ne gjuhen shqipe – Page 2 – Dielli

DOKUMENT-TESTAMENTI I LËSHUAR NGA GJYKATA E TETOVËS NË GJUHËN SHQIPE E VITIT 1943

August 22, 2013 by dgreca

Nga Arben LLALLA/

Gjatë viteve 1941-1944 Tetova dhe shumë qytete të Maqedonisë së sotme i përkisnin Mbretërisë së Shqipërisë. Çdo dokument shtetëror jepej vetëm në gjuhën shqipe, kudo ishin hapur shkolla shqipe etj. Gjatë kësaj periudhë edhe sllavo-maqedonasit veprimet juridike i shprehnin në gjuhën shqipe, qytetarët e Tetovës ishin shtetas të Shqipnisë, ndërsa sot kjo shtetësi ju mohohet.(Të vetmit që e rifituan shtetësinë e Shqipërisë ishin shqiptarët nga Çamëria të cilët u përzunë në vitin 1945 nga shtëpitë e tyre në Greqi).

Dokumenti i mëposhtëm tregon Testamentin e një sllavo-maqedonasit që është në gjuhën shqipe. Ky Testament rastësisht më ra në dorë dhe e pash të udhës që ta botoj me qëllimin e vetëm për ti treguar klasës politike që shqiptarët në Maqedoni dikur ishin shtetas të Shqipnisë dhe gjuha shqipe nuk ishte gjuhë e pakicës me përdorim në bazë të përqindjes. Rëndësia e materialit të mëposhtëm është historike sepse ende shqiptarët në Maqedoni ngurojnë të nxjerrin në dritë të tilla materiale me vlera të larta.

Këtë dokument e ka shkruar gjykatësi dhe noteri Nexhmedin Besimi nga Pirroku i cili pasi erdhën komunistët në pushtet në Ish-Jugosllavi, ai vuajti disa vite burg si nacionalist shqiptar. Njëri nga dëshmitarët është edhe Shaip Kamberi, Prefekti i parë shqiptar i Komunës së Tetovës të cilin komunistët e zhukën në Shkurt të vitit 1945. (Për fat të keq busti i Prefektit të Tetovës Shaip Kamberi duhej të ishte vendosur në godinën e Komunës dhe jo në periferi të qytetit për ta nderur këtë njeri të shquar).

Gjuha e shkrimit nga shkruesi është e gegërishtes së Pollogut dhe dokumenti mban pullat e Taksave të Mbretërisë së Shqipnisë si dhe vulën e Gjykatës Paqtuese të Tetovës.

PËRMBAJTJA

Shteti Shqiptarë

Gjyqi Paqit Tetovë

Zyra e Noteris

Nr. Rep. 1209

Nr.Kol. 497

N’Emen të Shtetit Shqiptarë

T e s t a m e n t.

