat e njeriut nënvijon se edhe në Kosovë, korrupsioni është problem serioz, duke thënë se disa nga problemet kryesore në fushën e të drejtave të njeriut në atë vend janë, “korrupsioni, favorizimet në burgje, mbajtja për një kohë të gjatë nën arrest para gjyqit, mungesa e efikasitetit juridik, kërcënimi i medias nga zyrtarët publikë dhe elementët kriminalë, përparimi i pamjaftueshëm në kthimin e personave të çvendosur në shtëpitë e tyre, korrupsioni në qarqet qeveritare, trafikimi i njerëzve dhe puna e fëmijëve në sektorin informal.” Në raport thuhet se qeveria mori masa për të gjykuar dhe ndëshkuar disa nga zyrtarët që kanë kryer abuzime ….. por shumë prej zyrtarëve të lartë të përfshirë në korrupsion i kanë shpëtuar ndëshkimit ligjor, thekson Raporti i Departamentit të Shtetit për të Drejtat e Njeriut për vitin 2012.

Në lidhje me Maqedoninë, raporti i DASH thekson si problemim më kritik dështimin e qeverisë për të respektuar plotësisht ligjin, duke përmendur dështimin e ndjekjes ligjore të procedurave parlamentare, ndërhyrjen në punët e gjyqësorit, si edhe nivelin shqetsues të korrupsionit në radhët e qeverisë dhe mos ndëshkimin e policisë për sjellje anti-ligjore.   Raporti përmend gjithashtu tensionet ekzistuese midis komunitetit shqiptar dhe atij maqedon, si një prej shqetsimeve kryesore të respektimit të të drejtave të njeriut në atë vend.  Raporti vjetor i DASH mbi të Drejtat e Njeriut mbulon të drejtat e njeriut të njohura ndërkombtarisht – dmth, të drejtat individuale, civile, politike dhe ato të puntorëve – siç janë përcaktuar në Deklaratën Universale mbi të Drejtat e Njeriut, si dhe në amrrëveshje të tjera ndërkombëtare. Raporti përgatitet për çdo vit, si një kërkesë e bazuar në legjislacionin e Kongresit amerikan, për të gjitha vendet që marrin ndihma amerikane si dhe për vendet anëtare të Kombeve të Bashkuara.  Është këjo një praktikë që ka filluar zyrtarizimin e saj nga fillimi i viteve 1970, për të folur haptazi për zbatimin ose jo të standardeve ndërkombëtare të të drejtave të njeriut.

Në dokumentin e vitit 2010 mbi Strategjinë e Sigurimit Kombëtar të Shteteve të Bashkuara thuhet se ne e “konsiderojmë si një parim themelor të interesave tona kombëtare mbështetjen e paqës anë e mbanë botës – një bote në të cilën jo vetëm shtetet por edhe individët të gëzojnë të drejtat themelore që ata meritojnë.”  Prandaj, ky raport tha Sekretari Kerri, “dërgon një mesazh tepër të qartë se të gjitha qeveritë kanë përgjegjësi për të mbështetur dhe për të mbrojtur të drejtat e njeriut”.  Njëkohësisht, raporti sipas ndihmës sekretares së shtetit për demokraci dhe të drejta të njeriut, Uzra Zeya, “shërben edhe si një gur themel faktesh mbi të cilin dhe në bazë të cilit përcaktojmë politikat tona”, ndaj vendeve të ndryshme të botës.

