ABSURDITETI QË RRETHON TEATRIN PA SHTËPI/

Nga Xhevair Lleshi/

Në një lokal të njohur të Tiranës na u desh të dëgjonim një kërcënim të bukur: do të durojmë edhe dyzet ditë derisa të shembim teatrin! Dyzet ditë! Kjo na sjell ndërmend «të dyzetat»! Nostalgji trashëgimie. Me këtë rast mund të çojmë në mendje se këto të dyzetatjanë një problem jo i vogël, sidomos meqë nuk u hodh firma për ligjin e shembjes. Për herë të parë ndodh kjo? Nuk e besoj. E në këtë gjykim nuk të ndahet mendimi se vërtet e kanë të bëjnë këtë akt të padëgjuar dhune? Dhe asnjëherë nuk i kalojnë më afër teatrit, gjoja si pa vëmendje. Një kalim i çuditshëm që askush nuk e kuptonte. Atë, njeriun që fliste në ekran, po e ndiqnin të gjithë. Edhe dyzet ditë! S’kishin fund mendimet, të shkurtra, kalimtare, pa mbresa të forta. Ç’do të ndodhë këto dyzet ditë të nxehta? Pushime argëtuese, harresa, udhëtime të «ftohta», midis miqsh, në restorante, ndjesi të njëjta, indiferenca, takime që gjithmonë shtyhen për më vonë. Besoj do t’u vijë nëpër mend, krahas kënaqësisë, të ndiejnë dhe një si brejtje ndërgjegjeje. Punë deputetësh! Shiten e blihen si në tregun e paçmuar të ditës. Ndoshta, për ironi, sikur t’i mundonte diçka e dashur. Ose të ishin gjithmonë në pritje…

Pse duhej të ndodhte kështu? Diçka vërtet e pakuptueshme.Mund të takoheshin me dy nga aktorët më të mirë, të dy duke u grindur në rrugët e Tiranës: i ri, i vjetër, e lagu, s’e lagu. Hedhur krahaqafë mendimet, të frymëzuar, po edhe me një angështi që i ndiqte si hije. Tirana atë muzg kishte një aromë të përzierë dashurie që dukej se degjeneronte në duhmë alkooli. Po áma e fjalës artistike rrinte shtrirë në vetëdijen e tyre. Po ta ruanin nuk do ta humbnin kurrë. Dëgjohej si derdheshin tingujt e parë të një kënge të pëlqyer. «Ti vërtet kërkon të ndërtohet një teatër i ri?» «Po. Dhe ti, miku im, ky teatër që të bëri aq të famshëm, kërkon të shembet?» Më pas një fjalë pa përgjigje, një ngritja toni, dritë që u flakërinte në sy, heshtje e lodhur dhe e mërzitshme. Një kollë e thatë. «Kjo është të vrasësh veten!» «Po vrite, ç’pret!» Ja, unë po pres të vijnë rruspat!» «Jo, po rrospitë!» «More, e di ç’flet?!» «Pse, të vjen keq?»…

Vërtet? Zëri i tij mund të ishte zëri i saj. Nuk mund të lije pas dore sensualitetin. «Turp të të vijë!» «Pale, je goxha aktor!…» «Edhe ti që ke gjithë atë kripë!»…

E dua, or mik, teatrin, e dua pa masë! E ke dëgjuar Maks Velon, arkitektin, piktorin, njeriun e mirë e të vuajtur? Edhe ai po i dëgjonte «të dyzetat e teatrit» më erdhi keq. Lëre, çfarë sarkazme! Pa skrupuj fare! Si tha, i vure re? Numëroi hiret e teatrit, vrimat, plasat, skenën, sallën, hupulitin, velaturën e krijuar prej dritës që hyn fshehurazi, e keqja që fshihet diku dhe e mira që mbështillet me shumë pak dritë. Madje, turp ta thuash, po edhe e keqja vishet me dritë të bukur dhe mbahet elegante. Maks Velo? Po. Merr vesh ç’bëhet! Mos! Unë për vete i besoj atij njeriu! Dhe brenda këtij besimi ngrihet me siguri një trup shumë i bukur: i ose e gjatë, i/e zhdërvjelltë, me muskuj apo me gjinj të mëdhenj që hovin me tharm të jashtëzakonshëm, të fortë e të freskët, këmbë të plota, të gjata, muskuj, muskuj pa fund dhe brishtësi e rrallë… Dhe mendo shokët dhe shoqet e tua që shëtisin këtu para teatrit, sidomos në orët e ndajnatës. Kështu do të mbetet gjithmonë ndajnata e mrekullueshme e Tiranës, por pa teatrin e vjetër! Mos! Mos e thuaj! Na çudite! Lëre!…

