Muç Xhepa/
Pranverë në Uashington. Magji lulesh qershie buzë Potomakut, rreth memorialeve të Ruzveltit, Xhefërsonit, Luther Kingut dhe Uashington Mollit, dhuratë japoneze e vitit 1912, kur u përcaktua edhe Shqipëria londineze. Poetët i këndojnë bukurisë së tyre. I kanë kënduar edhe në burgun e Burrelit luleve të qershizës, që nuk thahej; e ushqente gjaku i heronjve antikomunistë. Lulet e saj – metaforë e jetës.
Kryeqyteti të krijon ndjesinë e paqes, mirësisë dhe gëzimit. Secili në punë të vet. I sapoardhur nga fronti i revolucionit antikomunist, ruaja ende të freskët trishtimin që pashë te sytë e lordit Nikolas Bethell kur erdhi në Elbasan.
– Takova njerëz të bukur, të zgjuar, ngado që shkova, – më tha ai. – Përse kjo varfëri ekstreme në qendër të bollëkut? Si ju lamë kështu?!
Kërkoi të vizitonte një fshat të thellë malor. Zgjodha Shmilin, ku pata punuar si mësues, tragjikisht zona që kishte strehuar Neronin.
Pa u sistemuar mirë në punën e re, telefonova mikun e gjyshit tim, profesorin Arshi Pipa. Kishin qenë bashkë në “Kënetën e vdekjes”, në Maliq. Zëri i tij tingëlloi i ëmbël, i afërt.
– Hajde kur të jesh i lirë, – dhe më tregoi si ta gjeja shtëpinë e tij.
Në fundjavë i telefonova sërish. Ishte mëngjes, flladi i freskët me aromë lulesh të mbushte plot shpresë. Ai po priste te dera, krahëhapur, me sytë që rrezatonin urtësi.
– Mirë se erdhe, përfaqësues i xhonturqve! – qeshi me zë.
– Vij si diversant, – ia ktheva unë.
– Të ndalojnë të takohesh me mua! – tha me shpoti.
Profesori kishte shkruar një artikull të gjatë, ku i quante zyrtarët e administratës së re “xhonturq”. Shkrimi kishte lënë shije të hidhur te ministri i Jashtëm i kohës.
Foli gjatë për vuajtjet në “Kënetën e vdekjes” dhe më dhuroi librin e tij, “Libri i burgut”. Thesar vuajtjesh e heroizmi.
Dhimbjen e kishte marrë me vete, e kishte sjellë në Uashington, me shpresën e madhe se do ndikonte te qeveria amerikane që të ndërhynte me trupa në Shqipëri.
– U takova me zyrtarë të lartë porsa erdha, – tha, – më pritën me interes, dëgjonin e pyesnin, kërkonin të dinin më shumë seç kishin informacion, por koha shkonte dhe asgjë nuk lëvizte. Atëherë kërkova të flas me zyrtarin që drejtonte operacionet në vendet komuniste.
Profesori ndezi cigaren, psherëtiu thellë e vazhdoi:
– Ai më priti në zyrë, më dëgjoi me vëmendje dhe, në fund, kur pa se fillova të shfaq dëshpërim e mosbesim, ndryshoi tonin, hapi një sirtar të vogël, nxori një dosje të mbyllur dhe, sikur të ishim miq të hershëm, tha: “Kjo është Shqipëria; nuk i ka ardhur koha të hapet. Fillo të japësh mësim në universitetet tona, mësoju studentëve ç’është komunizmi, ndaj me ta eksperiencën tënde të hidhur”. Humba në mendime, – vazhdoi profesori, – m’u shfaqën shokët që lash në ferr, besimi që kishin se do të çliroheshin shpejt. Do të kalonin shumë vite, – psherëtiu, – që komunizmi të hante vetveten.
Dhe ndryshoi bisedën. Filloi të më tregojë për vëllain e gjyshes sime, i cili jetonte në Nju-Jork.
– E kam shumë mik, që në rininë e hershme, Faik Mirakun. Mbështetu tek ai dhe miqtë tanë të përbashkët; do të mësosh shumë prej tyre.
I tronditur lashë profesorin në tryezën e punës mbi një shkrim filozofik, që e kishte në mbarim e sipër, dhe dola. Rrugën për te metroja e bëra në këmbë. Në zemër më shponte zëri i tij dhe i Leka Totos. Kur nisa të punoja në ambasadën tonë në Uashington, Leka më porositi të trokisja në çdo zyrë të administratës amerikane e të kërkoja ndihmë.
– Do të ndërtojmë Shqipërinë e lirë e të begatë, – më tha plot shpresë.
Ishte pranvera e vitit 1994.
Arshi Pipa