Përsëri fjala e ditës është INKUIZICIONI

by

Kur inkuizicionet e pushteteve u japin jetë studimeve/

Nga Arjan Th. Kallço*/

Ndonjëherë do të mjaftonte një tufë me ese’ të motivuara mirë, të goditura dhe të bazuara në arsyetime racionale dhe me fakte, që të kuptosh fajin e madh të inkuizicioneve përballë asaj shtrese studiuesish dhe intelektualësh të cilët sakrifikojnë gjithçka për t’i dhënë dritë jo vetëm të shkuarës, por edhe të ardhmes. Rruga e një studiuesi nuk është kurrë e lehtë, i pëmban në vetvete sukseset dhe dështimet, këto për një sërë faktorësh objektivë dhe subjektivë të vetë zhvillimit, apo siç duhet të shprehemi në rrugën e mundimshme të njohjes. Jeta – kot nuk e thonë – është luftë, pra një luftë me shumë beteja ku ajo më e forta dhe më e madhja është beteja me shoqërinë në të cilën jetojmë. Por historia e mendimit dhe e dijes na tregon se disa lloj pengesash janë të kuptueshme dhe nuk varen nga faktori njeri. Problemi qëndron pikërisht me qëndrimet e anëtarëve dhe komunitetet që mbajnë ndaj njohjes. Në shekuj ato kanë marrë emra nga më të ndryshmit, por një e vërtetë e madhe mbetet, kanë qënë pengesa artificiale për qëllime të caktuara. Çdo etapë e shoqërisë njerëzore krahas progresit ka pjellë edhe regresin ose siç mund ta quajmë me një fjalë censurën, si dy të kundërta që shpesh nuk duhet të jenë të domosdoshme ndaj njëra-tjetrës. Nëse duhet ta vështrojmë thjesht në këtë aspekt nuk do të kishte ndonjë gjë të keqe, pasi diçka mund të ndalet që të verifikohet dhe më pas t’i jepet e drejta të shpallet mes shumë të vërtetave që sot ka bota. Por fjala merr nuanca të tjera, nëse kalojmë tek inkuizicioni. Procese të pafund gjykimesh, shpesh me shpifje apo trillime skutash dhe më pas verdikte që të revoltojnë dhe të ngjallin urrjetje për nga mënyra sesi përfundojnë. Kjo fjalë nuk i është ndarë kurrë progresit kudo qofshin heretikët e të vërtetave apo blasfemive që tronditin themelet e strukturave të ngritura mbi bazën e inkuizicionit. Mesa duket inkuizicionet nuk kanë shumë ndryshim në botë, janë po ato legjenda të zeza, që nën sundimin e tyre të gjatë e kanë ndryshur dhe sakatosur mendimin e lirë, zbulimet shkencore, arritjet. Të jetë një lloj zilie, vallë? Po në kohët moderne a do të kishte logjikë inkuizicioni? Dy pyetje që shumë studiues u japin edhe përgjigje të ndryshme, në vartësi të njohjeve, dijeve apo fakteve të ndryshme, por mbi të gjitha të interpretimeve që u bëhen. Secili prej studiuesve do të ishte në gjendje që të pozicionohej lidhur me inkuizicionet, por të bindur se shumë të tjerë do të pranonin edhe heshtjen, kompromisi më i rrezikshëm me veten dhe me shkencën, vetëm e vetëm që të mos i hapnin telashe vetes. Një lloj inkuizicioni është edhe realiteti shqiptar i sotëm kur në këto dy dekada ka vepruar me bekimin e vetë politikës, pa kursyer askënd. Këto janë disa mendime që lindin dhe do të lindnin në mendjen e secilit prej nesh, nëse do t’i lexonte disa përmbledhje me ese’, të Xhon Tedeskit, me tituj shumë domethënës : Intelektualë në mërgim dhe Nga inkuizicioni romak tek fashizmi. Cila është lidhje midis mërgimit dhe inkuizicionit? Shumë e thjeshtë për ta kuptuar, pasi është inkuizicioni ai që i shtyn mendjet e ndritura të një kombi të largohen nga vendi i tyre. Sipas një gazetari