Kjo stinë ku pritet të përleshen bajlozët. Pse ende paska bajlozë? Unë di që vetëm njëri ka formën e bajlozit. Të tjerët… Ka për të qenë ndeshje e bukur, si përherë e bukur, edhe pse në Tiranë takohen vetëm rastësisht, gjithmonë të paepur, suksese rolesh, tone entuziaste, mërzi e padëgjuar dhe përherë fraza të mbytura. Trishtim i madh dhe humor që vjen natyrshëm, edhe pse herë-herë gatuar me maja ligësie. Lëri pallavrat! Ti je me ata që duan ta shembin, apo ashtu kot! Lëre, vëlla, m’u tek edhe mua! Duket se do të merret më qafë. Kush? Teatri? More, njeri, a mendon për atë Fushën, ti? Pse? Lëre, e djallosa me të, me emrin që përdora, fatkeqësi. Më duket se nuk kam më frymëzim. Ç’banalitet! Po u mësuam me shikimet, fytyrat, syzet, qeshjet, vështrimet e inatosura. Dhe bie perdja e shfaqjes. Kjo ma gërryen shpirtin. Lëre, nami u bë! Në kujtesë dalin vetëm fytyra të trishtuara kurse ne jemi përgjithësisht popull me humor, jemi optimist. Ç’turp! Turp i ngathët! Pse ka ndodhur? More, mos ke parë projektin e Bujar Kapexhiut ti? Jo, jo, unë i besoj vetëm Maks Velos. Mjaft! Mjaft! Ç’budallallëk qenka ky! Po ne jemi në një mendje mo! Ti e do të ri dhe me çdo centimetër katror që zotëron teatri? Po. Kurse unë e dua të vjetrin me të gjithë centimetrat katror! Po. Epo një jemi njëo t’u shoftë! Na çmende! Zog zogu!

Njëri prej të dy aktorëve të njohur u ndal. I bëri shenjë të ecte përpara. Meriton gjithë respektin e duhur. Pas dyzet ditësh mik, domethënë pas të dyzetave ç’do të na shohin sytë! S’do të ketë obligacione, s’do të ketë këmbimore… S’do të ketë më asnjë lloj nguti, hutim, shikime andej-këndej, gëzim të flashkët! Do të ketë ankth sfilitës, e di, ose do bëjnë sikur një ndjenjë bezdisëse është gati t’u presë gjunjët. Më në fund! Bileta lotaria, obligacione, shitje-blerje. Fjalë. Premtime. Tallje. Lojë? E pse jo! Ç’halle kemi ne dhe ku i bien fyellit këta! Epo, kështu luhet më bukur. Peshku zihet në ujë të turbullt… Të afrohen fare pranë, dhe ti mbetesh pa frymë. O zot, si janë katandisur njerëzit! I shikon? Dhe thonë se është bukuri tronditëse, buzëqeshje madhështore e një fytyre të fishkur e plot rrudha. O zot, ç’lodhje, rraskapitje, zgjatje dore që mbeten qoftë edhe një çast pezull, dridhje të lehta tmerruese. Dhe vë re se të rrëmben një padurim i madh deri sa të vijë ai çasti madhështor si të kenë kaluar dyzet ditët dhe të shembet teatri (Jo, o kodosh, jo, ndërtimi i teatrit të ri!) dhe kaq shumë pëshpëritje! Shiko si erdhi puna mik, teatrin e kanë shtruar në spital, ndihet keq nga zemra, ndoshta ka rrahje agresive. Çfarë ka ndodhur? Asgjë s’ka ndryshuar dhe aq mjafton. Jo keq.