Viti nji mijë nëndë qindë e dyzet tre me nji zet e tre të muajt Tetuer, ditën e Shtunë, përpara meje Gjyqtari Paqtues të Tetovës, Nexhmedin Besimi bir i Besimit, nga katundi Pirok i Tetovës, i deleguer dhe me detyrë Noteri, u presentue testatori Arsa Serafimi Stefani, i lindun në katundin Varvar, tash me banim në Tetovë, rruga Fejzi Alizoti Nr.71, në prani të katër dëshmitarëve të poshtë shënuer: 1) Shajip Kamberi avokat, 2).Gjergje Avrami, furtar, 3). Hilmi Kamberi, dhe 4). Toma Ace, të gjithë nga Tetova, të njohur prej meje dhe pa ndonji ndalim tjetër ligjuer, t’aftë por pohim dhe nështetas Shqiptare, prej …me u vërtetue identiteti i testatorit si dhe për kapacitetin e tij juridik, i përmenduni Arsa Serafim Stefani, më kërkoj redaktimin e këtij testamenti me termat e poshtë shënëm: Unë zotëroj dhe posedoj pa pjestar tjetër pasunin e poshtë shënëme: 1).Nji Shtëpi e ndodhur në Tetovë rruga Fejzi Alizoti Nr.71 e kufizuer me Nazif Xhaferin, Dime Damjanin, Xhemile e veja e Ejyp Islamit, rruga Fejzi Alizoti, e Mustafa Selmanin, me vleftë prej (6000) gjasht mijë Franga Shqiptare, 2).Nji are prej 6 Dynymesh e ndodhur në rajonin e Tetovës, e kufizuer me Isa Dautin, Sulejman Ahmetin, Koço Andre dhe Shaban N. me vleftë prej (6000) gjashtë mijë Franga Shqiptare. 3).Nji are prej 4 dynymësh e ndodhur në rajonin e katundit Poroj në vendin e quajtur “Drenovec” e kufizuer me Osman Rexhepin, Zeqir Seidin, të dy nga katundi Poroj, e Shuajib Jusufi, nga Tetova dhe me rrugën e katundit, me vlerë prej (6000) gjashtë mijë Franga Shqiptare. 4).Nji are në rajonin e Tetovës, në vendin e quajtun “Taboshnica” prej1/2 dynymësh e kufizuer me Mate Serbinin, Mahmut Mehmetin, të dy nga Tetova, dhe me dy anë rruge, me vleftë prej (2000) dymijë Franga Shqiptare. 5).Nji livadh prej 1.1/2 dynymesh me nji copë pyell në vendin e quajtun “Livadhi i Ujtun” në rajonin e katundit Bobreg, e kufizuer me Gligorije Miton, Risto Misto, dhe rruga, me vleftë prej (2000) dymijë Franga Shqiptare. 6).Nji pyll prej 1 dynymi në vendin e quajtun “Bistrica” në rajonin e katundit Bobreg, e kufizuer me Gligorije Miton, dhe Jazin, me vleftë prej (400) katërqind Franga Shqiptare. 7).1/4 e Furës dhe e dyqaneve të ndodhura në Beligrad rruga Kradujevaçki drum Nr.22 e kufizuer tansisht me rrugen e përdhenun, dhe me dyanë me pasunin e Kooperativën e Palillullës, e cila vlen (4000) katër mijë Franga Shqiptare.

Gjithë këto pasunija ia le për trashëgim bijës të tij Terpana e shoqa e Ace Milan Terpes, nga Tetova, dhe të shoqit të saj Ace Milan Terpes, nga Tetova, dhe të bijës tjetër Dankes e shoqja e Terpe Gjores, nga katundi Neproshten, i’a lë: 1).Nji arë prej 4.1/2 dynymesh në vendin e qujtun “Glladnia” në rajonin e katundit Ratai e kufizuer me Gligorije Mito, Jastre Jovani, Petre Bllazhe, Mihail So…, me vleftë prej (9000) nande mijë Fr.Shqiptare. 2).Nji livadh prej 2 dynymesh në vendin e quajtun “Livadhi i Ujtun” në rajonin e katundit Bobreg, i kufizuer me Gligorije Mito, Ilija Bobregu, Marko Andre, e Jazi, me vleftë (2000) dymijë Franga Shqiptare. Trashigimtarët me këtë testament, Terpana dhe Ace pasunin e shënuer ma sipër me nji do t’a trashëgojë në pjesat e njëjta-barabarta, dhe trashëgimtarja Dukja do ta trashëgojë vetë-personalisht, por mbas vdekjes së testorit, dhe të shoqes së tij. Ky asht vullneti t’em i mbramë dhe kështu dëshiroj që të respektohet. Mbasi testatori përfundoj deklaratën e tij në mynyrë të sipërme përshkruer u shkrue prej meje Noterit në nji faqe dhe në prani të testatorit dhe të dëshmitarëve të sipër shnuer u dhjin ndë konforme me deklaratën dhe vullnetin e tij të mbarmë të testatori nënshkruehet prej meje dëshmuesve dhe testatorit.

