Eda Zhiti

Në 4 Shtatorin e para 5 vjetëve, kur shenjtërohej Nënë në Tereza, unë isha në Vatikan, atje ku po ndodhte ceremonia e shenjtërimit të saj, në meshën e Shenjtë, që celebronte Papa Fançesku. Ati i Shenjtë e kishte shpallur atë vit si “Jubileun e Meshires”, që kulmoi me shenjterimin e Nënë Terezës, me lumturimin  e 38 martireve të kishës sonë katolike, ndërkohe iu drejtua botës mbarë me kërkesën se secili prej nesh është i thirrur për të kryer vepra te mëshirshme.

Unë bëja pjesë në Trupin Diplomatik. Përveç pranisë në ceremoninë e shenjtërimit, që ishte një privilegj i lartë, ndjeja se kisha dhe një detyrë tjetër, ia ngarkoja unë vetes, të dëshmoja, thjesht si një grua, me mesazhet e grave, përfaqësuese nga bota… për gruan më të shquar në botë, të paktën atë ditë, Shenjten Nënë Tereza jonë. Ajo e kishte quajtur veten “laps në duart e Zotit”. Lapsi ishte si një joshje për të shkruar. Dhe ia fillova.

Unë e dua Beratin, dua të them së pari. Nëna ime është nga Berati, me emrin e bukur Shpresa. Është e bija e Dane Zdravës, tashmë “Qytetar Nderi” i Beratit dhe i dekoruar me me medaljen “Nënë Tereza”. Gjyshi im tani më duket si një vëlla i Nënë Terezës. Ai kishte kryer akademinë navale në Itali, në Napoli, ishte ndër biznesmenët e parë në Shqipëri, donte artin, solli kinemanë e parë në Berat, hapi dhe dyqanin e parë të modes në Tiranë, prenontonte sallat e takimeve në Romë të shkrimtares së parë grua shqiptare, zonjës Musine Kokalari, gjyshi im solli çentrale elektrike këtu, pra donte dritën, kombajnat e para në Myzeqe, donte grurin, bukën, bënte pajën e vajzave të miqve, që do të martoheshin apo dhe të ndokujt që s’e njihte, mjaftonte t’ia thoshin, pra ishte bamires, që ende e mbajne mend….

Kur e arrestuan gjyshin tim për së dyti në Berat, gjatë diktaturës komuniste, unë isha nxënëse, 10 vjeçe, po dilja nga shkolla dhe ai më përqafoi me pranga në duar dhe s’u pamë më.

S’mund të rrija pa i treguar këto në Beratin tim, por dhe për të thënë se dashuria prej Nënë Tereze, mëshira e saj e shenjtë, janë traditë, virtyte të shqiptarëve, i gjemë në familjet tona, në qytet e kudo. Ndoshta nuk janë aq të shpeshta tani, por janë. Po rindizen…

Shenjtorja Nënë Tereza është frymëzim dhe mësim i madh, i shenjtë.

Unë kisha shkuar familjarisht si pelegrinët në lumturimin e saj, në Vatikan dhe do të isha si diplomate, si bashkëshortja e kreut të Ambasadës së Shqipërisë në Selinë e Shenjtë. Duhej ta tregoja. Dhe mora stilolapsin. Po shkruaja:

Mbi 120 mijë veta ishin mbledhur nga e gjithë bota në atë shesh qiellor, njerëzia vazhdonte deri tej te urat në brigjet e lumit Tevere në Romë e nuk u dukej fundi.

E ç’mendojnë gjithë këta njerëz në këtë meshë të shenjtë? – i mërmërita tim shoqi. – Aty ka dhe shumë gra, ç’ndjejnë ato tani që po shenjtërohet një grua? Do të doja ta dija, por është e pamundur. E di ç’do të bëj, do t’u marr nga një përshtypje gjithë grave të ambasadorëve apo grave ambasadore dhe do të bëj një libër. Sa bukur, më tha im shoq… 

Po më vinin letrat. Nëse vononte nga ndokush, i rishkruaja. Këmbëngulja… 

Dhe libri u bë. E botoi shtëpia botuese e Vatikanit, LEV, ndër më të njohurat gjithandej. Kush e shfleton, do të gjejë shkrime-ese, përshtypje e dëshmi për Nënë Terezën nga gratë diplomate në atë ditë, po përmend disa: gruaja e ambasadorit të Italisë pranë Selisë së Shenjtë, e Japonisë, Austrisë, Polonisë, Rusisë, Francës, Sllovenisë, etj ambasadorja e Britanisë së Madhe, e Bosnjës, Bashkimit Europian, nga vendet Afrikane, etj, pati dhe nga ato që nuk sollën, ndoshta nuk besonin se do të mund të bëhej ai libër e jo më të botohej. 

E parapriva me një shkrim timin dhe në fund e mbylla me shkrimet e dy murgeshave shqiptare, Majlindës, që shërbente në Itali atëhere dhe Elenës, superiore, që drejtonte kuvende në Itali, Kosovë e deri në Indi ashtu si Nënë Tereza. Dy motrat-murgesha ishin si ambasadore shpirtërore të misionit të dashurisë.  