A dëshiron të jem i sinqertë deri në fund? Po. E dua teatrin e vjetër, madje me mobiliet antike, me gdhendje fine aristokratike (kam njohur një mjeshtër, Sulejman Lapardhanë, në Berat, që bënte gdhendje të çmendura! Të çmendura fare, të kuptohemi!), çdo gjë të jetë shumë e vjetër. Edhe tryeza e bukës, edhe rekuizita, edhe rrobaqepësit, edhe kujdestarët, edhe perdet e rënda, edhe marangozët (edhe kur ata i fusin në arkivolë, siç bëri Dinia me Mimin dikur në kohë përpëlitëse!) edhe mbulesat e kaltra, pse jo! Mirëpo këto s’i duron njeri! Jooo! Ç’ne! Çfarë? Duan të fitojnë duke falur tokën, truallin publik? Ç’thua, derdimen! Ata, të gjithë janë të ndershëm. Madje, mezi po presin me ngërdheshje t’i vijnë për të dyzetat teatrit. Veç t’i shohësh kazanë e tepsi, shejtanë nëpër djepe, djaj duke vrapuar të lemerisur! Dhe mos qesh me hallin po deshe! Lëre-lëre, sikur të gjenin për rekuizitë ca shandanë argjendi, shkrepëse që nuk ndizen, kitara nga ato të serenatave, mandolina nxënësish të dikurshëm, perde dritaresh që janë harruar dhe pas tyre fytyra të ndryshkura vajzash që nuk i gjen dot kurrë edhe po t’i kërkosh me qiri të kuq. Po ikonat? Edhe ato që janë nën efektin e pasionit të çmendur, edhe ato që nuk ndjellin qoftë edhe një grimë epshi…

I pari ndjeu t’i regëtijë diçka, si një dhimbje e vjetër, ndonëse vështronte me një ngazëllim të çuditshëm. Dukej që nuk e përmbante dot mahnitjen. Pse, nuk ju pëlqen të ngrihet aii riu këtu? Keni për të qenë më të qetë. Tjetrit u duk se i ra në kokë «pija» politike dhe pëshpëriste: Ti ke mbetur njëlloj edhe pse kanë kaluar vite. Hidhesh e përdridhesh dhe i mban veshët pipëz nga krahu i djathtë! Jo, o mëngjarash, jo! Po s’ke faj ti! Dhe egërsimi po i çonte në tragën e vjetër… Tek e fundit, prandaj erdha, për të takuar… E dija… Ti kujton se nuk e dija? Unë këtë çast kam pritur tërë jetën… O zot, si ndodh kështu? Nuk e di, pëshpëriti tjetri. Ç’mëkat!

Po tani ç’të bëjmë? Të dy s’jemi në një rrugë. Të dy të mbaruar. Mund të na heqin edhe nga puna! Se përveç pronës, pasurisë, fitimeve, atyre s’u hyn asgjë në sy! Pastaj, kuptohet që kemi marrë fund. Si të shpëtojmë dhe të ikim një orë e më parë që këtej? U zbythe? Joo! Po bëhem realist!  Nuk ia shikoj dot fytyrën e plakur teatrit tim! Nuk e kupton si është bërë? Nuk njihet më. As edhe një shenjë e re përtëritjeje që do të më gënjente, nuk duket gjëkundi. Mos e ke harruar se bukuria prishet një ditë, apo e ke harruar… Edhe për teatrin është e njëjta gjë…

E di, njëlloj si Maks Velo po e ngre në fantazinë time të çmendur teatrin: I bukur, madje shumë më i bukur, ç’fat për ne bashkëkohësit. Shumë vonë, thuajse në fund të jetës, po arritëm ta shohim këtë mandatë që mezi e presim pas dyzet ditësh… Bukuria fine e tipareve, ndonëse mosha ka bërë të sajën, zëri që më rrëqeth ende, jo, duhet shpresuar, duhet pritur, siç po bëjmë ne përme ëndrrave, dhe ja, tek jemi përballë njëri-tjetrit.

 

Tiranë, 28 korrik 2018