Dëshmuesit Testaroti Nd. Gjyq, Paqt. e si Noter

Sh. Kamberi Arsa S. Stefani Nexhmedin Besimi

Gjorgji Avrami

H. Kamberi

Tomo Ace

Lucian Blaga në gjuhën shqipe

May 15, 2013 by dgreca

Vëllimi “Ditë nga drita” u promovua në Festivalin Lucian Blaga në Sebesh (Rumani)/
Nga Marius Dobresku/Bukuresht/
Në datat 9-11 Maj 2013, në Sebesh dhe Lancrëm, në Rumani, u zhvillua një nga ngjarjet më të rëndësishme kulturore kushtuar shkrimtarit dhe filozofit rumun të shekullit të njëzetë, Lucian Blaga. Festivali Ndërkombëtar “Lucian Blaga”, tani në edicionin e tij të 33-të, mblodhi rreth veprës së mendimtarit dhe poetit të madh rumun studiues dhe krijues të huaj, artistë dhe interpretues nga e gjithë Europa.
Promovime librash, kumtesa, recitale muzikore, një film dokumentar, një ekspozitë pikture, janë vetëm disa nga momentet që u zhvilluan në Shtëpinë përkujtimore në Lancrëm dhe në Sebesh, në kuadrin e Festivalit Ndërkombëtar “Lucian Blaga”. Festivali gjithashtu përfshiu edhe një seksion të konkursit letrar dhe të artit, me 114 pjesëmarrës.
Morën pjesë rreth 30 personalitete nga Kluzhi, Sibiu, Brashov, Iashi, Targu Mureshi, Bukureshti si dhe vende të tjera, Gjermania, Bullgaria, Jordania, Moldavia, Spanja, Shqipëria, Serbia, Ukraina etj.
Festivali u kurorëzua me dhënien e disa çmimeve. Çmimi për përkthimin e veprës së Luçian Blagës iu dha studiuesit dhe përkthyesit shqiptar Luan Topçiu për përkthimin dhe parathënien e vëllimit “Lumină din lumină/Dritë nga drita”, edicion dygjuhësh rumanisht-shqip, Shtëpia Botuese Altip, Alba Iulia 2013, i pari botim në shqip i veprës poetike të Blagës. Përkthyesi do të fitonte dhe një çmim special të akorduar nga Fondacioni “Lucian Blaga”.
Për këtë vëllim, realizuar në kushte speciale botimi nga Qendra Kulturore “Lucian Blaga” e qytetit Sebesh, Z. Constantin Salapi, drejtor i këtij institucioni si dhe organizator i evenimentit në fjalë, na tha se do të mbështeste ribotimin dhe promovimin në Shqipëri të këtij edicioni. Ai u shpreh se “Është një arritje e veçantë që meriton gjithë nderimin tonë. Ky vëllim kompleton “familjen” e gjuhëve në të cilat është përkthyer Luacin Blaga. Në kuadër të këtij festivali u promovuan botime në gjermanisht, bullgarisht, shqip, serbisht, spanjisht, arabisht etj, kurse cilësia e përkthimit në gjuhën shqipe na bën të vlerësojmë përkthyesin”.