Italian, mërgimi për Tedeskin ishte një përvojë personale, para se të bëhej objekt studimi. Italia u zhduk nga horizonti i tij, kur ishte fëmijë, në vjeshtën e vitit 1938 dhe kur u nis me familjen nga Gjenova për në Amerikë në anijen Vulkania: e njëjta anije që çoi në Amerikë Pol Oskar Kristelerin, edhe ai mërgimtar, sepse kishte origjinë izrailiane. Një retrospektivë e pranueshme që një mërgimtar i inkuizicionit fashist, shkruan për një mërgimtar tjetër. Tedeski rishkruan në librin e vet për vitet që kaloi Kristeleri në Itali, nga viti 1933-1939, dhe përshkruan me detaje se me sa zell policia italiane e përgjoi dhe regjistroi ditë pas dite “lëvizjet e profesorit paqësor gjerman”. Thuajse ka një logjikë që i lidh inkuizicionet, i njëjti efiksaitet dhe marrëzi prej burokratësh edhe për Tedeskin, ushtrimin e dhunimit për shkaqe false. Tedeski u detyrua ta ndryshonte emrin në Xhon dhe sipas historisë së jetës së tij, për shërbimet që i bëri atdheut, ky i fundit iu gjend pranë në ditë të vështira. Gjithkush në këtë pikë nëse do t’i kërkohej ta shkruante historinë, do ta dëshironte ta përmbyste dhe t’i referohej restos që i duhej kthyer inkuizicionit dhe që mishërohet tek fjala hakmarrja. Mençuaria është më sublime se inkuizicioni, prandaj hakmarrja e tyre, e Kristelerit dhe e Tedeskit, ishte sipas shprehjes “goditje me pambuk”, bujare, saqë u duk më e rafinuara e mizorive: e gjithë vepra e tyre, e barabartë me mërgimtarët e viteve ‘500, e bëri të njohur Italinë në botë, si dhe trashëgiminë më të lartë intelektuale – shkruan gazetari. Inkuizicioni fetar për shekuj ka qënë padyshim më i pamëshirshmi dhe më i tërbuari, por nuk mbeten pas edhe forma të reja që lindën më vonë, si p.sh ai mbretëror, perandorak, shtetëror etj. A ka edhe sot gjurmë të inkuizicionit? Nuk ka njeri, qoftë dhe një i vetëm që ta mohojë këtë të vërtetë, por tani nuk mban vulat në pergamena apo dyllin e derdhur sipër, por disa lloje të tjera vulash, herë të njoma e herë të thata. Por përsëri inkuizicion quhet dhe ai shqiptar është i një lloji tepër të veçantë. I kthehemi restos së dy mërgimtarëve dhe nuk mund të imagjinohet një rast më i mirë që të zbatohet,  mbi gjykatën e së shkuarës, hakmarrja e një dënimi  pa apelim të gjykatës së historisë. Aq më tepër se ekzistonte një prirje e përgjithshme që ta konceptoje historinë e Inkuizicionit fetar si një legjendë të zezë, e ndërtuar me tortura dhe turra drush. Por ajo që bëri Tedeski ishte krejt ndryshe – vazhdon gazetari. Ndërsa në Itali po binte perdja e censures, veprat e Dantes, Bokaços, Makiavelit, Guiçardinit, Pomponacit dhe shumë të tjerëve – shkruan Tedeski – panë dritën në sajë të bashkëpatriotëve të tyre jashtë shtetit. Por në Itali sot flitet për një tjetër lloj mërgimi, i lidhur me pamundësinë që shumë studiues të rinj ta shprehin talentin e vet në atdhe, prandaj detyrohen që të largohen, të arratisen në ndonjë parajsë të stimulimit të talentit të tyre që mban emrat e disa shteteve lider, si Amerika, Gjermania, Franca etj. Po tek ne kush e di numërin e saktë të viktimave të inkuizicionit demoktatik? Janë të shumtë ata që e lanë atdheun dhe u larguan, ndoshta përgjithmonë, e pra detyrën ndaj tij e kishin bërë, por atdheu nuk e kreu deri në fund misionin e vet. Përsëri fjala e ditës është INKUIZICIONI.