E ç’nuk kujtonin grate në librin tim modest, takimet e tyre me vetë Shenjten Nënë Tereza, lutjet me të, ndonjëra tregonte dhe se si e kishin arrestuar, natyrisht që i përkiste ndonjë vendi ish socialist, ndonjë tjetër nëpërmendëte atë që i kishte thënë kardinali i vendit të saj, që kishte ardhur me Nënë Terezën në Shqipëri, madje rrëfente se si kishin takuar vejushën e diktatorit Hoxha dhe Nënë Tereza i kishte kërkuar një shtëpi për motrat e saj të dashurisë.

Do ia japim kujt paguan më shtrenjtë, – i kishte thënë vejusha e diktatorit, – se jemi në kapitalizëm, – duke lenë të nënkuptohej se i tillë ishte rendi tani, kështu deshën.

Dhe Nënë Tereza ia kishte kthyer përgjigjen me seriozitet: a nuk e kuptoni se unë po dua t’ju jap rastin që të tregoheni e mirë?

Më shtrenjtë nga të gjithë e kishte paguar Shqipëria. Me vuajtje pa fund e dënime. Por bekuar që mbi këte tokë ka dhe Nënë Terezë, që jo vetëm të jep rastin për t’u treguar të mirë, të frymëzon, por e sjell të mirën, e përhap atë si dritën.

Librin e titullova “Il giorno di Santa Madre Teresa” (Dita e Shenjtes Nënë Tereza”) dhe në qendër ka 5 shtatorin të saj, tashmë festë për ne dhe për të gjithë botën katolike deri në Indinë e madhe dhe desha të theksosj se të gjitha ditët tona duhet te kenë nga fryma dhe shpirti i shenjtes Nënë Tereza, atë buzëqeshje. 

Për të nderuar veprën e Nënë Terezes, Organizata e Kombeve të Bashkuara shpalli 5 Shtatorin 2013 “Diten Botërore të Bamiresisë”. 

Libri vërtet vazhdon të ketë jehonë. Shkruajtën mediat. Dhashë dhe një intervistë në Zërin e Amerikës dhe e përurova librin dhe në njërën nga kishat shqiptare në Miçigan në SHBA. 

Si epilog do të desha të them diçka, që edhe pse është jashtë librit tim, është si një libër më vete, e kam fjalën për qilimin shqiptar të Nënë Terezës. 

Ka qenë në Katedralen e Shën Palit në Tiranë. I vogël, me motive popullore. Ia dhuruan Nënë Terezës në një nga vizitat e saj gratë bashkatdhetare, katolike, ortodokse, myslimane. E mori me vete në Indi. Dhe lutjet po i bënte mbi atë qilim. Donte të prekte Shqipëri, që diç do t’i përcillte patjetër te gjunjët e dobët e do t’i kalonte në gjak, te kockat, në shpirt, do të shkruante im shoq, Visari në librin “Mërmërimë shenjtoreje”. Ajo e kishte Shqipërinë gjithmonë brenda vetes. 

Motrat e Nënë Terezës në Indi ia dhuruan këtë qilim arkipeshkvit shqiptar, imzot Rrok Mirditës, i cili e ktheu në atdhe,. 

Dhe po vazhdoj ç’shkruante Visari më tej:

Ashtu si në sindonen e famshme, në çarçafin që mbështolli Krishtin, që e vizitojnë me miliona veta dhe shkencëtarët kërkojnë përhitjen e kurorës së përgjakur gjithë gjemba mbi ballin e Martirit, plagët, ndryshkun e gozhdëve, në qilimin e Nënë Terezës ne gjejmë vegimin e saj, këmbët e zbathura, ikjen larg për të qenë sa më afër. Fërgëllimi dhe ngrohtësia, të mbetura përgjithmonë aty, mërmërimat e shenjta, i kalojnë dyshemesë së Katedrales, themeleve pastaj, që e shpërndajnë nëpër tokë. Dhe nga të çarat e tokës, mes gurëve apo mes pllakave në bulevard, ashtu siç dalin fijet e barit, do të rindjehen mërmërimat e saj: Ti, kushdo qofsh, duaj më shumë. 

Libër janë dhe fytyrat e nënave tona, me rreshtat e rrudhave, që i ngjajnë aq shumë fytyrës së shenjtes tonë Nënë Tereza.

I ka paraqitur dhëmbshëm dhe bukur artisti Maks Velo në albumin e tij, kushtuar shenjtores Nënë Tereza. 

Me Maks Velon kishim miqësi familjare. Kishte qenë në burg bashkë me Visarin. Dua te kujtoj një pasdite, kur na kishte ftuar në shtëpinë e tij për të na treguar punët më të fundit. Kur na përcolli, më dhuroi një dosje me vizatime e skica nga origjinalet e albumit të tij për Nënë Terezën. U përlota, pasi m’u duk se na i la amanet dhe vërtet ai ishte takimi i fundit me të. 

I thashë Visarit se do të doja të bënim një ekspozite. Ndërkaq një portret të madh në vaj të Nenë Terezes e çuam në SHBA, e kemi vendosur në murin e shtepise tonë në rrethinë të Çikagos dhe një tjetër, me pëlqimin e Maksit më parë, ia dhuruam Kishës shqiptare të Zojës së Këshillit të Mirë në Detroit. Pjesën tjetër e solla që të ekspozohen në Berat për herë të parë. Skica të thjeshta, si parake dhe të frymëzuara, me shumë dramacitet. 

Sa mirë që ndjesira të tilla që na japin librat dhe artet, kumte të shenjta, po shpalosen sot këtu, në qytetin e nënes time.