Për fat të mirë, letërsia rumune përfaqësohet në mënyrë dinjitoze në Tiranë. Janë botuar, ndër vite, pjesa më e madhe e klasikëve: Caragiale, Eminescu, Creanga, Sadoveanu dhe Eftimiu, dhe shumë nga shkrimtarët bashkëkohorë, si Marin Sorescu, Nichita Stanescu, Ana Blandiana dhe Cezar Ivanescu. Ja përse dalja në gjuhën shqipe e Luçian Blagës, poet i thellësisë filozofike, idhulli i një gjenerate të tërë në mesin e shekullit të kaluar, plotëson këtë tablo “familjeje”. Edicioni Blaga në shqip pati fatin të përkthehet nga një përkthyes i shkëlqyer, Luan Topçiu, doktor i shkencave filologjike, një njohës i letërsisë rumune si dhe njohës i mirë i dy gjuhëve, shqipes dhe rumanishtes.
Në fjalën hyrëse që paraprin 92 poezitë e Blagës, Topçiu bën një krahasim midis Blagës dhe postromantikut të poezisë shqipe, Lasgush Poradecit. I formuar intelektualisht në Rumani dhe me doktoraturë në Grac të Austrisë, duke pasur si temë poezinë e Eminesc-ut, Poradeci solli në poezinë shqipe një romantizëm të një rafinamenti të rrallë. Paralelizmi është perfekt: “Të dy do të shkolloheshin në Austri, njëri në Vjenë tjetri në Graz në një periudhë historike të afërt, për të dy do të luante një rol përcaktues kultura gjermane dhe gjuha gjermane. Por është tashmë një fakt i mirënjohur dhe ndikimi që do të luante poezia rumune në formimin e Lasgush Poradecit. Si element lidhës në rastin e dy poetëve është dhe lidhja me filozofinë indiane, prej saj do të merren terma, motive, ide: tema e kohës së pafund, përjetësisë, gjumi dhe heshtja, fshehtësia, si mënyra për të prekur absoluten.” –shkruan Topçiu në parathënien e tij.

Nëse do të ndaleshim një moment në përkthimin shqip të Blagës, duhet nënvizuar përpjekja e përkthyesit për të transferuar të gjitha valencat poetiko-filozofike të poezisë blagiane, tipare këto unike edhe në vetë poezinë rumune, tipare që është tepër vështirë t’i sjellësh në një gjuhë të huaj. Dhe besoj se ia ka dalë mbanë plotësisht, sepse version shqip i poezisë së Blagës krijon një emocion të veçantë, një ndjeshmëri të lartë, një kadence të ngjashme me variantin origjinal. Kjo ndodh sepse Luan Topçiu është i lidhur me gjuhën rumune, e shkruan, e flet dhe e ndjen me lehtësinë e një njeriu që e ka gjuhë amtare. Përveç kësaj, ajo që dëshmon si një interpretues i mire i të dyja letërsive, rumune dhe shqipe, janë studimet e tij në fushën e letërsisë së krahasuar. Tema e punimit të tij të doktoraturës “Ndjenja e mallit në letërsinë popullore dhe të lëvruar shqipe e rumune” të cilin e mbrojti në Universitetin e Bukureshtit më 2001, flet më shumë për këtë.
Vëllimi në gjuhën shqipe u promovua në qytetin Sebesh gjatë ditëve të festivalit “Lucian Blaga”, ku u promovua i gjithë “inventari” Blaga në gjuhë të huaja. Për më tepër, sipas përkthyesit, ky edicion në shqip, do të publikohet gjatë këtij viti edhe në Shqipëri, nën përkujdesjen e njeriut të shquar të kulturës dhe shkrimtarit të njohur shqiptar, Visar Zhiti.