* Autori eshet pedagog ne Universitetin “Fan S Noli” ne Korce, bashkepunetor i rregullt i Diellit

Vetështrydhja e një kombit të ndrydhur

by

  “Shteti nuk është asgjë pa popullin dhe një qeveri e mençur  nuk e vendos shtetin mbi popullin, por popullin brenda shtetit” Fredrich Ludwig Jahn/…

–  Si u ndrydh historia e një kombi? Çka ka të ndrydhur ne Zip-in e mëshefur të historisë sonë? Çfarë është ky komb kaq interesant?

 Shkruan Fahri Xharra-Gjakove/

  Të ndrydhësh do të thot të ngjeshësh diçka për të zënë vend më pak.Brumi ndrydhet. Ndrydhet edhe ajri. Ndrydhja është kur nuk e  lë diçkafin  apo dikë të shfaqet apo zhvillohet lirisht duke i krijuar pengesa a vështirësi ,duke e ngushtuar,duke e penguar apo shtyp. Por, këtu e kam fjalën për kombin tonë të ndrydhur; të ndrydhur nga mëndimet ,nga ndjenjat dhe nga dëshirat.Të ndydhur nga hovi ,të ndrydhur nga personaliteti.

Një komb i ndrydhur , i mbyllur në vetvete , i ndrydhur nga ndrojtja e nga frika.Një komb, i vrenjtur ,i rrudhur,i ngrysur: i kufizuar e i penguar në zhvillim,në çfaqje të lirë të mëndimeve . Një komb, që jetuam në një mjedis ndrydhës me me ndjenjë të rëndë shtypëse:me një trishtim ndrydhës e që na dukej qetësi -e ajo ishte qetësi ndrydhëse.

Na mbanin të ndrydhur me dëshira të ndrydhura, me fuqi,vullnet dhe jetë të ndrydhur.

Edhe hapësirën na e ndrydhnin.Shikoni hartat  se ku ishim , se cilat detëra i lagnin brigjet tona . Duke u (na) ndrydhur u ( na) tkurrëm(n) në një vend  që na ofronte vetëm ndrydhje mendore,intelektuale dhe vetvepruse.

Me anë të ndrydhjes na e ndrynë edhe të kaluarën tonë; ashtu të mbyllur në një vend pa kreanari, të këputur nga lidhjet ndërveti  e me të tjerët.

Të gjithë , sot e njofin se ç`është Zip-i , një arkivë e formatuar  e cila mundëson që sa më shumë të dhëna të ndrydhen në një vend që mos të zënë vend në kompjuterin tonë. Zip-in e krijoi me 1989 Phil Katzi. Zip-i na mundëson që t`i ndrydhim(komprimojmë) shënimet tona të shumta duke përdorur metoda të ndryshme apo thjeshtë duke i magazinuar të dhënat tona.Çdo e dhënë e ndrydhur me anë të Zipi-t ruhet veçmas dhe shfletohet po ashtu veçmas., sepse ato duke u ruajtur veç e veç ,pa e trazuar terësinë nxirren jashtë ato që na duhen.Një shigjetë treguese është e vendosur në fundin e Zip-t.dhe ajo ne tregon se cilat të dhëna janë dhe ku janë . E lehtë a?

     Si u ndrydh historia e një kombi? Çka ka të ndrydhur ne Zip-in e mëshefur të historisë sonë? Çfarë është ky komb kaq interesant?

”Po, kush ishin këta pellazgë, që u “sorollatën” si zot të deteve (deti Jon) dhe iu dhanë atribute të Perëndive, Mbretërve të tyre të famshëm? (shiko Niko Stillo “Etruskishtja Toskërishte”).Këta banorë të parë europianë, që u shtuan në shumë “fise” dhe “fara”, i lanë jo vetëm një arkiv të pasur gjuhësor, por edhe të zbulimeve shkencore, kulturore dhe fetare, shoqërive të mëvonshme në Europë dhe bashkëkohëse në Afrikën Veriore, Azinë e Afërme dhe të Largët e deri përtej Oqeaneve. Gjithashtu, krijuan modele të drejtimit të shtetit dhe të edukimit të elitave të ardhshme, që frymëzuan edhe intelektualët e Rilindjes europiane të shek. 18-19. Një trashëgimi kaq e pasur e lashtësisë europiane, e krijuar gjatë 50 000 – 150 000 viteve, sepse gjuhët e njeriut të sotëm mendohet të jenë zhvilluar gjatë kësaj periudhe kohorenuk mund t’i mbanin vetëm shpatullat disa shekullore të Greqisë, që fillon me shek. 6 p.k. me botimin e poemave të Homerit.( Fatbardha Demi)

“Gabimi më i madh i kryer ka qenë, sepse Greqia është vendosur në qendër të të gjitha studimeve historike dhe gjuhësore”, megjithëse nga Homeri “Helenët nuk janë cituar kurrë si popull apo si komb”.

“Përkrenarja e famshme me brirë (cjapi apo dashi) që mbante Pirro II (319-272 p.k) ishte e ngjashme me atë të Aleksandrit të Madh. Të njëjtën përkrenare mbante edhe heroi kombëtar shqiptar, Gjergj Kastrioti (1405-1468). Kjo vërteton zanafillën e përkrenares me brirë që mbahej nga sovranët, në veçanti nga ata me zanafillë thrako-ilire (Arif Mati)”

Ky ishte një Zip e ne nuk guxonim të flisnim.

Pastaj Zipi tjetër  nga Roma , Turqia dhe Serbia. . Ndrydhje e pashembulltë ndaj një populli me prejardhje të lashtë e super të lashtë.Neve na ndrydhën të kaluarën ( na e futën në Zip) : pa kurrëfarë mundësie që ta ç`ndrydhim dhe dualën me shënimet e tyre të cilat ia shpërlanë trurin botës e  për ne as mos të flasim. Na shanë, na anashkaluan sikur mos të kishim qenë kurrë këndej pari. Na bënë ”bisha” na ”ngjitën” bishtin e se ç`na thanë. Të gjitha duheshim t`i përpinim dhe besa filluam edhe t`i zënim besë se me të vërtetë ” ishim ”po ata  , ashtu si shkruhej për ne.

Një gjë interesante me këtë trenin e historisë i cili nuk ka të ndalur dhe në të hypin dhe zbresin nga më të ndryshmit , nga më të  … por të fundi i fundit  të gjithë janë udhëtarë ,dhe duhet të kryejnë një mision natyror . Neve ,natyra na i kishte pas pasë dhënë biletat për në vagonat e parë me numra të caktuar të ulëseve .. Dhe udhëtonim.

E fituam atë që nuk e kishim me mileniumedhe krijuam shtete por  kur filluan gjërat të ç`ndrydhen dhe Zipi filloi të hapët ; filloi gjiçkafi por  duke e harruar që Fredrich Ludwig Jahn, theksonte kuptimin politik të idesë kombëtare: “Shteti nuk është asgjë pa popullin dhe një qeveri e mençur, nuk e vendos shtetin mbi popullin, por popullin brenda shtetit”

Për kundër asaj që i kemi biletat për ato ulëset e vagonave të parë të klasit të parë;  ardhësit po mundohen që ato të na i shkyejnë ,dhe këto vende që memzi i kemi rujtur të na i zënë dhe të na gjuajnë ,të na hedhin poshtë nga treni i historisë i cili kurr nuk ndalet.

Kur filluam pak të shlirohemi , të marrim frymë më lirëshëm, të ngopemi me ujë se na mungonte edhe lagështira në ato ndrydhje të pamëshirëshme,filloi shtrydhja  e re mbi ne. Filluam edhe te vetështydhemi.Shtrydh ata ,shtrydh ne, dhe kend? Një popull të ndydhur.

”Dhe nga këtu e ke tepër zor me ia mbushur mendjen njeriut të fillimshekullit të ri, se, o krijesë e vetme me gjykim, vetëdije e të folme, sikur kot se koti je duke djegur çastet e jetës tënde për t’u bërë zot e për mbi zot mbi planetin e tokës, sepse, përvoja e jetës brezave u ka lënë porosi: Ti mund ta blesh shtratin, por jo edhe gjumin. Ti mund ta blesh orën, por jo edhe kohën. Ti mund ta blesh librin, por jo edhe dijen. Ti mund ta blesh ilaçin, por jo edhe shëndetin. Ti mund ta blesh gjakun, por jo edhe jetën. Ti mund të blesh tërë armët e botës, por jo edhe lirinë.” (Riza GREIÇEVCI)

Vazhdimësia iliro-shqiptare? Skënderbeu ? Nënë Tereza?  Ndërrimi i historisë?S`ka nevojë të futem në detaje.

Të përfundoj me shkrimin e Fatbardha Demit: Vetëm atëhere, kur historia e Arbërve, do të zëre vëndin që i takon në Historiografinë e Lashtë Europiane dhe atë Botërore, vetëm atëhere, historiografisë së lashtësisë, do t’ikthehet MORALI i saj shkencor.

Gjakove, Prill 2013