Mirë se vini në Zvicër, edhe në gjuhën shqipe

February 26, 2013 by dgreca

Nga Bekim Dalipi, Bernë/

Duke parë se të ardhurit e rinj jo gjithmonë e kuptojnë mirë rregullimin shoqëror helvetik, institucionet zvicerane kanë lansuar një projekt të ri mikpritjeje, ku krahas gjermanishtës dhe gjuhëve të tjera zyrtare, kanë përgatitur broshura mirëseardhjeje edhe në 14 gjuhë shtesë, e ndër to edhe në gjuhën shqipe.Tash e tutje pothuajse në shumicën e komunave të kantonit St. Gallen të ardhurit e rinj shqiptarë kanë mundësinë të informohen edhe në gjuhën shqipe rreth organizimit të jetës politike, kulturore e sociale të vendit ku kanë vendosur për të jetuar. Kjo masë do të lehtësojë dukshëm komunikimin me të sapoardhurit dhe organizimin e jetës së tyre, shprehet në takimin e organizuar për media zyrtarja e lartë e qendrës së integrimit në kantonin e St. Gallenit, Ramona Giarraputo, e cila ndër të tjera tha se me këto broshura ne synojmë t’i informojmë të sapoardhurit për të drejtat e tyre, por edhe për detyrimet. Në mënyrë që të ardhurit e rinj të kenë një orientim që mundësisht shpejt t’i marrin vetë përgjegjësitë për t’u integruar.

Pasi që në Zvicër organizimi i jetës nuk është i njëjtë në çdo komunë, kush vjen i ri, u tha, duhet të ketë mundësinë të informohet për organizimin e jetës në vend: hedhjen e mbeturinave, shkollën, e të tjera.

Krahas mediave dhe dy zyrtarëve të Entit për integrim, në këtë takim për media të mbajtur në St. Galler Rheintal ri.nova Impulszentrum në Rebstein, ku u prezantua puna njëvjeçare e përgatitjes së borushrave të mirëseardhjes, prezentë ishin edhe përfaqësuesit e komunave që kanë investuar në këtë projekt.

Broshurat e përgatitura kanë përmbajtje dhe udhëzime të njëjta, duke nisur nga informacionet rreth punës dhe arsimit, kulturës, sportit e kohës së lire, pastaj shërbime këshilluese, përkthime, kurse të gjermanishtës, shërbime sociale, shëndetësi, mjeku dhe spitali, furnizimet me ujë dhe rrymë, hedhja e mbeturinave e deri te këshillat për persona në varësi. Sikurse janë kujdesur që edhe të prekurit nga dhuna, qofshin gratë, burrat a fëmijët të kenë qendër orientuese për të kërkuar ndihmë.

Pyetjes së albinfos se sa ka gatishmëri në mesin e migrantëve për të mësuar gjermanisht, zyrtarja kantonale, Ramona Giarraputo, u shpreh se interesimi është i madh. „Ne kemi momentalisht 4 mijë persona në kanton që janë në kurse të gjuhës gjermane, të cilët i mbështesim për ta mësuar gjermanishtën sa më shpejt”, tha ndër të tjera Giarraputo, duke kërkuar mirëkuptim që mos të presim qysh pas dy muajsh ata të flasin gjermanisht.

Anna Dietsche tha se broshurat nga ana grafike vijnë të njëjta, kurse në brendësi ndryshojnë sipas adresave dhe ofertave që kanë komunat përkatëse. Përzgjedhja e gjuhëve për t’i përkthyer broshurat është bërë në bazë të statistikave aktuale të 2011-ës, të të ardhurve të rinj dhe banorëve të komunave, u shpreh zyrtarja për integrim në St. Galler Rheintal.

Po kështu u shpreh edhe punëtori social i Komunës Altstätten, Roman Zimmermann, i cili tha se ne jemi krenarë që kemi përgatitur këto broshura. „Ne, tha ai, flasim ndoshta pak anglisht, pak frëngjisht e italisht, por për gjuhën tamile as që kemi idenë se nga t’ ia nisim“. Ne, shtoi ai, dëshirojmë gjithsesi t’ua sqarojmë të ardhurve të rinj, ta zëmë çka është Enti i tatimeve, ku mund t’i deponojnë mbeturinat, ku do të shkojnë fëmijët e tyre në shkollë, etj.

Të gjitha këto gjëra normalisht që janë të shkruara në gjermanisht, por tani i kemi dhe në gjuhët e tjera, gjë që është shumë më e thjeshtë sesa të komunikojmë me këmbë e duar.(Albinfo.Ch)